CENTRALNA BANKA BIHCENTRALNA BANKA BIH

MENTOR: STUDENT:Prof. dr Nevenka Nićin Renata Lukić

UvodUvodMonetarna ustanova u nekoj državi koja ima

monopol emisije novca. Održava monetarnu stabilnost nacionalne

ekonomije, sprovođenjem monetarno – kreditne politike, reguliše novčani opticaj, organizuje i vodi platni promet zemlje, bavi se kupoprodajom deviza te propisuje stopu obavezne rezerve, kontroliše bankovni sistem, određuje službeno eskontnu stopu i slično.

Kvazi banka ili specifična državna institucija.„banka - banaka“ i kao „banka - države“

1. CENTRALNA BANKA1. CENTRALNA BANKAZauzima centralni položaj u bankarskom

sistemu određene zemlje, u smislu da ova banka djeluje kao banka drugih banaka i kao bankar države.

Specifična privilegovana bankarska institucija monetarnog sistema, državna ili pod jakim nadzorom i uticajem države.

Zadužena i odgovorna za stvaranje vrijednosti domaće valute, za kontrolu i regulisanje novčanog opticaja i likvidnosti bankarskog sistema, i da se stara za likvidnost u zemlji i u plaćanjima sa inostranstvom.

2. ULOGA CENTRALNE 2. ULOGA CENTRALNE BANKEBANKEemisiona funkcija;regulisanje kreditnog potencijala banaka i

usmeravanje njihove kreditne politike;uloga bankara države;regulisanje likvidnosti bankarskog i

privrednog sistema;nadzorna uloga;upravljanje deviznim rezervama i spoljnim

dugom zemlje;upravljanje deviznim kursom nacionalne

valute;organizovanje funkcije platnog prometa

zemlji

2.1. Uloga centralne banke u 2.1. Uloga centralne banke u razvijenim zemljamarazvijenim zemljamaOsnovna karakteristika mjesta i uloge

centralne banke u ovim zemljama ogleda se u već obezbjeđenoj nezavisnosti, odnosno nezavisnosti u odnosu na izvršnu vlast. Medjutim, nije u svim zemljama stepen nezavisnosti isti.

Danas centralne banke u razvijenim tržišnim privredama predstavljaju državne ili para-državne institucije koje imaju jasno definisani zadatak da ostvare ciljeve značajne za cjelokupnu privredu, kao što je održavanje likvidnosti makrosistema, sprječavanje masovnog bankrotstva banaka, visoke nezaposlenosti a ne meksimiziranje profita.

2.2. Uloga centralne banke u 2.2. Uloga centralne banke u zemljama u razvojuzemljama u razvojuTipična centralna banka zemalja u razvoju

nastoji da dominira na finansijskom sektoru u mnogo većem dijelu nego u razvijenim zemljama. Ona diktira uslove pod kojim se osnivaju i posluju druge finansijske institucije, pa tako preuzima povecanu odgovornost za unapređenje strukturnog razvoja finansijskig sistema.

Osnovna karakteristika institucionalnih struktura u kojima djeluje kreditno-monetarna politika u zemljama u razvoju je narazvijenost finansijskog tržišta. U tom kontekstu ove države imaju uglavnom dvije mogućnosti:◦ Kvantitativno regulisanje strukture kreditnih

plasmana (tzv. selektivna kreditna politika) i◦ Koncept uticaja kroz politiku kamatne stope.

3. CENTRALNA BANKA BIH3. CENTRALNA BANKA BIHOsnovne funkcije Centralne banke su:

◦ Formiranje i dinamiziranje mase opticajnog novca i

◦ Uspostavljanje kreditnih i depozitnih odnosa sa bankama, državom i inostranim pravnim licima.

Teoretski, pod pojmom Centralna banka smatra se državna institucija koja vrši:◦ emisiju novčanica i kovanog novca,◦ reguliše ponudu novca i kredita, devizni kurs i

kamatne stope,◦ nadzor finansijskog sistema,◦ ulogu zajmodavca u krajnjoj instanci,◦ upravljanje deviznim rezervama zemlje,◦ čuvanje depozita banaka i drugih finansijskih

organizacija,◦ organizovanje platnog prometa,◦ plaćanje, i kreditne poslove sa inostranstvom.

3.1. Osnivanje, ciljevi i 3.1. Osnivanje, ciljevi i zadaci Centralne banke BiHzadaci Centralne banke BiHOsnovana je 20. juna 1997.

godine Zakonom o Centralnoj banci koji je usvojila Parlamentarna skupština BiH. Centralna banka je počela sa radom 11. avgusta 1997. godine.

