hakemli bildiri oturumları

T.C.BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI

Verimlilik Genel Müdürlüğü

6 - 7 Ekim 2015ANKARA

HAKEMLİ BİLDİRİ

OTURUMLARI

BEŞİNCİ ULUSAL VERİMLİLİK KONGRESİHAKEMLİ BİLDİRİ OTURUMLARI

6 - 7 Ekim 2015ANKARA

DÜZENLEME KURULU

Prof. Dr. ERSAN ASLAN Müsteşar

PROF. DR. CEVAHİR UZKURT

Müsteşar Yardımcısı

ANIL YILMAZ Verimlilik Genel Müdürü

DİLEK BİRBİL

Verimlilik Politikaları ve Araştırma Dairesi Başkanı

BİLİM KURULU

Prof. Dr. Ahmet Burçin Yereli Prof. Dr. Argun Karacabey Doç. Dr. Bahar Yetiş Kara Prof. Dr. Canan Çilingir Yrd. Doç. Dr. Çağla Ünlütürk Ulutaş Doç. Dr. Ebru Voyvoda Yrd. Doç. Dr. Elif Karaçimen Prof. Dr. Emin Kahya Prof. Dr. Erhan Kutanoğlu Prof. Dr. Erinç Yeldan Prof. Dr. Erol Çakmak Prof. Dr. Erol Taymaz Doç. Dr. Fatma Yıldırım Prof. Dr. Filiz Karaosmanoğlu

Prof. Dr. Gülen Güllü Prof. Dr. Gülser Köksal Yrd. Doç. Dr. Hasan Cömert Prof. Dr. Hüseyin Özel Doç. Dr. İbrahim Akgün Doç. Dr. İpek Özkal Sayan Prof. Dr. İzak Atiyas Prof. Dr. Kamil Ufuk Bilgin Prof. Dr. Kamil Yılmaz Prof. Dr. Levent Kandiller Prof. Dr. Mehmet Selim Aktürk Doç. Dr. Mehmet Teoman Pamukçu Doç. Dr. Metin Dağdeviren Yrd. Doç. Dr. Mine Ömürgönülşen

Prof. Dr. Murat Caner Testik Prof. Dr. Mustafa Köksal Prof. Dr. Müge İşeri Doç. Dr. Nilgün Cılız Kıran Doç. Dr. Osman Oğuz Prof. Dr. Osman Zaim Yrd. Doç. Dr. Ozan Zengin Prof. Dr. Pınar Mengüç Prof. Dr. Ramazan Aktaş Prof. Dr. Refet Gürkaynak Doç. Dr. Selim Sanin Prof. Dr. Semra Güney Prof. Dr. Serpil Erol Prof. Dr. Uğur Ömürgönülşen Doç. Dr. Yılmaz Kılıçaslan

YÜRÜTME KURULU (Verimlilik Genel Müdürlüğü)

Asuman Özdemir

Fatma Çil Gonca Aras

İlknur Pulak Taras İpek İmirlioğlu Mehtap Emre

Özlem ÖzdemirUmut Demirtaş

SUNUŞ

Milli Prodüktivite Merkezi tarafından düzenlenmeye başlanan Ulusal Verimlilik Kongreleri, merkezin 2011 yılında Verimlilik Genel Müdürlüğü’ne dönüşmesinden sonra da sürdürülmüştür. İki yılda bir düzenlenen Ulusal Verimlilik Kongreleriyle verimlilik alanındaki bilimsel kapasitenin güçlendirilmesi, verimlilik artırma teknikleri ve iyi uygulama örneklerinin yaygınlaştırılması ve verimliliği etkileyen politika ve stratejilerin tartışılarak öneriler geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Kongrelerde üniversiteler, kamu kurum ve kuruluşları, meslek örgütleri, sivil toplum kuruluşları ve iş dünyasının temsilcileri verimlilik gündemiyle bir araya gelmektedir.

6-7 Ekim 2015 tarihlerinde Ankara’da düzenlenen Beşinci Ulusal Verimlilik Kongresi’nin programında, bir kısmı bilim kurulunca değerlendirilerek kabul edilen, bir kısmı ise kongre düzenleme kurulunca davet edilen bildirilerin sunulduğu toplam 17 oturum yer almıştır.

Bu kitapçıkta, Hakemli Bildiri Oturumları’nda gerçekleştirilen sunuşların özetleri ve çağrılı konuşmacıların özgeçmişleri sunulmaktadır.

Beşinci Ulusal Verimlilik KongresiDüzenleme Kurulu

5

ÇEŞİTLİ SEKTÖRLERDE ENERJİVERİMLİLİĞİ UYGULAMALARI

• Prof. Dr. Cem SAATÇİOĞLU• Melike SAĞOĞULLARI• Hasan BAYLAVLI• Mustafa YILMAZ• Osman KİPOĞLU

6

KARAYOLU TAŞIMACILIĞINDA YEŞİL LOJİSTİK UYGULAMALARININ VERİMLİLİK ARTIŞINA ETKİLERİ

Yrd. Doç. Dr. Ahmet Murat KÖSEOĞLUOkan Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, [email protected]

Melike SAĞOĞULLARIOkan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, [email protected]

Günümüzde çevre bilincinin artmasıyla, işletmeler lojistik faaliyetlerinin çevreye olan olumsuz etkilerini en aza indirmek ve bununla beraber ekonomik kazanımlar elde etmek için pek çok strateji geliştirmekte ve uygulamaktadır. Ekolojik farkındalığın ve çevre duyarlılığının oluşturulması, geliştirilmesi ve devamlılığının sağlanması konusunda yapılan bilimsel çalışmalar, çevre dostu kaynaklar kullanmak ve mevcut kaynakların temiz enerji teknolojileri ile çevreye daha duyarlı bir biçimde tüketilmesi ile mümkün olacağını göstermekle birlikte, küresel bir tehdit oluşturan sera gazı salınımının azaltılmasına yönelik çalışmalar, yasal düzenlemeler, bağlayıcı yaptırımlar ve çeşitli teşvik uygulamalarıyla desteklenmektedir. Bu çalışmada, taşımacılık sektöründe en büyük paya sahip olan karayolu taşımacılığı değerlendirilmiştir. Öncelikle, yeşil lojistik ve verimlilik kavramları tanımlanmıştır. Daha sonra, karayolu taşımacılığı sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin neden operasyonlarına yeşil lojistik uygulamalarını entegre etmeleri gerektiği anlatılmıştır. Son olarak ise, söz konusu işletmelerin faaliyetlerinde çevreye duyarlı hangi teknoloji ve uygulamalardan yararlandıkları ile bunların verimlilikleri üzerinde nasıl bir etki yarattığı incelenmiştir. Araştırma nitel olarak durum çalışması şeklinde yapılmıştır. Veri toplamada öncelikle ikincil kaynaklar kullanılmıştır. Daha sonra dünyada ve ülkemizde karayolu taşımacılık sektöründe faaliyet gösteren işletmelerden yapılandırılmamış görüşmeler ve gözlemler vasıtasıyla, karayolu taşımacılık operasyonlarındaki yeşil lojistik uygulamalarına ilişkin güncel veriler toplanmıştır. Verilerden elde edilen bilgiler değerlendirilerek, operasyonlarında kullandıkları yeşil lojistik uygulamaları tespit edilmiştir. Son olarak verimlilik artırma teknikleri olarak karayolu taşımacılığında sağladığı katkılar ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler: Karayolu Taşımacılığı, Yeşil Lojistik, Verimlilik

Beşinci Ulusal Verimlilik Kongresi

7

ÜNİVERSİTE KAMPÜSÜNDE ENERJİ VERİMLİLİĞİNE YÖNELİK ENERJİ SİSTEMLERİ İLE YAPI UYGULAMALARI ENTEGRASYONU

Hasan BAYLAVLIHitit Üniversitesi, [email protected]

Reha Metin ALKANHitit Üniversitesi, [email protected]

Süleyman ALTANHitit Üniversitesi, [email protected]

Mutlu AKADOĞANHitit Üniversitesi, [email protected]

Sadık ÇINARHitit Üniversitesi, [email protected]

Fatih SARIOĞLUHitit Üniversitesi, [email protected]

Hitit Üniversitesinin yeni kampüs alanı, akademik ve idari birimlerin kısa, orta ve uzun vadeli ihtiyaçları doğrultusunda etaplara ayrılarak projelendirilmiştir. Böylelikle kampüs alanının daha verimli kullanılması amaçlanmıştır. Yapıların iklimlendirme (ısıtma, soğutma, havalandırma) ve elektrik enerjisi projeleri genellikle, belirlenen mimari projeler doğrultusunda münferit olarak çözümlenir. Bu tekniklerin, orta ve uzun vadede işletme giderlerini ve enerji sarfiyatını artırdığı aşikârdır. Bu doğrultuda, daha temiz ve verimli enerji sağlaması açısından Kampüs alanındaki tüm altyapı ve üstyapıların mühendislik projeleri birlikte çözümlenmiştir. Böylelikle yapılardaki enerji verimliliğinin artırılması, işletme maliyetlerinin orta ve uzun vadede daha az seviyeye indirgenmesi, beraberinde de çoğunlukla dış kaynaklara bağımlı olduğumuz doğalgazdan ve elektrik enerjisinden tasarruf amaçlanmıştır. Kampüs Master Planı, akademik ve idari birimlerle gerçekleştirilen görüşmeler sonucunda eğitim, hizmet, sosyal ve sportif alanlarla ilgili ihtiyaç analizi yapılarak hazırlanmıştır. Master planı üniversitenin kısa, orta ve uzun vadeli gelişim planı doğrultusunda hazırlanmıştır. Bu planlama doğrultusunda, 2006 yılından itibaren akademik ve idari birimlerin enerji tüketim miktarları aylık olarak takip edilmiş ve kayıtlara alınmıştır. Fizibilite çalışmalarında, kataloglardaki teknik değerler ya da mühendislik projelerindeki kurulu güç değerlerinin diversitesi sonucu elde edilen değerler değil, gerçek kullanım değerleri dikkate alınarak çalışma yapılmıştır. Kampüs alanındaki yapıların

Çeşitli Sektörlerde Enerji Verimliliği Uygulamaları

8

iklimlendirme ve elektrik enerjisi sistemleri münferit olarak değil, “Isı ve Elektrik Enerjisi Merkezi” projesiyle tek bir noktada çözümlenmiştir. Yapıların ısıl ve elektriksel enerji ihtiyaçları tümüyle değerlendirilerek, kampüs üzerindeki koordinatları verimlilik ve kayıplar açısından ideal bir konumda olacak şekilde planlanmıştır. Isıl ve elektriksel enerji ihtiyacının merkezi, tümleşik ve temiz enerji sistemleri olarak tasarlanmıştır. Master Planın her bir etabı içerisinde yer alan yapıların enerji ihtiyacına göre etaplara ayrılmış bir Isı ve Enerji Merkezi planlanmıştır. Üniversitelerde ikili öğretim sistemi dikkate alındığında günün yaklaşık 2/3’sinde enerji sarfiyatı olacaktır. Yapılan proje çalışmaları doğrultusunda ısıtma enerjisi için doğalgaz; soğutma, havalandırma, aydınlatma ve diğer ihtiyaçlar için ise elektrik enerjisi kullanılacaktır. Ülkemizde elektrik enerjisinin yarısına yakın ihtiyacı doğalgazdan üretilmektedir. Kaynak verimliliği, Temiz üretim ve Enerji Verimliliğinin artırılması dikkate alınarak trijenerasyon sistemi projelendirilmiştir. Bu sistem; doğalgazdan elektrik üreterek elektrik enerjisi ihtiyacını, yüksek sıcaklıktaki atık egzoz gazı ile de ısıtma ve soğutma enerjisi ihtiyacının karşılandığı bir sistemdir. Planlamada elektrik enerjisi üretmek için doğalgaz ile çalışan jeneratörler kullanılmıştır. Jeneratörün 400-500°C’deki atık egzoz gazının ısısı ile yapıların ısıtılması ve soğutulması sağlanmıştır. Ayrıca bu sıcaklıktaki bir kirli gazın doğrudan atmosfere atılması önlenerek temiz enerji üretimi ve tüketimi hedeflenmiştir. Master Planındaki yapıların görsellik ve estetik katkı sağlanmasının yanında, özellikle enerji verimliliğini destekleyen sistemler ve malzemeler tercih edilerek, bir yandan da yapılara mimari bir kimlik kazandırılmıştır. Taşıt yolu ve yaya yolu farklı akslarda projelendirilerek kampüs içinde yaya öncelikli ulaşıma yer verilmiştir. Yaya yolunun yanında bisiklet yolu da planlanmıştır. Engelsiz ulaşım için gerekli tüm planlamalar yapılmıştır. Bunun yanında; “TSE Yeşil Bina Sertifikasyonu” doğrultusunda tasarım ve malzeme tercihleri gerçekleştirilmiştir. Enerji verimliliğini ve enerji tasarrufunu destekleyici özelliğe sahip, yeni teknoloji ürünü olan malzemeler ve sistemler tercih edilmiştir. Büyük bir bölümü deprem kuşağında yer alan ülkemizde, yapıların depreme dayanıklılığı (durabilitesi) açısından C40/50 sınıfında “Kendiliğinden Yerleşen Beton” kullanılmıştır. Ülkemizde, trijenerasyon sistemini uygulayan ilk üniversite olmuştur. Trijenerasyon Sisteminin yaklaşık 4 yıllık bir sürede kendi yatırım maliyetini karşılaması ile beraber en az %35 oranında enerji tasarrufu sağlanacaktır. Enerji tasarrufuyla birlikte, orta ve uzun vadedeki işletme, bakım-onarım giderleri asgari düzeye indirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Trijenerasyon, Yeşil Bina, Verimlilik, Temiz Enerji, Depreme Dayanıklılık


9

DEMİRYOLLARINDA EKONOMİK SÜRÜŞ YÖNTEMİ GELİŞTİRMEK İÇİN TCDD 3.BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR

Mustafa YILMAZTCDD Teftiş Kurulu, [email protected]

Demiryolu taşımacılığında kullanılan enerji miktarının azaltılması için çok farklı yöntemler kullanılabilmektedir. Bunların arasında en etkin olan yöntemlerden birisi de yolculuk süresi, lokomotif ve vagon sayısı ve türleri değiştirilmeden trenlerin ekonomik sürüş yöntemi ile sürülerek yakıt tüketiminin azaltılmasıdır. Bu çalışmada nihai olarak ülkemizin dışa bağımlılığının azaltılması, çevreye verilen zararın minimize edilmesi ve öncelikle makinist personel olmak üzere personelde başta enerji verimliliği olmak üzere sürekliliği sağlanacak bir verimlilik bilinci oluşturmak hedeflenmiştir. Bu bildiride, Türkiye Devlet Demiryollarında (TCDD) ilk defa uygulanan ekonomik sürüş yönteminin geliştirilme ve sahaya uygulanma süreci özetlenecektir. Bu trenlerde en az enerji tüketimiyle treni güvenli bir şekilde kullanarak vaktinde gidilebilecek yöntemi belirlemek, bu şekilde enerji verimliliğine katkı sağlamak, maddi tasarruf elde etmek, çevre bilincini geliştirmek, personel arasında yeknesaklık oluşturmak ve tasarruf bilincini arttırmak maksadıyla çalışmalar yapılmıştır. TCDD 3. Bölge Müdürlüğünde trenler dizel lokomotif/ünitelerle temin edilmektedir. Alsancak-Uşak hattındaki DE24000 tipi Dizel-Elektrik lokomotif ile çekilen yolcu vagonları, Basmane-Denizli hattında 30000 tipi DMU setlerle temin edilen bölgesel yolcu trenlerimizde yapılan uygulama için raylı sistem simülasyon yazılımı-SimuX ile gerçekleştirilen çalışmalar ve sonuçların gerçek sistemde uygulanmasına ilişkin saha ölçüm çalışmalarının sonuçları paylaşılacaktır. Çalışmanın başlangıcında personelden habersiz olarak trenleri temin eden lokomotif/setlerin yakıt tüketimleri ölçülmüş, kaydedilmiş, aynı trende aynı lokomotif/üniteyi kullanan farklı personelin farklı tüketimler elde ettiği ve bu farkların yer yer çok yüksek oranlara ulaştığı gözlemlenmiştir. Personel arasında farkındalık oluşturmak ve pozitif motivasyonun etkisini görmek amacıyla ödüllü bir yarışma başlatılmış ve personelden tüm kurallara uygun olarak lokomotif/üniteyi kullanarak minimum yakıt tüketmesi istenmiştir. 5 ay süren bu yarışma sırasında bir yandan da ideal sürüş yönteminin ne olacağı konusunda çalışmalar yapılmıştır. Trenin vaktinde gitmesini sağlayacak sabit hızların uygulandığı yöntemde %2 civarında bir tasarruf sağlanıyorken simülasyon yönteminde farklı makinistlerde %20’nin üzerinde


