balzac honore de - serafita

ΟΝΟΡΕ ΝΤΕ ΜΠΑΛΖΑΚ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ελένη Αστερίου

ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ

1992

1

Βλέποντας σ' έναν χάρτη τις ακτές της Νορβηγίας, ποια φαντασία δεν θα γέμιζε από θαυμασμό για τ' αλλόκοτα ψαλιδίσματά τους, μακριά δαντέλα από γρανίτη όπου μουγγρίζουν ακατάπαυστα τα κύματα της Βόρειας Θάλασσας; Ποιος δεν ονειρεύτηκε το μεγαλοπρεπές θέαμα που προσΦέρουν αυτές οι ακτές χωρίς αμμουδιά, αυτή η ποικιλία μυχών, κολπίσκων, μικρών όρμων που κανένας τους δεν μοιάζει με τους άλλους και που όλοι τους είναι άβυσσοι χωρίς δρόμο επιστροφής ; Δεν θα έλεγε κανείς ότι στη φύση άρεσε να σχεδιάσει με ανεξίτηλα ιερογλυφικά το σύμβολο της νορβηγικής ζωής, δίνοντας σ' αυτές τις ακτές το σχήμα των αγκαθιών ενός τεράστιου ψαριού ; Γιατί το ψάρεμα αποτελεί το κύριο εμπόριο και παρέχει σχεδόν όλη τη διατροΦή των λίγων ανθρώπων που είναι κολλημένοι σαν μια τούφα λειχήνες σ' αυτούς τους άνυδρους βράχους. Εδώ, σε έκταση που καλύπτει δεκατέσσερις μοίρες γεωγραφικό μήκος, υπάρχουν μόλις επτακόσιες χιλιάδες ψυχές. Χάρη στους κινδύνους οι οποίοι στερούνται δόξα, στα συνεχή χιόνια τα οποία επιφυλάσ-

9

Digitized by 10uk1s, May 2010

σουν για τους ταξιδιώτες αυτές οι ακρώρειες της Νορβηγίας, που τ' όνομά της και μόνον σου φέρνει κρύο, οι θείες ομορφιές της έχουν παραμείνει παρθένες και θα εναρμονισθούν με τα ανθρώπινα φαινόμενα, ακόμα παρθένα τουλάχιστον για την ποίηση, που θα λάβουν χώρα εδώ και των οποίων να η ιστορία.

Όταν ένας από αυτούς τους όρμους, απλή σχισμή στα μάτια των υπερβόρειων νησσών, είναι αρκετά ανοικτός ώστε η θάλασσα να μην παγώνει τελείως σ' αυτή την πέτρινη φυλακή όπου αντιπαλεύει , οι άνθρωποι της χώρας ονομάζουν αυτόν τον μικρό κόλπο φιόρδ , λέξη που σχεδόν όλοι οι γεωγράΦοι προσπάθησαν να μεταΦέρουν στη γλώσσα τους. Παρά την ομοιότητα που έχουν μεταξύ τους αυτά τα είδη καναλιών, το καθένα έχει την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του · παντού η θάλασσα μπαίνει στις ρωγμές τους, αλλά παντού οι βράχοι είναι διαφορετικά σχισμένοι και οι ακανόνιστοι κρημνοί

τους αποτελούν πρόκληση για τους περίεργους όρους της γεωμετρίας: εδώ ο βράχος είναι δαντελωτός σαν πριόνι, εκεί οι επιΦάνειές του είναι τόσο κάθετες που δεν αντέχουν ούτε την παραμονή του χιονιού , ούτε τους θεσπέσιους θυσάνους των ελάτων του βορρά. Πιο μακριά, οι δονήσεις της γης έχουν στρογγυλέψει κάποια κομψή πτυχή , ωραία κοιλάδα την οποία στολίζουν κατά επίπεδα τα δένδρα με το μαύρο Φύλλωμα. Θα μπαίνατε στον πειρασμό να ονομάσετε αυτή τη χώρα Ελβετία των θαλασσών. Ανάμεσα στο Ντροντχάιμ και στην Κριστιανία, βρίσκεται ένας από αυτούς τους όρμους που ονομάζεται Στρομφιόρντ . Αν και το Στρομφιόρντ δεν είναι το ωραιότερο από αυτά τα τοπία, έχει τουλάχιστον τη χάρη να συμπυκνώνει τις γήινες μεγαλοπρέπειες της Νορβηγίας και υπήρξε το θέατρο των

10


σκηνών μιας πραγματικά ουράνιας ιστορίας. Η γενική μορφή του Στρομφιόρντ είναι από πρώτη

άποψη η μορΦή μιας χοάνης που την έσκαψε η θάλασσα. Το πέρασμα που έχουν ανοίξει τα κύματα δίνει την εικόνα ενός αγώνα ανάμεσα στον Ωκεανό και τον γρανίτη, δυο δημιουργήματα εξίσου ισχυρά: το ένα χάρη στην αδράνειά του, το άλλο χάρη στην κινητικότητά

του. Σαν απόδειξη, μερικοί σκόπελοι με φανταστικά

σχήματα υπερασπίζονται από τα πλοία την είσοδό του. Τα ατρόμητα παιδιά της Νορβηγίας μπορούν, σε ορισμένα μέρη, να πηδούν από τον ένα βράχο στον άλλο χωρίς να ταράζονται από την άβυσσο ανάμεσά τους, βαθιά εκατό οργυιές και φαρδιά έξι πόδια. Πού και πού ένα εύθραυστο και ετοιμόρροπο κομμάτι από

γνεύσιο ριγμένο ανάμεσά τους ενώνει δυο βράχους. Αλλού , οι κυνηγοί ή οι ψαράδες έχουν ρίξει έλατα σαν γέφυρες για να ενώσουν τα δυο απότομα κρηπιδώματα που βαθιά κάτω τους γογγύζει ακατάπαυστα η θάλασσα. Αυτό το επικίνδυνο στόμιο κατευθύνεται προς τα δεξιά με μια φιδίσια κίνηση, συναντά ένα βουνό που υψώνεται τρεις οργυιές πάνω από τη θάλασσα και που οι πρόποδές του σχηματίζουν ένα κατακόρυφο βάθρο μήκους μισής λεύγας όπου ο άκαμπτος γρανίτης αρχίζει να σπάζει, να ραγίζει, να κυματίζει μόλις διακόσια πόδια περίπου πάνω από το νερό. Η θάλασσα, λοιπόν , μπαίνοντας με βία, απωθείται με την ίδια βία από τη δύναμη αδράνειας του βουνού προς τις αντίθετες όχθες όπου τα κύματα κτυπώντας έχουν αποτυπώσει γλυκά

