INFEKTIVNA OBOLJENJA

INFEKTIVNE BOLESTI: nekad i sad

• Bolesti ranijih civilizacija (lepra, kolera)

• Bolesti modernog doba (boginje, tbc, ospice)

• Endemske bolesti (malarija, filarijaza, difterija)

• Era pencilina i oportunističke infekcije

Terminologija infektivnih oboljenja

• Ekstraćelijski paraziti - reprodukcija van ćelije

• Obligatni- intraćelijsko umnožavanje (virusi)

• Fakultativni – mogu i u i van ćelije opstati***

Pasivni ulazak- fagocitoza, pinocitoza, membranska fuzija

Aktivni ulazak – zahtijeva energiju (rikecije i protozoe)

Tropizam – prijemčivost mikroorganizama za

specifična tkiva ili ćelije

Transmisija

agenasa

• Direktinim širenjem – kontakt, kapljice

Vertikalna transmisija – majka /dijete

Zoonotična transmisija – životinje-ljudi

•Kontaminirana hrana, voda... – tifus

Faktori odbrane domaćina

• Intaktna kožna, mukozna ili sekretorna površina

• Normalna fagocitna funkcija leukocita – migracija na mjestu ulaska

• Funkcionalan retikuloendotelni sistem• Očuvan imunitet

Infekcija – sposobnost mikrooorganizma da se naseli u domaćina

• Infektivno oboljenje – stanje nastalo kao posljedica prisustva

nekog mikroorganizma

Odnos domaćin-mikroorganizam

• Virulencija – sposobnost da izazove inf. Oboljenje

• Visoka virulencija – izazvati oboljenje kod zdrave osobe

• Niska virulencija – kod niske rezistencije domaćina i oslabljenog imuniteta

• Rezistencija – otpornost domaćina

Patogenost

• 1. Sposobnost da izazove infekciju i reproducira se unutar domaćina

• 2. Oštećenje tkiva domaćina produktima mikroorganizama –endotoksini, litički

enzimi...

• Odgovor domaćina koji dodatno može oštetiti ćelije – imuna reakcija

Kada jednom uđu u organizam patogeni mogu:

• Ostati na mjestu ulaska

• Širiti se po organizmu (limfaticima ili vask.) – bakterijemija, viremija, parazitemija

Odgovor domaćina

• Eksudativna inflamacija – tip akutne reakcije (edem, vask. propustljivost, leukociti, gnoj)

Nekrotizirajuća inflamacija – ishemijska nekroza i akutna reakcija, visoka virul.)

Granulomatozna infl. – spec. infektivni agensi, sporo dijeleći

Intersticijalna infl. – Mo, hronični tip reakcije

• Citopatsko-citoproliferativna – nastanak inkluzionih tijela ili polikariota-virusi

VIRUSI

• Šire se limfom, krvlju i perineuralno

• Infekcija može biti:• Abortivna – nekompletna viralna replikacija

• Latentna – virus perzistira u kriptičnoj formi

• Perzistentna – virion se kontinuirano sintetizira sa ili bez izmjenjene ćelijske funkcije

• Inflamatorni infiltrat čine Ly i Mfg

RESPIRATORNE VIRUSNE INFEKCIJE

• URIs – infekcije gornjeg respiratornog trakta (rhinitis, sinusitis, otitis media, pharingitis, tonsilitis

• LRIs – laryngotracheobronchitis, bronchiolitis, pneumonia interstistialis, pleuritis

• Rinovirusi – infekcije gornjeg respiratornog trakta (uzrocnici ˝prehlade˝)

• Influenza – I gornji I donji respiratorni trakt (˝gripa˝ cak sa komplikacijama na srcu)

• Rubeola, rubella, ospice – prolaze kroz respiratorni trakt ali ne izazivaju simptome

• Coxackie – tip A pored nespecificnin simptoma URIs izazivaju herpanginu inflamaciju farinksa I oboljenje ruku-nogu I usta. Tip B izaziva pleuritis, miokarditis ili Guillain – Barre sy.

Morfologija URIs• mukozna hiperemija, edem, sa

nespecificnim dominantno limfomonocitnim I plazmacitnim infiltratom u submukozi

• pojacana produkcija mukusa koji puni nazalne kanale, sinuse I eustahijevu tubu I moze dovesti do supurativne bakterijske infekcije.

• Virusi izazivaju tonzilitis sa uvecanjem limfnog tkiva Waldeyer-ovog prstena I histoloski sa slikom limfoidne hiperplazije

Folikularna hiperplazija u LN

Laryngotracheobronchitis et bronchiolitis - ˝bolna prsa˝pracena

-     edemom glasnica,  mukozna eksudacija sa upalnim infiltratom kao URIs

• moguca bakterijska infekcija

•  fokalne plucne atelektaze (posljedica zacepljena malih zracnih puteva)

• viralni obliterativni bronhiolitis – posljedica rasirene infekcije, obstrukcije, organizacije i fibroze.

