ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACIÓŁ SZCZEBRZESZYNA

NR.6 (5) CZERWIEC 2010

Jubileusz 50

SZCZEBRZESZYN

CHRZĄSZCZ NR 6 (5)

2

Święto Chrząszcza 10-13.06.2010

CHRZĄSZCZ NR 6 (5)

3

Ocalony od zapomnienia.

W dniu 9 maja 2010 roku uczestniczyłam w podniosłej uroczystości odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej Szymonowi Tokarzewskiemu w kościele pod wezwaniem Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Bodaczowie. Szymon Tokarzewski urodził się w 1823 roku w Bodaczowie w rodzinie szlacheckiej. Uczył się w gimnazjum w Szczebrzeszynie. W 1844 roku wstąpił do tajnej organizacji księdza Piotra Ściegiennego – Związku Chłopskiego. Władze carskie wpadły na jej trop i rozpoczęły się aresztowania. Tokarzewski zdołał uciec do Galicji, ale Austriacy wydalili go do Królestwa Polskiego, wprost w ręce Rosjan. Został uwięziony w Cytadeli Warszawskiej, potem w twierdzy modlińskiej. Osądzony zaocznie, został skazany i zesłany na katorgę do Omska i Ust – Kamieniogorska. Zwolniony na mocy amnestii powrócił do Warszawy, W 1863 roku uczestniczył w powstaniu styczniowym, za co znów został zesłany na Sybir. Przecierpiał na zesłaniu 28 lat. Swoje wspomnienia opisał w książkach: Na tułactwie, Katorżnicy, Obrazki syberyjskie, Ciernistym szlakiem pamiętniki z więzień robót ciężkich i wygnania. Zmarł w 1890 roku i został pochowany na warszawskich Powązkach. Powróćmy teraz do samej uroczystości poświęconej tej postaci. Program obejmował: - wystąpienia okolicznościowe księdza kanonika Ryszarda Wróbla oraz Burmistrza Miasta i Gminy Szczebrzeszyn dr Mariana Mazura, - część artystyczną w wykonaniu uczniów Gimnazjum Im. Dzieci Zamojszczyzny pod kierunkiem nauczycieli Renaty Banach i Tomasza Tomczewskiego, - odsłonięcie tablicy upamiętniającej życie i działalność Szymona Tokarzewskiego, - Mszę Świętą. Inicjatorką odsłonięcia tablicy, gromadzenia wiedzy dotyczącej życia i działalności Szymona Tokarzewskiego była pani Wanda Banach, związana od urodzenia do dzisiaj z Bodaczowem. To ona zainspirowana przed laty przez panią profesor Emilię Choma – nauczycielkę Liceum Ogólnokształcącego w Szczebrzeszynie, gromadziła materiały, nawiązała kontakt z rodziną, starała się jak najwierniej odtworzyć koleje losu więźnia Sybiru, wielkiego Polaka, którego

korzenie związane są z Bodaczowem.Aby urzeczywistnić zamiar ufundowania tablicy pani Banach skontaktowała się z władzami miasta Szczebrzeszyna, Szkołą Podstawową i Gimnazjum w Bodaczowie, księdzem kanonikiem Ryszardem Wróblem, IV Drużyną Harcerską im. Marii Konopnickiej w Bodaczowie prowadzoną przez Ewę Mazur i Miejskim Domem Kultury w Szczebrzeszynie. Szukała sponsorów. Nie zrażała się napotykanymi trudnościami. Uparcie i wytrwałe dążyła do celu. Pierwsi z pomocą przyszli, zresztą jak w każdej sprawie, harcerze, którzy razem z opiekunką panią Mazur gromadzili fundusze ( dzięki pracy swoich rąk) i przekazywali je na konto Parafii w Bodaczowie. Podkreślić tu należy wielkie zaangażowanie pani Mazur. Z pomocą pospieszyli tez inni sponsorzy, a wśród nich: Piotr Rogala – Zakład Kamieniarski w Wielączy, Zbigniew Brzuś - właściciel firmy przewozowej ,,Zbyszko” w Bodaczowie. To dzięki tym ludziom, którzy rozumieli potrzebę i cel przedsięwzięcia, zamierzony cel został zrealizowany. Uroczystości uświetnili potomkowie rodziny Szymona Tokarzewskiego z Zamościa, Świdnika i Lublina. Dariusz Tokarzewski jako jeden z przedstawicieli rodziny, a także członek zespołu ,,Vox” wykonał podczas Mszy Świętej dwie pieśni, wzbudzając zachwyt wśród zgromadzonych. Orkiestra dęta z Miejskiego Domu Kultury w Szczebrzeszynie pod dyrekcją kapelmistrza Ryszarda Krysiaka wykonała kilka utworów. Stało się to możliwe dzięki życzliwości pana Sławomira Kality – Dyrektora Miejskiego Domu Kultury w Szczebrzeszynie, który zawsze służy radą i pomocą we wszystkich działaniach o charakterze kulturalnym i oświatowym. Tematyka części artystycznej w wykonaniu uczniów Gimnazjum, dobrze dobrana muzyka, tworzyły właściwy, podniosły nastrój. Zebrani z wielką uwagą wsłuchiwali się w treść prezentowanych utworów. Podczas całej uroczystości snułam refleksje – jak to dobrze , że są jeszcze tacy ludzie, którzy nie bacząc na przeszkody, często brak życzliwości, zrozumienia, potrafili wygrzebać z popiołów i ocalić od zapomnienia naszego rodaka Szymona Tokarzewskiego. Spotkanie zakończył uroczysty obiad sponsorowany przez UMiG Szczebrzeszyn. Chciałabym dodać, że pani Wanda Banach jest w trakcie przygotowania do druku publikacji o zdarzeniach, ludziach związanych z Bodaczowem, zasłużonych dla naszej miejscowości, o tych, o których warto pamiętać. Barbara Berlin

