บทที่1 บทนํา หลักการและเหตุผล...

1

บทท 1

บทนา

หลกการและเหตผล

ภาพยนตรเปนสอแขนงหนง แมจะมอายไมมากนกเมอเทยบกบสอแขนงอนๆ แตชวงเวลา

กวา 100 ป ทภาพยนตรถอกาเนดขนมานน สอประเภทนไดรบการพฒนาอยางตอเนองและรวดเรว

คณลกษณะสาคญของภาพยนตร คอ การนาเสนอภาพเคลอนไหวและเสยง ดวยเทคนควธการสรางท

สมจรง ประกอบกบการชมภาพยนตรในหองฉายทปดมด ทาใหผชมมความสนใจเนอหาในภาพยนตร

เพยงอยางเดยว ภาพยนตรจงเปนสอทดนาเชอถอ และมอทธพลกอใหเกดการเปลยนแปลงทงในแง

ความร ทศนคตและพฤตกรรมของผชมภาพยนตรได

ดงนนการควบคมเนอหาของภาพยนตรจงเปนสงทรฐในแตละประเทศใหความสาคญ และ

พยายามทจะควบคมการนาเสนอเนอหาของภาพยนตรดวยวธการตางๆ ในยคแรกการควบคม

ภาพยนตรเปนไปตามแนวคดอานาจนยม ทมองวาสอเปนเครองมอของรฐ ภาพยนตรจงถกควบคม

ดวย “วธการตรวจตรา” (Censorship) ตอมาการควบคมภาพยนตรไดปรบเปลยนไปตามแนวคดทวา

เนอหาของภาพยนตรตางมอทธพลทงทางดานดและดานเสยแกผชม แตจะมผลมากนอยเพยงใดขนอย

กบความพรอมของตวผชมเอง ทมความแตกตางกนในพนฐานทางการศกษา สภาพจตใจ อารมณ

สภาพรางกายและประสบการณในชวต ตลอดจนความโนมเอยงทางลกษณะนสยทแตกตางกน ทาให

เกดระบบการจดแบงประเภทภาพยนตร (Rating System) ขนเพอจดกลมคนดใหมความเหมาะสม

กบเนอหาในภาพยนตรแตละประเภท โดยทกลมเดกและเยาวชนมกจะถกระบวาเปนกลมทถก

ครอบงาหรอชกจงใหมพฤตกรรมตามเรองราวทถกนาเสนอในภาพยนตรโดยงาย เพราะเปนวยทอย

ในชวงอยากรอยากลองและชอบเลยนแบบ ดงนนระบบการจดแบงประเภทของภาพยนตรจงให

ความสาคญกบการคมครองและปกปองกลมผชมทเปนเดกและเยาวชนใหไดรบชมภาพยนตรท

เหมาะสมกบวย

ตวอยางการควบคมเนอหาภาพยนตรของตางประเทศ เชน กรณของประเทศสหรฐอเมรกา

ภาพยนตรทนามาใหคณะกรรมการตรวจพจารณาเพอจดแบงประเภทผชม จะไมมการตดเนอหาใน

2

ภาพยนตรออกแมแตฉากเดยว แตจะเปนการจดแบงประเภทผชมใหเหมาะสมกบภาพยนตรเรองนน

โดยมสมาคมภาพยนตรแหงอเมรกา (The Motion Picture Association of America – MPAA)

ซงเปนหนวยงานอสระทเปนการควบคมกนเองขององคกรวชาชพดานภาพยนตร ขณะทกรณของ

ประเทศสงคโปรและฟลปปนส หนวยงานททาหนาทในการจดแบงประเภทผชมตางอยในการกากบ

ดแลของหนวยงานรฐ โดยสงคโปรจะม The Board of Film Censors (BFC) เปนหนวยงาน

รบผดชอบภายใตการกากบดแลของกระทรวงขอมลขาวสารและศลปะ (Ministry of Information

and the Arts) สวนในกรณของฟลปปนส จะมหนวยงานรบผดชอบ คอ The Movie and

Television Review and Classification Board (MCRTB) ภายใตการกากบดแลของสานก

ประธานาธบด (The Office of The President of the Philippines) โดยกรณของสงคโปรและ

ฟลปปนส คณะกรรมการตรวจพจารณาสามารถทจะตดเนอหาบางสวนของภาพยนตรออกกอนการ

จดประเภทผชมได และมกฎหมายบงคบวาภาพยนตรทจะฉายในสองประเทศนจะตองสงให

คณะกรรมการพจารณาภาพยนตรเพอจดแบงประเภทผชมกอนจงจะสามารถนาออกฉายได ตางจาก

กรณของสหรฐอเมรกาทเปนความสมครใจของผสรางภาพยนตรเองวาจะนาภาพยนตรของตนเขารบ

การพจารณาเพอจดแบงประเภทผชมหรอไม (แสงดาว, 2545: 58-60)

จากตวอยางทงสามกรณดงกลาวขางตน เหนไดวาการควบคมเนอหาภาพยนตรมตงแตระดบ

ของการควบคมกนเองในองคกรวชาชพไปจนถงระดบการควบคมโดยตรงจากรฐ ในกรณของประเทศ

ไทยการควบคมเนอหาของภาพยนตรมมาอยางตอเนอง ตงแตยคเรมแรกทภาพยนตรเขามาใน

สงคมไทย โดยใชวธการควบคมโดยตรงจากรฐ เดมการควบคมเนอหาภาพยนตรเปนไปตาม

พระราชบญญตภาพยนตร พ.ศ. 2473 ซงเปนการตรวจพจารณาภาพยนตรดวยระบบเซนเซอร โดยม

แผนกควบคมภาพยนตรสานกงานตารวจแหงชาตเปนผทาหนาทในการตรวจพจารณาภาพยนตร แต

การเซนเซอรกเปนประเดนถกเถยงมาตลอดในสงคมไทยถงมาตรฐานในการพจารณาภาพยนตร

โดยเฉพาะในประเดนเรองความลอแหลมและขดตอศลธรรมอนดของประชาชน รวมไปถงการ

วพากษวจารณวาระบบการเซนเซอรทาใหอตสาหกรรมภาพยนตรไทยไมพฒนา ทงในแงของเนอหา

รปแบบการนาเสนอและการดาเนนเรอง ทาใหไมสามารถแขงขนกบอตสาหกรรมภาพยนตรของ

ตางประเทศได

3

จากปญหาของการควบคมเนอหาภาพยนตรของไทยดงกลาวขางตน ทาใหกลมผเกยวของใน

อตสาหกรรมภาพยนตรไทย รวมตวกนเพอผลกดนใหยกเลกระบบเซนเซอร และเปลยนมาใชระบบ

จดแบงประเภทภาพยนตร (Rating System) แทน เพอเปนการสงเสรมอตสาหกรรมภาพยนตรไทย

จนกระทงในป พ.ศ. 2551 จงมการประกาศใชพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 ซงม

สาระสาคญอยทการนาระบบการจดจาแนกประเภทภาพยนตร (Rating System) มาใชแทนระบบ

การเซนเซอร โดยมเกณฑในการพจารณาจดประเภทของภาพยนตร ไดแก ระดบความรนแรง การใช

ภาษาหยาบคาย ความโปและเหนอวยวะเพศหรอการรวมเพศ และมเนอหาทขดตอความสงบ

เรยบรอยและศลธรรมอนด เปนตน

อยางไรกด หลงจากใชระบบการจดแบงประเภทภาพยนตร (Rating System) ไดเกดขอ

วจารณ และไมยอมรบการวนจฉยการจดแบงประเภทภาพยนตร ระหวางคณะกรรมการพจารณาฯ

และผสรางภาพยนตรอยเสมอ กรณทถกวพากษวจารณในสงคมอยางมาก คอ กรณการ “หามฉาย”

ภาพยนตรเรอง Insect in the Backyard ซงถอเปนภาพยนตรไทยเรองแรกทถกหามฉายตาม

พระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 สงผลใหเกดขอวจารณในวงการสออยางกวางขวาง

และตอเนอง ถงมาตรฐานของการตดสนแบงระดบภาพยนตรของคณะกรรมการพจารณาภาพยนตร

และวดทศน

กรณปญหาดงกลาวขางตนจงนามาสการศกษาวจยครงน โดยมงศกษาถงสถานการณของการ

บงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 โดยเฉพาะอยางยงการตรวจ

พจารณาจดแบงประเภทภาพยนตรของคณะกรรมการตรวจพจารณา ซงถกวพากษวจารณอยางมาก

ถงมาตรฐานในการตรวจพจารณา เพอรวบรวมปญหาและอปสรรค รวมถงขอคดเหนจากกลมผชมและ

กลมผทเกยวของกบอตสาหกรรมภาพยนตรไทยทมตอการจดแบงประเภทภาพยนตรไทย ซงจะได

นามาเปนแนวทางในการเสนอหลกการและมาตรฐานในการพจารณาจดแบงประเภทภาพยนตรไทย

ตอไป

4

วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษารปแบบการจดแบงประเภทภาพยนตรของตางประเทศ และสถานการณปญหา

ของการจดแบงประเภทภาพยนตรไทยตามพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ.

2551

2. เพอศกษาถงทศนคตของผชมกลมตางๆ และกลมผทเกยวของในอตสาหกรรมภาพยนตร

ทมตอการจดแบงประเภทภาพยนตรไทยตามพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน

พ.ศ. 2551

3. เพอแสวงหาหลกการและมาตรฐานในการพจารณาจดแบงประเภทภาพยนตรไทย

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ทาใหทราบถงรปแบบการจดแบงประเภทภาพยนตรของตางประเทศ และทราบถง

สถานการณปญหาของการจดจาแนกภาพยนตรไทยตามพระราชบญญตภาพยนตรและ

วดทศน พ.ศ. 2551

2. ทาใหทราบถงทศนคตของกลมผชมและกลมผทเกยวของกบอตสาหกรรมภาพยนตรไทย

ทมตอการพจารณาจดแบงประเภทภาพยนตรไทย

3. ไดแนวทางในการเสนอหลกการและมาตรฐานในการจดแบงประเภทภาพยนตรไทย

คาถามหลกในการวจย

ตามทศนะของผชมกลมตางๆ รวมถงกลมผทมสวนเกยวของในวชาชพเกยวกบภาพยนตร ม

ความเหนอยางไรตอการใชระบบการจดแบงประเภทภาพยนตร (Rating System) ของประเทศไทย

และจะมแนวทางอยางไรในการแสวงหาหลกการและมาตรฐานสาหรบการพจารณาจดแบงประเภท

ของภาพยนตรไทย

กรอบแนวคดของการวจย

หากพจารณาในบรบทของประเทศไทย ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550

รบรองสอมวลชนไวเพยง 3 สาขา คอ โทรทศน, วทย และหนงสอพมพ ภาพยนตรไมไดเปนสอมวลชน

5

ทไดรบรองตามรฐธรรมนญ อยางไรกดการตความวา “ภาพยนตรไมใชสอมวลชน” ตามรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 เปนหนงในขอถกเถยงสาคญในแวดวงผเกยวของดานภาพยนตร

โดยเฉพาะในประเดนเกยวกบนยามความหมายภาพยนตร ซงสมพนธกบเรองเสรภาพของสอทระบไว

ในรฐธรรมนญอยางไมอาจหลกเลยงได ดงเชนกรณของผสรางภาพยนตรเรอง Insect in the

backyard ดงนนนอกจากการพจารณาจดแบงประเภทภาพยนตรตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทย พ.ศ. 2550 เปนหลกแลว จงจาเปนตองเสนอแนวคดในการวจยจากมมมองอนๆ ดวย เพอให

ครอบคลมขอถกเถยงสาคญทเกดขนในปจจบน โดยมกรอบแนวคดการวจยดงน

แนวคดการควบคมสอมวลชนและสอภาพยนตร

ปรมะ (2542: 171) อธบายวา การควบคมสอมวลชนหมายถง การจากดเสรภาพในการ

ปฏบตหนาทของสอมวลชน โดยมวตถประสงคเพอลดปญหาทอาจเกดขนจากอทธพลของสอมวลชน

สรพงษ (2541: 15) กลาววามาตรการในการควบคมสอมวลชนสามารถแบงออกไดเปน 4 มาตรการ

ไดแก 1) มาตรการควบคมตนเอง (Self Control) โดยเปนการรวมตวกนในรปของสมาคมวชาชพ

เพอกาหนดระเบยบ ขอบงคบ ขอพงปฏบตในการทางาน 2) มาตรการควบคมโดยสาธารณะ (Public

Control) ซงสาธารณชนสามารถควบคมสอไดดวยการรวมตวกนเปนกลมเพอควบคมสอมวลชน

3) มาตรการควบคมทางกฎหมาย (Legal Control) และ 4) มาตรการควบคมทางการปกครอง

(Government Control) โดยมหนวยงานของรฐเปนผควบคม

สาหรบการควบคมสอภาพยนตรนน ผคนทวไปมกใชคาวา “เซนเซอร” (Censorship)

เนองจากมกเขาใจวาเปนวธเดยวทใชควบคมสอภาพยนตร แตทจรงแลวมหลายวธในการควบคม

ภาพยนตร ซงมผลตางกน อาจเปนการบงคบหรอสมครใจ หรอเปนการควบคมโดยหนวยงานของรฐ

หนวยงานอสระหรออตสาหกรรมภาพยนตร Mayer (1978: 131-134) อธบายวานอกจากการ

“เซนเซอรแลว” ยงมการควบคมสอภาพยนตรดวยวธการอนๆ อก ไดแก 1) การควบคมกนเองของ

อตสาหกรรมภาพยนตร (Industry Self-censorship) 2) การจดระดบโดยอตสาหกรรมภาพยนตร

(Industry Classification) 3) การตรวจภาพยนตรกอนฉาย (Prior Restraint Censorship) 4) การ

ควบคมโดยกฎหมายอนาจาร (Obscenity Law) 5) การแบงระดบโดยสาธารณชน (Public

Classification) 6) การใชอานาจอยางไมเปนทางการ (Informal Police Power) 7) การแบงพนท

6

(Zoning) 8) การควบคมโดยหนวยงาน (Private Controls) 9) การควบคมโดยผปกครอง (Parent

Restraint)

อยางไรกดการควบคมสอภาพยนตร มความสมพนธโดยตรงกบแนวคดของรฐทมตอ

สอมวลชนดวย ดงเหนไดวากรณของรฐทเปนฝายอานาจนยม ซงถอวาสอมวลชนมหนาทตอง

สนบสนนและสงเสรมนโยบายตางๆ ของรฐ ดงนนรฐในฐานะทเปนเจาของสามารถทจะใชสอมวลชน

เพอประโยชนแหงรฐได (วรวทย, 2538) วธการควบคมเนอหาภาพยนตรในรฐทมแนวคดแบบอานาจ

นยมจงเปนการควบคมโดยตรงจากรฐ ในขณะทรฐทเปนฝายเสรนยม ซงมความเชอวา สอมวลชน

ไมใชเครองมอของรฐบาล แตเปนเครองมอในการแจงขอมลขาวสารสาหรบประชาชนเพอควบคมดแล

และมหนาทใหความบนเทง จากแนวคดดงกลาว จงพฒนามาเปนแนวคดวาดวยความรบผดชอบทาง

สงคม ซงมาจากการทสอมวลชนไดรบการคมครองสทธเสรภาพ สอมวลชนจงตองมพนธะตอสงคมใน

การรบผดชอบตอสงทเกดขนจากการนาเสนอขอมลขาวสาร ดงนนวธการควบคมเนอหาภาพยนตร

ของรฐทเปนฝายเสรนยมจงเนนวธการทใหสอมวลชนเขามาทาหนาทในการควบคมและดแลกนเอง

เพอเปนหลกประกนทางเสรภาพในการนาเสนอขอมลขาวสารของสอมวลชน

ในการวจยครงนไดนาเอาแนวคดการควบคมสอมวลชนและภาพยนตรมาเปนกรอบแนวคดใน

การ ศกษารปแบบทเหมาะสมสาหรบการควบคมเนอหาภาพยนตรของไทย ใหสอดคลองกบสภาพ

ทางสงคมและวฒนธรรมของไทย

แนวคดเกยวกบการตรวจพจารณาภาพยนตร

จากแนวคดทมองวา ภาพยนตรเปนสอทอาจกอใหเกดผลดและผลเสยตอผชมไมมากกนอย

การตรวจพจารณาภาพยนตร (Film Censorship) จงมอยางตอเนองในสงคมตางๆ สมาน (2532:

621-623) อธบายถงความสาคญของการตรวจพจารณาภาพยนตรวามความสาคญหลายประการดงน

1) เปนการปองกนและเสรมสรางบคคล ซงมาจากแนวคดทวาบคคลแตละบคคลยอมมจตใจ

และความรสกนกคด ตลอดจนการรบรเกยวกบขาวสารทเขามาถงตวแตกตางกน ขนอยกบภมหลง

ประสบการณ ระดบอาย การศกษา ตลอดจนการรบรเหตการณตางกน ดงนนการตรวจพจารณา

ภาพยนตรไมวาจะเปนการตรวจเพอจดแบงประเภทเพอใหสอดคลองกบระดบอายของผชมกด หรอ

เปนการตรวจพจารณาเพอไมใหมเนอหาทอาจขดตอความรสกของวญญชนไปปรากฏตอสาธารณชนก

7

ด ยอมเปนการปกปองมใหบคคลรบรสงทผดๆ หรอลอกเลยนแบบ จดจาความผดและการกระทาหรอ

เขาใจวาสงทพบเหนในภาพยนตรเปนสงทดทยอมรบในสงคมและนาไปปฏบตได

2) เปนการปองกนสงคม อนเปนผลมาจากการปกปองบคคลจากการเขาใจผดและประพฤต

ปฏบตอยางผดๆ ดวยการลอกเลยนแบบ และจดจาไปจากภาพยนตรทนาออกฉาย ในฐานะทบคคล

เปนสมาชกของสงคม ผลกระทบยอมกระจายสวงกวางของสงคมสวนรวมดวย การตรวจพจารณา

ภาพยนตรจงมความสาคญในฐานะทจะปกปองสงคมสวนรวมได

3) เปนการรกษาความผกพนทางจตใจ เนองจากภาพยนตรเปนสอบนเทงทสามารถ

แพรกระจายไดสะดวก การสรางภาพยนตรขนมาสาหรบกลมผชมกลมใดกลมหนงจงเปนไปไดยาก

และผชมสวนมากกจะมคณลกษณะทแตกตางกนทงรางกายและจตใจ การตรวจพจารณาภาพยนตร

โดยการตดเนอหาบางสวนทไมเหมาะสมกบกลมผชมบางกลมออกไปนน อาจเปนการปองกนมใหเกด

ความขดแยงทางจตใจขนในระหวางผชมจานวนมาก

ความสาคญของการตรวจพจารณาภาพยนตรดงกลาวขางตน แสดงใหเหนถงแนวคดท

ตองการควบคมเนอหาของภาพยนตรใหเปนไปตามหลกศลธรรมอนดของแตละสงคม ซงมาจากฐาน

คดทวาประชาชนไรพลงอานาจทางศลธรรม ไมมวจารณญาณในการรบสารบางอยางได จงตองมผ

อาสามารบหนาทดงกลาวแทนในฐานะตวแทนของประชาชน ทจะคอยตรวจสอบและควบคมเนอหา

ของภาพยนตรใหเปนไปตามหลกศลธรรมอนดของแตละสงคม อยางไรกดพบวาผทเขามาทาหนาท

ตรวจพจารณาภาพยนตรสวนใหญเปนตวแทนของภาครฐมากกวาจะทาหนาทเปนตวแทนของ

ประชาชน ทาใหหลายฝายวพากษวจารณวาการตรวจพจารณาภาพยนตรเปนการตดสนใจของคน

กลมเดยว และการพจารณาดวยวธการตดทอน (Censors) เนอหาบางสวนออกไปนนเปนการจากด

สทธในการรบรของประชาชน

ดงนนแมดานหนงการตรวจพจารณาภาพยนตรจะมสวนสาคญในการปกปองบคคลและสงคม

รวมทงปองกนมใหเกดความขดแยงทางจตใจขนในระหวางผชม แตในอกดานหนงกตองพจารณาถง

ความสาคญของสทธเสรภาพของประชาชนดวยเชนกนวา การพจารณาภาพยนตรนน ไดเปนสวนหนง

ในการจากดสทธเสรภาพของประชาชนหรอไม อยางไร

8

แนวคดเกยวกบการจดแบงประเภทผชมภาพยนตร

เกดจากแนวความคดทอยบนหลกของการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน ทงสทธ

ของผสรางภาพยนตรและผชมภาพยนตร ขอเสนอสาหรบแนวทางคมครองสทธและเสรภาพใน

ประเทศประชาธปไตย มหลกการวาไมควรจะมการตดทอนเนอหาในภาพยนตร แตควรมการให

คาแนะนากบกลมผชมวาภาพยนตรประเภทใดเหมาะสมกบวยของผชมในแตละกลม ซงเปนแนวคดท

ใหความสาคญกบกลมผชม ในฐานะเปนผมสทธเลอกไดเองวาจะเลอกชมภาพยนตรประเภทใดท

เหมาะกบวยของตนเอง การจดแบงประเภทภาพยนตรจงเปนการจดระดบตามเนอหาและฉากของ

ภาพยนตร โดยจดประสงคเพอกาหนดความเหมาะสมของการเขาชมภาพยนตรสาหรบเดกและ

เยาวชน ซงแตละประเทศมลกษณะมาตรฐานวธจดแบงแตกตางกนไป

กฤษฎา (2542) อธบายวาการจดแบงประเภทผชมภาพยนตรเกดขนครงแรกในประเทศ

สหรฐอเมรกา โดยในป พ.ศ. 2511 สมาคมผสรางภาพยนตรไดนาระบบการจดแบงประเภท

ภาพยนตร (Rating System) เขามาใชแทนระบบการตรวจพจารณาภาพยนตร (Censorship) ทใช

มากอนหนาน โดยใหสมาคมภาพยนตรแหงสหรฐอเมรกา (Motion Picture Association of

American – MPAA) เปนหนวยงานททาหนาทพจารณาจดแบงประเภทผชมภาพยนตร และนา

จรรยาบรรณและการบรหารการจดประเภทภาพยนตร (Code and Rating Administration หรอ

Classification and Rating Administration – CARA) มาเปนหลกการสาคญในการจดแบงประเภท

ภาพยนตร

อยางไรกดระบบดงกลาว เปนระบบการควบคมกนเองในวชาชพภาพยนตร กลาวคอ บรรดา

สมาชกของสมาคม รวมทงผสรางอสระยนยอมพรอมใจทจะสงฟลมภาพยนตรทผลตขนแลว หรอ

กาลงจะจาหนายไปใหคณะกรรมการบรหารสมาคมพจารณากาหนดประเภทกอนทจะมการจด

จาหนาย โดยคณะกรรมการจะประกอบดวย ผแทนจากสมาคมผสรางภาพยนตร ผนาเขาและจด

จาหนายภาพยนตร และสมาคมเจาของโรงภาพยนตรแหงชาต มการระบประเภทของภาพยนตรทจะ

เขาฉาย ดงน

ระดบ G (General Audiences) คอ ภาพยนตรสาหรบคนดทวไป

ระดบ PG (Parental Guidance Suggested) คอ ภาพยนตรทควรมผปกครองแนะนา

9

ระดบ R (Restricted) คอ ภาพยนตรทจากดการเขาดสาหรบผทมอายตากวา 17 ป (บางรฐ

กาหนดอายตากวา 18 ป) และตองมผปกครองตามไปดวย

ระดบ X คอ ไมอนญาตใหผมอายตากวา 17 ป (หรอ 18 ป) เขาชม

นอกจากนในปจจบน MPAA ไดกาหนดภาพยนตรขนมาอกประเภทหนง คอ ภาพยนตร

ระดบ NC-17 (No One 17 and Under Admitted) คอ การแบงประเภทใหชดเจนวาไมใชหนงโป

เพยงอยางเดยว แตเปนหนงทมเนอหารนแรงมาก โดยสวนใหญกมกจะเกยวกบเรองเพศ ศลธรรม

ศาสนา คาหยาบคาย การตอสหรอการกระทาทรนแรงมาก ภาพยนตรประเภทน หามมใหผชมทอาย

ตากวา 17 ปเขาชมอยางเดดขาด

แนวคดเกยวกบการจดแบงประเภทภาพยนตรถกนาไปใชอยางแพรหลาย โดยเฉพาะอยางยง

ในกลมประเทศเสรประชาธปไตย ซงแตละประเทศกมการนาเอาแนวคดดงกลาวไปใชในลกษณะท

แตกตางกน โดยปรบเปลยนใหเหมาะสมสอดคลองกบสภาพสงคมและวฒนธรรมของแตละประเทศ

อทธพล (2552) สรปสาระสาคญของการจดแบงประเภทภาพยนตรของแตละประเทศไวดงน 1) การ

จดแบงประเภทภาพยนตรของแตละประเทศ แบงออกเปนระดบใหญๆ ไดแก ภาพยนตรทวไป

ภาพยนตรทผปกครองควรใหคาแนะนา และภาพยนตรทจากดอายผชมภาพยนตร เปนตน 2) แตละ

ประเทศมการกาหนดชวงอายของผชมภาพยนตร ในระดบภาพยนตรทผปกครองควรแนะนา

แตกตางกนขนอยกบสภาพสงคม และวฒนธรรมของประเทศนนๆ 3) ระดบภาพยนตรทจากดอาย

ผชมภาพยนตร แตละประเทศมความแตกตางกนทงดานจานวนระดบและชวงอายทกาหนด และ

4) แตละประเทศจะมการใหสญลกษณเพอสอถงระดบภาพยนตรทแตกตางกน โดยการผสมกน

ระหวางพยญชนะและตวเลขไดรบความนยมมากทสด

ในการศกษาวจยครงนคณะผวจยไดใชแนวคดการจดแบงประเภทภาพยนตรมาเปนแนวทาง

ในการตงคาถามเพอสมภาษณกลม (Focus Group) กลมผชมและกลมผเกยวของกบการจดแบง

ประเภทภาพยนตรไทย เพอเปนแนวทางในการแสวงหาหลกการและมาตรฐานในการจดแบงประเภท

ของภาพยนตรทเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพทางสงคมและวฒนธรรมของไทย