Fokalne atelekataze

Pneumonia virosa

Mrljasta ili diseminirana, intersticijalna ili konsolidirana, sa mogucom rezolucijom ili trajnim ostecenjem pluca

• Itersticijalna pneumonija

Fokalne atelektaze

Prazne, čiste alveole, zadebljala septa

nagomilavanje sljustenih

pneumocita tipa II u

lumenu alveola

hijaline membrane zbog curenja fibrinogena neutrofilna infiltracija kod virusa koji mogu izazvati nekrozu

Pneumonia virosa

Itersticijalna fibroza kod protrahovane infekcije

Proširena septa i alveolarni čepovi

• Klinicka slika: • prolazna ili samo limitirajuca

infekcija sa ponavljanom simptomatologijom cije trajanje ovisi od imunog statusa patogenosti I virulencije.

VIRUSNE INFEKCIJE DIGESTIVNOG TRAKTA

• ZAUSKE (MUMPS)

• akutno, kontagiozno oboljenje djece karakterizirano prolaznom inflamacijom i otokom parotidne i rjedje drugih pljuvacnih zlijezda.

Moze zahvatiti pankreas, testise, jajnike i rjedje CNS. Blago po toku moze izazvati akutno, bolno oboljenje sa trajnim ostecenjem narucito kod starijih osoba.

Paramyxovirus –respiratorna infekcija koja se prenosi kapljicnim putem

• Pik u dobi 5-15 godina, a traje 1-2 sedmice

• Obostrano uvecanje zlijezda u 70% slucajeva

Zlijezde otecene, tjestaste, sjajne, crvenkasto smedje na presjeku (testis hemoragican)

• Intersticijalni, gust limfoplazmacitno histiocitni infiltrat, edem, kompresija kanalica

•Moguca nekroza u pankreasu i testisu, mikroinfarkti i hemoragije

Fagocitoza eritrocita

VIRUSNE INFEKCIJE KOŽE

Osnovne zajednicke karakteristike virusne infekcije koze su: 

• 1. izrazita, samolimitirajuca epitelna proliferacija

• 2. citomorfoloske promjene u zrelim epitelnim celijama (inkluziona tjelasca i koilociti)

• 3. dominantno mononuklearni stromalni i bazalni inflamatorni infiltrat

Akutno, febrilno, sistemsko virusno oboljenje koje pocinje sa korizom i konjuktivitisom, praceno tipicnim tackastim osipom po ustima, limforetikularnom hiperplazijom i generalizovanim, eritematoznim osipom.

Rubeola

RNA paramyxovirus

visoko kontagiozan, prenosi se kapljicno i transplacentarno

Inkubacija – 10 dana, potom slijedi osip unutar par dana koji traje do 2 sedmice

RNA paramyxovirus-  

-  Fotofobija i zarenje u ocima, osip po mukozi obraza – Koplik mrlje

Limfadenopatija i splenomegalija, suh kasalj

Osip je crvenkasto smedj, eleviran, pocinje iza uha prema vratu, trupu, ekstremitetima. Kod komplikacija moze biti krvav

•   osip je posljedica vazodilatacije koznih krvnih sudova, edema i umjerenog, nespecificnog, mononuklearnog, perivaskularnog infiltrata.

U limfnim organima je naglasena folikularna hiperplazija, veliki germinativni centri, djinovske celije –Wartin-Finkeldey, sa eozinofilnim nuklearnim i citoplazmatskim inkluzijama

Posljedice intrauterine infekcije

Kongenitalna rubeola

Herpes Simplex

• Herpeticne infekcije su rasirene sirom svijeta i njihova ucestalost raste, a prenose se fizickim kontaktom, poljubcima.

• u dobi do 45 g. oko 70% osoba je seropozitivno.

Herpes virus infekcije se manifestuju na jedan od sljedecih

nacina:• 1.  latencija –

virus se sporo reproducira u trigeminusu ili nekom gangliju, Dg-titar At

•2. teske CNS lezije (herpes simplex encefalitis)    

3. teska vezikularna infekcija oka i koze – herpes keratokonjuktivitis, ekcema herpetikum)

herpeticna lezija izaziva izrazene citopatoloske promjene u vidu Cowdry tip A intranuklearnih inkluzija.

