Барилгын норматив баримт бичгийн тогтолцоо

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА ДЇРЭМ

АВТОМАТЖУУЛАЛТЫН СИСТЕМ

БНбД 3.05.07-90

БНМАУ-ЫН БАРИЛГЫН ЯАМ

Улаанбаатар хот 1990 он

БНбД 3.05.07-90

2

БНМАУ-ын БАРИЛГЫН ЯАМ

/БЯ/

Барилгын норм ба дїрэм БНбД 3.05.07-90

Автоматжуулалтын систем СНиП 3.05.07-85- ын оронд мєрдєнє

Энэхїї норм ба дїрмийг улс ардын аж ахуйн салбаруудад їйлдвэр, барилга байгууламжийг шинээр барих, шинэчлэх, єєрчлєх, шинэ техник нэвтрїїлэх явцад технологийн дамжлагууд ба инженерийн тоног тєхєєрємжийн автоматжуулалтын системийг угсрах, зїгшрїїлэх, турших, тохируулгын ажлыг гїйцэтгэх болон хариуцагч нарын хооронд хїлээлцэн єгч авахад мєрдєнє.

Энэхїї норм ба дїрэм нь дор дурдсан угсралтын ажлуудад хамаарахгїй. Їїнд: 

­  тусгай зориулалтын /атомын байгууламж, гїний уурхай, тэсрэх материал ба цацраг идэвхт бодисыг їйлдвэрлэх болон хадгалах їйлдвэр/ объектуудын автоматжуулалтын систем; 

­  тємєр замын гэрэл, дохиоллын систем; ­  холбоо дохиоллын систем; ­  гал унтраах ба утаа зайлуулах автомат систем; ­  радио долгион ба цацраг идэвхт бодисын цацралаар

хэмжих багажууд; ­  їйлдвэр, завод болон бэлтгэн нийлїїлэгчээс суурь

машин ба бусад машин, тоног тєхєєрємжийн хийц хэсэгтэй хамт угсарч ирїїлэх автоматжуулалтын хэрэгсэл зэрэг болно.

Энэ дїрмээр автоматжуулалтын багаж хэрэгсэл, техноло- гийн ажиллагааг удирдах автоматжуулсан системїїдийн тооцоо- лох иж бїрдэл болон агрегат, тэдгээрийн удирдах самбар /щит, пульт/ цахилгааны ба бусад дамжуулах шугам хоолойн сїлжээ зэргийг угсрах, хїлээлгэн єгєх, авах ажлыг зохион байгуулж гїйцэтгэх, тїїнчлэн автоматжуулалтын системийг угсарсаны дараа зїгшрїїлж ажиллуулахад тавих шаардлагыг тогтоосон болно.

Энэ норм ба дїрмийг автоматжуулалтын системийн зураг тєсєл боловсруулах, угсрах, зїгшрїїлэх ажлуудад оролцох бїх їйлдвэр, байгууллагад дагаж мєрдєнє.

БНМАУ-ын БАРИЛГЫН ЯАМ /БЯ/

БАРИЛГЫН ЯАМНЫ 1990 оны 5-р сарын 23-ны

56 дугаар тушаалаар

1990 оны 08-р сарын 01-нээс эхлэн мєрдєнє.

БНбД 3.05.07-90

3

батлав. Ерєнхий зїйл

1.1. Автоматжуулалтын системийн угсралт, зїгшрїїлэл- тийн ажлыг гїйцэтгэхэд энэ дїрэм, БНбД 3.01.01-89, БНбД 3.01.04-89, БНбД 3.01.05-90 болон БНбД 1.01.01-87 дїрмээр тогтоогдсон салбарын дээд удирдлагаар батлагдсан норм, дїрмийг мєрдєнє.

1.2. Автоматжуулалтын системийн угсрах ажлыг батлагдсан зураг тєсєв, ажил гїйцэтгэх тєлєвлєгєє, їйлдвэрлэсэн заводын техникийн бичиг баримтын дагуу гїйцэтгэнэ.

1.3. Автоматжуулалтын багаж хэрэгслийн угсралтыг БНбД 3.05.05-89 дїрмийн дагуу барилгын зангилааны арга ба технологийн тоног тєхєєрємж, шугам хоолойн иж бїрэн нэгтгэлийн /блокийн/ аргаар явуулахдаа технологийн шугам, зангилаа, нэгтгэлїїдийг томруулан зангидаж угсрах замаар гйїцэтгэнэ.

1.4. Ерєнхий гїйцэтгэгч нь барилгын ажил явуулах зохион байгуулалтын тєлєвлєгєєгєєр угсралтын ажлыг иж бїрэн нэгтгэлийн ба зангилааны аргаар гїйцэтгэх хэсэг болон автоматжуулалтын системийн /диспетчер, операторын єрєє, мэдрїїлийн байр, удирдлагын тасалгаа/ тусгай зориулалттай єрєє тасалгаануудын эвсїїлгийн /компановка/ шийдэл, тэдгээрийг угсралтын ажлаас тїрїїлэн бариад угсралтад шилжїїлэх хугацааг тогтоон тохиролцоход автоматжуулалтын системийн угсралтын ажлыг гїйцэтгэх байгууллагыг оролцуулах ёстой.

1.5. Автоматжуулалтын системийг ашиглалтад хїлээлгэж єгєхєд энэ дїрмийн заавал биелїїлэх нэгдїгээр хавсралтад дурдсан баримт бичгїїдийг бїрдїїлж єгнє.

1.6. Автоматжуулалтын системд орж байгаа тоноглол нэг бїрийг угсарч, тус тусд нь энэ дїрмийн 4 дїгээр бїлэгт тогтоосон туршилтуудыг хийгээд, хїлээлгэж єгсєн актыг бїрдїїлж гарын їсэг зуралцсанаар уг системийн угсралтын ажил дууссанд тооцно.

2. Угсралтын ажлын бэлтгэл

2.1. Угсралтын ажил эхлэхийн ємнє БНбД 3.01.01-89 ба энэхїї дїрмийн дагуу бэлтгэл хийнэ.

2.2. Захиалагч нь техник-зохион байгуулалтын нийт бэлтгэлийн бїрэлдэхїїнд дор дурдсан асуудлуудыг тодруулан шийдвэрлээд ерєнхий гїйцэтгэгч ба угсралтын байгууллага /туслан гїйцэтгэгч/-тэй зєвшєєрєлцєх ёстой. Їїнд:

а/ захиалагчаас нийлїїлэх автоматжуулалтын багаж

БНбД 3.05.07-90

4

хэрэгсэл, хийц, материалыг технологийн нэгтгэл, зангилаа, шугамд нийлїїлэх иж бїрдїїлэлтийн нєхцєлїїд;

б/ їйлдвэрлэсэн заводын мэргэжилтнийг оролцуулж угсралтын ажлыг гїйцэтгэх автоматжуулалтын багаж хэрэгсэл, технологийн дамжлага удирдлагын автомат системийн агрегат, иж бїрдлїїдийн нэрийн жагсаалт;

в/ самбар, удирдлагын ширээ, яндан хоолойн нэгтгэлїїд /блок/, бїлэглэн угсарсан багаж хэрэгслийг угсрах байр руу тээвэрлэж зєєх нєхцєлїїд;

2.3. Угсралтын байгууллага /туслан гїйцэтгэгч/ нь угсралтын ажилд бэлтгэхдээ:

а/ ажлын баримт бичгийг хїлээн авах; б/ ажил гїйцэтгэх тєсєл /АГТ/ боловсруулж батлах; в/ барилга, технологийн дамжлагын бэлэн байдлыг

шалгаж албан ёсоор хїлээн авах; г/ тоног тєхєєрємж /автоматжуулалтын багаж хэрэгсэл,

самбар, удирдах ширээ, технологийн дамжлагын удирдлагын автомат систем ТДУАС/, эдлэл, материалыг захиалагч болон ерєнхий гїйцэтгэгчээс хїлээн авах;

д/ зангилаа, нэгдлїїдийг нийлїїлж томсгон угсрах; е/ норм, дїрэмд заасан хєдєлмєр хамгаалал, аюулгїй

ажиллагааны арга хэмжээ авах ажлуудыг хийнэ. 2.4. Автоматжуулалтын системийн угсралтын байгууллага

нь ерєнхий гїйцэтгэгч ба захиалагчтай хамтран дор дурдсан асуудлуудыг угсралтын ажил эхлэхийн ємнє шийдвэрлэнэ. Їїнд:

а/ ажиллагаанд оруулах технологийн шугам, зангилаа, нэгтгэл нэг бїрээр тухайн їед нь туршилт хийх нєхцєлийг хангаж байхаар бодолцон автоматжуулалтын системд тусгайлан зориулсан єрєє тасалгаа гаргах барилгын ажлыг тїрїїлэн гїйцэтгэх хугацааг тогтоон тохиролцох;

б/ автоматжуулалтын системийн угсралтын ажил гїйцэтгээд нэг бїрчлэн туршиж хїлээлгэн єгєх технологийн шугам, зангилаа, нэгтгэлїїдийг тогтоон туршилт сорилтын хугацааг нарийвчлан тохиролцох;

в/ халаалт, гэрэлтїїлэг ба утсан харилцаатай їйлдвэрлэл, /ахуй хангамж/ албан ажлын байруудаар хангах;

г/ том овортой зангилааг /удирдлагын нэгдмэл самбар, ширээ г.м/ угсрах байгууллагын їйлдвэрлэлийн баазаас барилгын талбайд тээвэрлэж ирээд зураг тєсєлд заасан байранд суурилуулахад ерєнхий гїйцэтгэгчийн мэдлийн барилгын їндсэн машин механизм /тээврийн хэрэгсэл, єргєж буулгах машин механизм г.м/-ийг ашиглах гэрээ байгуулах;

д/ том овортой зангилааг зураг тєсєлд заасан єндєрт

БНбД 3.05.07-90

5

єргєх, угсралтад зориулсан онгорхойгоор шилжїїлэн оруулах зураг, зєвлємжийг боловсруулж батлах;

е/ тєрєл бїрийн багаж, тоног тєхєєрємжийг залгах тоноглол бїхий байнгын болон тїр хэрэглээний цахилагаан, ус, шахалттай агаар дамжуулах шугам сїлжээг урьдчилан угсарч, шалган бэлтгэх;

ж/ автоматжуулалтын багаж хэрэгсэл, самбар, удирдах ширээ, яндан хоолой, цахилгаан шугам зэргийг агаарын тунадас, хєрсний ус, хїйтэн, бохирдол болон эвдрэл гэмтлээс хамгаалах, тїїнчлэн тооцоолон бодох техникийг хуримтлуулсан цахилгаан цэнэгийн нєлєєнєєс хамгаалах арга хэмжээг зураг тєслийн /ажлын зургийн/ дагуу урьдчилан бїрэн авч хэрэгжїїлэх.

2.5. Угсралтын байгууллага нь автоматжуулалтын системийн угсрах ажиллагаанд шаардлагатай ажлын баримт бичгїїдийг хїлээн авахдаа дор дурдсан зїйлїїдийг шалгана. Їїнд:

а/ технологи, цахилгаан техник, сантехникийн ба бусад баримт бичигтэй харилцан уялдаж тохирч байгаа эсэхийг;

б/ їйлдвэрлэсэн завод буюу бэлтгэн нийлїїлэгчээс технологийн тоног тєхєєрємжтэй иж бїрдїїлж ирїїлсэн автоматжуулалтын багаж хэрэгсэл нь ажлын зурагт заасантай тохирч байгаа эсэхийг;

в/ автоматжуулалтын тоног тєхєєрємжийг заводоос їйлдвэрлэх болон угсралтад бэлтгэхдээ дээд зэргээр бэлэн болгосон ба угсралтын ажлын дэвшилтэт арга хэлбэрийг хэрэглэх, хєдєлмєр их зарцуулах ажлуудыг їйлдвэрлэлийн тєвлєрсєн баазуудад гїйцэтгэх боломжийг хангах шаардлагыг тусгасан байдлыг;

г/ энэ дїрмийн 2 дугаар хавсралтад дурдсаны дагуу дамжуулах шугам хоолойн ангилалын заалт байгаа эсэхийг;

д/ тэсрэх болон галын аюултай хэсгїїд, тэдгээрийн хил хязгаар, ангилал, тэсрэх аюултай бодисуудын нэрс, бїлэглэл, хязгаарлах нягтруулга хийх газрууд, тэдгээрийн хэлбэр маягийн тухай заалтыг тус тус шалгаж маргаангїй болгоно.

2.6. Автоматжуулалтын системийг угсрахад барилгын болон технологийн бие даасан хэсгїїдийг /диспетчерийн, машинчийн, технологийн дамжлагын нэгтгэл, зангилаа шугам г.м/ угсарч дууссан тухай бїр їе шатаар хїлээн авч болно.

2.7. Автоматжуулалтын системийн угсралтын байгууллага нь холбогдох аппарат, багаж хэрэгслийг эвдэрч гэмтэхээс хамгаалахын тулд тусгай зориулалтын саванд хийгээд чингэлэгийн аргаар тээвэрлэнэ.

БНбД 3.05.07-90

6

Объектыг угсралтын ажилд хїлээн авах ажил

2.8. Автоматжуулалтын системийн угсрах ажлыг эхлэхийн ємнє тїїнд зориулан хїлээлгэн єгч байгаа барилгын талбай болон барилга, байшингийн єрєє тасалгаанд, ажлын баримт бичиг, ажил гїйцэтгэх тєлєвлєгєєнд заасан барилгын ажлыг бїрэн хийж дуусгасан байх ёстой.

Барилга, байгууламжийн барилгын хийц хэсгїїдэд /шал, хучилт, хана, тоног тєхєєрємжийн суурь г.м/ барилга- архитектурын зургийн дагуу:

байршлын тэнхлэг, єндєржилтийн тєвшингийн тэмдгїїдийг зурах;

удирдлагын ширээ, самбар, автоматжуулалтын багаж хэрэгслїїдийг байрлуулсаны дараа тогтоож бэхлэх суулгамал эд ангиудыг тавьж бэхлэх /энэхїї дїрмийн 3 дугаар хавсралтад дурдсан/;

цахилгаан автомат холболтын утсуудыг далд сунгаж угсрахад зориулсан суваг, хонгил, ховил, яндан хоолой, худаг, нэвтрэх нїх, залгах цэгїїдийн хайрцаг, жийрэг, залгаас хоолой, ороолт зэрэг барилгын хийцэд хамаарах зїйлїїдийг бїрэн угсарч дуусгах;

автоматжуулалтын багаж хэрэслийг їйлчлэх шат, тавцан тавьж байрлуулах;

том овортой зангилаа, нэгтгэлїїдийг зєєхєд зориулсан угсралтын нїх, онгорхой хэсэг, хонгилуудыг бэлтгэж їлдэх зэрэг ажлуудыг хийсэн байна.

2.9. Автоматжуулалтын системд зориулалттай тусгай єрєє тасалгаанууд /1,4 дїгээр зїйл/, автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг угсрахад зориулсан їйлдвэрлэлийн байруудад барилгын болон засал чимэглэлийн ажлыг дуусгаад барилгын ажлын їед хэрэглэж байсан боловч автоматжуулалтын системийн угсралтын їед шаардлагагїй хэв, хашлага шат тавцангуудыг буулган аваад хогийг цэвэрлэсэн байна.

2.10. Автоматжуулалтын системд зориулсан тусгай єрєє тасалгаануудад /1,4 дїгээр зїйл/ хаалт, гэрэлтїїлэг, салхилуур тавих, шаардлагатай тохиолдолд байнгын бїдїївчээр нь агааржуулах системийг угсарч, хаалганы цоож, тїгжээ хийх, шиллэх ажлуудыг дуусгасан байна. Эдгээр єрєє тасалгаануудад +5 0 С-аас багагїй дулаан байвал зохино.

Дээр дурдсан єрєє тасалгаануудыг автоматжуулалтын системийн угсралтад хїлээлгэн єгснєєс хойш тэдгээрт барилга, сантехникийн системийн ажил явуулж болохгїй.

БНбД 3.05.07-90

7

2.11. Автоматжуулалтын системийг угсарч эхлэхээс ємнє технологийн, сантехникийн болон бусад тєрлийн тоног тєхєєрємж, дамжуулах шугам хоолойнуудад дараах хийц, тоноглолыг тавьж угсарсан байна. Їїнд:

анхдагч багажуудыг угсрахад зориулалттай суулгамал ба хамгаалалтын хийцїїд /Эдгээрээс даралт, зарцуулалт, тєвшний тєхєєрємжїїд рїї салаалж авах суулгамал хийцїїдийн тєгсгєлд хаах арматур тавих/;

шугам хоолойн дотор нь угсрагдах автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг /нарийсгах тоноглол, эзэлхїїний ба хурдны тоолуур, ротаметр, зарцуулалтын ба найрлагын бїтцийг урсгалаар хэмжих мэдрїїлїїд, бїх тєрлийн тєвшний хэмжїїр, тохируулах тоноглол г.м/ байрлуулж угсарсан байна.

2.12. Объект дээр технологи, сантехник, цахилгаан болон бусад ажлын зургийн дагуу дор дурдсан ажлыг гїйцэтгэсэн байна. Їїнд:

автоматжуулалтын системийн халаалт хэрэглэх тоног тєхєєрємжїїдэд дулаан тїгээх ажлын бодисыг дамжуулах тєв ба хуваарилах шугам хоолойнуудыг угсраад тоног тєхєєрємжийг холбох салбар шугамуудад хаах арматур тавьж, дулаан дамжуулах бодисыг тоног тєхєєрємжєєс гадагш зайлуулах шугам хоолойг угсарсан байх;

автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг цахилгаан эрчим хїч ба бусад эрчим хїч дамжуулах бодисуудаар /даралттай агаар, хий, тос, ус г.м/ хангах зориулалттай тоног тєхєєрємж, тєв ба салбар шугам хоолой мєн эрчим хїч дамжуулах бодисыг зайлуулах шугам хоолойг угсарсан байх;

автоматжуулалтын системийн юїлэх шугам хоолойнуудаас урсаж гарсан бодисыг цуглуулан дамжуулах суваг татсан байх;

газардуулгын сїлжээ ба далд сїлжээг угсарсан байх; автоматаар гал унтраах системийг угсарсан байх; 2.13. ТДАУС-ийн агрегат, тооцоолон бодох техник

хэрэгслїїдийг газардуулах сїлжээ, тэдгээр техник хэрэгсэл нь їйлдвэрлэгчийн шаардлагыг хангаж байх ёстой;

2.14. Автоматжуулалтын системийн угсралтад хїлээлгэн єгч байгаа объектод энэхїї дїрмийн заавал биелїїлэх 1 дїгээр хавсралтад байгаа “объектын бэлэн болсон тухай акт”-ыг бичээд албан ёсны баталгаатай болгоно.

