FUNKCJE PIENIDZA (Pienidz potencjalny i standardowy)a) jest miernikiem wartoci towarw okrela warto produktw i usug i innych towarw. Mierzy warto nietowarowej dziaalnoci b) jest rodkiem cyrkulacji wymiany towarw przejawia si w rozdzielaniu jednego i rwnoczesnego aktu kupno sprzeda. Pienidz jest porednikiem wymiany w tym aspekcie. Pienidzem mog by aktywa finansowe, ktre peni powysz funkcj np.: gotwka w gospodarce, czeki podrne, bankowe depozyty patne na danie(pienidz potencjalny). Posiadanie pienidza standardowego jest niezbdne przy realizacji zakupw. Niezakcona relacja zakupw pozwala wyprowadzi rwnanie obiegu pienidza M*V = P*Q M iloczyn zasobw pienidza V szybko obiegu pienidza P iloczyn poziomu cen Q rozmiary produkcji Z rwnania wynika, e jeeli szybko obiegu pienidza pozostaje bez zmiany, a rozmiary produkcji nie mog ulec dalszemu powikszeniu, to zwikszenie zasobw pienidza musi doprowadzi do wzrostu poziomu cen. c) jest rodkiem patniczym oddzielenie aktu kupna od sprzeday umoliwia nabycie towaru bez wczeniejszego sprzedania innego zakup na kredyt, ale powysze zobowizanie naley uregulowa. d) jest rodkiem gromadzenia skarbu rodek tezauryzacji, przechowywania wartoci. Aktywa, ktre peni funkcj rodkw gromadzenia majtku mog by: papiery wartociowe, gotwka, nieruchomoci. Wspczenie pienidz moe peni te funkcje w sposb ograniczony, poniewa pienidz standardowy, ktry nie przynosi procentu nieustannie traci na sile nabywczej wskutek postpujcej tendencji inflacyjnej e) pienidz wiatowy stosowany w rozliczeniach midzynarodowych. Rol t odgrywaj waluty tych pastw, ktre bez przeszkd i ogranicze s wymieniane na waluty innych krajw. W rozliczeniach midzynarodowych funkcjonuj nastpujce jednostki rozliczeniowe: SDR (special draw rhiets), EURO (do 1999 funkcjonowao ECU)

DOCHODOWA ELASTYCZNO POPYTUDochodowa elastyczno popytu to reakcja popytu na dany towar na zmian dochodw konsumentw. To stosunek wzgldnej zmiany rozmiarw popytu na dany towar do wzgldnej zmiany dochodw. Stopie tej reakcji jest rny w odniesieniu

do rnych towarw. Mierzy si go, ustalajc wspczynnik dochodowej elastycznoci popytu. Wyraamy go jako:

gdzie:

Ed(i) dochodowa elastyczno popytu d przyrost popytu d wielko popytu, i przyrost dochodu, i wielko dochodu

Wspczynnik dochodowej elastycznoci popytu moe przyjmowa nastpujce wartoci: Ei = 1, co oznacza, e wzrostowi lub spadkowi dochodw towarzyszy dokadnie taki sam (procentowo) wzrost lub spadek popytu na dany towar. Ei >1, co oznacza, e zmianom w dochodach towarzysz wicej ni proporcjonalne zmiany w popycie na dany towar. O takim towarze mwi si, e popyt na niego jest elastyczny wzgldem zmiany dochodw. Przykadem moe by popyt na dobra luksusowe np. luksusowe perfumy. Ei 0) co oznacza, e wzrostowi lub spadkowi dochodw towarzyszy mniej ni proporcjonalny wzrost lub spadek popytu na dany towar. W takiej sytuacji popyt okrela si mianem nieelastycznego. Przykad- mleko i jego przetwory. Ei =0, co oznacza, e zmianom dochodw nie towarzysz adne zmiany popytu na dany towar. O takim towarze mwi si, e popyt na niego jest sztywny. Przykadem moe by np. sl. Ei (nie znaczy to, e wadze monetarne nie staraj si oddziaywa na wysoko tej amplitudy poprzez wpywanie na relacj pomidzy popytem, a poda, std te, bior si dziaania zmierzajce do DEWALUACJI lub REWALUACJI walut)

STRATEGIA LIBERALNA

STRATEGIA REDYSTRYBUCYJNA

BEZROBOCIE STRUKTURALNE I SPOSOBY ZWALCZANIABezrobocie strukturalne to takie bezrobocie, ktre powstaje na tle strukturalnych rozbienoci midzy poda pracy i popytem na prac. W Polsce bezrobocie strukturalne pojawio si wraz z restrukturyzacj podstawowych bran przemysu takich jak grnictwo, hutnictwo, a take na skutek likwidacji PGR-w. Jest ono konsekwencj zmian technologicznych i ewolucji struktury produkcji, zachodzcych w danej gospodarce. W przeciwiestwie jednak do bezrobocia frykcyjnego ma ono charakter trway. Na przykad w przeszoci ksiki skadane

byy przez zecerw z pojedynczych czcionek. Zmiana techniki druku i skadu sprawia, e zecerzy stali si ofiarami bezrobocia strukturalnego, a do momentu znalezienia cakiem innej pracy. Rozwj nowych technologii nie jest jednak jedyn przyczyn bezrobocia strukturalnego. Wahania w gustach konsumentw lub zmiana lokalizacji pewnych przedsibiorstw mog spowodowa bezrobocie strukturalne, i to nawet wrd pracownikw dobrze wykwalifikowanych. Bezrobocie tego typu stanowi szczeglny problem w regionach, gdzie dominuje jedna ga przemysu, np. grnictwo, hutnictwo, czy przemys stoczniowy. Jak zwalczy? Moe by zlikwidowane przez przekwalifikowanie si, poniewa na miejsce starej rodzi si nowa produkcja. Osoby, ktre tego nie uczyni musz podj albo wolne miejsca pracy albo pozosta bez pracy.