καμπυλώματα. Το φιόρδ κλείνει στο βάθος από έναν όγκο γνεύσιου που στεφανώνεται από ένα δάσος, από όπου πέφτει σχηματίζοντας καταρράκτες ένα ποταμάκι, το οποίο όταν λιώνουν τα χιόνια γίνεται ορμητικός

1 1


ποταμός , ξαπλώνεται σαν σεντόνι σε μια τεράστια έκταση, ξεφεύγει με πάταγο ξερνώντας παλιά έλατα και αρχαία πεύκα τα οποία μόλις ξεχωρίζουν στα νερά που πέφτουν. Αυτά τα δένδρα, που βυθίζονται με δύναμη στο βάθος του κόλπου , σύντομα επανεμφανίζονται στην επιφάνειά του , ενώνονται μεταξύ τους και σχηματίζουν νησίδες που εξοκέλλουν στην αριστερή όχθη , όπου οι κάτοικοι του μικρού χωριού στην ακτή του Στρομφιόρντ τα ξαναβρίσκουν σπασμένα, κομματιασμένα, μερικές φορές ολόκληρα, αλλά πάντοτε γυμνά

και χωρίς κλαδιά. Το βουνό, που στο Στρομφιόρντ δέχεται στους πρόποδές του τις εΦόδους της θάλασσας και στην κορυφή του τις εΦόδους των βορεινών ανέμων, ονομάζεται Φαλμπέργκ. Η κορφή του, πάντοτε σκεπασμένη μ' ένα μανδύα χιονιού και πάγου , είναι η πιο αιχμηρή της Νορβηγίας, όπου η γειτνίαση με τον πόλο δημιουργεί σε ύψος χιλίων οκτακοσίων ποδών ψύχος ίδιο μ' εκείνο που βασιλεύει στα πιο ψηλά βουνά

του πλανήτη. Η κορυφή αυτού του βράχου , κατακόρυφη προς τη θάλασσα, χαμηλώνει βαθμιαία προς τα ανατολικά και την συνδέουν με τους καταρράκτες του Σιέγκ κλιμακωτά διαταγμένες κοιλάδες όπου το κρύο αφήνει να φυτρώνουν μόνον θάμνοι και καχεκτικά δένδρα. Το μέρος του φιόρδ από όπου ξεφεύγουν τα νερά, στα πόδια του δάσους, λέγεται Σιεγκντάλεν, όνομα που θα μπορούσε να μεταφρασθεί η πλαγιά του Σιέγκ, το όνομα του ποταμού . Το καμπύλωμα απέναντι από τις επίπεδες επιΦάνειες του Φαλμπέργκ είναι η κοιλάδα του Ζαρβί , όμορφη τοποθεσία στην οποία κυριαρχούν λόφοι φορτωμένοι έλατα, πεύκα, σημύδες, μερικές βαλανιδιές και οξυές, το πιο πλούσιο, το πιο πολύχρωμο χαλί που έχει στρώσει η Φύση του βορρά στους τραχείς

12


της βράχους. Το μάτι θα μπορούσε εύκολα να διακρίνει τη γραμμή όπου τα εδάφη ξαναζεσταμένα από τις ακτίνες του ήλιου αρχίζουν ν' αντέχουν την καλλιέργεια και αΦήνουν να φυτρώνουν τα φυτά της νορβηγικής χλωρίδας. Σ' αυτή την τοποθεσία , ο κόλπος είναι αρκε

τά πλατύς ώστε η θάλασσα, που απωθείται από το Φαλμπέργκ, έρχεται και σβήνει μουρμουρίζοντας πάνω στους δαντελωτούς πρόποδες αυτών των λόφων, ακτή

η οποία καταλήγει γλυκά σε λεπτή άμμο, σπαρμένη μαρμαρυγίες, ψήγματα χρυσού , ωραία χαλίκια, πορφυρίτες, κομμάτια από μάρμαρο με χιλιάδες αποχρώσεις που τα έχουν φέρει τα νερά του ποταμού από τη Σουηδία, και συντρίμμια της θάλασσας, κοχύλια, θαλασσινά λουλούδια που τα σπρώχνουν οι θύελλες είτε του πόλου , είτε του νότου.

Στους πρόποδες των βουνών του Ζαρβί βρίσκεται το χωριό που αποτελείται από διακόσια ξύλινα σπίτια, όπου ζει ένας πληθυσμός χαμένος εδώ, όπως σ' ένα δάσος εκείνα τα σμήνη των μελισσών, τα οποία χωρίς ν' αυξάνονται ή να ελαττώνονται ζούν στην αφάνεια ευτυχισμένα, συλλέγοντας τους χυμούς των λουλουδιών μέσα στην άγρια φύση. Η ανώνυμη ύπαρξη αυτού του χωριού εξηγείται εύκολα. Λίγοι άνθρωποι είχαν την τόλμη να ριψοκινδυνέψουν περνώντας ανάμεσα από

τους υΦάλους για να Φθάσουν στις ακτές της θάλασσας και να επιδοθούν στο ψάρεμα που οι περισσότεροι Νορβηγοί επιδίδονται σ' αυτό σε λιγότερο επικίνδυνες ακτές. Τα πολυάριθμα ψάρια του φιόρδ καλύπτουν εν μέρει την τροΦή των κατοίκων του , οι βοσκές στις κοιλάδες τούς προμηθεύουν γάλα και βούτυρο, κατόπιν μερικά εξαιρετικά εδάφη τους επιτρέπουν να καλλιεργούν σίκαλη, κάνναβη, λαχανικά που ξέρουν να τα υ-

13


περασπίζονται από τη δριμύτητα του κρύου και την παροδική αλλά τρομερή θερμότητα του ήλιου τους με την επιδεξιότητα την οποία επιδεικνύει ο νορβηγός σ' αυτόν τον διπλό αγώνα. Η έλλειψη επικοινωνίας, είτε από την ξηρά όπου οι δρόμοι είναι αδιάβατοι , είτε από