CHRZĄSZCZ NR 6 (5)

4

Tablica Szymona Tokarzewskiego odsłonięta.

W niedzielę dn. 9 maja 2010 roku w kościele w Bodaczowie odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy upamiętniającej życie i działalność Szymona Tokarzewskiego (1823 - 1890).

Szymon Tokarzewski urodził się w 1823 roku w Bodaczowie w rodzinie szlacheckiej. Uczył się w Gimnazjum w Szczebrzeszynie. W 1844 roku wstąpił do tajnej organizacji ks. Piotra Ściegiennego. Był uczestnikiem powstania styczniowego, trzykrotnie zsyłanym na Sybir. Swoje wspomnienia opisał w książkach: „Siedem lat katorgi", „Na tułactwie", „Obrazki syberyjskie". Zmarł w 1890 r., został pochowany na warszawskich Powązkach. Uroczystość rozpoczął Burmistrz Szczebrzeszyna Marian Mazur, który w swoim przemówieniu przybliżył postać Szymona Tokarzewskiego. Kolejnym punktem była akademia w wykonaniu młodzieży z Publicznego Gimnazjum w Bodaczowie. Po akademii odprawiona została Msza Święta, którą celebrował ks. Ryszard Wróbel, proboszcz parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Klemensowie. Podczas Mszy Świętej wystąpiła orkiestra dęta z Miejskiego Domu Kultury ze Szczebrzeszyna. Na uroczystość przybyli potomkowie Szymona Tokarzewskiego, wśród nich pan Dariusz Tokarzewski członek zespołu VOX, zaprezentował on krótki recital. Inicjatorką tego wydarzenia była pani Wanda Banach z Bodaczowa. m.

34 Rajd "Czerwony Kapturek" w Szczebrzeszynie.

W dniu 1 czerwca 2010 roku przez

szczebrzeszyńskie wąwozy przeszedł 34 Rajd „Czerwony Kapturek". Uczestnikami rajdu były dzieci szkół podstawowych z terenu Gminy Szczebrzeszyn oraz powiatu zamojskiego. Uczestnicy mieli do pokonania 3 trasy: Trasa 1: przejście piesze na trasie: Kawęczynek - Kolonia Kawęczynek - wąwozy - Kawęczynek - 7 km Trasa 2: przejście piesze na trasie: Kawęczynek - Las Cetnar - Kawęczynek - 7 km Trasa 3: przejście piesze na trasie: Topólcza - Kawęczynek - 7 km. Na zakończenie rajdu odbyły się liczne gry

zręcznościowe, konkurs piosenki turystycznej oraz prezentacja postaci z bajki „Czerwony Kapturek". Wszyscy uczestnicy otrzymali słodkie upominki, natomiast zwycięzcy - piłki do nożnej i siatkówki, statuetki chrząszcza, breloki i monety.

Organizatorzy Rajdu: PTTK Oddział w Zamościu, Urząd Miasta Zamość, Gmina Szczebrzeszyn oraz Miejski Dom Kultury w Szczebrzeszynie. mdk Modlitwa Dopóki ziemia kręci się, dopóki jest tak, czy siak, Panie, ofiaruj każdemu z nas, czego mu w życiu brak: Mędrcowi darować głowę racz, tchórzowi dać konia chciej. Sypnij grosza szczęściarzom i mnie w opiece swej miej. Dopóki ziemia kręci się, o Panie, daj nam znak, Władzy spragnionym uczyń, by władza im poszła w smak. Hojnych puść między żebraków, niech się poczują lżej! Daj Kainowi skruchę, i mnie w opiece swej miej. Ja wiem, że Ty wszystko możesz, wierzę w Twą moc i gest, Jak wierzy żołnierz zabity, że w siódmym niebie jest. Jak zmysł każdy chłonie z wiarą Twój ledwie słyszalny głos, Tak wszyscy wierzymy w Ciebie, nie wiedząc, co niesie los. Panie zielonooki spraw, mój Boże jedyny, spraw, Dopóki ziemia toczy się, zdumiona obrotem spraw, Dopóki czasu i prochu wciąż jeszcze wystarczy jej, Daj nam każdemu po trochu, i mnie w opiece swej miej! Bułat Okudżawa

CHRZĄSZCZ NR 6 (5)

