cilt 1 (meyvecilik bildiri kitabı)

Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi04-08 Ekim 2011 / ANLIURFA

ISBN: 978-975-7113-34-8

v

NDEK LER

KONGRE DZENLEME VE YRTME KURULU

KONGRE B L M KURULU

SUNU

A RILI B LD RTar msal Yksek retimde Bahe BitkileriProf. Dr. Atilla ER

B LD R LERTrkiye Turungil e it Geli tirme Programenay Kurt, Ertu rul Turguto lu, Glay Demir, Seyla Tepe, Nejla elik

Turungillerde Melezleme Islah ile Yeni e itlerin Elde EdilmesiAyd n Uzun, Ubeyit Seday, Osman Gl en, Ger Kafa, Cenap Y lmaz, Turgut Ye ilo lu

Bat Akdeniz Blgesine Uygun Valencia Late Portakal Seleksiyonuenay Kurt, Mehmet Tuncay, Halis Demirel, Yener Apayd n, Ertu rul Turguto lu, Glay Demir

Bat Akdeniz Blgesine Uygun Owari Satsuma Mandarini e it SeleksiyonuErtu rul Turguto lu, Mehmet Tuncay, Halis Demirel, Yener Apayd n, enay Kurt, Glay Demir

Bat Akdeniz Blgesine Uygun Klemantin Mandarini e it SeleksiyonuErtu rul Turguto lu, Mehmet Tuncay, Halis Demirel, Yener Apayd n, enay Kurt, Glay Demir

Baz Turungil Analar n n Tuza Tolerans Dzeylerinin BelirlenmesiTurgut Ye ilo lu, Meral ncesu, Bilge Y lmaz, Berken imen, Saime Grsoy

Antepf st nda Geli tirilen Yeni e itlerSibel Aktu Tahtac , Hatice Gzel

Melezleme Yoluyla Kendine Verimli ve Ge ieklenen Badem e it Islahzzet Aar, Selim Arpac , Halit Seyfettin Atl , Salih Kafkas, Sinan Eti, Semih a lar, Ajlan

Y lmaz

Gaziantep Yresinde Ceviz SeleksiyonuSibel Aktu Tahtac , Hatice Gzel, Ajlan Y lmaz, Serpil Karada , O uz Gndo du

anakkale Ayvac kda Yeti tirilen Antepf st A alar n n Baz Bitkisel zellikleri ile Fenolojik ve Pomolojik zelliklerinin BelirlenmesiMurat eker, Mehmet Ali Gndo du, Arda Akal, Mustafa Sakalda , Osman Duran

Kadmiyum Uygulamalar n n ilek Bitkisindeki Peroksidaz zoenzim Aktivitesine EtkisHatice Glen, Mge Kesici, Sergl Ergin, Sevgi Demir, Zeynep Zaimo lu, Atilla Eri

Hac halilo lu F Melez Populasyonunda Fenolojik ve Bitkisel zelliklerin Belirlenmesi Nihal Acarsoy, Yasemin Evrenoso lu, Remzi Kokargl, K.U urtan Y lmaz, Talip Yi it, Kadir Gkalp, zlem Boztepe, Ruhinaz Glcan, Adalet M s rl

M9 Anac zerine A l Farkl Elma e itlerinde Hytec ve Vertical Axis Terbiye Sistemlerinin Erken Dnem Performanslar n n Belirlenmesi Emine Kker, Yakup zkan, Kenan Y ld z

Amasya Elmas Genotiplerinin Bitkisel Geli imi zerine Klon Analar n Etkisi Nejdet Kaplan, Muharrem zcan, Aysen Ko, dris Macit

Bodur Elma Yeti tiricili inde ModerYakup zkan, Ya ar Aka, Kenan Y ld z, etin eki, Mustafa zgen, Emine Kker, Feride Yaman

vi

Marmara Blgesi Meyvecili i Erdo an Barut, Hatice Glen, Asuman Cansev, Sergl Ergin, Mge Kesici

Glgeleme ve Kaolin Uygulamalar n n Kirazda kiz Meyve Olu umunun Azalt lmas na

Atilla Yksek, Semih a lar

Tokat Yresinde Yeti en Baz vez Sorbus domestica Tiplerinin Tohumlar n n imlenmesi zerine Farkl Uygulamalar n EtkileriResul Gerekcio lu, Cemil Y lmaz, znur z Atasever

Farkl Analar zerine A l Antepf st e itlerinin Sulu Ko ullarda Geli me, Meyveye Yatma, Verim ve Baz Kalite De erlerinin Belirlenmesi Halit Seyfettin Atl , Yusuf Ayd n, Selim Arpac , zzet Aar, Ltfiye Bilgel, Kamil Sarpkaya, Nurettin Ka ka, Salih Kafkas, Bekir Erol Ak

GAP Blgesi Sulu Ko ullar in Badem e itlerinin Belirlenmesi Halit Seyfettin Atl , Yusuf Ayd n, Selim Arpac , zzet Aar, Abdulkadir Akgn, Cem Bilim, Kamil Sarpkaya, Semih a lar, Nurettin Ka ka, Ufuk Rastgeldi, Mustafa Kemal Soylu, Bekir Erol Ak

Kuru Ko ullarda Yeti en Badem e it ve Genotiplerinin Bitki ve Meyve zellikleri znur z Atasever, Resul Gerekcio lu

Kontroll Tozlama Yap lan Ferraduel Badem e idinin Bitki ve Meyve zellikleriResul Gerekcio lu, znur z Atasever, Serdar Gencer

itlenbik Celtis australis Tiplerinin Fenolojik, Morfolojik ve Pomolojik zellikleri Aysun avu o lu, Melekber Sl o lu

Hatayda Yeti tirilen ncir Genotiplerinin Morfolojik ve Pomolojik zelliklere Gre S n fland r lmasO uzhan al kan, A.Aytekin Polat

Sakarya linde Meyvecilik Potansiyeli, Sorunlar ve zm nerileri Taki Demir, mer Beyhan

skilip Elmalar Turan Karadeniz, M.Serdar orumlu, Tar k Yar lga

Do u Karadeniz Blgesi Sahil Ku a ndaki Baz Yerel Elma e itlerininMeyve zellikleri Bak m ndan De erlendirilmesiHatice Dumano lu, Ahmet Aygn, Veli Erdo an, mit Serdar, zgn Kalk m, Kubilay Ba ta , Mine Ak ehirli Pakyrek, Salih Maden

Trkiye Kestane retim ve Sanayisinin Son Yar m Yzy l indeki Geli imi Arif Soylu

Ersinop ve Eryayla Kestane e itlerinin Morfolojik ve Fenolojik zellikleri mit Sersar, Hsn Demirsoy, Leyla Demirsoy

Farkl Pistacia atlantica Desf. Genotiplerinin Tohum imlenmesi ve r Geli imi zerine Baz Oksin, Giberelllin ve Fenolik Madde Uygulamalar n n Etkileri Elmas zeker, Murat sfendiyaro lu

Do u Karadeniz Blgesi Asidik ay Topraklar ndan zole Edilmi Baz Bitki Bymesini Te vik Edici Rizobakterilerin (PGPR) ay Bitkisinin Fidan Geli imi A amas nda Kullan m Olanaklar n n Ara t r lmasYa ar Ertrk, Ramazan akmak , M. Figen Dnmez, Remzi Sekban, Ayhan Haznedar

Baz Nar e it ve Tiplerinin Yalova Ekolojik Ko ullar na Adaptasyonu Nesrin Aktepe Tangu, Zeynep zdemir Ero lu, Burhan Ereno lu, Seil Erdo an, Erol Yal nkaya

vii

Dondurulmu ve Gne te Kurutulmu Yerli ve Yabanc Baz Kays e itlerindeki Fenolik Miktarlar n n ncelenmesi

Tuncay Kan, Koray zrenk, Saim Zeki Bostan, Fikri Balta

anakkale Yresinde Yeti tirilen E me Ayva e idinde Hasat SonrasMethylcyclopropane Uygulamalar n n Meyve Kalitesine Olan Etkileri

Kenan Kayna , ennur Kocakurt, Mustafa Sakalda

Konya Yresinde Yeti tirilen Baz Elma e itlerinde 1 MCP Uygulamalar n n Depolama Sresi ve Kalite zerine Etkileri Ferhan K. Sab r, Muzaffer pek, eyma Ar kan, Ltfi P rlak

M9 Anal Braeburn Elma e idinde Farkl Sulama ve Fertigasyon Uygulamalar n n So ukta Muhafaza Sresine Etkilerisa Eren, zgr alhan, Meltem Emre, F. ztrk, Dilek Karamrsel, Hseyin Akgl, Kadir

Ugun

Vi ne Ana Islah nda Son Geli meler Aysen Ko

Baz Il man klim Meyvelerinde Yaprak Aktif Demir erikleri le Demir Eksikli i Klorozu Aras ndaki li kilerin Belirlenmesi Hseyin Akgl, Kadir Ugun

Gneydo u llerinde Badem Prunus amygdalus Yeti tiricili i, retim

Halil brahim O uz, Ajlan Y lmaz, smail Ukav

2000 Y l Sonras Silifke Yresinde ilek Yeti tiricili inin Genel Durumu Mustafa anl trk, A k n Bahar

Red Chief Elma e idinde, AVGnin Hasat n Dkm ve Meyve Kalitesi zerine Etkisi Burhan ztrk, Kenan Y ld z, Yakup zkan, etin eki, Kemal K l

eftali Yaprak K v rc kl Taphrina deformans Hastal le Besin Elementi Aras ndaki Etkile imler Kadir Ugun, Suat Kaymak, Hasan Aslancan, Sinan Butar

anakkale Ekolojik Ko ullar nda Yeti tirilen Baz eftali e itlerinin Fenolojik ve Pomolojik zelliklerinin Saptanmas zerine Bir Ara t rmaEngin Gr, Neslihan Ekinci, Ahmet Delice, F.Funda zdven

(Myrtus communis Yapraklar n n Fenolik ve Flavonoid Madde MiktarlarArzu Bay r, Halil brahim Uzun

Silifke Yayla Kyleri ve rgp Yresindeki Do al So utmal Limon Depolar n n Kar la t r lmas A k n Bahar, Mustafa anl trk

X Cocktail Alt ntopu Melezlerinde Yaprak zelliklerinin Da l m Ayd n Uzun, U. Seday, G. Kafa, O. Gl en, C. Y lmaz

Gneydo u Marmara Blgesinde Yeti tirilen Klon Anal Elma Bahelerinin K, Ca ve Mg Bak m ndan Beslenme Durumunun ncelenmesiBar Albayrak, A.Vahap Katkat

Sebzelerin Raf mrnn Uzat lmas nda Kalsiyum UygulamalarH. Betl Kaplan, Dilek Dlge, Yasemin ahan

I klar (Ayd n Karacasu) Kynde Yeti tirilen Narlar n unica granatum

Yakup zkan, Ebubekir Altunta , Burhan zturk, Kenan Y ld z

viii

Braeburn Elma e idinin Fiziko Mekanik zelikleri zerine Naftalin Asetik Asit Uygulamas n n Etkisi Yakup zkan, Ebubekir Altunta , Burhan zturk, Kenan Y ld z

Cornus masEissa Zarifi, Ali Nazirzadeh, Derya Guloglu

Aka ve Beurre Precoce Morettini Armut e itlerinde iek Tomurcu u Olu umu Emel Kaal, Gkhan ztrk, Recep Ali Emre

znik Yresinde Yeti tirilen Zeytinlerin Beslenme Durumlar n n Toprak Analizleriyle

Erdin Uysal, Bar Albayrak, Serap Soyergin

Kivide Fidan Geli imi le Vejetatif Geli me Parametreleri Aras ndaki li kilerBurhan ztrk, Muharrem zcan, Ahmet ztrk

Global Elma Endstrisinde e it E ilimleriFatma P nar ztrk F. P nar ztrk, Dilek Karamrsel, Meltem Emre, Gkhan ztrk, H. Cumhur Sar su

Starking Delicious ve Golden Delicious Elma e itlerinin Kimyasal KompozisyonDe i imi zerine Anac n EtkisiFerhad Murado lu, Muttalip Gndo du, Hsameddin nsal, efik Tfenki

Farkl Fide Kullan m n n Baz ilek e itlerinde eker ve Fenolik Bile ikler zerine

Ferhad Murado lu, Muttalip Gndo du, Kenan Geer, Hdai Y lmaz

Danelenmi Narlarda Askorbik Asit ve Modifiye Atmosfer Paketlemenin Muhafaza Sresince Kalite zerine EtkileriFerhan Kkbasmac Sab r, Esra Nalbur

Baz Muz Klonlar n n Anamur Ko ullar nda Plastik rt Alt nda Performanslar n n

Hasan P nar, Mustafa Bircan, Cengiz Trkay, Cenap Y lmaz

Kay s r Ana SeimiHatice ahiner, Salih Keskin, Ahmet Aslan, M. Naim Demirta , K. U urtan Y lmaz, Makbule Yanar, smail Esmek, Esra Doruko lu, Sezai Erci li, Ali kinci, Kemal Gl

