NR 6 (10) CZERWIEC 2015 ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA

Czerwiec Wydarzenia historyczne 4. 06. 1989 Przeprowadzono pierwsze po II wojnie wiatowej czciowo wolne wybory do Sejmu i cakowicie wolne do Senatu. Miadce zwycistwo odnis obz Solidarnoci (99 na 100 mandatw senatorskich oraz wszystkie mandaty poselskie

przypadajce bezpartyjnym) 5. 06. 1922 Bracia Montgolfier dokonali pierwszego udanego publicznego wzlotu

bezzaogowego balonu na ogrzane powietrze 10. 06. 1920 Wojna polsko bolszewicka: polskie oddziay wycofay si z Kijowa 13. 06. 2004 W Polsce po raz pierwszy przeprowadzono wybory do Parlamentu

Europejskiego

14. 06. 1958 uruchomiono Ew, pierwszy polski reaktor jdrowy 18. 06. 1815 W bitwie pod Waterloo cesarz Napoleon Bonaparte ponis ostateczn klsk 19. 06. 1963 Rozpocz si pierwszy festiwal piosenki polskiej w Opolu

25. 06. 1950 Rozpocza si wojna w Korei 26. 06. 1295Przemys II zosta koronowany na krla Polski. Od tego dnia orze biay jest symbolem Polski 29. 06. 1651 Rozpocza si bitwa pod Beresteczkiem 30. 06. 1908 Miaa miejsce katastrofa tunguska

Polskie przysowia ludowe na czerwiec - Czerwiec daje dni gorce, kosa brzczy ju na ce. - Czerwiec stay, grudzie doskonay. - Gdy czerwiec chodem i wod szafuje, to zwykle rok cay popsuje. - Czerwiec na maju zwykle si wzoruje, jego pluchy, pogody, czsto naladuje. - Kiedy kwitnie w czerwcu bb, to najwikszy wtedy gd, a kiedy mak, to ju nie tak. - Od czerwca duo zaley, czy niwa bd jak naley. - Penia czerwcowa - burza gotowa. - W czerwcu grusze kwiat zrzucaj, czerenie si zapalaj. - W czerwcu si okae, co nam Bg da w darze. - Chrzest Jana w deszczowej wodzie, trzyma zbiory na

przeszkodzie. (24 czerwca)

- Gdy si wity Jan rozczuli, to go dopiero Najwitsza Panna utuli. (2 lipca - Marii)

SZCZEBRZESZYN

2

CHRZSZCZ NR 3 (7) CHRZSZCZ NR 6 (10)

- Gdy wity Jan k rosi, to chop siano kosi.(24 czerwca)

- Jak si Janek kpie w wodzie, niwom deszcze na przeszkodzie.(24 czerwca)

- Gdy deszcz przed Janem, po niwach rolnik jest panem.(24 czerwca)

- Jak si wity Jan obwieci, takich bdzie dni trzydzieci.(24 czerwca) - Kiedy z Janem przyjd deszcze, to sze niedziel kropi jeszcze.(24 czerwca)

I znowu czerwiec. I wiatr, i ty I znowu czerwiec. I wiatr, i ty,

I znowu szczcie, i bzy, i zy, I znowu, jakby sen niony za modu.

Gazka dawno umarego drzewa I obok pynie, i ptak piewa, I soce taje w nieba r, I drzwi otwarte: wejd, wejd ju!

I stajesz w progu! Masz skryt twarz, Cienka rka oczy zasania, Jeli co nie jest twoim wszystko masz W tym wierszu spnionego spotkania.

Jarosaw Iwaszkiewicz

Noc letnia Krtka letnia noc z tob. Byskawica. Jak biegy godziny truchcikiem! Nad twoj upion gow Okno otwarte na gwiazdy i na ogrd dziki.

Oczy moje czuway nad pic do wschodu. Coraz peniej janiaa w mroku, Od stp do wosw liliowa jak na dnie topieli, A guche okno wit wiatem, piewem ptakw pobieli Bijc w szyby drzewami ogrodu.

I przesza krtka letnia noc, mio i modo. Mieczysaw Jastrun

BOE CIAO Uroczysto Ciaa i Krwi Chrystusa po raz pierwszy witowano w Lige w 1247 roku. Jest ona cile zwizana ze redniowieczn pobonoci eucharystyczn, przejawiajc si m.in. w pragnieniu ogldania hostii, ktrej widok dla grzesznikw pozbawionych komunii by najwaniejszym momentem uczestniczenia we mszy, a dla innych

spenieniem potrzeby kontaktu z Bogiem ukrytym, lecz prawdziwym, niezalenie od komunii.

Z punktu widzenia wczesnej teologii konieczne byo podkrelenie Boej obecnoci w wielkoci i majestacie, ktr przesonia wizja ofiary krzyowej Chrystusa. Znaczny wpyw na powstanie uroczystoci nazywanej w Polsce tradycyjnie witem Boego Ciaa (msza z 1970 roku posuguje si okreleniem: uroczysto Najwitszego Ciaa i Krwi Chrystusa) miay widzenia przeoonej klasztoru z Mont Cornillon koo Lige, Julianny de Retine, z ktrych miaa wynika potrzeba ustanowienia specjalnego wita ku czci Eucharystii. Opiekun duchowy Julianny,

pniejszy papie Urban IV ustanowi uroczysto Boego Ciaa witem Kocioa powszechnego i w tym celu przygotowa w 1264 roku specjaln bull, ktra jednak z powodu nagej mierci papiea nie od razu zostaa ogoszona. Do tej sprawy wrci po latach papie Jan XXII. W pocztkach XIV wieku wito zyskuje znaczn popularno w Anglii, Hiszpanii i w krajach skandynawskich. Z terenu Polski pierwsza