5

Regina Smoter – Grzeszkiewicz

Warto o nich pamiętać … - ciąg dalszy

Okoniewski Zygmunt Uczeń Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego w Szczebrzeszynie, żył lat 19, zmarł 29 kwietnia 1932 roku. Na jego nagrobku znajdującym się na miejscowym cmentarzu widniej napis: "Był dobrym synem bratem i kolegą miłował Boga i Ojczyznę." Pado Marian Kierownik szkoły podstawowej - pracował na tym stanowisku w latach pięćdziesiątych XX wieku. Zespół nauczycielski ,którym kierował składał się z kilku osób: żona Mariana Pado, Jan Łopuszański, Stanisław Leszczyński, Franciszek Głowacki, Adam Szyduczyński, Smoleniówna, Danuta Furlepa, oraz Aleksander Piwowarek. Ówczesny etat w szkole wynosił 30 godzin tygodniowo; wiodącym przedmiotem był język polski. Z tej racji, że Aleksander Piwowarek, na relacjach którego opieram się, redagując to hasło, uczył języka polskiego, podaję za nim nazwy podręczników do tego przedmiotu: 1. Bronisław Wieczorkiewicz. "Ćwiczenia ortograficzno - stylistyczne", 2. Zenon Klemensiewicz. "Gramatyka". Podręczniki do nauki literatury zawierały teksty opracowane przez autorów książek, niewielkie fragmenty z dzieł literackich oraz utwory poetyckie; twórczość pozytywistyczną segregowano wokół tak dobranych tematów, by ukazywały negatywne zjawiska społeczne swego czasu.... Paprocki (...) Z zawodu adwokat, prowadził w okresie międzywojennym prywatna praktykę prawniczą -"starszy kawaler, dużo jeździł konno". Paradowski Jan Urodzony 1897 roku; funkcjonariusz policji w Szczebrzeszynie - aresztowany jesienią 1939 roku przez NKWD przebywał w Ostaszkowie. Pasiutewicz Ksawery Oprócz matematyki wykładał w Szkole Wojewódzkiej w Szczebrzeszynie geografię astronomiczną - teksty wykładów z tego przedmiotu, dotyczące takich zagadnień jak: "pojęcie terminu geografia", "sposoby poznawania ziemi", "trojakie położenie sfery", "roczny bieg ziemi", "wymiar Ziemi" - zachowały się w notatkach ucznia Szkoły Wojewódzkiej - Jana Bormana. Pod kierunkiem prof. Pasiutewicza uczniowie wykonywali własnoręcznie niezbędne do nauki danego przedmiotu tablice pomocnicze - przykładem są wykonane

przez wspomnianego powyżej ucznia "Tablice figur do solidometrii" znajdujące się w jego notatkach z wykładów. Wykład Ksawerego Pasiutewicza "Kilka twierdzeń Jeometryi Elementarney sciągających się do dowodu następującego XII axiomatu Euklidesa..." zamieszczony został w "Popisach Szkoły Wojewódzkiej Zamojskiej w Szczebrzeszynie z roku 1827". Piotrowski Paweł Stanisław W roku 1697 otrzymał z rąk Anny z Gnińskich Zamoyskiej, oraz opiekunów małoletniego wówczas ordynata (Tomasza Józefa Zamoyskiego) - Jana Odrowąża Pieniążka, wojewody sieradzkiego, Karola Tarło, podkanclerzego wielkiego koronnego, Andrzeja Abreka, ks. doktora teologii i Franciszka Bienieckiego, cześnika żydaczowskiego nominacje na urząd starosty w Szczebrzeszynie. Popielawski Franciszek Reprezentował miast i gminę Szczebrzeszyn przed Prokuratorią Generalną Królestwa Polskiego podczas procesu wytoczonego w początkach XIX wieku przez mieszkańców Szczebrzeszyna Stanisławowi hr. Zamoyskiemu gdy ten chciał ograniczyć przywileje nadane miastu jeszcze przez Stanisława Górkę. Powała (...) Arianin, zmarł w 1620 roku. Gdy przez miasto przechodził kondukt pogrzebowy uczniowie i pospólstwo miejskie chciało trumnę obalić na ziemie i zwłoki pohańbić. W obronie zmarłego stanęła żona - znieważona przez nacierający tłum, złożyła skargę na zachowanie szczebrzeszyńskich obywateli do ówczesnego właściciela miast - ordynata Tomasza Zamoyskiego, ten w odpowiedzi nałożył na urząd miejski w Szczebrzeszynie karę w wysokości 200 grzywien. Skórczynska Zofia (1916-1997) Z domu Kobylarz urodzona w Michalowie. W drugiej połowie lat trzydziestych uczęszczała do Seminarium Nauczycielskiego w Zamościu. Pierwszą pracę nauczycielki podjęła w 1937 roku w Nieliszu gdzie wyszła za maż za Leopolda Skórczynskiego, który był sekretarzem Gminy Nielisz. W pierwszych latach wojny Leopold Skórczynski został przeniesiony na sekretarza gminy Sułów gdzie Ciocia prowadziła tajne nauczanie. Z początkiem roku 1944 Wujek zostaje sekretarzem gminy w Szczebrzeszynie. Ciocia podejmuje tam tajne nauczanie. Po otwarciu szkoły w Szczebrzeszynie Zofia Skurczynska podejmuje pracę w szkole podstawowej. 1948 roku Skórczyńscy przenoszą się do Lublina - Zofia Skórczyńska podejmuje pracę nauczycielki w szkole podstawowej na ul. Sierocej, gdzie zatrudniona była do przejścia na emeryturę. Pracowała tam jako wieloletnia nauczycielka biologii a później pełniła obowiązki kierownika szkoły.