τη θάλασσα όπου μόνον μικρές βάρκες μπορούν να περνούν ανάμεσα από τις στενές διόδους του φιόρδ, τους εμποδίζει να πλουτίσουν επωφελούμενοι από την ξυλεία τους. Θα χρειάζονταν τεράστια ποσά τόσο για να αφαιρεθούν τα εμπόδια από την στενή δίοδο του κόλπου , όσο και για ν' ανοίξει δρόμος στην ξηρά. Οι δρόμοι από την Κριστιανία προς το Ντροντχάιμ προσπερνούν όλοι το Στρομφιόρντ και περνούν πάνω από

τον Σιέγκ από μια γέφυρα πολλές λεύγες ψηλότερα από

το σημείο της πτώσης του. Η ακτή , ανάμεσα στην κοιλάδα του Ζαρβί και το Ντροντχάιμ είναι στολισμένη με τεράστια, απροσπέλαστα δάση. Τέλος, αδιάβατα φαράγγια χωρίζουν το Φαλμπέργκ και από την Κριστιανία. Το χωριό του Ζαρβί θα μπορούσε ίσως να επικοινωνήσει με το εσωτερικό της Νορβηγίας ή με τη Σουηδία μέσω του Σιέγκ, αλλά για να συνδεθεί με τον πολιτισμό , το Στρομφιόρντ ήθελε έναν άνθρωπο με γόνιμο νου. Πράγματι, αυτός ο γόνιμος νους εμφανίσθηκε: ήταν ένας ποιητής, ένας θρησκευόμενος Σουηδός που πέθανε θαυμάζοντας και σεβόμενος τις ομορφιές αυτής της χώρας, ως ένα από τα λαμπρότερα έργα του Δημιουργού.

Όμως, οι άνθρωποι τους οποίους η μελέτη προίκισε μ' αυτή την εσωτερική όραση που η ταχεία αντιληπτικότητά της μεταφέρει στην ψυχή , σαν σε πίνακα, τα πιο διαφορετικά τοπία της υδρογείου , μπορούν εύκολα ν' αγκαλιάσουν με την σκέψη όλο το Στρομφιόρντ. '1-

14


σως μόνον αυτοί θα μπορέσουν να ριψοκινδυνέψουν στους δόλιους υφάλους της στενής διόδου του κόλπου όπου αντιπαλεύει η θάλασσα, να προσπεράσουν μαζί

με τα κύματά της τα αιώνια οροπέδια του Φαλμπέργκ, που οι άσπρες πυραμίδες του μπερδεύονται με τα πυκνά, ομιχλώδη σύννεφα ενός ουρανού ο οποίος σχεδόν πάντα έχει το γκριζωπό χρώμα του μαργαριταριού, να θαυμάσουν το κομμένο σαν μισοΦέγγαρο σεντόνι του κόλπου, ν' ακούσουν τους καταρράκτες του Σιέγκ που κρέμεται σε μακριά δίκτυα και πέφτει σ' ένα γραφικό

σωρό από ωραία δένδρα, ανάκατα σκορπισμένα, όρθια ή κρυμμένα ανάμεσα σε κομμάτια γνεύσιου, ύστερα ν'

αναπαυθούν πάνω στις χαμογελαστές ζωγραφιές που αντιπροσωπεύουν οι χαμηλοί λόφοι του Ζαρβί όπου αναπτύσσονται τα πιο πλούσια φυτά του βορρά, κατά

οικογένειες, κατά μυριάδες: εδώ σημύδες χαριτωμένες σαν νεαρές κοπέλες, οι οποίες γέρνουν σαν κι αυτές, εκεί κιονοστοιχίες από οξυές με αιωνόβιους και γεμάτους βρύα κορμούς, όλες οι αντιθέσεις των διαφορετικών αποχρώσεων του πράσινου, λευκά σύννεφα ανάμεσα στα μαύρα πεύκα, χέρσες εκτάσεις από πορφυρά σε άπειρες αποχρώσεις ρείκια, τέλος όλα τα χρώματα, όλα τα αρώματα αυτής της χλωρίδας με τα άγνωστα θαύματα. Επεκτείνετε τις αναλογίες αυτών των αμφιθεάτρων, υψωθείτε στα σύννεφα, χαθείτε στις κοιλότητες των βράχων όπου αναπαύονται τα σκυλόψαρα, η σκέψη σας δεν θα Φθάσει ούτε τον πλούτο, ούτε την ποίηση αυτού του νορβηγικού τοπίου! Η σκέψη σας θα μπορούσε να είναι τόσο μεγάλη όσο ο Ωκεανός που το περιβάλλει, τόσο γεμάτη φαντασία όσο τα απίθανα σχήματα τα οποία σχεδιάζουν τα δάση του, τα σύννεφά του , οι σκιές του και οι μεταβολές του φωτισμού του ;

15


Βλέπετε πάνω από τους λειμώνες της ακτής, πάνω στην τελευταία αναδίπλωση του εδάφους που κυματίζει κάτω από τους ψηλούς λόφους του Ζαρβί , διακόσια ή

τριακόσια σπίτια σκεπασμένα με noeνer, είδος καλύμματος το οποίο φτιάχνεται από τον Φλοιό της σημύδας, σπίτια εξαιρετικά εύθραυστα, επίπεδα, τα οποία μοιάζουν με μεταξοσκώληκες πάνω σ' ένα Φύλλο μουριάς που έριξε εδώ ο άνεμος; Πάνω από αυτές τις ταπεινές , ειρηνικές κατοικίες, είναι μια εκκλησιά κτισμένη με μια απλότητα που εναρμονίζεται με την φτώχεια του χωριού. Ένα κοιμητήριο περιβάλλει την εκκλησία από τη μεριά του νάρθηκα και μακρύτερα βρίσκεται το πρεσβυτέριο. Ακόμα πιο ψηλά, σ' ένα στρογγυλό ύψωμα του βουνού είναι μια κατοικία, η μοναδική από πέτρες καί που γι' αυτό το λόγο οι κάτοικοι την ονόμασαν ο σουηδικός πύργος. Πράγματι , ένας πλούσιος άνδρας ήρθε από τη Σουηδία , τριάντα χρόνια πριν τη μέρα που αρχίζει αυτή η ιστορία , και εγκαταστάθηκε στο Ζαρβί, προσπαθώντας να βελτιώσει τη μοίρα του. Αυτό το μικρό σπίτι , το οποίο οικοδομήθηκε με στόχο να παρακινήσει τους κατοίκους να κτίσουν παρόμοια, ήταν αξιοπαρατήρητο για την στερεότητά του , για τον πέτρινο περίβολό του , πράγμα σπάνιο στη Νορβηγία, όπου , παρόλο που οι πέτρες αΦθονούν , χρησιμοποιούν το ξύλο για όλων των ειδών τις περιφράξεις, ακόμα και για εκείνες των αγρών. Το σπίτι , που προστατευόταν έτσι από τα χιόνια, υψωνόταν πάνω σ' ένα λοφίσκο, στο μέσο μιας τεράστιας αυλής. Τα παράθυρα προστατεύονταν από γεισώματα με τεράστιες προεξοχές στηριγμένα σε μεγάλα τετραγωνισμένα ξύλα από έλατο , που δίνουν στα οικοδομήματα του βορρά ένα είδος πατριαρχικής φυσιογνωμίας. Κάτω από αυτά τα σκέπα-