Pink Lady Elma e idinde Kontroll Atmosfer Dep a ve Hasat SonrasMethycyclopropane Uygulamas n n Baz Kalite zelliklerine Etkileri

Mustafa Sakalda , Kenan Kayna

Farkl Gibberellik Asit Dozlar n n 0900 Ziraat Kiraz e idinde Meyve Kalitesine Etkilerismail Demirta , H. Cumhur Sar su, smail Ery lmaz, smail evik

Star Ruby Alt ntoplar n n Meyve Bymesi S ras nda Kalite Parametrelerindeki De i imler ve Derim OlumuMustafa Kaplank ran, Ahmet Erhan zdemir, Elif and r, Turan Hakan Demirkeser, Celil Toplu, Ercan Y ld z

Baz Yabanc Ceviz e itlerinin Yalova Ekolojisindeki Performanslar n n Belirlenmesismail Tosun, Erdal Orman, M. Emin Akay

Eksterm D k S cakl klar n Baz Meyve Trlerinde Meydana Getirdi i Olumsuz EtkilerHseyin Karl da

Do u Anadolu Blgesi Meyve Genetik Kaynaklar n n Ara t r lmas (2005 2010 Y llar Ara

Hseyin Vurgun, H.Murat nl, Rafet Aslanta , Salih Keskin, Zakine Kad o lu, smail Esmek, M.Hsrev z, Birol Karado an, Naln Nazan Kalkan, Mrvvet Pamir, zkan Bozbek, Selahattin Albayrak, Gkhan K z lc

ix

evre Dostu Derim Sonras S cak Su ve UV C Uygulamalar n n Interdonato Limonlar n n Muhafazas zerine EtkiI lay K. Y ld r m, Beyza Biner

Yafa Portakallar n n Genetik Akrabal k ve Farkl l klar n n Ssr Molekler Mark rlarla Tan mlanmas lknur Polat

Malatya'da Yeti tirilen Baz Kay s e itlerinin Pomolojik zellikleri ve Kurutma d manlar

Kadir ztrk, Salih Atay, Blent ztrk, Belgin elik, Yksel Sar tepe, M. Ali Y lmaz

OHF 333 ve Quince A Analar zerine A l Santa Maria ve Deveci Armut e itlerinde Farkl Terbiye Sistemlerinin Vejetatif Geli im zerine EtkisiKamil Engin, Yakup zkan

Melezleme Islah le Kurutmal k Kay s e itlerinin Geli tirilmesiM. Naim Demirta , Salih Atay, Sezai ahin, Kadir ztrk, Belgin elik, Cemil Ernim, Mehmet al kan, Yksel Sar tepe, Remzi Kokargl, brahim Bolat, Sezai Erci li, Sevgi Payda Karg , Sinan Eti

Kocayemi in Arbutus unedo elikle o alt lmasMehtap enyurt, Tuba Bak, Turan Karadeniz

Trabzon (Ka st) Yresinde Yeti en Kocayemi lerin Arbutus unedozellikleriTuran Karadeniz, Mehtap enyurt, zgn Kalk m

ncirde e it Geli tirme al malarMesut zen, Hilmi Kocata , Birgl Ertan, Nilgn Tan, lknur Kso lu, Aytekin Belge, Ramazan Konak, Berrin ahin, Osman Gl en

Farkl Gbreleme Uygulamalar n n Citrus limon .Elementleri eriklerine EtkileriMurat Gneri, Adalet M s rl , brahim Yoka

Muz Yeti tiricili inde Kei Gbresinin nemiMustafa anl trk, A k n Bahar

Farkl Analar zerinde Yeti tirilen Ktahya Vi nesine Ait Meyvelerin Organik Asit ve Fenolik Bile ik eriklerinin HPLC le BelirlenmesiMttalip Gndo du, Hdai Y lmaz, Ferhad Murado lu, Koray zrenk

Kontroll Melezleme Yoluyla Ate Yan kl Erwinia amylovora Hastal na Kar Dayan kl Yeni Armut e itlerinin Geli tirilmesi: lk Meyve GzlemleriGkhan ztrk,Esin Bas m,Hseyin Bas m, R. Ali Emre,.Faruk Karamrsel, sa Eren, Mesut

i, Emel Kaal

Hurma Zeytinde Depolama S ras nda Meydana Gelen Kalite De i imlerinin ncelenmesizlem Tuncay, Erkan Susamc

Hicrannar ve Canernar Nar Punica granatum e itlerinin ieklenme Dnemlerinin Meyve Tutumu, Pomolojik zellikler ve Kalite zerine Etkisi znur z, Yasin Dalka, Resul Gerekcio lu

F nd k ve F nd k rnleri Ticaretinde Dnya ve Trkiyede Uygulanan StandartlarSaadet Ko Gler, Saim Zeki Bostan

Geleneksel ve Organik Zerdali Meyvelerinin Taze ve Kuru rneklerinde Kimyasal ve Fiziksel zellikler Aras ndaki li kilerSaim Zeki Bostan, Tuncay Kaya

x

Meyve Genetik Kaynaklar Muhafaza ve De erlendirmeSelma zyi it M.Emin Akay, Adnan Do an, Burhan Ereno lu, Zeynep zdemir Ero lu, Nesrin Aktepe Tangu, smail Tosun, Mehmet Ba , Erdal Orman, Ay e Fidanc

0900 Ziraat e idinin Besin Elementi Al m zerine Ku Kiraz , Gisela 5 Ve Sl 64 Analar n n EtkileriMehmet Polat, Adnan N. Y ld r m

Melezleme Islah ile Sofral k Kay s e itlerinin Geli tirilmesiM. Naim Demirta , Ahmet Aslan, Hatice ahiner, Makbule Yanar, K. U urtan Y lmaz, Oktay Taner, S. Hilal Dndar, Hasan Ko, Zleyha Duran, Sibel K l aslan, Mahmut lhan, ule Kovuk, Talip Yi it, brahim Bolat, Sezai Erci li, Sevgi Payda Karg , Sinan Eti

Erzincan artlar nda lkbahar Dikiminde Yeti tirilen Baz ilek e itlerinin Verim ve

Zakine Kad o lu, Rafet Aslanta , Melek Albayrak, Hseyin Vurgun, smail Esmek, Selahaddin Albayrak

Hac halilo lu Kay s e idinde Farkl Sulama Uygulamalar n n Fenolojikzelliklere EtkisiMehmet Naim Demirta , Halil K rnak, . Bolat, Oktay Taner, Sezai Erci li, Sinan olak, Sezai ahin, Ergn Do an

Baz Nar e itlerinde Meyvelerin Besin Maddesi eriklerinin BelirlenmesiSerra Hepaksoy, ebnem Kavakl , Mine Ak ehirli Pakyrek, Ali A. Zainal

Carrizo Citrange Anac n n In Vitro Ko ullarda Kitlesel retim Olanaklar n n Ara t r lmasSongl mlekio lu, Murat Gney, Ebru Kafkas, M. Hakan Erol, Blent Zorlugen, Salih Kafkas

Muir ilek e idinde Glgeleme ve Su Dzeylerinin Baz Bitki, Meyve ve Yaprak zellikleri zerine Etkisinin Belirlenmesiehnaz Korkmaz, brahim Bolat

De i ik Yo unluktaki Glge ve Su Dzeylerinin Muir ilek e idinde Baz Fenolojik zellikler zeriehnaz Korkmaz, brahim Bolat, Halil K rnak

Hint nciri Opuntia ficus indica n n In Vitro Ko ullarda o alt m ve Rejenerasyonuenel Birceyudum Eman, Melda Boncuk, zhan im ek, Y ld z Aka Kaar

Karasu ve Akakocada Yeti en Kocayemi Arbutus unedo zelliklerinin BelirlenmesiTuba Bak, Turan Karadeniz, Mehtap enyurt

Erciyes Strato Volkan ndan Pskrtlen Ana Materyaller zerinde Olu mu Topraklarda Yeti tirilen Meyvelerin A r Metal eriklerinin BelirlenmesiBetl Burcu Kaya, Yakup zkan, Kenan K l

Cevizde A r iek Tozuna Ba l Di i iek DkmleriVeli Erdo an

anakkale Do al Floras nda Yeti en Kocayemi Arbutus unedo S cakl ve Depolama Sresinin Belirlenmesi

Aydan Sakalda , Murat eker, Mehmet Ali Gndo du, Mustafa Sakalda

anakkale Ekolojik Ko ullar nda Yeti tirilen Baz Nar (Punica granatum L.) e it ve Tiplerinin Pomolojik ve Biyokimyasal zelliklerinMehmet Ali Gndo du, Murat eker, Cenap Y lmaz, Engin Gr

H. brahim Uzun, Arzu Bay r

xi

Farkl Dut Trlerinin Besin Elementi Al n mlar Aras ndaki Fark n BelirlenmesiArzu , Muttalip Gndo du, Hdai Y lmaz

Isparta li E irdir lesinde Elma retimi Yapan Tar m letmelerinin FADN Sistemine Gre Ekonomik Byklk S n flar ve Yap sal GstergeleriMeltem Emre, Yusuf elik

Baz Elma e itlerinin Besin Elementi Al mlar zerine M9 Anac n n EtkileriMehmet Polat, Adnan N. Y ld r m

Skyline Supreme ve Lutz Golden Elma e itlerinde Farkl Kalsiyum Uygulamalar n n Hasat Sonras Meyve Kalitelerine Etkisizgr alhan, sa Eren, C. Ebru Onursal, Atakan Gneyli, Bekir lban

okluktan Tekli e Anadolu'nun ncir HazinesiHilmi Kocata , lknur Kso lu, Mesut zen, i dem Yamaner

Quince A zerine A l Baz Armut e itlerinin Samsun Ko ullar ndaki Verim ve Geli me Durumlar n n BelirlenmesiNejdet Kaplan

Bitki Bymesini Te vik Edici Baz Rizobakterilerin (PGPR) Bahe Bitkilerinde Kullan m Olanaklar , Etki mekanizmalar ve lgili al malarH. brahim Tuzlac , Ya ar Ertrk

Derim Sonras S cak Su ve Thiabendazole Uygulamalar n n Washington Navel Portakal e idinde Muhafaza Kalitesi zerine Etkisimr Dndar, Cem Taktako lu, Okan zkaya

Henderson, Nova ve Minneola Tangelo Turungil e itlerinde S cak Su Uygulamas n n Muhafaza mr zerine Etkisimr Dndar, Nurhan Gzkara, Okan zkaya

n So utma Uygulanm ileklerde Muhafaza ve Raf mr Sresince Kalite De i imleriOkan zkaya, A k n Bahar, mr Dndar

Robinson Mandarin e idinde S cak Su ve Kimyasal Uygulamalar n n Muhafazaya a t r lmas

Okan zkaya, mr Dndar

Baz Nseller ve Yabanc Kkenli Yerli Mandarin e itlerinin Adana Ekolojik Ko ullar ndaki Meyve Kalite zellikleriTurgut Ye ilo lu, Bilge Y lmaz, Meral ncesu, Berken imen, Bayram Ali Do an

Baz Alt ntop e itlerinin Adana Ekolojik Ko ullar nda Meyve Kalite Parametrelerinin De erlendirilmesiBilge Y lmaz, Turgut Ye ilo lu, Meral ncesu, Berken imen, Ender Erdur

Kilis Ya l k ve Nizip Ya l k Zeytin e itlerinde Tohumlar n imlenme ve elKklenme Durumlar n n Belirlenmesi zerinde Bir Ara t rmaHatice Gzel, Mrvvet Ilg n

Kilis Ya l k ve Nizip Ya l k Zeytin e itlerinde Klon SeleksiyonuHatice Gzel, Sibel Aktu Tahtac , Serpil Karada , Ajlan Y lmaz, O uz Gndo du

Baz eftali ve Nektarin e itlerinin Drtyol Ko ullar ndaki ieklenme ve Meyve Tutum Oranlar n n BelirlenmesiA.Aytekin Polat, O uzhan al kan

ncirde (Ficus carica L.) Renklenmenin Subjektif ve Objektif Yntemlerle BelirlenmesiO uzhan al kan, A.Aytekin Polat

xii

Braeburn, Fuji, Gala, Granny Smith, Jonagold ve Top Red Elma e itlerinde M9 Anac zerindeki Gen A alar n Verim ve Baz Meyve zelliklerinin Yaz Aylar D k Nemli Karasal klim Ko ullar nda ncelenmesiSaeed Dousti, Hatice Dumano lu

GiSelA 5 Anac zerinde Baz Kiraz e itlerinin Besin Elementi eriklerinin BelirlenmesiAdnan Nurhan Y ld r m, Mehmet Polat, Fatma Ak nc -Y ld r m, M. Atilla A k n

Bir Avu Sa l k: F nd kBa ak nar, Ye im Okay

677 ( eftali x Badem) A alar n n Fenolojik Morfolojik ve Pomolojik zelliklerinin

Ajlan Y lmaz, Semih a lar

Dilek Yar madas (Ku adas /Ayd n) Do al Defne (Laurus nobilisYaprak zelliklerinin BelirlenAysun Boza, Serra Hepaksoy