10

tasarrufun sağlandığı görülmüştür. Yarışma sonucunda 5 aylık dönemde 3.000.000 TL civarında bir tasarruf sağlanmıştır. Başarılı personel bir törenle ödüllendirilmiştir Ve ideal sürüş yöntemi olarak da simülasyon yönteminin uygulanmasına karar verilmiştir. Aynı trende birbirini takip eden günlerde ilk gün herhangi bir senaryonun uygulanmadığı ve sürüş insiyatifinin tamamen makinistte olduğu durumda, ikinci gün ise simülasyon programı ile tespit edilen yöntemin uygulandığı durumda tüketilen yakıtlar ölçülmüştür. Ekonomik sürüş yöntemi kullanıldığında lokomotif, vagon sayısı vs. değiştirilmediği, trenin de tehir etmediği halde, alışılagelen sürüş şekline göre ortalama Alsancak-Uşak hattında %10, Basmane-Denizli hattındaysa %20 oranında bir tasarruf sağlanabileceği tespit edilmiştir. Alsancak- Uşak hattında çalışan bölgesel yolcu trenlerinin 2014 yılı ilk 6 ayı günlük ortalama motorin tüketimi 5656 lt/gün Basmane-Denizli hattında çalışan bölgesel yolcu trenlerinin ortalama tüketimi ise 7700 lt/gündür. Bu iki hat kesiminde uygulamanın yapılması halinde günlük tasarruf öngörüsü 2.106 lt ve yıllık tasarruf öngörüsü ise 768.690 lt civarındadır. Bu şekilde, bu iki hattaki ekonomik sürüş uygulama çalışmasından dolayı yıllık 2.690.415 TL tasarruf sağlanacak ayrıca 2.272.968,88 kg karbondioksit salınımı da engellenmiş olacaktır. Uygulamanın TCDD’nin tamamında uygulanabilmesi durumunda yıllık 55.000.000 TL civarında bir tasarruf sağlanabileceği öngörülmektedir. Bu çalışmanın, dışa bağımlılığı azaltması, ekonomik alanda tasarruf sağlaması yanında karbondioksit salınımını azaltmasından dolayı çevrenin korunmasına destek olması ve personeli tasarruf bilincine yönlendirmesi hedeflerine de hizmet etmesi beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler: Demiryolları, Enerji, Verimlilik, Simülasyon


11

ENERJİ PERFORMANS SÖZLEŞMESİ İLE ATIK SU ISI GERİ KAZANIMI SİSTEMİ PROJESİ

Osman KİPOĞLUEnervis Enerji Servis San. ve Tic. A.Ş [email protected]

Serkan BEREKETEnervis Enerji Servis San. ve Tic. A.Ş [email protected]

Yunus Emre İNCİRLİOĞLUEnervis Enerji Servis San. ve Tic. A.Ş [email protected]

Atık su ısı geri kazanım sistemi, Bursa ilinin önde gelen tekstil firmalarından birine kurulmuştur. Sistemin kurulum amacı, kumaş boyama makinalarının boyama prosesinde deşarj ettiği suyun ısısının geri kazanılarak sisteme geri verilmesi ve böylelikle boyama makinalarının ihtiyaç duyduğu proses suyunu ısıtmak için daha az enerjiye ihtiyaç duymasını sağlamaktır. Sistem sayesinde 12 adet kumaş boyama makinasının deşarj ettiği 50 - 80 °C’deki günlük ortalama 250 ton sıcak suyun ısısı eşanjör vasıtası ile geri kazanlır. Tüm sistem SCADA ekranı vasıtasıyla anlık durum ekranda gözlemlenmekte, günlük ve aylık kayıtlar fabrika veri tabanına aktarılmaktadır. Bu projenin gerçekleştirilmesinde dünya genelinde de uygulanan Enerji Performans Sözleşmesi (EPS) modeli uygulanmıştır. Bu modele göre sistemin sağlayacağı aylık tasarruf oranı kcal cinsinden taahhüt edilerek sisteme performans garantisi verilmiştir. Anahtar teslim olarak yapılan projenin finansmanı da Enervis tarafından gerçekleştirilmiştir. Proje ile günlük ortalama 24 milyon kcal enerji tasarrufu sağlanmaktadır. Sistemin amortisman süresi ise 7 ay gibi kısa bir süredir. İşletme, sistem bedelini sözleşmede belirtilen tasarruf miktarı ölçüsünde aylık olarak yapmaktadır. Bu proje hem teknik projelendirmesi, hem kullanılan sistem ve ekipman kalitesi hem de uygulanan EPS iş modeli açısından Bursa nezdinde Türk sanayisi için örnek teşkil edecektir. Aynı zamanda sağladığı enerji tasarrufu ve karbondioksit emisyonunun azalmasına verdiği katkı ile ön plana çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Isı, Enerji, Verimlilik, Performans, Finansman


12

OTURUM BAŞKANIProf. Dr. Cem SAATÇİOĞLU

Cem Saatçioğlu İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi İktisat Bölümünden Pekiyi Dereceyle 1995 yılında mezun olmuş,Yüksek Lisansını İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Politikası Bilim Dalı’nda 1997 yılında, Doktorasını ise İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalında 2000 yılında tamamlamıştır. 2002 yılında Yrd. Doç. Dr. olan Cem Saatçioğlu 2008 yılında Makro İktisat alanında Üniversitelerarası Kurul tarafından Doçent unvanını almıştır. Çok sayıda Ulusal ve Uluslararası hakemli dergilerde yayınlanan Makalesi ve bilimsel toplantılarda sunulan bildirileri bulunan Cem Saatçioğlu’nun, araştırma ve yayınları ağırlıklı olarak İktisat Politikası, Makro Ekonomi, Lojistik ve Ulaştırma Ekonomisi ile Spor Ekonomisi konuları üzerinedir.“Ulaştırma Sistemleri ve Politikaları Türkiye Avrupa Birliği Uygulamaları”, “Ulaştırma Ekonomisi Teori ve Politika”, “Spor Ekonomisi Teori, Politika ve Uygulama” isimli kitapları da bulunan Cem Saatcioğlu, halen İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi İktisat Bölümü İktisat Politikası Anabilim Dalında Prof. Dr. olarak çalışmaktadır.


13

Melike SAĞOĞULLARI1985 yılında Bursa’da doğdu. Lise öğrenimini Bursa Atatürk Lisesi’nde tamamladıktan sonra, 2010 yılında Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesi, İşletme Bölümü’nden mezun oldu. Çeşitli sektörlerde Üst Düzey Yönetici Asistanı olarak görev yaptı. Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü – Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ortak İşletme (Uzmanlık Alanı: Uluslararası Ticaret ve Lojistik) programını ‘’Yeşil Lojistik Uygulamalarının Lojistik Maliyetler Üzerine Etkileri’’ konulu bitirme projesi ile tamamlayarak, 30.01.2015 tarihinde yüksek lisans derecesini aldı.

Hasan BAYLAVLIİnşaat mühendisliği alanında Lisans derecesini Pamukkale Üniversitesinden alan Baylavlı, aynı alanda Yüksek Lisans ve Doktora derecelerini ise Eskişehir Osmangazi üniversitesinden almıştır. Hitit Üniversitesinin farklı birimlerinde akademik ve idari görevler almış olan Baylavlı, halen Hitit Üniversitesi Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkan vekilliği görevini sürdürmektedir.

Mustafa YILMAZ1970 İzmir doğumlu Mustafa Yılmaz, ilk ve ortaokulu İzmir’de, liseyi de Eskişehir’de TCDD Meslek Lisesinde tamamlamıştır. İTÜ Elektrik Mühendisliği mezunudur. Üniversiteyi bitirdikten sonra TCDD’de mühendis olarak işe başlamıştır. 1993-2001 yılları arasında İstanbul ve İzmir’de değişik birimlerde elektrik mühendisi olarak çalışmış, 2001 yılında Teftiş Kurulu Kontrolörü unvanını almıştır. TCDD 3.Bölge Müdürlüğü (İzmir)’de hala aynı unvanla çalışmaktadır. Kalite çalışmalarında aktif olarak görev alan Mustafa Yılmaz, TSE dış tetkik uzmanıdır. Bu kapsamda ISO 9001, ISO 14001 ve ISO 18000 sistemlerinde ulaştırma sektöründe faaliyet gösteren kamu ve özel sektördeki firmalarda çok sayıda tetkike katılmıştır. Enerji Verimliliği konusunda çalışmalar sürdürmektedir, İş Güvenliği Uzmanıdır. İyi derecede İngilizce ve orta derecede Almanca bilmektedir.

Osman KİPOĞLU1971 Tokat doğumlu olan Kipoğlu, Makine Mühendisliği lisans eğitimini 1993 yılında İTÜ’de, yüksek lisans eğitimini de 2000 yılında Marmara Üniversitesi’nde tamamlamıştır. Halen Fatih Üniversitesi’nde İşletme yüksek lisans eğitimine devam etmektedir. Çalışma hayatına ısıtma, soğutma ve iç tesisat sektörlerinde başlayan Kipoğlu, 1996-2005 döneminde İGDAŞ Kalite Müdürlüğü’nde çeşitli yönetim kademelerinde bulunmuştur. 2005-2008 döneminde Kırgaz’da Genel Müdür Yardımcılığı, sonrasında Federal Elektrik bünyesinde yaklaşık bir yıl süreyle Genel Müdür olarak görev yapmıştır. Nisan 2009 tarihinde Bursagaz A.Ş.’nin Müşteri Hizmetleri Müdürlüğü görevini Ağustos 2012 tarihine kadar sürdürmüş ve bu tarih itibari ile de ENERVİS Enerji Servis San. Ve Tic. A.Ş. Genel Müdürü olarak görevini sürdürmektedir.


14

İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ VE VERİMLİLİK

• Prof. Dr. Aliye MANDIRACIOĞLU• Aylin ADEM• Yrd. Doç. Dr. Barış ÖZTUNA

15

ÇALIŞMA YAŞAMINDA KRONİK HASTALIKLAR VE ABSENTİZM VE PRESENTİZM İLE İLİŞKİSİNİN BELİRLENMESİ

Aliye MANDIRACIOĞLUEge Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı

Osman BÖLÜKBAŞPiramid, İzmir

Mehmet DEMİRELPiramid, İzmirFiliz GÜMELİ

Konak Belediyesi, İzmir

İş gücü yaşlanmasıyla birlikte kronik hastalığı olan çalışan sayısı da artmaktadır. Kronik hastalığı olan bir çalışan damgalanma, ayrımcılık, iş gücü kaybı, işe devamsızlık (absentizm) ve presentizm gibi pek çok sorunla karşılaşmaktadır. Kesitsel tipte olan bu çalışmaya, İzmir’de yer alan farklı sektörlerden dört işletmede çalışan toplam 556 kişi katılmıştır. Demografik özellikler; kronik hastalık varlığı, ailede bakım gereksinimleri ve işe bağlı faktörler araştırılmıştır. İşe devamsızlık, “son 1 ay içinde sağlık problemleriniz nedeniyle işe gelemediğiniz oldu mu?” sorusu ile değerlendirilmiştir. Presentizm değerlendirmek için 6 maddelik Stanford Presenteeism (SPS-6 ) Likert ölçeği kullanılmıştır. Katılımcıların % 79.6’ı erkek, % 28.3’ü lise ve daha yukarı eğitim düzeyine sahiptir. Çalışanların % 15.9’unun en az bir kronik sağlık sorunu saptanmıştır. Katılımcıların %10.2’i sağlık problemleri nedeniyle son 1 ay içinde işe gelemediğini belirtmiştir. Çalışanın kronik hastalığının olması ve ailede bakıma gereksinim duyan birinin varlığı işe devamsızlık ile ilişkili bulunmuştur. SPS-6 ölçeğinden ortalama alınan puan 19.9±3.3 olarak hesaplanmıştır. Kadınlarda ve kronik hastalığı olanlarda presentizm, istatistiksel olarak anlamlı daha yüksek saptanmıştır. İşletmelerin, kadınlara, kronik hastalığı ve ailede bakıma muhtaç yakını olanlara, işçi dostu işyeri kültürü oluşturarak destek olmaları gereklidir.

Anahtar Kelimeler: Absentizm, Presentizm, Kronik hastalıklar, İş Sağlığı

İş Sağlığı Güvenliği ve Verimlilik

16

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN VERİMLİLİK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: BİR LİTERATÜR ARAŞTIRMASI

Aylin ADEMGazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, [email protected]

Metin DAĞDEVİRENGazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü

[email protected]

Günümüz iş dünyasında iş kazası ve meslek hastalığı geçiren çalışanların sayısının oldukça fazla olduğu bilinmektedir. İş kazası ve meslek hastalıklarının hem çalışana hem de firmalara maddi ve manevi zararları bulunmaktadır. Bu zararları ortadan kaldırmak adına bir takım tedbirler alınmaktadır. Bu çalışmanın amacı İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) tedbirlerinin çalışanların verimliliği üzerindeki etkisinin araştırılmasıdır. Bu kapsamda bir literatür araştırması yapılarak, iş sağlığı ve güvenliği ile verimlilik arasındaki ilişki irdelenmiş ve bulunan sonuçlar tartışılmıştır. Literatürde İSG ile ilgili alınan önlemlerin çalışan verimliliğini olumsuz yönde etkilediğine dair çalışmalar bulunduğu gibi, çalışan üzerindeki meslek hastalıkları riskini azaltmak için yapılan ergonomik müdahaleler ile verimliliğin olumlu yönde değiştiğini gösteren çalışmalar da bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler: İş Sağlığı ve Güvenliği, Verimlilik, Kişisel Korunma Önlemleri, Yönetsel Önlemler


17

167 SAYILI İNŞAAT İŞLERİNDE GÜVENLİK VE SAĞLIK HAKKINDA ILO SÖZLEŞMESİNİN İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN VERİMLİLİĞİ ÜZERİNE ETKİSİ

Yrd. Doç. Dr. Barış ÖZTUNAÇankırı Karatekin Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü

[email protected]

Bu çalışmanın amacı, inşaat sektöründeki işverenlere ve çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları ile işletme verimliliği arasındaki ilişkinin nasıl belirleneceği ve Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO), 1988 yılında kabul edilip, 1991 yılında yürürlüğe giren 167 sayılı İnşaat İşlerinde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesi Türkiye tarafından da onaylanmasıyla inşaat sektörüne getireceği faydalar ve yenilikleri belirtmektir. Bu çalışma ile inşaat sektöründeki iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının işletme verimliliği ile ilgili farklı bir bakış açısı sunulmaktadır. Bu çalışma, teorik yöntem tarzında kurgulanmış olup gerekli olan bilgiler, yerli ve yabancı literatürler, konu ile ilgili Sözleşmeler ve Kanunlar taranarak derlenmiştir. Çalışmanın temeli, inşaat sektörü için ülkemizde gerçekleşen son mevzuat değişikliğinin verimlilik üzerine etkisi irdelemektir.

Anahtar Kelimeler: İş Sağlığı ve Güvenliği, Verimlilik, 167 sayılı ILO Sözleşmesi


18

OTURUM BAŞKANIProf. Dr. Aliye MANDIRACIOĞLU

Prof. Dr. Aliye Mandıracıoğlu, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesinden 1985 yılında mezun olmuştur. Manisa Devlet Hastanesi ve Manisa Doğumevinde mecburi hizmetini tamamlamıştır. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD 1987-1992 arasında Tıpta Uzmanlık eğitimini tamamlamıştır. Halk Sağlığı doçenti ünvanını 1995’de kazanmıştır. Profesörlük kadrosuna 2006 yılında atanmıştır. Halen aynı bölümde öğretim üyesi olarak görevini sürdürmektedir. İş sağlığı, yaşlı sağlığı, epidemiyoloji konularında çalışmaları vardır.


19

Aylin ADEMAylin ADEM Lisans derecesini 2011 yılında Çukurova Üniversitesi Endüstri Mühendisliği bölümünden birincilikle almıştır. 2014 yılı ocak ayında ÖYP araştırma görevlisi olarak Adıyaman Üniversitesine atanmış olup, aynı yıl Orta Doğu Teknik Üniversitesinde dil eğitimi almıştır. 2014 yılı Ekim ayından beri Gazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümünde yüksek lisans yapmakta ve aynı zamanda asistan olarak çalışmaktadır. Yüksek lisans ders dönemini tamamlayıp, tez dönemine geçmiştir.

Yrd. Doç. Dr. Barış ÖZTUNA01.08.1983 tarihinde İzmir’de doğdu. 2005 yılında Celal Bayar Üniversitesi İşletme bölümünden mezun oldu. 2007 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Toplam Kalite Yönetimi Tezli Yüksek Lisanstan “ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sisteminin İş Yaşamı Kalitesine Katkısı: Bir Araştırma” başlıklı teziyle tamamladı. Doktorasını 2013 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri bölümünde “Sosyal Sigortalarda Yeniden Yapılanma ve Kurumsal Performansa Etkisi” başlıklı teziyle tamamladı. Halen, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkiler bölümünde Yrd. Doç. Dr. olarak çalışmaktadır. Farklı bilimsel dergilerde yayınlanan makaleleri ve bildirileri bulunmaktadır.