informacja o uroczystym obchodzie Boego Ciaa pochodzi z diecezji krakowskiej (1320), ktr zarzdza wwczas biskup Nanker. Procesja zostaa wprowadzona pniej ni sama uroczysto i pocztkowo miaa charakter przede wszystkim adoracyjny uczczenia Chrystusa pod postaci hostii. W XV wieku pojawia si dodatkowo motyw proby o pogod, urodzaj i odwrcenie klsk. Z tego czasu pochodzi zwyczaj piewania pocztkw Ewangelii przy czterech otarzach. W liturgii redniowiecznej pocztek Ewangelii by uroczyst formu bogosawiestwa i wierzono powszechnie w jego skuteczno. Std wielka popularno procesji Boego Ciaa i liczne fundacje przeznaczone dla jej uwietnienia. W czasach reformacji zaczto upatrywa gwnego celu procesji w manifestowaniu wiary w dogmat

o przeistoczeniu, odrzucony przez reformatorw. Tam, gdzie protestanci signli po wadz lub stanowili wikszo, katolicy musieli zaniecha odprawiania procesji, a co najmniej zrezygnowa z wystawnoci. Dziao si tak rwnie w Polsce, cho o wiele rzadziej ni na przykad w pomocnych ksistwach Rzeszy. I u nas zdarzay si napady na uczestnikw procesji, szydzono z nich, przeszkadzano w publicznym

uprawianiu kultu. Kiedy w Toruniu jezuici zamierzali

poprowadzi procesj na rynek, okazao si, e wiodce do niego ulice zostay zamknite acuchami. Rada miejska w Gdasku zakazaa urzdzania publicznych procesji po ulicach. Rajcy wilescy owiadczyli kapitule, e na koszt miasta zostan zbudowane tylko dwa otarze, a nie cztery jak dawniej.

Jzef Smosarski

.

CHRZSZCZ NR 6 (10)

3

a w Szczebrzeszynie

Wakacje to okres, w ktrym dzieciaki duo przebywaj na podwrku i duo podruj. To czas fantastycznej zabawy i odpoczynku od szkoy! Chcielibymy troch o was zadba, eby ta zabawa bya udana od A do Z, bez smutnego zakoczenia. Oto kilka rad, ktre warto zapamita, eby wakacje byy super bezpieczne i przyjemne: NAD WOD Niestety, bardzo duo wakacyjnych wypadkw ma miejsce wanie nad wod. Pierwsza zasada jest najwaniejsza: zawsze, ale to ZAAAAWSZE wchodzimy do wody tylko i wycznie pod opiek dorosych. Musz by w pobliu, eby reagowa w razie, gdyby co wam si dziao. Moecie te pomc dorosym zadba o wsplne bezpieczestwo. Kpa si naley tylko w miejscach do tego przeznaczonych, strzeonych. Tam czuwa ratownik! Jeli na play widzicie czerwon flag oznacza ona zakaz kpieli. Najwidoczniej morze jest tego dnia niebezpieczne.

Biaa flaga wszystko OK, mona miao si pluska w wodzie.

Leycie sobie na rczniku, opalacie si i postanawiacie skoczy do wody. UWAGA! Rozgrzana skra + zimna woda moe = szok! Dlatego wchodzimy do wody powoli, a wod ochlapujemy si stopniowo, eby nasz organizm zdoa przygotowa si na zmian temperatury. Jeli ju przebywacie w morzu lub jeziorze i poczujecie dziwne

dreszcze natychmiast wychodcie na brzeg i pdem do opiekunw. To oznacza, e dzieje si co niedobrego, moecie straci przytomno i uton! Jeszcze inna sytuacja dotyczy korzystania z rnego rodzaju sprztw wodnych: dek, kajakw, rowerw wodnych itp. Pamitajcie, e kady powinien mie na sobie kamizelk ratunkow. W razie wpadnicia do wody pomoe ona utrzyma si na powierzchni. To dotyczy take dorosych, niech nie bd tacy odwani. Kamizelki s dla wszystkich, bo z wod nie ma artw! OPALANKO Tutaj te trzeba uwaa. Nawet jeli nie leycie plackiem na play, to przecie opalacie si w ruchu. A co za duo, to niezdrowo. Skra potrzebuje specjalnych kremw z filtrami ochronnymi.

4

CHRZSZCZ NR 6 (10)

Na gow dobrze jest zakada jak jasn czapk moe by z daszkiem albo kapelusik, jak kto woli. Bdziecie modnie wyglda i jednoczenie ochronicie gowy przed przegrzaniem, ktre moe by niebezpieczne. ROBALE

W lecie musimy uwaa na osy i szerszenie. Te pierwsze bardzo chtnie lec poczstowa si naszymi sodkociami. Drugie - mocno ksaj, a ich ugryzienia mog by bardzo niebezpieczne! Uwaajcie wic z jedzeniem lodw lub pczkw na play. Tam osy tylko na to czekaj. Jeli ju jecie, to przygldajcie si kademu kolejnemu gryzowi, eby nie pokn czasem osy, ktra przysidzie sobie na przysmaku!!! A najlepiej to zrezygnowa ze sodkoci na play, bo przecie mona je zje pniej! Kiedy spotkacie gdzie gniazdo os, to przenigdy nie rzucajcie w nie kamieniami,

nie dotykajcie go, tylko uciekajcie jak najdalej.