Tamno prebojeni hromatin se grudva formirajuci nepravilnu masu, pa u jedru postoji mrtvi i zivi virion koji je transformisan u veliku acidofilnu inkluziju odvojenu od nuklearnog ruba arteficijelnim rascjepom.

Celija i jedro se lako povecavaju, a spajanje celija moze dati veliku polikarionsku ili dzinovsku celiju koja se moze naci u razmazu sadrzaja mjehurica (Tzanck –ov preparat).

• 4. oportunisticke lokalizovane lezije unutarnjh organa (HS ezofagitis I pneumonitis)

 

kozne ili mukozne vezikule – mjehurici groznice, bolno grlo, gingivostomatitis, genitalni herpes

Varicella (ospice, vodene ospice, kozice) et herpes zoster

• Uzrocnik oba oboljenja je (VZV) varicella zoster virus.

Varicella je akutno, visoko kontagiozno, ali blago sistemsko virusno oboljenje sa vezikularnim, difuznim koznim osipom.

infekcija tokom trudnoce vrlo rijetko izaziva kongenitalne anomalije

•infekcija se siri

respiratornim

putem, inkubacija

traje 2-3 sedmice,

potom viremija

osip od makularnog do vezikularnog stadija, razlicitog vremena erupcije

Varicella usne šupljine i bulozna forma

-        Herpes zoster predstavlja reaktivaciju latentne VZV i javlja se u kasnijoj dobi

• Virus se siri duz nerava, ganglija u kozu gdje izaziva vezikularne promjene pracene zarenjem, pecenjem, svrbezom i bolom sto ovisi od velicine zahvacenog nerva.

Herpes zoster lica

Histološki

• gust mononuklearni infiltrati virus u ćeliji

Infektivna mononukleoza (IM)

IM je benigno, samolimitirajuce, limfoproliferativno oboljenje uzrokovano EBV (Ebstein-Barr virus) iz grupe herpes virusa.

 Javlja se u kasnoj adolescenciji, mada moze i ranije i kasnije

• Bolno grlo

kremast eksudat,

(tackaste petehije na nepcu)• Atipicni aktivirani

T limfociti

(celije mononukleoze)

• Generalizovana limfadenopatija (vrat,

aksilarni LN i prepone)

• Groznica (temperatura, slabost

malaksalost)

EBV se prenosi:

• poljubcima i kontaminiranom salivom (virus invadira i replicira se u epitelnim celijama pljuvacne zlijezde, a potom ide u B celije limfnog tkiva koje posjeduju receptore).

• virusni genom integriran u DNA domaćina i stoga se odrzava u cirkulaciji.

• Periferna krv – absolutna limfocitoza, sa ukupnim brojem bijelih krvnih celija od 12000 – 18000, od cega je 95% limfocita, uglavnom atipicnih T limfocita (12-16 mikrom) koji imaju male fenestracije ili vakuolizaciju u citoplazmi

CNS – kongestija, edem, perivaskularni mononuklearni infiltrat u leptomeningama. Mijelinska degeneracija i destrukcija u perifernim nervima.

• Jetra – lako uvecana, sa tri osnovne promjene:

• 1. portalna infiltracija (abnormalne mononuklearne celije)

• 2.  invazija sinusoida istim celijama

• 3. polja mrljaste nekroze ispunjena sa mononuklearnim celijama

• Slezena – 2-3 puta veca, meka sa hiperemicnom reznom povrsinom.

• Histoloski prominentni splenicni folikuli, a arhitektura poremecena infiltracijom imunostimulisanim limfocitima, sto ponekad moze dovesti do rupture kapsule.

• Limfni cvorovi – difuzno uvecani sa izrazitom imunoproliferacijom T celija u parakortikalnoj zoni.

• Germinativni centri su takodje uvecani zbog B celijske reakcije, sa brojnim mitozama. Mogu se naci velike celije poput Reed-Sternbergovih.

CMV - CITOMEGALOVIRUS

• a)     intrauterinom transmisijom• b)     perinatalnom transmisijom prolaskom

kroz cervikalni kanal• c)    respiratornom infekcijom izmedju

djece ili od odraslih• d)     krvnom transfuzijom• e)     transplantacijom pozitivnog donora • f)      venerijalnom transmisijom• g)     preko majcinog mlijeka

Pik u pojavi infekcije:

   

intrauterina smrt ili u prvim sedmicama zivota

1. in utero latentna infekcija – nema

posljedica

2. nakon rodjenja i gubitka maternalnih antitjela oko 10% djece razvija komplement fiksna At, a djeca nastavljaju da produkuju virus i to traje do dobi od 15g.