20

İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİNİ BELİRLEYEN ETMENLER - 1

• Doç. Dr. Fatih KESKİN• Cangül TOSUN• Ünal KARAKAŞ• Kenan ABACI• Mübeyyen Tepe KÜÇÜKOĞLU

21

İŞ-YAŞAM DENGESİ VE ÇALIŞAN-DOSTU KURUMLAR BAĞLAMINDA KURUMSAL İLETİŞİM VE VERİMLİLİK

Doç. Dr. Fatih KESKİN Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü

[email protected]ül TOSUN

Sanayi ve Teknoloji Uzmanı - Verimlilik Genel MüdürlüğüAnkara Üniversitesi İletişim Fakültesi Doktora Öğrencisi

[email protected]

Günümüzde çalışanlar ve kurumlar, çalışan-dostu çalışma ortamları ve iş-yaşam dengesi konularıyla giderek daha çok ilgilenmektedir. Son yıllarda gelişmiş ülkelerde öne çıkan bir politika söylemi haline gelen iş-yaşam dengesi; çalışanların işleri ile aileleri ve toplumsal katılımı gibi diğer uğraşları arasında nasıl zaman ayırdığını vurgulamaktadır. İş-yaşam dengesi konusunda farkındalığı artan çalışanlar açısından esnek çalışma saatleri, iş paylaşımı, evden çalışma, azaltılmış çalışma saatleri gibi iş düzenlemeleri ile işyerinde kreş, hasta ya da yaşlı aile üyelerinin bakımı gibi uygulamalar sunan ve çalışan-dostu olarak adlandırılan kurumlar daha önemli hale gelmektedir. Çalışanların kişisel yaşam ve iş yaşamlarındaki memnuniyeti, kurumları da olumlu yönde etkilemektedir. İş-yaşam dengesi uygulamaları, çalışan dostu kurumlarda daha yüksek verimlilik, kârlılık ve değer yaratımını da beraberinde getirmektedir. İşverenler çalışan-dostu yaklaşımıyla çalışan verimliliğini yükseltmek kadar kurum verimliliğini ve kârlılığı artırmayı da beklemektedir. Çalışanların motivasyonu, iş tatmini, kurumsal bağlılığı ve verimliliği ise kurumsal iletişim ortamıyla yakından ilişkilidir. Bu çalışmada; çalışan-dostu olarak adlandırılan kurumlarda uygulanmaya çalışılan iş-yaşam dengesi çabalarının, verimlilikle olduğu kadar kurumsal iletişimle olan ilişkisi de ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışma, uluslararası üç akademik derginin 1990-2015 döneminde bu konularla ilgili yayımlanan araştırmaların incelenmesiyle hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: İş-Yaşam Dengesi, Çalışan-Dostu Kurumlar, Kurumsal İletişim, Verimlilik.

İşgücü Verimliliğini Belirleyen Etmenler-1

22

İNSAN KAYNAKLARI VERİMLİLİĞİNE ETKİSİ AÇISINDAN ÇALIŞMA ŞARTLARI: GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI

VERİMLİLİK ARAŞTIRMASI

Prof. Dr. Kamil Ufuk BİLGİNTODAİE, [email protected]

Ünal KARAKAŞMilli Eğitim Bakanlığı, [email protected]

Bu çalışma, çalışma şartlarının insan kaynakları verimliliğine etkisi üzerinedir. Bildirinin amacı, insan kaynaklarının içinde bulundukları çalışma şartlarının onların verimliliğine etkisini belirlemektir. Buna gore, çalışma şartları olarak örgüt kültürü, kurallar ve politikalar, haklar ve yükümlülükler, teknoloji, iş tasarımı ve iş yeri fiziksel şartları ele alınmıştır. Bildiride, önce teorik kaynaklarda incelenmiş olan çalışma şartları; daha sonra Gümrük ve Ticaret Bakanlığı merkez teşkilatı büro çalışanı memur, şef, müdür ve uzmanlarına anket uygulanarak araştırılmıştır. Araştırmanın temel hipotezi olan çalışma şartlarının verimliliğe etkisi, doğrulanmıştır. Öte yandan, çalışma şartlarının insan kaynakları verimliliği üzerindeki etkisinin katılımcıların demografik özellikleri ile ilişkisini incelenmiş ve bu doğrultuda çalışma şartlarının verimlilik üzerindeki etkisi konusunda çalışanlar arasında görüş farklılıklarının olup olmadığı ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler: Verimlilik, Çalışma Şartları, İnsan kaynakları, İnsan Kaynaklarının Verimliliği


23

KAMU SEKTÖRÜNDE ÇALIŞANLARIN MOTİVASYONLARININ, VERİMLİLİK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNE YÖNELİK

BİR SAHA ÇALIŞMASI

Kenan ABACIBilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, [email protected]

Günümüzün en önemli konularının başında, verimlilik ve insan kaynaklarının rasyonel kullanılması ile kaliteli ürün veya hizmet üretmek, akabinde de bunların sürdürülebilirliği gelmektedir. Bilgi çağında kamu yönetiminin amaçlarından birisi olan verimliliği etkin kılmak için, personelin işinde arzulu ve motive olmuş bir şekilde çalışmalarını sağlamak ile mümkündür. Kamu yönetimi, özel sektör anlayışı ile kaynakları içinde yer alan ve çok kompleks bir psikolojik yapıya sahip olan çalışan insan gücünü; optimal motivasyon faktörleriyle buluşturması ve bunun sonucu olarak da daha verimli çıktılarla vatandaşların yararına hizmetler üretmeyi hedef haline getirmeyi amaç edinmelidir. Bu bağlamda; çalışmanın amacı, kamu sektöründe çalışan personelin verimliliğini etkileyen unsurların başında gelen örgütsel-yönetsel, ekonomik ve psiko-sosyal motivasyon faktörlerinin, kamu kurumundaki mevcut durum analizi ile bu motivasyon faktörlerinin verimliliğe etkisi olup olmadığını belirlemek ve varsa bu etki düzeyi seviyesinin belirlenmesine yönelik bir araştırma çalışmasını içermektedir. Çalışmada bir Bakanlığın merkez teşkilatı çalışanlarına yönelik bir araştırma yapılmıştır. Araştırmada veriler, google.drive üzerinden online anket yöntemi ile toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 18.0 paket programında analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, görevde yükselmelerde liyakat ve adalet durumu ile unvana göre adaletli maaş sistemini de içine alan bir çok motivasyon faktörlerini kapsayan yeni kamu personel rejiminin düzenlenmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır.

Anahtar sözcükler: Motivasyon, Verimlilik, Motivasyon Faktörleri


24

İŞ TATMİNİ İLE ÇALIŞAN VERİMLİLİĞİ İLİŞKİSİNDE ÖRGÜTSEL GÜVEN VE ETİK DEĞERLERİN ROLÜ: HİZMET SEKTÖRÜNDE BİR ARAŞTIRMA

Mübeyyen Tepe KÜÇÜKOĞLUİstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi, Meslek Yüksekokulu

[email protected]

Hizmet sektöründe faaliyet gösteren işletmeler açısından, çalışanların iş tatmini ile verimlilikleri arasında olumlu bir ilişki bulunup bulunmadığı, buna ek olarak çalışanların örgütsel güven algıları ve etik değerleri ile söz konusu değişkenler arasındaki ilişkiyi araştırmak çalışmanın birincil amacını oluşturmaktadır. Bu doğrultuda geliştirilen hipotezler araştırma sonucunda elde edilen veriler ile test edilecektir. Diğer yandan cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi gibi demografik özellikler açısından iş tatmini, çalışan verimliliği, örgütsel güven algısı ve etik değerler değişkenlerinde anlamlı bir farklılık olup olmadığının araştırılması da bu çalışmanın bir diğer amacını oluşturmaktadır. Çalışmada iş tatmini, çalışan verimliliği, örgütsel güven düzeyi ve etik değerlerin ölçülmesi için literatür araştırması yapılarak her bir değişken için geliştirilmiş olan ölçekler kullanılmış ve hazırlanan soru formları hizmet sektöründe faaliyet gösteren işletmelerdeki çalışanlara dağıtılmıştır. Elde edilen anket verileri SPSS istatistik programı ile faktör analizi ve güvenilirlik analizine tabi tutulduktan sonra geliştirilen hipotezlerin test edilmesi amacıyla korelasyon analizi gerçekleştirilmiştir. Ayrıca demografik faktörler açısından modeldeki değişkenlerde bir farklılık olup olmadığını tespit etmek amacıyla ilgili fark testleri uygulanmıştır. Korelasyon analizi sonucunda; araştırmanın hipotezleri kabul edilmiştir. İş tatmini ile çalışan verimliliği arasında, örgütsel güven ile iş tatmini ve çalışan verimliliği arasında ve son olarak da etik değerler ile iş tatmini ve çalışan verimliliği arasında doğrudan ve pozitif bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca anketi cevaplayanların çeşitli demografik özellikleri açısından araştırmanın değişkenlerinde birtakım farklılıklar olduğu görülmüştür. Hizmet sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin, çalışanlarının yaptıkları işten memnun olması ve bunun sonucunda elde edilen çalışan verimliliği işletmelerin performans göstergelerine doğrudan etki etmektedir. Bu nedenle çalışan verimliliğinin arttırılmasında rolü olan her unsur, aynı zamanda ele alınması ve değerlendirilmesi gereken kritik bir başarı göstergesidir. Bu çalışmada söz konusu unsurlardan ikisini temsil eden örgütsel güven algısı ve etik değerler incelenmiş olup her iki unsurun da çalışan verimliliği ile istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkisi olduğu bulunmuştur. Bu doğrultuda hizmet işletmelerinin örgütsel güven ve etik değerlere önem vermesi ve geliştirilmesi için gereken altyapıyı sağlaması faydalı olacaktır.

Anahtar sözcükler: Çalışan Verimliliği, Etik Değerler, Hizmet Sektörü, İş Tatmini, Örgütsel Güven Algısı


25

OTURUM BAŞKANIDoç. Dr. Fatih KESKİN

Doç. Dr. Fatih Keskin 1971 yılında Samsun’da doğdu. Liseye kadar yurtdışında okudu, liseyi Kabataş Erkek Lisesi’nde tamamladı. Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi’nden mezun oldu. ODTÜ’de başladığı yüksek lisansını SBF Kamu Yönetimi ve Siyaset Biliminde bitirdi. Aynı anabilim dalında doktorasını verdi. Yüksek lisansta faşizm ve propaganda, doktorada yeni politik seçkinler üzerine çalıştı. Yayımlanmış üç kitabı ve birçok makalesi bulunmaktadır. Politik iletişim, politika ve halkla ilişkiler konularında çalışmaktadır. Halen Ankara Üniversitesi’nde öğretim üyesidir.


26

Cangül TOSUN1979 yılında İstanbul’da doğan Cangül TOSUN, 2001 yılında İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü’nden mezun oldu. 2006 yılında Kocaeli Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Yüksek Lisans Programı’nı tamamlayan TOSUN, Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü’ndeki doktora çalışmalarını Doç. Dr. Fatih KESKİN’in danışmanlığında tez aşamasında sürdürmektedir. 2005 yılında Milli Prodüktivite Merkezi’nde Uzman Yardımcısı olarak göreve başlayan TOSUN, şu anda Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nda Sanayi ve Teknoloji Uzmanı olarak görev yapmakta, Bakanlığın aylık yayını Anahtar dergisinin yayın sorumluluğunu yürütmektedir.

Ünal KARAKAŞÜnal KARAKAŞ 09.09.1980 yılında Hatay-Dörtyol’da doğdu. Payas Lisesini bitirdik-ten sonra Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Kimya Öğretmenliği Bölümü’nden yüksek lisans derecesi ile 2004 yılında, Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesi İşlet-me bölümünden 2010 yılında mezun oldu. 2015 yılında TODAİE Eğitim Yönetimi Yük-sek Lisans programını bitirdi. 2004-2008 yılları arasında Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı’nda çalıştı. 2008 yılından itibaren Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı çeşitli okullarda kimya öğretmeni olarak görev yaptı.

Kenan ABACI15.08.1972 tarihinde Ankara’da doğdu. 1991 yılında girmiş olduğu Gazi Üniversitesi Maliye Bölümünden 1995 yılında mezun oldu. Ahmet Yesevi Üniversitesi Ekonomi Fakültesinde Yönetim ve Organizasyon Bölümünde Yüksek Lisansını tamamladı. 2014 yılında Institute of Management Business and Law Üniversitesi’nde İşletme Yönetiminde Doktoraya başladı. Evli ve iki çocuk babasıdır. 16 Nisan 2015 tarihinde Rusya’da düzenlenen kongrede, “Kamu Yönetiminde Elektronik Belge Yönetim Sisteminde Arşivleme” konusunda sözlü sunum yapmıştır. Türkiye’de Kamu Yönetiminde, Elektronik Belge Yönetim Sistemine Dair Sorunlar ve Çözümler” konulu makalesi, Uluslararası hakemli dergi olan Rusya Akademik Dergisinde yayımlanmıştır.

Mübeyyen Tepe KÜÇÜKOĞLUYıldız Teknik Üniversitesi Endüstri Mühendisliği’nden 2004 yılında mezun olan Mübeyyen Tepe Küçükoğlu, İstanbul Teknik Üniversitesi’nde Endüstri Mühendisliği yüksek lisansını tamamlamış ardından otomotiv sektöründe çalışma hayatına başlamıştır. Proje yöneticisi, satış müdürü gibi pozisyonlarda görev almıştır. 2013 yılında İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Meslek Yüksekokulu’nda öğretim görevlisi olarak çalışmaya başlamıştır. 2014 yılında İstanbul Üniversitesi İşletme Yönetimi ve Organizasyon programında doktorasını tamamlamıştır. 2015 yılının Nisan ayında İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi’nden Yardımcı Doçentlik unvanını almıştır. Halen üniversitenin Lojistik Programı’nda program başkanlığını görevini yürütmektedir.


27

İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİNİ BELİRLEYEN ETMENLER - 2

• Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ• Doç. Dr. Ali Şükrü ÇETİNKAYA• Dr. Mustafa Kemal TOPÇU• Sinem KAÇAR• Tuna USLU

28

İNSAN KAYNAĞI TEMİNİ VE SEÇİMİ YÖNTEMLERİNİN DOĞRU İŞE DOĞRU ÇALIŞAN BELİRLENMESİNE ETKİSİ

Doç. Dr. Ali Şükrü ÇETİNKAYASelçuk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Uluslararası Ticaret Bölümü

[email protected] Edwige IKO AFE

Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı [email protected]

Araştırmada insan kaynağı seçme yöntemleri ile doğru işe doğru işgören belirleme arasındaki ilişkinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada 372 geçerli anket geri dönüşü elde edilmiştir. Veriler tanımlayıcı istatistikler, açıklayıcı faktör analizi ve doğrusal regresyon yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda doğru işe doğru çalışan belirlenmesinde; test bağımsız değişkeni bileşenlerinden objektiflik ve mülakat bağımsız değişkeni bileşenlerinden dış görünüm ve yazılı metinler bileşenlerinin anlamlı belirleyiciler olduğu tespit edilmiştir. Objektif kararlar verebilmek için test yönteminin yöneticiler tarafından sıklıkla kullanılması gereken bir yöntem olduğu ve doğru işe doğru çalışan belirlenmesinde dış görünüş ile adayın sunduğu yazılı metinlerin etkili olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: Doğru İşe Doğru Çalışan Belirleme; Test, Mülakat, Referans İnceleme, Sağlık Kontrolü


29

ÇALIŞANLARIN BEKLENTİ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİNİN İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİNE ETKİLERİNİN PSİKOLOJİK SÖZLEŞME KURAMI

BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ: ANKARA SANAYİ ODASI ÜYELERİ ÖRNEKLEMİNDE BİR ARAŞTIRMA

Dr. Mustafa Kemal TOPCUAnkara Sanayi Odası, [email protected]

Doç. Dr. Yavuz CABBARAnkara Sanayi Odası, [email protected]

Sürdürülebilir rekabet avantajı sağlayabilmek çevresel faktörlere uyum yeteneğini gerektirmektedir. Bu kapsamda maddi varlıklarını kullanabilecek KOBİ’ler beşeri sermayeden etkin, etkili ve verimli yararlanabilir. Beşeri sermayenin kullanımında işveren-işgören arasındaki bağı açıklayıcı bir yaklaşım getiren psikolojik sözleşme çalışanların davranışlarının altında yatan nedenlere de açıklık getirmektedir. Nispeten yeni bir yaklaşım olan psikolojik sözleşmelerin KOBİ’lerde kabul görmesi ile verimliliğin artması sonucu istihdama, üretime, ihracata, toplumsal refaha da katkı artabilecektir. Psikolojik sözleşme ile oluşan pozitif duygular çalışanın iş performansını ve örgütsel vatandaşlık davranışlarını artırmaktadır. Bu nedenle, bu çalışmanın amacı psikolojik sözleşmenin temelini oluşturan etkenlerden beklentilerin karşılanması ile yükümlülüklerin araştırılmasıdır. Çalışmada Ankara Sanayi Odası üyeleri örnekleminde yapısal eşitlik modeli oluşturulmuştur. Değişkenler bazında ekonomik tatminin düşük seviyede olduğu görülmüş ve yüksek performansa ilişkin boyut doğrulanamamıştır. Yol analizi sonucunda, kariyer gelişiminin ve sosyo duygusal tatmin beklentisinin hem tanımlı hem de gönüllü davranışları olumlu ve anlamlı etkilediği, ancak ekonomik tatmin beklentisinin ise hem tanımlı hem de gönüllü davranışları anlamlı etkilemediği görülmektedir. Çalışanlara bireysel ve mesleki gelişim olanağı sunulması çalışanları gönüllü davranış sergileme yükümlülüğüne götürmektedir. Benzer şekilde işverenin çalışanların sosyo-duygusal durumlarına değer atfetmesi işgücü verimliliğinde artışı getirecektir.