16


στρα, ήταν εύκολο ν' αντιληΦθείς την άγρια γύμνια του Φαλμπέργκ, να συγκρίνεις την απεραντοσύνη της θάλασσας με την σταγόνα νερού του αφρισμένου κόλπου , ν' ακούσεις το κύλισμα του πλατιού Σιέγκ, που από μακριά το σεντόνι του έμοιαζε ακίνητο καθώς έπεφτε στη γρανίτινη κούπα του η οποία περιβάλλεται σε περίμετρο τριών λευγών από τους πάγους του βορρά, τέλος να συλλάβεις όλο το τοπίο όπου θα συμβούν τα υπερφυσικά και απλά γεγονότα αυτής της ιστορίας.

Ο χειμώνας του 1799- 1800 ήταν ένας από τους πιο βαρείς και οι Ευρωπαίοι διατήρησαν την ανάμνησή του · η θάλασσα της Νορβηγίας φυλακίσθηκε στα φιόρδ , όπου η βίαιη επάνοδος των κυμάτων που κτυπούν στους βράχους την εμποδίζει συνήθως να παγώσει . Ένας άνεμος, που τα αποτελέσματά του έμοιαζαν μ' εκείνα του Ισπανικού ανατολικού ανέμου , είχε σαρώσει τον πάγο του Στρομφιόρντ απωθώντας τα χιόνια προς το βάθος του κόλπου . Οι άνθρωποι του Ζαρβί είχαν πολύ καιρό να δουν στη διάρκεια του χειμώνα τον πλατύ καθρέφτη των νερών ο οποίος αντανακλά τα χρώματα του ουρανού , παράξενο θέαμα ανάμεσα σ'

αυτά τα βουνά, που όλες οι ανωμαλίες του εδάφους τους είχαν ισοπεδωθεί κάτω από τα διαδοχικά στρώματα του χιονιού , όπου οι πιο έντονες προεξοχές τους όπως και οι πιο κοίλες πεδιάδες δεν σχημάτιζαν παρά λεπτές πτυχές στο τεράστιο πέπλο το οποίο είχε ρίξει η φύση πάνω σ' αυτό το τοπίο , κατά τ' άλλα θλιβερά λαμπερό και μονότονο. Οι μακρείς σαν σεντόνια καταρράκτες του Σιέγκ, οι οποίοι πάγωσαν ξαφνικά, σχημάτιζαν μια τεράστια αψίδα κάτω από την οποία οι κάτοικοι θα μπορούσαν να προστατευθούν από τους ανεμοστρόβιλους, αν κάποιοι από αυτούς ήταν αρκετά

17


τολμηροί για να ριψοκινδυνέψουν σ' αυτή τη χώρα. Όμως, οι κίνδυνοι ακόμα και της μικρότερης πορείας κρατούσαν στο σπίτι και τους πιο ατρόμητους κυνηγούς, οι οποίοι φοβούνταν πως δεν θα αναγνώριζαν πια κάτω από το χιόνι τα στενά περάσματα που χρησιμοποιούσαν στην άκρη γκρεμών, ρηγμάτων ή πλαγιών. Επίσης κανένα πλάσμα δεν ζωογονούσε αυτή τη λευκή έρημο, όπου βασίλευε ο βόρειος ψυχρός άνεμος του πόλου, μοναδική φωνή που ηχούσε σε σπάνιες στιγμές. Ο ουρανός, σχεδόν πάντα γκριζωπός, έδινε στη λίμνη τις αποχρώσεις στιλπνού χάλυβα. Ίσως μια γέρικη υπερβόρειος νήσσα διέσχιζε μερικές φορές ατιμωρητί το διάστημα με τη βοήθεια του ζεστού πούπουλου πάνω στο οποίο γλιστρούν τα όνειρα των πλουσίων, οι οποίοι δεν ξέρουν με πόσους κινδύνους αγοράζεται αυτό το πτέρωμα. Όμως, όμοια με βεδουίνο που ολομόναχος αφήνει τα ίχνη του στις άμμους της Αφρικής, κανείς δεν έβλεπε, κανείς δεν άκουγε το πτηνό' η ναρκωμένη ατμόσφαιρα, που στερούνταν τα ηλεκτρικά της κύματα επικοινωνίας, δεν επανελάμβανε ούτε τον συριγμό των φτερούγων της, ούτε τις χαρούμενες φωνές της. Εξάλλου, ποιο μάτι αρκετά διαπεραστικό θα μπορούσε ν'

αντέξει τη λάμψη αυτού του γκρεμού που ήταν στολισμένος με ακτινοβόλους κρυστάλλους και τις σκληρές αντανακλάσεις του χιονιού που μόλις ιρίδιζε στις κορυφές του από τις ακτίνες ενός χλομού ήλιου, ο οποίος στιγμές-στιγμές έμοιαζε με ετοιμοθάνατο που ήθελε να βεβαιώσει ότι ζει ακόμα. Συχνά, όταν οι σωροί από τα γκρίζα σύννεφα, κυνηγημένοι μέσα από τα βουνά και τα έλατα, έκρυβαν τον ουρανό κάτω από τριπλά πέπλα, η γη, ελλείψει ουράνιου Φέγγους, φωτιζόταν από