3.   nakon 15-te g. infekcija se ponovo aktivira i oko 50-80% odraslih pokazuje prisustvo At. Pozitivne zene nose rizik od poremecaja razvoja i infekcije ploda, premda cak 90% djece nema klinickih manifestacija na rodjenju.

CMV poz djeca su:

• 1. Male tjelesne tezine ili prematurna

• 2. razvijaju hemoliticku formu anemije

• 3. žuticu

• 4. trombocitopeniju, purpuru, hepatosplenomegaliju

• 5. pneumonitis, chorioretinitis, neuroloske manifestacije

Karakteristicne intranuklearne inkluzije mogu se naci u placenti, tubularnom epitelu, mozgu, srcu, jetri, plucima, pankreas, stitna zlijezda.

Oko inficiranih celija javlja se leukocitni odgovor, nekroza.

Inkluzijeu jedru

˝Sovine oči˝

CMV pluća

Oboljenja izazvana rikecijama

• Rikecije su male, gram negativne, intracelularne bakterije koje nastanjuju krpelje, buhe i vaske.

• Humane rikecijalne infekcije su obicno stecene slucajnom izlozenoscu ili kontaktom sa nekim od nosioca.

• Ovisno od vrste mogu se javiti tamne, nabrekle, krustozne kozne lezije, ali njihovo ne pojavljivanje ne iskljucuje rikecijalnu infekciju.

Tifusna groznica – tifusBrill – Zinsser –ovo oboljenje

Murini tifus

• R. prowazekii – Pediculus humanus ( kosa, odjeca)

• vasljivost u doba ratova, prirodnih nepogoda i katastrofa

• Inkubacija 8-15 dana javlja se glavobolja, slabost, temperatura i hladnoca, osip

• Hematogena diseminacija

Osip: makulopapularan i ruzicast, blijedi na pritisak, a u 2 sed. potamni

• U tezim slucajevima osip se sliva stvarajuci reljefna polja

• CNS: apatija, natmurenost, stupor, koma sa divljim delirijumom

- endotelna proliferacija i nabreknuce kapilara arteriola i venula, suzava lumene-    muf mjesovitog upalnog infiltrata perivaskularno

- lezije malih krvnih sudova su uglavnom u jetri i sivoj masi sa mikroglijalnom proliferacijom koja sa leukocitima daje ˝tifusni nodul˝

Dijagnoza: detekcijom povecanog titra fiksnog komplementa ili aglutinirajucih antitjela.

Bakterijske, spirohetalne i infekcije izazvane mikobakterijom

Piogeni mikroorganizmi

• Izazivaju neutrofilnu eksudaciju sa formiranjem:

• abscesa – lokalizovanih gnojnih kolekcija

• celulitisa – raširene infekcije masnog tkiva

• Flegmona – šire akutne purulentne inflamacije

Koagulaza –pozitivni stafilokoki S. pyogenes seu aureus

moze uzrokovati inflamaciju u bilo kom dijelu tijela i stoga invadirati limfatike i krvotok, dajuci osnovu za septikemiju ili endokarditis.

-  Stafilokokus aureus endokarditis moze biti lijevo ili desno strani i najcesca je destruktivna i letalna forma vegetativnog endokarditisa. Moze implantirati i velike vene, arterije…

• - stafilokoki su infektivni jedino u kada su prisutni u velikom broju, a ne tretirana infekcija brzo postane invazivna i agresivna.

• Bez primjenjene antibiotske terapije infekcija se brzo siri, zaobilazeci limfatike i moze dovesti do endokarditisa, pneumonije i metastatskih abscesa.

Infekcije streptokokom

Incidenca i morbiditet su u opadanju od vremena primjene pencilina. Uzrokuju dva tipa oboljenja:

• 1. progresivne supurativne infekcije (tanki, neviskozni eksudat)

• 2. poststreptokokna hipersenzitivna oboljenja. (reumatska groznica,GN imunih kompleksa I eritema nodosum)

Tipovi i podtipovi streptokoka

• Lancefield grupa A betahemolitickog streptokoka – S. pyogenes (70 serotipova)

• Grupa B ( perinatalne sepse, infekcije novorodjencadi)

• Grupa C I G uzrokuje respiratorne infekcije• Alfa hemoliticki streptokok ( flora usta- S.

viridans zrokuje endokarditis)• Grupa D –(S. faecalis seu enterococcus –

bakterijski endokarditis, urinarne infekcije)

• Kapsularni polisaharidi, M –protein, enzimi streptokinaze, streptodornaze I streptolizin A su brojni faktori virulencije

• ASLO – antistreptolizin O titar detektuje osobe sa skrivenom I manifestnom infekcijom koji stoga nose povecan rizik od mogucih poststreptokoknih sekvela.