Wcieky rj os lub szerszeni moe nawet zabi. Jeli gniazdo jest blisko waszego domu, powiedzcie o tym rodzicom. Oni powinni zadzwoni po straakw ci maj specjalne stroje i sprzt, dziki ktremu usun nieproszonych goci. W LESIE ZIELONYM

Las jest pikny latem, ale bardzo biedny. Czsto ze wzgldu na gorco i susz drzewom gro poary. Musimy wic im pomc. Jeli maszerujemy przez las, to nie zostawiajmy w nim mieci, zwaszcza szklanych butelek. Padajce przez nie promienie soneczne mog wywoa ogie. W ogle nie wolno mieci w lasach, ani troch! Podobnie sprawa ma si z ogniskami. Mona je rozpala tylko w specjalnie wyznaczonych do tego miejscach, a po udanej zabawie ognisko trzeba zala wod. Jeli rozpalimy ogie w lesie i stracimy nad nim kontrol, to zginie wiele biednych zwierzt, ptakw i drzew. A tego na pewno nie chcecie. Uwaajcie take na zwierzta, zarwno te dzikie, jak i domowe. Absolutnie nie bierzemy na rce nietoperzy, nie gaszczemy lisw, gdy podejd mog nas ugry i zarazi wcieklizn, a to oznacza pobyt w szpitalu! Nie zaczepiamy obcych psw ani kotw. BURZA Nawet Ci, ktrzy si nie boj burzy, powinni pewne rzeczy wiedzie. Jeli zaskoczy nas gdzie burza, to nie chowajmy si pod drzewami. One przycigaj pioruny. Jak najszybciej powinnimy schowa si w jakim budynku, bo te posiadaj piorunochrony! Mona te skry si w samochodzie. Powyczajcie telefony komrkowe, eby one nie cigny byskawic!

ZGUBY I KOLEDZY

Zgubilicie gdzie na play rodzicom? Nie moecie ich znale? Podejdcie do ratownika lub kogo dorosego i poprocie o pomoc. Powiedzcie jak si nazywacie, ile macie lat i skd przyjechalicie. Ratownicy przeka sobie wiadomo za pomoc krtkofalwek, a potem pomog szuka rodzinki. Uwaajcie take na rnych koloniach i obozach. Czasem w towarzystwie pojawiaj si rne gupie pomysy. Jeli tylko macie wraenie, e mog si le skoczy nie bierzcie udziau w takich zabawach. Nie musicie nic nikomu udowadnia, e jestecie fajni czy odwani. Jeli to ma si zakoczy wypadkiem nie warto! Nie bierzcie te niczego do jedzenia, gdy czstuje nim kto zupenie obcy. Lepiej by ostronym.

Uff Prawie koniec. Jeszcze tylko uwaajcie na siebie na drogach. Zawsze moecie zrobi nasz quiz, eby sprawdzi, ile wiecie o ruchu drogowym. No! Tak przygotowanych moemy was puci na wakacje.

Bawcie si wesoo, wracajcie cali i zdrowi! Zebra R.

Najwiksze bdy w dziejach wiata. Bieg historii przybiera czsto zaskakujcy obrt. Raz po raz wielcy tego wiata podejmuj ze decyzje, ktrych skutki obserwujemy po dzi dzie. To znane nam ze szkolnych podrcznikw lub kryjce si jeszcze w mrokach przeszoci momenty zwrotne naszych dziejw. Co by jednak byo, gdyby najsynniejsze osoby w historii nie popeniy tych bdw?

Faraonowie uznali si za bogw. Staroytny Egipt pod rzdami XVIII dynastii przeywa nowy pocztek pod wzgldem gospodarczym, militarnym i kulturalnym. Na scen nad Nilem wkraczali najsynniejsi faraonowie, tacy jak Echnaton

i Tutanchamon. Kryli jednak

mroczn tajemnic Czy mona oddziedziczy bd? Przekazywa go z pokolenia na pokolenie, dopki nie stanie si tak

ogromny, e doprowadzi do upadku caej dynastii? Okoo 1323 roku p.n.e., u schyku ycia dziewitnastoletni faraon Tutanchamon popatrzy raz jeszcze na swoje krlestwo, ogromne budowle, wzniesione wieki wczeniej, ktre przetrwaj kolejne tysic lat. Dziea bogw! Kime jednak by on sam? Chudym kalek, bardziej potworem ni bogiem, ktremu nie starczao si, aby porusza si bez pomocy suby.

5

CHRZSZCZ NR 6 (10)

W cieniu kolosalnych piramid i okazaych wity mody faraon walczy kadego dnia z blem w swoim ciele. Jak czsto je przeklina! Deformacje, szpotawo stopy i wci powracajce cierpienie. Dzieci take nie byy mu dane dwie crki urodziy si ju martwe. Ta pena blu historia dobiega koca wanie w 1323 roku p.n.e., wraz ze mierci modego wadcy. Zacza si jednak okoo 230 lat wczeniej od fatalnego wyniesienia si ponad innych, kiedy to Ahmose, zaoyciel XVIII dynastii, doszed do przekonania, e faraonowie s rwni bogom i dlatego mog podzi dzieci wycznie z innymi bogami. Polubi wic swoj przyrodni siostr Ahmes Nefertari. Jego syn take poj za on jedn ze swoich sistr. W przekonaniu o koniecznoci utrzymania czystoci rodu faraonowie coraz bardziej zacieniali wizy krwi. Skutki kazirodztwa nie byy Egipcjanom znane, ale wida je jeszcze dzisiaj w znajdowanych przez archeologw popiersiach i statuach, oraz w przewietleniach mumii: wyduone czaszki, pokrzywione krgosupy, stopy szpotawe lub zdeformowane w inny sposb. By moe faraon Echnaton przeczuwa, e jego klan powoli si degeneruje, dlatego polubi Nefretete, kobiet nie pochodzc z rodziny. Jednak syna, wspomnianego Tutanchamona, spodzi z wasn siostr z fatalnym skutkiem.

Choroby dziedziczne skumuloway si w modym krlu bogu w takim stopniu, e kady dzie musia by dla niego mk. Nie mia szans na spodzenie potomstwa. Po mierci Tutamchamona rozptaa si brutalna walka o wadz, podczas ktrej zmordowano jego matk. Potny Egipt wpad w rce intryganckich urzdnikw i dowdcw wojskowych. Dzisiaj mona tylko przypuszcza, jak drog obraaby XVIII dynastia, gdyby Ahmose nie popeni bdu i nie nakaza podzi dzieci wycznie wewntrz wasnej rodziny. Mimo chorb genetycznych elity w epoce XVIII dynastii powstaway wspaniae budowle. Egipt by silny zarwno militarnie, jak i gospodarczo przynajmniej pocztkowo. Za panowania Echnatona zaczy si silne niepokoje, a kiedy bd dobieg koca wraz ze mierci Tutanchamona, Egipt znalaz si na skraju przepaci, u ktrych lega take sabo armii, intrygi kapanw oraz recesja gospodarcza. Dopiero za czasw Ramzesa I mocarstwo ponownie rozkwito. Kazirodztwo, czyli wspycie z osobami blisko spokrewnionymi, znane jest rnym cywilizacjom. Praktykowane byo nie tylko w staroytnym Egipcie, ale take w Persji, Fenicji, czy poudniowo amerykaskim imperium Inkw.