BEZROBOCIE PRZYMUSOWEBezrobocie oznacza tak sytuacj na rynku pracy, kiedy to nie wszyscy zdolni do pracy, a chccy pracowa, znajduj zatrudnienie. W rnych krajach stosuje si jeszcze wiele dodatkowych kryteriw okrelajcych, kogo mona zaliczy do grona bezrobotnych. W Polsce przyjmuje si, e s to osoby, ktre: -zarejestroway si we waciwym dla miejsca zamieszkania rejonowym urzdzie pracy, - ukoczyy 18 lat -nie ukoczyy: kobieta 60 lat, a mczyzna 65 -nie nabyy prawa do emerytury -nie s wacicielami lub posiadaczami gospodarstwa rolnego -nie prowadz pozarolniczej dziaalnoci gospodarczej -nie ucz si w szkoach rnego typu.

BEZROBOCIE = Zasoby siy roboczej- zatrudnienie Bezrobocie przymusowe rozumiane jest jako taka sytuacja na rynku pracy, kiedy to cz siy roboczej gotowa jest podj prac za obowizujc pac oraz akceptuje pozostae warunki pracy, a mimo to nie moe znale zatrudnienia. Przyczyn bezrobocia przymusowego jest niedostateczny popyt globalny na rynku towarowym (popyt konsumpcyjny oraz popyt inwestycyjny). Niedostateczny popyt inwestycyjny prowadzi do obnienia popytu konsumpcyjnego, co z kolei jeszcze bardziej obnia popyt inwestycyjny. To zmusza producentw do ograniczenia produkcji- skutkiem tego jest gwatowny spadek popytu na si robocz.

STOPA BEZROBOCIA PRZYMUSOWEGO I NATURALNEGO (wykresy)Bezrobocie naturalne- pojcie to przypisane jest do tej grupy osob, ktre poszukujc pracy, nie s zatrudnione nie dlatego, e w ogle nie ma pracy, lecz dlatego, e nie odpowiada im proponowana stawka pacy lub/i nie odpowaiada im rodzaj czy miejsce oferowanej pracy. Jako bezrobocie dobrowolne, towarzyszy stanowi rwnowagi na rynku pracy. Istot naturalnego poziomu bezrobocia przedstawia wykres:

Ukad krzywej popytu na prac wskazuje, e pracodawcy bd skonni zatrudni tym wicej pracownikw, im nisza bdzie paca realna. Jednoczenie ukad krzywych: rzeczywistej poday pracy przy rnych stawkach pacy oraz potencjalnej poday przy wasnych postulowanych warunkach wskazuje, e wystpuje tu odwrotna zaleno, to znaczy, e skonno do podejmowania pracy ronie wraz ze wzrostem pacy realnej.

(bezrobocie przymusowe opisane wczeniej)

SYTUACJA RWNOWAGI KONSUMENTAKonsumentem jest jednostka, ktra dysponujc okrelonym dochodem dokonuje zakupw dbr na rynku zgodnie ze swoimi preferencjami celem maksymalizacji czerpanej z tego tytuu uytecznoci. Uwzgldniajc swoje preferencje dotyczce kombinacji dbr moliwych do osignicia ze wzgldu na posiadane zasoby, konsument poszukuje sytuacji

optymalnej, ktra umoliwi mu osignicie maksymalnych korzyci z konsumpcji. Sytuacja taka oznacza rwnowag konsumenta. Zgodnie z zasad nienasyconoci konsument zawsze chciaby znajdowa si na moliwie najwyszej krzywej obojtnoci. Rwnoczenie napotyka on na ograniczenia w postaci dochodu oraz cen rynkowych konsumowanych dbr, wyznaczonych przez lini budetow. Punkt, w ktrym konsument maksymalizuje zadowolenie z konsumpcji znajduje si na najwyszej krzywej obojtnoci moliwej do osignicia przy danych ograniczeniach. Jest to punkt stycznoci linii budetowej z krzyw obojtnoci.

punkt optimum konsumenta charakteryzuje si tym, e marginalna stopa substytucji (MSS) rwna si stosunkowi cen dobra X do dobra Y . MSSxy = Px/Py

ZASADA WYBORU KONSUMENTAPodstawowymi kategoriami, ktrymi posuguje si teoria wyboru konsumenta s:

Konsument Dochd konsumenta Preferencje konsumenta Uyteczno

1) preferencje konsumentaKonsument dokonuje rwnoczesnych wyborw wielu dbr dc do osignicia takich kombinacji konsumowanych dbr, ktre speniaj w najwyszym stopniu dane preferencje konsumenta. Podstaw wyborw konsumenta jest uporzdkowany system preferencji odnonie kombinacji konsumowanych dbr. Teoria wyboru konsumenta opiera si na pewnych zaoeniach dotyczcych preferencji : - zaoenie kompletnoci preferencji zgodnie z tym zaoeniem konsument dokonujcy wyboru midzy rnymi kombinacjami konsumpcji dbr moe okreli swoje preferencje w stosunku do nich. Konsument jest zdolny do okrelenia, ktre kombinacje produktw preferuje, a ktre daj mu takie samo zadowolenie i w efekcie s dla niego obojtne. - zaoenie przechodnioci preferencji wybory konsumenta midzy rnymi kombinacjami dbr s przechodnie. Jeeli konsument preferuje kombinacj A od B i rwnoczenie okrela, i woli B od C oznacza to, i konsument preferuje kombinacj A w stosunku do C. - zaoenie nienasyconoci zadowolenia konsumenta konsument zawsze woli wicej anieli mniej. Oznacza to, e konsument zawsze preferuje kombinacj dbr dostarczajc mu wicej zadowolenia od kombinacji dajcej mniej zadowolenia.