Do u Karadeniz Sahil Blgesinde Yeti tirilen Yerel Armut (Pyrus ) e itlerinin Baz zelliklerinin BelirlenmesiDavut Tolga ifti, Nesibe Sa r, Muhammed Davut Ba c , Ahmet Aygn

Kansere Kar Kalkebnem Kavakl , Ali A. Zainal, Serra Hepaksoy

Formosa ve Santa Rosa Erik e itlerinin Drtyol Ko ullar ndaki Performanslar n n

A.Aytekin Polat, O uzhan al kan

Ye il Olum ve Tam Olum Dnemlerinde Derilen Baz Prunus cerasiferaGenotiplerinin Meyve Kalite zelliklerindeki De i imlerO uzhan al kan, A.Aytekin Polat

Trkiyede Erik Yeti tiricili i Konusunda Faaliyet Gsteren Yay m Elemanlar ve Ara t rmac lar n Mevcut DurumlarDilek Karamrse, F. P nar ztrk, Meltem Emre, . Faruk Karamrse, sa Eren

F st k am Kotiledonlar nda n Vitro Adventif Tomurcuk Olu umu zerine Bak r ve

Gonca Gnver Dalk l , Burak Erdem Algl, Zeynel Dalk l

Gvey Fen (Physalis peruviana .) Meyvesinin Besin Bile imi ve De erlendirme ekilleriAysun ztrk, Yasin zdemir, Mehmet im ek

Baz Organik erikli Maddelerin ilekte (Fragaria vesca .) Verim ve Kalite zerine

Serkan Aras, Mrvvet Ilg n, rfan Ersin Ak nc

ncir Fidan retim OrganizasyonuEngin Ertan,Glsm Alkan, Burak Erdem Akgl, Birgl Ertan

Hayward Kivi e idinde Gz Verimlili inin SaptanmasSalih elik, Seven Altan

ward Kivi e idinde Meyve Tutumundan Hasada Kadar Olan Devrede Meyvede Olu an Morfolojik De i imlerSalih elik, Hatice Kadiro lu

Mahan Pikan Tohumlar n n imlenme H z zerine Kurutman n EtkisiZeynel Dalk l

Burkett Pikan Tohumlar n n imlenme H z na GA ve ASAn n EtkisiGlsm Karakaya Burak Erdem Algl, Gkhan Oru, Melih Ad nl , Zeynel Dalk l

xiii

Karayemi Yeti tiricili inin Mevcut Durumu ve Kullan m Alanlar n n Ortaya KonmasMelekber Sl o lu, Aysun avu o lu

Hatay li Bademlerinin (Prunus dulcis Mill.) Seleksiyon Yoluyla IslahSafder Bayazit, Ahmet Smbl

Dnya ve Trkiye Turungiller Sektrndeki Geli meler I nda Baz De erlendirmeler Mustafa Kaplank ran, T.Hakan Demirkeser, Celil Toplu, Mge U. Kamilo lu, Ercan Y ld z

Farkl Analar zerindeki Fremont Mandarininin Drtyol Ko ullar ndaki Verim ve Kalite PerformanslarT.Hakan Demirkeser, Mustafa Kaplank ran, Ercan Y ld z, Celil Toplu, Mge Kamilo lu, A.Erhan zdemir, Elif and r

Kuzey Ege Blgesinde Farkl Yrelerden Al nan Ayval k Zeytin e idinden Elde Edilen Zeytinya lar n n Kimyasal Yap lar Aras ndaki Farkl l klar n BelirlenmesiMurat eker, Mustafa Sakalda , Arda Akal, Mehmet Ali Gndo du, Engin Gr

Mersin Yresi Paketleme Evlerinde D sat ma Gnderilmek zere Haz rlanan Turungil Meyvelerinde Pestisit Kal nt Durumlar n n SaptanmasMustafa nl, Ahmet Erhan zdemir

Hatay (Drtyol) Ko ullar nda Farkl Analar zerindeki Spring Navel Portakal n n Kalite Parametrelerinin De i imine Ait Trkiyedeki lk SonularMustafa Kaplank ran, Ercan Y ld z, T.Hakan Demirkeser, Celil Toplu, Mge Kamilo lu, N. lke Eken

Meyve Et Rengi Kararl ve Buruk Olmayan Baz Trabzon Hurmas e itlerinde Meyve Geli im Srecindeki De i imler ve Derim Olumu Celil Toplu, Mustafa Kaplank ran, A.Erhan zdemir, Ercan Y ld z, T. Hakan Demirkeser, Elif and r

Hatay artlar nda B rtlen Yeti tiricili inde nemli Bir Tehdit: B rtlen Akar Acalitus essigi

Kazim Gndz, Evsel Denizhan, Emine zdemir, Mustafa zgen

Sert Kabuklu Meyvelerin (Antepf st ve Badem) n vitro Mikroa lanmasAhmet Onay, Hakan Y ld r m

Kay s n n n Vitro Mikroo alt m nda Kullan lacak Farkl Eksplantlar in Yzey Sterilizasyonu Tekniklerinin Geli tirilmesiHakan Y ld r m, Ahmet Onay, Mikdat M EK, Abdullah Erdo an, Cemil Ernim

Trkiye F nd klar n n Molekler KarekterizasyonuKahraman Grcan

F nd kta Corylus avellana Molekler Genetik al malarKahraman Grcan

orum Ekolojik artlar nda M9 Anac na A l Baz Elma e itlerinin Fenolojik ve Pomolojik zelliklerinin TespitiAy e Emine ulha, Ltfi P rlak

Baz Elma e itlerinin Konya Ekolojik artlar nda Fenolojik ve Pomolojik zelliklerinin

Muzaffer pek

Deniz Yosunu Uygulamalar n n Aromas ve Camarosa ilek e itlerinde Fide Geli imi zerine Etkilerieyma Ar kan

xiv

Meyve Trlerinde DikogamiHseyin rfan Bal k, Neriman Beyhan

Cydonia Oblonga n n De erlendirilme OlanaklarNesrin Kurtar Bozb y k, M. Emin Akay

A RILI B LD R

Tar msal Yksek retimde Bahe Bitkileri

Atilla EriYK Yrtme Kurulu yesi

zetlkemizdeki tar msal yksek retim, temel olarak Ziraat Faklteleri ile baz niversitelerin e itli

fakltelerinde bulunan ve tar m ilgilendiren konularda e itim retim yapan s n rl say daki programlar kapsam nda yrtlmektedir. Mevcut 26 Ziraat Fakltesindeki renciler 14 blm ierisinde 14 programda renim grmektedirler. Bahe bitkileri, gerek kapsam ndaki zenginlik gerekse teknolojik geli melerin en yo unoldu u alanlardan biri olmas sebebiyle gncel geli meler do rultusunda e itim retiminin de dinamik olmas gereken bir konumdad r. te yandan, Bologna Sreci do rultusunda YK taraf ndan Trkiye Yksek retim Yeterlilikler erevesi (TYY) ile TYY emel Alan Yeterlilikleri kapsam nda Tar m, Orman ve Su rnleri Temel Alan Yeterlilikleri de belirlenmi ve onanm t r. Dolay s yla Bahe Bitkileri alan nda da dzey yeterliliklerinin (n Lisans, Lisans, Yksek Lisans, Doktora) belirlenmesi ve bu erevede ders planlar ve ieriklerinin gzden geirilmesi gereklidir. Burada yksek retimin modernizasyonu kapsam ndaki di er tm alanlarda oldu u gibi Bahe Bitkileri alan nda da Bologna Srecinin renci merkezli yakla m n n; e itim retim ve ara t rmalarda, toplum ve endstrinin istek ve tercihlerinin dikkate al nmas gerekmektedir.

Yksek retim, Bologna Sreci, Yeterlilikler, Tar m, Bahe Bitkileri.

Process YOK (Higher Education Council of Turkey) determined and approved Qualifications of Fields of riculture, Forestry and Fishery in the scope of

HETR) and Qualifications of Fields of Education. Therefore, in the field of Horticulture,

Horticulture.

GiriBahe bitkileri a s ndan tar msal

yksek retim konusuna gemeden nce lkemiz yksek retiminin nemli baz

eklerini dikkate almakta yarar vard r. Bugn Trkiyede 62si vak f 103 devlet olmak zere toplam 165 niversite vard r. lkemizdeki var olan niversitelerin say lar n n y llara gre da l m izelge 1de verilmi tir. 2010dnemi itibariyle yksek retimdeki rencilerin e itim dzeyine gre da l m izelge 2de; ayn dnemde yksek retim

kurumlar ndaki retim elemanlar n n da l m ise izelge 3de grlmektedir (Anonim 2011a,

ugn Trkiyede toplam yksek retim rencisinin lisans rencisidir. Bu durumu Cumhuriyetin ba lang c nda yksek retimdeki renci say lar yla kar la t rmakta yarar vard r. de Darlfnundaki renci say s y llar aras ndaki y lda Darlfnundan

renci say s ise 554(y ll k ortalama mezun say s ) (Dlen, 2010). SYM istatistiklerine (Anonim 2011b)

Trkiye VI. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresi 2011, anl urfa

II

gre 2009 2010 dneminde sadece bir y lda Trkiyede niversitelerden mezun olan toplam rencilerin say s ise tir. Bu rakamlar

kkate al nd nda Trkiyede yksek retimin nereden nereye geldi i ve bugnk bykl daha iyi anla lmaktad r.

2010 y llar aras nda Dnyada ve Trkiyede uluslararas indekslere giren dergilerde yay nlanan makale say lar (Anonim 2011c, d) izelge 4de; 27 Avrupa lkesinin tm alanlardaki bilimsel yay n say lar na gre 2010 y l s ralamas ise (Anonim 2011c) izelge 5de verilmi tir. Trkiyedeki bilimsel yay n say lar 2000li y llarda byk art gstermi ve bu art la Trkiye dnya s ralamas ndaki yerini s radan s raya ykseltmi tir. Avrupa lkeleri ierisinde ise Trkiye adet bilimsel yay n say s yla 2010 y l nda 7. s rada yer alm t r. niversitelerde teknoparklar n kurulmas ve faaliyet gstermesinin bu geli melerde byk pay olmu tur. lkemizde 2001 y l nda 1 adet olan teknopark say s 2009 y l itibariyle 31e ykselmi tir (izelge 6). Bununla birlikte 12 yeni teknopark n yap m da srmektedir (izelge 7). Bunlar n da yak n zamanda tamamlanmas yla

lar n toplam say s 43e ula acakt r. Bu a amada kendimize sormam z gereken iki

Uluslar aras indekslere giren yay nlarda bahe bitkileri yeterli paya sahip mi?

Bu teknoparklarda bahe bitkileri alan nda tar msal al malar var m ? Varsa yeterli mi?

Tar msal Yksek retimdeki Baz statistik Gerekler

lkemizde niversitelerdeki mevcut Ziraat Faklteleri say s 26d r. Bu fakltelerde

retim yesinin lkemizdeki tm retim yeleri ierisindepay olmaktad r (izelge 8). renci say lar bak m ndan ise ziraat faklteleri di er baz faklteler ile kar la t r lacak olursa daha arp c sonulara ula lmaktad r. 2010dneminde Ziraat Faklteleri, toplam rencisiyle rgn re renciler ierisinde % 1,2lik

d k paya sahip olmu tur (izelge 8)durum itibariyle, Ziraat Fakltelerinde retim yesi ba na d en renci say s ise 13,7dirDolay s yla bu a amada da sorulacak baz sorular vard r:

Bu rakamlar tatmin edici mi? (Daha ok ihtiya olan Ziraat Mhendislerini yeti tirmek ve bilimsel ara t rmalardaki zgnlk a lar ndan d nld nde bu rakamlar n hakki verilmi midir?)

niversiteler tar msal alanda bir istihdam kap s m olmal ?

niversiteler, esas olarak lkenin ilgili sektrlerine onlar n ihtiyac n kar layacak ekilde kaliteli eleman m yeti tirmeli?

Ziraat Faklteleri ve Mevcut Lisans Programlar

Ziraat Fakltelerinde halen toplam 14 blm iinde 14 lisans program vard r. Bunlar a a da s ralanm t r:

Bahe Bitkileri

Biyosistem Mhendisli iG da Mhendisli iPeyzaj MimarlSu rnleri Mhendisli iSt TeknolojisiTar m EkonomisiTar m MakineleriTar msal BiyoteknolojiTar msal Yap lar ve

Ayr ca, SYM k lavuzuna giren Ziraat Fakltelerinin d nda tar msal konular ieren di er baz lisans programlar n da grmek mmkndr. Bu programlar ile bulunduklar niversite ve fakltelerin listesi izelge 10da verilmi tir. Bahe bitkileri kapsam iindeki gerek rn e itlili i, gerek bu rnlere dnk teknolojik alanlar n zenginli i, bahe bitkileri faaliyetleri ve e itiminin ok ynl olmas n


III

zorunlu k lmaktad r. Keza, bu zenginlik bahe bitkileri alan ndaki profesyonel yakla mlarda nemli bir dinamizmi gerektirmektedir. Dolay s yla, Dnyada bahe bitkileri alan ndaki her trl geli me ciddi bir takip gerektirir. Tm bilimsel ve teknolojik geli melerin, her trl meyve, sebze ve ss bitkisinin yeti tiricili inden, muhafazas , pazarlanmas ve tketilmesine kadar tm alanlarda dikkate al nmas zorunludur. Bu geli meler e itim dzeylerine mutlak yans t lmal ve buna paralel olarak, e itimin her kademesi devaml bir geli me iinde olmal d r. Her sene temel bilgilerin d nda rencilere ayn bilgilerin verilmesi niversiter e itim ile ba da maz. Bu ba lamda a a daki sorular gndeme gelmektedir:

Mevcut bahe bitkileri lisans programlar zaman m z ko ullar na uygun mu?