БНбД 3.05.07-90

8

Тоног тєхєєрємж, эдлэл, материал, техникийн баримт бичгїїдийг угсралтын байгууллагад шилжїїлж єгєх

2.15. Тоног тєхєєрємж, эдлэл, материал болон техникийн баримт бичгийг БНМАУ-ын Сайд нарын Зєвлєлийн баталсан “Их барилгын гэрээний дїрэм”, ТЭЗУХ, УБХ-ны баталсан “Ерєнхий гїйцэтгэгч, туслан гїйцэтгэгч байгууллагуудын харьцах журам”-ын шаардлагын дагуу угсралтын байгууллагад шилжїїлж єгнє.

2.16. Хїлээн авч байгаа тоног тєхєєрємж, материал, эдлэлїїд нь ажлын баримт бичигт байгаа нэрсийн жагсаалт, улсын стандарт /УСТ/, техникийн нєхцєлд тохирч байх ба тус бїрийн чанарын баталгаа болох гэрчилгээ /сертификат/, техникийн паспорт, бусад баримт бичигтэй байвал зохино. Хїчилтєрєгч дамжуулах шугам хоолой, тїїний холболт, хаалт арматурын тосыг арилган цэвэрлээд, уг ажлыг гїйцэтгэсэн акт бичсэн байна.

Тоног тєхєєрємж, материал, эдлэлийг хїлээж авахад иж бїрдэлтэй, гэмтэл согоггїй, єнгєлгєє будаг, тусгай зориулалтын бїрхїїл /тїрхлэг/ ломбо зэргийн бїрэн бїтэн байдал, бэлтгэн нийлїїлсэн їйлдвэрээс єгвєл зохих тусгай зориулалтын багаж хэрэгсэл бїрэн байгааг нэг бїрчлэн шалгана.

Тоног тєхєєрємж, материал, эдлэлийг хїлээж авахад илрїїлсэн гэмтэл согог, зєрчлийг “Их барилгын гэрээний дїрэм”- ийн дагуу барагдуулна.

2.17. Тоног тєхєєрємж, эдлэл, материалыг технологийн шугам, зангилаа, нэгтгэлд буюу автоматжуулалтын системийн зориулалттай тусгай єрєє тасалгаануудад /1,4 дїгээр зїйл/ угсрах хэмжээгээр нь иж бїрдїїлэн шилжїїлнэ.

2.18. Улсын стандарт, техникийн нєхцєлд заасан хадгалах хугацаа нь дууссан тоног тєхєєрємжид угсралтын ємнєх шалгалт сорилтыг хийгээд гэмтэл согогийг засаж туршаад бїрэн бїтэн байгаа баталгаа гаргасны дараа угсралтын байгууллагад хїлээлгэж єгнє. Энэ талаар хийсэн бїх ажлыг тухайн тоног тєхєєрємжийн паспорт, чанарын гэрчилгээ болон энэхїї дїрмийн 2-16 дугаар зїйлд заасан бусад дагалдах баримт бичигт бичнэ. Эсвэл эдгээр ажлын тухай акт бичиж баримт бичигт хавсаргана.

2.19. Угсралтад хїлээж авсан тоног тєхєєрємж, материал, эдлэлийг УСТ/ГОСТ/, техникийн нєхцєлийн шаардлагын дагуу хадгална.

БНбД 3.05.07-90

9

3. УГСРАЛТЫН АЖИЛ

Ерєнхий шаардлага

3.1. Автоматжуулалтын системийн угсралтыг ажлын баримт бичгийн дагуу тухайн тоног тєхєєрємжийн техникийн нєхцєл ба ашиглалтын заавраар тогтоосон автоматжуулалтын системийн багаж хэрэгсэл, агрегат, тооцоолон бодох цогцолборыг їйлдвэрлэсэн заводын шаардлагыг харгалзан тусгаж гїйцэтгэх ёстой.

Угсралтын ажлыг їйлдвэржсэн аргаар гар ажиллагааг багасгах бага механикжуулалтын хэрэгсэл, механикжуулсан ба цахилгаан багаж хэрэгслийг єргєн ашиглаж гїйцэтгэвэл зохино.

3.2. Автоматжуулалтын системийн угсралтын ажлыг хоёр їе шатаар гїйцэтгэнэ.

Нэгдїгээр їе шатанд:

угсралтын хийцїїд, зангилаа ба нэгтгэлїїд, цахилгааны утас тоноглолыг угсрах байрны гадна бэлтгэн цуглуулж томсгон угсрах;

барилгад бэхлэх суулгамал хийц /эд ангиуд/ тавигдсан болон зєєврийн нїх, хєндийг барилгын хана туурга, шал, таазанд гаргаж бэлтгэснийг шалгах;

технологийн тоног тєхєєрємж, шугам хоолойноос салаалж авах тоноглол, бэхэлгээний хийцїїд, газардуулгын сїлжээг угсарч бэлтгэснийг шалгах;

барилгын суурь, хана, шал, хучилтад утас татах яндан, шугам хоолой, тэдгээрийн залгаасны хайрцагт суулгаж тавьсаныг шалгах;

гїйцэтгэх механизм, багаж, цахилгааны утас, кабель, дамжуулах шугам хоолойн зам чиглэлийг тогтоож тэдгээрийг тогтоож бэхлэх даацын хийц, тулгуурыг угсарсан байдлыг шалгах ажил хийнэ.

Хоёрдугаар їе шатанд:

ємнє угсрагдсан суурь хийц дээгїїр яндан хоолой, цахилгааны утас, кабелиудыг сунгаж тавих;

удирдах самбар, ширээ, хєлтэй тавиур /статив/, автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг байрлуулж тавиад бэхлэх;

БНбД 3.05.07-90

10

цахилгааны утас, кабелиуд, дамжуулах шугам хоолойн холболтыг хийж ажиллуулахад бэлэн болгох;

автоматжуулалтын тоног тєхєєрємжїїдэд нэг бїрчилсэн туршилт хийх /тус тусад нь турших/ ажлыг хийнэ.

3.3. Автоматжуулалтын систем дахь улсын багажны систем /УБС/-ийн цахилгааны тєрєлд ордог багаж хэрэгслїїд, удирдлага ба хяналтын самбар, ширээ, хийц, цахилгааны утас, кабелиуд ба дамжуулах шугам хоолойг угсарч дууссаны дараа газардуулах шаардлагатай тохиолдолд тїїнийг газардуулгын сїлжээнд холбоно.

Їйлдвэрлэсэн завод буюу бэлтгэн нийлїїлэгчийн ирїїлсэн зааварт онцлон заасан тохиолдолд агрегатын болон тооцоолон бодох цогцолборын хэрэгслийг тусгайлан зориулж хийсэн газардуулгын сїлжээнд холбоно.

Хийцїїдийн угсралтын ажил

3.4. Автоматжуулалтын багаж хэрэгсэл суурилуулахад хийцийг суулгах байрны тэмдгїїдийг ажлын баримт бичгийн дагуу тавина. Эдгээр хийцийг суулгаж бэхлэх байрны тэмдэг тавихад дор дурдсан шаардлагыг харгалзана. Їїнд:

Хийцїїдийг суулгахад далд тавьсан шугамыг гэмтээхгїй, барилгын хийц /суурь/-ийн бат бэх ба галд тэсвэртэй байдлыг алдагдуулахгїй байх;

Ємнє нь угсарсан автоматжуулалтын багаж хэрэгсэлд механик гэмтэл учруулахгїй байх.

3.5. Дамжуулах шугам хоолой, цахилгааны утас, кабелиудыг сунгаж тавих хэвтээ, босоо чиглэлтэй замуудад угсрах тулгуур хийцїїдийн хоорондын зайг ажлын баримт бичгийн дагуу хэмжиж тэмдэглэнэ.

3.6. Тулгуурын хийцїїд нь хоорондоо зэрэгцээ байх ба барилгын хийцэд зэрэгцээ, эсвэл эгц босоо /хийцийн хэлбэр маягаас хамаарч/ байрлалтай байвал зохино.

3.7. Автоматжуулалтын багаж хэрэгсэлд зориулалттай хананд суулгах хийцїїдийг тухайн хананд нь эгц босоо байрлалтай суулгана. Шалан дээр босгосон багана, босоо суурийн эгц босоо байдлыг эгцлїїрээр шалгана. Хоёр тїїнээс дээш баганан тулаас босговол тэдгээрийг хооронд нь салдаг холбоосоор бэхлэнэ.

3.8. Битїї болон задгай сувгуудыг угсралтын байгууллагын їйлдвэрлэлийн байранд хооронд нь нийлїїлж томсгон нэгтгээд угсрах байранд нь тээвэрлэн хїргэж угсарвал зохино.

БНбД 3.05.07-90

11

3.9. Битїї ба задгай сувгуудыг хооронд нь боолтоор, эсвэл гагнуураар холбоно. Боолтоор холбох тохиолдолд тэдгээрийг хооронд нь болон тулгуур хийцїїдэд нягт нийлїїлэн холбож цахилгааны найдвартай авалцааг хангах, харин гагнаж холбохдоо сувгийг шатааж тїлэхээс болгоомжлох хэрэгтэй.

3.10. Битїї хайрцган сувгийг угсарсны дараа тїїний дотор чийг хургахааргїй байрлуулж тавина.

3.11. Барилгын суултын болон халуун хїйтний нєлєєний агшилт тэлэлтийн шугамын огтлох цэгїїдэд, тїїнчлэн ил задгай угсрах тоног тєхєєрємжийн битїї ба задгай сувгийг агшилт тэлэлтийн тэгшитгїїртэй угсарна.

3.12. Бїх хийцийг ажлын баримт бичигт дурдсан єнгєєр будна.

3.13. Дамжуулах яндан хоолой ба цахилгааны утсуудыг дотор, гадна хана, хучилтыг нэвтлэн угсрах ажиллагааг ажлын баримт бичгийн дагуу гїйцэтгэнэ.

Дамжуулах шугам хоолойн угсралтын ажил

3.14. Энэхїї дїрэмд автоматжуулалтын системийн 0,001МПа /0,01 кг/см 2 /-аас 100 МПа /1000 кг/см 2 / хїртэл даралтад ажиллах /лугшилтын, дохиоллын, тэжээлийн, халаалтын, хєргєлтийн, туслах чанарын г.м. уг дїрмийн 3 дугаар хавсралтад дурдсан/ шугам хоолойг угсрах, турших ажил хамаарагдана.

Удирдах самбар, ширээний доторх дамжуулах яндан хоолойн угсралтын ажил энэ дїрэмд хамаарахгїй.

3.15. Автоматжуулалтын системийн дамжуулах шугам хоолойн угсрах, турших ажил нь БНбД 3.05.05-89 ба энэхїї БНбД-ийн шаардлагыг хангаж байх ёстой.

3.16. Дамжуулах шугам хоолойн угсралтад хэрэглэх тоног тєхєєрємж, багаж хэрэгсэл, ажлыг гїйцэтгэх аргууд нь дор дурдсан яндан хоолойг угсрах боломжийг хангахаар байх ёстой. Їїнд:

8, 15, 20, 25, 40, 50 мм жишмэл нэвтрїїлэллттэй, ГОСТ 3262-75 стандартаар їйлдвэрлэсэн болон їїнтэй адил чанартай жирийн ба хєнгєн, ус, хий дамжуулах ган яндан хоолой;

8, 10, 14, 16, 22 мм гадна голчтой, 1 мм-ээс багагїй зузаан ханатай, ГОСТ 8734-75 стандартаар їйлдвэрлэсэн болон їїнтэй адил чанартай оёдолгїй, хїйтнээр нь хэвшїїлсэн ган яндан хоолой;

6, 8, 10, 14, 16, 22 мм гадна голчтой, 1мм-ээс багагїй зузаан ханатай ГОСТ 9941-81 стандартаар їйлдвэрлэсэн буюу їїнтэй адил чанартай хїйтэн ба халуунаар нь хэвшїїлсэн,

БНбД 3.05.07-90

12

оёдолгїй, зэврэлд тэсвэртэй ган яндан хоолойнууд, 10 МПА /100 кг/см 2 /-аас дээш даралтад ажиллах дамжуулах шугам хоолойнуудад 15, 25, 35 мм гадна голчтой яндан хоолой;

6 ба 8 мм гадна голчтой, 1 мм-ээс багагїй зузаан ханатай, ГОСТ 617-72 стандартаар їйлдвэрлэсэн буюу їїнтэй адил чанартай зэс яндан хоолой;

6 ба 8 мм гадна голчтой, 1 мм-ээс багагїй зузаан ханатай, ГОСТ 18475-82 стандартаар їйлдвэрлэсэн буюу їїнтэй адил чанартай, хєнгєн цагаан болон хєнгєн цагааны хайлшан яндан хоолой;

6 мм гадна голчтой, 1 мм зузаан ханатай болон 8 мм гадна голчтой 1 ба 1,6 мм зузаан ханатай, їйлдвэрлэсэн заводын техникийн нєхцєлєєр бэлтгэсэн, бага нягттай /єндєр даралтын/ полиэтилен гуурсан хоолой;

12, 20, 25 мм гадна голчтой, ГОСТ 8599-83 стандартаар їйлдвэрлэсэн, шахалтын зориулалттай, полиэтилен гуурсан хоолой;

8 мм дотоод голчтой, 1,25 мм зузаан ханатай, ГОСТ 5496-78 стандартаар їйлдвэрлэгдсэн буюу їїнтэй адил чанартай хаймар /резин/ гуурсан хоолой;

їйлдвэрлэсэн заводын техникийн нєхцєлєєр бэлтгэсэн полиэтилен гуурстай хий дамжуулах ба хий болон цахилгаан дамжуулах кабелиуд /Полиэтилен гуурсууд/ нь 6х1, 8х1, 8х1,6 мм хэмжээтэй байх ёстой.

дамжуулж байгаа ажлын бодисын шинж чанар, хэмжигдэж байгаа їзїїлэлт, єгєгдєж байгаа дохио, холбож байгаа багажуудын хоорондын зайнаас хамаарч ямар яндан хоолой буюу гуурсыг сонгож авах асуудлыг ажлын баримт бичгийн дагуу гїйцэтгэх ёстой.

3.17. Дамжуулах шугам хоолойг холбогдох багажуудын хооронд аль болох богино агаад хана, хучилт, баганатай зэрэгцээ замаар, технологийн агрегат ба цахилгаан тоног тєхєєрємжєєс аль болох хол, хамгийн бололцоотой цєєн эргэлт, огтлолцол, зєрлєгтэй, угсралт, їйлчилгээ хийхэд саадгїй хїрч болохоор, орчны агаарыын халуун, хїйтний цочир єєрчлєлт гарахааргїй, хїчтэй халах буюу хєрєхєєргїй, чичиргээ доргио гарахааргїй газруудаар тавьж угсарна.

3.18. Бїх тєрлийн зориулалтын дамжуулах шугам хоолойг хооронд нь угсралт ашиглалт явуулахад зохицтой байхаар зайд тавьж угсарна.

Тоостой єрєє тасалгаануудад шугам хоолойг нэг їеэр тавьж, тэдгээрээс хана, хучилт хїртэлх зай нь шугам хоолойг механик аргаар цэвэрлэх боломжтой байхаар байрлуулна.

БНбД 3.05.07-90

13

3.19. Босоо, хэвтээ эгнээнд байрлуулах дамжуулах шугам хоолойн нийт єргєн нь нэг талаас їйлчлэвэл 600 мм, хоёр талаас нь їйлчлэх бол 1200 мм тус тус байвал зохино.

3.20. 60 0 С-ээс дээш халуун ажлын бодис дамжуулах /ажлын бодисоор дїїргэгдсэн/, шалнаас 2,5 м-ээс ихгїй єндєрт байрлалтай дамжуулах шугам хоолойд хаалт хийнэ.

3.21. Хуурай хий буюу агаараар дїїргэгдсэнээс бусад дамжуулах шугам хоолойг хєрсєн шингэн урсах болон хурмал агаар, хийг зайлуулан гаргахад хангалттай налуу тавьж угсраад тэдгээрт хєрсєн шингэн болон хурсан агаар, хийг гаргах тоноглол тавьсан байх ёстой. Дамжуулах шугам хоолойн налуугийн хэмжээ, чиглэлийг ажлын баримт бичигт заасны дагуу хийнэ. Хэрэв ажлын баримт бичигт заалт байхгїй бол дамжуулах шугам хоолойг дор дурдсан хамгийн бага налуутай угсарна. Їїнд:

бїх тєрлийн статик даралтын манометр, ялтаст болон гуурст даралт-соролтын хэмжїїрїїд, хий задлан шинжлэх аппарат зэрэг лугшилтын /дїрмийн 3 дугаар хавсралтад дурдсан/ їйлчлэлтэй ажлын бодис дамжуулах шугам хоолойг автоматжуулалтын ажлын багаж хэрэгсэл талруу нь 1:50 налуутай угсрах;

уур, шингэн, агаар, хийн зарцуулалтын хэмжїїрїїд, тєвшний тохируулгын багаж, лугшилтын їйлчлэлтэй ажлын бодис дамжуулах шугам хоолойг багаж талруу нь, мєн шингэний шїрших їйлчилгээтэй тохируулах аппаратын тосыг єєрийн нь урсгалаар дамжуулж асгах ба бусад юїлэх шугам хоолойг юїлэх талруу /дїрмийн 3 дугаар хавсралт/ 1:10 налуутай угсрах;

халаалтын дамжуулах шугам хоолойн /3 дугаар хавсралт/ налууг халаалтын системд тавих шаардлагын дагуу хийх;

нэг хийц дээр хамт тавих янз бїрийн налуутай байвал зохих дамжуулах шугам хоолойг хамгийн их налуутай байх шаардлагатай шугам хоолойн нь налуугаар тавьж угсарна.