6

CHRZĄSZCZ NR 6 (5) TURNIEJ TAŃCA

W dniach 22 - 23 maja na obiektach sportowych Gimnazjum im. Polskich Olimpijczyków w Szczebrzeszynie odbył się Finał Kwalifikacji DISCO DANCE i HIP HOP do MISTRZOSTW TANECZNEGO OKRĘGU LUBELSKIEGO - sezon 2009/2010. Turniej z udziałem aktualnych, czołowych tancerzy kraju, zorganizowano w ramach Projektu: Z KULTURALNĄ WIZYTĄ W CHRZĄSZCZ- OWYM GRODZIE - współfinansowanego ze środków REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO na lata 2007 - 2013. Organizatorem imprezy był Miejski Dom Kultury w Szczebrzeszynie, a nad bezpieczeństwem uczestników czuwali członkowie Stowarzyszenia Sztuk i Sportów Walki Bushido - Szczebrzeszyn. Ponadto w sobotę na rynku miejskim odbył się pokazy tańców celtyckich w wykonaniu zespołu COMHLAN z Krakowa, spektakl TEATRU TAŃCA z Częstochowy oraz dyskoteka pod chmurką.

MDK.

XIII Spotkania Teatralne „BAWMY SIĘ W TEATR".

W środę 12 maja 2010 w Miejskim Domu Kultury w Szczebrzeszynie odbyły się XIII Spotkania Teatralne „BAWMY SIĘ W TEATR". Przedstawienia oceniała komisja w składzie: Krystyna Kulowa, Anna Ciebień, Agnieszka Pańczyk. Po obejrzeniu 7 spektakli komisja postanowiła wyróżnić i nagrodzić małych artystów, przyznając miejsca: I. Zespół „BAJDUSIE” z Przedszkola

Samorządowego w Bodaczowie za zbudowanie bajkowego widowiska „Powitanie Wiosny ” w oparciu o ruchowe, pantomimiczne i taneczne talenty dzieci, wykorzystanie ich naturalnej skłonności do zabawy, właściwe indywidualizowanie postaci oraz piękną oprawę plastyczną.

II. Zespół „MAŁE PROMYCZKI” (gr. 6–latków) z Przedszkola Samorządowego w Szczebrzeszynie za budowanie postaci w oparciu o indywidualne możliwości dzieci, właściwą organizację przestrzeni oraz funkcjonalne walory scenografii zaprezentowane w spektaklu „Czerwony Kapturek””

III. Zespół Teatralny ze Szkoły Podstawowej nr 1 w Szczebrzeszynie za stworzenie klimatu oddającego rzeczywiste dylematy współczesnej młodzieży za pomocą teatralnych środków: słowa, śpiewu, muzyki, tańca na umiejętnie rozbudowywanej i zagospodarowanej przestrzeni scenicznej w spektaklu „Dziecinny pokój”

IV. Zespół „FIGIELEK” ze Szkoły Podstawowej w Wielączy Kol. za dowcipną próbę przybliżenia mitologicznej opowieści językiem zrozumiałym dla współczesnej młodzieży z wykorzystaniem walorów kostiumu w spektaklu „Historia Pandory”

V. Zespół „GWIAZDECZKI” (gr. 6–latków) z Przedszkola Samorządowego w Szczebrzeszynie za głosowe i ruchowe indywidualizowanie postaci, dbałość o dykcję, wzorowe zorganizowanie przestrzeni scenicznej i walory kostiumów zaprezentowane w spektaklu „Śpiąca Królewna”

VI. Zespół „PROMYCZKI” (gr. 5–latków) z Przedszkola Samorządowego w Szczebrzeszynie za walory wychowawcze spektaklu „Na leśnej polanie” zrealizowanego w ciekawej oprawie plastycznej

VII. Zespół „JARZĘBINOWE TRZPIOTY” ze Szkoły Podstawowej nr 3 w Szczebrzeszynie za wyzyskanie umiejętności wokalnych grupy, dbałość o wymowę i ładne kostiumy w spektaklu „Brzydkie Kaczątko”

IMPREZA WSPÓŁFINANSOWANA ZE ŚRODKÓW REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO

WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA 2007 – 2013

W RAMACH PROJEKTU „Z KULTURALNĄ WIZYTĄ W CHRZĄSZCZOWYM GRODZIE”

Oś priorytetowa VII: Kultura, Turystyka i Współpraca

Międzyregionalna Działanie 7.2 Promocja Kultury i Turystyki

to komisja stwierdza duże zaangażowanie nauczycieli i mdk

w rozbudzanie zainteresowań dzieci i młodzieży oraz inspirację młodych

aktorów do.