2) Teoria obojtnoci (KRZYWA OBOJTNOCI)Krzywa obojtnoci przedstawia wszystkie kombinacje konsumpcji dwch dbr, ktre s dla konsumenta obojtne. Kada z tych kombinacji daje konsumentowi takie samo zadowolenie. Oznacza to, e dana krzywa obojtnoci charakteryzuje si staym poziomem zadowolenia. Cechy krzywych obojtnoci: - maj nachylenie negatywne - nie mog przecina si - s wypuke w stosunku do pocztku ukadu - jest ich nieskoczenie wiele Wszystkie kombinacje na danej krzywej obojtnoci odznaczaj si takim samym poziomem zadowolenia konsumenta. Poziom zadowolenia wzrasta w miar

przesuwania si konsumenta z krzywej obojtnoci pooonej niej na krzyw pooon wyej. W ten sposb powstaje uporzdkowany system preferencji.

Krzywe obojtnoci

3) Teoria uytecznoci kracowej (Uyteczno cakowita, a uyteczno kracowa)Uyteczno suma zadowolenia jak osiga indywidualny konsument z konsumowania lub posiadania danego dobra. Uyteczno cakowita jest sum uytecznoci konsumowanej iloci produktu lub usugi Uyteczno marginalna(kracowa) wyraa zadowolenie konsumenta ze zwikszenia (zmniejszenia) konsumpcji danego dobra o kolejn dodatkowa jednostk

Midzy iloci

konsumowanego dobra a uytecznoci wystpuj nastpujce zalenoci: - UC konsumpcji danego dobra ronie (spada) wraz ze wzrostem (spadkiem) iloci konsumowanego dobra. - UM zmniejsza si (ronie) wraz ze wzrostem (spadkiem) iloci konsumowanego dobra. Po przekroczeniu pewnej wielkoci konsumpcji dalsze zwikszanie konsumowanego dobra zacznie przynosi konsumentowi zadowolenie negatywne (niezadowolenie). UM bdzie wwczas ujemna, a UC zacznie spada. Konsument maksymalizujcy korzyci (zadowolenie) z konsumpcji bdzie j zwiksza a do momentu , w ktrym UM=0. UC wzrasta w miar zwikszania iloci konsumowanego dobra. Wzrost UC jest jednak coraz wolniejszy. W pewnym momencie, po osigniciu znacznej iloci konsumowanego dobra, moe wystpi spadek UC. Dzieje si tak dlatego, e w miar zwikszania konsumpcji uyteczno kadej dodatkowo konsumowanej jednostki dobra jest coraz mniejsza.

INFLACJA (rodzaje inflacji ze wzgldu na jej wysoko, przykady)Inflacja jest zjawiskiem gospodarczym przejawiajcym si trwaym wzrostem oglnego poziomu cen w okrelonym czasie. Nie chodzi o wzrost ceny

pojedynczego towaru lub niewielu towarw, lecz, e wzrasta rednia waona wszystkich cen traktowanych cznie.

Roczna stopa inflacji: CPJ t1 CPJ t0 / CPJ t0 x 100 % CPJ t1 - indeks cen towarw konsumpcyjnych w danym roku przyjtym do badania poziomu inflacji; CPJ t0 indeks cen towarw konsumpcyjnych w tzw. roku bazowym; wskanik struktury: CPJ = koszt koszyka towarw konsumpcyjnych w roku t1 / koszt koszyka towarw konsumpcyjnych w roku t0 x100 %W zalenoci od jej wysokoci rozrnia si inflacj: -pezajc, kiedy to ceny rosn umiarkowanie (umownie przyjmuje si, e jest to wzrost do 5% rocznie). Wystpuje w krajach nawet najbardziej harmonijnie rozwijajcych si, czsto traktowana jako agodny rodek koniunktury gospodarczej -kroczca (umownie przyjmuje si, e jest to wzrost cen w granicach 5% do 10% rocznie), typowa dla krajw, ktre po okresie cigle przyspieszanego tempa wzrostu gospodarczego, wkraczaj w okres stabilizacji tego tempa, utrzymujc je jednak na wysokim poziomie, -galopujca (umownie przyjmuje si, e dotyczy ona wzrostu cen w granicach 10%-100% rocznie), waciwa krajom gospodarczo sabo rozwinitym wkraczajcym na drog przyspieszonego rozwoju gospodarczego, lecz w wielkociach zblionych do dolnej granicy przedstawionych wideek, zdarza si take w krajach gospodarczo wyej rozwinitych, jest trudna do opanowania przez pastwo, a w wielkociach zblionych do grnej granicy przedstawionych wideek inflacja wykazuje ju pewn tendencj do spiralnego samonakrcania si, stajc si niebezpieczn dla wzrostu gospodarczego, -hiperinflacja (umownie przyjmuje si, e dotyczy ona wzrostu cen w wielkociach powyej 100% rocznie), waciwa niektrym krajom gospodarczo sabo rozwinitym oraz krajom wyniszczonym wojn- w pierwszym przypadku jest to najczciej wynikiem gwatownego zaamania si cen w monotowarowym eksporcie, w drugim natomiast wynika z koniecznoci zmasowanego wzrostu wydatkw pastwa na odbudow zniszcze wojennych.