Mevcut e itim retim yntem ve mfredatlar zaman m z ko ullar na uygun

Dnyadaki yenilikler ve yap lan bilimsel ara t rma sonular e itim retim ieri ine ne lde yans t l yor?

Yksek retimde Yeniden Yap lanma ve Bologna Sreci

Yksek retimin yeniden ve a da bir ekilde yap lanmas iin yksek retimde

modernizasyonu kapsayan Bologna Sreci bu konuda ciddi bir arat r. 21.01.2010 tarihinde Trkiye Yksek retim Yeterlilikler erevesi (TYY)nin (izelge 11); 13.de TYY Temel Alan Yeterliliklerinin YK taraf ndan onaylanarak yrrl e konulmas yksek retimimizde nemli bir geli medir. Bu do rultuda Tar m, Orman ve Su rnleri temel alan lisans yeterlilikleri de belirlenmi tir (izelge 12). Tm tar msal yksek retimde belirlenen asgari kriterlere gre blmlerin, her dzeydeki programlar n, derslerin ve mfredatlar n yeniden yap lanmas na sratle ba lanmal ve 2012 sonuna kadar bitirilmesi

Her dzey (n lisans, lisans,

yksek lisans ve doktora) iin burada dikkate al nmas gerekli kriterler a a da verilmi tir:

O Alan ve o Dzey in Sahip Olunmas Kuramsal ve Uygulamal Bilgi

O Alan ve o Dzey in Sahip Olunmas Kuramsal/Bili sel ve

Uygulamal

Ba ms z al abilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinli i renme Yetkinli ileti im ve Sosyal Yetkinlik

Alana zg YetkinlikSadece AB lkeleri veya Bologna sreci

iindeki lkelerde de il Dnyadaki bir ok lkede akademik kalite kt lar ndan biri ve en nemlisi olan nlisans, lisans, yksek lisans ve

uygulamalar yayg n olarak kullan lmaktad r. Birka sene iinde yksek retim kurumlar ndan mezunlar n yeterlilikleri mezun olduklar programlar n akreditasyonu ile belirlenecek ve bunlar n d nda olanlar n kendili inden sistem d nda kalmas gndeme

Alan yeterlilikleri ile ilgili YK karar ndan sonra, hangi niversitelerimizde bahe bitkileri alan nda yeterlilikler bel

Dnyada ve Trkiyede Bahe Bitkileri Dnyadaki e itli lkelerde bahe bitkileri

retim ve teknolojisi alanlar nda verilen

lisans dzeyinde 100den fazla ders vard r. Bunlardan baz lar a a da grlmek

rn ve yeti tiricilik dersleriGenel Ba c l k Ba ve zm Yeti tiricili i

Il man klim Meyveleri ve Yeti tiricili i (Her Tr in Ayr Dersler) Tropik klim Meyvecili i (Her Tr in Ayr Dersler)Subtropik klim Meyvecili i (Her Tr in Ayr Dersler)

Turungil Yeti tiricili i


IV

Sert Kabuklu Meyveler ve Yeti tiricili izms Meyveler

zel SebzecilikMantarc l k Mantar Tr ve e itleriAromatik, T bbi ve Kokulu Bitkiler (her grup iin ayr dersler)Kkleri Yenen Bahe BitkileriKesme iekilik (her tr iin ayr dersler; rne in orkideler, gller, vb)Saks iekili i Ss ve Peyzaj Bitkileriok Y ll k Ss Bitkileri Yeti tiricili iKesme iek So anlar ve retimi

Bahe Bitkilerinin o alt lmasBahe Bitkilerinin IslahBahe Bitkilerinin FizyolojisiBahe Bitkilerinde retim Teknolojileri Bahe Bitkilerinde Organik retim

Bahe Bitkilerinde Kullan lan retim

Bahe Bitkilerinde Hormon Kullan mBahe Bitkileri retiminde Kullan lan

Bahe Bitkilerinde Alt Yap al malar Bahe Bitkilerinde Molekler BiyolojiBahe Bitkilerinde Biyoteknoloji Bahe Bitkilerinde Doku Kltr ve Mikro retim Bahe Bitkilerinde retim Planlamas

ar m (her alan ve bitki grubu iin ayr dersler)Bahe Bitkilerinde SertifikasyonBahe Kurma TeknikleriBahe Bitkileri evre li kileriBahe Bitkilerinde Hasat Sonras

Bahe Bitkilerinin Muhafaza ve

Bahe Bitkileri Yeti tiricili inde Sorun

Bahe Bitkilerinde Srdrlebilir Yeti tiricilik Bahe Bitkilerinde Genetik ve Islah lkeleri (her grup iin ar dersler)

Bahe Tasar m ve Dzenlemeleri

Ba Teknolojisi

Pomoloji ve Tan Budama ve A lamaFidanl klar ve Fidanc l k

rt Alt Yeti tiricili iSera Kurma ve n aatSerac l k ve YnetimiPazarlama, Sat , Katma De er Olu turma

Yo un ve Endstriyel retim

Yabanc Otlar ve Kontrol Kurak klim Bahecili i K y Bahecili i

Beslenme ve Sa l kl Ya amda Bahe

Ss Bitkilerinde Hasat ve DepolamaHobi Bahecili i (Her Alan in Ayr

GvenlikBahe Bitkilerinde SulamaBahe Bitkilerinde Zararl larBahe Bitkilerinde Hastal klarBahe Bitkilerinde Kullan lan Makine,

Bahe Bitkilerinde Toprak ve GbreBahe Bitkilerinde Toprak leme Bahe Bitkilerinde Koruma ve la Kullan m (Mcadele) Bahe Bitkilerinde Sulama ve DrenajBahe Bitkileri Teknolojilerinde letme ve YnetimTr ve e itlere Gre Meyvecilik

Tketim ekillerine Gre Ba c l k

Tr ve e itlere Gre Sebzecilik


V

Bahe bitkileri lisans e itim retiminde Dnyada ok de i ik metotlar izlenmektedir. rne in Avustralyadaki Charles Sturt University bnyesinde bahe bitkileri lisans 2 grup alt nda yap lmaktad r (Guisard and Kent,

retim Bahecili i evre ss Bahecili i

Buralardaki dersler ise ana konulara gre de i iklik gstermekte ve 3 grup alt nda toplanmaktad r:retim Bahecili inde

zel Konu Dersleri Semeli Dersler

evre Ss Bahecili inde

zel Konu Dersleri Semeli Dersler

renciler ak zorundad r.Bu rnekte grld gibi niversiteler, bnyelerinde hangi konuya a rl k vereceklerini talebe gre belirlemekte ve o kapsamda lisans program amakta ve o kapsamda olmas gereken dersleri vermektedirler. Keza, a k retim, uzaktan retim retim de tar m alan nda yay lmaktad r. Tabii ki, bahe bitkileri alan nda da bu rnekleri grmek mmkndr.Tm Dnyada yksek retimin yeniden yap lanmas nda bilgisayar teknolojilerinin kullan lmas ka n lmaz olmu tur. Bilgiye

a ma ve bilgiyi derinle tirme iin sadece retim elemanlar n n tablet eklinde bilgi vermesi dnemi yerine nteraktif retme ve renme dnemi oktan ba lam t r. E itim retimde renci Projeleri al malar ile rencilerde zgnlk ve Yarat c l k Ruhunun olu turulmas temel kabul

Ka niversitemizin bahe bitkileri blmnde mfredata yeni dersler eklendi?

Ka niversitemizin bahe bitkileri blmnde eski mfredatlar yenilendi?

Yukar da a klanan kapsamda, yksek retimin amac , belirli dzeylerde

bilgi ile o alanda ve dzeyde

yeterlilik sa layan renci yeti tirilmesidir. Bunun iin, Bologna srecinin renci merkezli yksek retim metot ve uygulamalar esast r.

lkemizde bahe bitkileri blmleri bilimsel ve teknolojik kapsamlar ile piyasan n ve ilgili sektrlerin ihtiyac na uygun olarak renci yeti tiriyorlar m ?

lkemizde bahe bitkileri blmleri iinde ka lisans program vard r? Lisans program e itlendirilmesinin gereklili i d nlmekte

Bahe bitkileri lisans rencileri elektronik ortamlardan ne kadar yararlanmaktad r?

Dnya lkelerinde tar msal retime talepler genellikle azalmaktad r. Bahe bitkileri alan nda da ayn s k nt lar vard r

Eskiye oranla bu talep azalmas n n nemli nedenleri vard r. Bunlar aras nda zellikle,

Tar msal e itim retimlerde yenilenmeye dnk al nan nlemlerin yetersizli i;Piyasa ve sanayinin ihtiyalar n n tam olarak kar lanamamas ;Yenilik ve ekicilik aray lar ;E itimini ald konuyu iyi bilen mezunlara olan ihtiyalar;Tar m n di er alanlarla ili kilerinin gerektirdi i ortak al malar n

aras nda say labilir.

Bu konularda sve Tar msal Bilimler niversitesinde yap lan bir al ma, tar msal yksek retimde Akademi Ynetim (Hkmet) l sarmal n n, sektrn ihtiya ve gr leri do rultusunda, s k bir i birli i gstermelerinin gereklili ini somut


VI

olarak gstermi tir (Burada zellikle bahe bitkileri alanlar n n da dhil oldu u, tar msal e itim retim ve ara t rmalarda, g da ve tar msal sanayinin lokomotif rol oldu u vurgulanmaktad r. Hkmetin yapaca yard m ve yat r mlarda etkinlik verimlilik srdrlebilirlikilkelerini dikkate ald ve politik kararlar n bunlara gre verdi i belirtilmektedir. Burada zellikle, bilimsel ara t rma & yksek retim ve yay m hizmetlerinde

Tar msal Bilgi Sisteminin kurulmas n n gereklili i de vurgulanmaktad r. Ayn ekilde uygulamaya dnk ara t rmalar, gerek devlet taraf ndan, gerek zel sektr taraf ndan daha ok desteklenmektedir. Sanayinin istedi i baz konulardaki ara t rmalar n ok uzun srmesi ise, o ara t rman n desteklenmesine engel te kil etmemektedir. te yandan mnferit ara t r c lar n, k sa vadeli ara t rma sonular ile kendi gr leri do rultusunda sektr ynlendirmeye al malar da gndeme

eklenecek al malar n zaman zaman adeta paradoks olu turdu u da gzlenmektedir:

Temel dzeyde katk s olan iyi bir ara t rma ile iyi bir yay n yapmak (!)Profesyonellerin istedi i uygulamaya dnk ara t rma sonular retmek (!)

Yukar da paradoks gibi grnen bu durum gerek temel bilim alan na ve gerekse uygulamaya yapt katk lsnde verilen destek konusunda amac na ula maktad r.Tm bunlar dikkate al nd nda, hangi ynl olursa olsun bahe bitkileri alan ndaki e itim retim ve ara t rmalarda gerekli olan l sarmal ili kilerin nemi birok alandan daha ok anla lmaktad r.

lkemizdeki bahe bitkileri ara t rmalar nda, yukar da a klanan l sarmal etkile imine kadar dikkate al n yor?

Ara t rmalardan al nan sonular ne kadaruygulamaya veya temel bilime katk sa l yor?Sonu ve neriler

Tm yukar da yap lan a klamalar itibariyle, bahe bitkileri alan nda da e itim

retim ve ara t rmalarda, toplum ve endstrinin istek ve tercihlerinin dikkate al nmas

Art k herkesin kafas na gre ara t rma yaparak, bunlar sadece akademik ykselmelerde kullanmas dnemi gemi tir. Finans kaynaklar herhangi bir soruna zm bulmayan veya bilime gerekten katk yapmayan projelere kap lar n kapatmaktad rlar. te yandan, Bahe Bitkileri Yksek retimi de i ik lkelerde farkl yap lardaki kurumlar iinde yap lmaktad r.

rne in,Tar m Fakltesi (Iowa), Tar m Bilimleri Fakltesi (Oregon,

Tar m ve Ya am Bilimleri Fakltesi

Tar m ve Do a Bilimleri Faklt

Uygulamal Biyolojik Bilimler Fakltesi (Hiro ima)Do al Kaynaklar, Tar m ve Veteriner Bilimleri Fakltesi (Queensland)Ya am Bilimleri Fakltesi (Reading) Jomo Kenyatta Tar m ve Teknoloji niv. (Kenya) Bahe Bitkileri Fakltesi (Chiba) sve Tar msal Bilimler niversitesi

( sve)

Burada nemli olan su ya da bu isimli akademik birimde e itim retimin yap lmas de il; yap lan e itim retim ve ara t rmalar n

sektre olan katk s d r. Yukar da yap lan a klamalar nda ve gerekler do rultusunda ortaya konan 16 soruya

soru ve sorunlara yksek retimde modernizasyon erevesinde zm bulma iradesi gsterebilecek miyiz?