Anahtar kelimeler: Psikolojik Sözleşme, Sosyal Mübadele Teorisi, Beklenti, Taahhüt, Pozitif Psikoloji.


30

BİR AKÜ FİRMASINDA İŞGÜCÜ VERİMLİLİK ANALİZİ UYGULAMASI

Emine UÇMUŞ Balıkesir Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Endüstri Mühendisliği

[email protected] Sinem KAÇAR

Endüstri Mühendisi, [email protected]

Bu çalışmada, 2014-2018 yıllarını kapsayan “Onuncu Kalkınma Planı”nın “Üretimde Verimliliğin Artırılması Programı Eylem Planı”na katkı sağlamak amacıyla şehrimizde faaliyet gösteren bir akü firmasında işgücü verimlilik analizi uygulaması yapılmıştır. Verimlilik, kısaca girdilerin çıktıları yaratma gücüdür. Verimlilik; Bir ülkenin kalkınmışlık seviyesinin en önemli ölçütlerinden birisidir. Ülkede yapılan üretime karşılık tüketilen kaynakları belirlemeye yönelik bir kavram olarak kullanılmaktadır. Değişen sosyoekonomik koşullar ve doğal dengelerle yeni bir tanıma kavuşan verimlilik kavramı, ekonomik ve örgütsel yeteneklerin yanı sıra doğal yaşamı ve çevreyi korumak, çalışanlara iyi bir yaşam ve çalışma şartları sağlamak, koşulları ve kaynakları en akılcı bir biçimde kullanmak gibi bazı özelliklerle birlikte tanımlanmaktadır (Kahya&Karaböcek, 2004). İşletmelerde toplam veya kısmi verimliliğin ölçüm ve denetimi için çok sayıda model geliştirilmiştir. İşgücü verimliliğinin ölçümünü amaçlayan modellerden, Oranlarla İşgücü Verimlilik Yönetim (Workshop Productivity Management by Ratio-WPMR) Modeli, Balıkesir ilinde faaliyet gösteren orta ölçekli bir akü işletmesinde uygulanmıştır. Mevcut modelde, verimsizliğe neden olan duruşların yetersiz sınıflandırması dikkate alınarak, toplam iş kapsamı içinde etkin olmayan faktörlere göre duruşların kategorileştirilmesi ve ilgili verimlilik oranlarının hesaplanmasında geliştirme yapılmıştır. Elde edilen verilerin sistematik kaydı ve günlük, haftalık, aylık ve istenen dönemler için verimlilik analizini sağlayan bir program tasarlanmış, uygulama dönemi için verimlilik oranları elde edilerek karşılaştırmalar yapılmıştır. Modelin uygulanabilirliğine ilişkin bazı önemli öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: İşgücü Verimliliği, Kurosawa Verimlilik Ölçüm Modeli, Verimlilik Analizi


31

YENİ LİDERLİK YAKLAŞIMLARININ KURUM YENİLİKÇİLİĞİ VE GİRİŞİMCİLİĞİ ARACILIĞIYLA ÖRGÜTSEL VERİMLİLİĞE ETKİLERİNİN

İNCELENMESİ

Dr. Tuna USLUİstanbul Gedik Üniversitesi, Mülkiyet Koruma ve Güvenlik Bölümü

[email protected]

Çağdaş liderlik yaklaşımlarının örgütlere ve çalışanlara doğrudan etkileri bulunmaktadır. Liderin temel fonksiyonu örgütsel verimliliği artırmaktır. Ancak bunun yöntemi uzun yıllardır yönetim ve organizasyon alanında tartışılan bir konudur. Bu çalışmada, dönüştürücü, olumlu ve açık olmak üzere yeni demokratik liderlik özelliklerinin kurumsal faktörler aracılığıyla örgütsel verimliliği nasıl sağlayabileceği araştırılmıştır. Bu amaca yönelik olarak, ilgili literatürden faydalanarak bir envanter oluşturulmuş ve bu anket formu kolayda örneklem yöntemiyle kamu ve özel sektörde çalışan 250 kişiye dağıtılmıştır. Analizler çalışanların gözünde kamudaki yönetim algısının daha zayıf olduğunu göstermektedir. Bulgular, liderlerin özellikle kurumsal yenilikçiliği sağlayarak girişimciliği geliştirdiği ve bu aracılıkla örgütsel verimliliğe yönelik faaliyetler sürdürdüklerini de anlatmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Olumlu Liderlik, Açık Liderlik, Kurum Yenilikçiliği, Kurumsal Girişimcilik, Örgütsel Verimlilik


32

OTURUM BAŞKANIProf. Dr. Ramazan AKTAŞ

1960 doğumlu Ramazan AKTAŞ, 1981 yılında KHO İşletme Bölümü’nden mezun olmuştur. Aynı yıl ODTÜ İİBF İşletme Bölümünde yüksek lisansa başlamıştır. 1985 yılında yüksek lisans eğitimini tamamlayarak KHO İşletme Bölümüne öğretim görevlisi olarak atanmıştır. 1987 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümünde doktora çalışmasına başlamış ve bu programı 1991 yılında tamamlamıştır. 1995 yılında Finansman anabilim dalında doçentlik derecesini almıştır. 1985 yılından itibaren KHO’nda işletmecilikle ilgili dersleri veren Ramazan AKTAŞ KHO’da görevli olduğu dönem zarfında 1 yıl süre ile Kanada’da, 6 ay süre ile İtalya’da uzmanlık alanı ile ilgili çalışma yapmış ve 6 aylık süre için de Azerbaycan Kara Harp Okulu’nda öğretim elemanı olarak görevde bulunmuştur. 2003 yılında TSK’daki görevinden emekli olan AKTAŞ, halen TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi İİBF İşletme Bölüm Başkanlığını yapmaktadır. Ayrıca iktisadi işletme olarak faaliyet gösteren TOBB ETÜ Sürekli Eğitim Merkezinin müdürlüğünü kuruluşundan beri sürdürmektedir.


33

Doç. Dr. Ali Şükrü ÇETİNKAYASelçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinde Öğretim Üyesi olarak görev yapmakta olan Doç. Dr. Ali Şükrü ÇETİNKAYA Boğaziçi Üniversitesinde önlisans, Çukurova Üniversitesinde lisans, Mersin Üniversitesinde yüksek lisans ve Selçuk Üniversitesinde doktora eğitimini tamamlamıştır. ABD, Virginia Polytechnic Institute and State University’de ziyaretçi öğretim elemanı olarak da bulunmuştur. Çetinkaya, İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, Stratejik Yönetim, Yönetim Bilişim Sistemleri, Örgütsel Davranış, İnsan Kaynakları Yönetimi, Uluslararası İşletmecilik alanlarında uzmanlığa sahiptir. 5 yılı aşkın sektör tecrübesine sahip olan Çetinkaya, kamu ve özel kuruluşlara çok sayıda eğitim ve danışmanlık hizmeti vermiştir. 50’nin üzerinde ulusal ve uluslararası bilimsel araştırma makalesi, konferans bildirisi ve panel sunumu bulunmaktadır. En Başarılı Doktora Tezi ödülü, ve uluslararası dergilerde ve konferanslarda En İyi Makale Ödüllerine sahiptir. İngilizce dergi editörlüğü yapmış ve birçok uluslararası bilimsel dergide Uluslararası Hakem Kurulu Üyeliği yapmaktadır. Çetinkaya, Avrupa Birliği (AB) programları kapsamında 10’a yakın projenin yöneticiliğini ve yürütücülüğünü yapmıştır. Uluslararası ve ulusal proje çağrılarında Bağımsız Dış Uzman olarak görev yapmıştır. MEB taslak ders kitabı inceleme ve TÜBİTAK 5000 dijital üniversite ders kitapları incelemelerinde panel üyeliği yapmıştır. Çetinkaya, bir adet Türkçe kitabın ortak yazarlarındandır. İngilizce dilinde yayınlanmış editörlü bir kitabın da bölüm yazarlarındandır. İleri seviyede İngilizce ve orta seviyede Almanca bilmektedir.

Dr. Mustafa Kemal TOPÇUDr. Mustafa Kemal Topcu, sistem mühendisliği alanındaki lisans eğitimini takiben Bilkent Üniversitesinde MBA yapmıştır. Savunma yönetimi alanındaki doktora çalışmasında insan sermayesinde verimliliği artırmada psikolojik sözleşmenin rolünü araştırmıştır. İş hayatına Ankara Sanayi Odası İnsan Kaynakları Müdürü olarak devam eden Dr. Mustafa Kemal Topcu, aynı zamanda kamu iç denetçisi ve iş güvenliği uzmanlığı sertifikalarına sahiptir. Çalışmalarına kurumsal yönetim, endüstriyel psikoloji, stratejik yönetim, iç kontrol, iç denetim, kurumsal sosyal sorumluluk, yönetim ve organizasyon üzerine devam etmektedir. Sinem KAÇAR1993 yılında İzmir’in Menderes ilçesinde doğdu. İlkokul ve liseyi İzmir’de okudu.Ağustos 2015’de Balıkesir Üniversitesi Mimarlık Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü’nden mezun oldu. 2011 yılından bu yana Anadolu Üniversitesi Açıköğretim İktisat Fakültesi Maliye Bölümü öğrencisi. 2014-2015 Öğretim Yılı Bahar döneminde Erdil Akü San. Tic. Ltd. Şti’de stajyer öğrenci olarak çalıştı. 2013 yılında ABM firmasında üretim üzerine, 2015 yılında İzmir Büyükşehir Belediyesinde staj yaptı.

Tuna USLUTuna Uslu, orta ve lise öğrenimini İzmir Bornova Anadolu Lisesi’nde tamamladı. 2002 yılında İstanbul Bilgi Üniversitesi İşletme-İktisat Bölümü’nden mezun oldu ve özel bir sağlık grubunda çalışmaya başladı. 2006 yılında teknik koordinatörlük görevini sürdürdüğü sağlık hizmetleri grubunun yönetim kuruluna girdi. 2004 yılında Dokuz


34

Eylül Üniversitesi’nde Toplam Kalite Yönetimi Yüksek Lisansı’nı tamamlayarak Bilim Uzmanı oldu ve aynı sene Bilişsel Bilimler doktora programına başladı, doktorasını Örgütsel Davranış alanında tamamladı. İstanbul Gedik Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak çalışan Uslu, değişim ve yeniden yapılanma sürecindeki kurumlara danışmanlık vermektedir. Katıldığı yüzden fazla ulusal ve uluslararası kongre, çeşitli kitap bölümleri, yerli ve yabancı dergilerde yayınlanmış çok sayıda makalesi bulunmaktadır. Girişimcilik, sosyal bilimler ve edebiyat gibi alanlarda düzenlenen çeşitli yarışmalarda ödüle layık görülmüştür.


35

KOBİ’LERDE VERİMLİLİK

• Doç. Dr. Metin DAĞDEVİREN• Ali SEVİNÇ• Öğr. Gör. Fedayi YILMAZ• Hediye Ceyda SÖZEN• Meral İŞLER

36

KIRIKKALE’DE KOBİ’LERİN VERİMLİLİK SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Ali SEVİNÇKOSGEB Kırıkkale Hizmet Merkezi Müdürlüğü

Doç. Dr. Tamer ERENKırıkkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü

KOBİ’ler Türkiye ekonomisine önemli katkı sağlamaktadır. İhracatta, yatırımda, özellikle istihdam oluşturmada çok ciddi payı bulunmaktadır. KOBİ’lerin rekabet gücünün artması ve büyümesi ülke ekonomisine olan katkısını daha da artıracağı tartışılmaz bir konudur. KOBİ’lerin büyümesi ülke ekonomisinin büyümesi demektir. İşletmelerin rekabet yarışında verimli ve etkin çalışan işletmelerin rekabet yarışında daha avantajlı olacağı bilindiğinden, büyümesinde mevcut yatırım ve kaynaklardan azami istifade etmek zaruri hale gelmiştir. KOBİ’lerde verimlilik ile ilgili sorunların yaşandığı da bilinmektedir. Buradan hareketle bu çalışmada; KOBİ’lerin yaşadığı verimlilik sorunlarının tespit edilip çözüm önerilerinin sunulmasıdır. Kırıkkale ilinde çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren 40 adet KOBİ üzerinde anket yöntemiyle işletmelerde verimlilik ile ilgili yaşanan sorunlar incelenmiş, verimsizlik nedenleri tespit ve analiz edilmiştir. İşletmelerin insan kaynakları ile ilgili sorunları başta gelmektedir. İşgücü devir oranı yüksek görülmüştür. Bazı işletmelerde bir yılda işe giren çıkan oranı toplan çalışan sayısının % 25 üzerindedir. Nitelikli eleman sorun yaşayanların % 70 civarında olduğu anlaşılmıştır. Eğitim programları işbaşı olarak yapılmakla birlikte yetersiz bulunmaktadır. İşletmelerin kendi alanları ile ilgili yazılımlar kullanılsa da CNC gibi teknolojik ekipmanların yetersiz olduğu görülmektedir. Eğitim ve danışmanlık faaliyetleri yasa olarak zorunlu olan iş sağlığı ve güvenliği, çevre gibi konular dışından eğitim ve danışmanlık hizmeti alımı yapan işletme üçü geçmemiştir. Bu ölçekteki işletmelerin ulusal ve uluslararası alanda rekabet gücünün artması ülke ekonominse doğrudan yansıyacaktır. Gerek mavi yakalı gerek beyaz yakalı çalışanların seçiminin doğru yapılması, işletmenin amacına uygun eğitim programları ile desteklenmesi, üretim, pazarlama ve diğer süreçlerde teknolojik imkânlardan yararlanılması, ar-ge ye ağırlık verilmesi KOBİ’lerin verimliliğine önemli katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: KOBİ, Verimlilik, Rekabet Gücü


37

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİMİNDE KULLANILAN TEKNİKLER İLE VERİMLİLİK ARTIŞINDA KULLANILAN 5S TEKNİĞİNİN ORTAK YÖNLERİ

Fedayi YILMAZ Kırıkkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü

[email protected] Burak BİRGÖREN

Kırıkkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü[email protected]

Bir iş istasyonunun/atölyenin/fabrikanın tertipli, düzenli ve temiz bir hale gelmesiyle verimlilikte yükselme olduğu gibi “İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG)” konusunda da gelişme sağlanacaktır. 5S, sayılan özelliklerde bir işyerini sistematik bir yaklaşımla oluşturmak ve bu durumun sürekliliğini sağlamak için ortaya konmuş bir “sürekli iyileştirme” tekniğidir. Diğer taraftan ülkemizde son yıllarda İSG alanında, risk değerlendirme yöntemi olarak 3T, performans izleme yöntemi olarak Elmeriisgip yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu çalışma; 5S tekniği ile 3T ve Elmeriisgip yöntemlerinin ortak özelliklerini ortaya koyarak taraflara farklı bir bakış açısı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: İş Sağlığı ve Güvenliği, Verimlilik, 5S, 3T, Elmeriisgip.