3.22. Дамжуулах шугам хоолойн халалтаас тэлэх уртсалыг тэгшитгэх арга хэмжээг ажлын бgримт бичигт тусгасан байх ёстой. Дамжуулах шугам хоолойн халуун хїйтний тэлэлт агшилт нь нугачаа, эргэлтїїдэд аяндаа тэгшитгэгдэж байхаар ажлын баримт бичигт заасан тохиолдолд тухайн эргэлт /нугачаа/-ээс ямар зайд шугам хоолойг бэхлэхийг мєн баримт бичигт тогтоож єгсєн байна.

3.23. Дамжуулах тємєрлєг шугам хоолойн барилгын халалт хєрєлтийн уулзвар /оёдол/ бїхий цэгт нэвтэрч байгаа бол уг шугам хоолойд П маягийн тэгшитгїїр хийнэ. Тэгшитгїїр хийх байрлал ба тїїний тоог ажлын баримт бичигт тогтоож єгсєн байна.

БНбД 3.05.07-90

14

3.24. Налуу угсрагдах дамжуулах шугам хоолойнуудад П маягийн “нугас” тэгшитгїїр болон тїїнтэй тєстэй тоноглол тавих бол эдгээр нь уг шугам хоолойн хамгийн єндєр, эсвэл хамгийн нам цэгт байхаар байрлуулж угсарна. Ийм тэгшитгїїрїїдэд агаар /хий/ буюу хєрсєн шингэн хуримтлагдахааргїй нєхцєлийг хангах ёстой.

3.25. Гадаа угсрах шугам хоолойн хамгийн нам /хєндлєнгєєс нь харахад/ хэсэг нь машин техник явдаггїй газарт 2,2 м, автомашины замтай огтлолцох хэсэгт 5,5 м єндєрт байвал зохино. Энэ тохиолдолд огтлолцох хэсгийн хоёр талд 20-25 м зайд хяналтын єндєр хязгаарлагч хаалга хийж єгнє.

3.26. Дамжуулах шугам хоолойг угсрахдаа яндан хоолой тэдгээрийн хоорондын болон хаалт, автоматжуулалтын багаж хэрэгсэлд залгах холбоос нягтруулга, бат бэх, тїїнчлэн яндан хоолойг хийцїїдэд бэхлэх бэхэлгээний найдвартай байдлыг хангах шаардлагатай.

3.27. Дамжуулах шугам хоолойг тулгуур ба даацын хийцїїд дээр хэвийн болгосон тусгай бэхэлгээний тоноглолоор бэхлэнэ. Яндан хоолойнуудыг суурь дээр нь гагнаж бэхлэхийг хориглоно. Бэхэлгээ хийх їедээ яндан хоолойг гэмтээхийг хориглоно.

3.28. Яндан хоолой, гуурсыг удирдлага, хяналтын самбар, автоматжуулалтын багаж хэрэгслїїдийн их бие /бїрхїїл/-ийн гадна тал дээр бэхлэхийг хориглоно.

Задлаж болох технологийн тоног тєхєєрємжийн салаалж авах тєхєєрємжийн /оруулга, гаргалгын/ дэргэд дамжуулах шугам хоолойг уг технологийн тоног тєхєєрємж дээр нь хоёроос илїїгїй цэгт бэхлэж болно.

Захиалагч /ашиглагч/-тай тохиролцооны їндсэн дээр дамжуулах шугам хоолойг задлаж болдоггїй тоног тєхєєрємж дээр бэхлэж болно.

3.29. Дамжуулах шугам хоолойн яндан ба гуурсуудад дор заасан байдлаар бэхэлгээ хийнэ. Їїнд:

салаалсан хэсгийн /уулзварын/ тал бїрд 200 мм-ээс хэтрэхгїй зайд;

эргэлт /нугачаа/-ийн хоёр талд халалтын тэлэлт нь аяндаа тэгшитгэх боломжийг хангах зайд;

хэрэв хаалт ба сав нь бэхэлгээгїй бєгєєд холбоос шугам хоолойг савнаас 250 мм-ээс дотогш зайд даацын хийцэд бэхлээгїй байвал тунгаагуур болон бусад савны хоёр талд;

дамжуулах шугам хоолой нь барилгын хананд байгаа халалт, хєрєлтийн уулзвар /оёдол/-аас нэвтэрч байгаа газарт П маягийн тэгшитгїїрийн хоёр талд нь 250 мм зайд.

БНбД 3.05.07-90

15

3.30. Дамжуулах шугам хоолойн чиглэлийг єєрчлєхдєє ихэвчлэн яндан хоолойг тохирох хэмжээгээр матах замаар єєрчилнє. Мєн чиглэлийг єєрчлєхєд стандартын буюу хэвийн болгосон матмал булан хоолойг хэрэглэж болно.

3.31. Яндан хоолой матах /нугалах/ аргыг угсралтын байгууллага сонгож авна. Яндан хоолойг матахад дор дурдсан їндсэн шаардлагуудыг хангана. Їїнд:

а/ яндан хоолой нугарсан хэсэгт їрчлээ, ялзралт, шармал гаргахгїй байх;

б/ яндан хоолойг зуйванжилтыг 10%-иас илїї гаргахгїй байх.

3.32. Яндан хоолойг дор дурдсан хамгийн бага радиусаар матна. Їїнд:

полиэтилен яндан хоолой, гуурсыг хїйтнээр нь матах буюу нугалахад;

ПНП-д 6Гг-гээс багагїй, Гг-гадна голч; ПВП-д 10Гг-гээс багагїй; Полиэтилен яндан хоолой, гуурсыг халааж матахад 3Гг-

ээс багагїй; поливинилхлорид уяруулсан зєєлєн яндан хоолой буюу

гуурсыг хїйтнээр нь матахад 3Гг-ээс багагїй; даралттай хий дамжуулах хоолойг /пневмокабель/

матахад 10 Гг-ээс багагїй; ган яндан хоолойг халуунаар матахад 3Гг-ээс, хїйтнээр

матахад 4 Гг-ээс багагїй; шатаамал зэс яндан хоолойг хїйтнээр нь матахад 2Гг-ээс

багагїй шатаамал хєнгєн цагаан ба хєнгєн цагааны хайлшан

яндан хоолойг хїйтнээр матахад 3Гг-ээс багагїй радиусаар тус тус матвал зохино.

3.33. Яндан хоолойг угсрахдаа салдаг болон салахгїй холбоосоор залгаж болно. Дамжуулах шугам хоолойн яндан хоолойн зай завсар, тэнхлэгийн зєрїїг засахад уг яндан хоолойг халаах сунгах, татах, матах арга хэрэглэхийг хориглоно.

3.34. Дамжуулах шугам хоолойг технологийн тоног тєхєєрємж, дамжуулах шугам хоолойн суулгамал хийцїїд, бїх тєрлийн автоматжуулалтын багаж хэрэгсэл, удирдлагын болон хяналтын самбар, ширээнїїдэд салдаг холбоосоор залгана.

3.35. Салдаг а холболт болон яндан хоолойн залгаасуудад хэвийн эрэгтэй холбоосыг хэрэглэнэ. Тэгэхдээ зэвэрдэггїй ган, хєнгєн цагаан, тїїний хайлшан яндангуудын залгаасад тэдгээрт тохирох зориулалтын холбоосыг хэрэглэнэ.

БНбД 3.05.07-90

16

3.36. Ямар ч тєрлийн яндан хоолойн залгаасыг тэгшитгїїр, тулгуур болон даацын хийц дээр таарсан хэсэг, матмал хэсэг, барилга, байгууламжийн хана, тааз, хучилтыг нэвтрэн гарах хэсгїїд, ашиглалтын їед гар хїрэхгїй хэсгїїдэд тааруулж хийхийг хориглоно.

3.37. Яндан хоолойнуудын залгаас /холболтыг/ бэхэлгээнээс 200 мм-ээс багагїй зайд хийнэ.

3.38. Зэргэлдээ тавих олон яндан хоолойн залгаасуудыг угсралт болон задаргаа хийх багажаар ажиллахад эвтэйхэн байхаар бодолцож, бие биенээс сєєлжїї байрлуулна. Дамжуулах шугам хоолойг бїлэглэх нэгтгэлээр угсрах тохиолдолд салдаг холбоосын хоорондын зайг нэгтгэлээр угсрах технологийн шаардлагыг хангахуйцаар бодолцон ажлын баримт бичигт тусгасан байна.

3.39. Дамжуулах шугам хоолойг автоматжуулалтын багаж хэрэгсэлтэй холбох резин болон бусад уян зєєлєн эдээр хийсэн хоолойг холболтын тєгсгєвчийн нийт уртад нь углах ёстой. Ийм уян зєєлєн хоолойг хэт нугалалгїй, чєлєєтэй байрлуулна.

3.40. Зэс, хєнгєн цагаан, хуванцар, дамжуулах шугам хоолойнуудад хаалт, /редуктор/ арматурууд зэрэг тоноглолыг хийцїїд дээр хєдєлгєєнгїй бэхлэнэ.

3.41. Бїх дамжуулах шугам хоолойнуудад нэр хаягийг бичнэ. Жижиг пайзан дээр бичиж дамжуулах шугам хоолойд зїїсэн нэр хаяг нь ажлын баримт бичигт заасан нэр хаягтай тохирч байх ёстой.

3.42.Дамжуулах шугам хоолойг угсарсаны дараа тос, тоосыг сайтар цэвэрлээд хамгаалах будгаар будна. Дамжуулах шугам хоолойнуудын будгийн єнгийг ажлын баримт бичигт заасан байх ёстой.

Дамжуулах шугам хоолойн хамгаалалтын ган яндан хоолойн гадна талыг будна. Хуванцар яндан хоолойг будахгїй. Єнгєт тємєрлєгєєр хийсэн яндан хоолойг зєвхєн ажлын баримт бичигт заасан тохиолдолд будна.

3.43. Хуванцар яндан болон пневмокабелийг угсрахад тэдгээрийн нийт уртыг аль болох сайн ашиглаж, хамгийн цєєн залгаас /холболт/ хийж угсарна.

3.44. Хуванцар яндан болон пневмокабелийг шатдаггїй хийцїїдээр дамжуулан халуун хїйтний єєрчлєлтєєс агшиж, тэлэх нєхцєлийг бодолцон хэт татахгїй, чєлєєтэй угсарна. Тємєр хуяггїй кабель, хуванцар яндангууд хурц ирмэгтэй хатуу /тємєр мэт/ хийц ба бэхэлгээний эд ангитай шїргэлцэж байгаа хэсгїїдэд бэхэлгээний даруулга болон, хурц ирмэгтэй зїйлээс хааш хаашаа

БНбД 3.05.07-90

17

5 мм илїї гарч байх зєєлєн жийргээр /резин, нийлэг эдлэл г.м/ хамгаалалт хийнэ.

3.45. Хуванцар материалаар хийсэн дамжуулах шугам хоолойн урт нь халуун, хїйтний єєрчлєлтєєс болж тэлэх буюу агших єєрчлєлтийн тэгшитгэлийг уг шугам хоолойн хєдєлгєєнт /чєлєєтэй/, хєдєлгєєнгїй /хєшїїн/ бэхэлгээ болон тїїний дотор байх матмал хэсгїїд /булан хоолой, гогцоорол, мушгиа матсан хэсэг г.м/-ийг оновчтой байрлуулж хангахаар угсарна.

3.46. Дамжуулах шугам хоолойг тэнхлэг дагуу шилжихээс хамгаалах хєдєлгєєнгїй бэхэлгээг уг шугам хоолойн халуун хїйтний хэв гажилт нэг нь нєгєєдєє нєлєєлєхгїй тухайн хэсэгтээ єєрєє тэгшитгэгдэж байхаар хэсэгчлэн хувааж тараан байрлуулна.

Дамжуулах шугам хоолойн залгаасын хайрцаг, удирдлага хяналтын самбар, шїїгээ, ширээнїїдийн дэргэд болон хоёр эргэлтийн дунд хєдєлгєєнгїй бэхэлгээ хийнэ.

Дамжуулах шугам хоолой ба пневмокабелиуд тэнхлэгийн дагуу шилжилттэй байж болох бусад бїх тохиолдлуудад хєдєлгєєнтэй бэхэлгээ хийж болно.

3.47.Хуванцар яндан ба пневмокабельд эргэлт дээр бэхэлгээ хийж болохгїй. Хэвтээ байрлалтай тавьсан яндангийн эргэлтийн орой нь їргэлж хавтгай тулгуур дээр чєлєєтэй тавиастай байна. Хуванцар яндан хоолой ба пневмокабелийн эргэлтийн хэсгээс 0,5-0,7 м зайд хєдєлгєєнт бэхэлгээ хийнэ.

3.48. Дамжуулах хуванцар яндан хоолойг гэмтээхгїй /хэрчлээс, нугачаа, хайлах, тїлэгдэх явдал гаргахгїй/ угсарна. Хэрэв янданд гэмтэл учирваас гэмтэлгїй яндангаар солино.

3.49. Шалнаас 2,5 м хїртэл єндєрт, механик гэмтэлд єртєж болзошгїй газарт угсарсан хуванцар дамжуулах хоолой болон пневмокабельд тємєр бїрээс буюу яндангаар хамгаалалт хийнэ. Хамгаалалт нь уг шугам хоолойд задаргаа, їйлчилгээ хийхэд саадгїй байхаар хийцтэй байна.

Технологийн шугам хоолой, аппаратад тавигдсан автоматжуулалтын багаж хэрэгсэл, гїйцэтгэх механизмуудын дэргэд дамжуулах яндан хоолойд хамгаалалт хийхгїй байж болно.

3.50. Гадаа байрлуулсан дамжуулах хуванцар шугам хоолойг нарны гэрлийн шууд тусгалаас хамгаалах хаалт хийнэ.

3.51. Битїї ба задгай хайрцган сувагт хэвтээ байрлалтай хуванцар шугам хоолой ба пневмкабелиудыг бэхэлгээгїй, чєлєєтэй байрлаж байхаар тавина. Мєн ийм сувгуудад босоо байрлалтай угсрах хуванцар яндан хоолой ба пневмокабелиудыг хоорондоо 1 метрээс илїїгїй зайтай бэхэлгээ хийж єгнє. Сувгийг

БНбД 3.05.07-90

18

ямар ч аргаар угсарсан тїїний дотор тавьсан пневмокабелиудын эргэлтийн болон салаалах хэсгїїдэд энэхїї дїрмийн 3-47 дугаар зїйлийн дагуу бэхэлгээ хийнэ.

Дамжуулах хуванцар шугам хоолой ба пневмокабелиудыг уртын дагуу хєндий хайрцган сувагт угсарсан тохиолдолд 0,75- аас багагїй гал тэсвэрлэх хязгаартай материалаар 50 м тутамд суваг дотуур гал дамжин нэвтрїїлэхгїй хаалт хийнэ.

Тємєр хуягтай пневмокабелийг хайрцган сувагт угсарч болохгїй. Яндан хоолой ба кабелиудыг хайрцган сувгийн хана болон ёроолд байгаа нїхїїдээр сївлэж гаргавал тэдгээр нїхэнд тохирох хуванцар жийрэг суулгаж єгнє.

3.52. Нэг буюу багц хуванцар шугам хоолойн бэхэлгээний хоорондох зай нь 1 дїгээр хїснэгтэд зааснаас багагїй байх ёстой.

3.53. Шингэн бодис ба чийгтэй хий дамжуулах хуванцар шугам хоолой, мєн орчны болон доторх бодис нь 40 0 С ба тїїнээс илїї хэмийн халуун байх хуванцар янданг хэвтэй хэсгїїдэд їргэлж даацын хийц дээр, босоо хэсгїїдэд 1 дїгээр хїснэгтэд зааснаас 2 дахин бага зайтай бэхэлгээтэй угсарна.

1 дїгээр хїснэгт

Нэг буюу багц яндан хоолойн гадаад голч Гг, мм

Угсралтын байр, чиглэлээс хамааруулан бэхэлгээ хийх зай, м хэвтээ байрлалд босоо байрлалд

10 хїртэл 0,3 0,5 10-аас 25 хїртэл 0,5 0,8

3.54.Багаж хэрэгсэл, аппарат, шилжилтийн холболтуудын їзїїрийг дахин давтан салгах, угсрахад элэгдэж гэмтвэл ахиулж холбоход зориулан хуванцар яндан хоолойд /байж болох муруйлтын радиусыг тооцсоноор / 50 мм-ээс багагїй нєєцтэй /урт/ байхаар тохируулж авна.

3.55. Пневмокабелиудыг кабель тавих зориулалтын хийцїїд дээр сунгаж тавихад дор дурдсан нєхцєлїїдийг бїрдїїлнэ. Їїнд:

пневмокабелиудыг нэг їеэр байрлуулах; зєвхєн кабелийн єєрийн нь жингээс унжилт їїсгэж болох

ба унжилтын сум нь алгасалтын уртын 1%-иас илїїгїй байна. Пневмокабелийг хэвтээ байрлуулахад нэг тулгуур

алгасаад бэхэлгээ хийнэ. 3.56. Металлаар хийсэн дамжуулах яндан хоолойг

угсрахад холболтын чанарыг хангаж чадах ямар ч гагнуурыг хэрэглэж болно. Хэрэв ажлын баримт бичигт гагнуурын тєрєл

БНбД 3.05.07-90

19

буюу аргыг тусгайлан заасан байвал зєвхєн тэр гагнуурыг хэрэглэнэ.

3.57. Дамжуулах ган яндан хоолойнуудын гагнуур ба гагнаасан холболтын чанарыг БНбД 3.05.05-89 /СНиП 3.05.05-84/ дурмийн дагуу шалгана.