Ciljevi Centralne banke su određeni Dejtonskim sporazumom.

Zakon o Centralnoj banci BiH propisuje slijedeće njene zadatke:◦ da definiše, usvoji i kontroliše monetarnu politiku BiH

putem izdavanja domaće valute po kursu ,◦ da drži i upravlja službenim deviznim rezervama

Centralne banke na siguran i profitabilan način,◦ da potpomogne ili uspostavi i održava odgovarajuće

platne i obračunske sisteme◦ da bude koordinator djelatnosti agencija koje su

nadležne za izdavanje bankarskih licenci i vršenje supervizije banaka u entitetima na način kako to odredi Upravni odbor Centralne banke, uključujući mjesečne sastanke rukovodilaca tih agencija sa predstavnicima Centralne banke i podnošenje mjesečnih izvještaja od strane tih agencija Centralnoj banci o njihovim djelatnostima i o kretanju u finansijskim institucijama i njihovoj nadležnosti,

◦ da provodi monetarnu politiku u skladu sa članom 2 stav lj. tačka 3 zakona o CB

◦ da prima depozite od BiH i komercijalnih banaka radi ispunjenja zahtjeva za obaveznim rezervama,

◦ da stavlja i povlači iz opticaja domaću valutu, uključujući novčanice i kovanice zakonskog sredstva plaćanja, pridržavajući se strogo pravila currency board .

3.2. Organizacija Centralne 3.2. Organizacija Centralne banke BiHbanke BiHCentralna banka BiH je smještena u Sarajevu

(Centralna kancelarija) i ima i tri glavne jedinice, jednu u Republici Srpskoj (Banja Luka) i dvije u Federaciji BiH (Sarajevo,i Mostar), te dvije filijale, u Brčkom i na Palama.

Najviši organ Centralne banke BiH je Upravni odbor, koji je nadležan za utvrđivanje monetarne politike i kontrolu njenog provođenja, organizaciju i strategiju Centralne banke u skladu s ovlaštenjima utvrđenim Zakonom.

Upravni odbor se, prema Zakonu o CBBiH, sastoji od pet osoba koje imenuje Predsjedništvo na period od šest godina. Odbor za guvernera imenuje jednog od svojih članova.

3.4. Ovlaštenje Centralne banke BiH u 3.4. Ovlaštenje Centralne banke BiH u utvrđivanju i sprovođenju monetarne utvrđivanju i sprovođenju monetarne politikepolitikeJedini autoritet u BiH koji donosi odluke o

izdavanju zakonitog sredstva plaćanja je upravni odbor Centralne banke.

Kao sredstvo plaćanja svih javnih i privatnih dugovanja u BiH prihvataju se u svojoj nominalnoj vrijednosti novčanice i kovani novac koji je izdala CB kao zakonito sredstvo plaćanja, a koji nisu povučeni iz opticaja.

Centralna banka stavlja u promet „kupone” kao prelaznu mjeru, dok se ne nađe trajno rješenje za dizajn novca koji je dogovoren kao zakonsko sredstvo gotovinskog plaćanja.

ULOGA CENTRALNE BANKE ULOGA CENTRALNE BANKE BIH U MONETARNOJ POLITICI BIH U MONETARNOJ POLITICI

Centralna banka je potpuno nezavisna. Radi u okviru svojih ovlaštenja utvrđenih zakonom. Nezavisna je od Republike Srpske, Federacije Bosne i Hercegovine, te bilo koje javne agencije i organa, a u cilju objektivnog sprovođenja svojih zadataka, osim ako nije drugačije određeno zakonom. Instrukcije od bilo kojeg drugog lica Centralna banka neće primati. Treba biti poštovana samostalnost Centralne banke i niko ne može bespravno tražiti da se utiče na bilo kojeg člana tijela Centralne banke koje donosi odluke u izvršavanju njegovih dužnosti prema Centralnoj banci niti da se miješa u djelatnost Centralne banke.

Ona će raditi kao bankar i fiskalni agent Bosne i Hercegovine i javnih agencija koje Predsjedništvo Bosne i Hercegovine odredi, pod uslovom da niti jedna transakcija koju Centralna banka sprovede ne može služiti kao finansijska pomoć, uključujući kredit, za ili u korist Bosne i Hercegovine.