KOBİ’lerde Verimlilik

38

BİR ÜRETİM İŞLETMESİNDE İŞGÖREN PERFORMANSININ ÖLÇÜLMESİNE YÖNELİK BİR KARAR DESTEK SİSTEMİ UYGULAMASI

Hediye Ceyda SÖZENGazi Üniversitesi

İrem KILIÇMühendislik FakültesiTahsin ÇETİNYOKUŞ

Endüstri Mühendisliği Bölümü

Performans değerlendirmede çalışanlara; yatırım yapılan değerli kaynaklar olarak bakarken, işgörenlerin başarı durumu ve geleceğe ilişkin gelişme potansiyellerini belirlemek için bir performans değerleme çalışmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışma, firmada performans değerleme yöntemi tasarımını; performans değerleme konusundaki son gelişmelerin de tasarlanacak sisteme uyarlanmasıyla daha objektif bir performans değerleme yöntemi ortaya konulabileceğini ve hipotez ile kapsamındaki önermelerin doğru olduğunu kanıtlamak ve bu sakıncaları giderecek bir öneri ortaya koymak maksadı ile hazırlanmıştır. Performans analizi yöntemlerinden biri olan Veri Zarflama Analizi(VZA), karar verme birimlerine ait değişkenlerin gözlem değerleri kullanılarak, göreli etkinliğin ölçüldüğü parametrik olmayan bir yöntemdir. VZA, hangi karar verme biriminin ne derece etkin olduğu ve etkin olmayan karar verme birimlerinin etkin olabilmelerini sağlayacak önerilerde bulunduğu için tercih edilen bir yöntemdir. VZA için farklı türde bilgisayar paket programları kullanılabilmektedir. Bu çalışma ile işgören performansının değerlendirilmesinde kullanılan ve günümüz koşullarında en geçerli olduğu düşünülen tüm göstergelerle ilgili detaylı bir araştırma yapmak ve sonuçları ortaya koymak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Performans Analizi, Karar Destek Sistemi (KDS), Veri Zarflama Analizi (VZA)


39

KONFEKSİYON İŞLETMELERİNİN KUROSAWA MODELİ (ORANLARLA İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ) İLE VERİMLİLİK ANALİZİ

Mehmet Küçük, Meral İşler, Mücella GünerEge Üniversitesi, Tekstil Teknolojisi Ana Bilim Dalı, İzmir

Verimlilik belli bir dönem sonunda, üretim faktörlerinin kullanılması ile elde edilen ürünlerin (çıktı) maksimize edilmesi, bu ürünlerin üretilmesinde kullanılan kıt kay-nakların kullanım oranlarının minimize edilmesi üzerine yapılan çalışmalardır. Bahsi geçen bu maksimize ve minimize derecelerinin oranlaması bize bir işletmeye ait ve-rimlilik değerini vermektedir. Verimlilik ile ilgili bu tanımlamalardan yola çıkılarak, işletmelerin küreselleşen dünyada sahip oldukları pazarları kaybetmemek, yeni pa-zarlara açılabilmek, rekabette geri kalmamak ve karlılıklarını arttırabilmek için sahip oldukları kıt kaynakları etkin bir şekilde kullanabilme derecelerini gösteren verimlilik değerleri üzerine yaptıkları çalışmaları arttırmıştır. Günümüzde her ne kadar küresel ekonomilerin öneminden söz edilse de bu küresel ekonomileri ulusal ekonomilerin oluşturduğu, ulusal ekonomileri de o ulusta bulunan işletmelerin ekonomilerinin oluşturduğu unutulmamalıdır. İşletme ekonomilerinin iyileştirilmesi ise üretimdeki gereksiz faaliyetlerin verimlilik çalışmaları ile elimine edilerek üretim maliyetlerinin düşürülmesiyle mümkün olacaktır. Böylece verimlilik çalışmaları sonucunda sağla-nacak bir verimlilik artışının işletmelerde daha iyi kalitede, daha düşük maliyette, daha çok adette üretim, kar ve rekabet gücü demek olduğu söylenebilir. Bu durum işletmeler için verimlilik artışı üzerine çalışmalar yapmayı zorunlu hale getirmiştir. Bu çalışmada konfeksiyon işletmesinde işgücü verimliliğini hesaplamak amaçlan-mıştır. Bu doğrultuda İzmir’de faaliyet gösteren bir konfeksiyon işletmesinin dikim bandından veri toplanmış ve elde edilen veriler Kurosawa’nın verimlilik modellerin-den oranlarla işgücü verimliliği yöntemi ile analiz edilmiştir. Bu çalışmada, bir kon-feksiyon işletmesinde Kazukiyo Kurosawa yaklaşımları ile işletme verimliliğinin be-lirlenmesine yönelik uygulama çalışmaları ele alınmaktadır. Dr. Kazukiyo Kurosawa, verimlilik ölçümü konusunda yaptığı araştırmalar ve yayınlarla tanınmaktadır. Dr. Kurosawa’ya göre, işletmede verimlilik ölçümü, geçmişin analizi ve yeni etkinliklerin planlanmasına yardım eder; ayrıca, işlevsel etkinliklerin izlenmesi için bir bilgi siste-minin kurulmasında kullanılabilir. Bu nedenle, verimlilik ölçüm sistemlerinin karar alma hiyerarşisine uygun olarak kurulması büyük önem taşımaktadır. Kurosawa’nın en çok bilinen ve uygulamada sıkça karşılaşılan 4 modeli WPMR (Oranlarla İşgücü Verimliliği), HW LAP (Değişken Yapılı Hiyerarşik Ağırlıklı İşgücü Verimliliği İndeks Sayı Sistemi), AIPR (Toplam Verimlilik ve Karlılığın Ölçümü ve Analizi) ve Katma Değer Ve-rimliliği modelleridir. Bu modeller arasında konfeksiyon sektörüne en uygun model


40

olan WPMR Modeli kullanılmıştır. Bu modelin genel amacı her bir çalışan, ilk kademe ve üst yönetimin işgücü kaynağı kullanım sorumluluğunu ortaya koymaktır. Sistem, zaman ve insan kaynağının önemli olduğu anlayışı ve bilinci üzerine kurulmuştur. Zaman bilinci yalnızca işgücü verimliliğini değil, sermaye verimliliğini arttırmanın da en temel öğesidir. Bu nedenle, oranlarla işgücü verimliliği modeli konfeksiyon sek-törü gibi işgücü yoğun sektörlerde tercih edilmektedir. Çalışmada, oranlarla işgücü verimliliği modeli ele alınarak konfeksiyon sektöründe faaliyet gösteren bir işletme-de verimlilik değerlendirilmesi yapılmıştır. Buna göre dikim bandında çalışan tüm personel dikkate alınarak üretilen ürün, çalışma saatleri, kayıp zamanlar gibi veriler toplanarak gerçek üretim süresi, işgücü etkenliği ve süreç verimlilik değerleri elde edilmiştir. Elde edilen tüm verilerin analiz edilmesiyle konfeksiyon sektöründe di-kim bantlarının verim değerleri ortaya konmuştur. Çalışmanın yürütüldüğü konfeksi-yon işletmesinin mevcut verimlilik durumu değerlendirilmiş ve işletmenin verimlilik bakımından zayıf yönlerinin ortaya çıkması sağlanmıştır. Bu veriler ışığında, kayıp zamanların minimize edilmesi ve zayıf yönlerin ortadan kaldırılması için işletmede yapılması gereken iyileştirme çalışmalarına dair önerilerde bulunulmuştur. Çalışma aynı zamanda Kazukiyo Kurosawa’nın oranlarla işgücü verimliliği modelinin konfek-siyon sektörüne uygulandığı öncü çalışmalardan biri olan bu araştırmada, yöntemin konfeksiyon işletmelerine uygulanabilirliği de değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Verimlilik, Konfeksiyon Üretimi, Kurosawa Modeli, İşgücü Verim-liliği


41

OTURUM BAŞKANIDoç Dr. Metin DAĞDEVİREN

Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekan Yrd., Endüstri Müh. Bölümü Öğretim ÜyesiLisans eğitimini Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği bölümünde, yüksek lisans ve doktora eğitimini ise Gazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği anabilim Dalında tamamlayan Dağdeviren, 2001 yılından bu yana Gazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümünde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır. 2010 yılında Doçent unvanı alan Metin Dağdeviren, 2013 yılından bu yana Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekan Yardımcılığı görevini yürütmektedir. Ergonomi, İş Etüdü, İş Sağlığı ve Güvenliği, İnsan Kaynakları Yönetimi ve Çok Ölçütlü Karar Verme konularında uzmanlığı olan Doç. Dr. Metin Dağdeviren evli ve 2 çocuk babasıdır.


42

Ali SEVİNÇAli SEVİNÇ, 19 Ekim 1970 Kırşehir doğumludur. Lisans eğitimini Doğu Akdeniz Üniversitesi, İşletme-Ekonomi Fakültesi, İşletme Bölümü (İngilizce) de tamamlamıştır. Yüksek lisans eğitimi Selçuk Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim Organizasyon Bilim dalında yapmıştır. 2013 yılında Kırıkkale Üniversitesi İ.İ.B.F. İşletme bölümünde Doktora çalışmasına başlamış,“Veri Zarflama Analizi ile KOBİ’lerin Verimlilik Değerlendirilmesi” konulu tez çalışmasını halen sürdürmektedir. Çok sayıda eğitim programı ve semire katılmış, çok sayıda proje değerlendirmesinde görev almıştır. 2015 yılında Kırıkkale Üniversitesi Savunma Sanayi Kongresinde “Kırıkkale’de KOBİ’lerin savunma sanayi sektörüne katkısının incelenmesi” konulu bildiri sunmuştur. “Çorum Girişimcilerinin Sosyal Kültürel Yapısı” adlı Uzmanlık tezi ile KOSGEB’de 2003 yılında Uzman olmuş 2005 yılında KOSGEB-Selçuk Üniversitesi TEKMER de Müdür V. olarak bir süre görev yapmış daha sonra Karaman KOSGEB Müdürlüğüne Müdür olarak atanmıştır. Şu an KOSGEB Kırıkkale Müdürlüğünde Müdür olarak görev yapmaktadır. İyi derecede İngilizce bilmektedir.

Fedayi YILMAZÖğr. Gör. Fedayi Yılmaz, Anadolu Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü’nden 1997 yılında mezun olmuştur. 2001 yılında Kırıkkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü’nde öğretim görevlisi olarak çalışmaya başlamıştır. Yüksek lisans derecesini aynı bölümde tamamlamıştır. İş Etüdü, Ergonomi, İş Sağlığı ve Güvenliği derslerini veren Fedayi Yılmaz, Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalında, İş Sağlığı ve Güvenliği alanındaki doktora çalışmasına devam etmektedir.

Hediye Ceyda SÖZENHediye Ceyda Sözen, 22.09.1991 tarihinde Konya’ da doğdu. Selçuklu Anadolu Lisesi (2005-2009) ve Gazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliğini (2010-2015) bitirdi. Öğrencilik döneminde Girişim Merkezinde Proje Sorumlusu ve Heroes Club öğrencisi olarak Yapı Kredi Kurumsal Bankacılık Merkezinde çalıştı. FNSS A.Ş.’ de, Hugo BOSS ve SIEMENS’ te stajlarını tamamladı. Halen Enerjisa A.Ş.’ de Uzman olarak çalışıyor. Erkunt A.Ş.’ de bitirme projesini, Termikel A.Ş.’ de Ergonomi ve İş Etüdü projelerini gerçekleştirdi. ‘Okusun da Büyüsün’ adlı projeyi Ulusal Ajans desteğiyle hayat geçirdi. Bir çok sosyal girişimcilik faaliyetinde gönüllü olarak bulundu. Gelişen teknoloji ışığında kendini sürekli yenileyen bir mühendis olmayı arzu ediyor.

Meral İŞLERMeral İŞLER : 2004 yılında Süleyman Demirel Ünv. Mühendislik Mimarlık Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü’nden mezun oldu. 2005 yılında Selçuk Ünv. Mühendislik Mimarlık Fakültesi Endüstri Mühendisliği’nde yüksek lisansa başladı. İki yıl özel sektörde planlama mühendisi olarak çalıştıktan sonra 2006 yılında Selçuk Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Hazır Giyim Öğretmenliği bölümünde araştırma görevlisi olarak atandı. 2009 Aralık ayından itibaren Ege Ünv. Mühendislik Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü’nde araştırma görevlisi olarak doktora çalışmalarına devam etmektedir.


43

POLİTİKA OLUŞTURMA VE UYGULAMA ARAÇLARI

• Cihan YALÇIN• Ertuğrul AYRANCI• Önder BELGİN

44

TEMATİK COĞRAFİ HARİTALARIN VERİMLİLİK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Cihan YALÇINEdirne Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü, [email protected]

Engin BİŞAREdirne Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü, [email protected]

Seda YALÇINBurdur Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü, [email protected]

Levent SABAHCVM Coğrafi Veri Modelleme San. Ve Tic. Ltd. Şti, [email protected]

İşletmelerin verimlilik, iktisadilik ve karlılığının en önemli şartlarından biri uygun kuruluş yeri seçimidir. Yeni ticari girişimlerin başarısız olma nedenleri; fizibilite çalışmalarının yetersiz yapılması, planlama ve araştırma eksikliği ile beraber uygun kuruluş yeri seçiminin yapılamamasıdır. Uygun yer seçimi ile eldeki kaynakların doğru değerlendirilmesi, sağlıklı yatırım kararlarının alınması, yatırımcıların doğru teşvik edilmesi mümkün olacak, bunun yanında tasarlanan fikirlerle ilgili engeller fark edilerek, bu engellere karşı alınacak önlemler önceden saptanmış olacaktır. Bu sebeple Edirne ilinden başlanarak ülkemizin, sanayi potansiyelini ve araştırma-geliştirme (Ar-Ge) kapasitesini tespit etmek, sanayinin gelişmesine ve rekabet gücünün arttırılmasına katkıda bulunmak amacıyla Açık Kaynak Kodlu Yazılım ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak, güncel ve doğru bilgilere dayanan, sayısal, görsel ve sorgulanabilir öznitelik bilgilerine sahip Sanayi ve Ar-Ge Yetenek Envanteri oluşturulmuştur. Sahadan toplanan veriler konumsal ve sözel olarak eşleştirilerek il genelinde sanayi ve Ar-Ge firmalarına yönelik tematik haritalar oluşturulmuştur. Böylece sektörel alanda firmaların kümelenmeleri, hangi ilçede ne tür faaliyetlerin yapıldığı, firmaların Ar-Ge yapıp yapmadıkları, firmaların bilişim kullanımı gibi analizler yapılabilmektedir. Ayrıca dinamik olarak firmaların bulundukları jeolojik birimler ve deprem bölgeleri görüntülenmekte, tampon bölge analizleri ile il genelinde yatırım yapacak yatırımcıların nerede yatırım yapacakları, hangi sanayinin hangi bölgede yoğun olduğu ve yatırım yapacağı sektör ile ilgili en uygun yerlerin analizi yapılabilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Tematik Coğrafi Haritalar, Sanayi Envanteri, Konumsal Analiz, Verimlilik.