INFLACJA KOSZTOWA I ZJAWISKO Z TYM ZWIZANETeoria inflacji kosztowej upatruje si przyczyn inflacji w procesie produkcji, tzn. we wzrocie kosztw uzyskania okrelonej poday. Jedn z podstawowych przesanek wzrostu kosztw produkcji moe by nacisk zwizkw zawodowych na wzrost pac- dotyczy to przypadkw, kiedy pace rosn szybciej od wydajnoci pracy.

Z tym problem jest zwizane zjawisko tzw. spirali inflacyjnej. Istota spirali inflacyjnej polega na tym, e wzrost pac powoduje wzrost kosztw produkcji, a to prowadzi do wzrostu cen towarw konsumpcyjnych, co powoduje ponowne roszczenie pacowe itd. Kolejn przesank podnoszenia si kosztw produkcji moe by wzrost cen podstawowych surowcw. Konieczno pozyskiwania tych surowcw z coraz trudniej dostpnych rde jest powodem naturalnego i w peni uzasadnionego zwikszania si kosztw produkcji, a wic i ich cen. Naley zwrci rwnie uwag na podwyszanie si cen importowanych towarw zaopatrzeniowych (np. maszyn). Wzrost cen moe by cakowicie niezaleny od danego kraju importujcego, ale moe te by skutkiem przeprowadzonej w tym kraju dewaluacji. W przypadku kadej z wyej wymienionych przesanek wzrost kosztw produkcji jest przyczyn inflacyjnego wzrostu cen. Inflacja kosztowa w wyej przedstawionym ujciu jest w znacznym stopniu nastpstwem inflacji popytowej. Wzrost popytu w duej bowiem mierze uruchamia przesanki wzrostu kosztw wytwarzania.

INFLACJA STRUKTURALNAInflacja strukturalna jest to inflacja, ktra wynika ze zmian w strukturze popytu oraz poday. Pod wpywem zmian zachodzcych w strukturze popytu oraz poday jedne gazie bd bowiem doznawa wzrostu popytu na swoje wyroby, podczas gdy w przypadku innych popyt ten bdzie spada. Jeeli ceny i pace w gaziach zmniejszajcych swoj produkcj bd nieelastyczne w kierunku owej obniki, natomiast ceny i pace w gaziach zwikszajcych produkcj bd rosy, to oglny poziom zarwno cen jak i pac w gospodarce bdzie wzrasta. Omawiane zjawisko bdzie przybiera na sile, gdy poda bdzie mao elastyczna i nie bdzie wstanie dostosowa si natychmiast do zachodzcych zmian. Inflacja strukturalna pojawia si zatem wwczas, gdy producenci nie mog w sprawny sposb dostosowa swojej struktury produkcji w odpowiedzi na zachodzce zmiany struktury gospodarki. Zmiany te mog dotyczy: popytu na produkt, technologii jego wytwarzania, konkurencji, wobec ktrej stoj producenci.

Omawiana inflacja moe si rwnie pojawi, gdy oglna struktura tego, na co zgaszaj zapotrzebowanie konsumenci, przedsibiorstwa czy nawet rzd nagle si zmieni i producenci nie bd w stanie atwo zmieni struktury zaangaowania zasobw, a co za tym idzie struktury samej produkcji. Dodatkowo moe by ona wywoana rwnie poprzez wdroenie znaczcej innowacji. zmiany w strukturze gospodarki wywouj bowiem pojawienie si niedoborw strategicznych i powstanie tzw. wskich garde w kanaach zaopatrzenia. Jeeli zaopatrzenie na jakie dobro nagle wzronie i bdzie ono wanie takim wskim gardem, to jego

cena rwnie bdzie coraz wysza, a owy wzrost zostanie przeniesiony na ceny wielu produktw, przy produkcji ktrych jest ono potrzebne.

INFLACJA POPYTOWA W DWCH UJCIACH- w ujciu keynesistw Teoria inflacji popytowej przyjmuje jako bezporedni przyczyn tego zjawiska pojawienie si sytuacji, w ktrej popyt globalny przekracza zdolnoci produkcyjne gospodarki. W takie sytuacji zaspokojenie potrzeb nabywcw jest niemoliwe przy danym poziomie cen- zgodnie z prawem popytu rosn wic ceny, zostaje rozadowana luka inflacyjna i przywrcony stan rwnowagi na nowym poziomie. Pojawienie si luki inflacyjnej jest wic zatem bezporedni przyczyn inflacji popytowej. rda powstania tej sytuacji to nadmierne wydatki budetowe oraz zbyt atwy dostp do tanich kredytw. rodki wydatkowane z budetu pastwa trafiaj do spoeczestwa w postaci wiadcze spoecznych, pac sfery budetowej i spat dugu publicznego- o tyle powikszaj wic popyt konsumpcyjny. Cz tych wydatkw- dotyczca zakupw o charakterze militarnych i inwestycji infrastrukturalnych- zwiksza natomiast popyt inwestycyjny na rynku. Szybki wzrost popytu inwestycyjnego wynika take z uatwionego dostpu przedsibiorstw do kredytu bankowego. Dalej nastpuje reakcja acuchowa wzajemnego nakrcania si popytu globalnego- wzrost popytu inwestycyjnego prowadzi do zwielokrotnionego wzrostu popytu konsumpcyjnego wskutek dziaania zasady mnonika inwestycyjnego, natomiast wzrost popytu konsumpcyjnego prowadzi do dalszego wzrostu popytu inwestycyjnego wskutek dziaania zasady akceleracji. Popyt globalny przewysza poda, a efektem tego jest inflacyjny wzrost cen. - w ujciu monetarystw- Monetarystyczna teoria inflacji take upatruje si przyczyn inflacji w nadwyce popytu. W odrnieniu od teorii inflacji popytowej, traktuje si t nadwyk jako zjawisko czysto pienine, ujmowane z punktu widzenia dugiego okresu. Podstaw monetarystycznej teorii inflacji jest rwnanie obiegu pienidza : MxV=PxQ Zgodnie z tym rwnaniem niezakcona realizacja popytu globalnego wymaga, by iloczyn zasobw pienidza (M) i szybkoci obiegu pienidza (V) by rwny iloczynowi poziomu cen (P) i rozmiarw produkcji (Q). Szybko obiegu pienidza monetaryci przyjmuj jako wielko stabiln, a rozmiary produkcji (dochodu narodowego) jako rosnc wedug staej stopy. -> Kady wzrost zasobw pienidza w tempie wyszym od stopy wzrostu produkcji musi prowadzi do wzrostu cen. Przyczyn inflacyjnego wzrostu cen jest wic nadmierna w stosunku do potrzeb ilo pienidza w obiegu. Poniewa monetaryci uwaaj, e ilo pienidza w obiegu jest ksztatowana przez pastwo, ostateczn przyczyn inflacji jest bdna polityka pienino-kredytowa pastwa. Emitujc nadmiern ilo pienidza gotwkowego oraz dopuszczajc do nadmiernej kreacji pienidza bezgotwkowego przez banki operacyjne, pastwo przyczynia si do powstania nadwyki popytu globalnego ponad moliwoci produkcyjne gospodarki. (im wicej pienidza na rynku, tym- przy danych cenachwyszy popyt)