10

บทท 2

การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ

“ภาพยนตร” เปนประดษฐกรรมเพอความบนเทงชนดใหมทเกดขนในชวงครสตศตวรรษท

19 (พทธศตวรรษท 24) ในทางมานษยวทยาถอวาภาพยนตรมความสมพนธกบพลวตทางสงคม

วฒนธรรม ในฐานะทเปนเครองมอในการสรางอตลกษณทางวฒนธรรมของกลมคนตางๆ เพราะ

ภาพยนตรไมเพยงบนทกภาพเคลอนไหวของผคน สภาพแวดลอม สาเนยงเสยงพดของคนในแตละ

วฒนธรรม หากยงเปนผลผลตทางวฒนธรรมทมคณลกษณะของ “ศลปะ” และ “สอสารมวลชน”

เหลอมซอนกน (พรรณราย, 2543: 4) คณลกษณะพเศษอยางหนงของภาพยนตรนนอยทการฉายตอ

สาธารณชน ฉะนนผชมจงเปนสวนประกอบสาคญของภาพยนตร ดงการถอเอาวนทฉายภาพยนตรตอ

หนาสาธารณชนเปนครงแรก เปนวนกาเนดภาพยนตรสากล1 เชนเดยวกนกบเบลา บาลาซ (Bela

Balazs) กลาววาภาพยนตรเปน “ศลปะชนดเดยวทคนดจะตองเกดขนกอน” (อางถงใน บญรกษ,

2533: 118-119) แนวความคดในการควบคมภาพยนตรจงเปนแนวความคดทใหความสาคญแก

“ผชม” โดยการมองวาสอภาพยนตรจะมอทธพลตอผชมในฐานะทเปนผรบสาร ซงสามารถทาไดโดย

การควบคมโดยหนวยงานของรฐ หนวยงานอสระ หรออตสาหกรรมภาพยนตร

งานวจยเกยวกบการควบคมเนอหาภาพยนตรในตางประเทศ

จากการทบทวนงานวจยเกยวกบการควบคมเนอหาภาพยนตรในตางประเทศพบวา

จดเรมตนของการควบคมเนอหาภาพยนตร เกดขนทสหรฐอเมรกา โดยงานศกษาของ กฤษดา (2548)

กลาววา การควบคมเนอหาภาพยนตรเกดจากลกษณะเฉพาะของสอภาพยนตรเอง นนคอเปนสอท

เนนการเลาเรองดวยภาพ สามารถนาเสนอสงทใกลเคยงกบความเปนจรงโดยใชวธทเขาใจงาย

สามารถตดภาพเพอเปลยนเหตการณสถานท เปลยนจงหวะของเหตการณ เนนเทคนคพเศษ การใช

ภาพโคลสอพเพอขยายใหเหนรายละเอยด ดวยลกษณะและความสามารถของสอภาพยนตรเหลาน

1 วนท 28 ธนวาคม ค.ศ. 1895 สองพนอง Lumiere จดฉายภาพยนตรททาเอง 10 เรอง ความยาว 25 นาท ณ หองใตดนของ Grand Café ในปารส โดยเกบคาผานประตคนละ 1 ฟรงก (พรรณราย 2543: 5)

11

ทาใหผทเครงศาสนาและศลธรรมรวมทงนกการเมองตางกเชอมาตลอดวา ภาพยนตรมอทธพลสงผล

ใหคนดเปลยนความคด ความเชอ ทงทางการเมองและศลธรรม ซงเปนแนวคดพนฐานทนาไปสการ

เซนเซอร

ความพยายามทจะเซนเซอรภาพยนตรมขนครงแรกในป ค.ศ. 1896 เปนฉากจบในภาพยนตร

เรอง The Widow Jones แตการเซนเซอรโดยมกฎหมายรองรบนนเกดขนในป ค.ศ. 1907 ในเมอง

ชคาโก ตามดวยนวยอรคและรฐอนๆ

สาหรบในประเทศองกฤษ กาเนดและพฒนาการของภาพยนตรไมตางไปจากอเมรกา ผชม

สวนใหญคอกลมชนชนแรงงาน เมอตลาดภาพยนตรเตบโตมากขนกเผชญสถานการณคลายกน คอถก

กลาวหาวาเปนภยตอคนดและสงคม นกหนงสอพมพเรยกรองใหมการควบคมภาพยนตร ตารวจกมอง

วาภาพยนตรเปนตวการทกระตนใหคนดอยากเปนอาชญากร ในทสดกฎหมายเซนเซอรกถกบงคบใช

ในป ค.ศ. 1907 มเนอหาสาคญคอการควบคมสถานทฉายภาพยนตร โดยเนนทความปลอดภยเปน

หลก แตหลงจากทสภาทองถนลอนดอนเสนอใหงดฉายภาพยนตรในวนอาทตย นนแสดงวาไมได

ตองการควบคมเรองความปลอดภยเพยงอยางเดยว สงทแฝงอยจากการหามฉายน คอความคดท

ตองการใหคนหยดกจกรรมชมภาพยนตรเพอไปโบสถในวนอาทตย

ขณะทในประเทศออสเตรเลย ลกษณะการฉายและการเขาชม ตลอดจนเนอหาของ

ภาพยนตร ทาใหผปกครองและกลมเครงศาสนาวตกกงวลมากยงกวา มความเชอทวาการชม

ภาพยนตรทฉายในทมด อาจทาอนตรายตอสายตาได และสถานทมดอบทบอาจเปนแหลง

แพรกระจายของโรคระบาด ผเครงศลธรรมกมองวา สถานทมดอาจเปนแหลงใหหนมสาวมาประพฤต

ผดศลธรรม ดวยเหตผลเหลานทาใหออสเตรเลยมการควบคมภาพยนตรไมตางจากอเมรกาและ

องกฤษ

โดยสรปการควบคมเนอหาภาพยนตรในตางประเทศ เกดจากแนวคดเรองศลธรรมและความ

รนแรง ไมวาจะเปนในยโรปทการผดศลธรรมและนาเสนอความรนแรงถกหามฉายหรอถกตดออก เชน

ในเบลเยยม ภาพยนตรอาจถกหามฉายหรอตดออกหากมฉากโปเปลอยหรอฉากทารณโหดราย สวน

ในสวเดนเนนการพจารณาภาพยนตรทชแนะการกออาชญากรรม การนาเสนอฉากใดๆ ทอาจสงผล

กระทบทางจตใจตอคนดทเปนเดก

12

สาหรบในเอเชย หลายประเทศเดนตามรอยมหาอานาจ คออเมรกาและองกฤษ แตกมบาง

ประเทศทมหลกเกณฑเฉพาะตว เชน ประเทศอนเดย แหลงผลตภาพยนตรทใหญทสดของทวป

ในชวงทถกปกครองโดยองกฤษ มขอกาหนดหามสรางภาพยนตรทนาเสนอคนผวขาวในแงลบ หามม

ฉากทผหญงผวขาวพบปะหรอมการสอสารกบชายอนเดย หลงยคการปกครองโดยองกฤษ อนเดยไดม

กฎหมายภาพยนตรและเนนขอกาหนดทไดตนแบบจากฮอลลวด โดยวางกรอบแนวคดหลกวาดวยการ

รกษาศลธรรมอนดงามและมาตรฐานของชวต

สวนในประเทศญปน จดเรมตนของการเซนเซอรมาจากกรณทเดกวยรนฆาตวตายเลยนแบบ

ฉากในภาพยนตร ทาใหภาพยนตรถกมองวาเปนตวการ แตขอกาหนดทถอเปนเรอง “ตองหาม” คอ

การนาเสนอภาพยนตรทมเนอหาลบหลราชวงศ การเซนเซอรภาพยนตรในญปนโดยเฉพาะทอง

กฎหมายภาพยนตรป ค.ศ. 1939 เขมงวดมาก ตามกฎระเบยบคณะผสรางภาพยนตรตองสงบท

ภาพยนตรใหตรวจลวงหนา กอนการถายทาอยางนอย 10 วน การเปลยนแปลงฉากเหตการณใดๆ ใน

ภาพยนตร จะกระทาไดกตอเมอไดรบการอนมตจากกรรมการและหลงจากถายทาเสรจ ตองสงตรวจ

พจารณากอนออกฉาย นอกจากนนกฎหมายยงระบใหผทางานในวงการภาพยนตร ทงผอานวยการ

สราง ผกากบ นกแสดง ตวแทนจาหนาย และชางเทคนค ตองมใบอนญาตทางาน หากไมมใบอนญาต

กไมสามารถทางานไดอยางถกตองตามกฎหมาย

ในประเทศอนโดนเซย เนองจากเคยถกปกครองโดยเนเธอรแลนด ขอกาหนดกฎเกณฑในการ

เซนเซอรจงไดรบอทธพลทางความคดจากดชต แตในอนโดนเซยมปญหาเรองความหลากหลายของ

เชอชาต ดงนนการนาเสนอเหตการณทอาจจะสรางความแตกแยกในหมพลเมองจงเปนเรองตองหาม

อยางเดดขาด สาหรบฟลปปนสกรบแนวความคดมาจากอเมรกา ซงขอกาหนดสวนใหญในการ

เซนเซอรวนเวยนอยกบเรองศลธรรม ความรนแรง และศาสนา

ประเทศทมชอเสยงในเรองการเซนเซอรทเขมงวดทสดประเทศหนง คอ อหราน (กอนการ

ปฏวต) ขอกาหนดของอหรานใหความสาคญอยางทสดกบ 2 สถาบน คอสถาบนกษตรยและศาสนา

การนาเสนอเรองราวใดๆ ทอาจดหมนศาสนาอสลาม (นกายชอะห) เปนสงตองหาม สวนเรองเกยวกบ

กษตรย มขอหามนาเสนอเกยวกบกษตรยทกประเทศ ทกสถานท ทกเวลา แมจะเปนภาพยนตร

ตางประเทศทนาเสนอเรองราวของกษตรยในยคโบราณ ทอาจทาใหผชมเหนภาพกษตรยในแงลบ แม

ไมไดพาดพงถงกษตรยของอหรานกตาม

13

โดยสรปเหตผลหรอขออางในการควบคมเนอหาภาพยนตร ไดแก เรองของความมนคง การ

โฆษณาชวนเชอ ศลธรรม ศาสนา และความรนแรง โดยศลธรรม ศาสนา และความรนแรง เปนเหตผล

ทพบในทกประเทศทกลาวมา สวนประเทศทมรปแบบการปกครองแบบพเศษ เชน เผดจการทหาร

คอมมวนสต มกมขอกาหนดของตนเปนการเฉพาะ เชน ขอหามในการวจารณกองทพ และเจาหนาท

ของรฐ เปนตน

อยางไรกดงานศกษาของ John Trevelyan (1973) เลาถงวธการมากมายทใชในการควบคม

ภาพยนตร เชน การกาหนดใหผทางานตองมใบอนญาต การควบคมโรงฉาย (รฐมอานาจสงปดโรง

ฉาย) การตรวจพจารณาบทภาพยนตรกอนถายทา การกาหนดใหจดทะเบยนอปกรณ เชน กลอง

ถายทาภาพยนตร แตวธทนยมกนมากทสด คอการตรวจภาพยนตรกอนออกฉาย และกาหนดวา

ภาพยนตรเรองนนเหมาะสมกบคนดมากนอยเพยงใด โดยยดอายผชมเปนเกณฑ เรยกวา "การจดแบง

ประเภทภาพยนตร" (Movie Ratings)

การจดแบงประเภทภาพยนตรในตางประเทศ

การควบคมภาพยนตรดวยระบบการจดแบงประเภทภาพยนตร (Movie Ratings) หรอ

กาหนดประเภทของภาพยนตรโดยใชเกณฑอายของผชมภาพยนตร เรมใชเปนครงแรกใน

สหรฐอเมรกา โดยสมาคมภาพยนตรแหงอเมรกา (Motion Picture Association of America -

MPAA) ซงใชระบบนแทนระบบการเซนเซอรแบบเดมทเรมไมไดรบการยอมรบจากประชาชนและ

ผคนในแวดวงอตสาหกรรมภาพยนตร

ในชวงตนศตวรรษท 20 วงการอตสาหกรรมภาพยนตรของสหรฐอเมรกามการขยายตวสง

ทาใหแนวคดทางธรกจเขามามบทบาทในการผลตภาพยนตรมากกวาคณคาทางศลปะ มการนาเสนอ

ความฟงเฟอ ชวตรก ฉากโป ฯลฯ มากขน ซงเปนการปฏเสธคณคาทางสงคมแบบอนรกษนยม เปน

ตนเหตของปญหาตางๆ ทเกดขนในสงคม เพอหลกเลยงการแทรกแซงการผลตและการจาหนาย

ภาพยนตรจากรฐ ผบรหารและเจาของสตดโอจงรวมกนจดตงสมาคมผอานวยการสรางและจด

จาหนายภาพยนตรแหงสหรฐอเมรกา (The Motion Picture Producers and Distributors of

America - MPPDA) ขนป ค.ศ. 1922 โดยมนายวลล เฮยส (Will Hays) เปนประธาน มอานาจใน

การกาหนดกฎเกณฑตางๆ ในการผลตภาพยนตร ทเรยกวา "Hays Code" หรอ Production Code

14

ซงเปนมาตรการเกยวกบกรอบศลธรรมอนดงามของภาพยนตร ภาพยนตรเรองใดมลกษณะไมตรงตาม

กฎเกณฑทตงไว ทางสมาคมจะไมอนญาตใหนาภาพยนตรเรองนนๆ ออกเผยแพร เจาของโรง

ภาพยนตรกจะปฏเสธไมฉายภาพยนตรทไมไดรบความเหนชอบจากสมาคม (จรญ, 2542: 21) แมจะ

เปนการควบคมกนเองในแวดวงอตสาหกรรมภาพยนตร ทวาผสรางภาพยนตรบางคนกพยายาม

หลกเลยงกฎเกณฑดงกลาว

ระบบการเซนเซอรขางตนเรมมปญหา เมอบรษทผลตภาพยนตรไดฉายภาพยนตรทถก

คณะกรรมการเซนเซอรมคาสงหามฉาย และไดฟองรองไปยงศาลในประเทศสหรฐอเมรกาเกยวกบ

คาสงหามฉาย ตอมาศาลไดยกเลกคาสงหามฉายดงกลาว ทาใหเกดความสบสนและทาใหมผผลต

ภาพยนตรทไมเหมาะสมออกฉาย โดยไมผานคณะกรรมการเซนเซอรเพอพจารณา (จรญ, 2542: 22)

ตอมาผเกยวของในวงการอตสาหกรรมภาพยนตรจงรวมตวกนพจารณาระบบใหมแทนระบบ

การเซนเซอรทลมเหลว โดยจดตงสมาคมภาพยนตรแหงอเมรกา (Motion Picture Association of

America - MPAA) มแจค วาเลนต (Jack Valenti) เปนประธาน หลงจากมการประชมกบตวแทน

ของรฐบาลหลายครง ในทสดวาเลนตไดเสนอระบบใหม คอ การจดระดบผชมภาพยนตร โดยกาหนด

เปนตวอกษรและตวเลขบนฟลมภาพยนตร เพอแสดงใหเหนวาผชมอายเทาใดสามารถเขาชมได

อานาจในการจดระดบอยทคณะกรรมการ The Code and Rating Administration (จรญ, 2542:

22)

ระบบการเซนเซอรแบบเดมจงถกยกเลกเมอวนท 1 พฤศจกายน ค.ศ. 1968 และได

ประกาศใชระบบการจดระดบภาพยนตรขนมาแทน โดยความรวมมอระหวาง 3 หนวยงาน ไดแก

สมาคมผประกอบการโรงภาพยนตรแหงชาต (National Association of Theatre Owner - NATO)

สมาคมภาพยนตรแหงอเมรกา (Motion Picture Association of America - MPAA) และผนาเขา

และจดจาหนายภาพยนตรระหวางประเทศ (International Film Importers & Distributors of

America - IFIDA) โดยการจดระดบภาพยนตรแบงเปน 4 ระดบ ไดแก (อทธพล, 2552: 16)

15

1. G หมายถง General Audiences หรอผชมทวไป คอ ผชมในทกระดบอายสามารถเขา

ชมได

2. M หมายถง Mature Audiences หรอผชมทเปนผใหญ ภาพยนตรในระดบน ควรอย

ภายใตคาแนะนาของผปกครอง อยางไรกด ผชมในทกระดบอายสามารถเขาชม

ภาพยนตรได โดยไมมขอหามใดๆ

3. R หมายถง Restricted หรอ หวงหาม ภาพยนตรระดบน หามผชมทมอายนอยกวา 16

ปเขาชม เวนแตมผปกครอง หรอผทมอายเกน 16 ป ไปดวย

4. X เปนระดบทหามผชมทมอายตากวา 17 ปเขาชมโดยเดดขาด ถาเจาของภาพยนตร

ไมไดนาภาพยนตรใหคณะกรรมการจดระดบ กสามารถใชสญลกษณ X หรอสญลกษณ

อนใด นอกจาก G, M และ R แทนกได

หลงจากมระบบการจดระดบภาพยนตร (Movie Ratings) ขนทดแทนระบบเซนเซอรแลว

แนวคดในการควบคมภาพยนตรไดเปลยนจากการอนญาตหรอไมอนญาตใหฉาย เปนการเตอน

ผปกครองลวงหนาเกยวกบเนอหาของภาพยนตร เพอเปนขอมลในการตดสนใจเลอกรบชม โดยระบบ

การจดระดบภาพยนตรในสหรฐอเมรกาไดมการปรบปรงแกไขอยเสมอ การปรบเปลยนทสาคญ ไดแก

(Film Ratings, 2008)

1. ประมาณ 1 ปหลงจากมการประกาศใชระบบการจดระดบภาพยนตร ไดเปลยน

สญลกษณ M เปน PG (Parental Guidance Suggested) เพอใหตรงกบคาอธบายของ

ระดบภาพยนตรมากขน

2. ในป ค.ศ. 1984 ภาพยนตรเรอง Indiana Jones and the Temple of Doom และ

Gremlins ไดออกฉาย และถกวพากษวจารณเกยวกบฉากความรนแรง สตเวนส สป

ลเบรก ผกากบภาพยนตรและผสรางภาพยนตรทง 2 เรองน จงเสนอใหมระดบใหม

เพมขน คอ PG-13 ซงเปนระดบทผปกครองจะตองระมดระวงมากกวาระดบ PG

3. ในวนท 27 กนยายน ค.ศ. 1990 ไดแกไข 2 ประเดน ไดแก การเพมคาอธบายสนๆ วา

ทาไมภาพยนตรเรองนนๆ จงไดระดบ R อกประเดน คอ การเปลยนจากระดบ X เปน

NC-17 ซงหามผชมทมอายตากวา 17 ปเขาชม เพอใหเกดความชดเจนยงขนระหวาง

16

ภาพยนตรทคณะกรรมการพจารณาแลวเหนวาไมเหมาะสมสาหรบผชมอายตากวา 17 ป

กบภาพยนตรทไมไดผานการพจารณาจากคณะกรรมการ

ภาพยนตรแตละเรองจะถกจดระดบโดยคณะกรรมการจดระดบ ซงประกอบดวยกรรมการ 8-

13 คน และคาใชจายในการพจารณาจะถกเรยกเกบจากผสรางภาพยนตร หรอผจดจาหนายทนา

ภาพยนตรมาขอจดระดบ โดยประธานสมาคมภาพยนตรแหงสหรฐอเมรกาเปนผเลอกประธาน

คณะกรรมการจดระดบ เพอปองกนการกดดนจากอตสาหกรรมภาพยนตร หรอกลมอานาจตางๆ ทงน

กรรมการจดระดบไมมคณสมบตพเศษใดๆ แตตองมประสบการณการเปนผปกครอง ตองมความร

ความสามารถ และเปนตวแทนผปกครองได

ระบบการจดระดบภาพยนตรของสหรฐอเมรกาเปนระบบทถอหลกความสมครใจ กลาวคอ

ไมมกฎขอบงคบใดๆ ทกาหนดใหตองนาเสนอภาพยนตรเพอการจดระดบ ขนอยกบความสมครใจของ

ผสรางภาพยนตร และผจดจาหนาย

ภาพยนตรแตละเรองทสมครใจเขารบการจดระดบ คณะกรรมการจดระดบจะพจารณาวา

ผปกครองสวนใหญเหนวาภาพยนตรเรองนนๆ เหมาะสมกบระดบใด หลงจากอภปรายรวมกน จะม

การลงคะแนนเสยง กาหนดระดบของภาพยนตร โดยยดเสยงขางมากเปนหลก

อยางไรกด ผสรางภาพยนตรหรอผจดจาหนายสามารถขอคาอธบายถงระดบตางๆ ทไดรบ

และมสทธทจะตดตอภาพยนตรอกครง เพอขอรบการพจารณาระดบใหมได รวมถงมสทธอทธรณ

คาตดสนของคณะกรรมการจดระดบได

เกณฑในการตดสน "ความเหมาะสม" กบผชมระดบอายตางๆ เปนเรองยากในการพจารณา

วธการหนงการกาหนดมาตรฐาน คอ การตงคณะกรรมการอสระขนมาเพอกาหนดเกณฑในการ

พจารณา ซงคณะกรรมการจดระดบจะใชเกณฑดงกลาวเปนแนวทางในการพจารณา โดยในปจจบน

ระดบภาพยนตรในสหรฐอเมรกามทงหมด 5 ระดบ ไดแก (Film Ratings, 2008)

1. ระดบ G หมายถง ผชมทวไป ทกระดบอาย (General Audiences - All Ages

Admitted) ภาพยนตรทไดระดบ G ไดแก ภาพยนตรซงคณะกรรมการจดระดบเหนวา

โครงเรอง ภาษา เรองทางเพศ ความรนแรง และอนๆ ไมเปนอนตรายตอเดก อยางไรกด

ระดบ G นไมไดเปนใบยนยนการอนญาต หรอเปนการยนยนวาเปนภาพยนตรท

17

เหมาะสมสาหรบเดก ภาษาทใชอาจไมใชภาษาทสภาพ แตเปนภาษาทใชเปนปกต ความ

รนแรงในภาพยนตรอยในระดบตา ไมมฉากโปเปลอย และไมมเนอหาเกยวกบการใชยา

เสพตด

2. ระดบ PG หมายถง ผปกครองควรแนะนา บางสวนของเนอหาอาจไมเหมาะสมกบเดก

(Parental Guidance Suggested - Some Material May Not Be Suitable For

Children) ภาพยนตรระดบนเปนภาพยนตรทผปกครองควรศกษากอนจะอนญาตใหเดก

ไดรบชม เนองจากมเนอหาบางสวนอาจไมเหมาะสมสาหรบเดก ขนอยกบการตดสนใจ

ของผปกครอง เนองจากการตดสนใจวาเนอหาเหมาะสมกบเดกหรอไมเปนเรองยาก

ดงนนจงแจงเตอนไปยงผปกครองเพอใหรวมตดสนใจ ภาพยนตรประเภทนจะมคาทไม

เหมาะสมบาง อาจมความรนแรงและภาพโปเลกนอย อยางไรกด เนอหาดงกลาวเปน

เพยงสวนนอย และภาพยนตรประเภทนจะไมมเนอหาเกยวกบการใชยาเสพตด

3. ระดบ PG-13 หมายถง ผปกครองตองระมดระวงบางสวนของเนอหาอาจไมเหมาะสม

สาหรบเดกอายตากวา 13 ป (Parents Strongly Cautioned - Some Material May

Be Inappropriate For Children Under 13) ภาพยนตรระดบนแสดงวา ผปกครอง

ควรระมดระวงเปนพเศษ ตามความเหนของคณะกรรมการจดระดบเหนวา สวนใดสวน

หนงของเนอหา ไมวาจะเปน โครงเรอง ความรนแรง เรองทางเพศ ภาษา เนอหา

เกยวกบการใชยาเสพตด หรอเนอหาอนใด เกนกวาทจะเปนเพยง PG แตกยงไมถงระดบ

R วตถประสงคของระดบน คอ ตองการสงขอความไปยงผปกครองใหเพมความ

ระมดระวงเกยวกบเนอหาของภาพยนตรมากกวาระดบ PG ภาพยนตรระดบนมฉากโป

พอสมควร แตไมเปนหลกของเรอง หรอมความรนแรง แตไมตอเนอง หรอรนแรงเกนไป

ถามภาษาทรนแรง หยาบคาย ไมเหมาะสม 1 คา จะถกจดอยใน PG-13 แตถามมากกวา

1 คา หรอใชประกอบกบฉากโป กจะถกจดอยในระดบ R

4. ระดบ R หมายถง หวงหาม ผชมอายตากวา 17 ป ตองมผปกครองหรอผใหญเขาชมดวย

(Restricted - Under 17 Requires Accompanying Parent Or Adult Guardian)