• - streptokokne infekcije gornjeg respiratornog trakta – obicno blage nazofaringealne lezije. Kod tezih formi javlja se edem, bol pri gutanju, zahvacenost epiglotisa, zackasti abscesi tonzilarnih kripti, cervikalna limfadenopatija.

• Temperatura, groznica, slabost su osnovne manifestacije. Infekcija se kao komplikacija moze siriti na srce, pluca I druge organe.

Grimizna groznica

• - febrilno egzantematozno oboljenje karakterizirano akutnim streptokoknim faringitisom ili tonzilitisom udruzenim sa osipom kao posljedicom produkcije eritrogenih toksina.

• Osip se javlja nakon par dana, difuzan, svijetlo crven. Mikroskopski postoji edem, neutrofilni infiltrat.

Streptokokne infekcije koze

• -Impetigo karakteristicna makulo-pustularna infekcija sa formiranjem krusti.

• Streptokokni folikulitis, pioderma, infekcije rana, erisipelas karakteriziran

brzo sirecim eritematoznim kutanim otokom koji moze poceti na licu tijelu ili ekstremitetima.

Streptococcus pneumoniae (pneumococcus)

Pneumokoki se nalaze u nazalnom sekretu oko 60% normalnih zdravih osoba. Poznato je preko 80 antigenih serotipova. Ne produkuju specificne difuzibilne toksine ali ipak izazivaju DIC kod pacijenata sa bakterijemijom.

Uzrocnici lobarne pneumonije, bronhopneumonije, empijema, infekcija URIs, teske forme meningitisa I abscesa mozga. Rjedje izazivaju supurativni artritis, endokarditis ili peritonitis.

Naiseria meningitidis

• Gram negativni diplococcus koji kolonizira gornji respiratorni trakt, ali moze dovesti do purulentnog meningitisa ili bakerijemije. Inflamacija sa uobicajenim mjestom ulaska, nazofarinks, po manifestacijama podsjeca na prehladu.

• Invazija, sa bakterijemijom moze rezultirati u :

• 1. meningokoknoj septikemiji, blage, fulminantne ili hronicne forme

• 2.  meningitis sa septikemijom• 3.  druge lokalizacije

4.     purulentnom meningitisu

Naiseria gonorrheae• Gonokok, piogeni, gram negativni

diplokok je uzrocnik gonorealnog uretritisa.

Infekcija moze poceti kao faringitis ili proktitis. U naizgled mirujucoj fazi infekcija se siri i lako prenosi..

Konjuktifitis kod novorodjencadi inficiranih majki, vaginitis mladih djevojaka (rublje ili peskiri) daju osnovu manifestne forme.

Gonokoki se sire retrogradno iz prednje uretre do unutarnjih genitalija gdje produkuju purulentnu hronicnu infekciju

Gram negativne bakterije

Svi clanovi ove grupe imaju lipid bogati celijski zid I svi su nesporulogeni (izuzev Enterobacter sp) fakultativni anaerobi. Veliki broj je rezistentan na terapiju.

• Gram negativni bacilus je neinvazivni stanovnik koji raste u normalnoj flori humane i zivotinjske probavne cijevi. Poznato je oko 100 razlicitih tipova E coli od kojih je samo nekoliko patogeno za covjeka.

Infekcije urinarnog trakta

• zapocinju u mokracnoj besici (cistitis)

• -sa ili bez zahvatanja

Infekcije abdominalne supljine :appendicitis, cholecystitis, diverticulitis, ulcus...

Akutni salpingitis

Infekcije respiratornog trakta: hemoragicna bronhopneumonija, bakterijemija 

• bubrega (pyelonephritis)

• -infekcija poslije dijagnosticki-interventnih procedura

• - akutna mukozalna inflamatorna reakcija

Enteropatogene bakterije

Tri su mehanizma kojim bakterije uzrokuju dijareju:

1.   direktnom invazijom zida probavne cijevi2.   oslobadjanjem enterotoksina3. hipersekretornim stanjem zbog adhezije

bakterija na mukozne epitelne celije.

• Samo invazivni enteropatogeni uzrokuju substancijalnu leukocitnu infiltraciju I eksudaciju u stolici; adhezivni ili toksin produkujuci tipovi indukuju obilne vodenaste stolice bez eksudata ili jasne lezije mukoze.