KRZYWA PHILIPSA W UJCIU NEOKEYNESISTW I W UJCIU ORYGINALNYM(w ujciu oryginalnym)

Krzywa Phillipsa ma nachylenie ujemne. Z jej przebiegu wynika, e pocztkowo ograniczenie stopy bezrobocia wie si z niewielkim tylko wzrostem stopy inflacji. Kade dalsze ograniczanie bezrobocia powoduje jednak coraz szybszy wzrost inflacji. Przebieg krzywej Philipsa wskazuje, e w rozwizaniach dotyczcych gospodarki mona wybiera midzy nisz stop bezrobocia a wysz stop inflacji. W oparciu o wnioski pynce z przebiegu krzywej Phillipsa prowadzona bya polityka walki ze wskazanymi plagami ekonomicznymi w wielu krajach wiata w latach 60-tych. Jeeli nadmiernie rosa stopa bezrobocia, zwikszano wydatki z budetu pastwa oraz uatwiano przedsibiorstwom dostp do kredytu. To oczywicie powodowao wzrost stopy inflacji, ktry jednak by przyjmowany jako konieczny koszt zagodzenia bezrobocia. Nowe, niekorzystne zjawiska gospodarcze, ktre pojawiy si w wiecie w latach 70-tych, przyniosy wtpliwoci dotyczce teorii Phillipsa. Bardzo szybkiemu w tym czasie wzrostowi stopy inflacji nie towarzyszy ju niestety spadek stopy bezrobocia. Ze wzgldu na to, e wysokiemu poziomowi inflacji towarzyszy zastj gospodarczy, sytuacj t nazwano stagflacj. Zjawisk typowych dla stagflacji nie dao si ju wyjani w oparciu o oryginalne ujcie krzywej Phillipsa. (w ujciu neokeynesistw) Neokesenici nie porzucili idei krzywej. Koncepcj Phillipsa- opart o ujcie inflacji popytowej- uzupenili o wyjanienia skutkw naoenia si inflacji w ujciu kosztowym na inflacj popytow. W ujciu graficznym takie naoenie si powoduje przesunicie krzywej Phillipsa, w gr. Obrazuje to krzywa Ph2.

Wykrelajc krzyw Ph2, ktra odzwierciedla naoenie si inflacji kosztowej na popytow, neokeynesici uzasadniali zjawisko zwizane ze stagflacj. Mimo wzrostu inflacji bezrobocie nie spada, a nawet wykazuje tendencj wzrostowwystpuje wic sytuacja stagflacji.

LUKA DEFLACYJNA, PARADOKS OSZCZDNOCILuka deflacyjna jest to stan braku rwnowagi rynkowej wyraajcy si istnieniem nadwyki globalnej poday nad globalnym popytem (tzw. niedobr popytu). W gospodarce rynkowej zjawisko luki deflacyjnej inicjuje proces dostosowawczy przejawiajcy si obnik oglnego poziomu cen. W Wyniku czego popyt wzrasta, poda obnia si a rynek wraca do stanu rwnowagi. W gospodarkach planowych luka deflacyjna nie wystpuje. Istot paradoksu oszczdnoci jest stwierdzenie, e w przypadku luki deflacyjnej wzrost skonnoci do oszczdzania prowadzi do spadku dochodu spoecznego, a tym samym do spadku rozmiarw oszczdnoci.

POLITYKA TANIEGO PIENIDZAEkspansywna polityka monetarna (polityka taniego pienidza) polega na obnianiu stopy rezerw obowizkowych i stopy redyskontowej, skupowaniu przez bank centralny rzdowych papierw wartociowych. Nastpuje wzrost moliwoci udzielania kredytw przez banki, wzrasta poda pienidza, obnia si stopa procentowa, co prowadzi do wzrostu inwestycji, zaagregowanego popytu, zwikszenie zatrudnienia , zwikszenie produkcji i zwikszenie tempa wzrostu cen wzrost inflacji.