μόνη της. Εδώ, λοιπόν, συναντιούνταν όλα τα μεγαλεία

18


του αιώνια καθισμένου στον πόλο ψύχους και που το κύριο χαρακτηριστικό του είναι η βασιλική σιωπή μέσα στην οποία ζουν οι απόλυτοι μονάρχες. Κάθε ακραία αρχή περιέχει μέσα της μια άρνηση και τα συμπτώματα του θανάτου: η ίδια η ζωή δεν είναι η πάλη δύο δυνάμεων; Εδώ, τίποτα δεν πρόδιδε την ζωή. Μια μόνον ισχύς, η αντιπαραγωγική δύναμη του πάγου , βασίλευε χωρίς αντίθεση. Το βουητό της ταραγμένης θάλασσας στ' ανοικτά δεν έΦθανε καν σ' αυτόν τον βουβό όρμο, τον τόσο θορυβώδη στη διάρκεια των τριών σύντομων εποχών που η φύση βιάζεται να παράγει τις πενιχρές συγκομιδές οι οποίες είναι αναγκαίες για την ζωή αυτού του υπομονετικού λαού. Μερικά ψηλά έλατα όρθωναν τις μαύρες, φορτωμένες με φεστόνια χιονιού πυραμίδες τους και η μορφή των κλαδιών τους με τις γερτές γενειάδες συμπλήρωνε το πένθος αυτών των κορυφών, όπου εξάλλου έμοιαζαν με καφετιές δαντέλες. Όλες οι οικογένειες έμεναν στη γωνιά όπου ήταν η φωτιά , σ' ένα σπίτι επιμελώς κλεισμένο, γεμάτο παξιμάδια, λιωμένο βούτυρο, ξερά ψάρια, προμήθειες που είχαν γίνει εκ των προτέρων για τους επτά μήνες του χειμώνα. Μόλις που διακρινόταν ο καπνός αυτών των σπιτιών. Σχεδόν όλα είναι θαμμένα κάτω από τα χιόνια, από το βάρος των οποίων ωστόσο προστατεύονται χάρη σε μακριές σανίδες που ξεκινούν από την στέγη και στερεώνονται σε μεγάλη απόσταση πάνω σε στέρεους πασσάλους σχηματίζοντας ένα καλυμμένο δρομάκι γύρω από

το σπίτι. Στη διάρκεια αυτών των τρομερών χειμώνων, οι γυναίκες υφαίνουν και βάφουν τα μάλλινα ή λινά υφάσματα με τα οποία γίνονται τα ρούχα, ενώ οι περισσότεροι άνδρες διαβάζουν ή παραδίδονται σε θαυμάσιους διαλογισμούς που έχουν γεννήσει θεωρίες με βά-

19


θος, τα μυστικιστικά όνειρα του βορρά, τις πίστεις του, τις τόσο ολοκληρωμένες μελέτες για ένα ζήτημα της επιστήμης που το ανορύσσουν σαν με γεωτρύπανο' ήθη ημιμοναστικά που υποχρεώνουν τη ψυχή να επενεργεί

στον ίδιο της τον εαυτό , να βρίσκει μέσα της την τροφή

της, και που κάνουν τον Νορβηγό αγρότη ξεχωριστό ον σε σχέση με τον Ευρωπαϊκό πληθυσμό . Τον πρώτο χρόνο του δέκατου ένατου αιώνα και προς τα μέσα του Μαίου, αυτή ήταν, λοιπόν, η κατάσταση στο Στρομφιόρντ.

Ένα πρωινό που ο ήλιος άστραφτε σ' αυτό το τοπίο ανάβοντας τα Φώτα όλων των εφήμερων διαμαντιών τα οποία είχαν δημιουργήσει οι κρύσταλλοι του χιονιού και των πάγων, δυο άτομα πέρασαν πάνω από

τον κόλπο, τον διέσχισαν και πέταξαν γρήγορα κατά

μήκος των βάσεων του Φαλμπέργκ, προς την κορυφή

του οποίου υψώθηκαν από διάζωμα σε διάζωμα. Ήταν δυο πλάσματα, ήταν δυο βέλη ; Όποιος τα έβλεπε σ'

αυτό το ύψος θα τα είχε περάσει για δυο αετούς που πετούσαν ανάμεσα στα σύννεφα. Ούτε ο πιο δεισιδαίμων ψαράς, ούτε ο πιο τολμηρός κυνηγός δεν θα απέδιδε σε ανθρώπινα πλάσματα τη δύναμη να στέκονται κατά μήκος στενών διόδων που είναι χαραγμένες στις άκρες του γρανίτη , όπου ωστόσο γλιστρούσε αυτό το ζευγάρι με την τρομακτική επιδεξιότητα την οποία διαθέτουν οι υπνοβάτες όταν , έχοντας ξεχάσει όλες τις συνθήκες που καθορίζονται από τη βαρύτητά τους και τους κινδύνους της παραμικρής παρέκκλισης, τρέχουν στην άκρη της στέγης κρατώντας την ισορροπία τους υπό την κυριαρχία μιας άγνωστης δύναμης. - Σταμάτα, ΣεραΦίτους, είπε μια χλομή νέα κοπέλα,

και άφησέ με ν' αναπνεύσω. Δεν κοιτούσα παρά μόνον

:ω


εσένα καθώς πορευόμασταν κατά μήκος των πλευρών αυτού του βάραθρου, αλλιώς τι θα είχα απογίνει; Όμως, δεν είμαι παρά ένα πολύ αδύναμο πλάσμα. Σε

κουράζω; - Όχι, είπε το πλάσμα στο μπράτσο του οποίου στη

ριζόταν. Ας συνεχίσουμε, Μίνα! Το μέρος που είμαστε δεν είναι αρκετά στέρεο για να σταματήσουμε.