3.58. Яндан хоолойн гагнуурын горим, тїїнд хэрэглэх материал, гагнаасны чанарыг шалгах аргыг цахилгаан- сантехникийн болон гагнуурын ажил эрхэлдэг їйлдвэрээс боловсруулан холбогдох салбарын яам, улсын хорооны баталсан заавар буюу салбарын стандартын дагуу сонгож авна.

Гагнаасын оёдлын маяг, бїтцийн хэсгїїд нь УСТ /ГОСТ 16037-80/ стандартад тохирч байх ёстой.

3.59. Зэс яндан хоолой болон гуурснуудын салгаж байх шаардлагагїй холболт /залгаас/-ыг /ГОСТ 19249-73/ стандартын дагуу хїйтэн гагнуураар гїйцэтгэнэ.

Хїйтэн гагнуураар хийсэн холболтын чанарыг гадаад їзлэг, ус усан буюу хийн шахалтаар шалгана. Хїйтэн гагнууран холболтын гагнаасны гадар гадаргуу нь толигор тэгшхэн байвал зохино. Ийм гагнаасанд илїїдэл хайлш, хєєсєнцєр, нїх сїв, гаднын хольц болон гагнагдаагїй їлдсэн хэсэг байж болохгїй.

3.60. Ганц дан дамжуулах тємєрлєг яндан хоолойг тулгуур болгон дээр нь бэхлэнэ.

Хїчилтєрєгч дамжуулах шугам хоолойн угсралтад тавигдах нэмэлт шаардлага

3.61.Хїчилтєрєгч дамжуулах шугам хоолойн угсралтын ажлыг гїйцэтгэх тусгай зориулалтын онцлог шаардлагыг нарийн судалсан хїмїїс гїйцэтгэнэ.

3.62. Дамжуулах яндан хоолойг угсрах, гагнах явцад уг яндангийн дотор гадаргууд єєх, тос тогтохоос болгоомжилно.

3.63. Шаардлагатай їед яндан хоолой, хаалт арматур болон бусад тоноглолын тосыг арилгах ажлыг тухайн салбарын /ОСТ 26-04-312-83/ стандартад заасан технологийн дагуу гїйцэтгэнэ. Энэ ажилд галын аюулгїй уусгагч ба усанд уусгасан угаах бодисууд хэрэглэнэ.

Хїчилтєрєгчєєр дїїргэгдэх дамжуулах шугам хоолойнуудад хэрэглэх зориулалттай яндан хоолой, хаалт арматур, тоног ба холбоосуудын тосыг цэвэрлээд нэг бїрийн нэрийг дурдсан акт бичнэ.

3.64. Дамжуулах шугам хоолойн эрэгтэй холболтуудад олс, маалингаар ороох, хонд болон бусад єєх тостой материал тїрхэж жийрэглэхийг хориглоно.

БНбД 3.05.07-90

20

10 МПа /100кгх/см 2 /-аас дээш даралттай дамжуулах шугам хоолойн угсралтад тавих

нэмэлт шаардлага

3.65. 10 МПа /100кгх/см 2 /-аас дээш даралтын дамжуулах яндан хоолойн угсралтын ажлыг эхлэхийн ємнє инженер- техникийн ажилтнуудаас уг ажлыг хариуцан гїйцэтгїїлэх хїнийг томилно. Томилогдсон хїн уг ажлыг биечлэн удирдаж, зохион байгуулан гїйцэтгїїлэх ба дамжуулах шугам хоолойн угсралтын бэлтгэл болон гїйцэтгэж байгаа ажлын чанар, баримт бичгийн бїрдэлтийг хариуцна. Энэ ажилд томилох хїнийг урьдчилан тусгайлан сургаад мэдлэг чадварын шалгалт авсан байна.

3.66. Агуулахад ирж байгаа 10 МПа /100кгх/см 2 /-аас дээш даралтын дамжуулах шугам хоолойн угсралтад зориулалттай бїх эд анги, гагнуурын материалд гадаад їзлэг хийж хїлээж авна. Тэгэхдээ холбогдох бичиг баримтыг бїрэн чанартай бїрдїїлж ирїїлсэн нєхцєлд яндан хоолой, хаалт арматур, тоног, эд анги, гагнуурын материалыг нэг бїрчлэн їзэж бэлтгэн нийлїїлэгчээс угсралтын байгууллагад хїлээлгэн єгсєн тухай акт бичээд хоёр талын тєлєєлєгчид гарын їсэг зурна.

3.67. Яндан хоолойн шургуулж углаж нягтруулах їзїїрт ГОСТ 9400-81 стандартын дагуу заслал хийнэ.

Яндан хоолойн гагнахад зориулсан їзїїрийн ирмэгїїдэд зєвхєн механик аргаар заслал хийнэ.

3.68. 10 МПа /100кгх/см 2 /-аас дээш даралтын дамжуулах шугам хоолойд хэрэглэх яндангийн їзїїрт /ГОСТ 16093-81/ стандартаар, 2 дугаар ангийн нарийвчлалтай эрэг татна.

3.69. 10 МПа /100кгх/см 2 /-аас дээш ажлын даралтын дамжуулах шугам хоолойн угсралтад зориулан бэлтгэсэн яндан хоолойг нэг бїрчлэн угсралтад хїлээлгэн єгєхийн ємнє УСТ /ГОСТ 356-80/ стандартын дагуу сорилтын даралтаар усан туршилт хийж шалгана. Энэ усан туршилтыг гаднын хїн орохгїй, зєвхєн яндан хоолой болон эд ангиудыг угсралтад бэлтгэж туршихад зориулсан байранд хийвэл зохино.

Энэ усан туршилтад их тєлєв ГОСТ 20799-75 стандартаар їйлдвэрлэсэн “индустриальное масло” буюу їїнтэй адил чанартай шингэнийг хэрэглэнэ. Харин хїчилтєрєгчєєр дїїргэгдэх яндан хоолой ба эд ангиудыг зєвхєн усаар шахаж туршина.

Яндан хоолой, эд ангиудыг сорилтын даралтад 5 минут байлгаад манометрийн заалт буугаагїй тохиолдолд сорилтын даралтыг ажлын даралтад хїртэл бууруулаад туршиж байгаа яндан хоолой, эд ангид їзлэг хийж гэмтэл согогийг /товойлт, ялзралт г.м/ илрїїлнэ.

БНбД 3.05.07-90

21

3.70. 10 МПа /100кгх/см 2 /-аас дээш даралтын яндан хоолой нэг бїрийн дотор талын гадаргуугийн тос, тоос шороо, зоргодсыг маш сайн цэвэрлэнэ.

Яндан хоолойнуудын їзїїрїїдэд залгаасны хавсрага тавыг /фланец/ бэхлээсний дараа хоёр їзїїрт нь модон бєглєє хийгээд заслал хийсэн бїх гадаргууг хагас хатуурдаг тїрхлэгээр хамгаална. Хїчилтєрєгч дамжуулах шугам хоолойд ийм тїрхлэг хэрэглэхийг хориглоно.

Яндан хоолойг угсрах байрруу нь залгаасны хавсрага тавтай нь тээвэрлэж зєєнє.

3.71. Залгаас хавсрага таваар холболт хийхэд дор дурдсан шаардлагуудыг хангасан байна. Їїнд:

a/ жийрэг нь залгаасны хавсрага тав нийлж нягтарвал зохих талбайд таарсан хэмжээтэй байх;

б/ 300 0 С-аас дээш халуунд ажиллах дамжуулах шугам хоолойн сїлбэрэг /шпилька/ нэг бїрийг угсрахын ємнє урт богиныг тааруулах зураас татсан байх;

в/ залгаасын хавсрага тавыг бэхлэх сїлбэргийн толгойг нэг талд нь байрлуулах;

г/ залгаасны хавсрага тав нийлж нягтрах гадаргууг яг зэрэгцээ байж жигд наалдахаар сїлбэргийг нь чангалах;

3.72. Хавсрага тавт холболтоор яндан хоолойг холбоход тїїнд байх хаалт арматур, тоноглолоос уг хавсрага тав хїртэл доорх хїснэгтэд дурдсан зайг нарийн баримтлаж угсарна.

Угсрах яндан хоолойн голч, мм хавсрага таваас хаалт арматур, тоноглол хїртэл зай, мм

6 1,5 10, 15, 25, 32 2,0

40 3,0

3.73. 10 МПа /100кгх/см 2 /-аас дээш жишмэл даралтын /P ж =10 МПа/ хаалт, арматурын їйлдвэрлэсэн байгууллагаас нь ирїїлсэн паспорт нь байгааг харгалзахгїй уг хаалт, арматурын хайрцаг савыг задлаад, хаалт арматурт їзлэг хийж, хаягийн пайз буюу тамга, эрэг ба углаж бэхлэх їїрний байдлыг їзээд, усан сорилт хийгээд акт бичнэ.

3.74. 10 МПа /100кгх/см 2 /-аас дээш ажлын даралтын /P а =10 МПа/ яндан хоолойг зєвхєн хомоор бэхлэнэ. Энэ зориулалтын яндан хоолойг тємєрлєг бус тоноглолоор бэхлэх болон хэд хэдэн янданг нэг хомоор бэхлэхийг хориглоно.

3.75. Автоматжуулалтын системийн шатамхай, хортой хий болон шингэнээр дїїргэгдэх дамжуулах шугам хоолой, тїїнчлэн

БНбД 3.05.07-90

22

10 МПа /100кгх/см 2 /-аас дээш жишмэл даралтын дамжуулах шугам хоолойг угсрах ба зїгшрїїлэх ажлын явцад 4 дїгээр хавсралтад заасан удирдамж бичиг баримтын шаардлагыг мєрдєнє.

Дамжуулах шугам хоолойн туршилт

3.76.Бїрэн угсарч дууссан дамжуулах шугам хоолойнуу- дад БНбД 3.05.05-89 /СНиП 3.05.05-84/ дїрмийн дагуу бат бэхийн болон нягтруулгын туршилт хийнэ. Туршилтын тєрєл бат бэх эсвэл нягтруулгын арга /шингэнээр, эсвэл хийгээр шахах/, хугацаа, туршилтын дїнг хэрхэн гаргахыг ажлын баримт бичгийн дагуу сонгож авна.

3.77. Дамжуулах шугам хоолойн /лугшилтын, юїлэх, тэжээлийн, халаалтын, хєргєлтийн болон шингэний автоматын туслах ба тушаал шийдлийг дамжуулах/ бат бэх ба нягтруулгын шингэний болон хийн туршилтын даралтын хэмжээг ажлын баримт бичигт дурдаагїй тохиолдолд БНбД 3.05.05-89 /СНиП 3.05.05-84/ дїрмийн дагуу сонгож авна.

3.78. 0,1 МПа /9,4 кгх/см 2 /-аас бага ажлын даралттай P а =0,14 бат бэх ба нягтруулгыг 0,3 МПа /3 кгх/см 2 / туршилтын даралтаар /P т =0,3 МПа/ туршиж шалгана.

3.79. Дор дурдсан їзїїлэлттэй манометрийг туршилтад хэрэглэнэ. Їїнд:

нарийвчлалын ангилал 1,5-аас доошгїй; их биеийн голч 160 мм-ээс багагїй; хэмжих хуваарийн хязгаар нь хэмжих даралтын 4/3-тай

тэнцїї байвал зохино. 3.80. Хуванцар дамжуулах шугам хоолой ба даралттай

хий дамжуулах шугам хоолойн туршилтад 30 0 С-ээс илїїгїй халуун туршилтын бодис хэрэглэнэ.

3.81. Хуванцар дамжуулах шугам хоолойд сїїлчийн гагнуур хийснээс хойш 2 цагаас багагїй хугацаа єнгєрсний дараа туршилт хийхийг зєвшєєрнє.

3.82. Автоматжуулалтын системд зориулалттай бїх тєрлийн дамжуулах шугам хоолойнуудад туршилт хийхийн ємнє дараах бэлтгэл ажил хийнэ. Їїнд:

а/ угсралтын їеийн гэмтэл согогийг илрїїлэх болон угсралтын ажил нь ажлын баримт бичигтэй тохирч байгаа, уг шугам хоолойд туршилт хийхэд бэлэн болсныг магадлах зорилгоор гадаад їзлэг хийх;

б/ їлээлэг хийх, шаардлагатай гэвэл угаалга хийнэ.

БНбД 3.05.07-90

23

3.83. Дамжуулах шугам хоолойн їлээлгийг шахсан агаараар, эсвэл тоос, тосыг нь цэвэрлээд хатаасан идэвхгїй /инертийн/ хийгээр хийнэ.

Уур, ус дамжуулах шугам хоолойд ажлын бодисоор нь їлээлэг буюу угаалга хийж болно.

3.84. Дамжуулах шугам хоолойн їлээлгийг ажлын даралтаар, гэвч 0,6 МПа /6 кгх/см 2 /-аас илїїгїй даралтаар хийх ёстой.

Дамжуулах шугам хоолойн їлээлгийг 0,6 МПа /6 кгх/см 2 /- аас илїї даралтаар хийх зайлшгїй шаардлагатай тохиолдолд захиалагчтай зєвшєєрєлцсєн технологийн дамжуулах шугам хоолойд їлээлэг хийх тусгай схемд дурдсан заалтын дагуу гїйцэтгэнэ.

Їлээлгийг 10 минутын туршид цэвэр агаар гарч иртэл хугацаанд хийнэ.

0,1 МПа /1 кгх/см 2 / хїртэл илїїдэл даралттай буюу 0,001- ээс 0,095 МПа /0,1-ээс 0,95 кгх/см 2 / хїртэл їнэмлэхїй даралттай ажиллах дамжуулах яндан хоолойн їлээлгийг 0,1 Мпа /1 кгх/см 2 /- аас ихгїй даралттай агаараар хийнэ.

3.85. Дамжуулах шугам хоолойн угаалгыг тїїний тєгсгєлийн хоолой буюу юїлэх тоноглолоос цэвэр ус тасралтгїй тогтмол гартал їргэлжлїїлэн хийнэ.

Угаалга хийж дууссаны дараа дамжуулах шугам хоолой доторх усыг бїрэн юїлэн дуусгаад шаардлагатай гэвэл даралттай агаараар їлээлгэнэ.

3.86. Угаалга, їлээлэг хийсний дараа дамжуулах шугам хоолойн тєгсгєлийн яндангийн їзїїрт таглаа /бєглєє/ хийнэ. Дамжуулах шугам хоолойд туршилт хийхэд уг таглаа мултрахгїй хийцтэй байх ёстой.

10 МПа /100 кгх/см 2 /-аас дээш ажлын даралттай /Р а =10 МПа/ дамжуулах шугам хоолойн яндангийн їзїїрт таглаас буюу бариултай шаантган бєглєє хийнэ.

3.87. Шахуургаас /баллон, насос, компрессор/ туршилтын шингэн агаар буюу идэвхгїй /инертийн/ хийг дамжуулах шугам хоолойд дамжуулж єгєх хоолойг хаалт арматур ба манометртэй нь хамт угсраад урьдчилсан усан туршилт хийнэ.

3.88. Дамжуулах шугам хоолойд усан туршилт хийхэд 5 0 С- ээс доошгїй бїлээн ус хэрэглэнэ.

3.89. Дамжуулах шугам хоолойд хийн даралтаар туршилт хийхэд агаар буюу идэвхгїй хий хэрэглэнэ. Туршилтад хэрэглэх агаар ба идэвхгїй хийн чийг, тоос, тосыг ангижруулан цэвэрлэсэн байх ёстой.

БНбД 3.05.07-90

24

3.90. Усан ба хийн туршилт хийхэд даралтыг дор зааснаас шатлан єсгєнє. Їїнд:

1 дїгээр їе шат 0,3 Р т хїртэл; 2 дугаар їе шат 0,6 Р т хїртэл; 3 дугар їе шат Р т хїртэл; 4 дїгээр їе шат Р т -г Р 8 хїртэл бууруулна.

/0,2 МПа/2 кгх/см 2 / хїртэл ажлын даралттай шугам хоолойд зєвхєн 2 їе шатаар хийвэл зохино/.

Туршилтын даралтыг єсгєх 1 ба 2 дугаар їе шатны даралтыг 1-3 минут барина. Энэ хугацаанд дамжуулах шугам хоолойн доторх даралтын уналт гарахгїй байгааг манометрийн заалтаар тогтооно.

Туршилтын даралт буюу 3 дугаар їе шатыг 5 минутын туршид барина. Харин 10 МПа /100 кгх/см 2 /-аас дээш /Р а =10 МПа/ ажлын даралттай дамжуулах шугам хоолойг туршилтын даралтад 10-12 минут барина.

Даралтыг єсгєж 3 дугаар їе шатны туршилтын даралтад /P т / хїргэх нь батбэхийн туршилт болно.

4 дїгээр їе шатанд ажлын даралтыг туршиж байгаа шугам хоолойд бїрэн їзлэг хийж, гэмтэл согогийг илрїїлж дуусгах хугацаанд бариулж байна. 4-р їе шатны ажлын даралтад барьж байгаа хугацаа нь уг дамжуулах шугам хоолойн нягтын туршилт болно.

3.91. Дамжуулах шугам хоолойн доторх даралтыг /атмосферийн/ орчны агаарын даралттай тэнцїї болтол бууруулсны дараа туршилтаар илэрсэн гэмтэл согогийн засаж арилгана.

Гэмтэл согогийг устгасны дараа дахин туршилт хийнэ. 3.92. Хэрэв батбэхийн туршилтын хугацаанд манометрийн

заалтаар даралтын уналт ажиглагдаагїй ба дараа нь нягтын туршилтын явцад холболт болон гагнаасын оёдлуудаар шїїрэх, гоожих, хєлрєх, їлээх зэрэг нэвчилт гараагїй, аливаа хэв гажилт илрээгїй бол уг дамжуулах шугам хоолойг ашиглалтад оруулахад бэлэн болсонд тооцож туршилтын акт бичнэ.