CELE UE zwikszanie spjnoci ekonomicznej i spoecznej w ramach Unii zapewnienie trwaego i nie inflacyjnego wzrostu gospodarczego z poszanowaniem rodowiska naturalnego, popieranie rozwoju wymiany midzynarodowej, zapewnienie wysokiego poziomu zatrudnienia i opieki spoecznej, podnoszenie stopy yciowej i jakoci ycia ludnoci, zapewnienie cigoci zatrudnienia, ochrona wsplnych wartoci, podstawowych interesw i niezalenoci Unii: umacnianie bezpieczestwa Unii i jej pastw czonkowskich, zachowanie pokoju i umacnianie bezpieczestwa midzynarodowego, uksztatowanie wsplnej polityki obronnej, wzmacnianie ochrony praw i interesw obywateli pastw czonkowskich poprzez wprowadzenie obywatelstwa Unii, popieranie wsppracy midzynarodowej, rozwijanie i konsolidacja demokracji oraz rzdw prawa, umacnianie poszanowania praw czowieka i podstawowych wolnoci.

PODOBIESTWA I RNICE MIDZY KLASYCZNYM, A WSPCZESNYM CYKLEM KONIUNKTURALNYM

KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA, A OLIGOPOLISTYCZNAModel konkurencji monopolistycznej opiera si na czterech podstawowych zaoeniach : (1) Produkty na rynku s zrnicowane i posiadaj bliskie substytuty Wystpowanie zrnicowanych produktw sprawia, e koncepcja gazi przemysu traci na znaczeniu. W rzeczywistoci istnieje tyle przemysw i tyle rynkw, ile jest zrnicowanych produktw. Tak wic w analizie rynku kady produkt naley traktowa osobno. W rezultacie krzywa popytu przedsibiorstwa nie jest doskonale elastyczna., lecz przybiera ksztat krzywej o nachyleniu ujemnym. (1) Swoboda wchodzenia na rynek i opuszczania rynku. Zaoenie identyczne jak w modelu konkurencji doskonaej. (2) Wielu sprzedajcych i kupujcych Podobnie jak w modelu konkurencji doskonaej. (3) Zaoenie doskonaej informacji o rynku. Podmioty dziaajce na rynku konkurencji monopolistycznej posiadaj pen wiedz o rynku oraz o produktach na nim wystpujcych.

Oligopol skada si z niewielkiej iloci przedsibiorstw, ktre opanoway rynek danego produktu. Na rynku oligopolistycznym istnieje silna wspzaleno midzy przedsibiorstwami. Kady oligopolista podejmujc decyzj maksymalizujce zysk musi uwzgldnia decyzje podejmowane przez konkurentw. Istnieje wiele modeli oligopolu, rnicych si midzy sob zaoeniami co do rodzaju i sposobu reagowania przedsibiorstw. Cech oligopolu jest wzgldna stabilno cen. Konkurencja przybiera gwnie charakter niecenowy (rnicowanie produktw, reklama itp.). Przedsibiorstwa oligopolu umawiaj si niekiedy midzy sob w celu podziau produkcji, rynkw zbytu i zysku monopolowego. Najbardziej znan form umw monopolowych jest kartel.

Zaoenia oligopolu : - produkty jednorodne lub zrnicowane - niewielka liczba sprzedawcw i wielu kupujcych

- ograniczony dostp do rynku - pena informacja o rynku

MODEL KONKURENCJI DOSKONAEJ

Rynek doskonale konkurencyjny charakteryzuje si tym, e aden z kupujcych i sprzedajcych nie ma wpywu na cen. Cena jest wypadkow oferty wszystkich producentw i zapotrzebowania wszystkich odbiorcw na dany produkt. Cena jest wielkoci dan. Producent dziaajcy w warunkach konkurencji doskonaej dostosowuje wielko produkcji w taki sposb, aby przy danej cenie rynkowej i danych kosztach produkcji osign zysk maksymalny. Rwnowaga przedsibiorstwa zwizana jest ksztatowaniem si sytuacji gazi przemysu, do ktrej nale wszyscy producenci wytwarzajcy dany produkt. Cztery podstawowe zaoenia : (1) zaoenie jednorodnoci produktu Produkty kadego z producentw s identyczne. Rwnoczenie kupujcy traktuj i oceniaj produkty oferowane przez wielu producentw jako identyczne kupujcy nie odnosi adnej korzyci z wyboru sprzedajcego. Produktem jednorodnym mog by pody rolne albo akcje danego przedsibiorstwa. Wikszo produktw przemysowych nie spenia zaoenia jednorodnoci produktu. (2) zaoenie penej mobilnoci czynnikw produkcji Nie istniej adne przeszkody wchodzenia i wychodzenia przedsibiorstw do i z danej gazi produkcji. Czynniki produkcji mog by przesuwane bez przeszkd midzy rnymi ich zastosowaniami. Nie istniej ograniczenia dotyczce wielkoci nakadw inwestycyjnych zwizanych z rozpoczciem dziaalnoci gospodarczej moliwoci wejcia na rynek s otwarte dla wielu podmiotw gospodarczych. (3) dua liczba sprzedajcych i kupujcych Udzia kadego producenta w globalnej poday oraz udzia kadego kupujcego w globalnym popycie s stosunkowo niewielkie, dlatego dziaania pojedynczego producenta czy pojedynczego nabywcy nie jest w stanie wpyn na zmiane ceny, dlatego zarwno sprzedajc jak i kupujcy s podmiotami akceptujcymi cen rynkow.

(4) zaoenie doskonaej informacji o rynku W rzeczywistoci podmioty gospodarcze nie posiadaj doskonaej informacji o rynku. Zdobywanie informacji pociga za sob dodatkowe koszty a osigniecie informacji penej wymagaoby ogromnych nakadw. Tak wic przyjcie tego zaoenia oznacza, e informacja jest darmowa.