Εκ νέου, τα δυο πλάσματα έκαναν τις μακριές σα

νίδες που είχαν δεμένες στα πόδια τους να σφυρίξουν πάνω στο χιόνι και έΦθασαν στο πρώτο γείσωμα που η τύχη είχε με σαΦήνεια σχεδιάσει στο πλευρό αυτής της αβύσσου . Το άτομο που η Μίνα ονόμαζε Σεραφίτους στηρίχθηκε στη δεξιά του φτέρνα για ν' ανυψώσει τη σανίδα , μακριά ίσαμε μια οργυιά περίπου , στενή ίσαμε ένα παιδικό πόδι , η οποία ήταν δεμένη στο μποτίνι του με δυο κορδόνια από δέρμα σκυλόψαρου . Αυτή η σανίδα , παχιά δυο δάκτυλα, ήταν ντυμένη με δέρμα ταράνδου , που καθώς το τρίχωμά του ανορθώθηκε πάνω στο χιόνι σταμάτησε ξαφνικά τον Σεραφίτους έφερε δίπλα στο δεξί του πόδι το αριστερό του πόδι που το παγοπέδιλό του δεν ήταν μικρότερο από δυο οργυιές μάκρος, έκανε μια επιδέξια περιστροφή , αγκάλιασε τη φοβι τσιάρα συντρόφισσά του , την ανασήκωσε παρά τα μακριά παγοπέδιλα που εξόπλιζαν τα πόδια της και την έβαλε να καθήσει πάνω σ' ένα λαξεμένο κομμάτι βράχου , αφού σκούπισε το χιόνι με το γούνινο πανωΦόρι του . - Εδώ, Μίνα, είσαι ασφαλής, θα μπορείς να τρέμεις

με την άνεσή σου. - Έχουμε κιόλας ανεβεί το ένα τρίτο της απόστασης

για τον Σκούφο από Πάγο, είπε κοιτάζοντας την κορυΦή την οποία αποκάλεσε με τη λαϊκή ονομασία με την

21


οποία την ήξεραν στη Νορβηγία. Δεν πιστεύω ότι τη θυμούνται ακόμα.

Όμως, πολύ λαχανιασμένη για να μιλήσει κι άλλο, χαμογέλασε στον ΣεραΦίτους, ο οποίος, χωρίς να απαντήσει και με το χέρι ακουμπισμένο στην καρδιά της, την κρατούσε ακούγοντας τους ηχηρούς παλμούς της, γρήγορους σαν ξαφνιασμένου μικρού πουλιού. - Κτυπά συχνά έτσι γρήγορα χωρίς να έχω τρέξει,

είπε. Ο Σεραφίτους έσκυψε το κεΦάλι χωρίς περιφρόνη

ση και χωρίς ψυχρότητα. Ωστόσο, αυτή η σχεδόν γλυκιά κίνηση , παρά τη χάρη που είχε , φανέρωνε μια άρνηση, που σε μια γυναίκα θα είχε μεθυστική φιλαρέσκεια. Ο Σεραφίτους χάιδεψε έντονα την νεαρή κοπέλα . Η Μίνα πήρε αυτό το χάδι για απάντηση και συνέχισε να τον κοιτάζει. Την στιγμή που ο ΣεραΦίτους σήκωσε το κεφάλι ρίχνοντας προς τα πίσω με μια σχεδόν ανυπόμονη κίνηση τις χρυσές μπούκλες των μαλλιών του , για να ξεσκεπάσει το μέτωπό του , είδε την ευτυχία στα μάτια της συντρόφισσάς του .

- Ναι, Μίνα, είπε με φωνή που ο πατρικός της τόνος είχε κάτι το γοητευτικό σ' ένα πλάσμα στην ηλικία ακόμα της εφηβίας, κοίταξέ με, μη χαμηλώνεις το βλέμμα.

- Γιατί; - Θέλεις να ξέρεις; Δοκίμασε.

Η Μίνα έριξε ένα βλέμμα στα πόδια της και Φώναξε ξαφνικά σαν παιδί που συνάντησε μια τίγρη. Η τρομερή αίσθηση της αβύσσου την κυρίευσε και αυτό το βλέμμα ήταν αρκετό για να της την μεταδώσει. Το Φιόρδ, ζηλότυπο για τους λειμώνες του , είχε μεγάλη αντήχηση που την ζάλιζε βουίζοντας στ' αυτιά της, σαν

22


για να την καταβροχθίσει καλύτερα παρεμβαλλόμενο ανάμεσα σ' αυτήν και την ζωή. Κατόπιν, από τα μαλλιά της μέχρι τα πόδια της, κατά μήκος της πλάτης της, την διέτρεξε αρχικά ένα παγωμένο ρίγος, που σύντομα, όμως, της έχυσε στα νεύρα μια ανυπόφορη ζεστασιά, την κτύπησε στις Φλέβες της και συνέθλιψε τα άκρα της με ηλεκτρικές εκκενώσεις παρόμοιες μ' εκείνες που προκαλεί η επαφή με το ψάρι που λέγεται νάρκη . Πολύ

αδύναμη για ν' αντισταθεί , ένιωθε μια άγνωστη δύναμη να την τραβά κάτω από αυτό το γείσωμα, όπου νόμιζε ότι έβλεπε κάποιο τέρας που της έριχνε το δηλητήριό

του , ένα τέρας που τα γεμάτα μαγνητισμό μάτια του την γοήτευαν, του οποίου το ανοικτό στόμα έμοιαζε να συνθλίβει εκ των προτέρων το θήραμά του . - Πεθαίνω , Σεραφίτους μου , έχοντας αγαπήσει μό

νον εσένα, είπε κάνοντας μια μηχανική κίνηση για να ριχθεί κάτω.

Ο ΣεραΦίτους την Φύσηξε απαλά στο μέτωπο και στα μάτια. Ξαφνικά, παρόμοια με τον ταξιδιώτη που χαλαρώνει μετά από ένα μπάνιο, η Μίνα θυμόταν μόνον τους έντονους πόνους της, τους οποίους είχε κιόλας ανακουφίσει αυτή η χαϊδευτική αναπνοή η οποία διαπέρασε το κορμί της και την πλημμύρισε υγρό βάλσαμο, μόλις η ανάσα διέσχισε τον αέρα.

- Ποιος είσαι , λοιπόν; είπε μ' ένα αίσθημα γλυκού

τρόμου. Όμως, σε ξέρω, είσαι η ζωή μου . Πώς μπορείς να κοιτάς αυτόν τον γκρεμό χωρίς να πεθαίνεις; συνέχισε μετά από μια ανάπαυλα.