Kazirodztwo objte jest najczciej tabu (zakazem) kulturowym, a jego przekroczenie grozi surowymi

karami. Opowiadaj o tym midzy innymi starogrecki mit o Edypie oraz biblijna historia o Locie i jego

crkach. Tragiczn konsekwencja tego wystpku dla faraonw XVIII dynastii okazay si choroby i deformacje genetyczne.

Opracowano na podstawie wiat Wiedzy nr 5/2015.

Pytania i odpowiedzi Jak ptaki widz pod wod? Wiele ptakw poluje nie tylko w powietrzu czy na ldzie, ale i pod wod tak jak np. maskonur. Ale co sprawia, e to nazywane take braciszkiem arktycznym zwierz widzi wyranie pod wod? Maskonur ma na oku dwie powieki: doln i grn. Obie podobnie jak u czowieka maj za zadanie chroni oko. Ale posiada on, jak i inne ptaki, rwnie dodatkow, wewntrzn powiek, ktra nawila i oczyszcza oko. Podczas polowania na ryby tak

zwana migotka peni funkcje wbudowanych okularw do nurkowania nasuwa si na rogwk oka niczym szko kontaktowe i sprawia, ze maskonury widz pod wod bardzo wyranie na odlego kilkudziesiciu metrw. Jak dugo moemy wytrzyma absolutn cisz? 45 minut. W kadym razie jest to najduszy czas, jaki do tej pory udao si czowiekowi wysiedzie w pomieszczeniu, w ktrym panuje absolutna cisza. Wedug Ksigi rekordw Guinnessa najcichsze pomieszczenie znajduje si w amerykaskim stanie Minnesota. Umieszczone jest ono za podwjnymi cianami ze stali, betonow barier o gruboci 30 cm oraz specjaln konstrukcj z wkna szklanego. Wewntrz pochaniane jest 99,9 % odgosw, wic pomieszczenie jest niemal martwe akustycznie.

Gdy kto wystarczajco dugo w nim przebywa, musi liczy si z tym, e bdzie zdezorientowany, a nawet pojawi si halucynacje. Dlaczego? Ludzie kieruj si odgosami i s do nich przyzwyczajeni. Kiedy ich zabraknie, mzg moe nawet zacz je produkowa. Niepokj budzi te fakt, e w takim pomieszczeniu syszy si prac wasnych organw serca, puc, odka itp. Pny rozruch czowieka! Dlaczego dopiero co narodzone rebita od razu potrafi sta i biega, podczas gdy czowiek potrzebuje zwykle 14 miesicy, aby zrobi pierwsze kroki? Dziwi to tym bardziej, e ludzki mzg jest o wiele wikszy od koskiego. Wyjanienie: rebita przychodz na wiat nie tylko z kompletnie rozwinitym instynktem ucieczki rwnie obszar mzgu odpowiedzialny za motoryk jest ju uksztatowany.

6

CHRZSZCZ NR 6 (10)

U niemowlt natomiast poczenie neuronowe umoliwiajce sprawne poruszanie si powstaj w cigu pierwszych lat ycia. Diesel z wody i powietrza?

Audi wyprodukowao pierwsz parti e-diesla. To syntetyczne paliwo tworzone z wody i dwutlenku

wgla przy wykorzystaniu energii pochodzcej ze rde odnawialnych. Co wane, efektywno procesu zamiany energii i wody w wglowodory wynosi a 70 %. Gdyby taki pprodukt przeksztaci w gotowe paliwo, musi on jeszcze trafi do rafinerii ( podobnie jak zwyka ropa naftowa). E-diesel jest jednak znacznie bardziej

ekologiczny. W wyniku jego spalania do atmosfery

trafia bowiem dwutlenek wgla, ktry wczenie zosta z niej pobrany. Dziki temu samochody nie bd pogbiay efektu cieplarnianego. Kiedy wystartuje pierwsza zaogowa misja na Marsa?

Ju za sze lat ludzie maj polecie na pokadzie Oriona i przeprowadzi pierwsze testy. A na lata trzydzieste XXI wieku zaplanowana jest podr na Czerwon Planet. Obecnie wydaje si, e to bardzo odlege plany, ale NASA ju dzi prbuje wzbudzi zainteresowanie przyszej zaogi t przygod w przedszkolach i szkoach. Dla amerykaskiej agencji kosmicznej to zupenie oczywiste: ,,To tam siedz przyszli astronauci. Dzisiejszy czwartoklasista moe zosta trzynast osob, ktra stana na obcym ciele niebieskim ponad p wieku temu po Eugenie Cernanie Czy mona sfaszowa materia genetyczny? lady DNA nale do najpewniejszych dowodw przestpstwa. Sprawca moe jednak cakiem atwo skierowa policj na faszywy trop wystarczy, e pozostawi na miejscu zbrodni wosy lub kawaki skry potencjalnego ,,koza ofiarnego. Ale izraelscy badacze wykazali niedawno, e dysponujc odpowiedni baz genomw, mona stworzy lady DNA dowolnej osoby i ,,wrobi j np. w morderstwo. Wedug badaczy byby w stanie to zrobi ju student biologii, a renomowane laboratorium medycyny sdowej nie mogoby rozpozna, e ta prbka to faszerstwo. Czy istnieje szczepionka przeciwko przemocy?