สาหรบภาพยนตรทไดระดบน คณะกรรมการจดระดบภาพยนตรมความเหนวา มเนอหา

บางสวนไมเหมาะสมสาหรบเดก ผปกครองจะตองศกษาเกยวกบภาพยนตรกอนพาเดก

18

ไปด ภาพยนตรจะมการใชภาษาทรนแรง หยาบคาย หรอภาพโปมลกษณะยวยวน

เราอารมณ หรอมการใชยาเสพตด หรอการผสมผสานของลกษณะตางๆ ทกลาวมา

5. ระดบ NC-17 หมายถง หามผชมทมอายตากวา 17 ปเขาชม (No One 17 And Under

Admitted) ภาพยนตรทถกจดระดบ NC-17 คอภาพยนตรทคณะกรรมการจดระดบเหน

วา เนอหาของภาพยนตรไมเหมาะสมอยางยงตอผชมอายตากวา 17 ป มไดมความหมาย

วาโปหรออนาจารมากเกนไป แตมความรนแรง หรอเรองเกยวกบเพศ หรอพฤตกรรมผด

ธรรมชาต ไมมเหตผล หรอการใชยาเสพตด

การจดระดบภาพยนตร (Movie Ratings) ซงมแนวคดตนแบบจากสหรฐอเมรกา ได

แพรหลายไปยงประเทศตางๆ โดยแตละประเทศไดปรบเปลยนใหเหมาะสมกบสภาพสงคมและ

วฒนธรรมของตน อยางไรกตาม แนวคดเกยวกบการการจดแบงประเภทภาพยนตรลวนมาจากความ

เชอทวา ภาพยนตรอาจจะมผลตอผชมทยงขาดวจารณญาณ ซงกคอผชมทเปนเดก เดกอาจจะด

ภาพยนตรแลวเลยนแบบทงดานอาชญากรรมและเรองเพศ ดงนนจงนาจะมการแยกภาพยนตร

ออกเปนกลม โดยกาหนดใหชดเจนวาภาพยนตรเรองใดเหมาะหรอไมเหมาะสาหรบเดก อาจกลาวได

วา จดประสงคของการกาหนดประเภทภาพยนตรคอการปกปองเดกใหพนจากภย (ทเชอกนวาม) ของ

ภาพยนตร และถงแมมผพยายามใหเหตผลวาการจาแนกประเภทภาพยนตรเปนการใหคาแนะนา มใช

เซนเซอร แตโดยวธการแลว การจดแบงประเภทภาพยนตรหรอการจดเรตภาพยนตรกคอการ

เซนเซอรอยางหนง

การกาหนดอายและลกษณะผชมยงมลกษณะพเศษแตกตางกนออกไปในแตละประเทศ เชน

ในกรณของประเทศเปร เดกอายตากวา 10 ป หามเขาชมภาพยนตรตอนกลางคน และหามเดกอาย

ตากวา 5 ป เขาชมภาพยนตรโดยเดดขาด รวมทงมภาพยนตรบางเรองทถกจดประเภทวาไมเหมาะสม

สาหรบหญงสาวทยงไมบรรลนตภาวะหรอยงไมไดแตงงาน เชนเดยวกบในประเทศชล ทกาหนดให

ภาพยนตรบางเรองไมเหมาะสาหรบสาวโสด แตในบางประเทศไมมการกาหนดอายขนตาในการชม

ภาพยนตร หรอกลาวไดวาไมมการแบงแยกชดเจนวาภาพยนตรเรองนนเหมาะหรอไมเหมาะสาหรบ

เดก เชน ประเทศเบลเยยม ซงไมมระบบการกาหนดอายและความเหมาะสมในการชมภาพยนตร

19

การแบงประเภทภาพยนตรอาจเปนรปแบบอนทไมไดองกบอายผชมเสมอไป เชน กรณ

ประเทศอหราน ทแบงภาพยนตรตามการเผยแพรฉายเปนเกณฑ โดยแบงเปน 4 ระดบ คอ A, B, C,

D ภาพยนตรทไดเกรด A เปนภาพยนตรทฉายในโรงชนหนง ในเมองเตหะราน เปนเวลาอยางนอย 2

สปดาห และยงสามารถประชาสมพนธตามสถานวทยและสถานโทรทศนของรฐไดดวย แตถาเปน

ภาพยนตรเกรด D จะไมสามารถฉายในเมองใหญได รวมถงไมสามารถโฆษณาประชาสมพนธไดดวย

โดยสรปแลวการจดแบงประเภทภาพยนตร (Movie Ratings) เปนวธการควบคมเนอหา

ภาพยนตรอยางหนง พนฐานของการจดแบงประเภทภาพยนตรคอการใหความสาคญกบผปกครอง

ซงจะตองรบผดชอบใหคาแนะนาบตรหลาน ระบบการจดแบงประเภทภาพยนตรจงเปนระบบทเนน

การใหคาแนะนาและเปนระบบสมครใจ ไมไดเปนกฎขอบงคบหรอเปนกฎหมายบงคบใช อาจกลาวได

วา เปนการควบคมตนเองของอตสาหกรรมภาพยนตร โดยการรวมมอกนระหวางอตสาหกรรมกบ

ครอบครว

งานวจยเกยวกบการควบคมเนอหาภาพยนตรในประเทศไทย

นบตงแตป พ.ศ. 2470 เปนตนมา ภาพยนตรไทยมการพฒนาและมการเปลยนแปลงขนเปน

ระยะๆ ไมวาจะเปนการเปลยนแปลงทางดานเทคนคการผลต นกแสดง หรอผกากบภาพยนตร

อยางไรกตามพบวากระบวนการทางประวตศาสตรของภาพยนตรไทยนน สมพนธกบนโยบายของรฐ

และบทบาทของวฒนธรรมอนทมตอกจการภาพยนตร ในทนคณะผวจยจงอภปรายถงความสบเนอง

และความเปลยนแปลงของการตรวจพจารณาภาพยนตรไทย โดยแสดงถงระบบเงอนไขตางๆ ซงม

บทบาทกาหนดโครงสรางการผลตและการตรวจพจารณาภาพยนตรในพฒนาการของภาพยนตรไทย

โดยแบงออกเปน 2 ระบบทสาคญ ไดแก ระบบการเซนเซอรภาพยนตร (Censorship) และระบบการ

จดแบงประเภทภาพยนตร (Movie Ratings)

การควบคมสอภาพยนตร: ระบบการเซนเซอรภาพยนตร

ประเทศไทยรจกภาพยนตรครงแรกเมอ พ.ศ. 2440 ในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา

เจาอยหว ซงสวนใหญเปนภาพยนตรทนาเขามาจากตางประเทศ (สมชาย, 2550: 147) จนกระทงม

การสรางภาพยนตรไทยเรองแรก ในป พ.ศ. 2470 เรอง “โชคสองชน”

20

แนวคดเรองการตรวจสอบภาพยนตรโดยรฐเรมปรากฏใน พ.ศ. 2465 โดยสมเดจเจาฟายคล

ทฆมพร กรมขนลพบรราเมศวร อปราชปกษใตไดเสนอในทประชมเทศาภบาลใหควรมการตรวจตรา

ภาพยนตรทจะฉาย โดยตงคณะกรรมการขนมา กระทงไดมการรางพระราชบญญตการมหรสพแผนก

ภาพยนตรออกเผยแพรในหนงสอพมพเมอ พ.ศ. 2467 แตเนองจากพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลา

เจาอยหวเสดจสวรรคตไปกอน จงมไดมการประกาศใชพระราชบญญตดงกลาว (นยนา, 2540: 65)

ภาพยนตรเรองแรกทไดรบการตรวจภาพยนตร คอ ภาพยนตรเรอง “นางสาวสวรรณ” ซง

เปนภาพยนตรบนเทงเรองแรกทถายทาในประเทศไทย โดยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว

ทรงพระราชทานพระบรมราชานญาตใหนาย เฮนร เอ. แมคเร (Henry A. Macrae) เขามาถายทา

ภาพยนตรเรองน (พรรณราย, 2543: 55) โดยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงพระกรณา

โปรดเกลาฯ ใหตงคณะกรรมการพเศษขนเพอตรวจตรา ผสรางไดนาภาพยนตรไปฉายทอดพระเนตรท

พระราชวงสนามจนทร จงหวดนครปฐม กอนจะนาออกฉายสสาธารณชน ปรากฏวาฉากประหารชวต

ในภาพยนตรเรองนถกตดออก ดวยเหตผลทวาอาจกอใหเกดความหวาดเสยวแกผชม (กฤษฎา, 2543:

28, อทธพล, 2552: 2)

ภาพยนตรเรองนถายทาโดยไดรบความรวมมอจากกองภาพยนตรเผยแผขาวของกรมรถไฟ

หลวง ซงตงขนกอนหนานนหนงป โดยพระเจาบรมวงศเธอพระองคเจาบรฉตรไชยากร กรมพระ

กาแพงเพชรอครโยธน พระอนชาของรชกาลท 6 กองภาพยนตรเผยแผขาวนนอกจากมหนาทผลต

ภาพยนตรเพอเผยแพรกจการของกรมรถไฟหลวงและหนวยงานราชการอนๆ แลว ยงรบจางผลต

ภาพยนตรแกเอกชนทวไปดวย หนวยงานทจดตงขนโดยการอปถมภของรฐนไดกลายเปนแหลงพฒนา

บคลากรดานภาพยนตร ซงจะมบทบาทตอกจกรรมดานภาพยนตรในวฒนธรรมไทยในระยะตอมา

ในขณะเดยวกนทางดานเอกชน ในป พ.ศ. 2466 มภาพยนตรจากตางประเทศเขามาฉายใน

ประเทศไทยอยางแพรหลาย พบวาหนงสอพมพเรมมการวจารณถงโทษของภาพยนตร เนองจากได

เกดคดปลนธนาคารแหงหนง ซงหนงสอพมพโจมตวาเปนการกระทาทลอกเลยนแบบภาพยนตร จง

เสนอใหรฐบาล “เซนเซอรภาพยนตรและออกกฎหมายหามเดกอายตากวา 20 ป ชมภาพยนตร”

(กฤษฎา, 2543: 29) แตกไมพบวารฐเหนดวยหรอสนบสนนอยางไร

21

ในรชสมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว สถาบนกษตรยกาหนดเงอนไขในการผลต

ภาพยนตรอยางชดเจน โดยมจดเรมตนจากพระราชนยมสวนพระองคตอกจกรรมภาพยนตร2 และสง

อทธพลตอนโยบายของรฐอยางเปนกจจะลกษณะตงแตป พ.ศ. 2470 ซงเปนปท “โชคสองชน”3

ภาพยนตรเรองแรกทสรางโดยคนไทยออกฉายสสาธารณชน นอกจากนนยงพบวาผสรางภาพยนตรซง

สวนใหญเปนขาราชสานก จะตองทาหนงสอขอพระราชทานอนญาตกอนเขาสหนวยการผลตทกครง

โดยทไมมผใดไดรบพระบรมราชานญาตใหใชราชทนนามในการประกอบกจกรรมเหลานน และ

ภาพยนตรทกเรองจะตองผานการทอดพระเนตรกอนออกฉายตอสาธารณชน (พรรณราย, 2543: 56)

ดงกรณภาพยนตรเรอง “อานาจมด” (พ.ศ. 2470) ซงปรากฏวาไมตองพระราชนยมของรชกาลท 7

เนองจาก “มฉากซองคาผหญงและซององยอยในสยาม” แมรชกาลท 7 จะมพระราชวนจฉยใหฉาย

เพยงถอนทนคนแลวทาลายทง แตตารวจนครบาลกลบเรยกผสรางไปปรามมใหออกฉาย จนผสราง

ดดแปลงเรองใหมเปนเรอง “ชนะพาล” กระนนกยงไมมโรงภาพยนตรใดกลารบไปฉาย แมตารวจจะ

ออกใบอนญาตใหแลวกตาม สดทายผสรางตองนาหนงออกเรฉายเองจนขาดทนเปนอนมาก (โดม,

2539: 74)

กระทงในป พ.ศ. 2473 จงไดมการตราพระราชบญญตภาพยนตรเพอควบคมการสรางและ

การ จดฉายภาพยนตรในราชอาณาจกร โดยเหนวาสอภาพยนตรเปนสอสาคญทบนทกเรองราวใน

ประวตศาสตร ขนบธรรมเนยม วฒนธรรมประเพณตางๆ เพอเกบรกษาใหวฒนธรรมสบทอด

เอกลกษณของประเทศเอาไว (ขนษฐา, 2541: 34) ซงมผลบงคบใชตงแตวนท 1 เมษายน พ.ศ. 2474

โดยมความสาคญอยทมาตรา 4 ซงกลาววา (นยนา, 2540: 78)

“ทานหามมใหทาหรอฉายหรอแสดง ณ สถานทมหรสพ ซงภาพยนตรหรอประกาศ

ประกอบดวยลกษณะฝาฝนหรออาจฝาฝนตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนด ถงแมเพยงวาการ

ทาหรอฉาย หรอการแสดงภาพยนตร หรอประกาศนนๆ นาจะมผลเชนวานน ทานกหามดจกน

ภาพยนตรหรอประกาศททาในพระราชอาณาจกรถามลกษณะหรออาจมเชนวานไซร ทานหามมใหนา

หรอสงออกนอกพระราชอาณาจกร” 2 การถายภาพยนตรสมครเลนเปนทนยมอยางสงในหมเจานายและคหบด จนกระทงนาไปสการตงภาพยนตรสมครเลนแหงสยามขนในป พ.ศ. 2473 3 ภาพยนตรเรองนเปนของบรษทกรงเทพฯ ภาพยนตร ทดาเนนการโดยพนองสกลวสรต ออกฉายเมอวนท 30 กรกฎาคม พ.ศ. 2470 โดยจดฉายทโรงหนงพฒนากร

22

หลกเกณฑการตรวจพจารณาภาพยนตรทวา ภาพยนตรใดหรอประกาศใดมลกษณะตองหาม

ตามกฎหมาย มการกาหนดแนวทางไว 2 แหง คอ หลกเกณฑการตรวจพจารณาภาพยนตรของ

กระทรวงมหาดไทยและระเบยบการตรวจภาพยนตรโฆษณาเกยวกบภาพยนตรของกองบญชาการ

ตารวจสอบสวนกลาง ภายหลงเปลยนแปลงการปกครองมการแกไขพระราชบญญตภาพยนตร ฉบบ

ท 2 พ.ศ. 2479 แตสาระสาคญกยงคงเหมอนฉบบแรก จนถงป พ.ศ. 2515 มประกาศคณะปฏวต

ฉบบท 205 ลงวนท 9 กนยายน พ.ศ. 2515 ใหอานาจกรมตารวจเขารบผดชอบดาเนนการเกยวกบ

การตรวจพจารณาภาพยนตร โดยแบงหนวยงานออกเปน 2 หนวย ไดแก สภาพจารณาภาพยนตร

และเจาพนกงานผพจารณาภาพยนตร โดยเจาพนกงานผพจารณาภาพยนตรมอานาจในการตรวจ

พจารณาภาพยนตรกอนออกฉาย และมอานาจยบยงหรอยดฟลมภาพยนตรขณะทกาลงมการฉายอย

ได สวนสภาพจารณาภาพยนตรทาหนาทกลนกรองการใชดลพนจและการตดสนของเจาพนกงาน

ผตรวจภาพยนตรวามความเหมาะสมถกตองหรอไม4 (อทธพล, 2552: 2)

ประเดนลกษณะการฝาฝนตามแนวนโยบายการตรวจพจารณาภาพยนตรนน ไดแก การฝา

ฝนศลธรรมและวฒนธรรมประเพณอนดของชาต การลบหลปชนยวตถ การกระทาอนลามกอนาจาร

การกระทาทารณตอบคคลหรอสตว การฝาฝนความสงบเรยบรอยและความมนคงของชาต ตอสถาบน

กษตรย รฐ และชาต รวมทงยยงใหเกดความไมสงบ หรอนาเสนอเรองทเปนตวอยางเพราะนสยอนไม

ดใหแกบคคลนาไปประพฤตในทางชว และการนาเสนอประเดนการเมองการปกครองเกยวกบ

ความสมพนธระหวางประเทศ (นยนา, 2540: 237)

นอกจากรฐจะประกาศใชพระราชบญญตภาพยนตรแลว รชกาลท 7 ยงโปรดฯ ใหสรางโรง

ภาพยนตรศาลาเฉลมกรงขนในโอกาสฉลองพระนคร 150 ป พรอมกบจดตง บรษท สหศนมา จากด

ขนสงกดสานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย เพอรบซอกจการจดจาหนายภาพยนตรจากผ

4 คณะกรรมการพจารณาภาพยนตร ประกอบไปดวย เจาหนาทตารวจจานวน 11 คน ผแทนจากหนวยราชการอนๆ หรอผแทนจากกระทรวงกลาโหม กรมประมวลขาวกลาง กรมสารนเทศ (กระทรวงตางประเทศ) กระทรวงศกษาธการ สานกงานสารนเทศ สานกงานผบญชาการทหารสงสด กองบญชาการทหารสงสด แหงละ 1 คน รวมจานวน 5 คน ผแทนคณะกรรมการสงเสรมอตสาหกรรมภาพยนตรอก 1 คน รวมทงสน 17 คนสวนสภาพจารณาภาพยนตรประกอบไปดวยกรรมการ 12 คน ในจานวนนเปนขาราชการตารวจ 9 คน ผตรวจราชการกระทรวงมหาดไทยหรอผแทน 1 คน ผแทนกระทรวงทบวงกรมอน หรอผทรงคณวฒทอธบดกรมตารวจเชญมาพจารณา 1 คน จะเหนไดวากรรมการผมบทบาทในการตรวจพจารณาภาพยนตรมไดมผแทนหรอกรรมการจากผมสวนในกจกรรมภาพยนตรเขารวมดวยแตอยางใด (กฤษฎา, 2542: 30)

23

ผกขาดรายเดม กลายเปนผผกขาดกจการภาพยนตรในประเทศไทยรายใหม (พรรรณราย, 2543: 57)

นบจากการเปลยนแปลงการปกครองภาพยนตรกลายเปนสวนหนงของการตอสระหวางกลมผนาใน

ระบอบเกาและใหม โดยไดจดตงแผนกภาพยนตรขนในกรมโฆษณาการ การสรางภาพยนตรเพอ

ถายทอดอดมการณของรฐในชวงเวลาดงกลาว อาท การบนทกเหตการณกบฏบวรเดชออกฉายเปน

ภาพยนตรชอ ปราบกบฏบวรเดช, การสรางภาพยนตรเรอง เลอดทหารไทย (พ.ศ. 2477), พระเจา

ชางเผอก (พ.ศ. 2484), บานไรนาเรา (พ.ศ. 2484), สงครามเขตหลง และนกบนกลางคน (ชาญวทย,

2536: 96) ในชวงทศวรรษ 2470-2500 น ภาพยนตรจงเปนเครองมอทใชในการประชาสมพนธ

อดมการณของรฐและถกควบคมจากรฐ ขณะทภาพยนตรในแนวอนกมบทบาทมงเนนเฉพาะความ

บนเทงเปนสาคญ จนถกเรยกวา “นาเนา” เนนเรองราว “พาฝน” มงใหความบนเทงและตองการให

ผชมภาพยนตรหลกหนจากสภาพความเปนจรงในชวต สวนใหญมกเปนภาพยนตรทมเนอหาเกยวกบ

ชวตรก ทจบลงดวยความสขสมหวง (สมชาย, 2552: 148)

กระทงชวงทศวรรษท 2510 ในรฐบาลของจอมพลสฤษด ธนะรตน ไดตราพระราชบญญต

สงเสรมการลงทนเพอกจการอตสาหกรรม ตามแนวนโยบายการพฒนาประเทศ นามาสการตอรอง

ระหวางผสรางผลผลตทางภาพยนตรกบรฐ โดยเปลยนจากกจกรรมในพระอปถมภของสถาบนกษตรย

และเครองมอประชาสมพนธรฐ มาสมโนทศน “อตสาหกรรม” (พรรณราย 2543: 58) มากไปกวานน

การพฒนาเศรษฐกจแบบทนนยมทเกดขน นามาสการเปลยนแปลงโครงสรางสงคม เกดชนชนใหมๆ ม

การเคลอนไหวแสดงความคดเหนทางการเมอง ซงสงอทธพลตอการเปลยนแปลงทางดานเนอหาของ

ภาพยนตรอยางมนยสาคญ โดยเฉพาะอยางยงการปรากฏตวของภาพยนตรทมเนอหาสะทอนปญหา

สงคม และทาใหภาพยนตรมลกษณะแบบสมจรง (realistic) มากขน อาท ภาพยนตรสะทอนปญหา

เดก-วยรน เชน ขาวนอกนา (พ.ศ. 2518)5, ทะเลฤาอม (พ.ศ. 2519)6, ภาพยนตรสะทอนปญหาชวต

สมรส โดยเฉพาะประเดนเรองความสมพนธแบบนอกสมรส ทงฝายชายและฝายหญง โดยเฉพาะฝาย

หญงทมความสมพนธนอกสมรสกบชายอน ซงถอวาเปนประเดนทคอนขางใหม อาท ช (พ.ศ. 2516), 5 ขาวนอกนา กากบโดยเปยก โปสเตอร สรางจากบทประพนธของสฟา สะทอนปญหาเดกลกครง อนเปนผลมาจากการตงฐานทพสหรฐอเมรกาในประเทศไทย ทาใหเกดเดกผวดาทเปนลกครงแอฟรกน-ไทย ทเกดมาผวดาและไมไดรบการยอมรบเทากบเดกลกครงทมผวขาว ปญหาเหลานทาใหเดกกลมนตองหนเขาหาอบายมขในทสด 6 ทะเลฤาอม กากบโดยพระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาภาณพนธยคล นาเสนอภาพของเดกวยรนทขาดความรก ความเขาใจจากครอบครว แมวาจะเกดในฐานะทรารวย จงนามาสการเสพยาเสพตด การมเพศสมพนธกบชายหลายคนจนตงครรภ

24

ตลาดอารมณ (พ.ศ. 2517), ผวเชา (พ.ศ. 2517) หรอการนาเสนอภาพความสมพนธหญงชายโดยไม

จาเปนตองแตงงาน อาท ทองประกายแสด (พ.ศ. 2518), เหยออารมณ (พ.ศ. 2518)

สงทนาสนใจคอการเตบโตของภาพยนตรทสะทอนเนอหาทางเพศ นบตงแตชวงกลาง

ทศวรรษท 2510 เปนตนมา7 ทมกจะมฉากโปเปลอยปรากฏอย ทงเปนภาพยนตรทเนนประเดนเรอง

ความสมพนธทางเพศ อาท นางรอยชอ, รอยมลทน, นาตานาง, สาวสบเจด จนกระทงมคากลาววา

“หนงทเขาฉายมแตเรองโสเภณ” (วมลรตน, 2543: 38 อางถงในสมชาย, 2552: 59) ตลอดจน

ภาพยนตรทแทรกฉากโปเปลอยเขาไป เพอดงดดความสนใจจากผชมภาพยนตร อาท “สาวขบเผาะ”

(พ.ศ. 2515) นาแสดงโดยไพโรจน ใจสงห และผง สวรรณแพทย ซงในเรองนนางเอกตองเปลอยตลอด

เรอง เนองจากอาศยอยในปา

บทวจารณภาพยนตรในหนาหนงสอพมพในชวงขณะนน สวนหนงกเปนการวจารณถงฉากโป

เปลอยทปรากฏอยจานวนมากเหลาน อาท “จากการทหนงไทยไดเปลยนแนวการสรางจากชวตรก

ธรรมดามาเปนชวตเซกสตามยคสมย สวนใหญมกมรายไดด จนทาใหผสรางเปลยนแนวหนมาสราง

หนงเซกสกนเปนแถว อยางเชนหนงเรองทองประกายแสด นางเอกตองเรงรกบนเตยงนอนกบผชายถง

หกคน หนงเรอง ผชายขายตว กมหลายฉากทมฉากรกบนเตยงนอนชนดถงอกถงใจ”8, “ตอนนไมวา

จะหนไปดโรงหนงไหนๆ ในเมองหลวงกจะพบวามหนงเกยวกบเรองของกามารมณ (เซกสมาก

ทสด)...” (สรศกด, 2515: 13)

ภาพยนตรทแสดงออกถงเนอหาทางเพศเหลาน ปรากฏมากขนในชวงหลงเหตการณ 14

ตลาคม พ.ศ. 2516 เปนตนมา ซงเปนปรากฏการณทใหมสาหรบสงคมไทยเชนกน ผวจยพบวาในยค

กอนหนานระบบการตรวจพจารณาภาพยนตรกยงมความเขมงวดตอเนอหาของภาพยนตรทจะแสดง

ถงการกระทาอนลามกอนาจาร ดงคาสมภาษณของเชด ทรงศร ผกากบภาพยนตร (2514: 44) “...