45

TEMİZ ÜRETİM SÜREÇLERİNE GEÇİŞTE HİBEPROGRAMLARININ KATKISI

Ertuğrul AYRANCI Doğu Marmara Kalkınma Ajansı

[email protected]

Küçük ve Orta Büyüklükte İşletmelere (KOBİ) yönelik farklı başlıklar altında destekler verilmektedir. KOBİ lere yönelik devlet desteklerinde Türkiye›de 2009 yılından beri 26 Düzey2 bölgesinde teşkilatlanmış olan ajans destekleri esas alınacak, ajanslar arasında ise 2013 yılından itibaren üç yıl üst üste Temiz Üretim Mali Destek Programı ilan eden Doğu Marmara Kalkınma Ajansı destekleri ele alınacaktır. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı 2013 yılından itibaren üç yıl boyunca Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelere yönelik Temiz Üretim Mali Destek Programı Uygulamıştır. Bu çalışmada 3 yıl boyunca KOBİ lere yönelik olarak uygulanan desteklerin KOBİ›lerin çevre dostu yatırımlara yönelik bakış açısını nasıl değiştirdiği analiz edilecektir. Bu analiz yapılırken ilk olarak 2013 yılında uygulanan hibe programlarına üç yıllık süreçteki başvuru sayısı, başvuru yapan proje dosyalarının başarı oranı, hibe bütçesi kullanım oranı, hibe almaya hak kazanan projelerin uygulanma oranı, proje bütçelerinin kullanılma oranı incelenecektir. Bildirinin amacı çevre dostu yatırımlara yönelik devlet desteklerinin KOBİ lerin çevre dostu projelere yönelik tutumunu değiştirebileceğini göstermektir. Katılımcı Eylem Araştırması bu bildiri metninde yöntem olarak seçilmiştir. makine-ekipman alımlarının oranı da değerlendirilecektir. Firma büyüklükleri ve cirolarından hareketle Temiz Üretim Mali Destek Programı’na başvuran firmaların durumu analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler: Temiz Üretim, Çevre Dostu, Kalkınma, KOBİ, Hibe, Yatırım

Politika Oluşturma ve Uygulama Araçları

46

GİRİŞİMCİLİK DESTEKLERİNE YÖNELİK ETKİ ANALİZİ ÇALIŞMALARININ İÇERİK ANALİZİ İLE İNCELENMESİ

Önder BELGİN, Burcu KARAPINAR, Dr. Rezan Sevinik ADIGÜZEL, Kevser Öztürk KALAYCI, Pınar YILMAZ

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

Bu araştırma, yenilikçi girişimcilik desteklerinin etki analizi uygulamalarına ilişkin dünyada ve Türkiye’de yapılan çalışmaların içerik analizi ile incelenerek bu çalışmaların özellikleri, zaman içindeki yönelimleri ve kullanılan yöntemler ile örneklem özelliklerinin tespit edilmesi amacını taşımaktadır. Araştırmada, uluslararası veritabanı olarak Social Science Citation Index (SSCI) ve ScienceDirect, ulusal veritabanı olarak ise ULAKBİM Ulusal Veri Tabanları (UVT) kullanılmış olup herhangi bir yıl kısıtlamasına gidilmemiştir. Araştırma bulgularına göre konu ile ilgili çalışmaların sayısında 2010-2012 döneminde yükselme olduğu ancak bu yükselişin Türkiye’de gerçekleştirilen çalışmalara yansımadığı gözlenmiştir. Çalışmalar, kullanılan yöntem açısından değerlendirildiğinde nicel yöntemlerin ağırlıkta kullanıldığı, nicel yöntemler içinde ise en çok regresyon analizi türlerinin kullanıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Girişimcilik Desteği, Etki Analizi, Literatür Araştırması, İçerik Analizi


47

Cihan YALÇINSelçuk Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi –Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden 2009 yılında mezun olan Cihan YALÇIN, 2012 yılında Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü - Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı’nda yüksek lisans derecesini tamamladı. 2013 yılında İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı’nda doktora çalışmalarına başlayan Cihan YALÇIN tez aşamasında çalışmalarına devam etmektedir. 2010 yılında Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümünde Araştırma Görevlisi olarak göreve başlayan Cihan YALÇIN, 2012 yılında Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na kurumlar arası nakil ile geçerek Edirne Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğünde Mühendis kadrosunda görev yapmaya başlamış ve halen görevine devam etmektedir. Faylar, Deprem, Jeodinamik Evrim, Maden Yatakları ve Yapısal Kontrollü Maden Yatakları alanında proje, araştırma ve yayınları bulunan Cihan YALÇIN, Edirne Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğünde “Edirne İli Sanayi ve Ar-Ge Yetenek Envanterinin Oluşturulması” adlı projede Sorumlu Mühendis olarak görev almıştır. “Gökçedoğan (Kargı-Çorum) Cu ± Zn Cevherleşmesinin Jeolojisi ve Oluşumu” adlı Doktora tez çalışması “Çorum- Kargı Çevresinde Oluşan Demir, Bakır ve Altın Oluşumlarının Kökensel Araştırmaları” konulu TÜBİTAK (proje no: 113Y536) projesi kapsamında desteklenmekte ve devam etmektedir.

Ertuğrul AYRANCIErtuğrul Ayrancı 2007 yılında ODTÜ Çevre Mühendisliği bölümünden mezun olmuştur. Ardından Elektrik Üretim A.Ş. Ambarlı Termik Santralında 3 yıl Çevre Mühendisi olarak çalıştı. 2010 yılında Doğu Marmara Kalkınma Ajansı’nda çalışmaya başladı. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Proje Uygulama Birimi’nde başta Temiz Üretim Mali Destek Programı olmak üzere farklı mali destek programlarının tasarlanması ve yürütülmesi aşamalarında görev aldı. Ayrıca afet yönetimi ve lojistik alanında farklı iki AB projesinin koordinasyonunu yürüttü.

Önder BELGİNÖnder BELGİN, 1981 yılında Ankara’da doğmuştur. 2004 yılında Gazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü’nde lisans eğitimini, 2007 yılında yüksek lisansını tamamlamıştır. Halen aynı bölümde doktora çalışmalarına devam etmektedir. 2004-2011 yılları arasında Milli Prodüktivite Merkezi’nde, Verimlilik Uzmanı olarak görev yapmıştır. 2011-2012 yılları arasında Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü’nde, 2012 yılından bu yana Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü’nde Sanayi ve Teknoloji Uzmanı olarak görev yapmaktadır.

Politika Oluşturma ve Uygulama Araçları

48

TEMİZ ÜRETİM ÖRNEK UYGULAMALARI

• Doç. Dr. Yılmaz KILIÇASLAN• Ali RÜZGAR• Dr. Didem KÖKDEN• Fatih DÖKME• Gamze KÜÇÜKYAĞLIOĞLU• Hakan ANIL


49

FARKLI TERBİYE İŞLEMLERİNİN KARBON AYAK İZLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Ali RÜZGAR BUTEKOM, [email protected]

Şule ALTUNBursa Teknik Üniversitesi, [email protected]

Şengül TEKEBUTEKOM, [email protected]

Seda GÜNEYBUTEKOM, [email protected]

Elif Gamze TAŞKINBUTEKOM, [email protected]

Tekstil, hammadde üretimi ile başlayan, ardından iplik, kumaş üretimi, yaş işlemler ve konfeksiyon aşamalarını da içeren kapsamlı ve ürün çeşitliliği çok fazla olan bir sektördür. Tüm üretim aşamaları incelendiğinde her aşamada çevresel etkilerin olduğu görülmektedir. Küresel ısınmaya ve hava kirliliğine neden olan baca gazı emisyonları, üretimde ortaya çıkan tekstil kaynaklı ve diğer katı atıklar, yüksek miktarlarda su, enerji ve kimyasal tüketimi, proses suları önemli çevresel etkiler arasındadır. Bu çalışmada Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (YDD) kullanılarak, % 100 polyester kumaşta antibakteriyel işlemi ile, Keten/polyester karışımı kumaşta boyama işleminin çevresel etkileri hesaplanmıştır. Yapılan YDD analizleri sonucunda % 100 polyester kumaşta antibakteriyel apre işleminin 1 m2 kumaş için 0,0272 kg CO2 eşdeğeri, keten/polyester karışımı kumaşta boyama işleminin ise 1 m2 kumaş için 0,0844 kg CO2 eşdeğeri salınım gerçekleştirdiği hesaplanmıştır. Çalışma sonucunda ortaya çıkan çevresel etkiler incelendiğinde, etkinin önemli bir bölümünün enerji kullanımından kaynaklandığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi, Tekstil Terbiye İşlemi, Çevresel Etkiler, Karbon Ayak İzi

Temiz Üretim Örnek Uygulamaları

50

SAVUNMA SANAYİDE TEMİZ ÜRETİM KONSEPTİ

Dr. Didem KÖKDENMKE Kurumu Arge ve Teknoloji Dairesi Başkanlığı

didem.kokden @mkek.gov.tr

Savunma sanayii; yüksek teknolojiye dayanan hassas üretim teknikleri, özel kalite standartları, yetişmiş insangücü, büyük ölçüde ARGE faaliyetleri ve yatırım, tek alıcıya ve sınırlı ihtiyaca dayalı üretim, üretimde sürekliliğin sağlanması için dış pazara açılım, güvenlik ve gizlilik gerektirmesi nedenleriyle diğer sanayii kollarından ayrılmaktadır. Aynı zamanda; yerli ve yabancı özel sektöre açık, dinamik bir yapıya kavuşmuş, dünya piyasaları ile rekabet gücüne ve ihracat potansiyeline sahip, yeni teknolojilere adapte olmakta güçlük çekmeyen ve teknoloji üretebilen, teknolojisini yenileme kabiliyeti bulunan, dost ve müttefik ülkeler ile iş birliğini mümkün kılan, mevcut imkânları azamî ölçüde kullanan, entegre olmuş ve duplikasyonlardan arınmış, alternatif iştigal sahalarına haiz, alt yapısı oluşturulmuş, bir savunma sanayii oluşturulması hedeflenmektedir. Hali hazırda başta NATO ülkeleri olmak üzere, bir çok ülke savunma sanayide temiz üretim konusunda çalışmalar yapılmakta olup yakın dönemde de uluslararası platformda standartlaştırma çalışmalarına başlanması beklenmektedir. Bildiride temiz ürün ve temiz üretim yaklaşımının savunma sanayiye uygulamaları değerlendirilmekte olup savunma sanayinin güvenlik ve gizlilik gerektirmesi nedeni ile yapılmakta olan çalışmaların detaylarının sunulması uygun görülmemektedir. Bildiride bu konuda farkındalık yaratmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Yeşil Mühimmat, Yeşil Patlayıcı, Çevre Yönetim Sistemi


51

BİLYALI DEĞİRMEN OPTİMİZASYONU VE BORU HATTI EKİPMANLARI YALITIMIYLA ENERJİ VERİMLİLİĞİ UYGULAMASI

Fatih DÖKMEŞişecam Kimyasallar Grubu Soda Sanayi. A.Ş. Kromsan Fabrikası,

[email protected]

Üretim yapan tesislerin pazarlarındaki rekabet gücünü arttıran ve piyasadaki devamlılıklarını sağlayan en önemli faktör kuşkusuz ki; verimliliktir. Verimlilik kavramı malzeme, iş gücü gibi alanlarda da rağbet görmesine karşın en büyük ilgiyi enerji konusunda görmektedir. Günümüz koşullarında enerjinin en değerli üretim girdisi olması, yapılan verimlilik çalışmalarından hızlı ve yüksek oranda kazanç sağlanması bu durumun sebebi olarak gösterilebilir. İşletmeler genelinde enerji; elektrik, yakıtlar, su, buhar, hava gibi parametrelerin toplamı olarak gösterilebilir. Enerji verimliliği kapsamında yapılan çalışmaların başında, yüksek verimli motor kullanımı, basınçlı sistemlerdeki kaçakların giderilmesi, ısı geri kazanım sistemleri, yakıt karışımlarının optimizasyonu, sıcak ve soğuk yüzeylerin yalıtılması, yüksek verimli aydınlatma armatürlerinin kullanılması gibi projeler gelmektedir. Bu sebeple işletmelerde yapılan verimlilik çalışmaları genelde, bahsi geçen bu konuların baz alındığı projeler ile başlar. Bu çalışmada Soda Sanayi A.Ş. Kromsan Krom Bileşikleri Fabrikası’nda uygulanan ve verimlilik çalışmalarında nispeten daha geri planda tutulan iki konu aktarılmıştır. Bu konulardan ilki yüksek güç tüketimi yapan bilyalı değirmenin optimum seviyede çalışmasını incelemek için hazırlanan deney düzeneğinde, hız ve bilya dolum oranlarının değirmen performansına olan etkileri incelenmiş ve mevcut sistem bu sonuçlara göre değerlendirilmiştir. İkinci konu ise boru hatlarındaki yalıtımlarda geri planda tutulan boru hattı ekipmanları (vana, çekvana, pislik tutucu, kondenstop …vb.) yalıtımının enerji verimliliği açısından önemi aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Verimlilik, Optimizasyon, Bilyalı Değirmen, Yalıtım.


52

ALÜMİNYUM T6 ISIL İŞLEMİ İÇİN GELİŞTİRİLEN SEPET TASARIMI İLE ZAMAN VE ENERJİ TASARRUFU SAĞLANMASI

Gamze KÜÇÜKYAĞLIOĞLUAYD ARGE Merkezi, [email protected]

Seracettin AKDIAYD ARGE Merkezi, [email protected]

Yücel BİROL D.E.Ü. Müh. Fak. Malz. ve Met. Mühendisliği, [email protected]

Otomotiv sektöründe kullanılan alüminyum parçaların üretiminde döküm, dövme ve ekstrüzyon gibi farklı üretim yöntemleri kullanılmaktadır. Alüminyumdan mamul otomotiv parçalarının çalışma performansı doğal olarak kullanılan üretim yöntemi ile yakından ilişkilidir. Günümüzde, otomotiv süspansiyon sistemlerinde kullanılan güvenlik parçalarının birçoğu alüminyum alaşımından dövme yöntemiyle üretilmektedir. Alüminyum alaşımından dövme yöntemiyle üretilen parçaların mekanik özellikleri çökelme sertleşmesi uygulanarak daha da iyileştirilebilmektedir. Bu çalışmada, alüminyum dövme parçalarda çökelme sertleşmesi sağlamak üzere uygulanan T6 ısıl işleminde kullanılmak üzere geliştirilen bir ısıl işlem sepeti tasarımı sunulmaktadır. Fırına yerleştirilerek ısıl işlem uygulanacak parçalar, tasarlanan sepete aralarındaki boşluktan düşey yönde hava akımı olacak şekilde dizilmektedir. Parçalar arasında düşey yönde hava akışını sağlayan yeterli boşluğun olması nedeniyle ısıl işlem fırınına konulan sepetteki parçaların ısınma/soğuma süresi önemli ölçüde kısalmış, parçaların üzerinde homojen sıcaklık dağılımı oluşması nedeniyle ısıl işleme tabi tutulan dövme alüminyum parçaların yüzey sertliğindeki değişkenlik önemli ölçüde azaltılmış, daha yüksek sertlik değerlerine ulaşılmıştır. Geliştirilen sepet tasarımı ile T6 ısıl işlem süresi kısaltılmış, buna bağlı olarak önemli miktarda enerji tasarrufu sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Alüminyum Alaşımları, T6 Isıl İşlemi, Çökelme Sertleşmesi, Sepet, Isıl İşlem Fırını


53

TERMİK SANTRALDA KONDENSER SUYU SAFLAŞTIRMA TESİSİNDE REÇİNE REJENERASYONU SIRASINDA KİMYASAL TÜKETİMİNİN

OPTİMİZASYONU

Hakan [email protected]

Ferdi BAYİN [email protected]

Ünal [email protected]

İÇDAŞ Elektrik Enerjisi Üretim ve Yatırım A.Ş.

Atık su havuzundan alınan numunelerde, asidin büyük miktarının atık olarak Endüstriyel Atık su tesisine gönderildiği saptanmıştır. Buna istinaden kimyasal kullanımı azaltacak deneysel çalışmaların başlatılması ve sonuç olarak kullanılan miktarın düşürülmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Rejenerasyon, Saflaştırma, Asit, Kostik, Kimyasal Tüketim, Tasarruf, Verimlilik, Maliyet, Çevresel Etki


54

OTURUM BAŞKANIDoç. Dr. Yılmaz KILIÇASLAN

İlk, orta ve lise öğrenimini Ankara’da tamamlayan Yılmaz Kılıçaslan, 1993 yılında Anadolu Üniversitesi İktisat Bölümü’nden lisans, 1997 yılında Boston, ABD’nde bulunan Northeastern Üniversitesi İktisat Bölümü’nden yüksek lisans derecelerini almıştır. ODTÜ İktisat Bölümü’nde 1999-2005 yılları arasında araştırma görevlisi olarak çalışan Yılmaz Kılıçaslan, aynı bölümde doktora çalışmalarını yürütmüştür. 2005 yılında doktora derecesini alan Yılmaz Kılıçaslan, aynı yıl Anadolu Üniversitesi İktisat Bölümü’nde Yrd. Doçent olarak göreve başlamıştır. 2007-2008 döneminde Londra Metropolitan Üniversitesi ve 2013 yılında ABD’nin Houston şehrinde bulunan Rice Üniversitesi’nde misafir öğretim üyesi olarak çalışmıştır. Çeşitli ulusal ve uluslararası kurumlarca desteklenen Bilimsel Araştırma Projelerinde yönetici ve araştırmacı olarak görevler üstlenmiş olan ve halen Anadolu Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde öğretim üyesi olarak çalışan Yılmaz Kılıçaslan, imalat sanayi başta olmak üzere farklı sektörlerde verimlilik ve etkinlik, yenilik, ekonomik büyüme ve kalkınma konularındaki araştırmalarını sürdürmektedir.


55

Ali RÜZGARAli Rüzgar, 1983 yılında Yozgat’ın Sarıkaya ilçesinde doğdu. İlk ve orta öğrenimini aynı ilçede tamamladı. 2007 yılında Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tekstil Mühendisliği bölümünden mezun oldu. Askerliğini 2008 yılında Manisa’da tamamladı. Kısa bir süre üretim tesislerinde çalıştıktan sonra, 2011 yılında Bursa Tekstil ve Konfeksiyon AR-GE Merkezi (BUTEKOM)’da çalışmaya başladı. 4 yıldır BUTEKOM’da Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi uzmanı olarak çalışmakta ve sürdürülebilirlik üzerine projeler gerçekleştirmekte, aynı zamanda Uludağ Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü’nde yüksek lisans seviyesinde öğrenimine devam etmektedir. Konuşup anlaşabilecek düzeyde İngilizce bilmektedir. Yazılım geliştirme, genel mühendislik, fotoğrafçılık ve düşünce tarihi hobileri arasındadır. Evlidir.