Dužnost Centralne banke je da pruža savjet ministarstvu nadležnom za Budžet Bosne i Hercegovine o svim značajnim pitanjima koja se odnose na njene zadatke ili zadatke koji su na neki drugi način u sklopu njene nadležnosti. Centralna banka i ministarstvo nadležno za budžet Bosne i Hercegovine se mogu međusobno konsultovati. Svake godine, ministarstvo nadležno za Budžet Bosne i Hercegovine može da konsultuje Centralnu banku o pripremanju budžeta. U slučaju da je konsultovana, Centralna banka podnosi pisani izvještaj Odboru ministara Bosne i Hercegovine o ekonomskim i finansijskim pitanjima.

Ovlašćenje Centralne Banke u Ovlašćenje Centralne Banke u utvrđivanju i sprovođenju utvrđivanju i sprovođenju monetarne politikemonetarne politike Valuta države Bosne i Hercegovine je Konvertibilna marka

ili KM. BAM je međunarodni simbol za KM. 22. juna 1998. godine

novčanice konvertibilne marke (KM) su prvi put izdate u apoenima od 50 feninga, 1 KM, 5 KM i 10 KM. Novčanice u apoenima od 20 KM, 50 KM i 100 KM su puštene u opticaj 27. jula 1998. godine. Novčanica od 200 KM puštena je u opticaj 31. maja 2002. godine. Kovanice u apoenima od 10, 20 i 50 feninga su u opticaju od 9. decembra 1998. godine, a kovanice od 1 KM i 2 KM su puštene u opticaj 31. jula 2000. Novčanica od 50 feninga povučena je iz opticaja 31. marta 2003. godine. i. “Konvertibilna marka” je monetarna jedinica Bosne i Hercegovine i dijeli se na stotinu “Feninga”, čiji su simboli “KM”, odnosno “F”. Centralna banka izdaje Konvertibilnu marku i stavlja je u cirkulaciju preko svoje centrale i glavnih jedinica.

Ukoliko se dizajn novčanice ili kovanog novca ne može čitati, ako je bezobličan ili izbušen, ili ako je više od 40 posto njihove površine uništeno. Centralna banka može odbiti da zamijeni novčanice ili kovani novac. Takva sredstva plaćanja se povlače i uništavaju bez nadoknade vlasniku, osim ako u posebnim slučajevima Centralna banka ne dozvoli potpunu ili djelomičnu kompenzaciju.

ZaključakZaključak

Centralna banka spada u red najvažnijih finansijskih institucija u okviru finansijskog sistema i finansijskih tržišta svake zemlje. Ona obavlja veći broj funkcija koje doprinose ostvarivanju kako makro, tako i mikro ekonomskih ciljeva. Na makro nivou, Centralna banka je odgovorna za sprovođenje monetarne, kreditne i devizne politike što ima značajne implikacije na opštu privrednu ravnotežu. Na mikro nivou ona vrši kontrolu i daje podršku funkcionisanju većeg broja finansijskih institucija koje čine finansijski sistem.

Danas, Centralna banka ima vrlo značajnu ulogu na mnogim segmentima finansijskog tržišta. Posebno je aktivna na segmentu tržišta novca, gdje direktno određuje količinu novca u opticaju i visinu kratkoročnih kamatnih stopa. Takođe, značajne su njene uloge na tržištu kapitala i deviznom tržištu. Centralna banka se pojavljuje ne samo kao običan učesnik u poslovima na finansijskim tržištima, već često i u ulozi regulativnog tijela. Njena ogromna uloga je u afirmaciji povjerenja i zaštiti ostalih učesnika.

U razvoju finansijskog sistema svih država, tako i uključujući i našu državu, veoma važnu ulogu u kreiranju istog ima itekako centralna banka kao jedna od ključnih finansijskih institucija. Po mom mišljenju svaka država mora primjeniti model ekonomske politike koja njoj odgovara, iako je sudeći po konačnim rezultatima u našoj državi naš model ekonomske politike izuzetno kompleksan i manje efikasan.

Kao što smo već spomenuli, centralna banka je najvažnija finansijska institucija i samim time s pravom nosi naziv ''banka svih banaka''. Njena uloga samim time jeste da održava stabilnost kako valute svih zemalja tako i naše konvertabilne valute. A da bi usješno obavila svoju ulogu ona se mora pridržavati kako zakona ekonomije tako i zakona svake države.

U Bosni i Hercegovini uspostavljene su dvije berze, ali su obe veoma male, što je slučaj sa većinom berzi uspostavljenih u regionu. U toku su razgovori koji bi vodili ka uspostavi nekog oblika regionalne berze, što je pozitivno i predstavlja jednu razumnu opciju za BiH i druge zemlje regiona.

HVALA NA PAŽNJI!