Ο ΣεραΦίτους άφησε την Μίνα γαντζωμένη στον γρανίτη και σαν σκιά πήγε και κάθησε στην άκρη του γεισώματος, απ' όπου τα μάτια του βυθίσθηκαν στο βάραθρο του Φιόρδ αψηΦώντας το εκθαμβωτικό του

23


βάθος. Το κορμί του δεν ταλαντεύτηκε καθόλου , το μέτωπό του παρέμεινε λευκό και ατάραχο σαν μαρμάρινου αγάλματος: η άβυσσος ενάντια στην άβυσσο. - Σεραφίτους, αν μ' αγαπάς, έλα! Φώναξε η νεαρή

κοπέλα. Ο κίνδυνος που διατρέχεις μου επαναφέρει τους πόνους μου . Ποιος είσαι, λοιπόν , για να έχεις στην ηλικία σου αυτή την υπεράνθρωπη δύναμη, τον ρώτησε νιώθοντας και πάλι πως ήταν στην αγκαλιά

του . - Κι όμως , απάντησε ο Σεραφίτους, κοιτάς χωρίς

φόβο χώρους ακόμα πιο τεράστιους. Και υψώνοντας το δάκτυλό του , αυτό το ξεχωριστό

ον της έδειξε το γαλάζιο φωτοστέφανο που σχεδίαζαν τα σύννεφα αΦήνοντας ένα φωτεινό χώρο πάνω από τα κεφάλια τους, στον οποίο διακρίνονταν τα άστρα στη διάρκεια της ημέρας χάρη σε ανεξήγητους ακόμα ατμοσφαιρικούς νόμους. - Τι διαφορά! είπε αυτή χαμογελώντας. - Έχεις δίκιο , συνέχισε, έχουμε γεννηθεί για να τεί-

νουμε στον ουρανό. Η πατρίδα, όπως το πρόσωπο της μητέρας, δεν τρομάζει ποτέ ένα παιδί.

Η φωνή του δονήθηκε στα σπλάχνα της συντρόφισσάς του που σιωπούσε. - Ας πηγαίνουμε, έλα, συνέχισε αυτός.

Και οι δυο όρμησαν στα στενά μονοπάτια που ήταν χαραγμένα κατά μήκος του βουνού , καταβροχθίζοντας τις αποστάσεις και πετώντας από επίπεδο σε επίπεδο, από γραμμή σε γραμμή , με την ταχύτητα με την οποία είναι προικισμένο το αραβικό άλογο, αυτό το πουλί της ερήμου . Σε μερικά λεπτά, έΦθασαν σ' ένα χαλί χλόης, βρύων και λουλουδιών, στο οποίο κανείς δεν είχε ακόμα καθήσει.

24 Digitized by 10uk1s, May 2010

- Το ωραίο soeler! είπε η Μίνα δίνοντας σ' αυτόν τον λειμώνα το πραγματικό του όνομα. Πώς, όμως, υπάρχει σ' αυτό το ύψος;

- Εδώ, είναι αλήθεια, σταματά η βλάστηση της νορβηγικής χλωρίδας, είπε ο Σεραφίτους, όμως αν υπάρχουν εδώ μερικά χόρτα και λουλούδια, αυτό οφείλεται σ' εκείνον τον βράχο που τα προφυλάσσει από το πολικό ψύχος. Βάλε αυτό το ματσάκι στο στήθος σου, Μίνα, είπε, κόβοντας ένα λουλούδι, πάρε αυτό το ευωδιαστό δημιούργημα που κανένα ανθρώπινο μάτι δεν έχει ακόμα δει και κράτησε αυτό το μοναδικό λουλούδι σαν ένα αναμνηστικό αυτού του μοναδικού στην ζωή σου πρωινού! Δεν θα ξαναβρείς οδηγό να σε φέρει σ' αυτό

το soeler. Της έδωσε ξαφνικά ένα υβριδιακό φυτό που τα αε

τίσια μάτια του είχαν ξεχωρίσει ανάμεσα σε άκαυλα ωκιμοειδή και σε σαξίφραγα, πραγματικό θαύμα που βλάστησε κάτω από την ανάσα των αγγέλων. Η Μίνα άρπαξε με παιδιάστικη βιάση το ματσάκι που είχε ένα διαφανές και λαμπερό πράσινο χρώμα σαν σμαράγδι, το οποίο αποτελούνταν από μικρά φύλλα τυλιγμένα σαν χωνί, τα οποία στη βάση τους είχαν ένα φωτεινό

καφέ χρώμα, αλλά σιγά-σιγά γίνονταν πράσινα στις γεμάτες ψαλιδίσματα άπειρης χάρης άκρες τους. Αυτά τα φύλλα ήταν τόσο πυκνά που έμοιαζαν σαν να ήταν ένα και δημιουργούσαν ένα πλήθος όμορφων ροδοειδών. Εδώ κι εκεί, πάνω σ' αυτό το χαλί, υψώνονταν λευκά άστρα, με χρυσή μπορντούρα, μέσα από τα οποία έβγαιναν πορφυρά άνθη χωρίς ύπερο. Μια ευωδιά, που είχε κάτι από το άρωμα των τριανταΦύλλων και των καλύκων της πορτοκαλιάς, αλλά φευγαλέα και άγρια, κατέληγε να δίνει κάτι το ουράνιο σ' αυτό το μυστη-

25


ριώδες άνθος που ο Σεραφίτους παρατηρούσε μελαγχολικά, σαν η ευωδιά να είχε εκφράσει θρηνητικές ιδέες που μόνον αυτός καταλάβαινε! Όμως, η Μίνα είδε σ'

αυτό το πρωτοφανές φαινόμενο μια ιδιοτροπία της Φύσης, που ευχαριστήθηκε προικίζοντας μερικά λιθάρια με την δροσιά, την απαλότητα και το άρωμα των φυτών. - Γιατί θα είναι μοναδικό; Δεν θα επαναληΦθεί, λοι

πόν , ποτέ; είπε η νεαρή κοπέλα στον ΣεραΦίτους, που κοκκίνισε και άλλαξε απότομα συζήτηση . - Ας καθίσουμε, γύρνα, βλέπεις; Σ' αυτό το ύψος, ί

σως, δεν θα τρέμεις καθόλου; Οι άβυσσοι είναι τόσο βαθιές που δεν ξεχωρίζεις πια το βάθος τους, έχουν αποκτήσει την ενιαία προοπτική της θάλασσας, το αχανές των σύννεφων , το χρώμα του ουρανού , ο πάγος του Φιόρδ έχει ένα αρκετά ωραίο τυρκουάζ χρώμα, διακρίνεις τα δάση από έλατα απλώς σαν ελαφριές μελανόφαιες γραμμές. Για σας, οι άβυσσοι πρέπει να στολίζονται μ' αυτόν τον τρόπο.