Dr. Didem KÖKDENDr. Didem Kökden, Orta ve lise eğitimini 1988 yılında Ankara Atatürk Anadolu Lisesinde tamamladı. Hacettepe Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümünden 1994 yılında mezun oldu. Aynı yıl Kimya Mühendisliği bölümünde polimer ana bilim dalına araştırma görevlisi olarak atanarak master çalışmalarına başladı. 1997 yılında master çalışmalarını tamamlayarak 2004 yılında Hacettepe Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümünde polimer anabilim dalında doktora eğitimine başladı. Doktora çalışmasını “İyon değişim kromatografisi için reaktif monodispers makrogözenekli sabit fazların sentezi ve kromatografik performansları” konusunda tamamladı ve 2011 yılında doktor ünvanını aldı. 1997-2007 yılları arasında MKE Kurumu Roket ve Patlayıcı Fabrikasında patlayıcı, roket ve enerjik malzeme konularında ulusal ve uluslararası birçok projede ARGE Mühendisi olarak görev aldı. 2007 yılında MKE ARGE ve Teknoloji Dairesi Başkanlığında göreve başladı. Uzmanlık alanı ile ilgili birçok ulusal ve uluslararası görevler, sempozyum, eğitim ve konferanslara katılım sağladı. NATO-NIAG Türkiye Delegasyon Başkan Yardımcısı olarak görev yapmakta ve NATO-NIAG Altgrup çalışmalarına da teknik personel olarak katılım sağlamaktadır. Halen MKE Kurumu ARGE ve Teknoloji Dairesi, Enerjik Malzemeler Roket ve Füze Şube Müdürlüğünde Teknik Uzman olarak görev yapmaktadır.

Fatih DÖKMEFatih Dökme, 02.05.1984 Mersin’de doğdu. 2002 yılında Tarsus Abdülkerim Bengi Anadolu Lisesi’nden, 2007 yılında Mersin Üniversitesi Makina Mühendisliği bölümünden lisans derecesiyle mezun oldu. 2005-2006 öğretim yılında İspanya Valensiya Politeknik Üniversite’sinde değişim öğrencisi olarak eğitim aldı. 2013 yılında Mersin Üniversitesi Makine Mühendisliği bölümünden yüksek lisans derecesiyle mezun oldu. Halen aynı üniversitede İmalat Mühendisliği A.B.D.’de doktora öğrencisi olarak eğitimine devam etmektedir. 2008 yılından beri Şişecam Kimyasallar Grubu Soda Sanayi A.Ş.’de mekanik bakım onarım mühendisi olarak görev yapmaktadır. İleri seviyede İngilizce ve orta seviyede İspanyolca dillerini bilmektedir. Çeşitli dergilerde yayımlanmış teknik makaleleri ve çeşitli edebiyat yarışmalarında ödülleri vardır.


56

Gamze KÜÇÜKYAĞLIOĞLUGamze Küçükyağlıoğlu, Lisans eğitimini Ege Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Bölümü Tekstil Teknolojileri opsiyonunda tamamlamıştır. Mezuniyetinden sonra İstanbul’da bağımsız bir test kuruluşunda 2 yıl süreyle koordinatör olarak, farklı illerde çorap ve battaniye imalatı yapan firmalarda kısa süreli planlama ve kalite kontrol mühendisi olarak çalışmıştır. 2014 yılında, Konya’daki Aydınlar Yedek Parça San. ve Tic. A. Ş. Bünyesindeki Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı onaylı Ar-Ge Merkezinde Patent ve Dokümantasyon sorumlusu olarak çalışmaya başlamış olup bu görevinin yanı sıra Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Enerji Sistemleri Mühendisliği anabilim dalında yüksek lisans öğrenimine devam etmektedir.

Hakan ANIL1984 yılında Çanakkale’de doğdu. İlkokul, ortaokul ve lise eğitimini Çanakkale’de tamamladı. 2008 yılında Marmara Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümünden mezun oldu. 2010 yılında İstanbul Üniversitesi Tezsiz Yüksek Lisans İşletme Bölümünden (MBA) mezun oldu. 2010 yılında İçdaş Elektrik Üretim A.Ş.’de su tesisleri işletme mühendisliği görevine başladı. Halen aynı bölümde görev yapmakta olup evli ve tek çocuk babasıdır.


57

ULUSAL, BÖLGESEL VE SEKTÖREL VERİMLİLİK ANALİZLERİ

• İbrahim BARIŞ• Müge ÜNAL• Taha ARPA• Yücel ÖZKARA

58

TÜRKİYE VE AB ÜLKELERİNDE İMALAT SANAYİİNDE BÖLÜM VE ÖLÇEK BAZINDA KISMİ İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ

İbrahim Barış ÜNAL Kalkınma Bakanlığı, [email protected]

Bu çalışma imalat sanayi bölümlerini ölçek bazında sınıflandırmaya tabi tutarak verimliliğe ait mikro verileri alt düzeyde incelemeyi amaç edinmiştir. Sektör içindeki mevcut durum analizinin daha iyi bir şekilde irdelenebilmesi amacıyla Avrupa Birliği ve OECD üyesi ülkeler ile karşılaştırmalar yapılmıştır. Verimliliğin artırılması yolunda en önemli bileşen olarak ortaya çıkan insan unsuru çalışmanın tamamında, kısmi iş gücü verimliliği vasıtasıyla ele alınmıştır. İş gücü verimliliği, TÜİK yıllık sanayi ve hizmet istatistikleri, Eurostat ve OECD istatistikleri kullanılarak toplam katma değer çıktısının çalışan sayısına bölünmesiyle elde edilen değer olarak hesaplanmış ve kullanılmıştır. Çalışmada Türkiye’de ve AB ülkelerinde imalat sanayiinde 19 alt bölümde büyük ölçekli işletmeler ile KOBİ’ler arasında ölçek bazında iş gücü verimliliği farkları ortaya konulmuştur. Türkiye’de imalat sanayiinde verimsizliğin nedenlerinin belirlenmesi ve dönemler arası değişimlerin incelenmesi amacıyla imalat sanayiinde salter eğrileri oluşturulmuş ve istihdamda gerçekleşen yapısal dönüşümün verimliliğe olan katkısı incelenmiştir. Çalışma sonucunda, Türkiye’nin toplam imalat sanayinde, karşılaştırıldığı AB ülkelerinden ölçek bazında verimlilik olarak geride kaldığı, özellikle küçük işletmeler bazında bu farkın belirginleştiği tespit edilmiştir. İmalat sanayiinde 2003-2012 döneminde istihdamda gerçekleşen yapısal dönüşümün verimliliğe katkısının pozitif olmakla beraber çok sınırlı düzeyde kaldığı, yüksek teknoloji yoğun bölümlerde verimlilik ve istihdam artışlarının imalat sanayi ortalamasının çok altında kaldığı ortaya konulmuştur.

Anahtar Sözcükler: İmalat Sanayi, Kısmi İş Gücü Verimliliği, KOBİ, Verimlilik Farkı, Katma Değer


59

Ulusal, Bölgesel ve Sektörel Verimlilik Analizleri

KOBİ’LERDE SEKTÖR VE ÖLÇEK BAZINDA İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ: TÜRKİYE-AB KARŞILAŞTIRMASI

Müge ÜNALKalkınma Bakanlığı, [email protected]

Hasan Çağdaş KARAKAŞ Kalkınma Bakanlığı, [email protected]

Türkiye’de ve dünyanın birçok ekonomisinde üretim ve istihdamın önemli bir kısmı KOBİ’ler tarafından karşılanmaktadır. Bu sebeple KOBİ’lerin kişi başı ürettikleri katma değer ve verimlilik düzeylerinin sektörel olarak analizi ülkelerin ekonomik görünümünün anlaşılabilmesi bakımından önemlidir. Bu çalışmayla, Türkiye ve AB ülkelerinde imalat sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektöründe faaliyet gösteren büyük ölçekli işletmelerle KOBİ’ler arasında ölçek bazında verimlilik farkı hesaplanmıştır. Ayrıca, Türkiye’nin bu dört sektörde ölçek bazında AB ülkelerinden kaç kat daha verimli ya da daha verimsiz olduğunun analizi yapılmıştır. Analiz sonuçları, Türkiye’de imalat, inşaat, ticaret ve hizmet sektöründe ölçek bazında (1-19, 20-49, 50-249, 250+) üretilen kişi başı katma değerin AB ülkelerinin gerisinde kaldığını göstermektedir. Özellikle 1-19 ölçeğinden 20-49 ölçeğine geçildiğinde sektörlerde üretilen kişi başı katma değerdeki artışın AB ortalamasının yaklaşık 3 katının üzerinde gerçekleşmesi, Türkiye’de 1-19 ölçeğindeki girişimlerin kendi potansiyelinin çok altında katma değer ürettiğini göstermektedir. Türkiye’de 1-19, 20-49 ve 50-249 ölçek büyüklüğündeki girişimlerle 250+ ölçek büyüklüğündeki girişimler arasındaki verimlilik farkı, AB ülkelerine kıyasla daha büyük açıklıkta gerçekleşmektedir. AB ülkelerindeki 1-19, 20-49, 50-249 ve 250+ ölçekli girişimler Türkiye’de aynı ölçek büyüklüğündeki girişimlere göre genel olarak daha verimli iken Türkiye’nin ölçek bazında AB ülkelerinden daha verimli olduğu sektörler az sayıda bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler: İşgücü Verimliliği, Kişi Başı Katma Değer, KOBİ

60

TÜRKİYE’DE SANAYİ SEKTÖRLERİNE GÖRE DÜZEY 2 BÖLGELERİNİN EKONOMİK ETKİNLİKLERİNİN ÖLÇÜLMESİ

Prof. Dr. Yusuf AKANAtatürk Üniversitesi, İktisat Bölümü

Arş. Gör. Taha ARPAMuş Alparslan Üniversitesi, İktisat Bölümü, [email protected]

Veri zarflama analizi (Data Envelopment Analysis-DEA), üretim sınırlarının tahmini için sıkça kullanılan parametrik olmayan ve karar birimleri (decision maker units-DMUs) için göreli etkinlik kıyaslaması yapan bir metottur (Førsund & Sarafoglou, 2002). İlk olarak, 1978 yılında Charnes, Cooper ve Rhodes tarafından ölçeğe göre sa-bit getirili olan CRS (Constant Returns to Scale) modeli geliştirilmiş ardından 1984 yılında Banker, Charnes ve Cooper tarafından ölçeğe göre değişken getirili VRS (Vari-able Returns to Scale) modeli geliştirilmiştir (Cooper, Seiford, & Zhu). DEA analizinde amaç DMU’s etkinliklerini ölçmektir. Karar birimi, ya etkinsiz bir şekilde işletilirse ya da çalışma şartları içerisinde dezavantajlı bir duruma sahip olursa etkinsiz olur (Kutlar & Babacan, 2008). Bunu belirleyebilmek için de CRS etkinlik skorunun VRS etkinlik skoruna bölümü ile elde edilen ölçek etkinliğine başvurulur. CRS ve VRS mo-delleri de girdi ya da çıktı odaklı olarak kurulabilirler. Girdiye yönelik olanlar, herhangi bir çıktı düzeyi için etkin olmayan karar birimlerinin girdilerini ne derece azaltmaları gerektiğini araştırırlar. Benzer şekilde, çıktıya yönelik etkinlik ölçütleri ise herhangi bir girdi bileşimi için etkin olmayan karar birimlerinin etkin duruma getirilebilmesi amacıyla çıktılarını ne kadar artırabilecekleri üzerinde dururlar. Böylece “Girdi odaklı modeller, sabit çıktı düzeyinde girdi kullanımını oransal olarak azaltarak teknik etkin-sizliği ölçmeye çalışır. Çıktı odaklı modeller ise sabit girdi düzeyinde çıktı kullanımını oransal olarak artırarak teknik etkinsizliği ölçer” denir. Bu çalışmada da İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflamasına (İBBS) ya da Nomenclature of Territorial Units for Sta-tistics (NUTS) kriterlerine göre, Türkiye’deki Düzey 2 bölgelerindeki sanayi sektörü-nün 2009-2012 yılları arasındaki ekonomik etkinlikleri incelenecektir. Burada amaç; etkin olmayan karar birimlerinin etkin duruma getirilebilmesi bağlamında karar bi-rimlerinin çıktılarını ne kadar artırabileceklerini ölçmek olduğu için çıktı odaklı mo-deller kullanılacaktır. Böylece çıktı odaklı kurulacak CRS ve VRS modellerine göre bölgelerin sanayi bakımından etkinsizliğinin sebebinin işletme içerisinden mi yoksa bulunulan dezavantajlı ortamdan mı kaynaklı olduğu belirlenecektir.

Anahtar Kelimeler: Etkinlik, Veri Zarflama Analizi, Verimlilik


61

TÜRK İMALAT SANAYİNİN BÖLGESEL DÜZEYDE EKONOMİK VE ÇEVRESEL ETKİNLİĞİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE ÖLÇÜMÜ

Yücel ÖZKARABilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü

[email protected] ATAK

Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü[email protected]

Türkiye’de bölgesel gelişmenin önemi son yıllarda giderek artmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi ekonominin itici gücü konumunda olan imalat sanayinin bölgesel düzeyde desteklenmesi ve etkinliğinin artırılması, bölgesel gelişmeyi sağlayacak önemli politika alanlarından birini oluşturmaktadır. Bölgesel farklılıkların özellikle imalat sanayi özelinde ortaya konulması ve imalat sanayinin yapısının etkinlik seviyeleri açısından incelenmesi, bölgesel politikalara katkı sunacaktır. Endüstriyel bilginin de yoğun biçimde üretildiği ve diğer ekonomik kesimlere yayıldığı ana sektör olması nedeniyle imalat sanayi üzerinde önemle durulması gereken bir konumda bulunmaktadır. Çevre, büyüme ve sürdürülebilirlik boyutlarını içeren verimlilik ile ilgili politika yapma süreçlerinde, imalat sanayinin etkinlik düzeylerine ilişkin bilgi eksikliği ise literatürde özellikle 2002 yılından sonraki dönemde kendini göstermektedir. Bu çalışma, 2002 yılından sonraki dönemde, Türkiye’de İBBS Düzey 2 bölgelerinin imalat sanayinin göreli etkinlik düzeylerini tespit ederek karar vericilere ve politika yapma süreçlerine katkı sunmayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda 2003-2012 döneminde bölgelerin imalat sanayinin hem ekonomik etkinlik hem de bütünleşik çevresel etkinlik ölçümü aylak temelli veri zarflama analizi modelleri kullanılarak yapılmıştır. TR-10 İstanbul bölgesinin imalat sanayi, her iki modelde de tüm yıllar için etkin durumdadır. Bölgelerin imalat sanayinin etkinlik skorları, bir gelişmişlik göstergesi olan kişi başına gayri sâfi katma değerleri ile karşılaştırılmış ve bölgesel düzeyde gelişmişlik ile etkinlik seviyeleri arasında U tipi bir ilişki görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: imalat Sanayi, Etkinlik Analizi, Çevresel Performans, Veri Zarflama Analizi, Bölgesel Gelişme

Ulusal, Bölgesel ve Sektörel Verimlilik Analizleri

62

İbrahim Barış ÜNALİbrahim Barış ÜNAL, ODTÜ İktisat Bölümü mezunudur. Halen, Gazi Üniversitesi Ekonometri Bölümde yüksek lisans çalışmalarını sürdürmektedir. Kalkınma Bakanlığı, Ekonomik Modeller ve Stratejik Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ekonomik Modeller Dairesinde planlama uzman yardımcısı olarak çalışmaktadır.

Müge ÜNALMüge ÜNAL, Gazi Üniversitesi İstatistik Bölümü 2011 yılı mezunudur. Ekonometri Bölümünde çift anadal yapmıştır. 2013 yılında Kalkınma Bakanlığı’nda planlama uzman yardımcısı olarak göreve başlayan Ünal, halen Kalkınma Bakanlığı, Kalkınma Araştırmaları Merkezi’nde (KAM) çalışmaktadır. KAM tarafından yürütülmüş olan “Yükseköğretimin Uluslararasılaşması Çerçevesinde Türk Üniversitelerinin Uluslararası Öğrenciler İçin Çekim Merkezi Haline Getirilmesi” araştırma projesi ekibinde yer almıştır.

Taha ARPATaha Arpa, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümünde Araştırma Görevlisidir. Aynı bölümde doktora çalışmalarını sürdürmektedir.

Dr. Yücel ÖZKARADr. Yücel Özkara, Gazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümünden 2006 yılında mezun olmuş, yüksek lisans ve doktora öğrenimini de aynı ana bilim dalında tamamlamıştır. 2007 yılında Milli Prodüktivite Merkezi’nde Uzman Yardımcısı olarak başlayan meslek hayatına, 2011 yılından bu yana Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğünde Sanayi ve Teknoloji Uzmanı olarak devam etmektedir. Verimlilik ölçümü konusunda işletme düzeyinde çeşitli seviyelerde eğitim ve araştırma çalışmaları yürütmekte, Ulusal Verimlilik İstatistikleri’nin hazırlanması ve düzenli olarak yayımlanması faaliyetlerinde bulunmaktadır. Yücel Özkara’nın ilgi alanları arasında etkinlik ve verimlilik ölçümü, enerji verimliliği ve bölgesel gelişme konuları yer almaktadır.