CHRZĄSZCZ NR 6 (5)

7

Kowalczyk Leonard ps. ,,Kawka” ( 1900 – 1946)

Urodził się w dn. 27 października 1900 roku w Topólczy gmina Zwierzyniec. Był rolnikiem, działaczem społecznym, organizatorem ruchu oporu w czasie wojny z Niemcami i ofiarą prześladowań reżimu komunistycznego. Od początku swego dorosłego życia zainteresowany był sprawami społecznymi, stanowiącymi bardzo ważną płaszczyznę jego działania. Sprawom tym , jak pokazał czas, poświęcił całe swoje życie. Był przepojony ideą umacniania wolności Polski poprzez zwiększanie udziału społeczności wiejskiej w życiu samorządowym na terenie wsi, gminy i powiatu. Był współzałożycielem i komendantem Ochotniczej Straży Pożarnej w Kawęczynie, powstałej w 1928 roku, również członkiem zarządu Kasy Pożyczkowej w Zwierzyńcu, komendantem i założycielem, w okresie międzywojennym, organizacji paramilitarnej Strzelec. Przez wiele lat przed wojną i w czasie wojny wybierany był przez społeczność Kawęczyna na stanowisko sołtysa. Edward Czuk, aktywny członek podziemia akowskiego, a po wojnie znany i ceniony działacz społeczny, organizator życia kulturalnego wsi Błonie i Kawęczyn napisał o nim : ,, Po aresztowaniu Łazarczyka Kawka stał się przywódcą wsi. Kawęczyn widział w nim uosobienie polskości i wcielenie wszystkich narodowych dążeń wolnościowych i niepodległościowych. W czasie okupacji niemieckiej był głównym organizatorem ruchu oporu na terenie wsi Błonie i Kawęczyn. Przy poparciu komendanta Obwodu AK Stanisława Książka, ps. ,,Wyrwa”, zorganizował bardzo aktywną placówkę AK wsi Kawęczyn ,,Szczeble” i został jej komendantem i łącznikiem Komendy AK. Jego zastępcą był Paweł Samulak ps. ,,Orzech” ogniomistrz 27 pal we Włodzimierzu. Samulak przeszedł kampanię wrześniową w rejonie Tucholi, Świecka i Koronowa. Wzięty do niewoli uciekł z obozu (stalag 2) w Neubrandenburgu i powrócił do rodzinnego Kawęczyna, gdzie jako zastępca ,,Kawki” włączył się w nurt walki z Niemcami. W konspiracji działali bracia Pawła: Jan Walek , Władysław i Antoni; cała najbliższa rodzina ,,Kawki”: żona Julia i syn Henryk ps. ,,Przyszły”, który brał udział w akcjach zbrojnych. Dom ,,Kawki” często pełnił rolę szpitala dla rannych w bojach partyzantów. Leczeni byli w nim : operowany przez dra Jentysa

Edward Błaszczak ps. ,,Grom” , ranny najmłodszy z czterech braci Jóźwiakowskich.

Działalność ,,Kawki” nie ograniczała się tylko do prowadzenia akcji zbrojnej przeciw Niemcom, ale polegała także na działalności gospodarczej – głównie żywnościowej. Placówka Szczebrzeszyn zaopatrywała w żywność oddziały szkoleniowe biwakujące w lesie kosobudzkim w pobliżu gajówki Krzywe. Dostawy żywności organizował ,,Kawka” wspólnie ze swoim zastępcą Pawłem Samulakiem przy współpracy właścicieli młynów: Feliksa Lenarta, Aleksandra Łysaka ps. ,,Młot”, Stanisława Bendera ps. ,,Cichy” i magazyniera broni Ludwika Flisa ps. ,,Jabłko”. Dążenie społeczeństwa polskiego, w tym mieszkańców Zamojszczyzny, do wolności i niepodległości Polski reprezentowały organizacje zbrojne Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich, uznające za jedynie legalny Polski Rząd w Londynie. Pod koniec lipca 1944 roku Zamojszczyzna i Szczebrzeszyn zostały wyzwolone przez Armię Czerwoną wspomaganą działaniami zbrojnymi polskiego podziemia tj. AK i BCh. Dn. 25 lipca 1944 roku do Szczebrzeszyna pierwsze wkroczyły oddziały AK dowodzone przez Wacława i Podkowę, a dopiero następnego dnia oddziały radzieckie, kiedy już w zasadzie w mieście nie było wojsk niemieckich. Wszyscy bardzo cieszyli się z wyzwolenia i, jak mniemali, z nadchodzącej wolności, najbardziej zaś radowali się partyzanci – żołnierze AK i BCh. Ale radość, jak pokazało życie, miała być krótka i przedwczesna. Polityczny obóz lewicowy z komunistami na czele, związany z Wandą Wasilewską i Związkiem Patriotów Polskich w Moskwie, dążący do przejęcia władzy w Polsce, przystąpił do fizycznej likwidacji przeciwników politycznych związanych z rządem londyńskim. Przy pomocy Armii Czerwonej, pod dyktando Moskwy, pod nadzorem Stalina rozpoczęto dławienie orientacji prawicowej, związanej z rządem londyńskim. Jedną spośród wielu przeszkód, którą komuniści musieli pokonać na drodze do niepodzielnego panowania w Polsce, było podziemie AK i BCh , i ludzie z nim związani. Rząd PKWN nie był uznawany od samego początku przez zdecydowaną większość społeczeństwa polskiego. Postawiono więc na terror sowieckich służb specjalnych i współpracującego ściśle z nimi polskiego aparatu bezpieczeństwa. Urząd Bezpieczeństwa Publicznego likwidował opór Polaków, najczęściej dawnych członków AK, wyznających inną orientację polityczną, przez