Anonim 2011a. SYM Kay tlar , Anonim 2011b. SYM Kayitlari,

ULAKB M 2011.

Anonim 2011e. YK Kay tlar , Dlen, E. 2010. Cumhuriyet Dneminde Osmanl

Darlfnunu (1922 1933). stanbul Bilgi niversitesi Yay. 276, 521s.


VII

izelgeler ve ekill

izelge 1. lkemizdeki niversite say lar n n y llara gre da l m .N VERS TE SAYILARI

izelge 2. Yksek retimdeki rencilerin retim dzeylerine gre da l m (2010

Yksek retim Dzeyi E itim Tr Toplam renci Say larrgn A k & Uzaktannlisans

Lisansst (T pta Uzmanl k Dahil)m renci Say lar

*SYM Kay tlar

izelge 3. 2010 2011 dnemi itibariyle retim eleman say lar *. retim Eleman Dzeyi Toplam retim Eleman Say lar

ProfesrDoent

Yard mc Doent retim yesi Toplam

g. Gr., Ara . Gr., Okutman,...Toplam O retim Eleman Say s

*SYM Kay tlar


VIII

izelge 4. 1996 2010 y llar aras nda Dnyada ve Trkiyede uluslararas indekslere giren dergilerde yay nlanan makale say lar (Anonim 2011c, d).

Y llar Dnyadaki yay n say sTrkiyedeki yay n say s

Trkiyenin art oran (%)

Trkiyenin Dnyadaki pay

Trkiyenin Dnyadaki

s ras

izelge 5. 2010 istatistiklerine gre 27 Avrupa lkesinin tm alanlardaki bilimsel yay n say lar na gre s ralar

lkeler Y llar

ngiltere

talya spanya

Trkiyesve

Belika

ek Cum.rlanda

Gney K br s Lksemburg


IX

izelge 6. lkemizde faaliyet gsteren teknoparklar.UN VERS TELER EH R KURULU YILI

Orta Do uhsan Do ramac Bilkent zmir Yksek Teknoloji Enstits

Sabanc

stanbul Teknik

Seluk

ukurova

Sleyman Demirel Uluda

F rat Atatrk

Y ld z Teknik

stanbul

Bo azii

izelge 7. lkemizde yap m devam eden teknoparklar.

UN VERS TELER EH R KURULU

Gaziosmanpa a

Dumlup nar KTAHYAOndokuzmay s nn stanbul Ticaret STANBUL

Dzce DZCEanakkale 18 Mart ANAKKALEGebze Yksek Teknoloji Enst. KOCAELKahramanmara St mam KAHRAMANMARANam k Kemal TEK RDA


X

izelge 8. lkemizde ziraat fakltelerindeki toplam retim yesi say s ve bunun Trkiyedeki toplam retim yesi say lar na oran (Anonim, 2011a, e).

Ziraat FakltelerindeMevcut retim yesi Say lar *

Trkiyedeki Toplam ret m yelerine Oran

ProfesrDoentYard mc Doent

Trkiyede Top. .yesi Say s

izelge 9. 2010 2011 dneminde Trkiyede baz fakltelerdeki renci say lar ile bunun toplam lisans rencileri ierisindeki paylar (Anonim, 2011b).

FAKLTELER TOPLAM L SANS RENC SAYILARI

TRK YEDEK TOPLAM RGN L SANS RENC SAYISI NDEK PAYI (%)

BF, KT SAT, LETME, T C.B L. VD.EDEB YAT

E T M MHEND SL K & M MARLIK E T M

GZEL SANATLAR & TASARIMZ RAAT

izelge 10. Ziraat fakltelerinin d nda yine tar msal konular ieren SYM k lavuzundaki baz lisans programlar ile bunlar n bulundu u niversite ve faklteler.

N VERS TE VE FAKLTE L SANS PROGRAMLARIFatih niv. Mh. Fak., Yeditepe niv. Mh.

Genetik ve Biyomhendislik

3. Ege niv., Mhendislik Fak.; 4. Y ld z Teknik niv.,vd.

Biyomhendislik

5. Hacettepe niv., . .B.F.; 6. Ankara niv. Ev Ekonomisi Yk.Okulu

Aile ve Tketici Bilimleri

7. Ege niv., Mhendislik Fak.8. U ak niv., Mhendislik Fak.

Deri Mhendisli i

9. Sabanc niv., Mhendislik ve Do a Bilimleri Fak. Biyoloji Bilimleri ve Biyomhendislik

r niv., Ttn Eksperli i Yk. Okulu Ttn Eksperli i

11. Hacettepe niv. Mh. Fak. Hidrojeoloji Mhendisli i12. Ni de niversitesi, Tar msal Teknoloji ve G da

13. Lefke Avrupa niv., Tar m Bilimleri ve Bahe Bitkileri retimi ve Pazarlamas Tar m letmecili iPeyzaj Mimarl

14. Uluslararas K br s niv., Tar m Bilimleri ve Biyosistem Mhendisli iBitkisel retim Teknolojileri


XI

iz

elge

11.

Trk

iye

yks

ek

retim

yet

erlil

ikle

r er

eve

sind

e ka

bule

dile

n ab

lon.

T

RK

YE

Y

KSE

K

RE

TM

YE

TE

RL

LK

LE

R

ER

EV

ES

(TY

Y

)

TY

Y

D

ZE

Y

BLG

Uyg

ulam

al

BE

CE

RL

ER

Kav

ram

sal/B

ilise

lU

ygul

amal

YE

TKN

LK

LER

Ba

ms

z

alab

ilme

ve

Yet

kinl

ii

re

nme

Yet

kinl

ii

leti

im v

Ala

na

zg

Yet

kinl

ik

LSA

NS

6. D

zey

1. D

zey

Ala

nnd

aki

gnc

el b

ilgile

ri i

eren

der

s ki

tapl

ar,

uygu

lam

a ar

age

rel

eri v

e di

er

ileri

dze

ydek

i

uygu

lam

al

Ala

nnd

a ed

indi

i ile

ri d

zeyd

eki

uygu

lam

al b

ilgile

ri

Ala

nnd

a ed

indi

i ile

ri d

zeyd

eki b

ilgi

deer

lend

irebi

lme,

so

runl

ar

tan

mla

yabi

lme,

ara

trm

alar

a ve

ka

ntla

ra d

ayal

zm

ne

riler

i ge

litir

ebilm

e.

Ala

n il

e ilg

ili il

eri

dze

ydek

i bir

al

may

ba

msz

ola

rak

yr

tebi

lme.

A

lan

ile

ilgili

uy

gula

mal

arda

kar

lala

n ve

ng

rl

emey

en

karm

ak

soru

nlar

z

mek

i

in b

ireys

el v

e ek

ip

yesi

Soru

mlu

luu

altn

da

al

anla

rn b

ir pr

oje

er

eves

inde

gel

iim

lerin

e y

nelik

etk

inlik

leri

yne

tebi

lme.

Ala

nnd

a ed

indi

i ile

ri d

zeyd

eki

ele

tirel

bir

yakl

am

la

deer

le

renm

e

re

nmes

ini

ynl

endi

rebi

lme.

Y

aam

boyu

renm

eye

iliki

n

geli

tireb

ilme.

Ala

n il

e ilg

ili k

onul

arda

ilgi

li ki

i ve

kur

umla

r bi

lgile

ndire

bilm

e;

dn

cele

rini v

e so

runl

ara

iliki

n

zm

ne

riler

ini y

azl

ve s

zl

Ala

n il

e ilg

ili k

onul

arda

d

nce

lerin

i ve

soru

nlar

a ili

kin

z

m

neril

erin

i nic

el v

e ni

tel

ve o

lmay

an k

iile

rle p

ayla

abilm

e.

yaad

sosy

al

evre

iin

pro

je v

e et

kinl

ikle

r dz

enle

yebi

lme

ve

bunl

ar u

ygul

ayab

ilme.

Bi

r yab

anc

dili

en

az A

vrup

a D

il Po

rtfy

B1

Gen

el D

zey

inde

ku

llana

rak

alan

ndak

i bilg

ileri

izle

yebi

lme

ve m

esle

kta

lar

ile

ileti

im k

urab

ilme.

A

lan

nn

gere

ktird

ii e

n az

Lisa

ns l

eri D

zey

inde

bilg

isay

ar

yaz

lm il

e bi

rlikt

e bi

liim

ve

ileti

im te

knol

ojile

rini

Ala

n il

e ilg

ili

veril

erin

topl

anm

as,

yoru

mla

nmas

, uy

gula

nmas

ve

sonu

lar

nn

duyu

rulm

as

aam

alar

nda

klt

rel v

e et

ik

deer

lere

uyg

un

Sosy

al h

akla

rn

evre

nsel

lii,

sosy

al

adal

et, k

alite

kl

tr

ve

kl

tre

l de

erle

rin

koru

nmas

ile

ev

re

koru

ma,

i sa

l v

e g

venl

ii k

onul

arnd

a


XII

iz

elge

12.

Tar

m, O

rman

ve

Su

rnl

eri t

emel

ala

n L

SAN

S ye

terli

likle

ri.2.

1.2.

Tarm

, Orm

an v

e Su

r

nler

i Tem

el A

lan

LSA

NS

Yete

rlilik

leri

(Aka

dem

ik A

rlkl

)

TY

Y

D

ZE

Y

BLG

BE

CE

RL

ER

Bili

sel

Uyg

ulam

al

YE

TKN

LK

LER

ms

z

alab

ilme

Ala

bilm

e Y

etki

nli

i

re

nme

Yet

kinl

ii

leti

im v

e So

syal

Yet

kinl

ikA

lana

zg

LSA

NS

6. D

zey

1. D

zey

1.Ta

rm, O

rman

ve

Su

r

nler

i ala

nlar

yla

ilgili

ku

ram

sal v

e uy

gula

mal

2. E

dind

ii b

ilgile

rin

doru

luu,

gv

enirl

ilii v

e g

ncel

liin

i de

erle

ndirm

e ve

bilg

i r

etm

e y

ntem

leri

biyo

eitl

ilik

ve

srd

rl

ebili

r kay

nak

yne

timi,

krs

al k

alk

nma,

ta

sarm

, pla

nlam

a ve

lla

nm

na

yne

lik b

ilgile

ri ta

nr.

4.A

lan

ile

ilgili

st

rate

jiler

i, y

ntem

ve

tekn

ikle

ri l

me

ve

deer

lend

irme

bilg

isin

e

5.G

da, y

enile

nebi

lir

ham

mad

de

retim

i ve

/vey

a i

lem

e s

rel

eri

hakk

nda

bilg

i sah

ibid

ir.

1.Ed

indi

i

uygu

lam

al

alan

yla

ilgili

ola

y ve

olg

ular

bili

mse

l y

ntem

ve

2.El

de e

ttii

ve d

eer

lend

irir.

3.So

runl

ar

tan

mla

r, an

aliz

ed

er, a

ratr

mal

ara

ve k

antla

ra d

ayal

zm

ne

riler

i ge

li

1.A

lan

yla

ilgili

a

lm

alar

ba

ms

z ol

arak

yr

tr

, da

nm

anlk

, den

etim

ve

bilir

kiili

k ya

par.

kar

lala

n ve

n

gr

lem

eyen

soru

nlar

zmek

iin

bire

ysel

ve

ya e

kip

yes

i ola

rak

soru

mlu

luk

alr.

3.So

rum

lulu

u al

tnda

a

lan

lar

geli

imle

rine

yne

lik

yne

tir.

4.D

isip

linle

r ara

s a

lm

a ya

par.

1.A

lan

nda

edin

dii b

ilgi

yaam

boy

u

renm

eye

iliki

n ol

umlu

tu

tum

gel

itir

ir.

ara

trr.

ula

r, an

aliti

k d

nr

ve

rm y

apar

.

yara

rna

kulla

nr.

1.To

plum

un v

e d

nyan

n g

ndem

inde

ki o

layl

ara/

geli

mel

ere

duya

rld

r ve

bu g

eli

mel

eri i

zler

.

yaad

sosy

al

evre

iin

pro

je

ret

ir ve

uyg

ular

.3.

Ala

nyl

a ilg

ili k

onul

arda

ilgi

li ki

i ve

kur

umla

r bi

lgile

ndiri

r. D

n

cele

rini v

e so

runl

ara

iliki

n

zm

ne

riler

ini y

azl

ve s

zl

olar

ak a

ktar

r, to

plum

un

bilin

len

mes

ine

katk

da b

ulun

ur.

4.D

n

cele

rini v

e so

runl

ara

iliki

n

zm

ne

riler

ini v

erile

rle

olm

ayan

ki

ilerle

pay

lar.

5.Fa

rkl

klt

rlerd

e ya

ar v

e so

syal

ya

ama

uyum

sala

r. 6.