63

UYGULAMADA KAMU YÖNETİMİ VE VERİMLİLİK

• Prof. Dr. Nail ÖZTAŞ• Doç. Dr. Savaş Zafer ŞAHİN• Süha Oğuz ALBAYRAK• Hatice EKSEN• Veysel IŞIK

64

YEREL YÖNETİMLERİN HİZMET SUNUMUNDA KURUMSAL KÜLTÜR VE HİZMET MEMNUNİYETİ İLİŞKİSİ: ANKARA İLÇE BELEDİYELERİ ÖRNEĞİ

Doç. Dr. Savaş Zafer ŞAHİNAtılım Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü

[email protected]

Küreselleşme sürecinin geldiği aşamada, devletin ve kamu yönetiminin dönüşümü süreçlerine koşut olarak yerel yönetimlere önemli misyonlar yüklenmektedir. Bu anlamda yerel yönetimlerin hizmet sundukları mahaldeki yurttaşların memnuniyetini arttıracak, bunun için de kurumsal kültürlerini iyileştirecek yaklaşımlar geliştirmesi beklenmektedir. Ancak, genel olarak yerel yönetimlerde hizmet memnuniyeti ile kurumsal kültür kavramlarının iki ayrı sorun alanı olarak görüldükleri görülmektedir. Bu sebeple bu bildirinin en öncelikli amacı, belediyelerin kurumsal kültürünün hizmet memnuniyetine etki eden en önemli unsurlar arasında yer aldığı savını kanıtlamaktır. Bu sav, yapılan saha araştırması ile sınanmıştır. Türkiye’deki çeşitli yerel yönetim türleri arasında, metropoliten alanlarda yurttaşlarla en fazla yüz yüze gelerek hizmet sunma yükümlülüğünü yerine getiren belediyelerin büyükşehir belediyelerine bağlı ilçe belediyeleri olduğu görülmektedir. Bu sebeple, saha araştırması için ilçe belediyeleri tercih edilmiş, Cumhuriyet tarihi boyunca belli bir yerel yönetim geleneği oluşmuş olan Başkent Ankara’daki ilçe belediyeleri araştırma için seçilmiştir. Halen Ankara’da var olan merkez ilçe belediyeleri arasından, nüfusu en fazla olan ve belli karakteristik özellikleri ile özgün nitelikler sergileyen Çankaya, Keçiören, Altındağ, Gölbaşı ve Yenimahalle ilçelerinde belediye çalışanları ile kurumsal kültür anketi, yurttaşlarla da hizmet memnuniyet anketi gerçekleştirilerek iki değişken arasındaki etkileşim ele alınmıştır. Uygulanan anket sonuçlarının değerlendirilmesi sonucunda; kurumsal kültür ile hizmet memnuniyeti arasında pozitif ve doğrudan bir ilişki bulunduğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Yerel Yönetimler, İlçe Belediyeleri, Kurumsal Kültür, Çalışan Memnuniyeti, Hizmet Memnuniyeti.


65

MEMURLARIN GÖREVDE YÜKSELME SİSTEMİNİN VERİMLİLİĞE ETKİSİ

Süha Oğuz ALBAYRAKDevlet Personel Başkanlığı[email protected]

Görevde yükselme sistemi personel rejiminin önemli parçalarından biridir. Memurların görevde yükselmelerinin objektif ölçüler esasında, kariyer ve liyakat ilkelerine uygun olarak gerçekleşmesi onların performanslarını artırır. Dolayısıyla memurların görevde yükselme sisteminin iyi işlemesi devletin verimliliğini doğrudan etkiler. Bu çalışmada, Türkiye’de devlet memurlarının görevde yükselmelerinin nasıl gerçekleştiği analiz edilecek, sorun alanları ve bu sorunların kamu hizmeti sunumunda verimliği nasıl etkilediği incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Memur, Liyakat, Kariyer, Görevde Yükselme.

Uygulamada Kamu Yönetimi ve Verimlilik

66

KAMU YÖNETİMİNDE STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİ, YAŞANAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Serap Ulusam SEÇKİNER1Gaziantep Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü

Hatice EKSENBilim, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı

Küreselleşme ile birlikte birçok alanda yaşanan değişim, kamu kurumlarını da etkile-mektedir. Vatandaşların devletten ve kamu yönetiminden beklentileri farklılaşmakta, vatandaşlar sunulan hizmetlerin zamanında, kaliteli ve hızlı olarak sunulmasını is-temektedir. Bu durum, daha planlı ve yeni gelişmelere daha hazırlıklı olma ihtiyacını gündeme getirmiştir. Bu ihtiyaç kamu yönetiminde değişim arayışlarına yol açmış ve piyasa araçlarını kullanan, sivil toplum örgütlerine ve bireye geniş bir alan tanıyan, yerel ve yerinden yönetim yapılarını öne çıkaran, bilgi teknolojilerini kullanan, etkili çalışan, yatay örgüt yapılarını ve yetki devrini gerçekleştiren, hesap verebilen, çalışan-larını güçlendiren, yetkilendiren ve etkinlik, verimlilik, şeffaflık, katılımcılık, hesap ve-rebilirlik kavramlarına odaklanan stratejik yönetim anlayışına, performansa ve kalite-ye dayanan yaklaşımının gündeme gelmesine neden olmuştur. Önceleri daha çok kâr amacı güden örgütler için, daha sonraları askerî nitelikteki kamu hizmetleri ve temel devlet idaresi için söz konusu edilen “stratejik planlama”; kamu yönetimi ve kamu hizmetindeki yeni anlayış çerçevesinde, kamu örgütleri için de söz konusu edilmeye başlanmıştır. Stratejik planlama yaklaşımı ile politika belirleme ve maliyetlendirme kapasitesinin güçlendirilmesi, amaç ve hedeflere dayalı yönetim anlayışı ve bütçele-menin geliştirilmesi, Kamu hizmetlerinin arzında yararlanıcı taleplerine duyarlılığın artırılması, hesap verme sorumluluğunun tesis edilmesi amaçlanmaktadır. Dünyada yaşanan değişim dalgası Türk Kamu Yönetimini de etkilemiştir. Çerçevesi çizilen bu değişimi gerçekleştirmek amacıyla pek çok kanun yürürlüğe girmiştir. Bu kanunların en önemlilerinden biri kamu idarelerine stratejik plan hazırlama yükümlülüğü geti-ren 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’dur. Türkiye’de stratejik plan-lama yaklaşımı 2003 yılında 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun ya-yımlanmasıyla yasal zemine kavuşmuştur. Kanunla genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idarelerin stratejik plan hazırlamaları zorunlu hale gelmiştir. Kanun kapsamında ilgili kamu kurum ve kuruluşları stratejik planlarını hazırlamış-tır. Ancak gerek stratejik plan hazırlama aşamasında gerekse uygulamada bir takım sorunlar yaşandığı gözlemlenmektedir. Bu çerçevede, çalışmanın amacı, Türkiye’de stratejik planlama sisteminin mevcut durumunun analiz edilerek, kamu yönetiminde stratejik planlamaya geçiş, ilk stratejik plan çalışmalarından araştırmanın gerçek-


67

leştirildiği zamana kadar geçen süreçte stratejik planların hazırlanmasından uygu-lanmasına kadar stratejik planlama konusunda hangi alanlarda istenilen sonuçla-ra ulaşılıp ulaşılamadığı ile stratejik planların daha uygulanabilir hale gelmesi için iyileştirilmesi ve geliştirilmesi gereken konuların neler olduğunun tespit edilmesi ve bu konularda neler yapılabileceğine ilişkin önerilerin geliştirilmesidir. Araştırma için gerekli verilerin elde edilmesinde anket yöntemi kullanılacaktır. Anket çalışması Bakanlıklar, bakanlıklara bağlı/ilgili/ilişkili kurumlara yönelik uygulanacaktır. Anket sorularının hazırlanmasından önce literatür taraması yapılacak, ilgili yasal düzenle-meler ve ülke örnekleri incelenecektir. Hazırlanacak Anket de kamu kurumlarında stratejik plan hazırlama ve uygulama sürecini belirlemeye yönelik çoktan seçmeli ve açık uçlu sorulara yer verilecektir. Anket yöntemi ile verilerin elde edilmesinde gerek posta yoluyla gerekse yüzyüze görüşme yöntemi kullanılacaktır. Ayrıca anketler elekt-ronik posta yolu ile de ilgili kişilere iletilecektir. Bu çalışma kapsamında gerçekleştiri-len alan araştırmasında stratejik planda yer alan misyon, vizyon, amaç ve hedeflerin birbirleri ile bağlantıları, tamamlayıcı ve tutarlı olup olmadığı, üst politika metinleriy-le olan uyum ve tutarlılığı, kurumların planlarında benzer faaliyetler gerçekleştiren (bağlı/ilgili/ilişkili) ya da faaliyetlerini etkileyen diğer kuruluşların planlarıyla uyum ve tutarlılığı, durum analizi (kurum içi analiz ve çevre analizi) konusunda ne tür yöntem-ler kullanıldığı, planlama süresince danışmanlık alma durumu ve danışmanlık alınan süre, stratejik planların hazırlanma süresi ve kapsadığı zaman dilimi, stratejik plan-lama çalışmaları sırasında yaşanan sorunlar, üst yönetimin desteği, katılımcılık ilke-sinin sağlanmasına yönelik yapılan çalışmalar ile izleme ve değerlendirme sürecinin işlerliği incelenecektir. Elde edilen bulgularla kamu yönetiminde stratejik planlama hazırlama ve izleme sürecine ilişkin öneriler geliştirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Stratejik Planlama, Kamu Yönetimi, Verimlilik


68

KARİYER MESLEK MENSUPLARININ VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASINDA ÖDÜL VE CEZA SİSTEMİNİN ETKİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Veysel IŞIKDevlet Personel Başkanlığı[email protected]

Kariyer meslek mensuplarının verimliliğini etkileyen sayısız unsurlar arasında “ödül ve ceza” en önemlilerindendir. Günümüzde insan kaynakları ve çağdaş kamu yönetiminde “ödüllendirme ve cezalandırma”, personel verimliliğini artırma noktasında üzerinde önemle durulan faktörlerdendir. Teknoloji dünyasında yaşanan hızlı değişim ve gelişim her alanda rekabeti artırmış; böylelikle verimlilik kavramı özel sektörden sonra kamu çalışma alanında da daha popüler, sorgulanan bir kavram haline gelmiştir. Kamusal alanda sağlanacak verimlilik öncelikle kamu personelinin verimliliğinin artırılmasıyla mümkün olacağından yapılan araştırmalar, çalıştırılması zor bir yapıya sahip olan insan unsuru üzerinde; dolayısıyla kamusal alan için kariyer meslek mensuplarının verimliliğini etkileyecek unsurlar üzerinde durmaktadır. Bu bildiri de kariyer meslek mensuplarının verimliliği ile verimliliği etkileyen önemli unsurları incelemeyi, bu unsurlar içerisinde özellikle “ödül ve cezanın” etkisini sorgulamayı amaçlamaktadır. Kamu personelinde mevcut olan ödül ve ceza algısının ölçülmesi amacıyla çalışmanın çerçevesi “kariyer meslek mensupları” olarak belirlenmiştir. Amaca ulaşmak üzere literatür taraması dışında alan çalışması yapılmıştır. Alan taramasında seçili 8 Kurumda görev yapan 405 kariyer meslek mensubu üzerinde uygulanan anket ile verimliliği etkileyen unsurların (özellikle ödül ve ceza unsuru) önem sırası belirlenmeye çalışılmış; anket sonuçları üzerinden değerlendirmeye gidilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kariyer Meslek Mensubu, Verimlilik, Ödül, Ceza.


69

OTURUM BAŞKANIProf. Dr. Nail ÖZTAŞ

Nail Öztaş, 1973 Gerede Bolu doğumludur. Hacettepe üniversitesi İİBF Kamu Yönetimi Bölümünden 1996 da mezun olmuştur. MEB yurtdışı bursluluk sınavını kazanarak gittiği ABD’de 1999 yılında University of Southern California’da Kamu Yönetimi Yüksek Lisans eğitimini; 2004 yılında da aynı üniversitede Doktora eğitimini tamamlamıştır. Şubat 2007’de Gazi üniversitesi İİBF Kamu Yönetimi Bölümünde Yardımcı Doçent, Ocak 2008’de Doçent, Haziran 2013 te Profesör olmuştur. Halen Gazi Üniv. İİBF Kamu Yönetimi bölümü öğretim üyesi olan Öztaş, 2008-2014 arasında İİBF Dekan yardımcılığı görevini yürütmüştür, Kasım 2014’ten beri Gazi Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi Müdürlüğü görevini yürütmektedir. Öztaş’ın örgüt ve yönetim alanında Türkçe ve İngilizce makale, sunum, kitap ve kitap bölümleri ile bu çalışmalarının aldığı çok sayıda atıf bulunmaktadır.


70

Doç. Dr. Savaş Zafer ŞAHİNDoç. Dr. Savaş Zafer Şahin, ODTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümünden mezun oldu. Şehir plancısı ve proje yöneticisi olarak çeşitli kamu kurumlarında çalıştı. İngiltere ve Türkiye’de kent planlama, yerel siyaset ve yerel yönetimler konuları üzerine iki yüksek lisans çalışması yaptı. TMMOB Şehir Plancıları Odasında Ankara Şube Yönetim Kurulu Üyesi, Yönetim Kurulu Başkanı, Onur Kurulu Üyesi olarak görev yaptı. Doktora tezini Ankara Kentinde kent planlama ve siyaset ilişkisi üzerine yazdı. 2014 yılında yerel yönetimler, kentleşme ve çevre politikaları alanında doçent unvanı aldı. Halen Ankara’da Atılım Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümünde öğretim üyesidir. Yayımlanmış birçok bilimsel çalışması, planlama ve kentsel tasarım yarışmalarında ödülleri, kente ilişkin ödül almış ve yayımlanmış öyküleri bulunmaktadır. Evlidir, ikiz çocuk babasıdır.

Süha Oğuz ALBAYRAKSüha Oğuz Albayrak, Gazi Üniversitesi İİBF kamu yönetimi bölümünden mezun olmuş aynı üniversitede siyaset ve sosyal bilimler dalında yüksek lisans yapmıştır. Halen Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinde Yönetim Bilimleri anabilim dalında doktora (tez aşaması) yapmaktadır. 2011/2012 yılında ABD’de Northern Illinois Üniversitesinde 6 ay süreyle kamu yönetimi ve liderlik programına katılmıştır. 1994 yılında Devlet Personel Başkanlığında uzman yardımcısı olarak çalışmaya başlamış ve üç yıllık yardımcılık süreci sonrasında yapılan yeterlik sınavı sonucunda Devlet Personel Uzmanlığı kadrosuna atanmıştır. Halen aynı kurumda Kadro ve Kamu Görevlileri Dairesi Başkanlığında görev yapmaktadır. Akademik dergilerde yayınlanmış makaleleri bulunmaktadır.

Hatice EKSENGaziantep Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümünden mezun oldu. Gaziantep Üniversitesi Endüstri Mühendisliği bölümünde yüksek lisans programına devam etmektedir. Milli Prodüktivite Merkezinde uzman olarak görev yapmıştır. Milli Prodüktivite Merkezinde görev yaptığı süre içerisinde Toplam Kalite Yönetimi, Kalite Yönetim Sistemi, İş Etüdü v.b. çeşitli konularda kurum ve kuruluşlarla işbirliği ile eğitim, danışmanlık, konferans ve seminer çalışmalarında görev almıştır. Ayrıca sanayi alanına yönelik çeşitli konularda araştırma çalışmaları yapılmıştır. Şu anda Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğünde Sanayi ve Teknoloji Uzmanı olarak görev yapmaktadır.

Veysel IŞIKVeysel IŞIK, 04/09/1986 Ankara doğumludur. İlk, orta ve lise öğrenimini Ankara’da yaptı. Yüksek öğrenimini Gazi Üniversitesi Kamu Yönetimi bölümünde tamamladı. Kısa bir süre Maliye Bakanlığı’nda Milli Emlak Denetmen Yardımcısı olarak görev yaptıktan sonra 2011 yılında Devlet Personel Başkanlığı’nın Uzman Yardımcılığı sınavını kazanarak bu göreve başladı. 2014 yılında Uzmanlığa atandı ve halen Başkanlığın Parlamento İle İlişkiler Biriminde Uzmanlığa devam etmektedir.


hakemli bildiri oturumları

Documents