Niedobr serotoniny sprawia, e czowiek staje si agresywny: najbrutalniejsi winiowie maj najnisze stenie tego neuroprzekanika we krwi. Jednak Frederickowi Mellerowi z Uniwersytetu

Teksaskiego w Houston udao si w ramach badania sterowa zachowaniem uczestnikw wycznie za pomoc specjalnej diety. Okazuje si, e na stenie serotoniny duy wpyw ma to,

co jemy. Ludzie majcy skonno do agresji mogliby korzysta z lekw podwyszajcych poziom tej substancji w mzgu wywnioskowa Meller.

Zebra R.

Moje wiersze Biae wiersze s pikne, Ale nie ludowe

Moje wiersze te adne, Dzi zebrane i nowe.

I nie tylko wiersze,

Pisz wiele wspomnie. A gdy kiedy umr, To zostanie po mnie.

Dawniej ludzie na wsi,

Bardzo si kochali. I w trudnych warunkach

Sobie pomagali.

Dzisiaj jest nienawi, Czy stary, czy mody. Jeden drugiego utopiby W yce wody...

Chaniw 2015.

Ukoczyam ju 90 lat, stara ju gowa, ale jeszcze napisaam wiersz... Polityka mnie nie obchodzi. Pisz to, co spostrzegam wok siebie i jak to odczuwam. Nasz Chaniw wymiera, duo modych wyjechao zagranic. Wiele zmienio si na wsi. Dawniej byo wesoo na wsi, ludzie si szanowali, a dzisiaj nikt nikogo nie lubi. Na pocie wisi tabliczka "Zy pies", i cho nie ma psa, to tabliczka wisi, nikt do nikogo nie chodzi.

Jestem zdrowa, czego i Czytelnikom Chrzszcza ycz. Honorata Banach

Chaniw koci parafialny.

CHRZSZCZ NR 6 (10)

7

Z miasta Szczebrzeszyscy samorzdowcy na "pudle" Reprezentanci Gminy Szczebrzeszyn zajli 3 miejsce w Sztafecie Samorzdowej zorganizowanej w Zamociu w ramach obchodw Dnia Samorzdowca. Zawody miay miejsce w ubiegy pitek (29 maja) na terenie zamojskiego OSiRu i Parku Miejskiego.

W skad druyny brzowych medalistw weszli: Agnieszka i Tomasz Kostrubiec, Magorzata Bednarz, Marcin Rogala i Jarosaw Socha.

MDK Szczebrzeszyn

Dzie Dziecka na Rynku Miejskim. W minion niedziel na Rynku Miejskim w Szczebrzeszynie witowalimy Dzie Dziecka. Impreza zorganizowana przez Delikatesy Centrum,

Bushido Szczebrzeszyn, SP nr 1, Przedszkole i MDK

zgromadzia liczne grono modych szczebrzeszynian i ich opiekunw. Nie brakowao atrakcji oraz wystpw artystycznych i pokazw sportowych. Swoje programy zaprezentoway zebranym grupy dziecice i modzieowe gminnych placwek edukacyjnych i Miejskiego Domu Kultury.

MDK Szczebrzeszyn

KOROMYSO laureatem Podlaskiej Nuty 2015 W ostatni weekend maja 2015 r. zesp KOROMYSO - FOLK MASZYNA ZE SZCZEBRZESZYNA goci w Bielsku Podlaskim, gdzie znalaz si wrd laureatw konkursu Podlaska Nuta 2015 w kategorii piosenki

ludowej. Zespl zaprezentowa si rwnie publicznoci podczas koncertu na scenie ustawionej obok bielskiego magistratu w ramach obchodw Dni Bielska Podlaskiego. Zesp zmuszony by zagra w okrojonym skadzie. Niedocignionego instrumentalist Roberta Sitkowskiego zatrzymay na Roztoczu obowizki subowe, zastpi go na akordeonie Piotr Koczuap uszczuplajc jednoczenie pierwsz lini formacji.

MDK Szczebrzeszyn

CHRZSZCZ NR 6 (10)

8

Wrczenie medalu gminie Szczebrzeszyn W dniu 01 czerwca 2015 r. o godzinie 11:00 w sali

konferencyjnej Urzdu Miejskiego odbya si uroczysto odznaczenia Gminy Szczebrzeszyn medalem upamitniajcym udzia Armii Krajowej w obronie mieszkacw Zamojszczyzny z okazji 70-tej rocznicy Akcji Burza, przyznanym przez wiatowy Zwizek onierzy Armii Krajowej Okrg Warszawa, rodowisko 9 Puku Legionw AK Ziemi Zamojskiej.

Burmistrz Szczebrzeszyna, Marian Mazur odebra odznaczenie dla Gminy Szczebrzeszyn z rk pukownika Mariana Bronikowskiego. Medale otrzymali take zasueni historycy i regionalici, pani Regina Smoter- Grzeszkiewicz, pan Romuald Koodziejczyk oraz pan Aleksander Przysada.

W uroczystoci uczestniczyli rwnie byli onierze Armii Krajowej, pani Krystyna Leszczyska oraz pan Leon Marczewski, Genera Dywizji pan Krzysztof Szymaski, pani Aleksandra Ogiska, pan Zygmunt Krasny, radni, dyrektorzy szk wraz z uczniami, przedstawiciele Urzdu Gminy.

m.

WIATOWY ZWIZEK ONIERZY ARMII KRAJOWEJ

OKRG WARSZAWA rodowisko9.pp. Leg. AA Ziemi Zamojskiej

Zarzd rodowiska 9 Puku Piechoty Leg. AK Z.Z na podstawie Uchway Zebrania Oglnego z dnia 6 padziernika 2014 roku, ma zaszczyt przekaza z okazji 70 rocznicy Akcji ,,BURZA MIASTU I GMINIE SZCZEBRZESZYN medal upamitniajcy udzia Armii Krajowej w obronie ludnoci Zamojszczyzny.