Bir y

aban

c d

ili e

n az

Avr

upa

Dil

Portf

y

B1 d

zey

inde

kul

lana

rak

alan

ndak

i bilg

ileri

izle

r ve

mes

lekt

ala

r ile

ilet

iim

kur

ar.

7. A

lan

nn

gere

ktird

iid

zey

de

bilg

isay

ar y

azlm

ile

birli

kte

bili

im v

e ile

tiim

tekn

oloj

ilerin

i ile

ri d

zeyd

e ku

llan

r.

1.

evre

sel,

tekn

ik,

ekon

omik

yn

leri

dikk

ate

alar

ak ta

rm,

orm

an v

e su

r

nler

i al

anla

rnda

pla

n ve

pr

oje

haz

rlar,

uygu

lar,

yne

tir v

e

2.Bi

limse

l, k

ltre

l ve

etik

de

erle

re

3.A

lan

yla

ilgili

m

evzu

ata

hki

mdi

r ve

uyg

un d

avra

nr.

4.So

syal

hak

larn

ev

rens

elli

i, so

syal

ad

alet

, kal

ite k

lt

r

ve k

lt

rel

deer

lerin

kor

unm

as

ile

evre

kor

uma,

i

sal

ve

gve

nli

i on

ular

nda

yete

rli


B LD R LER


Trkiye Turungil e it Geli tirme Program

enay Kurt , Ertu rul Turguto lu , Glay Demir , Nejla elikBat Akdeniz Tar msal Ara t rma Enstits Mdrl

zetlkemiz turungil plantasyonlar , nemli ekonomik kay plara neden olan birden fazla virs ve virs

benzeri hastal klarla bula kt r. Bu nedenle Virs ve Virs Benzeri Hastal klardan Temiz Turungil A gz Elde Edilmesi al malar na 1988 y l nda ba lanm t r. Bu al ma kapsam nda biyolojik indekslemeler, serolojik testler, elektroforez yntemi ile te his, srgn ucu a lama tekni i (SUA) ve s cakl k tedavisi (ST)

ikleri uygulamaya konulmu tur. 1992 y llar aras nda yap lan al malar n sonular 1. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresinde ve 19932003 y llar aras nda yap lan al malar n sonular 4. Ulusal Bahe BitkKongresinde sunulmu tur. 2010 y l nda yurt ii ve yurt d ndan gelen yeni e it ve klonlar ile programa dahil edilen birey say s 19 e ula m t r. Bunlardan SUA, s cakl k tedavisi ve kontrol indekslemeleri tamamlananlar, iki farkl ana zerine a lanarak ana dam zl k blo a dikilmi lerdir. Ayr ca bugne kadar 1.250.000 adet temiz a gz resmi ve zel fidanc l k kurulu lar na, 500.000 adet sertifikal turungil fidan da reticilere da t lm t r. Bu bildiride, Trkiye Turungil e it Geli tirme Program kapsam nda 19922010 y llar aras nda yap lan al malara ili kin sonular verilecektir.

Turungil, Srgn ucu a lama, in vitro, Virs, ndeksleme

in vitro,

Girilkemiz turungil yeti tiricili i

bak m ndan zellikle kalite baz nda elveri li ekolojik ko ullara sahiptir. lkemizde turungil yeti tiricili ine uygun alanlar n ancak % 25 i turungil yeti tiricili iyap lmaktad r. Turungil alanlar n n byme h z y llara gre de i mekle birlikte y lda

seviyesindedir (Ta demir ve Turungil retimi lkemizin

toplam meyve retiminde, zm sonra nc s rada yer almas na kar n, ihracat ynnden birinci s rada bulunmaktad r. Trkiye turungil yeti tiricili i yap lkeler aras nda da

dnyada retim miktar ile . s rada yer almaktad r (

Dnya ve lkemizde gnmzeh zla geli en turungil yeti tiricili i beraberinde nemli problemleri getirmektedir. Turungil retiminde verim ve kaliteyi etkileyen en nemli faktr virs ve virs benzeri hastal klar d r. Virs hastal klar ile ilgili olarak y llar aras nda Dr. Chapot taraf ndan yap lan al malarda lkemizde baz turungil virs hastal klar n n varl belirlenmi tir (H zal ve Gral, 1987). 1960 y l nda Akdeniz Blgesinde stubborn zerine simptomolojik olarak yap lan bir al mada, Washington naveldeThomson navelde % 75 ve yerli portakallarda


% 12 bula kl k belirlenmi tir (Cengiz, 1965). 1960l y llar n sonunda Ege Blgesi Satsuma mandarinlerinde yap lan bir al mada blgede % 15,6 oran nda exocortis hastal ile bula kl k bulunmu tur (Azy llar nda Ege Blgesi Satsuma mandarinlerinde virs hastal klar n n tespiti iin yap lan bir al mada incelenen 93 Satsuma mandarini a ac ndan 43nde Tristeza virs bulunmu tur. Ayr ca blgede % 15 psorosis ve % 42 exocortis

al na rastlan lm t r (Azeri ve Heper, 1970 y llar nda Adana, Antalya,

Hatay ve el illerinde simptomolojik taramalar sonucunda tristeza virs bulundu u saptanm t r. Hastal n a alar n veriminde %

an nda d kl e neden oldu u belirtilmi tir

Turungillerde verim ve kaliteyi art rmak ve dnya pazar nda rekabet gcne ula abilmek iin birok lkenin e it geli tirme, ar nd rmaindeksleme ve introdksiyon konular n ieren turungil e it geli tirme programlar n n uygulanmas na ok nceden ba lad klar grlmektedir. Kaliforniyada byle bir program n ba lang c n olu turan al man n 1937 y l nda ba lat ld ve daha sonraki y llarda bunun geli tirildi i taraf ndan belirtilmi tir. Bu gnk durumdaABD, Avustralya ve spanya gibi baz lkelerde turungil yeti tiricili inde e it geli tirme, introdksiyon ve ar nd rma konular nda izlenecek yntemleri belirleyen turungil programlar bulunmaktad r. lkemizde iseve Trkiye aras nda imzalanan TCP/TUR/8855 numaral Turungil Virs ve Virs Benzeri Hastal klar n Kontrol ile Turungillerin Geli tirilmesi Projesi ile spanya ve Kaliforniyada uygulanan programlar n en iyi ynlerini ieren 1988 y l nda Narenciye ve Serac l k Ara t rma Enstitsba lat lm t r. Programa 1979 y l nda A Gz

Sertifikasyon ve e it Geli tirme Projesinde kesin seimi yap lan 36 bireyin indekslenmesi ve ar nd r lmas al malar na ba lanm t r. m nda 1988y llar nda ndikatr Bitkilerle ndeksleme ve Ar nd rma Konular nda Haz rl k, 1990y llar nda Ar nd rma ve ndeksleme Laboratuvar na lerlik Kazand r lmas ile Ar nd r lm lk Bitkilerin Elde edilmesi ve

1993 y llar nda EldA gznn Da t m ve Ana Dam zl k

Blo unun Kurulmas al malar yap lm t r. 1994 y l nda projenin ismi Trkiye Turungil e it Geli tirme Program olarak revize edilerek G da, Tar m ve Hayvanc l k Bakanl bnyesinde srekli bir proggetirilmi tir. Programa daha sonraki y llarda yurt ii ve yurt d ndan gelen yeni e it ve

rek virsten ar nd r lan e it say s 2010 y l itibar yla ula m t r.

Program Bat Akdeniz Tar msal Ara t rma ts Mdrl nn Meyvecilik Blm

Kayaburnu yerle kesinde yrtlmektedir. Materyal olarak; yurtd ndan getirilen, e itli yntemlerle slah edilen, bula k oldu u belirlenen veya sa l k durumu pheli olan tr, e it ve tipler ile testlemede indikatrkullan lan kullan lmaktad r. ndikatr

Meksika laym , Madam portakal , Pi eapple portakal , Parsons Special

10 seleksiyonu, A a kavunu

royer sitranj , Kaba limon kullan lmaktad r.

YntemTrkiye Turungil e it Geli tirme

Program ; ar nd r lacak bitkilerin elde edilmesi ve seimi, n s cakl k , srgn ucu a lama, mikro a lama,indeksleme, s cakl k tedavisi, ad na do ruluk de erlendirmesi, genetik kaynak / ana dam zl k bloklar ile a gz o alt m bloklar n n kurulmas basamaklar ndan olu maktad r

Kaynak bitkilerin elde edilmesi ve seimi: ntrodksiyon, slah veya seleksiyon yoluyla

en bireyler o alt larak yeterli say da srgn sa lanabilecek bykl e gelene kadar bak mlar yap lmaktad r. Daha sonra ar nd rma kapasitesi lsnde bireylerin seimleri gerekle tirilmektedir. Bu seimde lkemiz turungil sektrnn gereksinimleri dikkal nmaktad r.

n s cakl k tedavisi: Ar nd rma al mas iin seilen bireyler, ar nd rmaya al nmadan 2hafta nce baz virs hastal klar n n inaktif hale getirilmesi amac yla 304 Cye ayarlanm

prak budamalar yap larak yaprak koltuklar ndan yeni srgn olu umu te vik


edilir. Bu uygulama s cakl k art ile aktif hale gelen baz virs benzeri hastal klar a s ndan ise olumsuz etki yapabilmektedir. Bu nedenle bu tr virs benzeri hastal klar ile bula k oldu u bilinen e itlere n s cakl k tedavisi uygulanmamakta, do rudan ar nd rma al mas iin yeni srgn olu umu te vik edilmektedir.

Srgn ucu a lamaSrgn olu umunu te vik etmek amac yla

yaprak budamas ile ayn zamandasrgn ucu a lamada ana olarak kullan lacak Troyer sitranj tohumlar her iki tohum kabu u soyularak, agar ile kat la t r lm Murashige & Skoog (1962) ortam na ekilmektedir.

koltuklar ndan kan yeni srgnler yakla k 1 cm boya ula t nda, srgkayna olarak kullan lmaktad r. Bym olan Troyer sitranj rleri aseptik ko ullar alt nda kltr tplerinden kart larak kotiledonlar ve

epikotil (gvde) ve 1 k) kalacak ekilde k salt l r. Binokler alt nda epikotilin st k m nda ters T eklinde kesim yap larak ana a lama iin haz rlanm olur. Daha nceden byk yapraklar al nm srgnlerde aseptik ko ullar ve binokler alt nda

yaprak tasla ile 0,18 mm boyutundaki srgn ucu

al narak, analar zerinde a lan kesim yerine yerle tirilir. Srgn ular n n taban kesim yzeyi, ters T kesiminin yatay k sm yla anac n kabuk yzeyine de ecek ekilde konur. A lanm bitkiler, s v MS ortam nda kltre al n r. Kltrler 27Cde gnlk 16 saat 1000 lks ayd nl k ko ullarda tutulur. virsten ari bitkilerin say s ; patojene, srgn ucunun bykl ne, a lamay yapan ki inin el becerisine ve baz patojenler iin srgn ucu kayna bitkilerin geli ti i evre ko ullar na ba l d r

Mikro a lama ( : Srgn ucu a lamadan sonra bitkicikler genelde 1,5ay sonra in vivo ko ullara aktarma bykl ne gelmektedirler. Srgn ucu a lama sedilen bireyler, seralarda yeti tirilen kaba limon anac zerinde T eklinde kabuk a larak a lanmaktad r. A lanm bitkilerin bak mlar yap larak ertesi y l ubat Mart aylar nda en az 1 m boya ula anlar biyolojik indekslemeye al n rlar.

Trkiye Turungil e it Geli tirme Program kapsam nda Tristeza

(gren), Psorosis (kavlama), Tatterleaf, Exocortis (ccele me), Cachexia(gzenek) ve Stubborn (palamutla ma, yediverenle me) olmak zere 6 adet virs ve virs benzeri hastal k kontrol edilmektedir. Ayr ca Tristeza ve Stubborn iin serolojik testlemede yap lmaktad r.incelenen hastal klar, kullan lan indikatr bitkiler ve tekerrr say lar izelge 1de

tir.

inokulasyonu yap l rken Stubborn indekslemelerinde etmenin zelli inden dolay yana t rma kalem a s eklinde inokulasyon yap lmaktad r.

S cakl k Tedavisi (Roistacher, 197Biyolojik indeksleme ile ayn zamanda indekslenen bireylerden al nan iki adet a gz

rlerine a lanarak, bu sresince 16 saat ayd nl kta

40Cde karanl kta 30Cde s cakl k aktad r. Biyo

indekslemeler sonucu virsten ar nd r lm oldu u belirlenen bireylerin o alt lmas nda s cakl k tedavisi uygulanan a gzlerinin srgnleri kullan lmaktad r.