เซนเซอรเมองไทยน เกอบเรยกไดวา เครงศลธรรมทสดในเอเชย หนงเรอง “ลาพ” ของผม ผหญงคน

หนงวงหนพาย ผาหลดเหนอกแวบหนง เซนเซอรขลบหนงคบ” อยางไรกตามพบการแสดงความ

7 ลกษณะเชนนยงสอดคลองกบสถานการณของตลาดภาพยนตรฮอลลวดปลายทศวรรษท 2500 ถงตนทศวรรษท 2510 ทอตสาหกรรมภาพยนตรอเมรกาประสบปญหาขาดทน เนองจากระบบสตดโอลมสลาย และกระแสตอตานสงครามเวยดนาม ทาใหเกดการตงคาถามตอสถาบนทางสงคมและการตอตานคานยม สงผลใหภาพยนตรฮอลลวดมเนอหาททาทายศลธรรม โดยเฉพาะเรองเพศและความรนแรงเพมมากขน (สมชาย, 2552: 59) 8 สพรรณใหทรรศนะเรองเซกส นบวนจะตองโปมากขน ไทยรฐ (20 กนยายน 2517), 13-14

25

คดเหนของภาครฐทมตอภาพยนตร “ในดานพจารณาภาพยนตร ยงยดถอนโยบายเดม เพราะม

มาตรการอยแลว... (สาหรบภาพยนตรโป) อยาใหดทเรศนยนตาหรอยวยเกนไปเทานน” (2516 อาง

ถงในสมชาย, 2552: 163) กระแสวพากษวจารณทเพมขน ทาใหภาครฐ เจาหนาทพจารณาภาพยนตร

มความเขมงวดมากขน จนทาใหหลงป พ.ศ. 2518 เปนตนมา ภาพยนตรทมเนอหาทางเพศเรมลด

นอยลง ฉากโปเปลอยทเคยปรากฏอยางมากกเรมหายไป

นอกเหนอจากประเดนเรองลามกอนาจารทขดตอพระราชบญญตภาพยนตรแลว ยงม

ประเดนอนๆ อกเชน การสะทอนถงปญหาการคอรรปชนในแวดวงราชการ ในภาพยนตรเรอง “เขา

ชอกานต”9 ดงบทสมภาษณของผกากบวา “เขาชอกานตมปญหากบกองเซนเซอรตงแตตนแลว

เพราะเปนหนงเรองแรกทสรางขนมาพดถงระบบคอรรปชนโดยตรง ซงในสมยนนไมมใครกลาแตะตอง

ผมเอาไปฉายใหจอมพลถนอมด แลวถามตรงๆ วา นเรองจรงหรอเปลา ทานบอกวาเออ แลวกผาน

เซนเซอร” (ชาตรเฉลม, 2521: 60-67)10

อยางไรกดในชวงสองทศวรรษทผานมา ทามกลางการเตบโตของอตสาหกรรมภาพยนตรไทย

ไปพรอมกบการเตบโตในระบอบประชาธปไตยและระบอบเศรษฐกจ11 กฎหมายและระเบยบขอบงคบ

เกยวกบภาพยนตรไมไดแกไขในสวนใจความสาคญจนกระทงป พ.ศ. 2551 พระราชบญญตฉบบนเปน

กฎหมายทถกวพากษวจารณอยางมากวาไมเหมาะสมกบสภาวการณสงคมทเปลยนแปลงไป ทงความ

ลาหลงของตวบทกฎหมาย และการใชดลพนจของคณะกรรมการททาการตรวจพจารณาภาพยนตร

(ชยยทธ, 2545; นยนา, 2539) ดวยกฎหมายและระเบยบขอบงคบทเครงครด ผสรางภาพยนตรจง

มกจะหลกเลยงการสรางภาพยนตรทอาจฝาฝนบทบญญตดงกลาว สงผลใหอตสาหกรรมภาพยนตร

ไทยทงในสวนของเนอหา รปแบบการนาเสนอ และการดาเนนเรอง ไมสามารถพฒนาแขงขนกบ

อตสาหกรรมภาพยนตรตางประเทศได (อทธพล, 2552: 5) โดยใหเหตผลวากฎหมายและขอบงคบ

9เขาชอกานต สรางขนจากนวนยายของสวรรณ สคนธา ซงไดรบรางวลชนะเลศจากองคการสนธสญญาปองกนภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Southeast Asia Treaty Organization – SEATO) ภาพยนตรเรองนสรางและกากบโดย ม.จ. ชาตรเฉลม ยคล สะทอนถงปญหาทางดานสาธารณสข, ความยากจนในชนบททองถนทหางไกลและผมอทธพลในทองท 10 ลลนา นดพบ ม.จ. ชาตรเฉลม ยคล. ลลนา. 5 (พฤศจกายน 2521) 11โดยเฉพาะอยางยงในปลายทศวรรษท 2520-2530 การผดขนของโรงหนงระบบมลตเพลกซขนาดใหญจานวนมาก ทาใหอตสาหกรรมภาพยนตรไทยเตบโตขนดวยเชนกน อาท โรงภาพยนตรเมเจอรซนเพลกซ

26

เกยวกบการสรางภาพยนตรเปนเสมอนกรอบทกาหนดใหผสรางภาพยนตรไมสามารถแสดงความคด

สรางสรรคไดอยางเตมท

นอกจากนนยงมการตงคาถามถงความแตกตางของมาตรฐานการตรวจพจารณาของคณะ

กรรมการพจารณาภาพยนตรแตละชด ความเขมงวดทแตกตางกน ระหวางการตรวจภาพยนตร

ตางประเทศและประเทศไทย รวมถงเรองดลยพนจของคณะกรรมการจานวนไมกคน12 จนเปนเหตให

เจาของภาพยนตร ผกากบ และผชมอกกลมหนงเหนวาเจาหนาทเซนเซอรสวนใหญ คอยแตจะเบลอ

ดดเสยง ตดภาพหรอหามฉายโดยใชความรสกสวนตวเปนเกณฑ ไมมมาตรฐาน และขาดความรความ

เขาใจในเรองศลปะการสรางภาพยนตร ประเดนคาถามสาคญทมตอความเหมาะสมของการเซนเซอร

คอ สทธเสรภาพของสอ มาตรฐานการเซนเซอรของภาพยนตรแตละเรองทไมชดเจนเกยวกบเหตผล

ของการเซนเซอร โดยเฉพาะในประเดนทหามมใหฉายภาพยนตรเรองนน นามาสคาถามเรองสทธของ

ผชมในฐานะทจะตดสนใจชมภาพยนตรดวยวฒภาวะของตนเอง

ผวจยพบวาหลายครงการเซนเซอรภาพยนตรของคณะกรรมการตรวจพจารณาภาพยนตร

กลายเปนขาวครกโครมในหนาหนงสอพมพและเปนประเดนสาคญทถกเถยงกนในเวบบอรด เชน

กรณการเบลอภาพบหร, เหลา, ยาเสพตดและภาพโป กรณเบลอแกวเบยรในรายการเมกาเคลฟเวอร

ซงเปนรายการทดลองทางวทยาศาสตร, การเซนเซอรหนาอกของตวการตนชซกะในฉากอาบนา ในดว

ดการตนโดราเอมอนฉบบภาพยนตรภาคใหม โดยเฉพาะอยางยงกรณเซนเซอรภาพยนตรเรอง “แสง

ศตวรรษ” ทกากบโดย อภชาตพงศ วระเศรษฐกล13 ซงกาหนดใหตดภาพยนตรออก 4 ฉาก14 เมอ

12 ดตวอยางการถกเถยงกรณแสงศตวรรษไดในเวบบอรดของ Thai Film เขาถงไดในhttp://thaifilm.com/forumDetail.asp?topicID=3130 13เจย-อภชาตพงศ วระเศรษฐกล ผกากบคนแรกของไทยทสามารถควารางวล Un Certain Regard และ Jury Prize จากเทศกาลหนงเมองคานส (จากเรอง “สดเสนหา” และ “สตวประหลาด” ตามลาดบ) และไดรบรางวลศลปาธร ป 2549 สาขาภาพยนตร จากสานกศลปวฒนธรรมรวมสมย สวนเรอง “แสงศตวรรษ” ไดรบรางวลลาดบภาพยอดเยยมจาก Asian Film Awards (ฮองกง) และรางวลภาพยนตรยอดเยยมจากเทศกาลหนงเอเชยโดวลล ประเทศฝรงเศส 141) ฉากพระกาลงเลนกตาร 2) ฉากหมอดมเหลาในโรงพยาบาลขณะกาลงปฏบตหนาท 3) ฉากหมอชายจบแสดงความรกกบแฟนสาวทแวะมาเยยมทโรงพยาบาล กอนจะตองจากกนเมอฝายหญงตองยายไปทางาน ตางจงหวด และเกดอารมณทางเพศจนเหนความผดปกตของเปากางเกง (ในกางเกง) และ 4) ฉากพระเลนเครองรอน

27

อภชาตพงศไมยอมใหมการตดทอนฉากใดฉากหนงออก ภาพยนตรเรอง “แสงศตวรรษ” จงไม

สามารถเขาฉายไดในประเทศไทย นอกจากนนคณะกรรมการไดยดฟลมภาพยนตรเรองน (แมวาทาง

ทมงานจะยนยนวาไดยตการฉายภาพยนตร และจะไมมการอทธรณใหพจารณาอกครง) โดยกลาววา

ทางกองเซนเซอรจะคนฟลมใหตอเมอตด 4 ฉากทมปญหาทงเสยกอน

ขณะทฝายสนบสนนใหความเหนวา การเซนเซอรมไดเกดขนเพราะภาครฐตองการใชอานาจ

ในการควบคมสอแตฝายเดยว แตสวนหนงเกดขนจากการเรยกรองของผคนในสงคม เชน พอแม

ผปกครอง และสถาบนการศกษา ฯลฯ ทไดเหนอทธพลของสอทมผลตอพฤตกรรมโดยเฉพาะเดกและ

เยาวชน จงขอใหภาครฐเขามาทาหนาทปองกนและกากบมใหสอเสนอสงทลอแหลม หยาบคาย สอไป

ในทางลามกอนาจาร หรอขดตอศลธรรม วฒนธรรมอนดงามของสงคม เซนเซอรกมใชสงทเลวรายไป

เสยทงหมด ปจจบนมกมการหยบยกภาพยนตรเกาหลมาเปรยบเทยบ ยงทาใหเหนชดวาไมจาเปน

จะตองมฉากตองหามหรอฉากทเสยงตอการถกเซนเซอร หากบทดและเนอหาเขมขนพอ ผกากบก

สามารถสรางภาพยนตรออกมาใหดและดง เปนภาพยนตรคณภาพทตลาดตองการได (อมรรตน

2554)

การทบทวนพฒนาการการควบคมภาพยนตรสะทอนถงความพยายามของรฐทจะควบคม

พฤตกรรมและการรบชมภาพยนตรของประชาชน โดยเสนอวาสอภาพยนตรมอทธตอผชม อยางไรก

ตามพระราชบญญตฉบบนไมเพยงควบคมเฉพาะผชม แตยงสงผลใหผสรางภาพยนตรเลอกทจะ

ควบคมภาพยนตรของตนเอง หรอทเรยกวา “เซนเซอรตวเอง” การเซนเซอรยงสะทอนใหเหนถง

มมมองของรฐทมตอบทบาทของภาพยนตรทไมไดเปนเพยงสอเพอสรางความบนเทงแกผชม แต

ภาพยนตรไทยยงมหนาทสรางคานยมอนๆ ใหแกสงคมดวย เชน ความรกชาต ความกตญญรคณ

ความรบผดชอบในหนาท โดยเฉพาะอยางยงคานยมทางดานศลธรรม (สานกงานคณะกรรมการ

การศกษาแหงชาต, 2521: 44-45)

ในทายทสดขอเรยกรองทมตอระบบการเซนเซอรดงกลาว ไดนามาสการทบทวนใหยกเลก

ระบบการเซนเซอรเดม และเปลยนมาใชการจดจาแนกประเภทภาพยนตร หรอ “เรตตง” (Rating

System) โดยครอบคลมถง ภาพยนตรสารคด ละคร ทงในรปแบบของภาพยนตรทฉายในโรง

ภาพยนตรหรอฟลม และในรปแบบของดวด วซด ซดรอม ซงเปนระบบการจดระดบภาพยนตรทใชกน

อยางสากล ถอเปนการเปลยนแปลงกาวสาคญของวงการภาพยนตรไทย

28

ระบบเรตตง

ประเทศไทยเปลยนมาใชการจดประเภทภาพยนตรหรอการจด “เรตตง” โดยประกาศใช

พระราชบญญตภาพยนตรและวดทศนป พ.ศ. 2551 มผลบงคบใชเมอวนท 2 มถนายน พ.ศ. 2551

ซงกาหนดภาพยนตรไว 7 ประเภท โดยประเภทท 6 และประเภทท 7 จดอยในเรตตงของภาพยนตร

ตองหาม อนหมายถง ภาพยนตรประเภทท 6 ภาพยนตรทหามผมอายตากวา 20 ปชม (ยกเวนผบรรล

นตภาวะโดยการสมรส) และประเภทท 7 ภาพยนตรทหามเผยแพรในราชอาณาจกร ตามรายละเอยด

ดงน

1. ภาพยนตรทสงเสรมการเรยนร และควรสงเสรมใหด ใชสญลกษณ ‘ส’

2. ภาพยนตรทเหมาะสมกบผดทวไป ใชสญลกษณ ‘ท’

3. ภาพยนตรทเหมาะสมกบผมอายตงแต 13 ปขนไป ใชสญลกษณ ‘น 13+’



6. ภาพยนตรทหามผมอายตากวา 20 ปด ใชสญลกษณ ‘ฉ 20-’

7. ภาพยนตรทหามเผยแพรในราชอาณาจกร

ทางภาครฐไดชแจงวตถประสงคของการเปลยนมาสระบบการจดประเภทภาพยนตรไววา

เพอใหอตสาหกรรมภาพยนตรไทยมความเปนสากลมากยงขน เนองจากระบบเรตตงเปนระบบการจด

ประเภทภาพยนตรทใชกนเปนสากล และเพอใหผผลตมความคดสรางสรรคเพมมากขน15 โดยจะให

โรงภาพยนตรเปนฝายทตรวจบตรประชาชนอยางเครงครด และหากฝาฝนกจะมโทษปรบประมาณ

100,000 บาท จงเหนไดวาการเปลยนมาใชระบบเรตตงนนสงผลกระทบตอ 3 หนวยงานหลกอยาง

สาคญ คอ 1) รฐ ซงเปนผควบคม 2) ผสรางภาพยนตร และ 3) ผประกอบการโรงภาพยนตร ทตาง

ตองมหนาทในการพจารณาภาพยนตร ดงตอไปน 15 ดงความเหนของนายธระ สลกเพชร รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรมในขณะนน “ผผลตสามารถวางเปาหมายของตวเองไดเลยวา จะทาหนงใหอยกรอบไหน ทาใหคนกลมไหนด ทสาคญผสรางเองกจะมอสระมากขน ไมตองมาพะวงหนาพะวงหลงวา ทาแลวจะผานหรอเปลา หรอกวาจะถายมาไดแตละฉาก พอทาเสรจกตองโดนตดทง และจากการประชมบรรดาผทอยแวดวงภาพยนตรตางกเหนดวยกบการจดเรต อยางลาสดผมเจอคณปรชญา ปนแกว เขาบอกวาเขาพอใจมากๆ สามารถสรางสรรคอะไรไดอกเยอะเลย โดยเฉพาะสงทเขาคางอยในใจ ทาไมได แตตอนนทาได” (อางถงใน ‘เรตหนง’ เซนเซอรทงทไมเซนเซอร ASTVผจดการรายวน 12 สงหาคม 2552, 20 )

29

ฝายแรก “รฐ” เปดโอกาสใหกลมคนหลากหลายสาขา ทงดานภาพยนตร ศาสนา การศกษา

ฯลฯ เขารวมเปนกรรมการพจารณาภาพยนตร ทงนเพอใหการกาหนดประเภทภาพยนตรมาจาก

มมมองทหลากหลาย ไมไดผกขาดความคดจากบคคลกลมใดกลมหนง

ฝายทสอง “ผสรางภาพยนตร” วทยา ทองอยยง ผกากบภาพยนตรเรอง ‘แฟนฉน’ และ

‘เกาเกา’ ใหความเหนวา “ผมเหนวามนเปนเรองทดแนๆ แตกบการปฏบตจรงกคงจะตองคอยเปน

คอยไป ผมเชอวาสดทายแลว เมอการควบคมมมาตรฐาน มนกจะสงผลดตอสงคมไทยโดยรวม... และ

เราสามารถขยายขอบเขตและมโจทยในการทางานไดหลากหลายมากขน เมอรวากลมเปาหมายทเรา

อยากใหเขาดนนเปนใคร กจะไดเลอกใชภาษาของการเลาเรองทเหมาะสม”

ฝายทสาม “ผประกอบการโรงภาพยนตร” วสตร พลวรลกษณ ประธานกรรมการบรษทจท

เอช จากด หนงในยกษใหญการผลตภาพยนตรไทย มองการจดประเภทภาพยนตรวา ควรจะมมาตง

นานแลว ถงแมวาจะมรายละเอยดยบยอยกวาประเทศอนๆ กตาม “เรต 13 - 15 - 18 ไมไดหามเขา

ชม มนเปนเพยงเลขบอกความเหมาะสม แตเรต 20 นนเปนขอหาม และเทาทเขาไปดในรายละเอยด

แลวจะเหนวาตองเปนหนงทรนแรงจรงๆ ซงตรงนกเปดโอกาสใหกบหนงอกประเภทหนง อยางเชน

เรอง ‘จน ดารา’ ซงตอนนนมปญหามาก เรากขอกองเซนเซอรใหจดอยเรต 20 เลยไดไหม ไมอยากให

เดกด แตทางกองเซนเซอรบอกวาไมได เพราะมนไมมกฎหมายมารองรบ ตองซอยหนงออกอยางเดยว

ซงมนเสยคณคา อรรถรส และสงทตงใจจะนาเสนอตงแตตนกหายไปหมด”

พงศนรนทร อลศ ผบรหารโรงภาพยนตร House RCA กลาวถงมาตรการในการจดประเภท

ภาพยนตรของกระทรวงวฒนธรรมวา โดยสวนตวมองวาคงไมแตกตางจากการเซนเซอรเทาใดนก

เพราะการเซนเซอรภาพยนตรกคอการตดทอนเนอหาหรอภาพบางสวน ขณะทการจดประเภทกคอ

การเซนเซอรทตวบคคลแทน อยางไรกตาม โดยสวนตวนนเหนดวยกบการเซนเซอร แตคนจะมา

เซนเซอรควรจะอยในวงการอตสาหกรรมภาพยนตรเอง ไมใชคนของหนวยงานรฐ

อยางไรกตาม ผทเกยวของในแวดวงภาพยนตรหลายฝายเหนวา พระราชบญญตภาพยนตร

และวดทศน พ.ศ. 2551 มหลายประเดนทตองแกไข โดยเฉพาะประเดนทเกยวกบวธการจดประเภท

ภาพยนตร ซงยงคงมเรต “หามฉาย” มการจดสมมนาในแวดวงวชาการเกยวกบการเซนเซอร

ภาพยนตร โดยขอถกเถยงทสาคญ ไดแก “พ.ร.บ. ฉบบน ถกเรยกรองใหจดทาขนเพอแทน พ.ร.บ.

ฉบบเกา ทใชมาตงแตป พ.ศ. 2473 ยคสมบรณาญาสทธราชย ซงฉบบเกาไมมการแบงเรตตง

30

ภาพยนตร แตจะใหอานาจเจาหนาทเซนเซอร ตด หรอแบน พ.ร.บ. ฉบบใหมจงถกคาดหวงวาเนอหา

ของมนจะสอดคลองกบสงคมทเปนประชาธปไตยมากขน แตเมอทางมลนธหนงไทยฯ ไดเหนเนอหา

จรงๆ มนกลบไมเปนเชนนน อยางไรกตามมนกลบเปนการเคลอบหนาดวยสงทสงคมเรยกรองคอ

เรตตงโดยซอนแนวคดอานาจนยมอยภายใตนน” (สณหชย โชตรสเศรณ 2550)16 นอกจากการจด

สมมนาทางวชาการ ยงมการเคลอนไหวเพอเรยกรองใหแกไขบางมาตราในพระราชบญญตฉบบน โดย

เครอขายรณรงคเพอเสรภาพของภาพยนตร17 ไดยนหนงสอตอสมาชกสภานตบญญตแหงชาต (สนช.)

เมอวนท 28 พฤศจกายน พ.ศ. 2550 โดยเสนอใหแกไขมาตรา 7 วาดวยการหามฉายภาพยนตร “การ

พยายามปองกนสอทไมเหมาะสมกบเยาวชนโดยการหามเผยแพร แสดงจดยนของรฐทไมเคารพระบบ

การจดประเภทของภาพยนตร ไมเคารพวจารณญาณของผทมอาย 18 ปขนไป ซงมสทธทางการเมอง

และสทธในการเสพขอมล ในขณะทรฐมเครองมอมากมายในกฎหมายอาญาอนทจะจดการตอการ

สรางงานหรอแสดงผลงานทขดตอหลกรฐธรรมนญอยแลว”

การแสดงความคดเหนทสนบสนนใหแกไขบางมาตราในพระราชบญญตภาพยนตรและวด

ทศน พ.ศ. 2551 เกดขนตงแตกอนทจะประกาศใชพระราชบญญตฉบบน จนกระทงมการประกาศใช

และโดยเฉพาะอยางยงในป พ.ศ. 2553 ทมคาสงหามฉายภาพยนตรเรอง “Insects in the

Backyard” ซงกากบโดยธญญวารนทร สขะพสษฐ โดยคณะกรรมการพจารณาภาพยนตรและวดทศน

ไดสงหามฉายภาพยนตรเรองนในราชอาณาจกรไทย ดวยเหตผลวา “มเนอหาขดตอศลธรรมอนดของ

ประชาชน” ทาใหเกดกระแสประทวงคดคานจากบคคลในแวดวงภาพยนตรหลายฝาย ซงแสดงความ

คดเหนวา “คาสงหามฉายถอวาขดตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย” การเคลอนไหวคดคาน

คาสงหามฉายภาพยนตรและเสนอใหมการยกเลกการจดประเภท “หามฉาย” ยงคงดาเนนตอเนอง

จนถงปจจบน ดงเชนกรณเครอขายคนดหนงยนหนงสอเพอขอใหชแจงเหตผลกรณ “หามฉาย”

ภาพยนตรเรอง “Insects in the Backyard” แตเจาหนาทกระทรวงวฒนธรรมไมรบหนงสอ และสง

16 บทสมภาษณ ‘สณหชย โชตรสเศรณ’ แหงมลนธหนงไทย: เปาหมายของการเซนเซอรภาพยนตร ทาใหคนไทยโง!? สมภาษณ/ถายภาพโดย อรรคพล สาตม ประชาไท วนท : 29/11/2550 เขาถงไดโดยhttp://prachatai.com/journal/2007/11/14980 17 สมาชกเครอขายประกอบไปดวย นกวชาการ, ผกากบภาพยนตร และนกเขยน ประมาณ 30 คน อาท น.ส.อบลรตน ศรยวศกด, จระนนท พตรปรชา, อภชาตพงศ วระเศรษฐกล, เปนเอก รตนเรอง, พมพกา โตวระ

31

ใหกลบไปแกไขหนงสอใหถกตองเพราะถอวากรณนเปนการ “ไมอนญาตใหฉาย” ตามมาตรา 29

ไมใชการ “หามฉาย” ตามมาตรา 26 (7)18

18 อางถงใน พ.ร.บ. ภาพยนตร กบคาถามทกระทรวงวฒนธรรมไมเคยตอบ (จงขอถามศาลปกครองแทน) โดย http://ilaw.or.th

32

บทท 3

ระเบยบวธวจย

วธการดาเนนการวจย

การวจยเพอเสนอมาตรฐานเพอจดแบงประเภทภาพยนตรไทย เปนการวจยเชงคณภาพโดย

แบงการวจยออกเปน 2 สวน ไดแก

สวนแรกเปนการวจยเอกสาร (Documentary research) ซงประกอบไปดวยการวจย

เอกสารทสาคญสองสวนคอ

1) การทบทวนงานศกษาเกยวกบการจดแบงประเภทภาพยนตรทงของไทยและ

ตางประเทศ โดยสาหรบกรณศกษาตางประเทศ คณะผวจยจะเลอกศกษาเฉพาะกรณประเทศ

สหรฐอเมรกาในฐานะทเปนประเทศแมแบบของการใชระบบการจดแบงประเภทภาพยนตรมาใชเปน

ประเทศแรก และกรณของประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงมสภาพสงคมและวฒนธรรม

ใกลเคยงกบประเทศไทย ทงนการศกษาในสวนนจะทาใหเหนภาพรวมของการจดแบงประเภท

ภาพยนตรของตางประเทศ รวมถงความเปนมาและสภาพปญหาของการจดแบงภาพยนตรในประเทศ

ไทย เพอจะเปนแนวทางในการตงคาถามสาหรบการสมภาษณกลม (Focus group Interview)

2) การวเคราะหภาพยนตร โดยจะเลอกวเคราะหภาพยนตรไทยทถกจดประเภทให

เปนภาพยนตรทเหมาะสาหรบกลมผชมทมอาย 20 ปขนไป และภาพยนตรทถกพจารณาหามฉายใน

ราชอาณาจกรไทย ตามพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 โดยจะวเคราะห