3.93. Шатамхай, хортой, шингэрїїлсэн хийнїїдээр дїїргэгдэх дамжуулах шугам хоолойнууд /0,1 МПа /1 кгх/см 2 / хїртэл даралттай хий дамжуулахаас бусад/, хїчилтєрєгч дамжуулах шугам хоолой, мєн тїїнчлэн 10 МПа /100 кгх/см 2 /-аас дээш даралтад ба 0,001-ээс 0,095 МПа хїртэл /0,001-ээс 0,095 кгх/см 2 хїртэл/ їнэмлэхїй даралтад ажиллах дамжуулах шугам хоолойнуудад нягтын нэмэлт туршилт хийж даралтын уналтыг тодорхойлно.

БНбД 3.05.07-90

25

3.94. Дамжуулах шугам хоолойд нягтын туршилт хийж даралтын уналтыг тодорхойлох сорилт эхлэхийн ємнє уг шугам хоолойд угаалга буюу їлээлэг хийнэ.

3.95. 10-100 МПа /100-1000 кгх/см 2 / даралтад ажиллах дамжуулах шугам хоолойд нягтын туршилт хийж даралтын унал- тыг тодорхойлохын ємнє тїїнд ажлын даралтаас 8% илїї даралт їїсэхэд ажиллахаар тохируулсан хамгаалах хавхлага угсарсан байна. Хамгаалах хавхлагыг ажлын баримт бичигт тусгасан байна.

3.96. Нягтын туршилт хийж даралтыг тодорхойлох сорилтыг ажлын даралттай тэнцїї даралт бїхий /Р а =Р т / агаар буюу идэвхгїй хийгээр хийнэ.

0,001-ээс 0,095 МПа хїртэл /0,01-ээс 0,95 кгх/см 2 хїртэл/ їнэмлэхїй даралтад ажиллах дамжуулах шугам хоолойн нягтын туршилт дээрх заалтад хамаарахгїй бєгєєд энэ тєрлийн дамжуулах шугам хоолойд дор дурдсан даралтаар туршилт хийнэ. Їїнд:

а/ шатамхай, хортой, шингэрїїлсэн хийгээр дїїргэх дамжуулах шугам хоолойг 0,1 МПа /1 кгх/см 2 / даралтаар;

б/ жирийн бодисуудаар дїїргэх дамжуулах шугам хоолойг 0,2 МПа /2 кгх/см 2 / даралтаар тус тус туршина.

3.97. Нягтын нэмэлт туршилтын їргэлжлэх хугацаа ба сорилын даралтад барих хугацааг ажлын баримт бичигт тодорхойлон тусгасан байх боловч дор зааснаас багагїй байна.

10-100 0-1000 кгх/см 2 / даралтын шугам хоолойд - 24 цаг; Шатамхай, хортой, шингэрїїлсэн хий дамжуулах шугам

Хоолойд – 24 цаг; Устєрєгчєєр дїїргэх шугам хоолойд – 12 цаг; 0,001 - 0,095 МПа /0,01 + 0,95 кгх/см 2 / їнэмлэхїй даралтын

шугам хоолойд – 12 цаг байна. 3.98. Туршилтын даралтын бууралт нь 2 дугаар хїснэгтэд

дурдсанас ихгїй байвал тийм дамжуулах шугам хоолойг туршилт заасанд тооцно.

2 дугаар хїснэгт

Дамжуулах шугам хоолойн ангилал /зориулалт/

Байж болох даралтын бууралт нэг цаг тутамд, хувиар, ажлын бодис тус бїрд Хортой шатамхай хий

Бусад шатамхай хий

Агаар ба идэвхгїй хий

-10 – 100 МПа /100-1000 кгх/см 2 / даралттай 0,05 0,1 0,2 Шатамхай, хортой, шингэрїїлсэн хий 0,05 0,1 -

БНбД 3.05.07-90

26

Хїснэгтэд дурдсан норм нь 50 мм жишмэл нэвтрэлттэй дамжуулах шугам хоолойд хамаарна. Їїнээс єєр жишмэл нэвтрэлттэй дамжуулах шугам хоолойг туршихад хїснэгтэд дурдсан нормын їзїїлэлтийг дор дурдсан томъёогоор тодорхойлж, итгэлцїїрээр їржїїлэн даралтын бууралтын байж болох хэмжээг тогтооно.

К = _50_ Дж

Дж – туршиж байгаа дамжуулах шугам хоолойн жишмэл нэвтрэлт, мм 3.99. Нягтын туршилт хийж даралт бууралтыг тодорхойлох

ажлыг дууссаны дараа акт їйлдэнэ. 3.100. Даралттай хийгээр туршилт явуулахад БНбД

3.05.05-89 ба шатамхай, хортой, шингэрїїлсэн хий дамжуулах шугам хоолойг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрэм /”ПУГ”/-д заасан аюулгїй ажиллагааны шаардлагуудыг мєрдєн биелїїлнэ.

Цахилгаан дамжуулах утас, кабелийн угсралтын ажил

3.101. Автоматжуулалын системийн /хэмжилт, удирдлага, тэжээл, дохиоллын г.м хэлхээнїїдийн/ цахилгаан дамжуулах дотоод сїлжээний утас ба хяналтын кабелиудыг битїї хайрцган болон задгай суваг, хуванцар болон ган хамгаалалтын яндан хоолой дотор, кабелийн тавиур хийц, байгууламжууд дээр, газар дор угсрах, мєн тїїнчлэн тэсрэх болон галын аюултай бусад цахилгаан дамжуулах дотоод сїлжээг угсрах газардуулга /тэглэх/ угсрах ажлууд нь тус бїрдээ БНбД 3.05.04-90 /СНиП 3.05.06-85/ дїрмийн шаардлагыг хангаж байх ёстой. Энэхїї /БНбД/ дїрмийг хэрэглэх аргачлалыг боловсруулж, тїїнд автоматжуулалтын системийг угсрах онцлог хїчин зїйлийг нарийвчлан тусгаж хэрэгжїїлбэл зохино.

3.102. Нэг дан цул утсан судалтай 0,5 ба 0,75 мм 2

огтлолтой, мєн багц утсан судалтай 0,35; 0,5; 0,75 мм 2 огтлолтой зэс утсууд болон кабелийн судлын багаж хэрэгсэл, тоноглол, аппарат, хавчаарын цуглуулга дээрх холболтыг тэдгээрийн гаргалгааны хийцийн бїтэц нь тохиромжтой бол хїйтэн гагнуураар гїйцэтгэвэл зохино. Харин ашиглалтын їйлчилгээ хийхэд салгаж авч байх їзїїрийг хїйтэн гагнуураар хийж холбохгїй.

Нэг ба багц зэс утсан дээр дурдсан огтлолтой судлуудыг холбох зориулалтын эрэг шурган гаргалгатай багаж хэрэгсэл, тоног, аппарат, хавчаарын цуглуулгад заавал гагнаасгїй холбох

БНбД 3.05.07-90

27

/задлаж авч байх авалцаатай/ шаардлагатай тохиолдолд залгах судлын їзїїрт тєгсгєвч хийнэ.

Автоматжуулалтын системийн цахилгаан дамжуулах зориулалттай 1; 1,5; 2,5; 4 мм 2 огтлолтой нэг дан цул утас ба кабелийн судлын їзїїрийг холболтын эрэг боолтоор шууд бэхлэх, мєн эдгээр огтлолын багц утастай судлуудын їзїїрийг тєгсгєвчєєр дамжуулан, эсвэл шууд холбож бэхлэнэ.

Дан болон багц утастай дамжуулагч, кабелийн судлуудын їзїїрийг багаж хэрэгсэл, аппарат хавчаарын цуглуулгын гаргалгын хийц дээр холбоход тохируулан тайраад гарихлаж, эсвэл эгцэлж /холбох боолтын хийцэд тохируулж/ бэлтгэнэ. Мєн багц утастай судлуудын їзїїрїїдийг /цагираг болон шулуун/ гагнуурын хайлшаар бїрэх буюу эгцэлсэн хэсгийг хонгион тєгсєвчид хийж шахвал зохино.

Хэрэв багаж хэрэгсэл, аппарат, хавчаарын цуглуулгын гаргалга нь дан болон багц зэс утас, кабелийн судлын їзїїрийг єєр маягаар холбох хийцтэй байвал тухайн бїтээгдэхїїний стандарт, техникийн нєхцєлд заасан холболтын аргыг хэрэглэнэ.

2 мм ба тїїнээс дээш огтлолтой утас, кабелийн хєнгєн цагаан судлуудыг багаж хэрэгсэл, аппарат, хавчаарын цуглуулгад зєвхєн уг судлын їзїїрийг шууд холбож болох тухайн судлын огтлолд нь тохирох хавчаараар холбоно.

Утас, кабелийн дан цул утсан судлын їзїїрийг багаж хэрэгсэл, аппаратын зєвхєн хєдєлгєєнгїй хийцэд /боолтоор буюу гагнуураар/ холбоно.

Штепселийн /сэрээт/ залгуур бїхий гаргалгын тєхєєрємжтэй багаж хэрэгсэл, аппарат, автоматжуулалтын хэрэгсэлд утас, кабелийн судлын холболт хийхэд хавчаарын цуглуулга буюу холболтын хайрцагнаас уг багаж хэрэгсэл ба автоматжуулалтын хэрэгсэл хїртэл багц утастай уян зєєлєн утас буюу кабелийг тавьж холбоно.

Утас буюу кабелийн дан зэс, эсвэл дан хєнгєн цагаан, эсвэл хєнгєн цагаан болон зэсийн холимог судлуудыг багаж хэрэгсэл, аппарат, хавчаарын цуглуулгын гаргалгад холбогдох стандартуудын /ГОСТ 10434-82, ГОСТ 25154-82, ГОСТ 25705-83, ГОСТ 19104-79, ГОСТ 23517-79/ дагуу гїйцэтгэнэ.

3.103. Бїх тєрєл, ангилалын єрєє тасалгаануудад хамгаалалтын ган яндан хоолойг хооронд нь болон дамжин єнгєрєх хайрцгуудтай зєвхєн стандартын эрээстэй /резьба/ холболтоор холбоно.

Тэсрэлтийн ба галын аюултайгаас бусад бїх тєрєл, ангилалын єрєє тасалгаануудад нимгэн ханатай хамгаалалтын ган яндан хоолойг нимгэн тємрєєр хийсэн хонгиогоор, эсвэл

БНбД 3.05.07-90

28

томоохон голчтой ган янданг углан холбоосын їзїїрийн эргэн тойронд гагнаж залгана. Харин гагнахдаа яндан хоолойг цоо тєєнєн шатааж болохгїй.

3.104. Автоматжуулалтын системийн цахилгаан дамжуулах утас, кабелиудыг угсарч дуусаад гадаад їзлэг хийж, угсралтын ажил нь энэхїї дїрэм ба ажлын баримт бичигтэй тохирч байгааг магадлана. Дээрх шаардлагад нийцэж байгаа автоматжуулалтын системийн цахилгаан дамжуулах утас, кабелийн сїлжээний хєндийрїїлгийн эсэргїїцлийг шалгана.

3.105. Автоматжуулалтын системийн /хэмжилт, удирдлага, тэжээл дохиоллын г.м/ хэлхээнїїдийн цахилгаан дамжуулах утас, кабелийн сїлжээний хєндийрїїлгийн эсэргїїцлийг 500-1000 В хїчдэлийн мегаомметрээр хэмжинэ. Хєндийрїїлгийн эсэргїїцэл нь 0,5 Мом-оос багагїй байх ёстой.

Хєндийрїїлгийн эсэргїїцлийг хэмжихэд утас ба кабелиуд нь удирдлага, хяналтын самбар, ширээ, холболтын хайрцаг хавчаарын эгнээнїїдэд холбогдсон байх ёстой. 500-1000 В-ын мегаомметрээр туршиж болохгїй багаж хэрэгсэл, аппарат ба дамжуулах утсуудыг турших хэлхээнээс салгасан байх ёстой.

Хєндийрїїлгийн эсэргїїцлийг хэмжсэн дїнг тусгасан акт бичнэ.

Удирдлага, хяналтын самбар, ширээг угсрах ажил

3.106. Захиалагч нь автоматжуулалтын системийн удирдлага, хяналтын самбар, ширээг иж бїрдїїлэн угсрахад бэлэн болгож угсралтын байгууллагад хїлээлгэж єгнє. Иж бїрдэл болох зїйлїїд нь дээр дурдсан тоног тєхєєрємжїїдэд холбогдолтой аппарат, тоног, арматур, бэхэлгээний эд анги, тухайн самбар, ширээний гадна хэсэгт угсрах цахилгааны утас, кабелиуд ба дамжуулах шугам хоолойнууд, сїлжээнд холбох уг тоног тєхєєрємжїїдэд байвал зохих цахилгаан холболтын утас, кабелиуд, дамжуулах шугам хоолойн хэсгїїд, мєн уг тоног тєхєєрємж суурилуулж бэхлэх эд ангиуд хамаарна.

3.107. Нэг їйлдвэрт бус їйлдвэрлэдэг удирдлага, хяналтын самбар, ширээнїїдийг нэгтгэн угсрахдаа хооронд нь салдаг холбоосоор холбож дурын хэлбэртэй нэгдмэл самбар, ширээ /диспетчерийн ба машинчийн удирдлага, хяналтын самбар, ширээ/ болгон цуглуулж угсарна.

Бэхэлгээний эрээстэй холболтуудыг нягт наалдтал нь жигд чангалаад сулрахгїй болгох арга хэмжээ авна.

БНбД 3.05.07-90

29

3.108. Удирдлага, хяналтын самбар, ширээг суурьт байрлуулж тогтоосон тусгай зориулалтын хийцїїд дээр суури- луулна. Їїнд, хана ба багананд байрлуулах жижиг самбар, урьдчилан шигтгэж суулгасан хийц шаардахгїй хавтгай тавиур /статив/ хамаарахгїй. Самбарын тулгуур жаазыг шигтгэж суулга- сан хийцїїд дээр хєдєлгєєнгїй тогтоох їндсэн арга нь гагнуур байна.

Удирдлага, хяналтын самбар, ширээ, тавиуруудын тэгш байрлалыг утсан дїїжингээр шалгасны дараа бэхлэнэ.

Нэгдсэн самбарын туслах эд ангиуд, тоноглолыг /чимэглэ- лийн ба хєдєлгєєнт загвар бїдїївчийн самбар г.м/ угсрахдаа оворын їндсэн шугам ба нїїрний хавтангийн босоо шугамуудыг нїїрний ба хажуугийн хавтгайтай зэрэгцээ байхаар байрлуулна.

Хєдєлгєєнт загвар бїдїївчийг /мнемосхем/ ажлын баримт бичигт налуу байрлуулахаар тусгагдсан бол тїїний хазайлгах єнцгийн хїлцлийг ажлын баримт бичигт заасан хэмжээнд тохируулж тавина.

3.109. Удирдлага, хяналтын самбар, ширээ, тавиуруудын цахилгаан болон дамжуулах шугам хоолойн оруулгуудыг угсралтын байгууллагын хамаарах салбарын стандарт /ОСТ 36.13-76/ буюу тусгай зааврын дагуу гїйцэтгэнэ.

3.110. Угсралтын ажлын їйлдвэржїїлэлтийн тєвшинг дээшлїїлэх зорилгоор автоматжуулалтын тоног тєхєєрємжийг байрлуулахад зориулан їйлдвэрлэсэн єрєє тасалгааг хэрэглэвэл зохино. Їїнд, зориулан машинчийн болон диспетчерийн иж бїрэн єрєє, мэдрїїлїїдийн /датчик/ иж бїрэн єрєє гэх мэтээр їйлдвэрлэж болно. Ийм зориулалтын єрєє, тасалгааны дотор нь байвал зохих зориулалтын тоног тєхєєрємж /удирдлага, хяналтын самбар, ширээ, тавиур/, тэдгээрийг холбох цахилгааны утас, шугам хоолойг иж бїрдїїлж угсраад угсралтын байранд нь авчирч цахилгааны болон бусад дамжуулах шугам хоолойн холболтыг хийнэ.

3.111. Їйлдвэрийн аргаар бэлдсэн цогцолбор тоног тєхєєрємжтэй автоматжуулалтын єрєє тасалгаануудад холбох цахилгааны болон бусад дамжуулах шугам хоолойн холболт болон тєгсгєлийн їзїїрлэгээс БНбД 3.05.04-90 /СНиП 3.05.06-85/ ба энэхїї дїрмийн дагуу гїйцэтгэнэ.

Автоматжуулалтын багаж, хэрэгслийг угсрах ажил

3.112. Автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг угсралтад шилжїїлэхэд захиалагч, гїйцэтгэгч хоёр тал уг багаж хэрэгслїї- дийг нэг бїрчлэн нарийвчлан шалгаад протокол хєтлєж хїлээлцэнэ.

БНбД 3.05.07-90

30

Багаж хэрэгсэл, тоног тєхєєрємжийг эвдэж тараах, алдаж дутаахаас урьдчилан сэргийлж, ерєнхий гїйцэтгэгч /эсвэл захиалагч/ албан бичгээр зєвшєєрєл єгсний дараа тэдгээрийн угсралтын ажлыг гїйцэтгэнэ.

Єєрєєр хэлбэл, ерєнхий гїйцэтгэгч, захиалагч нар нь багаж хэрэгсэл, тоног тєхєєрємжийг угсрах байр, харуул хамгаалалтыг сайжруулсан байх ёстой.

3.113. Автоматжуулалтын багаж хэрэгслийн шалгалтыг захиалагч, эсвэл тэдгээрийн зїгшрїїлэлт хийх мэргэжлийн байгууллага єєрсдийн хэрэгслээр батлагдсан аргаар улсын стандарт ба багаж хэрэгслийг їйлдвэрлэсэн заводын зааварт заасан шаардлагын дагуу гїйцэтгэнэ.

3.114. Автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг шалгасны дараа угсрах байранд нь хїргэхээр тээвэрлэхэд бэлтгэнэ. Їїний тулд хєдєлгєєнтэй хэсгїїдийг хєдєлгєєнгїй болгож бэхлээд холболтын тєхєєрємжїїдэд чийг, тоос шороо орохгїй хамгаалалт хийнэ.

Бїх багаж хэрэгсэл, тоног тєхєєрємжийг доргио, чичиргээ, цохилтын хамгаалалттай хайрцаг, саванд хийж эдврэл гэмтлээс урьдчилан хамгаална.

Автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг угсрахад зориулан їйлдвэрээс нь хамт ирїїлсэн багаж, тоноглол бэхэлгээний эд ангиудыг угсралтын байгууллагад иж бїрнээр нь хїлээлгэж єгнє.

3.115. Автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг объект дээр угсрахдаа ажлын баримт бичигт заасны дагуу байрлуулна.

Тэдгээрийг угсрахдаа хэмжилтийг нарийн хийх болон багаж хэрэгсэл, тэдгээрийн хаалт, арматур тохируулгын тоноглолд /кран, вентиль/, сэлгэх залгуур, тохируулгын бариул г.м/ чєлєєтэй хїрч болох нєхцєлїїдийг хангавал зохино.

3.116. Угсралт ба ашиглалтын їед хїн хїрэхэд хэцїї байрлалтай хэсэгт автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг угсралтын ажил эхлэхийн ємнє шат тавцан, худаг зэрэг ажлын баримт бичигт заасан хийцїїдий угсарч бэлтгэнэ.

3.117. Автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг їйлдвэрлэсэн заводаас нь ирїїлсэн угсралт, ашиглалтын зааварт дурдсан орчны агаарын чийглэг, халуун хїйтний нєхцєлд тохирох єрєє тасалгаанд суурилуулна.

3.118. Автоматжуулалтын багаж хэрэгслийн гадна талаас холбох дамжуулах шугам хоолойн холболтыг ГОСТ 25164-82, ГОСТ 25165-82 стандартын дагуу, цахилгааны утас, кабелиудын холболтыг ГОСТ 25154-82, ГОСТ 10434-82, ГОСТ 25705-83, ГОСТ 19104-79, ГОСТ 23517-79 гэсэн стандартын шаардлагын дагуу тус тус гїйцэтгэнэ.

БНбД 3.05.07-90

31

3.119. Автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг тэдгээрийн иж бїрдэлд нь орох бэхэлгээний тоноглолоор хийц-бїтэцэд нь тохирох аргаар бэхлэнэ.

Хэрэв тухайн багаж хэрэгслийн бїрдэлд бэхэлгээний тоноглол нь ороогїй бол тэдгээрийг бэхэлгээнд хэрэглэдэг жирийн тоноглолоор бэхлэнэ.

Доргиотой суурь дээр байрлуулсан багаж хэрэгслийн эрэг шурагтай бэхэлгээ нь єєрєє сулрахаас /пїрш, шайб, сєрєг гайк г.м/ хамгаалах арга хэмжээ авна.

3.120. Автоматжуулалтын багаж хэрэгсэлд дамжуулах шугам хоолой болон цахилгааны утас, кабелийг оруулж холбох зориулалттай нїхнїїдийг оруулгыг нь хийтэл таглаатай байлгана.

3.121. Автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг їйлдвэрлэсэн заводын заавар ба БНбД 3.05.04-90 /СНиП 3.05.06-85/ дїрмийн дагуу их биеийг нь газардуулна.

3.122. Шингэний термометр, термосигнализатор, даралтын термометр, термопар, термомопротивление г.м дулааны їйлчлэлийн багажийн мэдрїїлїїдийг хэмжих бодисын урсгалын тєвд байрлуулна. 6МПа /60 кгх/см 2 / даралттай, 40 м/с хурдтай уур ба 5 м/с хурдтай усанд мэдрїїлийг хэмжих бодисоор 135 мм-ээс /шугам хоолойн ханын дотор талаас/ илїїгїй гїнд суулгана.

3.123. Термопар ба эсэргїїцлийн дулаан хувьсгуурын /термопереобразователь сопротивления/ ажлын хэсгїїдийг хянах гадаргууд нягт наалдуулж тавина.

Эдгээр багаж хэрэгслийг угсрахын ємнє тэдгээрийн шугам хоолой ба тоног тєхєєрємжтэй наалдуулах гадаргуугийн їндсэн тємєрлєгийг гаргаад гялалзтал зїлгэсэн байх ёстой.

3.124. Шаазан бїрээстэй термопарыг єндєр хэмтэй бодис дотор шаазан бїрээснийх нь уртын хэмжээгээр суулгаж болно.

3.125. Янз бїрийн тємєрлєгєєр хийсэн хамгаалах бїрээстэй термометрийг тїїний заводын паспортод зааснаас илїїгїй гїнд суулгана.

3.126. Даралтын термометрийн /манометрические термометрын/ гуурсуудыг орчны агаарын хэмээс их буюу бага хэмтэй байх гадаргуугаар дамжуулж тавьж болохгїй. Эдгээр гуурсуудыг халуун, эсвэл хїйтэн гадаргуутай газруудад зайлшгїй тавихад тулгарвал гуурс ба гадаргуугийн хооронд гуурсыг хэт халалт, хєрєлтєєс хамгаалах агаарын завсар їлдээх буюу дулааны найдвартай хєндийрїїлэг хийж єгнє.

Даралтын термометрт очих гуурсуудыг туушид нь механик гэмтэлд оруулахгїй хамгаалалт хийнэ.

БНбД 3.05.07-90

32

Гуурс нь хэт уртадвал 300 мм-ээс багагїй голчтой цагираглаж эвхэнэ. Эвхээстэй гуурсын эргэн тойронд 3 газарт тємєрлєг биш зїйлээр боогоод багажны дэргэд бэхлэж єгнє.

3.127. Уур буюу шингэний даралтын хэмжих багажийг гол шугам хоолойноос салаалж авсан цэгтэй нэг тєвшинд тавина. Хэрэв энэ шаардлагыг хангах боломжгїй байвал ажлын баримт бичигт уг хэмжїїрийг тавих байр ба хэмжилтийн алдааг залруулах байнгын илтгэлцїїрийг тодорхойлж єгсєн байна.

3.128. Шингэний хэлбэртэй манометрийг эгц босоо байрлуулна. Манометрийн доторх шингэн нь булингаргїй тунгалаг, агаарын мэдэгдэхїйц хольцгїй байх ёстой.

Пїрштэй манометр /вакуумметр/-ыг босоогоор байрлуулна.

3.129. Хуваарилах савыг батлагдсан норм буюу зураг тєслийн ажлын зургийн дагуу, лугшилтыг салаалж авсан газрын ойролцоо байрлуулна.

Хуваарилах савуудыг байрлуулахдаа тэдгээрийн хяналт тавих нїхнїїд нь тэг тєвшинд байхаар ба ашиглалтын хїмїїс їйлчилгээ хийхэд амархан байхаар байрлалыг сонгож тавина.

3.130. Тєвшний пьезометрийн хэмжилтийн їед хэмжїїрийн гуурсны онгорхой їзїїрийг хэмжигдэх хамгийн бага тєвшингээс доор байрлуулах ёстой. Хэмжїїрийн гуурс доторх хий буюу агаарын даралт нь шингэний хамгийн доод тєвшинд байхад хий /агаар/ нь гуурсаар чєлєєтэй гїйж байхаар хэмжээтэй байвал зохино.

Пьезометрийн тєвшний хэмжїїрїїдийн доторх хий буюу агаарын зарцуулалтын бїх алдагдал, шїїрэлтийг нєхєх ба хэмжих системийн шаардлагатай шуурхай ажиллагааг хангах хэмжээнд тохируулсан байх ёстой.

3.131. Физик-химийн шинжилгээний багаж ба тэдгээрийн салаалж авах тєхєєрємжийн угсралтыг, багаж їйлдвэрлэсэн заводын зааврын шаардлагыг хатуу баримтлаж хийнэ.

3.132.Шууд заах ба єєрєє бичих багаж хэрэгслийг хананд, эсвэл шалан дээр бэхлэгдсэн шонд тавих тохиолдлуудад тэдгээр багаж хэрэгслийн хуваарь, бичгийн тууз, хаалтын тоног /арматур/, хяналт ба тохируулах эд ангиудыг 1-1,7 м єндєрт, хаалтуудын удирдлагын эд ангийг багаж хэрэгслийн хуваарьтай нэг тєвшинд байрлуулна.

3.133. Технологийн ажиллагааг /дамжлагыг/ удирдах автомат системийн агрегатын ба тооцоолон бодох иж бїрэн тоног тєхєєрємжийн угсралтыг їйлдвэрлэсэн заводын баримт бичгийн дагуу гїйцэтгэнэ.

БНбД 3.05.07-90

33

3.134. Технологийн аппарат, шугам хоолой дотор угсрагдах автоматжуулалтын бїх тєрлийн багаж хэрэгслийг /нарийсгалтын ба салаалж авах тєхєєрємж, тоолуур, ротаметр, тєвшний хэмжїїрийн хєвїїр, шууд їйлчлэлийн тохируулуур г.м/ ажлын баримт бичиг ба энэхїї дїрмийн 5 дугаар хавсралтад заасан биелїїлбэл зохих шаардлагын дагуу тавьж угсарна.

4. Нэгбїрчилсэн туршилт

4.1. Автоматжуулалтын системийг ажлын баримт бичигт заасан хэмжээнд угсраад нэгбїрчилсэн туршилт хийсний дараа ажлын комисс ашиглалтад хїлээлгэж єгнє.

4.2. Нэгбїрчилсэн туршилтаар дор дурдсан ажлыг гїйцэтгэнэ. Їїнд:

а/ угсрагдсан автоматжуулалтын систем нь ажлын баримт бичиг ба энэхїї дїрмийн шаардлагад тохирч байгааг магадлах;

б/ дамжуулах шугам хоолойнуудад бат бэхийн ба нягтын туршилт хийх;

в/ цахилгаан дамжуулах хэлхээнїїдэд хєндийрїїлгийн хэмжилт хийх.

4.3. Угсрагдсан автоматжуулалтын систем нь ажлын баримт бичигтэй тохирч байгааг магадлахад, автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг тавьсан байрлал нь зєв байгаа эсэх, мєн багаж хэрэгслїїдийг маяг /загвар, тип/ ба тоног тєхєєрємжийн ангилалын техникийн тодорхойлолт нь нэрсийн жагсаалттай тохирч байгаа эсэх, автоматжуулалтын багаж хэрэгсэл, удирдлага, хяналтын самбар, ширээ, технологийн ажиллагааг /дамжлагыг/ удирдах бие даасан автомат системїїдийн бусад хэрэгсэл, цахилгаан хэлхээ болон дамжуулах шугам хоолойг угсарсан арга нь энэхїї дїрэм ба ашиглалтын заавруудын шаардлагад тохирч байгаа эсэхийг нарийвчлан їзэж шалгана.

4.4. Дамжуулах шугам хоолой бат бэх ба нягтын туршилт, цахилгаан хэлхээний хєндийрїїлгийн эсэргїїцлийн хэмжилтийг энэхїї дїрмийн 3 дугаар бїлгийн заалтын дагуу гїйцэтгэнэ.

4.5. Нэгбїрчилсэн туршилт хийсний дараа акт бичээд энэхїї дїрмийн заавал биелїїлэх 1 дїгээр хавсралтад дурдсан їйлдвэрлэлийн баримт бичгийг хавсаргана.

4.6. Автоматжуулалтын системийн бие даасан хэсгїїдийг угсарсны дараа тусгаар системээр нь зїгшрїїлтэд шилжїїлж болно. /Жишээ нь, диспетчерийн удирдлагын хэсэг, машинчийн удирдлагын хэсэг г.м/. Зїгшрїїлтэд хїлээлгэж єгєхдєє нэг бїрчлэн туршсан акт бичнэ.

БНбД 3.05.07-90

34

5. Зїгшрїїлэн явуулах туршилт тохируулгын ажил

5.1. Зїгшрїїлэн явуулах ажлыг БНбД 3.05.05-89 /СНиП 3.05.05-84/ дїрмийн заавал биелїїлэх 1 дїгээр хавсралт ба энэхїї дїрмийн дагуу гїйцэтгэнэ.

5.2. Зїгшрїїлэн явуулах ажлыг гїйцэтгэхэд ашиглалтад оруулж байгаа объектын зураг тєсєл ба технологийн хэм хэмжээ, “цахилгаан байгууламжийг тєхєєрємжлєх дїрэм /ПУЭ- орос хэл дээр/, “хэрэглэгчийн цахилгаан байгууламжийн техник ашиглалтын дїрэм", “цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын їед мєрдєх ауюлгїй ажиллагааны дїрэм” зэрэг дїрэм заавруудын шаардлагын дагуу ажиллана.

5.3. Захиалагч /ашиглагч/ байгууллага, эсвэл тїїний даалгавараар туршилт тохируулгын мэргэжлийн байгууллага нь технологийн тоног тєхєєрємжийг иж бїрнээр ажиллуулж шалгах ба нэгбїрчилсэн туршилт хийх їеэр тэдгээрийн зураг тєсєл, їйлдвэрлэсэн заводын техникийн нєхцєлийн дагуу туршилт хийх болон иж бїрнээр ажиллуулж шалгавал зохих автоматжуулалтын системийн бїрэн ажиллах нєхцєлїїдийг хангасан байх ёстой.

5.4. Захилагч /ашиглагч/ нь автоматжуулалтын системийн зїгшрїїлэлтийн ажил эхлэхийн ємнє автоматжуулалтын системийн гїйцэтгэх механизмуудад холбогдолтой бїх тохируулах болох хаах арматурыг ажилд оруулсан байна. Мєн гал унтраах автомат систем, дохиоллыг ажилд оруулсан байна.

5.5. Автоматжуулалтын системийг зїгшрїїлэн явуулах ажлыг 3 їе шатаар гїйцэтгэнэ.

5.6. Нэгдїгээр їе шатанд, бэлтгэл ажлуудыг гїйцэтгэж, автоматжуулалтын системийн ажлын баримт бичиг, автоматжуулалтын багаж хэрэгслїїдийн їндсэн тодорхойлолтыг судлана.

Автоматжуулалтын багаж хэрэгслїїдийг шалгаж, аппаратуудын тусгаар эд ангиудыг тохируулна.

5.7. Автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг шалгахад захиалагч нь дор дурдсан їїргийг гїйцэтгэнэ. Їїнд:

а/ автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг їйлдвэрлэлийн байранд шалгах газарт нь авчрах;

б/ шалгах гэж байгаа автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг їйлдвэрлэсэн заводоос нь ирїїлсэн ажлын тусгай багаж, автоматжуулалтын системийн сэлбэг хэсгїїд, тїїнчлэн иж бїрдэлд оруулж ирїїлсэн шалгалтын тоног тєхєєрємжїїд, ажлын тусгай багажуудыг зїгшрїїлэн явуулах ажлыг гїйцэтгэх

БНбД 3.05.07-90

35

байгууллагад шалгалтын ажил хийх хугацаанд тїр хэрэглїїлэхээр єгнє.

5.8. Автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг шалгахад аппаратуудын техникийн їндсэн тодорхойлолтууд нь їйлдвэрлэсэн заводын паспорт ба заавруудаар тогтоосон шаардлагад тохирч байгааг магадлана. Шалгалт, тохируулгын їр дїнг актад, эсвэл техникийн паспортод нь бичнэ.

Хэвийн бус ажиллагаатай болон гэмтэлтэй автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг засуулах, эсвэл солиулахаар захиалагчид єгнє.

Техникийн баримт бичиггїй /паспорт, гэрчилгээ г.м/ иж бїрдлээс задлан авсан бєгєєд техникийн нєхцєлд заагаагїй єєрчлєлт оруулсан автоматжуулалтын багаж хэрэгсэлд шалгалт хийхээр хїлээж авахыг хориглоно.

Автоматжуулалтын багаж хэрэгсэлд шалгалт хийсний дараа тїїнийг актаар угсралтад шилжїїлж єгнє.

5.9. Хоёрдугар їе шатанд, Автоматжуулалтын системийн бие даах хэсгїїдийг угсарсны дараа тус тусд нь зїгшрїїлэлт хийнэ. Энэ їе шатанд дор дурдсан ажлуудыг гїйцэтгэнэ. Їїнд:

а/ автоматжуулалтын багаж хэрэгслїїдийн угсралт нь їйлдвэрлэсэн заводын ба ажлын баримт бичгїїдийн шаардлагад тохирч байгааг магадлана. Автоматжуулалтын системийн багаж хэрэгслийн угсралтад илэрсэн гэмтэл согогийг угсралтын байгууллага арилгах;

б/ гэмтэлтэй байгаа эд ангиудын /ламп, диод, резистор, хайламтгай хамгаалуур, модуль г.м/ оронд захиалагчаас шинэ эд анги авч тавих;

в/ гїйцэтгэх механизмуудын техникийн тодорхойлолтуудыг шалгаад фаз тохируулах;

г/ дохиолол, хамгаалалт, хориг тїгжээ ба удирдлагын системийн эв зїйн холбоо /логик/-ны болон тїр харилцан уялдаатай ажиллагаануудыг тохируулах. Дохио-мэдээлэл зєв дамжиж байгааг магадлан шалгах;

е/ объектын техникийн тодорхойлолтуудыг урьдчилан тогтоогоод системийн аппаратын тооцоо ба тохируулгыг хийх;

ж/ технологийн тоног тєхєєрємжїїдийг нэг бїрчлэн ажиллуулж туршихын тулд автоматжуулалтын системийг ажилд оруулахад /залгахад/ бэлтгэх, автоматжуулалтын системийн бие даах хэсгїїдийг ажиллуулах явцад аппаратын техникийн їзїїлэлтийн тохируулгад нарийвчилсан заслал хийх;

з/ їйлдвэрлэлийн ба техникийн баримт бичгїїдийг бичиж баталгаажуулж бїрдїїлнэ.

БНбД 3.05.07-90

36

5.10. Автоматжуулалтын системийн ба тїїний тусгаар багаж хэрэгслїїдийг шалгахад шаардлагатай дамжуулах шугам хоолой болон цахилгаан хэлхээний таслалт ба сэлгэн залгалтыг туршилт тохируулга, зїгшрїїлэлтийн ажлыг гїйцэтгэгч байгууллагын хїмїїс хийнэ.