KONKURENCJA NIEDOSKONAA (zysk a rozmiary produkcji)Monopol moe osign w punkcie rwnowagi krtkookresowej zysk dodatni, zerowy a nawet zysk ujemny (strat). Jeeli celom monopolu jest maksymalizacja zysku, wwczas nie moe on wyznaczy ceny i wielkoci produkcji w sposb dowolny. Monopol musi uwzgldni ograniczenia rynkowe w postaci krzywej popytu na swoje produkty a take danych kosztw produkcji (danej technologii i cen czynnikw produkcji). Fakt, e przedsibiorstwo posiada pozycj monopolu penego nie gwarantuje osignicia zysku pozytywnego. Monopol peny moe by nierentowny, czyli przynosi straty a nie zyski ekonomiczne ze swojej dziaalnoci. Zysk monopolu odpowiada rnicy midzy przychodem cakowitym i kosztem cakowitym (PCp - KC). Zysk monopolu jest maksymalny wwczas, kiedy rnica ta jest najwiksza. Rwnoczenie do rozmiarw produkcji maksymalizujcych zysk przychd marginalny zrwnuje si z kosztem marginalnym (PMp = KM).

TEORIE KEYNESISTWKeynes posugiwa si czsto pojciem cakowitego popytu, bdcego ogln sum zapotrzebowania na dobra i usugi w caym systemie ekonomicznym. Pojcie to znane byo te w klasycznej ekonomii. Zdaniem Keynesa jednak poziom produkcji i zatrudnienie wynika wanie z cakowitego popytu, podczas gdy w ekonomii klasycznej to osignity poziom produkcji i dostosowane do niego pace decydoway o cakowitym popycie. W klasycznej ekonomii przyjmowano, e mechanizm popytu i poday automatycznie reguluje cakowity popyt. Samoregulacja poziomu pac i cen miaa gwarantowa sta rwnowag midzy penym zatrudnieniem i cakowitym popytem. Nadmiar produkcji mia by zachowywany na przyszo lub poytkowany na nowe inwestycje. System stp procentowych w tym modelu funkcjonowa jako "koszt pienidza", regulujcy automatycznie optymalne

proporcje midzy biecym spoyciem a tendencj do oszczdzania i inwestowania. Chwilowa nierwnowaga na rynku pracy wynika w teorii klasycznej tylko z istnienia zbyt duej liczby chybionych inwestycji. Chybione inwestycje daj zatrudnienie i generuj popyt, ale same nie generuj waciwej poday. Std na rynku pojawia si nadmiar pienidzy wywoujcy sztuczny popyt. Aby ten nadmiar zlikwidowa, trzeba w czasach kryzysu obcina pace, zamyka nierentowne firmy (bdce efektem chybionych inwestycji) i podraa koszty inwestycji przez wzrost bankowych stp procentowych, a do ponownego uzyskania rwnowagi. W analizie Keynesa taki sposb radzenia sobie z kryzysem tylko pogarsza sytuacj. Obnianie pac i wzrost stp procentowych powoduje w jego ujciu spadek popytu i jednoczenie wzrost rodkw na kolejne inwestycje. Inwestowanie przy spadku popytu staje si jednak zbyt ryzykowne i dlatego rodki na inwestycje cignite z rynku zamiast generowa nowe miejsca pracy i co za tym idzie powiksza cakowity popyt, pozostaj niewykorzystane w bankach. Popyt wic cay czas spada, nie powstaj nowe inwestycje, kolejne przedsibiorstwa bankrutuj na skutek spadku popytu i kryzys si coraz bardziej pogbia. Zdaniem Keynesa, aby wyj z tego bdnego koa, naley w czasie kryzysu pobudza popyt poprzez dziaania odwrotne do tych wynikajcych z teorii klasycznej. Naley zatem obnia stopy procentowe, obniajc tym samym koszty inwestycji, stosowa ulgi inwestycyjne w systemie podatkowym, ratowa upadajce przedsibiorstwa, a nawet bezporednio "pompowa" pienidze w rynek za pomoc bezporednich inwestycji pastwa, czyli stosowa na moliwie jak najszersz skal rozmaite dziaania interwencjonistyczne. Jakkolwiek Keynes zgadza si, e teoretycznie pienidze inwestowane w gospodark przez pastwo nie zwikszaj oglnej iloci dostpnego kapitau na inwestycje, gdy przecie pochodz tylko z podatkw lub dugw uszczuplajcych wolny kapita inwestycyjny w rkach prywatnych, to jednak zachodzi tu efekt "mnonika inwestycyjnego Keynesa". Polega on na tym, e pienidz zainwestowany generuje w przyszoci wielokrotnie wicej pienidzy na spoycie, ktre z kolei pobudzaj nastpne inwestycje i caa gospodarka nabiera rozpdu. Istnienie "mnonika Keynesa" byo pniej najczciej krytykowanym i najbardziej "podejrzanym" elementem tej teorii, szczeglnie w oczach monetarystw.

HANDEL WEWNTRZGAZIOWY I ZEWNTRZGAZIOWYHandel wewntrzgaziowy ma miejsce wtedy, gdy kraj jednoczenie eksportuje i importuje produkty wytworzone w tej samej gazi, tzn. dobra bdce bliskimi substytutami w produkcji lub konsumpcji (lub obu tych sferach cznie). Za gwne przyczyny rozwoju handlu wewnatrzgaeziowego uwaa si: postpujce procesy rnicowania si dbr finalnych i dywersyfikacji popytu,

podobiestwo gustw konsumentw, podobiestwo cen czynnikw produkcji, brak przeszkd w handlu midzynarodowym, geograficzne rozprzestrzenianie si produktw i procesw technologicznych, due rozmiary rynku wewntrznego.