Szczebrzeszyn wraz z ca Zamojszczyzn szczeglnie ucierpia podczas II wojny wiatowej. Tu panowa terror niemiecki nie majcy precedensu w skali caej okupowanej Europy. Wysiedlenia poczone z mordowaniem ludnoci, gehenna ,,dzieci Zamojszczyzny, holokaust ydw szczebrzeskich, spowodoway zdecydowany opr spoeczestwa i powstanie potnych organizacji zbrojnych przede wszystkim oddziaw Armii Krajowej i Batalionw Chopskich. Tu w oparciu o szpital miejski i jego dyrektora

Zygmunta Klukowskiego mjr Stanisaw Prus ,,Adam tworzy zalki przyszego 9 p,p, Leg. AK. Tutaj rwnie organizowali swoje oddziay partyzanckie tacy wybitni dowdcy jak: por. Jan Turowski ,,Norbert i por, Tadeusz Kuncewicz ,,Podkowa. Patriotyzm miejscowej ludnoci promieniowa na powiat zamojski, a jego mieszkacy masowo zapeniali oddziay lene i terytorialne Armii Krajowej.

Po cikich bojach 9 p.p. Leg. AK z wycofujcym si wrogiem, w dniu 26 lipca 1944 roku II kompania por. Tadeusza Kuncewicza ,,Podkowa, zdobya miasto Szczebrzeszyn, a jej onierze - Marian Bronikowski ,,Grzmot i Stanisaw Bisior ,,migo zawiesili na ratuszu biao- czerwon flag. rodowisko 9 p.p. Leg. Ak poczyta sobie za wielki zaszczyt, jeli Pan Burmistrz zechce umieci nasz MEDAL pamitkowy w zbiorach Domu Kultury ku pamici potomnych.

Prezes rodowiska Ppk in. Marian Bronikowski

,,GRZMOT Warszawa, maj 2015 r.

9

Kolejny sukces grupy Nordic Walking Reprezentanci Szczebrzeszyna w minion sobot wzili udzia w oglnopolskich zmaganiach Nordic Walking w Kolbuszowej. Zawody zorganizowano

w ramach Pucharu Polski i Pucharu Europy.Wyjazd

okaza si szczeglnie udany dla Magorzaty Pacyk, ktra zaja drugie miejsce na dystansie 5km. Gratulujemy i yczymy kolejnych sukcesw.

MDK Szczebrzeszyn

Dni Chrzszczowego Grodu W dniach 6-7 czerwca 2015 r. na rynku miejskim

w Szczebrzeszynie odbyy si ,,Dni Chrzszczowego Grodu. Patronat medialny nad imprez objo Radio Lublin.

"Dni Chrzszczowego Grodu" zostay zorganizowane w ramach projektu " W Szczebrzeszynie chrzszcz..." Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach

Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Lubelskiego na lata 2007-2013.

MDK Szczebrzeszyn

Dajmy sobie i innym poy! Nie nazywaj czowieka niekompetentnym czy czowiekiem bez zasad. Jeli si pomylisz, mog ci tak nazywa inni.

*

Czowiek buduje siebie lub niszczy przez cae ycie. I dlatego powinien mie wiele pretensji i uwag do siebie i swojej postawy.

*

Czowiek korzysta z rozkoszy istnienia od rozkwitu do staroci. Jednoczenie uczestniczy w kopotach tworzenia swojego ycia i w dziaaniach.

*

Dominujcymi cechami czowieka s: - ruch myli i ciaa, dziaanie i ycie oraz nieustanne przemijanie.

*

Kady czowiek ma prawo do zmiany. Do jakiej? Radz i osdzaj: najblisi, wspobywatele rnych spoecznoci, nauki o czowieku, religie i kocioy oraz rne wadze.

*

Opinia publiczna ma dla nas wiele praw, a c my bezbronni mamy za wybr? Moemy ,,poskaka po stacjach telewizyjnych i radiowych oraz gazetach.

CHRZSZCZ NR 6 (10)

CHRZSZCZ NR 6 (10)

10

Niektrzy ludzie w deniu do stanowisk i wpyww zapominaj o odpowiedzialnoci i uczciwoci. W podaniu wielu rzeczy i podlegoci ludzi mona znale przyjemnoci, ale take duo kopotw o rozterek moralnych.

*

Staraj si unika i ucieka od swojej zoci i frustracji, zmieniajc na kilka dni rodowisko i rozmwcw. Niech twoja inteligencja nie bdzie constans, ale wyranie pyncym strumykiem, dlatego wiosuj ku wyznaczonym celom i nadziejom.

*

Starsi krytykuj modych, nie pamitajc, jacy byli sami w ich wieku. Modzi starszych lekcewa i wymiewaj za ,,stare podejcie do przyszoci narodu.

*

Trudno jest czowiekowi prognozowa zachowania oraz losy wasne i zbiorowe. Zawiadcza o tym myl Prymasa Stefana Wyszyskiego: ,,Polska albo bdzie trzewa, albo nie bdzie jej wcale.

*

Kontroluj co mwisz, atwo co skama lub koloryzowa. Jeli chcesz by pomostem midzy ludmi dawaj temu wyraz w sowach i czynach.

*

Przywoaj wspomnienia z przeszoci, aby lepiej j oceni i nie popenia nowych bdw.

*

Pilnuj swego serca i innych organw, lubi one zaskakiwa uprawianiem rnych gier i zabaw. Czy poznae ju swojego anioa i diaba w sobie?

*

Czowiek lubi sdzi i ocenia innych, gorzej z samoocen, ktrej dokonuje rzadko, subiektywnie i po czasie. Dlatego samozadowolenie i pycha bywaj przyczyn naruszania waciwych i podanych relacji interpersonalnych.

*

Niezalenie od tego jak mylimy o innych, stajemy si czstk wikszych i zrnicowanych zbiorowoci ludzkich. Dlatego nie naley upaja si swoj wadz, a pomyle, kto i jakie zwierzchnictwo ma nad tob i jak je oceniasz? Mahatma Gandhi susznie radzi ,,Kady musi odnale swj pokj w sobie.