• E. coli

• Shigella sp (dysenteriae, flexneri, boydii, sonnei)

• Vibrio cholerae

• Campypobacter enteritis

• Yersinia enteritis

• Salmonella typhi, cholerae.suis, enteritidis, paratyphi, newport, heilderberg

Mogu izazvati:

• - Tifoidnu groznicu• - Blazu formu entericne groznice• - Trovanje hranom (akutni

gastroenteritis)• - Lokalizovani absces bilo gdje u tijelu• -  Stanje hronicnih nosioca

• Salmonele imaju flagelatne, somatske i antigene vanjskog omotaca (H, O Vi antigeni). Nemaju enerotoksina, ali invadiraju intestinalnu mukozu i uzrokuju degenerativne promjene

na apikalnoj i cetkastoj povrsini citoplazme.

• Mikroorganizmi uzrokuju uvecanje retikuloendotelnog I limfoidnog tkiva tako da Peyer-ove ploce u terminalnom ileumu mogu biti precnika do 8 cm I prominirati u lumen. Povecava se I velicina ostalih limfoidnih tkiva(slezene, limfnih cvorova, jetre).

Klinicke manifestacije

• slabost, glavobolja, temp. sa pikovima popodne, abdominalne smetnje, osip u drugoj sed., splenohepatomegalija, bradikardija i leukopenija.

• Dg: izolacija organizama iz krvi, Widalova reakcija-titar antitijela u krvi

-      

  fokusi nekroze u jetri sa tifoidnim nodulama

-agregati mononuklearnih celija

akumulacija mononuklearnih fagocita do forme

granuloma ispunjenih eritrocitima i nuklearnim debrijem

• - ljustenje mukoze kod netretiranih slucajeva i stvaranje ulceracija

• -  krvarenje

• - moguca perforacija ili oziljavanje

Bacilarna dizenterija

• Dizenterija oznacava dijareju sa abdominalnim grcevima I tenezmima sa I bez infekcije.

• Bacilarna dizenterija podrazumijeva infekciju sa jednom od 4 vrste Shigela.

• Gram negativne koliformne bakterije koje su patogene samo za covjeka I izazivaju oboljenje I sa vrlo malim brojem oslobadjajuci endotoksine.

• Invadiraju mukozu kolona prolazeci kroz epitel I mnozeci se u lamini propriji

• Migriraju u intestinalne LN

-  Inkubacija je do 48 sati,a potom slijedi vodenasti prolivi, mucnina, povracanje sa grcevima u stomaku.  Stolice oskudne, mukoidne, sa primjesama krvi I gnoja

Mukoza kolona hiperemicna, edematozna, prominentnih LN, sa fibrinosupurativnim eksudatom na mukozi i prljavo sivo-zutim pseudomembranama.

-        Mikroskopski se vidi mononuklearni infiltrat, sa ulceracijama na povrsini, edemom, fibrinom…    

Dg: kultura stolice; Th: veliki procenat je rezistentan na antibiotsku terapiju

Tetanus (Clostridium tetani)

• Teško, akutno oboljenje sa konvulzivnim kontrakcijama, voljnih mišića uzorkovano neurotoxinom – tetanospasmin

• Infekcija nastaje iz spora koje kontaminiraju ranu uz nastanak malog pritiska O2 i devitalizaciju tkiva

• Male čiste rane smanjuju rizik od tetanusa

Simptomi se javljajusamo kada tetanospazminprolazi u presinaptičkezavršetke inhibitornihspinalnih interneurona

Simptomatologija

• Povećan mišićni tonus dovodi do spastičnih kontrakcija

• Gubitak simpatetične inhibicije indukuje ubrzanje pulsa, hipertenziju...

• Respiratorne smetnje, disfagija• Antitoksin djeluje samu u fazi prije

kombinacije sa receptorima nervnih vlakana, u suprotnom nema efekta

Trismus –stisnutavilica

Risus sardonicus – Zajedljiv osmjeh

Opistotonus

Opistotonus – lučno izvijanje tijela

• Dijagnoza ovisi od kliničkih nalaza

• Preventiva – aktivna imunizacija koja traje oko 5 godina

• Mortalitet dana oko 20%

Treponeme

• T. Pallidum, T. pertenue, T. Carateum

• Ne mogu se uzgojiti u kulturi u uobičajenim medijima

• Teško se boje i prikazuju: Srebro, fluorescencija, tamno polje

• T. Pallidum – izaziva sifilis/lues- spolno prenosivu bolest

Syphilis (Treponema palidum)

Faze

• Primarni sifilis – 3 sed. (10-90 dana)

• Sekundarni sifilis – 2 sed – 6 mjeseci

(nema posebnih simptoma)

• Period latencije – traje godinama

• Tercijarni sifilis – fatalna i onesposobljavajuća faza. Zahvaćeni CNS i KVS

10-13 m, gracilna spiroheta

• Šankr na mjestu invazije

(zarasta za 3-12 sed)