CHRZĄSZCZ NR 6 (5)

8

aresztowania, osadzanie w więzieniach, ale także mordowanie, często skrycie. Przykładem takiego mordu może być śmierć Leonarda Kowalczyka ps. ,,Kawka”, o której w dzienniku Zamojszczyzna 1944 -1959 napisał dr Zygmunt Klukowski: ,,21 maja 1946 roku w nocy były aresztowania. W Szczebrzeszynie zabrano Jana Lepiankę, Stanisława Tałandę, w Kawęczynie zaś ,,Kawkę” Leonarda Kowalczyka, bardzo popularnego komendanta placówki. Szukano i innych, lecz zdążyli się ukryć. 22 maja 1946 roku miasto i okoliczne wsie poruszone do głębi. Wczoraj wieczorem kobiety idące znad rzeki, gdzie prały bieliznę, natknęły się w nadbrzeżnych wiklinach na zwłoki ,,Kawki” – Kowalczyka. Dziś przyniesiono je do kostnicy szpitalnej, gdzie odbyły się oględziny sądowo – lekarskie. Od żony Kowalczyka dowiedziałem się, że w nocy go aresztowano, przy czym dwóch mężczyzn ubranych było po cywilnemu. Wyprowadzono go najpierw na drogę w stronę Szczebrzeszyna, potem zawrócono na łąki i tam go zamordowano. Oględziny wykazały dwanaście ran postrzałowych, głównie głowy, plecy i boki, poza tym złamanie prawego uda, liczne ślady bicia pałkami, podobnie jak to było przed kilkoma dniami z ,,Hakiem” w Radecznicy.23 maja 1946 roku – dziś rano odbył się pogrzeb ,,Kawki”. Wzięło w nim udział chyba ze 3 tysiące ludzi. Zwracało uwagę to, że znacznie przeważali mężczyźni. Była nawet orkiestra chłopska z Deszkowic. Na cmentarzu nikt nie przemawiał ze względu na panujący reżim. Odśpiewano natomiast, nad otwartą mogiłą, „ Nie rzucim ziemi” , a orkiestra odegrała hymn narodowy. Tego rodzaju śpiewy i hymn narodowy normalnie nie są praktykowane na uroczystościach pogrzebowych, więc stało się to wyraźną manifestacją”. Starszy sierżant Leonard Kowalczyk ps. ,,Kawka”, bohater i męczennik tej ziemi naszej szczebrzeszyńskiej, i zawsze polskiej, został pochowany na cmentarzu Szczebrzeszynie. Pamięć o nim przywołują jego grób, krzyż wzniesiony na łąkach w Kawęczynie w miejscu jego kaźni i wiedza żyjących o tamtych czasach, których historię - pracą, walką i cierpieniem - współtworzył Leonard Kowalczyk ps. ,,Kawka”. Aleksander Przysada

III Festiwal Wymowy Polskiej im. Jana Brzechwy

W dniu 10 czerwca 2010 roku w Miejskim Domu Kultury w Szczebrzeszynie odbył się III Festiwal Wymowy Polskiej im. Jana Brzechwy . Udział w festiwalu wzięło 20 uczestników w czterech kategoriach wiekowych. Wystąpienia uczestników przygotowanych przez nauczycieli i wychowawców charakteryzowały się wysokim poziomem. Z roku na rok zauważa się lepsze przygotowanie i dobór prezentowanych utworów. Po wysłuchaniu uczestników jury w składzie: Barbara Piasecka, Grażyna Kawala, Krystyna Kulowa, Zygmunt Krasny postanowiła przyznać: W kategorii I – przedszkolaki I miejsce - Aleksandra Stefańska , Przedszkole Samorządowe w Szczebrzeszynie, I miejsce - Miłosz Obszański , Przedszkole Samorządowe w Bodaczowie II miejsce - Konrad Mazur , Przedszkole Samorządowe w Szczebrzeszynie II miejsce - Patryk Pić , Przedszkole Samorządowe w Bodaczowie W kategorii II – szkoły podstawowe klasy I – III I miejsce - Sandra Kapuśniak Szkoła Podstawowa Nr 1 w Szczebrzeszynie II miejsce Zofia Banach – Szkoła Podstawowa Nr 1 W Szczebrzeszynie W kategorii III – szkoły podstawowe klasy IV – VI I miejsce - Weronika Gardiasz , Szkoła Podstawowa w Zwierzyńcu I miejsce - Joanna Prus , Szkoła Podstawowa w Zwierzyńcu II miejsce - Magdalena Daniłowicz , Szkoła Podstawowa Nr 1 w Szczebrzeszynie III miejsce - Aleksandra Wiszniewska , Szkoła Podstawowa Nr 1 w Szczebrzeszynie III miejsce - Karolina Dąbrowska , Szkoła Podstawowa w Niedzieliskach III miejsce - Aleksandra Duda , Szkoła Podstawowa w Wielączy