*

Wystarczy kilka dni w ku szpitalnym, a czowiek uzmysawia sobie krucho swego losu oraz mao spraw i rzeczy, a take rnych dziaa podjtych kiedy, realizowanych dzi, a moe w przyszoci odmienionej. Czowieku! Nie narzekaj i nie krzycz, e cierpisz!

Czesaw Banach Z ksiki Dajmy sobie i innym poy, Krakw 2011.

Ra Ach, ta ra! ach, ta ra! Co si w twoje okno wdziera, Na pokusy mnie wystawia,

Sen i spokj mi odbiera... Wci z zazdroci myl o niej, Cho jej nie miem dotkn rk, Bo mnie gniewa, e bezkarnie Patrzy noc w twe okienko. Radbym nieraz rzuci wzrokiem, Bdzc w wieczr po ogrodzie, Radbym dojrze... ale zawsze Stoi ra na przeszkodzie! Ona winna! ona winna,

e ciekawo moj drani, Bo gdzie siga wzrok nie moe, Siga sia wyobrani. Odtwarzajc pikno twoj Coraz bardziej trac gow, Zamiast pczkw, zawsze widz Twe usteczka karminowe.

A gdy jeszcze wonne kwiaty

Poosrebrza blask ksiyca, Wtedy, wtedy w kadej ry Widz tylko twoje lica. A myl coraz dalej biegnie I wypenia posta cudn, I odsania wszystkie wdziki... Bo fantazj wstrzyma trudno. Widz ciebie na wp senn, Snem rozkoszy rozmarzon, Widz wosw splot jedwabny, nien fal drce ono. I te usta, co mionie Wp otwarte chc czarowa, I rozwaam: co za rozkosz, Takie usta pocaowa! Krew si ogniem w yach pali, Chc ten obraz pieci wiecznie... Lecz przy ry pod okienkiem Sta modemu niebezpiecznie. Gdybym tylko mg by pewny, e ci, pikna, nie oburz, Bybym, bybym ju od dawna Pod twym oknem zdepta r.

Adam Asnyk

11

CHRZSZCZ NR 6 (10)

Nowoci wydawnicze Joanna Opiat Bojarska Zaufaj mi, Anno. Ambitna dziennikarka TV przeprowadza wywiad z politykiem,

ktrego syn wypad z balkonu podczas imprezy sylwestrowej. Ojciec nie wierzy w przypadkow mier. Dziennikarka prbuje ustali prawdziwy przebieg wypadkw, ale otrzymuje oficjalny zakaz zajmowania si t spraw. Jednak kiedy pojawiaj si nowe ofiary wrd uczestnikw feralnej imprezy, robi wszystko, by odkry prawd. Kim jest morderca i czy uderzy ponownie?

Xinran Wiadomo od nieznanej chiskiej matki . Autorka opowiada o okradzionych z macierzystwa matkach i osieroconych crkach, zabiera nas w sam rodek ycia po stracie, take jej wasnego ycia. Polityka jednego dziecka, ale take okrutna tradycja, zmusia wiele chiskich kobiet, by odday swoje crki do adopcji, inne zmuszono do ich porzucenia na ulicach miast, przed szpitalami, sierocicami lub na peronach kolejowych. To bardzo osobista, pena smutku, cho niepozbawiona nadziei ksika niosca przesanie do chiskich dziewczynek, ktre zostay adoptowane pokazuje im prawdziwe ycie ich matek oraz upewnia je, e byy kochane i nie zostan zapomniane.

Zapraszamy

MGBP w Szczebrzeszynie

Szabat w moim sztetlu.

C.d. Niektrzy ludzie szukali ju okazji do robienia artw z wydatkw innych. Prbowaliby nawet skoni osoby sabe w piewie i prowadzeniu modw do przewodzenia w odprawianiu obrzdw, a te, w zaistniaej sytuacji, zrobiyby to, gdyby tylko nadarzya si taka okazja. Tego rodzaju inicjatywa wyszaby z zachodniej awki. W rodku Lechu Neranena ( pocztek psalmu 95-pjdcie radonie piewajmy Panu) wprowadziliby prowadzcego w melodie Nowego Roku i cae zgromadzenie czerpaoby z tego nieco przyjemnoci. Niemniej jednak rebe Jeremiachu zwrciby swoj twarz skierowan na wit Ark w stron zachodniej awy, a jego spojrzenie spowodowaoby, i kady ze zgromadzonych znw by spowania. Wraz z powrotem wiernych z Bet ha - midrasz do

domu, modzie sza na przechadzk, a ulice pustoszay. Z otwartych drzwi i okien mona byo usysze brzk zastawy stoowej, przeplatajcy si z dwikami nuconych melodii Szabatu.

***

Sobota rano. Dao si sysze piewy. Znajome sowa, domowe melodie. Im bliej docieraj, tym wikszego nabieraj znaczenia to piosenki hebrajskie. Ciekawo wyciga ludzi z domw. Z daleka stopnie wojskowe; im bliej docieraj, tym wyraniejsze staj si ich brzowe odblaski to modzi Betaru (syjonistyczny, prawicowy, ydowski ruch modzieowy) wracajcy ze szkole wojskowych. Na chodnikach mona ju spotka modych ludzi, ktrzy wyszli na spacer niektrzy w nowych butach, inni wystrojeni w nowe garnitury. Z nowym

garniturem mody mczyzna musia podda si sobotniej, otwartej lustracji. Przyjaciele obracali

osobnika i ogldali go od stp do gw. By badany ze wszystkich stron, pytany o krawca, ktry wykona garnitur, a na kocu otrzymywa opinie na temat ubioru. Potwarte drzwi zakadu fryzjerskiego nie spoczyway. Modzi ludzie wchodzili zaronici, a wychodzili z ogolonymi twarzami.