5.11. Зєвхєн дор дурдсан нєхцєлїїдийг бїрдїїлсний дараа автоматжуулалтын системийг ажилд оруулж болно. Їїнд:

а/ автоматжуулалтын багаж хэрэгслийн ба холбооны сувгуудын ашиглалтын нєхцєлд /халуун, хїйтэн, чийглэг, орчны идэмхий чанар г.м/ тавих шаардлага, аюулгїй ажиллагааны дїрэм заавруудын зєрчилгїй байх;

б/ автоматжуулалтын багаж хэрэгслийн їзїїлэлтийг тогтоон /тодорхойлон/ тохируулах, автоматжуулалтын системийг туршаад ашиглалтад єгєхєд шаардагдах хамгийн бага технологийн ачааллаар автоматжуулж байгаа объектыг хангасан байна.

в/ автоматжуулалтын багаж хэрэгслийн тєхєєрємжийн ажиллах тавилуудыг ажлын баримт бичигт заасантай буюу захиалагчийн /ашиглагчийн/ тогтоож єгсєнтэй тохируулсан байна.

Угсралтын ажлыг дуусгасан тухай энэхїї дїрмийн заавал биелїїлэх 1-р хавсралтад дурдсан баримт бичгийг бїрдїїлж захиалагчид /ашиглагчид/ хїлээлгэн єгсєн байна.

5.12. Гуравдугаар їе шатанд, Автоматжуулалтын системийг иж бїрнээр /цогцолбороор/ нь зїгшрїїлэх, автоматжуулалтын багаж хэрэгслїїд ба холбооны сувгуудын їзїїлэлтийг хооронд нь уялдуулан автоматжуулалтын системийг ашиглахад болоцоотой хэмжээнд хїргэж тохируулах ажлыг гїйцэтгэнэ.

Энэ їе шатанд дор дурдсан ажлыг тус бїрээр хийнэ. Їїнд: а/ дохиолол, хамгаалалт, удирдлагын системїїдийн эд

анги ба тєхєєрємжїїдийн ажиллах дараалал нь ажлын баримт бичигт заасан дэс дараалалтай /алгоритм/ тохирч байгааг шалгаад тэдгээрээс ажиллаагїй буюу буруу хуурмаг ажиллаж байгаа эд ангийг илрїїлэн тодорхой байрлал буюу тавилд байх тєхєєрємжийн тавилуудыг ажиллах їзїїлэлт дээр нь тогтоож тавих;

б/ хааж тохируулах тоноглол /арматур/-ын нэвтрїїлэх чадвар нь технологийн ажиллагааны шаардлагад тохирч байгаа ба залгууруудын їйлчлэл нь /ажиллагаа/ зєв байгааг шалгах;

в/ тохируулгын эд ангиудын зарцуулалтын тодорхойлолтыг тогтоож, тэдгээрт байгаа тохируулгын хэрэгслээр шаардлагатай буу байвал зохих хэмжээнд нь оноож нарийвчлан тааруулж тавих;

БНбД 3.05.07-90

37

г/ автоматжуулалтын системийг ажилд оруулахад /залгахад/ бэлтгэж технологийн тоног тєхєєрємжийг иж бїрнээр /цогцолбороор/ нь ажиллуулж шалгах зорилгоор автоматжуулалтын системийг зэрэг ажиллуулан сорьж їзэх;

д/ объектын статик, динамик тодорхойлолтыг нарийвчлан хянаж, автоматжуулалтын системийн їзїїлэлтийг оноон тохируулсан хэмжээнїїд нь ажлын явцад харилцан бие биедээ нєлєєлєх нєлєєллийг харгалзаж заслал хийх;

е/ тєслийн хїчин чадлыг эзэмших їед тоног тєхєєрємжийн ашиглалтын ажиллагааг хангахад автоматжуулалтын систем нь тохирох чадварыг тодорхойлох туршилт явуулах;

ж/ автоматжуулалтын систем нь ашиглалтын їед хэрхэн ажиллаж байгаад шинжилгээ хийж дїгнэлт гаргах;

з/ їйлдвэрлэлийн баримт бичгийг бичиж бїрдїїлнэ. 5.13. Барилга-угсралтын ажлыг бїрэн гїйцэтгээд “Барилга

объектыг ашиглалтад хїлээн авах” дїрэм ба энэ дїрмийн ажиллагаатай байгаа тоног тєхєєрємжид хамаарах шаардлагуудын ажлын комиссоор хїлээж авсан ба технологийн ажиллагаа тасралтгїй тогтонги болсны дараа 3 дугаар їе шатны ажлуудыг гїйцэтгэнэ.

5.14. Тохируулах эд ангиудын зарцуулалтын тодорхойлолтууд ба нэвтрїїлэх чадварыг хэмжиж тогтоох ажлыг дамжуулах шугам хоолой доторх ажлын бодисын їзїїлэлтїїд нь стандарт, ажлын баримт бичиг, тохируулах арматурын паспортод тогтоосон нормд тохирч байгаа їед гїйцэтгэнэ.

5.15. Дохиолол ба хамгаалалтын системийн тєхєєрємж, эд ангиудын ажлын баримт бичигт, эсвэл бусад технологийн баримт бичигт тогтоогдсон ажиллах тавилыг оноон тохируулах ажлыг зєвхєн захиалгачаас /ашиглагчаас/ шинэ їзїїлэлт батлаж єгсєний дараа гїйцэтгэнэ.

5.16. Технологийн тоног тєхєєрємжийг иж бїрнээр нь ажиллуулж шалгах хугацаанд автоматжуулалтын системийг хамт ажиллуулахаар бэлтгэхэд зориулан захиалагчаас туршилт тохируулгын /зїгшрїїлэн явуулах/ байгууллагад ажилд залгаж їзэх автоматжуулалтын системийн нэрсийн жагсаалт, тэдгээрийг залгах графикийг єгнє.

5.17. Ажиллуулж эхэлсэн автоматжуулалтын системд їйлчилгээ хийхээр томилогдсон туршилт тохируулгын байгууллагын хїмїїс аюулгїй ажиллагааны дїрэм ба ажиллагаатай байгаа їйлдвэрт мєрдєх дїрмийн зааварчилгаа авсан байна. Энэ зааварчилгааг ашиглагч байгууллагын эрх бїхий албан тушаалтан їйлдвэрийн захиргаанаас тогтоогдсон

БНбД 3.05.07-90

38

хэм хэмжээ, журмын дагуу єгєєд зориулалтын журналд бичиж зааварчилгаа авсан хїмїїсээр гарын їсэг зуруулна.

5.18. Автоматжуулалтын системийн ажлын їзїїлэлтэд ажлын баримт бичгээр тодорхой шаардлага тавигдаагїй тохиолдолд захиалагч нь тийм шаардлагуудыг тодорхойлон тогтоогоод тохируулгын байгууллагатай зєвшєєрєлцєнє.

Автоматжуулалтын системийн ажлын їзїїлэлтэд тавих шаардлагыг тогтоохдоо юуны ємнє системийн найдвартай ажиллагаа, чанарын їзїїлэлтэд тавих шаардлагыг їндэслэнэ.

5.19. Автоматжуулалтын объектын бодит тодорхойлолтыг тогтоох їед технологийн тоног тєхєєрємжїїдийн ажлын горимын єєрчлєлт хийх бїх ажиллагааг захиалагч гїйцэтгэнэ. Автоматжуулалтын системийг ажилд оруулсан /залгасан/, ажлаас гаргасан /тасалсан/ бїх їйлдлийг шуурхай ажиллагааны журналд бичнэ.

5.20. Автоматжуулалтын системийн туршилт тохируулгын ажлыг баримт бичиг, їйлдвэрлэсэн заводын заавар, барилга байгууламжийг ашиглалтад хїлээн авах зэрэг албан ёсны баримт бичгїїдийн шаардлагын дагуу гїйцэтгэнэ.

5.21. Туршилт тохируулгын ажлыг гїйцэтгэх байгууллага нь автоматжуулалтын тусгаар системїїдийн туршилт тохируулгын ажлын хэмжээ ба нєхцєлийг тусгасан хєтєлбєрийг боловсруулахад захилагч /ашиглагч/-аар батлуулна. Уг хєтєлбєр энэ дїрмийн 5.5 - 5.12 дугаар зїйлїїдэд заасан ажлыг тусгасан байна.

5.22. Туршилт тохируулгын ажлыг гїйцэтгэж дуусаад протокол бичнэ. Уг протоколд автоматжуулалтын системийн ажиллагааны їнэлгээ болон цаашид ашиглалтын їеийн ажиллагааны талаар дїгнэлт, зєвлємжїїдийг бичнэ. Автоматжуулалтын системийн ажиллагаг цаашид боловсронгуй болгох талаар зєвлємжийг захиалагч /ашиглагч/ байгууллага хэрэгжїїлнэ.

5.23. Захиалагч /ашиглагч/ байгууллагатай тохиролцсоноор автоматжуулалтын системийн туршилт тохируулгын ажлыг гїйцэтгэж шалгасан бие даан ажиллах хэсгїїдээр нь, эсвэл бїхэл бїтэн цогцолбор системээр нь, мєн технологийн дамжлага буюу цех тус бїрээр нь ашиглалтад хїлээлгэн єгч болно.

Автоматжуулалтын системийн хэсэгчлэн болон цогцолбороор нь ашиглалтад хїлээлгэн єгєхдєє энэ дїрмийн заавал биелїїлэх 1 дїгээр хавсралтад дурдсан актыг боловсруулан бїрдїїлж єгнє. Энэ актад дор дурдсан баримт бичгїїдийг хавсаргана. Їїнд:

БНбД 3.05.07-90

39

1/ автоматжуулалтын багаж хэрэгсэл ба тєхєєрємжийн ажиллах їзїїлэлтийн тавилын жагсаалт;

2/ автомат удирдлага, тохируулгын системийн оноон тохируулах їзїїлэлтийн хэмжээний жагсаалт;

3/ автоматжуулалтын системийн туршилтын хєтєлбєр ба протоколууд;

4/ захиалагчтай зєвшєєрєлцєж оруулсан бїх єєрчлєлтийг уг тусгасан, ажлын баримт бичигт байвал зохих бїх зарчмын бїдїївчїїд;

5/ автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг їйлдвэрлэсэн заводын паспорт ба зааврууд;

6/ угсралт, туршилт хэмжилт, тохируулга, зїгшрїїлэлт хийх явцад захилагчаас авсан нэмэлт баримт бичгїїд эдгээр болно.

5.24. Зураг тєсєлд тусгагдсан автоматжуулалтын системийн туршилт тохируулгыг хийж зїгшрїїлэн явуулж бїрэн ажиллуулаад ашиглалтад хїлээлгэн єгч актыг бїрдїїлснээр зїгшрїїлэн явуулах ажил дууссанд тооцно.

БНбД 3.05.07-90

40

Заавал биелїїлэх 1 дїгээр хїснэгт

АВТОМАТЖУУЛАЛТЫН СИСТЕМИЙГ УГСРАХ БА ТУРШИЛТ ТОХИРУУЛГА ХИЙХЭД БЇРДЇЇЛЭХ

ЇЙЛДВЭРЛЭЛИЙН БАРИМТ БИЧГЇЇД

Баримт бичгийн нэр

Баримт бичгийн агуулга

Тайлбар

1. Ажлын баримт бичгийг ажил гїйцэтгїїлэхээр хїлээлгэн єгсєн акт

БНБI.Р2.Р1-85 /СН 202-81/ ба барилгын зураг тєсєл боловсруулах стандартын системийн дагуу иж бїрдїїлсэн баримт бичгїїд, иж бїрэн нэгтгэл болон зангилгааны аргаар угсралтын ажлыг гїйцэтгэх боломжийн судалгаа ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлїїд

Баримт бичгийг хї- лээлцсэн он, сар, єдєр зааж , єгч авсан бїх баримт бичгийн нэрс, хуудасны тоог бїрэн, нэгбїрчлэн бичээд захиалагч, ерєнхий гїйцэтгэгч, автомат- жуулалтын системийн угсрагч гурван байгуул- лагын бие тєлєєлєгч хариуцлагатай хїмїїс гарын їсэг зурцгааж тус бїр хувийг авна.

2. Объект нь автоматжуулалтын системийн угсралт явуулахад бэлэн болсон тухай акт

Агуулгыг БНбД 3.01.01-89 /СНиП 3.01.01-85/ дїрмийн дагуу тогтоосон байна.

Барилгын хана, багана, хучилт шаланд суулгаж хийсэн бэхэлгээний эд ангиуд ба технологийн тоног тєхєєрємж, аппара- тууд, мєн дамжуулах шугам хоолойнуудад 2.12 дугаар зїйлийн дагуу автоматжуулал- тын анхдагч багаж хэрэгслїїдийг зєв байрлуулсаныг актад онцлон тэмдэглэнэ.

3. Угсралтын ажлыг завсарласан тухай акт

Угсралтын ажлыг нэг сараас дээш хугацаагаар завсарлахад аль байгууллага юу хариуцаж байхыг тодорхойлж бичнэ. Мєн актад завсарлах болсон шалтгааныг тодорхой бичнэ.

Актыг бичихэд ерєнхий гїйцэтгэгч захиалагч /ашиглагч/, автоматжуулалтын системийг угсарч байгаа байгууллагын тєлєєлєгчид оролцож хїлээх їїргїїдээ биечлэн тохиролцоно.

БНбД 3.05.07-90

41

4. Далд ажлуудын чанарын баталгаа актууд

Холбогдох БНбД-ийн дагуу батлагдсан маягтаар бичнэ.

Угсралтын байгуул- лага, захиалгач /ашиглагч/, ерєнхий гїйцэтгэгчийн тєлєє- лєгчид оролцож бичнэ.

5. Дамжуулах шугам хоолойн бат бэхийн ба нягтын туршилт хийсэн актууд

Холбогдох БН-ын дагуу, батлагдсан маягт дээр бичнэ.

Мєн адил

6. Дамжуулах шугам хоолойн нягтын туршилтын хугацаанд даралтын уналтыг тодорхойлсон актууд

Мєн адил

Шатамхай, хортой ба шингэрїїлсэн хий /0,1 МПа хїртэл даралттайгаас бусад/ дамжуулах шугам хоолой, хїчилтєрєгч дамжуулах шугам хоолой, 10 МПа-аас дээш даралттай болон 0,001-ээс 0,095 МПа хїртэл їнэмлэхїй даралтын дамжуулах шугам хоолойнуудад энэ актыг бичнэ.

7. Хаалт, арматур, холбоосны тоног, шугам хоолойн тосыг цэвэрлэсэн тухай актууд

Мєн адил

Хїчилтєрєгч дамжуулах шугам хоолойнуудад энэ актыг бичнэ.

8. Гагнуурын ажлын журнал

Мєн адил 1 ба 2 дугаар ангиллын, мєн 10МПа- аас дээш даралтын дамжуулах шугам хоолойнуудад бїрдїїлнэ.

9.Хєндийрїїлгийн эсэргїїцэл хэмжсэн протоколууд

Мєн адил Хэмжилт хийсэн їргэлж хэлхээ тус бїрд нэрийг тодорхой зааж бичнэ

10. Дамартай хєлдїї кабелиудыг гэсгээсэн протоколууд

Мєн адил Хїйтний улиралд кабелийг тэнийлгэж сунгаж тавихад бїрдїїлнэ

11. Тэсрэх аюултай бїсэд цахилгаан хэлхээг угсарсан тухай баримт бичгїїд

Мєн адил

Зєвхєн тэсрэлтийн аюултай бїсэд гїйцэтгэсэн ажилд бїрдїїлнэ

БНбД 3.05.07-90

42

12. Галын аюултай бїсэд цахилгаан хэлхээг угсарсан тухай баримт бичгїїд

Мєн адил Зєвхєн галын аюултай бїсэд гїйцэтгэсэн ажилд бичнэ

13. Автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг шалгасан актууд

Мэргэжлийн байгуул- лага єєрєє боловс- руулж баталсан ба захиалагч, ашиглагч байгууллагуудтай зєвшєєрєлцсєн загвараар

Актыг туршилт тохируулгын байгууллага бичиж захиалагч ашиглагч нар батлан гарын їсэг зурсан байна

14. Автоматжуулалтын багаж хэрэгслийн угсралтын ажил гїйцэтгэх зєвшєєрєл

Агуулгыг холбогдох барилгын нормоор тогтоосон байна.

15. Угсарсан автоматжуулалтын багаж хэрэгслийн нэрсийн жагсаалт

Мэргэжлийн байгууллага захиалагч ашиглагч нарын тохиролцсон маягт

16. Тоног тєхєєрємжийг нэгбїрчлэн туршсаны дараа хїлээлцсэн акт

Барилга ашиглалтад хїлээн авах дїрэмд байгаа маягтаар

17. Ажлын баримт бичиг єєрчлєлт оруулах зєвшєєрєл бичгїїд

/УСТ/ ГОСТ 21201-78 стандартад байгаа маягтаар

18. Автоматжуулалтын системийг ашиглалтад оруулсан акт

Маягтыг хавсаргав. /Хавсралт-4/

Бие даасан системїїдэд тусгайлан туршилт тохируулга хийж ашиглалтад єгвєл актыг мєн тус бїрд нь бичнэ.