เปรยบเทยบเพอหาหลกการและมาตรฐานทคณะกรรมการตรวจพจารณาภาพยนตรใชในการ

พจารณาตรวจภาพยนตร ซงจะทาใหเหนถงปญหาของการตรวจพจารณาจดแบงประเภทภาพยนตร

ของคณะกรรมการฯ ทยงถกวพากษวจารณวาไมมหลกการในการตรวจพจารณาภาพยนตรทเปน

มาตรฐานเดยวกน

33

สวนทสองเปนการสมภาษณกลม (Focus group Interview) และการสมภาษณเชงลก (In-

depth Interview) โดยเลอกกลมบคคลทเกยวของหรอเปนผทไดรบผลกระทบทงโดยตรงและโดย

ออมจากการจดแบงประเภทภาพยนตรมารวมใหสมภาษณกลม ซงประกอบไปดวยบคคลทเปน

ตวแทนของสถาบน องคกรและกลมคนตางๆ ดงน

1. ตวแทนกลมวชาชพเกยวกบภาพยนตรและสอมวลชน เชน ผกากบภาพยนตร, ผสอขาว

2. ตวแทนสถาบนกฎหมาย เชน ทนายความ

3. ตวแทนนกวชาการทเกยวของกบการจดประเภทภาพยนตร

4. ตวแทนกลมเครอขายผชมภาพยนตรและผปกครอง

ทงนการสมภาษณกลมจากตวแทนทง 4 กลมดงกลาวขางตนจะแบงเปน 2 สวน คอ สวนแรก

เปนการสอบถามถงทศนคตทมตอการจดแบงประเภทภาพยนตรตามพระราชบญญตภาพยนตรและ

วดทศน พ.ศ. 2551 และผลกระทบทเกดขนกบกลมคนกลมตางๆ เพอหาขอสรปเกยวกบสภาพปญหา

ในการจดแบงประเภทภาพยนตรของประเทศไทย และสวนทสอง เปนการนาผลการวเคราะหสภาพ

ปญหาของการจดแบงประเภทภาพยนตรทไดจากการสมภาษณในชวงแรกมาพจารณา และรวมกน

เสนอแนวทางเพอหามาตรฐานการพจารณาจดแบงประเภทภาพยนตรของไทย

กระบวนการดงกลาวขางตน เปนกระบวนการทอยภายใตแนวความคดของการมสวนรวม

โดยพยายามทจะเปดโอกาสใหตวแทนของกลมตางๆ ทไดรบผลกระทบจากการจดแบงประเภท

ภาพยนตรทงทางตรงและทางออม ไดมโอกาสเขามารวมเสนอความคดเหนรวมกน เพอเปนแนวทาง

ในการพฒนาและสรางมาตรฐานการจดแบงประเภทภาพยนตรของประเทศไทย

34

บทท 4

พจารณากรณ “หามฉาย” ในราชอาณาจกรไทย

การหามฉายภาพยนตร ตลอดจนการเซนเซอรภาพยนตรสามารถเผยใหเหนถงการตความ

และการใหความหมายในประเดนทเกยวของกบ “ศลธรรมสวนรวม” (moral consensus) และความ

มนคงของรฐ ซงอยภายใตอานาจของรฐ (Brennan, 2005: 481) กลาวคอ การหามฉายภาพยนตรม

ความสมพนธกบบรบททางสงคม การเมองวฒนธรรมในชวงเวลานนๆ ดงจะพบวางานศกษาการ

เซนเซอรและหามฉายภาพยนตรในหลายประเทศ มกมกรอบการศกษาอยในระบบการเมองการ

ปกครองแบบเผดจการ ซงมการจากดสทธเสรภาพและความแตกตางหลากหลาย อาท ในประเทศ

อารเจนตนาชวงทศวรรษท 1980s (Wilhelm, 1991) เกาหลใตชวงป 1987-1992 (Park, 2002)

กระทงเมอระบบการเมองการปกครองเปลยนไปสการเปนประชาธปไตย ความเขมงวดในการหามกจะ

ลดนอยลง ดงตวอยางในเกาหลใตทพบวาหลงจากมการคลายความเขมงวดการในหามฉาย ทาให

อตสาหกรรมภาพยนตรเกาหลใตมเนอหาทหลากหลายมากขน (Park, 2002: 132)

สาหรบประเทศไทย นบตงแตทศวรรษท 2520 เปนตนมา การเปลยนแปลงทางการเมอง

นอกระบบราชการนามาซงความเคลอนไหวใหมๆ โดยเฉพาะการเตบโตของปรมณฑลสาธารณะ

(public sphere) ททาใหสอสารมวลชน นกวชาการ นกพฒนาเอกชน (NGOs) และนกกจกรรมม

บทบาทมากขนในการตอรองกบนโยบายของรฐ อนเรยกวา “การเมองภาคประชาชน” หรอ

“ขบวนการทางสงคมแบบใหม” โดยเฉพาะอยางยงในภาคสอสารมวลชน นกเคลอนไหวองคกรตางๆ

รณรงคใหมการเขยนมาตราใหอสรเสรภาพแกสอในรฐธรรมนญป พ.ศ. 2540 ทงยงมการเสนอให

จดตงองคกรอสระเพอบรหารจดสรรสอมวลชนตางๆ (ผาสกและครส, 2546: 462-463) ตลอดจนการ

จดตงองคกรอสระดานการกจการกระจายเสยงและโทรทศน และดานโทรคมนาคม หรอสานกงาน

คณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช) ใน

ปจจบน

35

ทามกลางบรบทเชนน การควบคมภาพยนตรซงอาศยพระราชบญญตภาพยนตร พ.ศ. 2473

ทเนนบทบาทของรฐในการควบคม กากบและดแลภาพยนตรอยางใกลชด จงไดรบการวพากษวจารณ

ถงความเขมงวดของกฎหมาย โดยเฉพาะมาตรา 4 ทระบวา

“หามมใหทา หรอฉาย หรอแสดง ณ สถานทมหรสพ ซงภาพยนตรหรอประกาศกอปรดวย

ลกษณะฝาฝน หรออาจฝาฝนตอความสงบเรยบรอยหรออาจฝาฝนตอความสงบเรยบรอยหรอ

ศลธรรมอนด ถงแมเพยงวาการทาหรอฉาย หรอการแสดงภาพยนตร หรอประกาศนนๆ นาจะมผล

เชนวานน กหามดจกน”

ผทมสวนเกยวของในอตสาหกรรมภาพยนตร จงมขอเสนอแนะใหปรบปรงกฎหมายดงกลาว

โดยเสนอใหมการใชระบบการจดแบงประเภทผชมภาพยนตรแทนทการควบคม ทงยงเสนอใหองคกร

วชาชพภาพยนตร ประชาชนเขามามสวนรวมในกระบวนการพจารณาภาพยนตรดวย ดงจะเหนได

จากขอเสนอจากงานวจยทเกยวกบการควบคมภาพยนตรนบจากชวงทศวรรษท 2540 เปนตนมา

อนไดแก ขนษฐา จตประกอบ (2541), จรล ทองเกษม (2539), ชยยทธ อภนนทธรรม (2545), นยนา

แยมสาขา (2539), แสงดาว เสนาจกร (2545), รกศานต ววฒนสนอดม (2542) เปนตน

จนกระทงมการประกาศใชพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน ในป พ.ศ. 2551 ซงม

สาระสาคญทการประกาศใชระบบการจดจาแนกภาพยนตร (rating system) อยางไรกด

พระราชบญญตทประกาศใหมนยงคงไดรบคาวพากษวจารณวาเนนการตรวจพจารณาจากภาครฐเปน

หลกและยงปรากฏวธคดเรองการเซนเซอรและ/หรอการควบคมเชนเดยวกนกบมาตรา 4 เดม ดงท

ปรากฏผานมาตรา 26 (7) ภาพยนตรทหามเผยแพรในราชอาณาจกร ตามทประกาศในราชกจจา

นเบกษา “กฎกระทรวงการกาหนดลกษณะของประเภทภาพยนตร พ.ศ. 2552” (ขอ 7) ภาพยนตรท

หามเผยแพรในราชอาณาจกร มลกษณะอยางหนงอยางใด ดงตอไปน

(1) เนอหาทกระทบกระเทอนตอสถาบนพระมหากษตรย หรอการปกครองในระบบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข

(2) สาระสาคญของเรองเปนการเหยยดหยามหรอนาความเสอมเสยมาสศาสนาหรอไมเคารพ

ตอปชนยบคคล ปชนยสถาน หรอปชนยวตถ

(3) เนอหาทกอใหเกดการแตกความสามคคระหวางคนในชาต

(4) เนอหาทกระทบกระเทอนตอสมพนธไมตรระหวางประเทศ

36

(5) สาระสาคญของเรองเกยวกบการมเพศสมพนธ

(6) เนอหาทแสดงการมเพศสมพนธทเหนอวยวะเพศ

รวมถงมาตรา 29 การไมอนญาตใหฉายภาพยนตร ความวา “ในการพจารณาอนญาต

ภาพยนตรตามมาตรา 25 ถาคณะกรรมการพจารณาภาพยนตรและวดทศนเหนวาภาพยนตรใดม

เนอหาทเปนการบอนทาลาย ขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรออาจ

กระทบกระเทอนตอความมนคงของรฐและเกยรตภมของประเทศไทยใหคณะกรรมการพจารณา

ภาพยนตรและวดทศนมอานาจสงใหผขออนญาตแกไขหรอตดทอนกอนอนญาต หรอจะไมอนญาตก

ได” โดยมอบอานาจใหคณะกรรมการพจารณาภาพยนตรพจารณา สงอนญาตและใหกาหนดวา

ภาพยนตรดงกลาวจดอยในภาพยนตรประเภทใดตามมาตรา 26 ตามประกาศในราชในราชกจจา

นเบกษา เรองหลกเกณฑในการตรวจพจารณาภาพยนตรและสอโฆษณา พ.ศ. 2552

หลงการประกาศใหพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 คณะกรรมการ

พจารณาภาพยนตรมคาสงหามมใหมการเผยแพรในราชอาณาจกร ตามมาตรา 26 (7) ขอ 3 มเนอหา

ทกอใหเกดการแตกความสามคคระหวางคนในชาต ภาพยนตรเรองเชคเปยรตองตาย (Shakepeares

Must Die) ในป พ.ศ. 2555 และมมตหามมใหฉายภาพยนตรเรอง “Insects in the Backyard”

ตามมาตรา 29 ในป พ.ศ. 2553 ซงไดกอใหเกดการวพากษวจารณจากฝายตางๆ โดยเฉพาะอยางยง

ประเดนเรองสทธเสรภาพของประชาชน อนสมพนธกบการเตบโตของอตสาหกรรมภาพยนตรไทยดวย

เชนกน เนอหาในบทนแบงออกเปน 2 สวน คอ (1) การสารวจเนอหาภาพยนตรทถกหามฉาย โดย

แบงแยกออกเปน 2 กรณคอ ภาพยนตรเรอง “Insects in the Backyard” และ ภาพยนตรเรองเชค

เปยรตองตาย (Shakepeares Must Die) (2) วเคราะหปญหาและผลกระทบจากการหามฉาย

ภาพยนตร

1. บทสารวจวเคราะหภาพยนตร

ในสวนนผวจยนาเสนอการวเคราะหเนอหาของภาพยนตรทไดรบมตหามฉาย โดยการ

วเคราะหผานวาทกรรมทแวดลอมภาพยนตร เพอแสดงใหถงขอถกเถยงและขอโตแยงระหวางผสราง

ภาพยนตรจากสอตางๆ

37

1.1 “ศลธรรมอนด”: กรณภาพยนตรเรอง Insects in the Backyard

ภาพยนตรเรอง Insects in the Backyard เปนภาพยนตรทคณะกรรมการพจารณา

ภาพยนตรและวดทศน ไดตรวจพจารณาเมอวนท 23 พฤศจกายน พ.ศ. 2553 แลวไดรบคาสงไม

อนญาตใหฉายตามมาตรา 29 แหงพระราชบญญตและวดทศน พ.ศ. 2551 เนองจากมเนอหาขดตอ

ศลธรรมอนดของประชาชน โดยขณะนอยในระหวางกระบวนการพจารณายนอทธรณ

Insects in the Backyard เปนภาพยนตรแนวดรามา (Drama) ทนาเสนอเรองราวของ

ความสมพนธในครอบครวของสงคมไทย โดยเลาเรองผานครอบครวหนง อนประกอบดวย “พอ”

(ธญญา) “ลกสาว” (เจนน) และ “ลกชาย” (จอหนน) ขณะทแมเสยชวตเมอคลอดลกชาย พอจงทา

หนาทดแลลกทงสองคนตามลาพง มากไปกวานน ตวละคร “พอ” มลกษณะทางกายภาพเปนชายแต

มเพศสภาพเปนหญง ชอบแตงตวเปนผหญง และมจนตนาการทางเพศกบเพศชาย แมพอจะพยายาม

ใหความอบอนแกลกๆ เพอทาหนาทในครอบครวใหสมบรณ กระนนลกทงสองกไมยอมรบเพศสภาพ

และสถานภาพของพอ และบอกกบคนอนๆ วาพอเปนพสาวชอ “ธญญา” ความไมเขาใจในเพศสภาพ

ของพอ ทาใหเดกทงสองเลอกออกจากบานในชวงทเปนวยรนและใชชวตในโลกของตวเอง ลกสาว

ออกไปคบหากบเพอนชายทขายบรการทางเพศ สวนเธอกอาสาชวยหารายไดดวยการขายบรการทาง

เพศเชนเดยวกน สวนลกชายซงอยในวยหวเลยวหวตอ สดทายกเลอกขายบรการใหคนรกเพศเดยวกน

ในทายทสดเดกๆ ไดเรยนรถงความรก โดยไมแยกความแตกตางของเพศสภาพ ภาพยนตรเรอง

Insects in the Backyard เปนภาพยนตรอสระ ไมสงกดคาย กากบ เขยนบท และแสดงนาโดย

ธญญวารน สขะพสษฐ ตวภาพยนตรถายทาในหลายจงหวดของประเทศไทย ตงแตกรงเทพฯ จนถง

แมฮองสอน ดวยงบประมาณในการถายทาไมมากนก ซงสวนใหญมาจากบรรดาเพอนฝงของธญญวา

รน1 (“Insects in the Backyard”, 2553)

ในวนท 4 พฤศจกายน พ.ศ. 2553 บรษท ปอบ พคเจอร จากด ยนคาขออนญาตนา

ภาพยนตรเรอง Insects in the Backyard ออกฉาย ใหเชา แลกเปลยน หรอจาหนายใน

ราชอาณาจกรตอคณะกรรมการพจารณาภาพยนตรและวดทศน โดยขออนญาตใหจดอยในภาพยนตร

ประเภทภาพยนตรทเหมาะสมกบผมอายตงแต 18 ปขนไป (เรท น 18+) และในวนเดยวกน

1http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1289987097&grpid=01&catid=08

38

คณะกรรมการพจารณาภาพยนตรและวดทศน คณะท 2 มมตออกคาสงไมอนญาต เนองจากมเนอหา

ขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน หลงจากนน ธญญวารน สขพสษฐ ยนคาขอ

อนญาตนาภาพยนตรเรอง Insects in the Backyard ออกฉาย ใหเชา แลกเปลยน หรอจาหนายใน

ราชอาณาจกรตอคณะกรรมการพจารณาภาพยนตรและวดทศนอกครง ในนามของตวเอง โดยขอ

อนญาตใหจดอยในภาพยนตรประเภทภาพยนตรทหามผมอายตากวา 20 ปเขาชม (เรท ฉ 20) และ

เพมคาเตอนเขาไปในภาพยนตรวา “ภาพยนตรเรองนสรางขนจากจนตนาการของผสราง พฤตกรรม

ตางๆ ของตวละครในเรองเปนเพยงเหตการณสมมตมไดอางถงบคคลใดทงสน โปรดใชวจารณญาณใน

การรบชม” และในวนเดยวกนคณะกรรมการพจารณาภาพยนตรและวดทศน คณะทสอง ซง

ประกอบดวย คณะกรรมการชดเดม มมตออกคาสงไมอนญาต เนองจากมเนอหาขดตอศลธรรมอนด

ของประชาชน คณะกรรมการภาพยนตรและวดทศนแหงชาต โดยมนายไตรรงค สวรรณคร รอง

นายกรฐมนตรเปนประธาน ประชมเพอพจารณาอทธรณอกครงและลงมตไมอนญาต 13 เสยง

อนญาต 4 เสยง และงดออกเสยง 3 เสยง โดยไดมการออกหนงสอแจงมตใหธญญวารนทราบ โดย

ระบวา ภาพยนตรเรองนมเนอหาโดยรวมเปนการถายทอดลกษณะเนอหาเกยวกบ

1. การรวมเพศระหวางชายกบชาย หญงกบหญง และชายกบหญง

2. มการสบบหร ดมสราในขณะแตงกายเครองแบบนกเรยน

3. มภาพเสนอขายบรการทางเพศในขณะทแตงกายเครองแบบนกเรยน

4. มการนาเสนอการฆาพอ ซงแมจะเปนฉากในความฝนแตกไมสมควรจะมเนอหาเหลาน

คณะกรรมการยงใหเหตผลเพมเตมอกดวยวา สาระสาคญของภาพยนตรแสดงออกไปในทาง

ทไมถกตอง เชน การใหเดกหญงและชายประกอบอาชพขายบรการทางเพศแทนการหาทางออกดวย

วธอน มฉากใหเดกขายบรการทางเพศในชดนกเรยน มการสอนใหเดกสบบหร ดมสรา และสอนวธ

เลาโลม คณะกรรมการเหนวา เนอหาสาระสาคญของภาพยนตรเรองนเปนการถายทอดเกยวกบการม

เพศสมพนธทไมเหมาะสมกบสงคมไทย อาจทาใหสงคมและผชม แมอายเกน 20 ป เกดความเขาใจผด

และเกดการเลยนแบบในพฤตกรรมเบยงเบนทางเพศหรอการขายบรการทางเพศ รวมทงพฤตกรรมท

ไมเหมาะสมอนๆ จงเปนการขดตอศลธรรมอนดของประชาชน การทคณะกรรมการพจารณา

ภาพยนตรและวดทศนไมอนญาตใหภาพยนตรเรอง Insects in the Backyard ออกเผยแพร

39

เนองจากขดตอศลธรรมอนดของประชาชนนนจงชอบแลว

ดวยเหตทภาพยนตรเรอง Insects in the Backyard เปนภาพยนตรเรองแรกทไดรบคาสงไม

อนญาตใหฉาย นบตงแตมการประกาศใชพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 จงเกด

เสยงวพากษวจารณอยางแพรหลายในพนทสอสาธารณะและในภาคประชาสงคม โดยเฉพาะเหตผล

ของการไมอนญาตใหฉาย ดงตอไปน

1. ฉาก นกเรยน-นกศกษาขายบรการ ณฐพงษ โอฆะพนม (2553) ใหความเหนวา “ฉาก

นกเรยน - นกศกษาขายบรการ คอสงทปรากฏในสงคมไทยอยตลอดเวลา เราสามารถพบเหนบคคล

เหลานไดตามทองถนนจนถงบนหนาหนงสอพมพ ปฏเสธไมไดวาสงเหลานมอยจรง หากแตจะยอมรบ

และอยรวมกนมนไดแคไหน เหมอน ‘แมลงในสวนหลงบาน’ ทแมจะสรางความราคาญใหบาง แตมน

กยงเปนสวนหนงในบานหรอสงคมของเราโดยไมหลกลไปไหนได เหมอนกบท ‘เจนน’ และ ‘จอหนน’

รงเกยจพอของเธอทเปนกะเทย แตกตองอยรวมชายคา และอาศย ‘พอ’ คนนแหละทคอยหาเลยง”

ขณะทกลปพฤกษ (2554) แสดงความเหนวา “ภาพยนตรเรอง ‘เสยดาย’ ของหมอมเจาชาตรเฉลม

ยคล กเคยนาเสนอในประเดนนและสามารถทจะออกฉายในวงกวางได”

2. ฉากการรวมเพศทเหนอวยวะเพศ ไดรบการวพากษวจารณออกเปนสองแนวทาง ประการ

แรกคอ กลมทเหนวาฉากดงกลาวปรากฏในภาพยนตรเพยงแค 5 วนาทและไมไดเปนภาพหลก แต

เปนภาพทอยในทว มไดเปนฉากทเกดขนมาจากการถายทาของผกากบเอง ขณะอกฝายเหนวาฉาก

ดงกลาวผดกฎหมาย อยางชดเจน ดงความเหนของรกศานต ววฒนสนอดม หนงในคณะกรรมการ

พจารณาภาพยนตร แสดงความเหนวา “ฉากดงกลาวนมความลอแหลมมากทสด เนองจากเปนฉากท

มการแสดงการมเพศสมพนธทางทวารชดเจน เหนการสอดใสอวยวะเพศและการรวมเพศในฉากนน

ซงกฎหมายในมาตรา 29 ระบไวชดเจน ซงกรรมการทาตามบรรทดฐานของกฎหมายชดเจน”

(รกศานต ววฒนสนอดม, 2553)

3. สาหรบเนอหาทเกยวของกบกลมทมความหลากหลายทางเพศ กไดรบการวพากษอยางยง

วาการไมอนญาตใหเนอหาเหลานฉาย กเทากบวาเปนการหามมใหฉายภาพยนตรทมเนอหาเกยวกบ

กลมทมความหลากหลายทางเพศ โดยเฉพาะกลมบคคลทมความหลากหลายทางเพศ (transgender)

40

อาท การพาดหวขาวของสานกขาวองกฤษ The Dailymail2 “Thailand bans film transgender

father entitled Insects in the Backyard” หรอ “ประเทศไทยหามฉายภาพยนตรทพอเปน

บคคลทมความหลากหลายทางเพศเรอง Insects in the Backyard” สอดคลองกบความเหนของ

กลปพฤกษ (2554) ทเสนอวา “ขอหาทนบวาผดหลกมนษยชนไดอยางรายแรงทสดกคอเหตผลทระบ

วา “เนอหาสาระสาคญของภาพยนตรเรองนเปนการถายทอดเกยวกบการมเพศสมพนธทไมเหมาะสม

กบสงคมไทย อาจทาใหสงคมและผชมแมจะมอายเกน 20 กตาม เกดความเขาใจผดและเกดการ

เลยนแบบในพฤตกรรมเบยงเบนทางเพศ” ซงนบเปนการแสดงอคตตอพฤตกรรมเบยงเบนทางเพศ

อยางชดเจนวาเปนสงทไมดและไมควรเอาเปนเยยงอยาง ทงทในทางการแพทยและหลกการมนษยชน

สากลโดยทวไปกระบชดแลววา พฤตกรรมเบยงเบนทางเพศมใชสงผดหรอเลยนแบบได การเลอก

ปฏบตอยางไมเปนธรรมตอผทมพฤตกรรมเหลาน จงถอเปนการละเมดความเทาเทยมขนพนฐาน

ตามทรฐธรรมนญไดระบไวอยางไมสามารถปฏเสธไดเลย”

ขณะทรกศานต แสดงความเหนวา “ในฐานะอาจารยเหนวา ภาพยนตรเรองน ผกากบทาเอง

เขยนบทเอง แสดงเอง จงสะทอนสงทอยลกๆ ในใจตวผกากบ ไมใชการสะทอนสงคม เพราะเรองรก

รวมเพศสงคมรบไดอยแลว กรรมการทกทานไมเคยกดกน เพยงแตประเดนใหญๆ ทเปนเรองผด

กฎหมายทใหเหนอวยวะเพศประมาณ 5 วนาท อกทงฉากรวมเพศทงชายกบชาย หญงกบหญง

รวมถงชายกบหญง ซงเนนเนอหาเรองเพศมากเกนไปซงไมเหมาะกบสงคมไทย” (รกศานต วฒนสน

อดม, 2554)

4. มการนาเสนอการฆาพอ ซงแมจะเปนฉากในความฝนแตกไมสมควรจะมเนอหาเหลาน ม

ขอโตแยงวาขณะทภาพยนตรเรอง “เฉอน” กมฉากการฆาพอโดยตวละครลกชายเหมอนกน ทงยง

เปนการฆาฟนกนจรงๆ มไดอยในฝน กยงสามารถผานการพจารณามาไดดวยพระราชบญญตและ

กฎกระทรวงฉบบเดยวกน โดยถกจดใหอยในประเภทภาพยนตรทเหมาะสมกบผมอายตงแตสบแปดป

ขนไป (กลปพฤกษ, 2554)

2http://www.dailymail.co.uk/news/article-1341458/Thailand-bans-film-transgender-father-entitled-Insects-Backyard.html

41

จากขอถกเถยงขางตน แสดงใหเหนถงความหลากหลายของการใหความหมายของคาวา “ผด

ศลธรรมอนด” ในหลายๆ ทศนะจงไมเหนดวยกบคาตดสนทออกมา เมอเขาไมเหนวาผดศลธรรม

เนองจากคาวาศลธรรมอนดมความหมายทเปนนามธรรมและตองอาศยการตความ ซงอาจเปนทง

ศลธรรมของสวนรวม สวนบคคล รวมไปถงศลธรรมทางศาสนา ทมความแตกตางกนไปตามแตละ

ศาสนา

1.2 การแตกความสามคคระหวางคนในชาต: กรณภาพยนตรเรองเชคเปยรตองตาย

(Shakepeare Must Die)

ภาพยนตรเรองเชคเปยรตองตาย (Shakepeare Must Die) เปนภาพยนตรทดดแปลงมาจาก

บทประพนธเรอง “The Tragedy of Macbeth” (1606) หรอ “โศกนาฏกรรมของแมคเบธ” ซง

ประพนธโดยวลเลยม เชกสเปยร (William Shakepeare) กวเอกของโลก3 ซงวาดวยเรองราวของ

นกรบแหงสกอตแลนดนาม "แมคเบธ" ผมชยชนะเหนอกบฏ เขาและแบงโกว เพอนรกไดรบคาทานาย

จากแมมด 3 พนองวา เขาจะไดเปนราชาแหงสกอตแลนด สวนแบงโกวแมไมไดเปนกษตรย แต

ลกหลานของเขาจะไดเปนกษตรย คาทานายดงกลาวทาใหเลดแมคเบธผทะเยอทะยาน มกใหญใฝสง

ยยงใหแมคเบธทรยศและสงหารกษตรยดนแคนแหงสกอตแลนด และขนเปนกษตรยเสยเอง

คาพยากรณเปนไปดงปรารถนา แตนนกลบไมไดทาใหความรสกผดบาปในใจแมคเบธลดลง แตยงคง

หลอกหลอนเขา ตอมาเขาไดวางแผนสงหารแบงโกวเพอนรกพรอมภรรยาเพอปดปากการโคนลม

กษตรยดนแคน แตฟรอองซ บตรชายของแบงโกวหนไปได แมคเบธมองเหนวญญาณแบงโกว และ

ภตผอนๆ หลอกหลอน สวนเลดแมคเบธ ทเปนราชนแลวมอาการเสยสต ขณะทองคชายมลคอลม

และโดนลแบน บตรของกษตรยดนแคน ไดรวมกบแมคดฟฟตสกอตแลนดเพอชงบลลงกคน แมตอน

แรกแมคเบธจะยดคาทานายของ 3 แมมด ทบอกวาไมมมนษยธรรมดาทคลอดตามธรรมชาตท

สามารถทาลายเขาได แตแลวแมธเบธกรวาแมคดฟฟนนคลอดโดยการผาทองออก ในทสดแมคเบธกส

ความพายแพแกแมคดฟฟ

3 วลเลยม เชกสเปยร (William Shakespeare) เปนกวและนกเขยนบทละครชาวองกฤษ ไดรบยกยองทวไปวาเปนนกเขยนผยงใหญขององกฤษและของโลก ผลงานทมชอเสยง อาท โรมโอจเลยต (Romeo Juliet), แฮมเลต (Hamlet) ตลอดจน เวนส วานช (The Merchant of Venice) ซงเปนหนงสออานนอกเวลาของนกเรยนไทย เปนตน