9

W kategorii IV – szkoły ponadpodstawowe I miejsce - Krzysztof Bezrąk , Gimnazjum Publiczne w Bodaczowie I miejsce - Katarzyna Wróbel , Gimnazjum Publiczne w Szczebrzeszynie II miejsce - Aleksandra Nawrocka , Gimnazjum Publiczne w Szczebrzeszynie II miejsce - Magdalena Kuźma , Gimnazjum Publiczne w Bodaczowie II miejsce - Justyna Popielec , Zespół Szkół Nr 1 w Szczebrzeszynie III miejsce - Magdalena Serdak , Zespół Szkół w Sułowie III miejsce - Małgorzata Piasecka , Zespół Szkół Nr 1 w Szczebrzeszynie R. XIII Festiwal Piosenki Dziecięcej i Młodzieżowej ROZŚPIEWANY CHRZĄSZCZ Szczebrzeszyn 2010

W dniach 11 – 12 czerwca 2010 roku odbył się, na rynku w Szczebrzeszynie XII Festiwal Piosenki Dziecięcej Młodzieżowej ROZŚPIEWANY CHRZĄSZCZ. Udział w festiwalu wzięło 53 solistów i 5 zespołów w czterech kategoriach wiekowych. Komisja w składzie: Marian Szewera, Katarzyna Bubella, Agnieszka Padzińska po wysłuchaniu uczestników postanowiła przyznać: W kat. I - przedszkole i kl.I-III szkoły podstawowej I miejsce – Emilia Giska – TDK II miejsce – Łukasz Dudek – ZOKiR Zwierzyniec III miejsce – Patryk Grona – Przedszkole Samorządowe w Szczebrzeszynie W kat. II – kl. IV – VI szkoły podstawowe I miejsce – Maria Suchodolska – Tomaszów Lub. II miejsce – Justyna Brytan III Anna Karp – Studio piosenki przy TDK W kat.III – gimnazjum I miejsce – Kinga Kołodziej – Tomaszów Lub. Ii miejsce – Magda Świstowska – Gimnazjum w Łabuniach III miejsce – Ewa Mazurek – Niedzielska

W kat. IV szkoły średnie i studenci I miejsce – Paweł Kozłowski – MDK w Szczebrzeszynie II miejsce – Pamela Pamuła – Tomaszów Lub. III miejsce – Zespół wokalny A’propos – MDK w Szczebrzeszynie Komisja oceniająca uczestników stwierdziła wysoki poziom prezentowanych utworów i dobre przygotowanie pod względem muzycznym i dykcyjnym. Uczestnicy żegnali się ze Szczebrzeszynem i umawiali na spotkanie na następnym festiwalu za rok. R. MDK - Rozpoczął się plener rzeźbiarski

W poniedziałek 31dnia maja w Szczebrzeszynie rozpoczął się plener rzeźbiarski pod haslem "Wariacje na temat chrząszcza". Plener, którego uczestnikami są uczniowie Liceum Plastycznego im. Bernarda Morando w Zamościu, jest organizowany w ramach Projektu: Z KULTURALNĄ WIZYTĄ W CHRZĄ- SZCZOWYM GRODZIE - współfinansowanego ze środków REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA LUBELSKIE GO na lata 2007 - 2013. Organizatorem pleneru jest Gmina Szczebrzeszyn oraz Miejski Dom Kultury w Szczebrzeszynie.

MDK.

CHRZĄSZCZ NR 6 (5)

CHRZĄSZCZ NR 6 (5)

10

Propozycje biblioteki - czerwiec 2010

W czerwcu Biblioteka w Szczebrzeszynie zachęca Państwa do przeczytania dwóch poradników „Wszystko o ziołach" Ursela Buhringa oraz „333 pomysły na piękny balkon" Klausa Wagenera i Suzanne Vallrath.

Pierwszy z nich pokazuje nam, że coraz częściej sięgamy po leki z ziołowej apteczki. Rośliny lecznicze pobudzają siły organizmu do walki z chorobami. Warto więc po nie sięgać w przypadku rozmaitych dolegliwości. W pierwszej części książki dowiemy się, jak sporządzić własną ziołową apteczkę. W drugiej zaś - znajdziemy opisy ziół wraz z przepisami na specyfiki lecznicze. Na końcu szybko wyszukamy informacje o tym, które rośliny pomogą w danym schorzeniu: od zapalenia gardła po migrenę.