• Regionalna adenopatija

• Rasap po tijelu i tkivima

Primarni šankr

Kod 50% M i 30% žena i ne jave se simptomi

Ekstragenitalna mjesta prim sifilisa:usne, orofarinks, anorektum

Solitarne papule, lakouzdignute, tvrde, potomerodirane, ulcerirane, dugmaste

Mononuklearni infiltrat: Ly i Plć, rjeđi Mfg

Epiteloidni granulomi

Nove mukokutane lezije uz difuzan raš. Osip makularan uglavnom, crvenkasto smeđ

Lezije mogu bitislivene, uzdignuteoko introitusa vagineIli na penisu.Condilomata lata

Histološki- mononuklearan infiltrat

Testovi pozitivni

Kasna faza sifilisa

Tercijarni sifilis

• KVS 80-85%

• CNS 5-10%

• Gume u jetri i drugim organima

• Patognomonična lezija: obliterativni endarteritis i plazma ćelijski infiltrat

Trichrom bojenje

Sifilitični aortitis: inflamatorno ožiljavanje medije sa dilatacijom

CNS: neurosifilis (tabes dorsalis, meningovaskularni sifilis, pareza)

• Sifilitične gume – gumaste lezije sa nekrozom u jetri, kostima, testisa

• Pojedinačne ili multiple, različite veličine

• Histološki granulomatoidne lezije

Sedlast nos

Kongenitalni sifilisDjete rođeno do 5 godina nakon primo infekcije

majke. Rano otkrivanje može zaštiti djete u potpunosti

RTG – osteohondritis i periostitis

Trijada simptoma

- Hutchinsonovi zubi- Intersticijalni keratitis- Gluhoća zbog zahvatanja 8 kranijalnog živca

Oboljenja izazvana sa Mycobacterium tuberculosis (bacil Koch-a)

• Tuberkuloza (tuberculosis)

• Hronično oboljenje koje se prenosi kontaktno – kapljično i zahvata obično pluća ali i drugi organi mogu biti aficirani

M. Tuberculosis hominis

- prenosi se infektivnim kapljicama- opstaje i u sasušenom sputumu- infekcija je više rezultat skrivene izloženosti

M tuberculosis bovis- Putem mlijeka oboljelih krava

dajući prvo intestinalne simptome

Preventabilno oboljenje sa mogučnošću efektnog lijećenja

Oboljenje nižih socijalnih klasa, katastrofa, ratova i nehigijenskih uslova

• Incidenca je promjenjiva i visoka u nekim regionalnim đepovima (Svazilend, Makau)

• Viša je u zemljama u razvoju i nerazvijenim zemljama

10 vodećih zemalja po incidenci

India2. China3. Indonesia4. Nigeria5. Bangladesh6. Pakistan7. Ethiopia8. Philippines9. South Africa10. DR Congo

as of October 2003; source: WHO 2004 Global Tuberculosis Report

Afrikanci, Am Indijanci, Eskimi –osjetljiviji

Crnci – veći morbiditet u odnosu na bijelce

Muškarci više obolijevaju nego žene - prije

• Mlađe dobne skupine su osjetljivije• Djeca zaštićena imunizacijom

Infekcija sa M. Tuberculosis ne znaći i aktivno oboljenje

Tbc izloženi pacijenti mogu biti samo tuberkulinski reaktori bez manifestnog

oboljenja ali sa višim rizikom

• Pik u mortalitetu bijelaca: muškarci – 54

Žene – 65g.

Uzročnik

• Gracila 4m dug štapić koji se vidi na Ziehl – Nielsen ili na fluorescenciji

105 – 106/ml tkiva za

vizualizaciju

DNA hibridizacija

Mycobacterium tuberculosis

• Vrijeme diobe 48 sati, raste sporo u kluturi

• Rast inhibira nizak pH < 6,5

• Detekcija u sputumu, sedimentu i biopsiji susp. infekcije štedi vrijeme

• Moguća reinfekcija iz starih i kalcificiranih lezija

• Aeroban bacil, za rast treba kiseonik, pa je oboljenje najčešće u subapikalnim dijelovima PO2 130mmHg

PATOGENEZA

• 1. Virulencija• 2. Uloga inducirane

hipersenzitivnosti• 3. Uloga imuniteta i otpornosti• 4. Geneza granulomatozne

inflamacije

VIRULENCIJA

• M tuberculosis nema poznatih endotoxina• Oko 30 Ag posjeduje, ali ne utiču na

virulenciju• Mycosides – komplexlipida i karbohidrata bitan za in vitro rast

• Sulfatide – na mycosidima, prevenirajufuzijuFagozoma sa lizozomima i tako omogućavaju

preživljavanje u mikobakterija uMfg

VIRULENCIJA

• Konstituenti zida mikobakterija injicirani u tuberkuloprotein (koji je sam po sebi slab imunogen) izazivaju jaku hipersenzitivnu reakciju i djeluju kao adjuvanti• Lipidna frakcija utiće stoga i na

virulentnost i na senzitivnost udruženu sa Tbc

Hipersenzitivnost na bacil Tbc igra presudnu ulogu u tkivnoj destrukciji

• 2-4 sed. Nakon infekcije javljaju se znaci senzibilizacije koji se mjere tuberkulinskim testom