42

บทละครเรองนของเชคเปยรไดรบการดดแปลงเปนบทละครเวท และบทภาพยนตรในหลาย

ประเทศมาแลว ในหลายฉบบ อาท Death Scene From Macbeth (1905) ภาพยนตรสนสญชาต

อเมรกน, ภาพยนตรอสระอเมรกน “Macbeth” (1947), Maqbool (2003) โดยถายทาในแบบฉบบ

ของบอลลวด (Bollywood) ถายทาในภาษาฮนด และเวอรชนลาสด Macbeth (2006)4 สาหรบใน

ประเทศไทย เมอวนท 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2554 มการแสดงละครเวทเรอง “แมคเมธ” เพอเฉลม

ฉลองวาระครบรอบ 40 ป ของการกอตงภาควชาศลปะการละคร คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลยและเนองในการเปดโรงละคร “ศนยศลปการละครสดใสพนธมโกมล”5

“เชคสเปยรตองตาย” เปนภาพยนตรไทยทดดแปลงมาจากบทละครดงกลาว ซงไดรบทน

สรางจากกองทนสงเสรมภาพยนตรของสานกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย (สศร.) กระทรวงวฒนธรรม

ภายใตโครงการไทยเขมแขงของรฐบาลอภสทธ เวชชาชวะ ในป พ.ศ. 2553 ทงนในเวบไซตของ

สานกงานศลปวฒนธรรมรวมสมยระบเรองยอของภาพยนตรเรองนไววา6 "เรองราวแหงการเมองและ

ไสยศาสตร ทแปลเปนไทยอยางซอตรงตอตนฉบบละคร “โศกนาฏกรรม แมตเบธ” ของวลเลยมเชคส

เปยร กวเอกของโลก โดยมการดดแปลงเพอใหเปนภาษาภาพยนตร และเขากบบรบทของวฒนธรรม

ไทย หนงผเชคสเปยรเรองนดาเนนไปพรอมๆ กนสองโลก ในโลกของโรงละคร โลกของขนพลกระหาย

เลอด มกใหญใฝสง งมงายในไสยศาสตร ผสถาปนาตนเองขนเปนราชาโดยการฆาตกรรมและโลก

ภายนอก ในชวตรวมสมยของนกปกครองเผดจการของประเทศสมมตแหงหนง ผทงมงายในไสย

ศาสตร โหดเหยมบาอานาจ ซงมชอเรยกวาทานผนาและภรยาไฮโซนาสะพรงกลวของทาน เหตการณ

ตางๆ ในสองโลกแฝดน สองสะทอนเขาหากนเรมซมเขาหากน จนกระทงสดทายมนประสานงากน

อยางรนแรง และโหดราย เมอคณะละครตองชดใชดวยชวต โทษฐานอตรแสดงละครเรองนในสงคมท

ปกครองโดยมนษย เชนทานผนา พวกเขาคดอยางไรทจะตอสกบความกลวดวยศลปะ” ภาพยนตร

เรองนมตวละครนาชอ “เมฆเดด” (Mekhdeth) เปนขนนางทลมอานาจกษตรย และสถาปนาตวเอง

เปนกษตรยพระองคใหม เมฆเดดลมหลงในอานาจ เกดหวาดระแวงวาจะถกลมลาง จนตองฆาใครตอ

ใครเพอจะไดอยในอานาจตอไป เรองราวทงหมดเลาผานมมมองของตวละครทชอวา “บญรอด”

4 http://en.wikipedia.org/wiki/Macbeth 5http://www.oknation.net/blog/print.php?id=717214 6http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1333445431

43

ภาษาทใชในบทภาพยนตร แทบจะเปนการ "ถอดความ" จากภาษาองกฤษฉบบตนฉบบมาทงหมด

ดวยผกากบใหเหตผลตองการรกษาอรรถรสทางภาษาแบบดงเดมไวใหไดมากทสด ซงเนอหาทงหมด

ถอดความและเขยนบทโดยผกากบสมานรชฎ กาญจนะวณชย ตวอยางการถอดความเนอหาในตอน

หนง ดงน

“Alas, poor country! Almost afraid to know itself.

It cannot be called our mother, but our grave, where nothing,

But who knows nothing, is once seen to smile;

Where sighs and groans and shrieks that rend the air

Are made, not marked; where violent sorrow seems

A modern ecstasy. The dead man’s knell

Is there scarce asked for who, and good men’s lives

Expire before the flowers in their caps,

Dying or ere they sicken”

“อนจจาบานเมองนาเวทนา เจาแทบไมกลารจกตวเอง

ไมบงอาจเรยกวาแผนดนแม ทแทคอหลมศพของเรา

ไมมรอยยมบนใบหนา ลวนแตคนบาผไมรบรสงอนใด

ยนแตเสยงทอดถอนลมหายใจ ครวญครางเสยงรองราไห

ออองไปทวเมอง ไมมใครเหนเปนเรองแปลก

แมจะแหลกทกขระทมสดพรรณนา กลบละมายเปนเรองธรรมดา

แลละมายเปนธรรมดา เมอระฆงประหารกงวานมา

ไมมใครถามวาเปนเวลาของใคร คนดอายสนกวาดอกไมแซมผม

คอขาดลมตาย กอนดอกไมจะเหยวเฉา

บนหวของเขาดวยซา”

44

ทงนคณะกรรมการพจารณาเหนวาภาพยนตรเรองเชคสเปยรตองตาย มเนอหาทกอใหเกด

ความแตกสามคคระหวางคนในชาตตามกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของประเภทภาพยนตร พ.ศ.

2552 ขอ 7 (3) โดยคาดวามสาเหตมาจากฉากทใชประกอบเนอเรอง ดงน

1. ฉากทมแมมด 3 ตนกาลงดใจจากผลงานของพวกเธอทปลกปศาจรายออกมาสรางความ

ปนปวนใหกบโลกไดสาเรจ โดยมฉากหลงเปนภาพความเสยหายจากกรณเหตการณความไมสงบและ

เหตการณสลายการชมนมทสแยกราชประสงคเมอเดอนพฤษภาคมป พ.ศ. 2553 ซงฉากนถกปฏเสธ

จากคณะกรรมการพจารณาภาพยนตร เนองจากเหนวาอาจทาใหสาธารณชนเกดความสบสนในแยก

ความจรงออกจากนวนยาย (Centeno 2012) รวมถงการใชภาพเหตการณ 6 ตลาคม พ.ศ. 2519 มา

ประกอบดวย ในประเดนน มานต ศรวานชภม ผอานวยการสรางภาพยนตรกลาววา “กรณ

Shakespeare Must Die ฉากทสรางโดยไดแรงบนดาลใจมาจากเหตการณ 6 ตลาคม 2519 การ

อางวาผมทาหนงทเลยนแบบเหตการณจรง ขณะทคลปภาพทปรากฏอยในสออนๆ โดยไมไดเลยนเลย

ใชฟตเทจจรงทาไมมนออกไปได ถาคดวาผมเลยนแบบ ซงผมเถยงตลอดวาผมไมไดเลยนแบบ คาวา

แรงบนดาลใจกบเลยนแบบไมเหมอนกน”

สอดคลองกบความเหนของสมานรชฎ กาญจนวณชย ผกากบภาพยนตรวา “การท

คณะกรรมการฯ ใชเหตผลเรองเหตการณ 6 ต.ค. 2519 มาเปนสวนหนงในการแบนหนงเรองนนนคด

วาไมถกตอง เพราะจรงๆ แลวฉากนไดรบแรงบนดาลใจมาจากภาพถายของสานกขาวเอพ ทสะทอน

ใหเหนวา ในชวงทเกดความรนแรงนนมเดกตวเลกๆ ยนดอย และคนไทยดวยกนยนสบบหรมอง

เหตการณทเกดขน ขณะทในภาพยนตรกมภาพแสดงความรนแรงเพยงเลกนอยเพอบอกวาเกดอะไร

ขน แตหวใจสาคญคอสะทอนไปยงผทดเหตการณนอยรอบๆ”

2. การใชสแดงเปนสญลกษณอยมากในเรอง ซงอาจทาใหเกดการตความไดวาเปนกลมคน

เสอแดง และอาจอาจกอใหเกดความขดแยงทางการเมองในสงคมไทย ในประเดนน มขอโตแยงจาก

ภาพยนตรเรอง “ตงวง” ซงปรากฏภาพการประทวงของคนเสอแดง แตไมเปนปญหา แตเรอง

Shakepeare Must Die มสแดงไมได

3. บางฉากอาจทาใหเกดการเขาใจผดถงเรองการหมนสถาบน จากสวนหนงของบทละคร

แมคเบธทมเนอหาสวนหนงเปนฉากการปลงชวต อยางไรกตาม มานต ศรวานชภม ผอานวยการ

ภาพยนตรใหความเหนวาเนองจากภาพยนตรเรองนไดรบทนสนบสนนจากกระทรวงวฒนธรรม ดงนน

45

ภาพยนตรเรองนจงไดรบการตรวจสอบเนอหามาโดยตลอด กลายเปนวาภาพยนตรถกหามฉายจาก

หนวยงานทใหทนสรางภาพยนตรเรองนนๆ เอง

ภายหลงจากทคณะกรรมการพจารณาภาพยนตรและวดทศนมมตไมอนญาตใหฉาย

กอใหเกดกระแสวพากษวจารณจากสอมวลชน ทงในประเทศและตางประเทศ7 จากประเดนทตางกน

โดยเฉพาะในตางประเทศเนองจากภาพยนตรเรองนดดแปลงมาจากบทประพนธของเชคสเปยร กว

เอกทมชอเสยงระดบโลก ดงจะเหนไดจากการตงชอหวขอขาวและเนอหาของขาว ทไมเพยงรายงาน

ถงการหามฉายภาพยนตร แตยงกลาวในแงทวาภาพยนตรเรองนดดแปลงมาจากบทละครเรอง “แมค

เบธ” ซงทาใหดราวกบวาเปนการไมอนญาตใหฉายภาพยนตรทดดแปลงมาจากบทของเชคสเปยร

อาท สานกขาว Asian Correspondent พาดหววา “แมคเบธฉบบไทยถกหามฉายเนองจากเกรงวา

จะทาใหเกดความแตกแยก” (Thai “Macbeth” movie banned over fears it causes

‘disunity’), สานกขาว The Guardian ขององกฤษ พาดหววา “ประเทศไทยแบนเชคสเปยรตอง

ตาย ภาพยนตจากแมคเบธ” ”(Thailand bans Macbeth film Shakespeare Must Die), The

Wall Street Journal สานกขาวสญชาตอเมรกน พาดหววา “ประเทศไทยประหารชวตเชคสเปยร

ตองตาย” (Thailand Kills ‘Shakespeare Must Die’)

สาหรบความเคลอนไหวภายในประเทศ ทมผสรางภาพยนตรรางจดหมายเปดผนก รวบรวม

รายชอ 530 รายชอ ทงประชาชน นกวชาการ ผสรางและผกากบภาพยนตรยนเสนอ เพอขอให

คณะกรรมการพจารณาภาพยนตร เพกถอนคาสงไมอนญาตใหฉายภาพยนตรเรองเชคสเปยรตองตาย

รวมถงเรองอนๆ ดวย และแมวาภาพยนตรจะไมไดรบอนญาตใหฉายในประเทศไทย แตภาพยนตร

เรองนกไดไปฉายในเทศกาลภาพยนตรตางประเทศ ทงยงไดรบรางวลสองรางวลใหญจากเทศกาล

ภาพยนตร Tripoli อนไดแก Prix du meilleur film de fiction (Best Prize for a Fictive Film)

และ Prix NETPAC (Network for The Promotion of Asian Cinema Prize)8

7Saksith Saiyasombut. “Thai “Macbeth” movie banned over fears it causes ‘disunity’”, http://asiancorrespondent.com/79666/thai-macbeth-movie-banned/ . Apr 04, 2012 http://globalshakespearesbu.blogspot.com/2013/09/shakespeare-must-die-thai-appropriation.html http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1333445431 8http://www.theshakespearestandard.com/shakespeare-must-die-wins-tripoli-film-festival-global-shakespeare-news/

46

การทภาพยนตรเรองเชคเปยรตองตาย (Shakepeare Must Die) เปนภาพยนตรเรองทสอง

ทถกหามฉายในสงคมไทย ในขณะทคดการฟองรองของภาพยนตรของภาพยนตรยงไมเสรจสน

ไมเพยงนามาสการตงคาถามถงเสรภาพในการวพากษวจารณของสงคมไทย ดวยเพราะภาพยนตร

เรองนดดแปลงมาจากบทละครชอดงของโลก ซงถกนามาสรางซาใหมหลายครงทงในสงคมไทยและใน

ตางประเทศ หากยงรวมไปถงประเดนเรองการขาดมาตรฐานในการตดสนพจารณาของคณะกรรมการ

ตดสน โดยเฉพาะอยางยงในประเดนทเปราะบางตอความมนคงของรฐ

2. ปญหาและผลกระทบหลงจากทมมตหามฉาย

แมวาเหตผลของการไมอนญาตใหฉายภาพยนตรเรอง Insects in the Backyard และ

Shakepeare Must Die จะแตกตางกน กระนนหากพจารณาจากการตงคาถามของภาคประชาสงคม

และจากสอตางๆ อาจสามารถแบงปญหาออกได ดงน

2.1 ประเดนทเรองสทธเสรภาพและอานาจบงคบของ พรบ. ภาพยนตรและวดทศน พ.ศ.

2551

อานาจบงคบของ พรบ. ภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 ควรสอดคลองไปกบรฐธรรมนญ

ฉบบ พ.ศ. 2550 ทใหการสงเสรมและคมครองสทธเสรภาพในการแสดงออกและเสรภาพของ

สอมวลชน (มาตรา 45) รวมไปถงสทธในการชมภาพยนตรของประชาชนทควรจะมสทธเลอกในการ

ชมภาพยนตรดวยกรอบความคดแบบเสรนยมประชาธปไตย ดงความคดเหนของ อาจารยซากย

พทกษคมพล อาจารยประจาสถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร แสดงความคดเหน

เกยวกบเรองหามฉายวา “การหามฉาย อาจจะไมถกตองนกในสงคมประชาธปไตย เพราะถาเชอใน

หลกการประชาธปไตยกตองเชอในเรองเสรภาพในการเผยแพรขอมลขาวสาร แตถาหนงกระทบตอ

ศลธรรม ความมนคง กตองมการจดประเภทใหเหมาะสมอยางเครงครด อาท เชน ประเดนทเกยวของ

กบศาสนา เปนเรองละเอยดออนทจะเปนชนวนไปสสงอนๆ เพราะการมเสรภาพแตตองไมกระทบกบ

สทธของคนอนๆ ดงกรณภาพยนตรเรอง Innocent of Islam กจะฉายได แตจดอยในกลมทตอง

แนะนา อยในโรงเฉพาะ ไมใชฉายในทสาธารณะ ในโรงภาพยนตรทวไป อาจฉายเพอการศกษา ซง

หนงประเภทนนาจะมการชแจง พดคยแสดงความเขาใจ ทาใหเกดความไมพอใจตอผทนบถอศาสนา

47

อสลาม ประเดนเรองศาสนา ไมควรละเมด ศาสดาของแตละศาสนา แตถาเปนการลอเลยนบางอยาง

กยอมรบได”

สอดคลองกบความเหนของ มานต ศรวานชภมวา “ไมตองถงกบหามฉาย แตทาใหการ

เขาถงมนยากขน ขายยากขน รานทขายกจะนอยลง เพราะเคาไมอยากทาใหมนยงยาก อยางใน

ตางประเทศ ในญปนขายแผนหนงโป เพราะเปนเรองรสนยม ความชอบ ไมตองปดกน และจะทาให

เกดเสรภาพแกผสรางภาพยนตร และจะกระทบตอโอกาสใหมคนเกงๆ สรางหนงดๆ ตองคดในทางท

เปนประโยชน”

ในขณะท ยงชพ อฌชานนท ทนายความในคด Insect in the Backyard กลาวในฐานะนก

กจกรรมรณรงคแกไขกฎหมายวา การหามฉายไมไดเปนปญหา เทากบเงอนไขในการหามฉายทตอง

ชดเจนและตรวจสอบได แตเสนอใหตดขอกฎหมายทสงผลใหมการตความททบซอนกน มากไปกวา

นนยงเหนวา “กฎกระทรวงมการจากดอานาจคาสงมาตรา 26 ผกพนตามกฎกระทรวง สวนมาตรา

29 ไมมอะไรมาจากดอานาจ คอ ความสงบเรยบรอย ศลธรรมอนด ขนอยกบการตความของ

คณะกรรมการ อยางไรกตามทงสองมาตราแมวาจะเงอนไขตางกน แตใหผลเหมอนกน เสนอใหใช

มาตรา 26 เปนหลก และใหตดมาตรา 29 ออกไป เพราะมนทบซอนกน คอจะหามฉาย ภาพยนตรก

ได แตเงอนไขการหามฉายตองตรวจสอบได ตองมระบบตรวจสอบทชดเจนวามนเขาเงอนไขจรงหรอ

เปลา”

2.2 การขาดมาตรฐานในการตดสนเรองเนอหา

ผลการตดสนทผานมา แมวาจะเปนการตดสนตามขอกฎหมาย แตเนองจากกฎหมายเปด

โอกาสใหมการใชดลยพนจของคณะกรรมการพจารณาภาพยนตรเปนผตดสน จงทาใหสงคมตงคาถาม

กบดลยพนจของคณะกรรมการทตดสน เพราะดลยพนจมความเกยวพนกบอตวสย รสนยม ความเชอ

ของแตละบคคลทยอมมความแตกตางหลากหลาย การใชดลยพนจจงเทากบเปนการใชอานาจในการ

กาหนดรสนยม ความคดเหน โดยไมคานงสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนของทงผผลตและผชม

ดงสะทอนใหเหนจากความเหนดงตอไปน

“ผใหญในสงคมไทย มกจะปฏเสธความผดแปลก โดยไมเคยพยายามทจะเขาใจหรอเปดใจ

ยอมรบกบสงทเกดขน คอยแตจะปองปราม ควบคม กกขงเสรภาพของการแสดงออกทางความคด

48

อานของคนทคดตาง หรอหยบเอาความจรงมาตแผ แมในหนงทตองพยายามดดแปลงแฝงผานมาใน

รปแบบเรองแตงหรอจนตนาการเพอสะทอนความจรงบางอยางเหลาน”

ณฐพงษ โอฆะพนม

“คณะกรรมการหลายคณะ แลวบรรทดฐานของแตละคณะเหมอนกนหรอไม ซงนาจะใชการ

ตดสนแบบศาล ทจะมการอางอง มคาอธบาย เขยนคาอธบายออกมาอยางชดเจน แตคณะกรรมการ

พจารณาพรบ. ภาพยนตรไมมการใหเหตผล ไมมการเขยนคาอธบายเหตผลของคาสง แมแตวาจะให

ตดฉากไหนออก ลบเสยงตรงไหนออก ไมมคาอธบายมแตคาสง โดยคาสงเปนวาจาเฉยๆ ซงผมคดวา

มนไมมบรรทดฐาน”

มานต ศรวานชภม

“ถากฎหมายกาหนดชดเจนและใหเหตผลโดยละเอยด แสดงใหเหนถงการใชวจารณญาณ

อยางเตมท มกระบวนการกลนเหตผลออกมาอธบายคนทถกกระทบสทธกจะเหนวาตนเองผาน

กระบวนการอยางชอบธรรมมาแลว การฟองรองภาพยนตรทงสองเรองทมมตหามฉาย ณ ปจจบน จง

เปนการฟองรองเพอใหมการชแจง อธบายเหตผล”

ยงชพ อฌชานนท

2.3 ผลกระทบดานอนๆ

มานต ศรวานชภม กลาวถงผลกระทบหลงจากทภาพยนตรถกหามฉายวา ไมเพยงแตจะเปน

การทาลายชอเสยงของผกากบและผสรางภาพยนตร อกทงยงสงผลกระทบทางดานคาใชจายทมาจาก

ตนทนในการสรางทงหมด รฐจงนาจะมมาตรการเยยวยาผลกระทบดงกลาวดวย

49

บทท 5

ผลการศกษา

จากการทบทวนงานศกษาเกยวกบการจดแบงประเภทภาพยนตร (Movie Ratings) ทง

ตางประเทศและในประเทศไทยพบวา พฒนาการในการจดแบงประเภทภาพยนตรเกดจากแนวคด

สาคญคอ การคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน ทงสทธของผสรางภาพยนตรและผชม

ภาพยนตร โดยขอเสนอสาหรบแนวทางคมครองสทธและเสรภาพในประเทศทปกครองดวยระบอบ

ประชาธปไตยมหลกการวา ไมควรมการตดทอนเนอหาในภาพยนตร แตควรใหคาแนะนากบกลมผชม

วา ภาพยนตรเรองนนๆ เหมาะสมกบผชมในชวงวยใด แนวคดนใหความสาคญกบผชมภาพยนตรใน

ฐานะเปนผมสทธเลอกไดเองวา ภาพยนตรประเภทใดทเหมาะสมกบวยของตนเอง การจดแบง

ประเภทภาพยนตรจงเปนการจดแบงระดบตามเนอหาและฉากของภาพยนตร โดยจดประสงคเพอ

กาหนดความเหมาะสมของการเขาชมภาพยนตรสาหรบเดกและเยาวชน ซงแตละประเทศกาหนด

มาตรฐานวธการจดระดบแตกตางกนไป

สาหรบประเทศไทยเรมเปลยนมาใชระบบการจดแบงประเภทภาพยนตร (Movie Ratings)

แทนระบบการเซนเซอรภาพยนตร โดยประกาศใชพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศนป พ.ศ.