Nowa droga stawaa si z upywem czasu coraz bardziej zaludniona. Stojcy modzi ludzie prowadzili oywione dyskusje. Grupki modziey spaceroway od niechcenia, nucc cicho hymn pracy. Dao si sysze ostry dwik marszu El Adon (Hymn o stworzeniu) dochodzcy z domu Gerszona Kupera. Tutaj Gerrer Chasidim (zwolennicy cadyka z Gry Kalwarii) odprawiali poranny obrzdek Szabatu (Szachrit by przeprowadzany wczenie,

12

CHRZSZCZ NR 6 (10)

poniewa pomidzy Szachritem a Musaf - dodatkow modlitw odmawian przy nowiu ksiyca w szabat i wita- bya przerwa na nauk). Ojcowie i ich dzieci, przepasani szalami

modlitewnymi, napywali jedni do synagog, inni do domw modlitwy (Bet ha - midrasz). W domu modlitwy modlili si: Asydejczycy nie uczszczajcy do Sztibl. Asydyjczycy majcy al do Sztibl, Balebatim, ktrzy byli Syjonistami, Balebatim ktrzy nie byli Syjonistami, a take tum zwykych ludzi. Lewa strona wschodniej ciany naleaa do Syjonistw. Mosze Hirsz Berger, Abraham Finkel, Jeremiachu Ginzburg, Benjamin Chmielasz, Szaja

Wertman i Mosze Mantel siedzieli w tych awach. Pierwsi wierni z aw Syjonistw zaczynali przybywa podczas czytania Szemy ( suchaj Izraelu Pan jest twoim Bogiem). Po pierwszym Szmone Esrej

gwna modlitwa w kadym naboestwie) oywia si poowa wschodniej awy. To tam dyskutowano o najwaniejszych wydarzeniach przeczytanych w dziennikach "Heint" i "Moment". Sowa Joassohna powtarzane byy ze smakiem, artyku Icchaka Grinbauma wywoywa burzliwe spory, cieszy esej Hillela Zeitlina, a wywody Wodzimierza abotyskiego ostro krytykowane. adne walenie w stoy czy woanie "Sza" nie mogo przerwa gorcych dyskusji. Jedyn rzecz, ktra moga odcign uwag uczestnika dyskusji bya propozycja powrotu do Tory. Bya to pierwsza rzecz na kocu recytowania Keter, modlitwy, ktra zaskakiwaa wiernych, gdy oznaczaa, e uroczystoci dobiegaj koca; zaczynali wic ciga swoje szaty modlitewne. Konwersacje ustaway, a ludzie powoli rozchodzili si do domw. Opuszczajc Bet ha - midrasz mona byo zobaczy dziewczta i chopcw, ktrzy modlili si wczeniej w Bet ha - midrasz, a teraz przechadzajcych si w oczekiwaniu na swoich ojcw, ktrzy koczyli jeszcze modlitwy. Stopniowo spacerujce tumy zaczy opuszcza ulic. Ostry zapach pieczonego czulentu unosi si w powietrzu; pochodzi on od kobiet nioscych swj czulent.

Po posiku siadano na awkach przy domach. Jedzono tam owocowe desery typowe dla Szabatu i czsto prowadzono pogawdki z ssiadami. Nieco pniej najstarsi z rodu udawali si na drzemk.

Modzi ludzie zaczynali opuszcza sztetl na cae popoudnia. Ciepo Sztetla palio. Fabryka sody Kackela bya przepeniona ludmi. Tutaj gazowan wod sodow gasili pragnienie po sonym, tustym czulencie Cz ludzi chowaa si w tak gorcy sobotni dzie w cieniu w poowie zamknitych drzwi cukierni Josela Warmana, gdzie oddawali si przyjacielskiej grze w szachy. Wielu modych ludzi chodzio na pla, wielu do kwitncych sadw, a wielu do dolin midzy wzgrzami wok cmentarza. Na play (zapewne nad brzegiem rzeki Wieprz), modzie, dziewczta i chopcy, na trawie na ce wystawiali swoje podkryte ciaa na soce. Twarze byy wysmarowane kremem, a nosy przykryte limi, ktre miay chroni przed oparzeniem.

Modzi mczyni wygupiali si w wodzie, uczc jeden drugiego pywa. Pywacy za popisywali si swoimi umiejtnociami. W kwitncych sadach grupki modych mczyzn (byych studentw Sztibl) mogy spotka si z grupkami dziewczt i zajada si razem wieymi owocami prosto z drzew. Lec obok siebie na kocach rozoonych jeden przy drugim lub po prostu na rozoonych marynarkach wyznawali sobie mio. W dolinach pomidzy wzgrzami czsto odbyway si zorganizowane spotkania partii politycznych: Syjonistw ( ruch wywodzcy swoj nazw od wzgrz Syjon, majcy za zadanie stworzenie i umocnienie pastwa ydowskiego na terenie Palestyny), Bund (ydowska Partia Robotnicza) i He Chaluc (organizacja modzieowa przygotowujca pionierw do pracy w Palestynie). To wanie tam odbyo si kilka spotka czonkw partii Judenstadt (celem bya odbudowa pastwa ydowskiego na terenie Palestyny). Byo to zaraz po puczu partii Rewizjonistw w 1933 roku. Jankiel Gewirtz i Chaim Ber Bach byli w zarzdzie. Ja rwnie byem czonkiem Komitetu. Modzi ludzie pozostawili w dolinach midzy wzgrzami wiele sekretw. Wyznawali oni swoje uczucia i mio bezkompromisowo. Nie jeden raz te sodkie sny zakcane byy przez goja (nie - yda) idcego szybkim krokiem z kos i sierpem.

Emanuel Chmielasz

Z Opowieci z kraju dziecistwa Jelenia Gra 2004.

Chrzszcz miesicznik informacyjny Wydawca Stowarzyszenie Przyjaci Szczebrzeszyna Redakcja Zygmunt Krasny, Joanna Dawid, Mateusz Sirko Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1

E-mail: sps@onet.eu www.chrzaszcz.com.pl Projekt rysunku Chrzszcza Monika Niechaj