Do gwnych korzyci z udziau w handlu wewntrzgaziowym zalicza si:

wzrost dostpnoci dbr dla konsumentw (wikszy asortyment produktw oferowanych na rynkach krajowych i midzynarodowych pozwala na zwikszenie moliwoci wyboru i zaspokojenie zrnicowanych oczekiwa), obnika kosztw produkcji i cen (handel wewntrzgaziowy umoliwia wyduenie serii produkcji, obnienie cen towarw na rynkach krajowych i zagranicznych przez producentw wykorzystujcych statyczne i dynamiczne korzyci skali), zwikszenie rozmiarw rynku (wzrost rnorodnoci produktw prowadzi do powstawania mikrorynkw nowych modeli i powiksza rynki zbytu we wszystkich handlujcych krajach, co zwiksza potencja handlu midzynarodowego i uatwia dostp do rynkw zagranicznych), zmniejszenie wpywu handlu midzynarodowego na podzia dochodw pomidzy podstawowe czynniki produkcji (korzyci z handlu wewntrzgaziowego mog by uzyskiwane przez wszystkie czynniki produkcji, zarwno te mniej obfite, jak i te ktre w tradycyjnym modelu Heckschera Ohlina traca na handlu). Handel wewntrzgaziowy prowadzi do poczenia korzyci skali z dywersyfikacj produktu, a korzyci skali - ze wzgledu na specjalizacj zrodzona ze zrznicowania produktw - odnosz si bardziej do dugoci partii produkcyjnych ni wielkoci zakadu. W efekcie, pojawia si sytuacja nie dajaca si opisac w ramach klasycznej teorii handlu, ktra czya korzysci skali ze standaryzacj dbr i rozwojem produkcji masowej.

Handel zewntrzgaziowy polega na wymianie dbr, pochodzcych z rnych gazi przemysu, pomidzy krajami, w ktrych wytwarzanie poszczeglnych dbr jest bardziej opacalne (kraj osiga przewag komparatywn w produkcji danego dobra - czyli koszt alternatywny produkcji tego dobra w przeliczeniu na inne, jest niszy ni w innych krajach).

EFEKT SUBSTYTUCJIEfekt substytucji to zmiana stosunku nabywanych dbr (usug) wywoana zmian ceny jednego z nich. Wraz z efektem dochodowym opisuje wpyw zmiany ceny na si nabywcz i decyzje konsumenta. Polega na tym, e wzrost ceny dobra X skania konsumenta do zastpowania go dobrem Y.

KRACOWA SKONNO DO KONSUMPCJI, A KRACOWA SKONNO DO OSZCZDZANIAFunkcja konsumpcji wyraa zwizek pomidzy zamierzon wielkoci konsumpcji a dochodem do dyspozycji. Pozwala ona okreli poziom zamierzonej konsumpcji przy kadej wielkoci dochodu. Symbolicznie moemy j zapisa w nastpujcy sposb: C = a + b * Yd gdzie: C wydatki na konsumpcj; a wielko konsumpcji niezalena od dochodu; b wspczynnik skonnoci do konsumpcji; Yd dochd dyspozycyjny konsumentw.

Kracowa skonno do konsumpcji (KSK) jest to wielko dodatkowej konsumpcji wynikajcej ze zwikszenia dochodu o jednostk. W polityce gospodarczej znajomo kracowej skonnoci do konsumpcji ma due znaczenie. Pozwala bowiem odpowiedzie, z du doz prawdopodobiestwa, na co przeznacz ludzie dodatkowe dochody i w jakiej proporcji wydadz je na dobra konsumpcyjne, a ile zaoszczdz. Oszczdnoci moemy okreli jako cz dochodu, ktrej gospodarstwa domowe nie wyday na biec konsumpcj. Z tego okrelenie wynika, e pomidzy dochodem a oszczdnociami istnieje funkcjonalna zaleno, ktr moemy okreli jako funkcj oszczdnoci. Moemy j bezporednio wyprowadzi z funkcji konsumpcyjnej. Podobnie jak funkcja konsumpcji, tak i funkcja oszczdnoci ma liniowy charakter. Jeeli popyt autonomiczny a i by finansowany ze wczeniej zgromadzonych zasobw (oszczdnoci), to o tak wielko oszczdnoci zostan zmniejszone.

Wystpuje tu te pojcie takie jak: Kracowa Skonno do Oszczdzania jest to cz (uamek) kadej zotwki, ktra nie zostaa wydana na konsumpcj, a odoona (zaoszczdzona). Pomidzy kracow skonnoci do konsumpcji a kracow skonnoci do oszczdzania istnieje cisa wspzaleno. Wynika ona z oczywistego faktu. Kada dodatkowa zotwka dochodu moe by przeznaczona na w okrelonych proporcjach na konsumpcj i oszczdnoci. W zwizku z tym zawsze prawdziwa jest zaleno: KSK + KSO = 1 gdzie: KSK Kracowa skonno do konsumpcji; KSO kracowa skonno do oszczdnoci.

MNONIK HANDLU ZAGRANICZNEGOMnonik handlu zagranicznego nazywa si mnonikiem otwartej gospodarki. Import jest tu negatywny, poniewa oznacza przekazywanie dochodu za granic. Tylko import sucy rozwojowi eksportu jest podany, poniewa z punktu widzenia inwestycji wzrost wywozu stymuluje wzrost krajowego dochodu, ktrego wielko jest zdeterminowana przez kracow skonno do oszczdnoci i importu.