Ad na do ruluk de erlendirmesi: ndekslemeler sonucu temiz bulunan bireyler;

ad na do ruluk de erlendirmeleri lzere iki farkl ana zerine a lanarak seralarda h zl bir ekilde meyve vermesi te vik edilmekte,

ojik zellikleri de erlendirilmektedir

na dam zl k a gz o alt m bloklar n n kurulmas : Biyolojik indeksleme ile virs ve virs benzeri hastal klardan temiz bulunan ve ad na do ruluklar belirlenen bireylerden ticari olanlar a gz o alt m, ana dam zl k ve genetik kaynak bloklar nda, ticari olmayan di er bireyler

ece genetik kaynak bloklar nda muhafaza

Bulgular ve Tart ma1992 y llar aras nda yap lan

al malar n sonular 1. Ulusal Bahe Bitkileri Kongresinde 2003 y llar aras nda yap lan al malar n sonular 4. Ulusal Bahe

ileri Kongresinde sunulmu tur. yeni kat l mlarla 2010 y l itibar yla 78 portakal

alt ntop, i ik turuncgil tr ve e idi olmak zere


turungil tr ve e iditurungil klonu dahil edilmi tir (izelge

srgn ucu a lamadan

rleaf iin

indekslemelere) al nm t r. sonucunda baz bireyler vi

virs benzeri hastal klar ile bula k km t r (izelge sorosis ile bula k bitki say s n n fazla olmas n n nedenin

bula kl k oran n n yksekolmas ndan kaynakland d nlmektedir. ndekslemeler sonucunda bula k bulunan

edilmi tir.Biyolojik indekslemeler yan nda bireyler

risteza virs hastal klar a s ndan de al nm ve

sonular , biyolojik indeksleme sonular paralellik gstermi tir.

onuvirs

ve virs benzeri hastal klardan temiz bulunans cakl k tedavisi ad na do rulu u

adet turungilturun ve Troyer sitranj zerine a lanarak

y llar aras nd dam zl kkaynaklar bloklar na dikilmi tir. Ana dam zl k

hastal klar iin y l , di er hastal klar ynnden 6 y l

al nmaktad r. 1992 y l ndan 0 y l na kadar

adet virs ve virs benzeri hastal klardan temiz turungil a gz retilerek resmi ve zel fidanc l k kurulu lar na verilmi tir. Bunun yan nda 1996 y l ndan 2010 y l na kadar 500.000 adet virs ve virs benzeri hastal klardan temiz sertifikal turungil fidan reticilere da t lm t r.

Azeri, T., 1973. Exocortis virs on Satsuma mandarin in zmir Region of Turkey. Turkish Phytopath

Azeri, T. ve Heper, E., 1973. Ege Blgesi Satsuma Mandarinlerindeki Virs Hastal klar n n Tan t m , Yay l ve Ekonomik nemi zerindeki Ara t rmalar. TB TAK IV. Bilim

Cengiz, A., 1965. Gney Blgesi Turungillerde ubborn Hastal zerinde Ara t rmalar. Bitki

Koruma Blteni, 5(4):163

H zal, A.Y. ve Gral, T., 1987. Trkiyede Turungil retimi, hracat ve Virs Hastal klar Ynnden Durumu. Der

Ta demir, H.A., Akkaya, F., 2000. Sekizinci Be Y ll k Kalk nma Plan . Bitkisel retim zel htisas Komisyonu. Meyvecilik Grubu

Turungiller. Ba bakanl k Devlet Planlama Mste arl . 46 s.

5. Vitro da Srgn Ucu A lama Tekni i. Derim, 2(2):18


izelgeler ve ekiller

izelge 1. ndekslenen hastal klar, kullan lan indikatr bitkiler, tekerrr say lar , saks daki bitki say s ve indeksleme ortamlar

ndekslenen hastal klar

ndikatr Bitkiler Bitki/ Saks ndeksleme ortam

Meksika LaymPineapple portakal

er sitranj

S cak

S cak

Madam Vinous portakal S cak

izelge 2. TTGPna giren ve SUA sonras kontrol indekslemesine al nan birey say sTr e it say s

SUA sonras kontrol indekslemesine al nan birey say s

Alt ntopDi erleri

izelge 3. Biyolojik indeksleme sonularTr

Alt ntopDi erleri


dam zl k/Genetik kaynak blo u

n s cakl k tedavisi

Srgn ucu a lama

S cakl k Tedavisi

A gz o alt m bloklar

Ad na do ruluk

V RSTEN AR TURUNG L F DANI

ekil 1. Trkiye Turungil e it Geli tirme Program n n Basamaklar


Turungillerde Melezleme Islah ile Yeni e itlerin Elde Edilmesi

Ayd n Uzun , Osman Gl en , Ger Kafa , Cenap Y lmazYe ilo lu

niversitesi Ziraat Fakltesi Bahe Bitkileri Blm, Alata Bahe Kltrleri Ara t rma Enstits, Osmangazi niversitesi Ziraat Fakltesi Bahe Bitkileri Blm, ukurova niversitesi Ziraat Fakltesi Bahe Bitkileri Blm

zetMelezleme, turungil e itlerinin ortaya kmas nda klonal seleksiyondan sonra en nemli yntem olarak

bilinmektedir. Gnmzde kltr yap lan portakal, limon, alt ntop gibi turungiller di er baz trlerin do al dizasyonu sonucunda olu mu melez trlerdir. Bu al mada, farkl dnemlerde olgunla an, verim ve kalite

ynnden stn zelliklerde yeni turungil e itlerinin elde edilmesi amalanm t r. Farkl kombinasyonlar n kullan lmas yla melezlemeler yap lm ve ok say da melez bitki elde edilmi tir. Bu bitkilerde ilk meyvelerin elde edilmesiyle birlikte, meyve zellikleri ile ilgili lm, analiz ve de erlendirmeler yap lm t r. Meyve zelikleri ynnden melez bitkiler aras nda ok yksek dzeyde varyasyon oldu u belirlenmi tir. farkl kombinasyona ait melez bitkilerde yap lan de erlendirmelerde, Klemantin X Minneola melezi drt tip (115g aras nda meyve a rl na sahip), Klemantin X Orlando melezi be tip (140 176 g aras nda meyve a rl na

mantin X Kara melezi tip (125 207 g aras nda meyve a rl na sahip) meyve a rl , usare miktar , kabuk kal nl ve d grn bak m ndan dikkati eken nemli bireyler olarak belirlenmi tir. Bunun yan nda SKM/asit de erleri zerinden yap lan ilk de erlendirmelerde bu tiplerin Kas m ba ile ubat sonu aras nda hasat edilebilece i saptanm t r. Bu durum farkl dnemlerde olgunla an stn kaliteli tiplerin slah edilmesi ad na nemli bir a ama olup, al malar devam eden bu melezleme slah program lkemizde, i ve d pazarda talep edilebilecek yeni e itlerin elde edilmesi ynnde nemli bir ad m olarak grlmektedir.

Turungil, mandarin, slah, melezleme

GiriTurungil slah al malar klasik

metotlar n yan nda son dnemlerde biyoteknolojik metotlar nda devreye girmesiyle h zla devam etmekte ve yeni e itler yeti tiricili e kazand r lmaktad r. Islah al malar n yrten lkeler farkl amalara ynelik olarak al makta ve geli tirilen yeni

e itlerle hem kendi ko ullar na daha uygun e itler geli tirmek hem de sektrde daha fazla sz sahibi olmay amalamaktad rlar. Turungillerde melezleme slah yeni e itler geli tirme amal olarak uzun y llard r kullan lmaktad r. Her ne kadar bu metotta uyu mazl klar ve nuseller embriyoni gibi baz sorunlar bulunsa da klasik bir yntem olarak nemini hala korumaktad r. Turungillerde


melezleme al malar lkemizde son dnemlerde ba lam olup bu konuda baz al malar devam etmektedir. Yurtd ndaoldu u gibi lkemizde de bu metotla yeni e itlerin elde edilerek tar ma kazand r lmas ok nemlidir

Gnmzde ticari olarak yeti tirilen turungil e itlerinin ok byk bir k sm do al mutasyonlar ve do almeydana gelmi tir. Genellikle mutasyonla meydana gelmi olan limon ve portakal e itlerinde genetik varyasyon dar iken,

eme ile elde edilen mandarin e itlerinde geni bir genetik varyasyon bulunmaktad r

melezlemelerle nemli e itler elde edilmi ve turungil tar m na kazand r lm t r. Encore,

ndan Kaliforniyada King ve Willowleaf mandarinlerinin melezlenmesiyle elde edilmi tir. J.R. Furr Kaliforniyada Klemantin mandarini

e idini, Klemantin ile Dancy e idini melezleyerek Fortune e idini elde etmi tir. Fremont e idi, P.C. Reece taraf ndan Floridada Klemantin ve Ponkan e itleri melezlenerek elde edilmi tir. Kara e idi H.B. Frost taraf ndan Kaliforniyada Owari ve King mandarinleri melezlenerek elde edilmi tir. Robinson, Osceola, Nova ve Lee etaraf ndan Floridada Klemantin ve Orlando tangelo e itlerinin melezlenmesiyle, Page e idi Minneola tangelo ve Klemantin e itlerinin melezlenmesiyle elde edilmi tir. Minneola ve Orlando tangelo ise Duncan alt ntopu ile Dancy

ndarin e itlerinin melezlenmesiyle Floridada elde edilmi tir (Hodgson, 1967).

Japonyada yap lan melezleme al malar nda Satsuma X adok melezlemesi ile Satsumelo isimli ekirdeksiz, iri meyveli, ge olgunla an bir melez elde edilmi tir. Ayr ca,

edilmi tir. Bunun yan nda Hassaku, Naruto,

kullan larak ok say da mitvar melez elde edildi i bildirilmi tir (Nishiura, 1964)

Turungillerde melezleme slah n s n rland ran nemli bir faktr nuseller embriyonidir. Ana olarak kullan lan ebeveynin nuseller embriyoni gsterdi i durumlarda,

melezleme ile elde edilen bitkilerin bir k sm zigotik orijinli olurken, pek o u da nusellorijinli olmaktad r. Bu durumda ok say da

art r labilmesi imkan s n rland r lmaktad r. Bu yzden melezleme al malar nda ana ebeveynin monoembriyonik bir e it olmas byk nem ta maktad r.

Bu al mada kontroll melezlemeler yoluyla zellikle mandarin e itleri kullan larak, daha verimli, kolay soyulabilen, pufla ma gstermeyen, de i ik dnemlerde olgunla an ve dolay s yla y l n geni bir dneminde taze olarak bulunabilen, yola ve depolamaya dayan klkalite zellikleri daha da geli tirilmi turungil e itlerinin elde edilmesi amalanm t r. Turungillerde e it slah n n amalar ndan baz lar meyve kalitesi ve meyve irili inin art r lmas , olgunla ma zaman n n geni letilmesi

zelli inin sa lanmas olarak belirtilmi tir (Khan ve Kender, 2007). Bu al mayla mevcut e itlere de i ik zelliklere sahip e itlerin eklenmesi, e it yelpazesinin geni letilmesi retici ve tketiciye alternatifler sunulmas amalanm t r.

Yntem

Bu al ma kapsam nda materyal olarak

alt ntoplar ve Valencia portakal kullan lm t r.

ebeveyn olarak di er e itler ise tozlay c ebeveynler olarak kullan lm t r. ama daha verimli, kolay soyulabilen, yola ve depolamaya elveri li, pufla ma gstermeyen ve de i ik dnemlerde olgunla an e itlerin elde

uyu maz ana ebeveyn kullan larak elde edilen tm tohumlar n melez orijinli olmas sa lanm t r. al ma 2004 y l nda ba lam olup srekli bir al ma olarak devam

Ynteme itlerin ieklenme dneminde baba

ebeveynlerden, ba ka e itlerin iek tozlar n n mamas iin ta yapraklar a lmadan nce

iekler al nm , s cak ve kuru ko ullar nda tutularak iek tozlar al nm ve kapal kaplara


konulmu tur. Tozlay c ebeveynlerden ayr ayr al nan ve ayr kaplara konulan iek tozlar ile

l nm ieklerinin reseptif hale gelmi di i organ bir f ra yard m yla tozlanarak ve her ie e ilgili etiketi ba lanarak yine ayn kese ierisine al nm t r. Klemantinin ana ebeveyn oldu u kombinasyonlarda ta yapraklar a lmadan nce di i organ reseptif halde iken, ta yapraklar a larak tozlanma yap lacak ve yine bu iek bez kese ierisine al nm t r. Meyve belli bir bykl e gelince bu kese kar lm ve bunun yerine daha iyi hava al nmas n sa layacak olan ve olgunluk dneminde meydana gelebilecekdkmlerde meyve kayb n nlemek iin daha seyrek dokunmu olan fileler kese olarak kullan lm t r. Meyveler olgunla nca meydana gelmi olan tohumlar al nm plastik tpler iindeki har ortam na ekilmi tir. Elde edilen bitkiler araziye s k bir ekilde (dikilmi tir. lk meyvelerin al nmas yla gerekli gzlem ve analizler yap lm t r. Analiz ve lmler her tipten tek a a oldu u iin tek a a zerinde 25 meyvede yap lm t r. Bu kapsamda yap lanlar n al ma olup buradan seilecek mitvar tipler tekerrrl olarak de erlendirme parseline al nacakt r.