• PPD – purificirani proteinski derivat dobijen iz kulture u kojoj su bacili rasli

Mantoux ili kožni test – intradermalna inekcija PPD

Polje reakcije u vidu induracije min. 5 mm prečnika za 48 h, moguća nekroza

Tuberkulosenzitivna reakcija signal je infekcije, a ne oboljenja (odgođeni ćel. posredovani tip IV)

Otpornost traje doživotno zbog prisustva bacila

• Lažno neg. reakcija – steroidi, hormoni, podhranjenost, druge vakcine, tumori

• Lažno poz. – izloženost atipičnim Mikobact.

• Prava tuberkulinska negativnost – kod nastanka diseminirane tbc i supresije odgovora

Hipersenzitivnost Imunitet

2 konkurentna stanja ili 2 ekspresije 1 procesa

• BCG – Bacille Calmette Guerin – efikasnost od 0-80%

Nema efekta u zemljama sa niskom incidencom jer skriva početak

infekcije

Tuberkuloza je prototip granulomatoznog oboljenja

• Sarkoidoza, bruceloza, toksoplazmoza, tularemija, sifilis, cat scratch disease, mycose

• Neoplazme• Reakcija po tipu stranog tijela

Granulomi, slivajući, nejednaki, sa centralnom nekrozom

Agregati ovalnih epiteloidnih Mfg/hist.; đinovskih Langhans ćelija/ tvrdi tuberkul

Centralno polje razmekšanja – kazeozna nekroza/ meki tuberkul

Primarna tuberkuloza

• Infekcija osoba bez predhodnog kontakta sa bacilom tuberkuloze

• Uglavnom ne progredira, nego dolazi do fibroze, kalcifikacije, osifikacije, reakcije pleure

• Progresivna prim. Tbc je rijetka i uglavnom kod djece

Ghon –ov fokus – lezija ispod pleure u donjim dijelovima gornjeg lobusa

1 – 1,5 cm

Širenjem prim progresivne tbc nastaje

milijarna diseminacija

Ako diseminacija ide putem arterija proces uglavnom ostaje u

plućima

• Venska diseminacija daje difuzan milijaran rasap po svim organima

Milijarna diseminacija

Sirast izgled žarišta daje osnovu za naziv kazeozna

Sekundarna tuberkuloza – nastaje kod predhodno senzibilizirane

osobe, bez obzira jesu li bacili iz egzogenog ili endogenog izvora

• Započinje u apikalnim ili posteriornim segmentima – Simonovi fokusi, nastali tokom ranog širenja infekcije

Lezija može kalcificirati, fibrozirati, dati empijem, zahvatiti pleuru

Erozijom bronhabacili se mogu naći u sputumu

Testis

Pluća sa upalniminfiltratom

• Primarna tbc je asimptomatski proces

• Sekundarna može biti asimptomatska, ali je češće sa groznicom, temperaturom, znojenjem noćnim, slabošću, i simptomima drugih organa

Astenija, pad imuniteta - tuberkulostatici• Lennecov crtež

pluća sa tbc i kavernama

1892

Sarkoidoza; Boeck-ov sarkoid

• Bolest nepoznate etiologije• Češća je kod žena• Gotovo je nema kod Kineza i

Azijata

• Granulomatozno oboljenje • Imunološki posredovano

Sarkoidoza; Boeck-ov sarkoid

• Pacijenti imaju nekoliko imunoloških abnormalnosti

• Ne reaguju na kutane testove/tuberkulin• Smanjen br perifernih T limfocita

• Pad cirkulirajućih T helper isupresor ćelija

2:1 na 0,8:1Deficijentan T ćelijski odgovor ali samo na

periferiji

Sarkoidoza lica

Simptomi

• Periferna limfadenopatija• Kutane lezije, • Iritis, iridociklitis, glaukom• Splenomegalija• Respiratorni simptomi (otežano

disanje, kratak dah, bol u grudima, hemoptize

• Groznica, slabost, gubitak TT• 70% se oporavi, 20% ima resp.

smetnje, 10% umire

Ne slivajući, ne kazeificirajući granulomi