Druga pozycja to „333 pomysły na piękny balkon". Z tą książką odmienisz swój balkon czy taras, odkryjesz, jak cudowny wpływ na nasze samopoczucie mają kwiaty i zieleń będące na wyciągniecie ręki. Wiosenne kompozycje w stylu vintage, biało - niebieskie, pachnące lawendą aranżacje w klimacie nadmorskiego kąpieliska, a może wyczarowany za pomocą glinianych donic i amfor styl włoskiej Riwiery - wybierz stylizację, która odpowiada twojej osobowości, i do dzieła! W czterech rozdziałach poświęconych kolejnym porom roku znajdziemy inspiracje, porady ogrodnicze i wskazówki dotyczące kompozycji, wyborów pojemników i akcesoriów. Bezcenne uwagi, rady i wskazówki pozwolą wam na to, aby wasz balkonowy ogród zmieniał się wraz z porami roku. ZAPRASZAMY

MGBP w Szczebrzeszynie

K O T

,,Kto mnie kocha, kocha mojego kota” głosił pewien siedemnastowieczny pisarz. Zanim jednak kot stał się towarzyszem pisarzy, a później jednym z najbardziej lubianych zwierząt domowych, miał bardzo złą reputację. Jeszcze w XIX wieku jego zwolennicy i przeciwnicy spierali się – jedni zarzucali mu obłudę, drudzy nie mogli się nachwalić jego wdzięku. W starożytnym Egipcie koty były przedmiotem prawdziwego kultu. Na Zachodzie, niewątpliwie ze względu na ich egzotyczne pochodzenie, długo wzbudzały nieufność. Przez całe średniowiecze Kościół potępiał ludzi, którzy przywiązywali się do zwierząt stworzonych po to, by łowić myszy. Kota używano jednak do wielu innych celów: jego futro chroniło przed chłodem, lekarze wykorzystywali go do sporządzania maści, a niektórzy zjadali jego mięso. Jeśli wierzyć przysłowiom, bajkom i kazaniom, kot miał zresztą mnóstwo wad: był łakomy, leniwy, zdradziecki; kojarzono go z kobietą, seksualnością i szaleństwem. Jego czarna legenda, która narodziła się w czasach walki z herezją, jest nierozłącznie związana z czarami. Jeśli na przestrzeni wieków kot dał początek tak wielu przekonaniom, znaczy to, że stanowi on przede wszystkim substrat ludzkiej wyobraźni. Książka autorstwa Laurence Bobis „ Kot – historia i legendy” zaprasza nas do poznania przemian, którym ulegały wyobrażenia o kocie. Gorąco polecamy. Książkę czyta się jak dobrą beletrystykę, przy okazji poznając historię i delektując się filozoficznymi rozważeniami. Dowiadujemy się bardzo wielu ciekawych rzeczy o naszym ulubieńcu, na którego, po przeczytaniu tej książki, spojrzymy zupełnie innym okiem. R.

11

CHRZĄSZCZ NR 6 (5)

Odsłonięcie tablicy pamiątkowej Szymona Tokarzewskiego

12

SZCZEBRZESZYN Cerkiew prawosławna p.w. Zaśnięcia Matki Boskiej Pod cerkwią odnaleziono fundamenty średniowiecznej świątyni, które są najczęściej datowane na wiek XIII. Istniejąca obecnie cerkiew została wzniesiona w roku 1560 z fundacji Andrzeja Górki. W latach 1777-1788 dobudowano do niej prezbiterium wg proj. Fryderyka Gisgesa. Przed rokiem 1808 zburzono wieżę, zaś w latach 1829-1836 przeprowadzono pod kierunkiem Jana Daszkiewicza gruntowny remont cerkwi, w trakcie którego powstała jej neogotycka fasada. Po I wojnie światowej cerkiew była opuszczona, a w roku 1938 rozebrano jej kopułę i zrujnowano dach. Gruntowny remont świątyni, rozpoczęty w roku 1981, nabrał tempa po jej zwróceniu Kościołowi Prawosławnemu w roku 2006. Murowana, tynkowana, złożona z dwuprzęsłowej nawy oraz niższego i węższego od niej sanktuarium; w sanktuarium sklepienie krzyżowe. Po bokach nawy zachowane relikty półkolistych kryłosów. Na ścianach nawy barokowe malowidła, z końca wieku XVII, ukazujące m.in. Sąd Ostateczny, na nich malowidła ukazujące sceny z życia Chrystusa, powstałe po 1875roku. Fasada neogotycka, o narożnikach opiętych uskokowymi przyporami, zwieńczona szczytem z fryzem arkadkowym. Na jej osi otwór wejściowy w ostrołukowym uskokowym obramieniu, powyżej płycina imitująca rozetę. Wschodnia ściana nawy zwieńczona barokowym szczytem (około roku 1700), ujętym sterczynami flankowanymi wolutami. Elewacje sanktuarium o podziałach ramowych, na narożach zwielokrotnione pilastry. W elewacji południowej otwór wejściowy w renesansowym profilowanym obramieniu, zamknięty żelaznymi drzwiami z datą 1560 i monogramem fundatora. Zygmunt Krasny

CHRZĄSZCZ NR 6 (5)

„Chrząszcz” – miesięcznik informacyjny Wydawca – Stowarzyszenie Przyjaciół Szczebrzeszyna Redakcja –Zygmunt Krasny, Joanna Dawid, Leszek Kaszyca, Zbigniew Paprocha Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kościuszki 1 E-mail: sps@onet.eu Projekt rysunku Chrząszcza – Monika Niechaj