Tart ma ve Sonual mada kullan lan kombinasyonlardan

bugne kadar toplam 3800 civar nda melez bitki elde edilerek araziye al nm t r. Araziye alma i lemleri bitkilerin durumuna gre her y l yap lmaktad r. Bu nedenle bu bitkilerin bir k sm al man n ilk y llar nda meyve vermeye ba lam , bir k sm ndan ise henz meyve al namam t r. al man n ilk y llar nda yap lan melezlemelerden meyve al nmaya ba lanm ve zerinde analiz yap lab

yap lm t r. Analizler kombinasyonlar n zellikleri dikkate al narak Aral k ay ba nda yap lm t r. ok az say da meyve al nabilen di er baz bitkilerde de gzlem ve incelemeler yap larak gerekli notlar al nm olup bunlar sonraki y llarda izlenecektir. Analizi yap lan bitkiler ierisinde meyve a rl ve di er zelikleri bak m ndan dikkat ekenler a a daki tablolarda (Tablo1, 2,3) verilmi tir. zellikleri verilen bu bitkilerde sonraki y llarda de i ik dnemlerde analiz yap larak muhtemel hasat

zamanlar n n belirlenmesine al lacakt r. Erken dnemlerde SKM/Asit de eri yksek bulunanlar erkencilik, d k bulunanlar ise gecilik ynnden detayl olarak incelenecektir.

Dikkat eken tiplerden K

genel olarak meyve kabu unun kolay soyulamamas problemi gzlemlenmi tir. Bunlardan 109 numaral Klemantin x Orlando melezi olan tipte kabuk soyulmas daha kolay olarak tespit edilmi tir. Ayr ca 79 numaral Klemantin x Minneola melezi ( ekil 1) ise d grn ve yeme kalitesi bak m ndan dikkati ekmi tir. Klemantin x Kara melezleri genellikle kolay soyulabilir kabu a sahip olmu lard r. Meyve zellikleri bak m ndan melez bitkiler aras nda geni bir varyasyon oldu u saptanm t r. Turungillerde melezleme al malar nda farkl tozlay c lar n, meyve tutumu, meyve irili i, tohum say s ve meyve say s bak m ndan geni varyasyona neden oldu u bildirilmi tir ( Papadakis et al., 2009). al mam zda elde edilen veriler bu gr

Bitkilerden verim al nmaya ba land ilk dnemleri kapsayan bu al ma di er y llarda devam edecek ve melez bitkilerin bulundu u parselden mitvar tipler seilecektir. Buradan seilen tipler tekerrrl verim denemeleri iin ayr bir parsele al narak ayr nt l meyve zellikleri ve verim potansiyelleri incelenecektir.

The Citrus Industry


Yield and fruit quality of Nova hybrid Citrus clementina C.

reticulata C. clementina

izelgeler ve ekiller

izelge 1. Klemantin x Orlando melezlerinde elde edilen baz meyve analiz sonular

Meyve A . (g)

izelge 2. Klemantin x Minneola melezlerinde elde edilen baz meyve analiz sonular

Meyve A . (g)

izelge 3. Klemantin x Kara melezlerinde elde edilen baz meyve analiz sonular

Meyve A . (g)


ekil 1. 79 numaral Klemantin x Minneola melezinde meyvelerin grnm


Bat Akdeniz Blgesine Uygun Valencia Late Portakal Seleksiyonu

enay Kurt , Yener Apayd nErtu rul Turguto lu , Glay DemirBat Akdeniz Tar msal Ara t rma Enstits Mdrl Ziraat Yksek Mhendisi (Emekli)

zetlkemizde gerek d sat m gerekse i tketimde byk nem ta yan turungil e itlerine duyulan ihtiya

fazlad r. Di er Akdeniz lkeleriyle d pazarlarda rekabet edebilmek iin ilk ko ul kalite ve verimi art rarak y l boyunca retim yapabilmek, ihracattaki pazar bo lu unu doldurabilecek yeni e itleri kullanmakt r. Turungillerde do al mutasyonlar olduka yayg nd r. Bugn dnyadaki nemli turungil e itlerinin hemen hepsi orijinal tiplerden kendili inden (spontan) mutasyonlar yoluyla meydana gelen mutantlar olarak ortaya km t r. Daha nce tm Akdeniz ve Ege turungil blgelerinde yrtlen "Turungillerde A gz Seleksiyon

e it Geli tirme" projesinin 1. blmnde, de i ik ekolojik blgelerden seleksiyonla stn vas fl bulunarak seilen Valencia late portakal bireyleri Bat Akdeniz Tar msal Ara t rma Enstits' nn Serik Kayaburnu arazisinde, tesadf parselleri deneme desenine gre 1991 y l Eyll ay nda deneme parseline dikilmi tir. iinden blgeye en uygun olanlar semek iin yap lan al ma sonucunda incelenen zellikler ynnden bireylerin de erlendirilmesi sonucunda; tipi aras nda VAA 88, VAA 70 ve VAA 77 nolu bireyler di erlerinden daha stn zellikler gsterdi inden, blge iin daha uygun olabilece i kan s na var lm ve e it aday olarak belirlenmi tir. Proje sonucunda seilen, VAA 88 nolu birey 2011 y l nda BATEM Bahar ismi ile tescil edilmi tir.

the BATEM Bahar

GiriTurungil yeti tiricili i gerek dnyada,

gerekse lkemizde h zl bir geli me srecindedir. Son 30 y l n dnya turungil retimi incelendi inde; 1980 y l nda yakla k 5milyon ton olan retimin, 1990 y l nda 66 milyon tona; 2009 y l nda ise 124 milyon tona ykseldi i grlmektedir. Dnya retiminde 2009 y l verilerine gre Brezilya, in ve ABD

ilk s ray alan lkelerdir. Trkiye, 2009 y l nda 3.513.772 ton retim ile nemli turungil reticisi lkeler aras nda 9. s rada yer alm t r ve bu retimin

190.973 tonunu alt ntop ve 2.901 tonunu ise di er turungil meyveleri olu turmaktad r

a). Trkiyede toplam turungil retiminin % 91i Akdeniz, % 8.5i Ege, % 0.5i


ise Do u Karadeniz blgelerinden elde edilmektedir (Ye ilo lu ve ark., 2007).

2009 y l itibariyle Trkiyeden yakla k 2,8 milyon ton ya meyve ve sebze ihra edilmi tir. Toplam ya meyve ve sebze ihracat iersinde en byk pay hem miktar hem de elde edilen gelir itibariyle turungiller elde etmi tir. Turungillerin ihracat miktar 1.184.608 tondur ve 801.829.022 $ gelir elde edilmi tir (Anonim,

Genel bitki slah ierisinde, seleksiyon slah al malar nemli bir yere sahiptir ve

dnyada olduka yayg n bir ekilde uygulanmaktad r. Turungillerde seleksiyon slah konusunda ilk al may Friend ve Yarnell

(1936) alt ntoplar zerinde yapm lard r. Turungillerde mue itlerin yzdesi, di er meyvelerden daha yksektir. Dnyadaki nemli turungil e itlerinin hemen hemen tm, orijinal tiplerden kendili inden mutasyonlar yoluyla meydana gelen mutantlar olarak ortaya km t r

Ekolojik ko ullar turungil tar m na olduka uygun olan lkemizde h zla artan i tketimi kar lamak, d sat m art rmak ve turungil d sat mc s di er Akdeniz lkeleriyle d pazarlarda rekabet edebilmek iin ilk ko ul kalite ve verimi art rmakt r. ra a ba na verim kavram de i mi , erken ve daha fazla gelir sa lamada birim alandan yksek retim ama haline gelmi tir (Passos ve

Baz nemli turungil yeti tiricisi lkelerde bu alanda uzun y llardan beri al malar yrtlmekte ve devaml geli tirilen programlar olu turulmaktad r (Broadbent ve

lkemizde bu konudaki al malara ilk defa 1979 y l nda Turungillerde A gz

Sertifikasyonu ve e it Geli tirme projesi ile ba lanm ve projenin I. diliminde seleksiyon al mas yap lan tm blgelerden muhtelif tr ve e itlerden stn vas fl bireyler seilmi tir ( Ulubelde ve Ark.,1986; zsan ve

Valencia portakal : spanya kkenli olan e it lkemize talyadan getirilmi tir.

lkemizde yayg nl s n rl olan bu e it ge mevsim portakal olarak dnyada en ok retilen portakal e ididir. Mart Nisan aylar nda hasad ba lar ise de, ideal olgunluk dnemi Haziran ay

ba lar d r. Hasad en ge Temmuz ay ndan nce tamamlanmal d r. Aksi halde bu aydan itibaren meyve etinde bozulmalar (granlasyon) ba lar. Meyve ap de i ik ekolojik artlara gre

71 mm , meyve uzunlu u 67mm ve meyve a rl 150 160 g aras nda de i kenlik gsterir. Usare miktar % 45aras nda de i mektedir. Bu nedenle hem s kmal k, hem de sofral k olarak nemli bir e ittir. A ac n de i ik ekolojik artlara uyumu iyi oldu u gibi, s ca a da en dayan kl e itlerin ba nda gelmektedir ( Tuzcu, 1990 ).

YntemDaha nce tm Akdeniz turungil

blgelerinde yrtlen "Turungillerde A gz Sertifikasyonu ve e it Geli tirme"

projesinin 1. blmnde, Antalya ilinden seilen

kullan lm t r. Projede kullan lan tiplerin seleksiyon

kodlar ile BATEM Turungil genetik kaynak kay t kodlar u ekildedir;

al ma; Antalya Narenciye ve Serac l k Ara t rma Enstitsnn Serik

letmesi arazisinde 7x7 m aral klarla 1991 y l nda tesis edilen bahede yrtlm tr. Bu ara t rmada her parselde 1 a a bulunan, 5 tekerrrl tesadf parselleri deneme deseni uygulanm t r. ncelenen morfolojk zellikler

A a yksekli i (cm) : Toprak seviyesinden tac n st noktas aras ndaki mesafe llm tr.

Ta hacmi (cm) : A alarda talanman n ba lad noktadan tac n st noktas na kadar olan hacim; ykseklik ve geni lik llerek Turrell (1961)e gre hesaplanm t r.

Ta hacmi (cm0,5238 x A a yk. (cm) x A a ap

e katsay s : A a da belirtilen formle gre hesaplanm t r.

n

i


Periyodisite katsay sDeneme yap lan y l say sA ac n (i) y l nda alm oldu u verim

puan veya verimi Bu lmler son y lda geli me periyodu

sonunda (Aral k ay nda) yap lm t r.A alar n verimiA a ba na verim (kg) : Her bir a atan

elde edilen meyve miktar d r. Kmlatif verim (kg) : Her a ac n verime

yatt ktan itibaren deneme sonuna kadar toplam meyve verim miktar d r.

A a ta hacmine d en meyve (kg/mA a ta hacmine d en meyve verim miktar d r. ncelenen pomolojik zellikler

Pomolojik al malar hasat edilen meyvelerden tesadfe ba l olarak al nan hastal ks z, yaras z.beresiz ve sa lam 25 adet meyve zerinde yap lm t r.

Meyve a rl (g) : Her meyvenin tekerteker a rl tart lm t r.

Meyve uzunlu u (mm) : Meyvelerin anak yapraklar n n st yzeyi ile iek ucu aras ndaki en uzun mesafe llm tr.

Meyve geni li i (mm) : Meyve eksenine dik olan en geni ap llm tr.

Indeks : Meyve geni li inin meyveuzunlu una oranlanmas ile bulunmu tur.

Kabuk kal nl (mm) : En geni aptan

ile birlikte kumpasla llm tr. Dilim say s (adet) : Kesilen meyvedeki

dilim miktar say lm t r. Meyve ba na ortalama ekirdek say s :

25 meyvenin toplam ekirdek say s n n meyve adetine blnmesiyle bulunmu tur.

Usare Miktar (%) : Elektrikli pres ile s k lan 25 meyvenin posa a rl n n, 25 meyve a rl ndan kar lmas ile hesaplanm t r.

Usaredeki asit miktar (%) : 2usare kar m ndan al nan 5 mllik miktar , 0.1 N NaOH ile titrasyonuyla hesaplanm t r.

Suda znebilir kuru madde miktar (SKM) (%) bulunmu tur.

Suda znebilir kuru madde miktar / asit miktar : Suda znebilmiktar n n % asit miktar na oranlanmas ile bulunmu tur.

Bu denemede e itlerin seimi iin Tart l Derecelendirme Metodu uygulanm t r (Yazgan, 1969). Tart l derecelendirme a rl kl puan

belirlemesi iin karakterlere verilen relatif nlar tr ve e itlerin zelliklerine gre ayr

ayr belirtilmi tir. e itlerin seiminde ele al nan zellikler ve bunlara 100 zerinden verilen a rl kl puanlar izelge 1de verilmi tir.

Bulgular ve Tart maSeilen 13 adet Valencia Late portakal erinin projenin son y l nda morfolojik

zelliklerini belirlemek iin lmler yap lm t r. Valencia Late bireyleri aras nda en yksek ta hacmi 35.75 m

ile VAA 73 kodlu bireylerde, en d k ta

bulunmu tur.

cilt 1 (meyvecilik bildiri kitabı)

Documents