19. Автоматжуулалтын системийг ашиглалтад хїлээж авсан комиссын акт

Барилга ашиглалтад хїлээн авах заасан маягтаар

Зураг тєсєлд тогтоосон хэмжээнд гїйцэтгэсэн автоматжуулалтын системийн нийт ажилд бичнэ

БНбД 3.05.07-90

43

2 дугаар хавсралт

АВТОМАТЖУУЛАЛТЫН СИСТЕМИЙН ДАМЖУУЛАХ ШУГАМ ХООЛОЙГ АЖЛЫН БОДИС, ДАРАЛТААР НЬ

ЯЛГАСАН БЇЛЭГЛЭЛ БА АНГИЛАЛ

Дамжуулах шугам хоолойн зориулалт

Ажлын бодис ба тїїний їзїїлэлт /параметр/

Дамжуулах шугам хоолойн бїлэг

Дамжуулах шугам хоолойн бїлэг

Хий ба шингэний автоматуудын шийдвэр /їїрэг, даалгавар/ ба тэжээлийн системїїдийн, хєргєлт ба халаалтын бодис дамжуулах шугам хоолойнууд

Ус, агаар, тос В У

Шингэний автоматын шийдвэр /даалгавар/ дамжуулах системїїд

Р а ≤1,6 МПа /16 кгх/ см 2 / Р а 1,6 МПа /16 кгх/ см 2 /

А б П I

Лугшилтын, юїлэх болон туслах чанарын дамжуулах шугам хоолойнууд

Агаар, ус, уур, идэвхгїй хий, аюулгїй ба шатдаггїй хийнїїд болон шингэнїїд Р а М6 10 МПа хїртэл 100 кгх /см 2 /

БН /СН 527-80/-д хамаарагдах бусад хий ба шингэн

В

СН 527-80- аар

БНбД 3.05.07-90

44

3 дугаар хавсралт

АВТОМАТЖУУЛАЛТЫН СИСТЕМИЙН УГСРАЛТЫН АЖИЛД ХЭРЭГЛЭСЭН НЭР ТОМЪЁОНЫ АГУУЛГЫН ТОДОРХОЙЛОЛТУУД

1. Автоматжуулалтын багаж хэрэгсэл /Приборы и средства автоматизаций/. Автоматжуулалтын системд холбогдолтой хэмжих, хянах, мэдрэх, тооцох, дамжуулах, дохиолол, удирдах, шийдвэр гаргах, гїйцэтгэх ажиллагаатай бїх тєрлийн аппарат, тоноглол, багажуудын ерєнхий нэр.

2. Автоматжуулалтын систем /Система автоматизаций/. Автоматжуулалтын багаж хэрэгслїїдийг технологийн болон удирдлага, хяналтын тоног тєхєєрємжтэй дамжуулах шугам хоолой болон цахилгаан хэлхээгээр холбож угсран туршилт тохируулга хийж ашиглалтад оруулах боломжтой болгосон удирдлага, хяналтын системийн нэр.

3. Автоматжуулалтын системийн иж бїрдэл /Комплексная система автоматицазий/. Технологийн ажиллагаа /дамжлагад/ хяналт тавих, удирдлага, дохиоллыг хэрэгжїїлэх, бїх їйлдлийг хооронд нь уялдуулан гїйцэтгэж чадах автомат системийн нэр.

4. Ажлын бодис /дїїргэх бодис/ /Рабочая среда, заполняюшая среда/. Технологийн дамжлагаар дамжиж байгаа, эсвэл тусгай эх їїсвэрээс тоног тєхєєрємжийн ажиллуулах удирдлагын аппаратыг тэжээх зориулалтаар єгєгдєж байгаа, автоматжуулалтын системийн дамжуулах шугам хоолойгоор дамжиж, эсвэл шууд їйлчлэлээр автоматжуулалтын системийн мэдрїїлд буюу гїйцэтгэх механизмд їйлчлэх бодисын /хий, тос, шингэн, уур, ус г.м/ нэр.

5. Ажлын эд анги /Рабочий орган/. Автоматжуулалтын системд байгаа аппарат, тоног тєхєєрємжїїдэд єгєгдєж байгаа їїрэг даалгаварыг биелїїлэх уг аппарат, тоног тєхєєрємжїїдэд байгаа механизмын нэр.

6. Анхдагч багаж /Первичный прибор/. Хянаж байгаа ажлын бодис буюу технологийн ажиллагааны їзїїлэлтийг шууд заах буюу єєрєє бичих багажийн нэр.

7. Газардуулгын хїрээ /Заземляющий контур/. Цахилгаан байгууламжийг газардуулахад зориулсан газар дор ба ил хэсгїїдээс бїрдэх їргэлж сїлжээний нэр.

8. Гїйцэтгэх механизм /Исполнительный механизм/. Автоматжуулалтын системд єгєгдсєн шийдвэр /даалгавар/-ийг биелїїлэх аппарат тоног тєхєєрємжийн эд ангийн нэр.

БНбД 3.05.07-90

45

9. Даацын хийц /Несущая конструкция/. Дамжуулах шугам хоолой, утас, кабель, аппарат, тоног тєхєєрємжийн дээр нь тавьж бэхлэхэд зориулсан барилгын хийцийн нэр.

10. Дамжуулах шугам хоолой /Трубная проводка/. Автоматжуулалтад хэрэглэх янз бїрийн бодис дамжуулахад зориулан угсарсан яндан хоолой, хаалт арматур, салаалах холболтуудын цогцолборын нэр.

11.Даралттай хий дамжуулах шугам хоолой /Пневмокабель/. Автоматжуулалтын системийн ажиллагаанд шаардлагатай даралттай хий дамжуулах уян зєєлєн материал /резинлэг, нийлэг эдлэл, хуванцар/-аар хийсэн дамжуулах шугам хоолой буюу гуурсны нэр.

12. Лугшилтын дамжуулах шугам хоолой /Импульснай трубная проводка/. Ажлын бодисыг лугшмал хэлбэрээр дамжуулах шугам хоолойн нэр.

13. Туршилт тохируулгын ажил /Пусконаладочная работа/. Автоматжуулалтын системийг угсарсны дараа нэг бїрчлэн эсвэл иж бїрнээр нь ажиллуулж шалгахын тулд багаж хэрэгсэл, аппаратуудын ажиллагааны уялдаа, тэдгээрийн їзїїлэлт, тавилуудыг оноон тохируулах ажлын нэр.

14. Судал /цахилгаан дамжуулах утас ба кабельд/ /Жила проводов и кабелей/. Цахилгаан дамжуулах утас ба кабелийн хєндийрїїлгийн голд байгаа гїйдэл дамжуулах утасны нэр. Судал нь дан ганц цул, эсвэл олон буюу багц утастай байдаг.

15. Хавтгаалжин холболт /Фланцевое соединение/. Яндан хоолойнуудыг хооронд нь болон хаалт, арматуртай боолтоор холбоход зориулсан хийцийн нэр.

БНбД 3.05.07-90

46

Батлав ___________________ ___________________ /захилагч/ /ашиглагч/

АВТОМАТЖУУЛАЛТЫН СИСТЕМИЙГ АШИГЛАЛТАД ОРУУЛСАН ТУХАЙ

АКТ ¹ …

19 … онд .. –р сарын .. єдєр ______________________________

1. Гїйцэтэгч байгууллага: __________________________

______________________________________________ /туршилт тохируулгын ажлыг гїйцэтгэсэн байгууллага/

2. Комиссын бїрэлдэхїїн: Захиалагч байгууллагаас ________________________ ______________________________________________ ______________________________________________

/овог нэр, албан тушаал/ Гїйцэтгэгч байгууллагаас ________________________ _______________________________________________ _______________________________________________

/овог нэр, албан тушаал/ 3. Комисс ________________________________________

/системийн нэр, зориулалт/ _______________________________________________

Автоматжуулалтын системийг ажиллуулан ашиглалтад оруулах боломжийг тодорхойлон тогтоох ажлыг хамтран гїйцэтгэв.

4. Дээр дурдсан автоматжуулалтын системийг ашиглалтад оруулах талаар тогтоосон нь:

а/ Технологийн тоног тєхєєрємжийг __________ хугацаанд иж бїрнээр нь ажиллуулж шалгахад автоматжуулалтын систем саадгїй ажиллав.

б/ Автоматжуулалтын систем нь _____________________ _______________________________________________

/зураг тєсєл, дїрэм, норм, зааврын нэр/ _______________________________________________ зэрэг баримт бичгїїдийн шаардлагад бїрэн нийцэж байгааг магадлан тогтоов.

БНбД 3.05.07-90

47

Дээр дурдсан туршилтын їр дїнг їндэслэн комиссын шийдвэрлэсэн нь:

1. Хїлээлгэж єгєхєєр бэлтгэсэн автоматжуулалтын системийг ашиглагч байгууллагад хїлээлгэн єгєх;

2. Зїгшрїїлэн явуулах ажлыг ______________ їнэлэлттэй гїйцэтгэсэн гэж їзэх;

Актад хавсаргасан баримт бичиг. 1. ______________________ 2. ______________________ 3. ______________________ 4. ______________________

ЗЇГШРЇЇЛЭН ЯВУУЛАХ ЗАХИЛАГЧ АЖЛЫГ ГЇЙЦЭТГЭСЭН

____________________ _______________________ ____________________ _______________________

/нэр, гарын їсэг/ /нэр, гарын їсэг/

БНбД 3.05.07-90

48

5 дугаар хавсралт Заавал мєрдєнє.

ТЕХНОЛОГИЙН ТОНОГ ТЄХЄЄРЄМЖ БА ДАМЖУУЛАХ ШУГАМ ХООЛОЙ АВТОМАТЖУУЛАЛТЫН БАГАЖ ХЭРЭГСЭЛ ТАВИХАД БИЕЛЇЇЛЭХ ШААРДЛАГУУД

1.“Дамжуулах шугам хоолойн дотор нарийсгах тєхєєрємж тавих ажлыг ажлын зураг, тогтоосон нормын дагуу шингэн ба хийн зарцуулалтыг стандартын нарийсгах тєхєєрємжєєр хэмжих дїрэм”-ийг /Улсын стандартын газраас баталсан/ мєрдєж гїйцэтгэнэ.

2.Нарийсгах тєхєєрємжийг тавихын ємнє тїїний зураг тєсєл ба иж бїрдэлийн жагсаалттай нь тулгаж шалгана. Їїнд:

а/ дамжуулах шугам хоолойн голч, автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг тавих байрны боломж;

б/ нарийсгах тєхєєрємжид хэрэглэсэн материалын марк; в/ ажлын бодисын урсгалын чиглэл, нарийсгах

тєхєєрємжийн их бие дээр байх “нэмэх, хасах” тэмдэг нийцэж байгааг;

3.Нарийсгах тєхєєрємжийг ажиллуулж байхад тїїний их бие дээрх заах тэмдэг харагдаж байхуйц байрлуулж тавина.

Энэ шаардлагыг биелїїлэх боломжгїй бол тусгай пайзан дээр заах тэмдгїїдийг зураад їзэгдэхїйц газарт нарийсгах тєхєєрємжийн дэргэд нь зїїнэ.

4.Нарийсгах тєхєєрємжийг дамжуулах шугам хоолойд тавихад дор дурдсан техникийн шаардлагыг хангах ёстой. Їїнд:

а/ нарийсгах тєхєєрємжийн ємнє ба ард нь байвал зохих дамжуулах шугам хоолойн шулуун хэсгийн урт нь ажлын баримт бичигт заасан хэмжээтэй тохирч байх;

б/ залгаасны хавсрага, тавыг хоорондоо зэрэгцээ ба дамжуулах яндан хоолойн тэнхлэгт эгц босоо байрлалтай байхаар тавих; Залгаасны хавтгаалжуудын хоорондын зай нь нарийсгах тєхєєрємжийн урт дээр хоёр талд нь тавих жийргїїдийн зузааныг нэмсэнтэй тэнцїї байна.

в/ нарийсгах тєхєєрємжийн ємнєх хэсгийн дамжуулах шугам хоолойн дотор талын тоос шороог сайн цэвэрлэнэ. Тїїний дотор талд урсгалын хэлбэрийг єєрчлєхєд овон товонгїй болгох ба гагнуурын овгор хонхорыг тэгшилсэн байхаас гадна мєн нарийсгах тєхєєрємжийн ємнє, хойно нь дамжуулах яндан

БНбД 3.05.07-90

49

хоолойн хоёр диаметртэй тэнцїї урт хэсгийн дотор талд ямарч овон товон болон нїдэнд ажиглагдахаар тэгш бус гадаргуу гаргаж болохгїй;

г/ нарийсгах тєхєєрємж ба дамжуулах шугам хоолойн тэнхлэгийг яг нэг шугам дээр давхцуулан тохируулж нарийсгах тєхєєрємжийн їзїїрийн хавтгай нь тэнхлэгтэй эгц босоо байрлаж байхаар тавих;

д/ нарийсгах тєхєєрємжийн их бие дээр байгаа сумны чиглэл нь дамжуулах шугам хоолой дотуур урсах ажлын бодисын урсгалын чигтэй тохирч байна. Нарийсгах тєхєєрємжийн доторх нїхтэй ялтасын нїхний хурц ирмэгтэй тал ба нїхтэй тавих /сопло/ буюу яндангийн хэсгийн ирмэгийг мєлийлгєсєн талыг хэмжигдэх бодисын урсгалын эсрэг харуулж тавих;

е/ нягтруулгын жийргийг технологийн дамжуулах шугам хоолойн дотор гадаргуу руу илїї гаргаж болохгїй.

5.Хэмжигдэх бодисыг /даралт, салаалж авах тєхєєрємж болон нарийсгах тєхєєрємжєєс салаалсан хэсгїїдийг угсрах зориулалттай суулгамал хийцїїдийг хэвтээ ба налуу байрлалтай дамжуулах шугам хоолойн дэргэд дор дурдсанаар байрлуулна. Їїнд:

а/ хий ба агаар дамжуулах шугам хоолойд-дээд талд нь; б/ шингэн ба уур дамжуулах шугам хоолойд-хажуу

талд нь. 6.Технологийн дамжуулах шугам хоолойн дотор нь тавих

зарцуулалтын хэмжїїр /тоолуур г.м/-ийг дор дурдсан їндсэн шаардлагуудын дагуу угсарна. Їїнд:

а/ технологийн дамжуулах шугам хоолойг бїрэн угсарч дотор талыг сайтар цэвэрлэсний дараа тоолуурыг тавих, дамжуулах шугам хоолойг тоолууртай нь хамт турших;

б/ хурдны тоолуурыг дамжуулах шугам хоолойн шулуун хэсэгт зураг тєсєлд заасан цэгт тавих;

в/ холболтын хавтгаалжуудыг хоорондоо зэрэгцээ ба дамжуулах шугам хоолойн тэнхлэгт босоо байрлуулах;

7.Технологийн дамжуулах шугам хоолойд ротаметр, эзэлхїїний болон хурдны тоолуур тавьсан хэсэгт зохих хаалт арматур бїхий тойруу шугам хоолой тавина.

8.Хэрэв тоолуурын нэвтрїїлэх хоолой нь дамжуулах шугам хоолойн диаметрээс бага бол тоолуурыг конус хэлбэртэй хоёр нарийсгах хоолойн дунд тавина. Энэ тохиолдолд їндсэн дамжуулах шугам хоолой дээр нарийсгах хоолойн хоёр талд /ємнє, хойно нь/ хаалт /арматур/ тавина. Шилжїїлгийн /конус нїхтэй/ холболтын хавтгаалж хэрэглэхийг хориглоно.

БНбД 3.05.07-90

50

9.Бїх тєрлийн тєвшний хэмжїїрийн хєвїїрїїд, татуурга, татах механизм нь бусад зїйлд хавирахааргїй угсарна. Хєвїїрийн шилжих хэсгийн урт нь хэмжих хамгийн их тєвшинтэй тэнцїї буюу тїїнээс арай их байна.

10.Халуун хїйтний болон даралтын шууд їйлчлэлийн тохируулавчуудыг технологийн дамжуулах шугам хоолойд тавихдаа тэдгээрийн их бие дээрх сумны чиглэл нь хэмжих бодисын урсгалын чиглэлтэй тохирохоор тавьбал зохино.

11.Тохируулах хавхлагын ємнє, хойно нь байвал зохих дамжуулах шугам хоолойн шулуун хэсгийн уртыг зураг тєсєлд заасантай тохируулж угсарна.

12.Тохируулах хавхлагын жишмэл нэвтрїїлэлт нь дамжуулах шугам хоолойнхтой таарахгїй тохиолдолд конус хэлбэртэй шилжилтийн хоолойг хэрэглэж угсарна.

Шилжилтийн /конус нїхтэй/ холбоосны хавтгаалж хэрэглэхийг хориглоно.

13.Технологийн аппаратууд ба дамжуулах шугам хоолойн дотор тавих автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг /шууд їйлчлэлийн тохируулавч, нарийсгах тєхєєрємж, тохируулах хавхлага, тоолуур г.м/ аппаратууд, дамжуулах шугам хоолойнуудад цэвэрлэгээ угаалга хийсний дараа батбэхийн болон нягтрлын усан сорилт хийхийн ємнє тавина.

Хїчилтєрєгчийн аппарат ба шугам хоолойнуудад тэдгээрийн тослогийг арилгасны дараа автоматжуулалтын багаж хэрэгслийг тавина.

БНбД 3.05.07-90

51

ГАРЧИГ

1. Дїрмийн тодорхойлолт 3 2. Ерєнхий зїйл 4 3. Угсралтын ажлын бэлтгэл 4 

­  Объектыг угсралтын ажилд хїлээлгэн єгєх ба хїлээж авах ажил 7 

­  Тоног тєхєєрємж, бїтээгдэхїїн, материал, техникийн баримт бичгїїдийг угсралтын байгууллагад шилжїїлж єгєх ажил 9

4. Угсралтын ажил 10 ­  Ерєнхий шаардлага 10 ­  Хийцїїдийн угсралтын ажил 11 ­  Дамжуулах шугам хоолойн угсралтын ажил 12 ­  Хїчилтєрєгч дамжуулах шугам хоолойн

угсралтад тавигдах нэмэлт шаардлагууд 20 - 10 МПа /100 кгх/см 2 /-аас дээш даралтын

дамжуулах шугам хоолойнуудын угсралтад тавих нэмэлт шаардлагууд 21

- Дамжуулах шугам хоолойнуудын туршилт 23 ­  Автоматжуулалтын системийн цахилгаан

дамжуулах утас, кабелийн угсралтын ажил 27 ­  Удирдлага, хяналтын самбар, ширээнїїдийн

угсралтын ажил 29 ­  Автоматжуулалтын багаж хэрэгслийн

угсралтын ажил 30

5. Нэгбїрчилсэн туршилт 34 6. Зїгшрїїлэн явуулах туршилт, тохируулгын ажил 35 7. Нэгдїгээр хавсралт 41 8. Хоёрдугаар хавсралт 44 9. Гуравдугаар хавсралт 45 10. Дєрєвдїгээр хавсралт 47 11. Тавдугаар хавсралт 49