2551 ในราชกจจานเบกษา เมอวนท 2 มถนายน พ.ศ. 2551 ทางภาครฐชแจงวตถประสงคของการ

เปลยนมาใชระบบการจดแบงประเภทภาพยนตรไววา เพอใหอตสาหกรรมภาพยนตรไทยมความเปน

สากลมากยงขน เนองจากระบบการจดแบงประเภทภาพยนตรเปนระบบทใชกนเปนสากล และเพอให

ผผลตมความคดสรางสรรคเพมมากขน อยางไรกตามบรรดาผทอยในแวดวงอตสาหกรรมภาพยนตร

ไทยไดแสดงความคดเหนเกยวกบพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศนป พ.ศ. 2551 วา เนอหา

โดยรวมของพระราชบญญตฉบบนภาครฐยงคงใชอานาจเขามาควบคมจดการสอภาพยนตร ไมตาง

จากพระราชบญญตภาพยนตรฉบบเดมทใชกนมาตงแตป พ.ศ. 2473 อกทงมการกาหนดลกษณะของ

ประเภทภาพยนตรท “หามเผยแพรในราชอาณาจกร” ซงขดแยงกบแนวคดในการจดแบงประเภท

ภาพยนตรทอยบนหลกการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน การกาหนดประเภทภาพยนตร

“หามเผยแพรในราชอาณาจกร” จงสะทอนวาการประกาศใชพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศนป

50

พ.ศ. 2551 มไดเปนการยกเลกกระบวนการเซนเซอรภาพยนตรอยางแทจรง หากแตเปนเพยงการ

เปลยนรปแบบของการเซนเซอรดวยวธการจดประเภทภาพยนตร

ขอคดเหนดงกลาวนาไปสการเรยกรองใหภาครฐพจารณาทบทวนแนวทาง และเกณฑการจด

ประเภทภาพยนตรเพอใหสอดคลองกบหลกการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน และเพอให

การจดประเภทภาพยนตรเกดประโยชนกบกลมผชมโดยเฉพาะเดกและเยาวชนอยางแทจรง ในบทน

ผวจยไดนาเสนอทศนคตและขอเสนอแนะของผชมกลมตางๆ และกลมผทเกยวของในแวดวง

อตสาหกรรมภาพยนตร ทมตอการจดแบงประเภทภาพยนตรไทยตามพระราชบญญตภาพยนตรและ

วดทศน พ.ศ. 2551 ทงนเพอรวมกนเสนอแนวทางการพฒนามาตรฐานในการพจารณาจดแบง

ประเภทภาพยนตรตอไป ผวจยไดสารวจความคดเหนของผทเกยวของดวยวธการสมภาษณกลม

(Focus Group Interview) และการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) โดยมงเนนทกลมผให

ขอมลหลก 4 กลม ดงน






จากการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) ตวแทนกลมวชาชพเกยวกบภาพยนตรและ

สอมวลชนทงกลมผกากบภาพยนตรและผสอขาว ตางมความคดเหนไปในแนวทางเดยวกนวา ถงแม

จะมการเปลยนมาใชระบบการจดแบงประเภทภาพยนตร (Movie Ratings) แทนระบบการเซนเซอร

ภาพยนตรแลวกตาม แตในทางปฏบตยงคงไมมความแตกตาง เนองจากรฐยงคงใชอานาจควบคมการ

นาเสนอเนอหาในสอภาพยนตรผานการจดแบงประเภทภาพยนตร โดยเฉพาะการกาหนดประเภท

ภาพยนตร “หามเผยแพรในราชอาณาจกร” ไวในบทบญญตตามมาตรา 26 พระราชบญญต

ภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 ซงกาหนดลกษณะของภาพยนตรออกเปน 7 ประเภท ดงตอไปน

1. ภาพยนตรทสงเสรมการเรยนรและควรสงเสรมใหมการด

2. ภาพยนตรทเหมาะสมกบผดทวไป

51

3. ภาพยนตรทเหมาะสมกบผมอายตงแตสบสามปขนไป

4. ภาพยนตรทเหมาะสมกบผมอายตงแตสบหาปขนไป

5. ภาพยนตรทเหมาะสมกบผมอายตงแตสบแปดปขนไป

6. ภาพยนตรทหามผมอายตากวายสบปด

7. ภาพยนตรทหามเผยแพรในราชอาณาจกร

อนงลกษณะของภาพยนตรทหามเผยแพรในราชอาณาจกรไดถกกาหนดไวในกฎกระทรวงวา

มลกษณะอยางหนงอยางใด ดงตอไปน

1. เนอหาทกระทบกระเทอนตอสถาบนพระมหากษตรย หรอการปกครองในระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

2. สาระสาคญของเรองเปนการเหยยดหยามหรอนาความเสอมเสยมาสศาสนา หรอไมเคารพตอ

ปชนยบคคล ปชนยสถาน หรอปชนยวตถ

3. เนอหาทกอใหเกดการแตกความสามคคระหวางคนในชาต

4. เนอหาทกระทบกระเทอนตอสมพนธไมตรระหวางประเทศ

5. สาระสาคญของเรองเกยวกบการมเพศสมพนธ

6. เนอหาทแสดงการมเพศสมพนธทเหนอวยวะเพศ

นอกจากนนในมาตรา 29 ไดระบไววา ในการพจารณาอนญาตภาพยนตรตามมาตรา 25 ถา

คณะกรรมการพจารณาภาพยนตรและวดทศนเหนวา ภาพยนตรใดมเนอหาทเปนการบอนทาลาย ขด

ตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอาจกระทบกระเทอนตอความมนคงของรฐ

และเกยรตภมของประเทศไทย ใหกรรมการพจารณาภาพยนตรและวดทศนมอานาจสงใหผขอ

อนญาตแกไขหรอตดทอนกอนอนญาต หรอจะไมอนญาตกได

ขอกาหนดในการจดประเภทภาพยนตรตามพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ.

2551 ซงใหอานาจแกภาครฐในการจดการและควบคมเนอหาในภาพยนตร โดยใหสทธแก

คณะกรรมการพจารณาภาพยนตรเปนผจดแบงประเภทภาพยนตร รวมถงมอานาจในการสงใหผสราง

ภาพยนตรแกไขหรอตดทอนภาพยนตรกอนนาออกฉายสสาธารณชน ทาใหกลมผกากบภาพยนตร

52

และผสอขาวตงคาถามถงมาตรฐานและหลกเกณฑทกรรมการพจารณาแตละคนใชในการจดประเภท

ภาพยนตร รวมถงการนยามความหมายของหลกเกณฑทเปนนามธรรม เชน คาวา “ศลธรรมอนด”

และ “ความมนคงของรฐและเกยรตภมของประเทศไทย” ตลอดจนการกาหนดเสนแบงระหวาง

“ศลปะ” กบ “อนาจาร”

“การนยามคาวา ‘ศลธรรมอนด’ ตรงนยงเปนปญหาเพราะขนอยกบการตความ ขนอยกบ

มาตรฐานของแตละคน ประสบการณแตละคนไมเหมอนกน การตดสนไมเหมอนกน เปนเรอง

ความรสกสวนตว ยกตวอยางเชน บางคนอาจจะรสกวาอะไรทนาไปสความแตกแยก ถกเถยง แบงฝก

แบงฝาย และกระทบความรสกของคนอกฝงมากเกนไปเปนเรองขดตอศลธรรมอนด เชน สรางหนง

เกยวกบชนกลมนอยแลวมฉากการถกขมขน กระทาชาเรา อนนกรรมการบางคนอาจมองวาไม

เหมาะสม แตคนอนอาจจะไมไดมองแบบนน อาจจะคดวาทาใหสมจรงเพอใหเกดการตแผ ไมไดมอง

วาเปนการดถกความเปนมนษย ดงนนคดวาเกณฑในการพจารณาควรจะองกบกฎหมายเปนสาคญ

ดวย และตองระวงไมใหละเมดสทธ”

พรรณ รงสวาง

บรรณาธการขาวศลปวฒนธรรม สถานโทรทศนไทยพบเอส

“คาวา ‘ศลธรรมอนดของประชาชน’ เปนคาทมความหมายกวาง สามารถตความไปไดหลาย

แนวทางขนอยกบมาตรฐานทางศลธรรม ซงเปนความเชอสวนบคคลของแตละคนซงไมเทากน

ตวอยางเชน ศาสนาพทธไมมขอหามสตรเปดเผยเนอตวรางกาย แตศาสนาอสลามถอวาการทสตร

เปดเผยเนอตวรางกายเปนเรองขดตอศลธรรมอนด เปนตน”

ธญญวารน สขะพสษฐ

ผกากบภาพยนตร

“ปญหาคอการเอาศลธรรมมาวดคกบศลปะมนยาก ศลปะไมไดทามาเพอสงเสรมศลธรรม

อยางเดยว สมยกอนศลปนจะสรางวด ชางทเกงทสดคอสรางวด แตความคดนเรมจะใชไมไดแลว คา

นยามของศลปะมนเปลยนไป พคดวาไมควรมคาวา ‘ศลธรรม’ อยในการเซนเซอรเลย ในกรณทสราง

หนงแลวไปละเมดสทธคนอน มนมกฎหมายรองรบอยแลว เชน ไมตองบอกวาหามรวมเพศกบเดก

53

เพราะมนผดกฎหมายอยแลว อาจจะผดมากกวากฎหมายเดยวดวยซา อาจจะผดกฎหมายอนาจาร ซง

อยในกฎหมายอาญา หรอถาเราทาหนงละเมดใคร เขยนขาวละเมดใคร เขาฟองเราอยแลวไม

จาเปนตองมกฎหมายพเศษในการพจารณาภาพยนตร สามารถใชกฎหมายหมนหรอกฎหมายอาญาได

มนมกฎหมายอนซงครอบคลมและควบคมอยแลว การออกกฎหมายภาพยนตรมาซอนเปนการจากด

สทธมากเกนไป ทาใหเกดความวนวายโดยไมจาเปน และทาใหศลปะไมพฒนา”

กอง ฤทธด

ผกากบภาพยนตรและผสอขาว

ทศนคตของตวแทนกลมวชาชพเกยวกบภาพยนตรและสอมวลชนเกยวกบมาตรฐาน และ

หลกเกณฑทกรรมการแตละคนใชในการจดประเภทภาพยนตรสะทอนใหเหนวา หลกเกณฑและการ

ใหนยามความหมายตางๆ นนเปนความคดเหนของแตละบคคล ซงขนอยกบประสบการณ ภมหลง

ความเชอทางศาสนา ฯลฯ ดงนนกลมผกากบภาพยนตรและผสอขาวจงเสนอใหใชหลกเกณฑทอางอง

กบกฎหมาย โดยเฉพาะกฎหมายอาญา ซงครอบคลมและควบคมการละเมดสทธของประชาชนเปน

พนฐาน

นอกจากการตงคาถามถงมาตรฐานและหลกเกณฑทกรรมการพจารณาภาพยนตรแตละคนใช

ในการจดประเภทภาพยนตรแลว กลมผกากบภาพยนตรและผสอขาวไดเสนอใหทบทวนถงความ

เหมาะสมในการจดแบงประเภทภาพยนตรทไมไดแบงตามระดบชวงวยของผชมภาพยนตรดวย

กลาวคอ ภาพยนตรประเภทท 1 ภาพยนตรทสงเสรมการเรยนรและควรสงเสรมใหมการด (ใช

สญลกษณ “ส”) ซงมลกษณะอยางหนงอยางใด ดงตอไปน

1. เนอหาสงเสรมการศกษา จรยธรรม ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ หรอศลธรรม

อนดของชาต

2. เนอหาสงเสรมความรหรอความเขาใจในการพฒนาสงคม ครอบครว หรอคณภาพชวต หรอ

การรกษาทรพยากรธรรมชาตหรอสงแวดลอม

3. เนอหาสงเสรมความร ความเขาใจ ความรบผดชอบ หรอจตสานกเกยวกบการปกครองใน

ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอประวตศาสตรของชาต

54

กลมผกากบภาพยนตรและผสอขาวไดเสนอความคดเหนวา การจดแบงประเภทภาพยนตรท

สงเสรมการเรยนรและควรสงเสรมใหมการดมลกษณะทเปนการ “ชนา” ผชมภาพยนตร และในทาง

ปฏบตภาพยนตรบางเรองทไดรบการจดประเภทน เนอหาและฉากในภาพยนตรกลบมความรนแรง

ซงขดแยงกบหลกการและแนวคดในการจดประเภทภาพยนตรทมงเนนคมครองผชมในกลมเดกและ

เยาวชน เชน ภาพยนตรเรอง “ตานานสมเดจนเรศวรหาราช 3 ภาคยทธนาว” ทเตมไปดวยความ

รนแรงทงดานพฤตกรรม, เพศ และการใชภาษา การจดแบงประเภทภาพยนตรทสงเสรมการเรยนร

และควรสงเสรมใหมการดไมเพยง “ชนา” กลมผชมภาพยนตร หากแตยงเปนการจากดกรอบ

ความคดในการนาเสนอเนอหาของผสรางภาพยนตรใหเปนไปตามลกษณะทรฐกาหนดขนดวย

“เปรยบเทยบเรองการนาเสนอภาพลกษณของกษตรย ทาไม ‘Anna and the King’ โดน

แบน แต ‘ตานานสมเดจนเรศวรมหาราช’ ไดเรต ‘ส’ พมองวาเปนวธคดแบบชาตนยม อนทจรงควรม

พนทใหพดถงได วพากษได ไมอยางนนจะเปนการปดหปดตาคนดและคนผลต เปนการลดรอนสทธ

คนทาหนงมสทธทจะทาหนงเพอสะทอนหรอวพากษได ไมอยางนนเปนการลดรอนคนทาหนงไมใหคด

อยางสรางสรรค ตกรอบความคด ไมใหผลตสอทเปนทางเลอก เพราะกตกาแบบนครอบเอาไว กระดก

ไมได คนดกถกลดรอนสทธเพราะไมสามารถดสงทคนทาหนงจะทา วธคดมนถกจากดตงแตคนผลต

แลว เชนเดยวกนเวลาททาหนงเกยวกบประเทศอนหรอคนกลมอน เรากเคารพในความเปนมนษยของ

เขาดวย ไมเอาตวเองไปขมเขา หรอคดแตดานตวเอง เชน กรณเจาอนวงศทเราไปดหมนเขา ทงทเขา

เปนฮโรของลาว เขากไมชอบ ถาองคดาถกมองวาเปนกษตรยเหยมโหด เรากไมชอบ นนเพราะไม

เคารพกนและกน มนจงเกดปญหา”



“หนงเรองไหนทจะพดถงผนาซงคอรรปชนกนมโหฬาร หรอแมจะเปดเผยเรองเลวราย

เกยวกบสงคมไทย ผมเชอวาหนงไทยกยงทาไมได สงทเรากาลงจะชกคอวา หนงทสะทอนความจรง

ขอเทจจรง หรอความเปนไปทางสงคมอยางถงทสด หนงทพดถงความเลวรายของสงคมกโดนหาม

55

เมอเราไมสามารถสะทอนความเปนจรงได แลวศลปะหนงไทยมนจะเหลออะไร สวนหนงทหนงไทยไม

ไปไหนกเพราะวาเราไมอนญาตใหหนงไทยพดความจรง”



นอกจากนนกลมผกากบภาพยนตรและผสอขาวยงมองวา การจดแบงประเภทภาพยนตรท

สงเสรมการเรยนรและควรสงเสรมใหมการด ยงมความทบซอนกบภาพยนตรประเภทท 2 ภาพยนตร

ทเหมาะสมกบผดทวไป (ใชสญลกษณ “ท”) อกดวย

แมวากลมผกากบภาพยนตรและผสอขาวจะเหนดวยกบระบบการจดแบงประเภทภาพยนตร

(Movie Ratings) ทกาหนดชวงอายของผทจะรบชมเนอหาบางประเภทตามความเหมาะสมของวฒ

ภาวะแตละชวงวย แตมขอเสนอตรงกนวา ควรยกเลกการจดประเภท “ภาพยนตรทหามเผยแพรใน

ราชอาณาจกร” ดงเหตผลทไดเสนอขางตนไวแลววา เนองจากมกฎหมายหลายฉบบสามารถ

ดาเนนการกบผกระทาผดไดอยแลว อกทงเกณฑดงกลาวมรายละเอยดปลกยอย จนอาจทาให

คณะกรรมการพจารณาภาพยนตรใชวจารณญาณสวนตวในการตดสนใจ แทนการใชบรรทด

ฐานความรทเกยวกบการรบสอของเยาวชน และไมไดวเคราะหถงบรบทของเนอหาในภาพยนตรอยาง

แทจรง ซงเทากบเปนการปดโอกาสทเยาวชนจะเขาถงการรบรและเรยนรจากสอภาพยนตร ดงนน

ควรปลอยใหประชาชนมอสระในการเลอกรบและปรบตวดวยตนเอง

“ประเดนเรองนเปนเรองการเรยนร ผมมองวาเรองการตความไมวาจะเรองศลธรรมอนดงาม

หรอวาความมนคงเปนเรองของแตละบคคล ในทายทสดประชาชนจะเปนผเรยนรวาเขาควรจะเลอก

อะไรและไมเลอกอะไร การหามฉายคงไมใชทางออกทดทสด มนมกฎหมาย มอกหลายมาตราท

ควบคมประชาชนอยแลว”



56

“หนงทมปญหาถกแบนมกเปนหนงทไมไดมทนเยอะ แตพยายามคดอะไรทมนตาง และ

สะทอนภาพบางอยางในสงคม ซงนเปนสงทนาสนใจ ไมวาจะเปนเรอง ‘Insects in the Backyard’

หรอ ‘Shakespeare Must Die’ วธคดของคนทาหนงนาสนใจแลวมนเปนทางเลอกใหกบคนดกลม

อนๆ ทไมใชกระแสหลกทงหมด เปนเรองของการบรโภค ซงเราเหนวาหนงกระแสหลกเองกมความ

รนแรงอยในนนดวยซาแตกรรมการใหผาน ในขณะทหนงทางเลอกคนทาไมไดสรางเพอหวงกาไร นาน

ทจะมซกเรองหนง ควรมพนทใหเขาแสดงออก พมองวาหนงของคนกลมนมวธคดททาใหมองเหน

ความเปนมนษยสง ไมไดมแคขาวกบดา ไมไดมแคฮโร ตวรายกจบ มนจะไมมทางเลอกใหหนงอารต

เลยเหรอ นทาใหวงการหนงไทยไมพฒนาไปไหน ไมมพนทใหคนเลกคนนอย อยางกรณของ ‘Insects

in the Backyard’ ถานาเสนอวาถกแบนเพราะเหนฉากรวมเพศ มนกเหมอนตดสนเขาไปแลว แตวธ

คดของเขาคออะไร เขาพยายามนาเสนอเรองเพศทางเลอกหรอเปลา คนตองการพนทสาหรบอธบาย

ตวตนของเพศทสามใชหรอไม ควรใหผชมมอสระในการนาไปคดตอ”



กลมผกากบภาพยนตรและผสอขาวแสดงความคดเหนวา การจดประเภท “ภาพยนตรทหาม

เผยแพรในราชอาณาจกร” สะทอนใหเหนวาภาครฐยงคงตองการควบคมการรบรของประชาชน และ

ไมเชอในวจารณญาณการเลอกรบรเทาทนสอของประชาชน อกทงไมมการบรณาการกฎหมายอาญา

และกฎหมายแพงทมอยใหเปนประโยชนในการควบคมภาพยนตรแทนการควบคมดวยการใช

กฎหมายหามฉาย พระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 ซงนาระบบการควบคม

ภาพยนตรมาใชถง 3 ระบบ คอ ระบบสงเสรม, ระบบการจดประเภทภาพยนตรตามระดบชวงวย

และระบบเซนเซอร จงไมเปนไปตามวตถประสงคหลกทตองการคมครองผชมภาพยนตรโดยเฉพาะ

กลมเดกและเยาวชน รวมถงไมไดสงเสรมการพฒนาอตสาหกรรมภาพยนตรไทย ขอเสนอเพอพฒนา

เกณฑการจดประเภทภาพยนตรไทย ตามพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 โดย

เรยกรองใหยกเลก การจดประเภท “ภาพยนตรทหามเผยแพรในราชอาณาจกร” ตลอดจนการบรณา

57

การกฎหมายอาญาและกฎหมายแพงทมอยใหเปนประโยชนในการควบคมภาพยนตร จงนาจะทาให

ระบบการจดประเภทภาพยนตร (Movie Ratings) เกดประโยชนแกผชมอยางแทจรง


ขอคดเหนสาคญทไดจากการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) กลมตวแทนสถาบน

กฎหมายคอ การเสนอใหพจารณาบทบาทของพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551

ภายใตกรอบความคดเรองสทธเสรภาพและขอจากดสทธตามรฐธรรมนญ กลาวคอ รฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 45 ไดบญญตไววา

“บคคลยอมมเสรภาพในการแสดงความคดเหน การพด การเขยน การพมพ การโฆษณา

และการสอความหมายโดยวธอน

การจากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระทามได เวนแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหง

กฎหมาย เฉพาะเพอรกษาความมนคงของรฐ เพอคมครองสทธ เสรภาพ เกยรตยศ ชอเสยง สทธใน

ครอบครวหรอความเปนอยสวนตวของบคคลอน เพอรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของ

ประชาชน หรอเพอปองกนหรอระงบความเสอมทรามทางจตใจหรอสขภาพของประชาชน”

สทธเสรภาพตามมาตรา 45 ครอบคลมทงสทธในการแสดงความคดเหนและสทธในการรบร

ขอมลขาวสาร ซงเปนไปอยางมขอบเขต ภาพยนตรถอเปนสอประเภทหนง จงตองไดรบความคมครอง

ตามกฎหมายในรฐธรรมนญมาตรา 45 อยางไรกตามภาพยนตรตางจากสอและศลปะแขนงอนๆ คอ

ภาพยนตรไมไดถกคาดหวงวาจะตองนาเสนอแตเรองจรงเทานน เนอหาในภาพยนตรอาจมาจาก

จนตนาการของผสราง หรออาจเปนการจาลองภาพ ลกษณะเฉพาะของสอภาพยนตรทาใหกลม

ตวแทนสถาบนกฎหมายมองวา การพจารณาเรองราวหรอเนอหาทรฐตองการควบคมควรมมตท

แตกตางจากการนาเสนอขาวสารในสอประเภทอน กลาวคอถาสอมวลชนบดเบอนขอเทจจรงหรอ

เสนอขอมลทละเมดบคคลอน จะตองถกดาเนนการตามกฎหมาย ในขณะทภาพยนตรเปนการจาลอง

ขนจากจนตนาการเปนสวนใหญ เพราะฉะนนการเซนเซอรโดยใชการปดกนในระดบเดยวกบการเสนอ

ขาวจงไมควรเกดขน

58

“ภาพยนตรสามารถสรางความบนเทง สามารถสรางแบบสารคด จาลองเหตการณ หรอ

สะทอนขอเทจจรง บทบาทของภาพยนตรไมไดมงเนนการอบรมศลธรรม ซงเปนหนาทของสถาบน

ครอบครว ประเทศทมเสรภาพในการรบรขอมลขาวสารจงใหผปกครองเปนผพจารณาวาภาพยนตร

เรองนนๆ ‘ขดตอศลธรรมหรอไม’ ระบบเรตตงจงไมบงคบในทางกฎหมาย การจดเรตตงใน

ตางประเทศจะมวธคดอยางเชน มฉากการเสพยาเสพตดหรอไม มฉากรวมเพศหรอไม แตไมมการใช

คาวา ‘ขดตอศลธรรมอนด’ เพราะการใชภาพตางๆ ในสอภาพยนตรมทงเรองจรงและเรองแตงผสม

กน”

สาวตร สขศร

อาจารยประจาคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

แนวคดสาคญในการจดแบงประเภทภาพยนตร (Movie Ratings) ตามชวงอายของกลมผชม

ภาพยนตร จงควรเปนไปในลกษณะของการใหคาแนะนาหรอแนวทางในการเลอกรบชมภาพยนตรท

เหมาะสมกบแตละชวงวย ไมไดเปนลกษณะของการควบคมหรอบงคบใชกฎหมาย ดงนนกลมตวแทน

สถาบนกฎหมายจงไมเหนดวยกบการจดประเภท “ภาพยนตรทหามเผยแพรในราชอาณาจกร” ตาม

พระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 ซงมลกษณะเปนการจากดเสรภาพทงกลมผชม

และผสรางภาพยนตรมากกวาการใหแนวทาง เชนเดยวกบตวแทนกลมวชาชพเกยวกบภาพยนตรและ

สอมวลชน กลมตวแทนสถาบนกฎหมาย มองวา ในกรณทผสรางภาพยนตรผลตภาพยนตรและ

เผยแพรเนอหาทขดตอกฎหมาย เชน การเผยแพรท หมนประมาทผอน ผเสยหายสามารถฟองรองได

ดวยกฎหมายทมอยแลว จงไมจาเปนตองนากฎหมายทมคาสงหามฉายมาใชในกฎหมายภาพยนตร อก

ทงการกาหนดประเภท “ภาพยนตรทหามเผยแพรในราชอาณาจกร” สงผลใหการใชอานาจในการ

ควบคมภาพยนตรขนอยกบดลยพนจของคณะกรรมการพจารณาภาพยนตรเปนสาคญ

“ผมมองวาปญหาเรตตงไมไดอยทระบบแตอยทใครใชอานาจ เรตตงม 2 แบบ คอ 1) รฐเปน

ผใช 2) เอกชนเปนผใช บางประเทศเรตตงถกกาหนดโดยองคกร ซงตงขนโดยอตสาหกรรมภาพยนตร

เอง รฐไมไดใชอานาจ สวนเรตตงอกแบบหนง คอใชอานาจผานกฎหมาย ซงหมายความวาม

บทลงโทษ ประเดนอยทวากรรมการทมาจดเรตหามฉายควรเปนใคร และใชวจารณญาณอยางไรใน

59

การพจารณา ยกตวอยางเชน กระทบตอความมนคง กรอบของคาวาความมนคงมนกวางแคไหน

ปญหาอยทการตความ จะตความวาอยางไร มนควรจะอยในระดบไหน”

เจษฎา อนจาร

อปนายกฝายนโยบายและแผนงาน สภาทนายความ

“ตวกฎหมายทมปญหาจรงๆ คอ เรต 7 ควรตดออก เสรภาพจรงๆ ตองมขอบเขต ยงเปน

ประเทศทปกครองในระบอบนตรฐโดยกฎหมายไมใชวาทาอะไรกได ตองไมไปละเมดสทธของผอน แต

อยางไรกตามการจากดเสรภาพนนรฐตองทาใหชดเจน ไมใชเขยนวาขดตอหลกศลธรรมหรอความ

มนคง แลวปลอยใหเปนดลยพนจของผใชอานาจอยางเตมท เพราะฉะนนหนาทของกฎหมายคอระบ

ใหชดเจนวาสงใดทาไดหรอไมได เชน ถามเนอหาหมนกษตรยหามฉาย ถามภาพลามกของเดกหาม

ฉาย ปญหาของกฎหมายไทยคอระบไมชดเจน ทกอยางจงอยในมอของผใชกฎหมาย”

สาวตร สขศร

อาจารยประจาคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปญหาความไมชดเจนในการกาหนดประเภท “ภาพยนตรทหามเผยแพรในราชอาณาจกร”

ตามพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 สมพนธกบการบงคบใชกฎหมายอาญา

โดยเฉพาะการลดรอนสทธเสรภาพ กลาวคอหลกประกนทางกฎหมายอาญามอย 4 ประการ คอ

1. หามใชจารตประเพณทไมไดอยในตวบทกฎหมายมาลงโทษ

2. หามเทยบเคยงกบกฎหมายฉบบอน เชน กฎหมายเอกชน กฎหมายเศรษฐกจ

3. หามใชกฎหมายยอนหลง

4. ตองระบและบญญตอยางชดเจน เพอใหประชาชนรบรวาอะไรทาไดบาง ไมไดบาง เพราะ

กฎหมายอาญามผลตอชวต รฐตองระบใหชดเจน ไมควรปลอยใหเปนดลยพนจของ

คณะกรรมการ

นอกจากขอเสนอใหยกเลกการกาหนดประเภท “ภาพยนตรทหามเผยแพรในราชอาณาจกร”

ตามพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 รวมถงการกาหนดเกณฑทใชพจารณาให

60

ชดเจนมากยงขน กลมตวแทนสถาบนกฎหมายยงเสนอใหคณะกรรมการพจารณาภาพยนตรมาจาก

กลมคนทหลากหลาย หรอเกดจากการรวมกลมของผคนในแวดวงอตสาหกรรมภาพยนตร ดงเชนกรณ

ของประเทศสหรฐอเมรกา ระบบการควบคมดแลเนอหาในภาพยนตรเกดจากบคคลทประกอบอาชพ

นนๆ เปนผวางกฎระเบยบและกรอบการทางาน หรอในประเทศองกฤษทมคณะกรรมการอสระทา

หนาทพจารณาภาพยนตร ซงสวนใหญมาจากภาคอตสาหกรรม ในขณะทในประเทศไทยการพจารณา

จดประเภทภาพยนตรเปนอานาจของรฐ โดยกลมตวแทนสถาบนกฎหมายมองวา บคคลในสาขาอาชพ

ภาพยนตรยอมมความเขาใจลกษณะเฉพาะของภาพยนตร และเงอนไขตางๆ ชดเจนกวา

บคคลภายนอก การใหคนในสาขาวชาชพเปนผกาหนดบรรทดฐานการพจารณาภาพยนตร จงนาจะ

เปนอกหนงทางเลอกในการแกปญหาการจากดเสรภาพของสอโดยรฐ

“อยากจะเหนการรวมตวในลกษณะนมากขนและแขงแกรงมากขน เพราะสอสามารถทจะม

อานาจตอรองอานาจรฐได ซงเรองนเรมมเขามาในรฐธรรมนญป 50 เขาพยายามจะสรางระบบขนมา

ใหมการรวมตวของสอ ใหมจรรยาบรรณของผประกอบวชาชพ และลงไปใน พ.ร.บ. ประกอบกจการ

วทยและโทรทศน ซงสดทายจะสรางระบบทเปนการสงเสรมมากกวาการควบคม”



อยางไรกตามแมวาทางกลมตวแทนสถาบนกฎหมายจะเสนอให ผคนในแวดวงอตสาหกรรม

ภาพยนตรเปนกลมหลกทควรเขามามบทบาทในการพจารณาจดประเภทภาพยนตร แตไมได

หมายความวาเปนการใหสทธแกกลมผสรางภาพยนตรอยางไรขอบเขต ในทางตรงกนขามกลมผสราง

ภาพยนตรเองจาเปนตองคานงถงสทธเสรภาพของสอทเกดขนควบคไปพรอมกบความรบผดชอบดวย

ตลอดจนกลมตวแทนสถาบนกฎหมายไดใหขอเสนอเกยวกบบทลงโทษหรอกระบวนการทางสงคมท

จะเปนกลไกในการตรวจสอบการทางานของสอ ซงมงเนนใหประชาชนเขามามสวนรวมมากขนดวย

“สงคมตองชวยกนกาหนดกนเอง เชน กรณภาพยนตรเรอง ‘Davinci Code’ ทเจอแรง

กดดนจากสงคม คนมาประทวง คนทากยอมตด เขาฟงแรงกดดนสงคม แรงกดดนเหลานตองมอานาจ

61

มากขน ผปกครองกรวมตวกนได ตางประเทศจะมกลมตางๆ รฐไมจาเปนตองดแลทงหมด ซงตองใช

เวลา กฎหมายควรทาหนาทแนะนาแลวปลอยใหสงคมหาเสนแบงกนเอง และผประกอบการตองม

ความสามารถในการชวยกนเองได”

คณะทางานโครงการอนเทอรเนตเพอกฎหมายประชาชน (iLaw)

“รฐธรรมนญเปนกฎหมายชนดหนงทใหสทธใหเสยงประชาชนในการเลอกผทจะใชอานาจ

สามารถเปลยนแปลงผใชอานาจได ประชาชนมสทธเปลยนแปลงชวตตวเองไดโดยการเลอกเสยงขาง

มากหรอขางนอย ยดตามเสยงขางมากกยงเคารพสทธของเสยงขางนอย เมอเราพดถงสทธเรามกจะไม

พดคาวาหนาท สทธตองอยคกบหนาท เรามสทธหนาทแลวเราตองเคารพผอนดวย เมอเรามเสรภาพ

มนตองคกบความรบผดชอบ สองคานจะอยตดกนเสมอ เราตองการเหนการจดประเภทวาภาพยนตร

เรองนควรอยในเรตไหน จะตองดแลแบบไหนเพอใหคาแนะนาแกอตสาหกรรมและคนดมากกวาเปน

การควบคม ถงเวลาทสงคมไทยตองเปลยนผาน การจดประเภทภาพยนตรควรใชระบบคมครอง

มากกวาควบคม”




ขอคดเหนสาคญทไดจากการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) กลมตวแทน

นกวชาการทเกยวของกบการจดประเภทภาพยนตร คอการเสนอใหทบทวนถงหลกเกณฑในการ

กาหนดชวงอายของผชมภาพยนตร ซงกลมตวแทนนกวชาการมองวา การกาหนดชวงอายของผชม

ภาพยนตร ตามพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 มความถมากเกนไป โดยเฉพาะ

การกาหนดชวงอายของผชมภาพยนตรในประเภทท 3 ภาพยนตรทเหมาะสมกบผมอายตงแตสบสาม

ปขนไป (ใชสญลกษณ “น 13+”) และภาพยนตรในประเภทท 4 ภาพยนตรทเหมาะสมกบผมอาย

ตงแตสบหาปขนไป (ใชสญลกษณ “น 15+”)

62

“การแบงเรตตงระหวางผชมอาย 13 ปกบ 15 ป มนไมเหนภาพวาแตกตางกนอยางไร

เหตผลของการแบงองอยกบอะไร ยกตวอยางการแบงเรตตงภาพยนตรในอเมรการะหวางผชมอาย 13

ปกบ 17 ป เขาใชเกณฑเรองการรบรของแตละชวงวย ระหวางวยรนตอนตน ซงเปนวยทยงใชเหตผล

ซบซอนไมได กบวยรนตอนปลาย ตรงนเหนพฒนาการของแตละชวงวยทแตกตางกนอยางชดเจน”

นายแพทยพรพล ภทรนธาพร

แพทยผเชยวชาญดานจตวทยาและนกวจารณภาพยนตร

จากขอคดเหนขางตน กลมตวแทนนกวชาการไดเสนอใหมการศกษาถงการรบรและ

ผลกระทบของสอภาพยนตรทมตอเดกและเยาวชนในแตละชวงวย รวมถงเสนอใหทาการศกษาดาน

จตวทยาเพอใหเกดความเหมาะสมในการคดกรองเนอหาสาหรบผชมในแตละชวงอายอยางชดเจน

นอกจากนนกลมตวแทนนกวชาการยงมองวา การจดประเภทภาพยนตรบางกลมมความทบซอน

โดยเฉพาะภาพยนตรประเภทท 1 ภาพยนตรทสงเสรมการเรยนรและควรสงเสรมใหมการด (ใช

สญลกษณ “ส”) และภาพยนตรประเภทท 2 ภาพยนตรทเหมาะสมกบผดทวไป (ใชสญลกษณ “ท”)

ซงเกณฑในการกาหนดภาพยนตรประเภทแรกไมไดมงเนนไปทการจดระดบความเหมาะสมตามชวง

วย ดงนนระบบการจดแบงประเภทภาพยนตร (Movie Ratings) ตามพระราชบญญตภาพยนตรและ

วดทศน พ.ศ. 2551 จงไมไดมผลคมครองเดกและเยาวชนตามเจตนารมณของกฎหมายอยางแทจรง

อกทงยงเปนการชกจงทศนคตของผชมดวย

“หนงทไดรบเรต ‘ส’ สวนหนงมเนอหาสงเสรมแนวคดแบบชาตนยม เทากบวารฐพยายาม

เนนบทบาทของภาพยนตรในการทาหนาทเชดชความรกชาต ผมมองวาหนงควรจะมบทบาทท

หลากหลาย หนงรกบางเรองเปนหนงทด อาจจะสงเสรมความสมพนธในครอบครว หรอหนงท

เกยวกบการปกปองสงแวดลอม ประเดนสาคญคอควรใหคนดไดตดสนใจคดเองวาหนงเรองไหนเปน

หนงทด เพราะทกวนนประชาชนสามารถหาขอมลไดหลายชองทางกอนทจะตดสนใจไปดภาพยนตร”

นายแพทยพรพล ภทรนธาพร

แพทยผเชยวชาญดานจตวทยาและนกวจารณภาพยนตร

63

นอกจากนนกลมตวแทนนกวชาการยงมความคดเหนไปในทศทางเดยวกนกบกลมผกากบ

ภาพยนตรและผสอขาว และกลมตวแทนสถาบนกฎหมาย ทเสนอใหพจารณายกเลกการกาหนด

ภาพยนตรประเภทท 7 ภาพยนตรทหามเผยแพรในราชอาณาจกร เพราะนอกจากไมสอดคลองกบ

หลกการคมครองสทธเสรภาพของประชาชนแลว หลกเกณฑทใชในการพจารณายงขาดความชดเจน

โดยเฉพาะในมาตรา 29 พระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 ทอานาจแก

คณะกรรมการพจารณาภาพยนตรเปนผใชดลยพนจในการพจารณาภาพยนตร โดยกาหนดเกณฑการ

พจารณาทสามารถตความไดตามประสบการณของคณะกรรมการ ไมไดอางองหลกเกณฑทเปน

รปธรรมหรอมงานศกษาวจยรองรบ กลมตวแทนนกวชาการจงเสนอใหยกเลกการจดประเภท

“ภาพยนตรทหามเผยแพรในราชอาณาจกร” แลวใชหลกบรณากบกฎหมายอาญาหรอกฎหมายแพง

เพอควบคมไมใหผสรางภาพยนตรผลตสอทละเมดสทธของผอน

สาหรบความคดเหนในการแตงตงคณะกรรมการพจารณาภาพยนตร ตามมาตรา 16

พระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551

“ใหมคณะกรรมการพจารณาภาพยนตรและวดทศนหนงหรอหลายคณะ โดยแตละคณะให

ประกอบ ดวยบคคลซงรฐมนตรแตงตงตามขอเสนอของคณะกรรมการ

คณะกรรมการพจารณาภาพยนตรและวดทศนซงมอานาจหนาทตามมาตรา 18 (1) ใหม

จานวนไมเกนเกาคน โดยแตงตงจากผทรงคณวฒดานการตางประเทศ ภาพยนตร ศลปวฒนธรรม

สอสารมวลชน หรอสงแวดลอม ซงไมมสวนเกยวของกบการประกอบกจการภาพยนตร

คณะกรรมการพจารณาภาพยนตรและวดทศนซงมอานาจหนาทตามมาตรา 18 (2) (3) (4)

และ (5) ใหมจานวนไมเกนเจดคน โดยแตงตงจากผทรงคณวฒดานภาพยนตร วดทศน โทรทศน

ศลปวฒนธรรม หรอการคมครองผบรโภค ซงตองแตงตงจากเจาหนาทของรฐไมเกนสคนและจาก

ภาคเอกชนจานวนไมเกนสามคน”

กลมตวแทนนกวชาการเสนอวา ควรใหบคคลในวงการอตสาหกรรมภาพยนตรมสวนรวมใน

การคดเลอกคณะกรรมการพจารณาภาพยนตรดวย โดยนอกจากเปนผทมประสบการณและความ

เขาใจเกยวกบศลปะภาพยนตรแลว ควรมผเชยวชาญดานจตวทยาเดกและเยาวชนเขารวมดวย เพอให

64

เกดการประยกตใชมมมองทหลากหลายในการพจารณาภาพยนตร และมการใชหลกเกณฑดานการ

รบรสอของผชมในแตละชวงวย ซงจะชวยใหการพจารณาจดประเภทภาพยนตร (Movie Ratings)

เปนไปตามความเหมาะสมของวฒภาวะแตละชวงวย และสอดคลองกบหลกการคมครองสทธเสรภาพ

ของประชาชนทงผสรางและผชมภาพยนตรอยางแทจรง


จากการศกษาดวยการสมภาษณแบบกลม (Focus Group Interview) ตวแทนกลมเครอขาย

ผชมภาพยนตรและผปกครองตางมความคดเหนวา การเซนเซอรคอการจากดเนอหาบางสวนดวย

รปแบบตางๆ เพอหวงจะไมใหเกดการเลยนแบบหรอสรางความกระทบกระเทอนจตใจแกเดกและ

เยาวชนทไดเหนภาพตางๆ ในภาพยนตร อยางไรกตามในอกดานหนงการจากดเนอหาบางสวนถอเปน

การปดกนการเขาถงขอมลขาวสารดวยเชนกน กลมเครอขายผชมภาพยนตรและผปกครองยงเสนอ

ดวยวา การใชระบบการจดประเภทภาพยนตร (Movie Ratings) อยางมประสทธภาพควรให

ความสาคญกบการคมครองกลมผชมทเปนเดกและเยาวชนมากขน โดยเฉพาะการเอาจรงเอาจงกบ

การตรวจบตรประชาชนกอนเขาชมภาพยนตรในโรงภาพยนตร

ในงานวจยเรอง “การเซนเซอรภาพยนตรไทยภายใตพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน

พ.ศ. 2551: ทศนะจากผกากบภาพยนตรไทยและผปกครองเขตภาคเหนอตอนลาง” ภาสวรรณ กรก

ชมาศ ไดชใหเหนวา การตดสนใจเลอกทจะเขาไปชมภาพยนตรในโรงภาพยนตรของผปกครองสวน

ใหญ มกขนอยกบความตองการหรอความเปนหวงสวสดภาพเรองการคบเพอน และการเดนทางของ

บตรทอยในปกครองของตนเอง ผปกครองกลมนมกจะมบตรทอยในวยรนตงแตมธยมเปนตนไป มสวน

นอยทเกดจากความตองการของผปกครองเองทจะไปชมภาพยนตรในโรงภาพยนตรกนตามลาพง หรอ

ไปทงครอบครว สอดคลองกบขอมลทไดจากกลมผปกครองสวนใหญทเขารวมการสมภาษณแบบกลม

ซงมประสบการณเขาชมภาพยนตรในโรงภาพยนตรตงแตในวยหนมสาว แตเมอมครอบครวแลวการ

ไปชมภาพยนตรในโรงภาพยนตรกหางเหนไป ประกอบกบมสออนๆ อาท วซด ดวด อนเตอรเนต

เคเบลทว และฟรทว ทนาภาพยนตรทฉายในโรงภาพยนตรไดไมนานออกมาเผยแพรสผบรโภค ทาให

สามารถทดแทนการเขาไปชมภาพยนตรในโรงภาพยนตรไดเปน อยางด นอกจากนนยงมผปกครอง

สวนหนงตงขอสงเกตดวยวา ระหวางการชมภาพยนตรในโรงภาพยนตรกบการชมเรองเดยวกนผานสอ

65

อน เชน ดวด หรอวซด มเนอหาและรายละเอยดทแตกตางกน โดยการชมภาพยนตรผานสอดวด

มกจะมรายละเอยดมากกวาการชมทโรงภาพยนตร

สวนเยาวชนทไปชมภาพยนตรทโรงภาพยนตรกบผปกครองสวนใหญอยในวยเดกอายไมเกน

15 ป ผปกครองยงคงเปนหวงไมกลาใหบตรไปชมภาพยนตรในโรงภาพยนตรกบเพอนหรอตามลาพง

ดงนนผปกครองจงตองพาไปชมดวยตนเอง หรอสวนใหญมกจะรอใหภาพยนตรเหลานนผลตเปนวซด

หรอดวดออกจาหนายกอน หลงจากนนจงไปซอหรอเชามาใหบตรด มบางสวนทบตรสามารถโหลด

จากอนเตอรเนตมาดได ดงนนการไปชมภาพยนตรในโรงภาพยนตรจงเปนทางเลอกหนงเทานน

สาหรบเยาวชนทอยระดบชนมธยมศกษาตอนปลายจะมอสระมากยงขนในการเดนทาง แตยงม

ผปกครองบางสวนทยงคงไปรบสงหรอ คดกรองเพอนทจะไปชมภาพยนตรดวยกนอยบาง ในขณะ

ทผปกครองบางสวนของเยาวชนทอยศกษาอยใน ชนมธยมศกษาตอนปลายมองวา การพาบตรไปชม

ภาพยนตรในโรงภาพยนตรเปนการคลายเครยดใหกบบตร หลงจากคราเครงกบการเรยนเพอเตรยม

ตวสอบเขามหาวทยาลย ทงนมกจะแตกตางกบผปกครองทมบตรทศกษาอยในระดบอดมศกษาอาย

18 ปขนไปทมองวา ควรปลอยบตรใหมอสระในการเดนทางและเลอกชมภาพยนตรในโรงภาพยนตร

ไดตามอธยาศย

จากการสมภาษณแบบกลมยงพบวา ผปกครองสวนใหญเขาใจวาการจดประเภทภาพยนตรม

ลกษณะเหมอนกบการจดแบงประเภททางโทรทศน จงไมไดใหความสนใจทงสญลกษณและตวเลขใน

การจดระดบ เชนเดยวกบผปกครองสวนนอยทนยมเขาไปชมภาพยนตรในโรงภาพยนตร ทไมได

สงเกตเหนสญลกษณการจดประเภทของภาพยนตรนนๆ อกทงกระบวนการเขาชมภาพยนตรไมไดใช

วธการจากดอายผชมสมบรณแบบ การจดประเภทภาพยนตรจงไมไดมผลกระทบตอการรบร และการ

ปรบเปลยนพฤตกรรมในการคดเลอกและเตอนเยาวชนในปกครอง การตดสนใจเลอกรบชมภาพยนตร

ของผปกครองจงขนอยกบขอมลจากแหลงอนมากกวา เชน ตวอยางภาพยนตร โฆษณา เปนตน กลม

เครอขายผชมภาพยนตรและผปกครองจงเสนอวา นอกเหนอจากการพจารณาถงกฎเกณฑในการจด

ประเภทภาพยนตรใหเหมาะสมกบผชมในแตละชวงวยแลว ควรหนมาใหความสาคญกบมาตรการใน

การบงคบใชกฎหมายดวย ทงการแสดงสญลกษณของภาพยนตรในแตละประเภทอยางชดเจน

ตลอดจนการเอาจรงเอาจงกบการตรวจบตรประชาชนกอนเขาชมภาพยนตรในโรงภาพยนตร

66

บทท 6

บทสรป

จากการทบทวนงานศกษาเกยวกบการจดแบงประเภทภาพยนตร (Movie Ratings) ทง

ตางประเทศและในประเทศไทย รวมถงการสมภาษณกลม (Focus Group Interview) และการ

สมภาษณเชงลก (In-depth Interview) กลมผใหขอมลหลกทง 4 กลม สามารถรวบรวมขอเสนอใน

การพฒนาเกณฑการจดประเภทภาพยนตรไดดงตอไปน

ควรยกเลกการกาหนดประเภท “ภาพยนตรทหามเผยแพรในราชอาณาจกร” ตาม

พระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551 แลวใชหลกบรณากบกฎหมายอาญาหรอ

กฎหมายแพง เพอควบคมไมใหผสรางภาพยนตรผลตสอทละเมดสทธของผอน

ควรทบทวนความเหมาะสมในการจดแบงประเภทภาพยนตร โดยเฉพาะภาพยนตรทไมใช

เกณฑในการจดประเภทตามชวงวย ไดแก การจดประเภทภาพยนตรทสงเสรมการเรยนรและ

ควรสงเสรมใหมการด ซงมลกษณะทเปนการ “ชนา” ผชมภาพยนตร และในทางปฏบต

ภาพยนตรบางเรองทไดรบการจดประเภทน เนอหาและฉากในภาพยนตรกลบมความรนแรง

ซงขดแยงกบหลกการและแนวคดในการจดประเภทภาพยนตรทมงเนนคมครองผชมในกลม

เดกและเยาวชน

ควรใหความสาคญกบมาตรการในการบงคบใชระบบการจดประเภทภาพยนตร ใหเกด

ประสทธภาพมากขน ทงการแสดงสญลกษณของภาพยนตรในแตละประเภทอยางชดเจน

และการเอาจรงเอาจงกบการตรวจบตรประชาชนกอนเขาชมภาพยนตรในโรงภาพยนตร หาก

อายไมถงตามเกณฑกไมมสทธไดชมภาพยนตรเรองนน เวนแตวามผปกครองเขามาชมดวย

สาหรบแนวทางในการจดแบงประเภทภาพยนตร ควรปรบเกณฑการแบงระดบชวงวยให

สมพนธกบการรบรของเดกและเยาวชน ดงน

1. ภาพยนตรทวไป สามารถชมไดทกวย

2. ภาพยนตรทเหมาะสาหรบผทมอายตากวา 15 ป ควรมผปกครองแนะนา

67

3. ภาพยนตรทเหมาะสาหรบผทมอาย 15 ป ขนไป

4. ภาพยนตรทเหมาะสาหรบผทมอาย 18 ปขนไป

แนวทางการจดประเภทภาพยนตรขางตนนยงสอดคลองกบงานวจยเรอง “การเซนเซอร

ภาพยนตรไทยภายใตพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. 2551: ทศนะจากผกากบภาพยนตร

ไทยและผปกครองเขตภาคเหนอตอนลาง” โดยภาสวรรณ กรกชมาศ ไดสารวจความคดเหนของ

ผปกครอง 3 กลม คอ กลมผปกครองทมเยาวชนในปกครองอายไมเกน 15 ป ผปกครองในกลมนม

ความเปนหวงเรองการบรโภคสอมวลชนของบตรหลานเปนอยางมาก ทงเรองการเลยนแบบททาให

เกดการตดสนใจในชวตผดพลาด หรอทาใหเกดอนตรายตอรางกายได ดงนนกลมเยาวชนทอายตากวา

15 ป จงควรมผปกครองแนะนาในการรบชมรบฟงสอมวลชนอยตลอดเวลา เยาวชนในชวงอายน

อาจจะยงไมมวจารณญาณเพยงพอในการเลอกรบเนอหาตางๆ ทแฝงอยในภาพยนตร

ผปกครองกลมท 2 คอกลมผทเยาวชนในปกครองอายตงแต 15 ปขนไป ถอวาเยาวชนในกลม

นสามารถดแลตวเองไดในระดบหนง มการเลอกรบ เลอกเชอไดบาง ในขณะเดยวกนในวยนกเปน

วยรนทมความอยากรอยากลอง การกาหนดเนอหาจงตองทาอยางระมดระวงเพอใหไดเรยนรและ

เลอกทจะเลยนแบบไปเพอการพฒนาคณภาพชวตและศกยภาพของตนเอง

สวนผปกครองกลมท 3 มเยาวชนในปกครองอาย 18 ปขนไป ในวยนผปกครองคดวาควร

ปลอยใหมการตดสนใจไดดวยตนเอง ประกอบกบปจจบนชองทางการสอสารใหมๆ เกดขนเปนจานวน

มาก การปดกนเนอหาขอมลบางอยาง เชน ภาพโปเปลอย ความรนแรงตางๆ จงไมอาจทาได ดงนน

ควรใหเยาวชนตงแตอาย 18 ปขนไปไดรบรและเรยนรสอมวลชนดวยตนเอง และแสดงใหเหนถงวฒ

ภาวะทสอดคลองกบประเทศตางๆ อกดวย

โดยสรปการจดแบงประเภทภาพยนตร (Movie Ratings) ควรมความสอดคลองกบธรรมชาต

ของสอภาพยนตรทเปนทงสอมวลชนและผลงานศลปะ ขณะเดยวกนสอภาพยนตรยงเปนชองทางหนง

ททาใหคนไดรบรทศนคตของผสรางไดในเวลาอนรวดเรว การควบคมจงตองกระทาภายใตความเขาใจ

และความตองการของผชมโดยเฉพาะอยางยงผปกครองและเยาวชน ซงเปนกลมเปาหมายหลกในการ

ใชระบบการจดแบงประเภทภาพยนตร เพอใหความคมครองและคาแนะนาในการเลอกรบชม

ภาพยนตรทเหมาะสมกบชวงวยของตนเอง การจดแบงประเภทภาพยนตรถอวาเปนวธการหนงทให

68

สทธการสอสารในฐานะมนษยคนหนงในสงคมประชาธปไตยเพอใหเหมาะสมกบสภาพสงคมทเปน

พลวต ตางจากการควบคมสอภาพยนตรดวยระบบการเซนเซอรทถอวาเปนการจากดสทธการใช

วจารณญาณของประชาชน อยางไรกตามการจดแบงประเภทภาพยนตรโดยเฉพาะการกาหนด

ประเภท “ภาพยนตรทหามเผยแพรในราชอาณาจกร” ตามพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน

พ.ศ. 2551 ยงคงเปนเครองบงชถงการไมบรณาการกฎหมายและมงทจะจากดการรบรมากกวาการ

ปลกฝงความรความเขาใจและรเทาทนสอ (Media Literacy) ทเปนแนวทางในเชงปองกนมากกวาเชง

ควบคม การนาระบบการจดแบงประเภทภาพยนตรมาใชอยางสมบรณตงแตการกาหนดเกณฑการจด

ประเภทภาพยนตรไปจนถงจากดผเขาชมภาพยนตรอยางเครงครด จงนาจะเปนทางออกทเหมาะสม

และวางอยบนหลกการทคมครองสทธเสรภาพของประชาชน รวมทงเปนการชวยพฒนาการเรยนร

ใหกบผคนในสงคมอยางแทจรง

บทที่1 บทนํา หลักการและเหตุผล...

Documents