Ο Σεραφίτους πέταξε αυτά τα λόγια με την κατάνυξη στον τόνο της φωνής και στη χειρονομία που συναντούμε μόνον σ' εκείνους οι οποίοι έχουν Φθάσει στην κορυφή ψηλών βουνών της υδρογείου , και η οποία αποκτιέται τόσο ακούσια που ο πιο αλαζονικός δάσκαλος υποχρεώνεται ν' αντιμετωπίζει τον οδηγό

του σαν αδελΦό και να θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο μονάχα κατεβαίνοντας προς τις πεδιάδες όπου ζουν οι άνθρωποι. Έλυνε τα πατίνια της Μίνας γονατισμένος μπροστά στα πόδια της. Η παιδούλα δεν το είχε αντιληΦθεί, τόσο ήταν θαμπωμένη από το επιβλητικό θέαμα που παρουσιάζει η εικόνα της Νορβηγίας, της οποίας τους μακρείς βράχους μπορούσε ν' αγκαλιάσει με

26


μια μόνον ματιά , τόσο ήταν συγκινημένη από την πανηγυρική μονιμότητα αυτών των ψυχρών κορυΦών, θέαμα που τα λόγια δεν μπορούν να εκφράσουν. - Δεν ήρθαμε εδώ μόνον με την ανθρώπινη δύναμη ,

είπε ενώνοντας τα χέρια της, σίγουρα ονειρεύομαι . - Ονομάζετε υπερφυσικά τα γεγονότα που οι αιτίες

τους σας διαφεύγουν, απάντησε. - Οι απαντήσεις σου , είπε, χαρακτηρίζονται πάντα

από κι εγώ δεν ξέρω τι βάθος. Κοντά σου , καταλαβαίνω τα πάντα χωρίς προσπάθεια. Αχ! είμαι ελεύθερη .

- Δεν φοράς πια τα πατίνια σου , αυτό είναι όλο. - Ω! είπε, εγώ που ήθελα να λύσω τα δικά σου φι-

λώντας τα πόδια σου . - Φύλαξε αυτά τα λόγια για τον Βίλφριντ, απάντησε

γλυκά ο ΣεραΦίτους. - Βίλφριντ! επανέλαβε η Μίνα μ' ένα τόνο θυμού που

κατευνάσθηκε μόλις κοίταξε τον σύντροΦό της. Εσύ δεν παραφέρεσαι ποτέ! είπε προσπαθώντας, αλλά μάταια, να του πιάσει το χέρι, σε όλα τα πράγματα έχεις μια απελπιστική τελειότητα. - Συμπεραίνεις, λοιπόν , ότι είμαι αναίσθητος.

Η Μίνα τρόμαξε που έριξε ένα τόσο διαυγές βλέμμα στην σκέψη της. - Μου αποδεικνύεις ότι καταλαβαίνουμε ο ένας τον

άλλο , απάντησε με τη χάρη της γυναίκας που αγαπά. Ο Σεραφίτους κούνησε απαλά το κεφάλι ρίχνοντάς

της ένα βλέμμα συγχρόνως γλυκό και θλιμμένο. - Εσύ που ξέρεις τα πάντα, συνέχισε η Μίνα, πες

μου γιατί η συστολή που ένιωθα εκεί κάτω κοντά σου , διαλύθηκε ανεβαίνοντας εδώ; Γιατί τολμώ να σε κοιτάξω για πρώτη φορά καταπρόσωπο, ενώ εκεί κάτω, μόλις που τολμούσα να σε βλέπω κλεφτά!

27


- Ίσως, εδώ, έχουμε απεκδυθεί τις μικρότητες της γης, απάντησε ανοίγοντας το γούνινο πανωΦόρι του. - Ποτέ δεν ήσουν τόσο ωραίος, είπε η Μίνα καθώς

καθόταν πάνω σ' ένα βράχο με βρύα και καταποντιζόταν στη θέα του όντος το οποίο την είχε οδηγήσει σ' ένα μέρος της κορυφής που από μακριά φαινόταν απρόσιτο.

Στ' αλήθεια, ποτέ ο Σεραφίτους δεν άστραφτε με τόσο ζωντανή λάμψη , μοναδική έκφραση που εμψυχώνει το πρόσωπό του και την όψη της προσωπικότητάς του. Αυτή η λαμπρότητα οφειλόταν στην στιλπνότητα την οποία δίνει στο χρώμα του προσώπου ο καθαρός αέρας του βουνού και η αντανάκλαση του χιονιού, ήταν δη μιούργημα της εσωτερικής κίνησης η οποία υπερδιεγείρει το κορμί την στιγμή που αυτό αναπαύεται μετά από μια μακρόχρονη κίνηση , προερχόταν από την αντίθεση ανάμεσα στη χρυσή λάμψη την οποία εκπέμπει ο ήλιος και στο σκοτάδι των σύννεφων μέσα από

τα οποία είχε περάσει αυτό το ωραίο ζευγάρι; Ίσως σ'

αυτές τις αιτίες θα έπρεπε κανείς να προσθέσει τα αποτελέσματα ενός από τα πιο ωραία φαινόμενα που μπορεί να προσΦέρει η ανθρώπινη φύση . Αν κάποιος επιδέξιος φυσιολόγος είχε εξετάσει αυτό το πλάσμα, που τούτη την στιγμή, βλέποντας κανείς την περηφάνεια του μετώπου του και τη λάμψη των ματιών του , φαινόταν σαν νεαρός δέκα επτά ετών, αν είχε αναζητήσει τις ρίζες αυτής της ανθηρής ζωής κάτω από το λευκότερο δέρμα που έδωσε ποτέ ο βορράς σ' ένα από τα παιδιά

του , θα είχε πιστέψει αναμΦίβολα πως υπήρχε ένα φωσφορίζον υγρό, πως τα νεύρα φεγγοβολούσαν κάτω από την επιδερμίδα ή πως υπήρχε συνεχώς ένα εσωτερικό φως που χρωμάτιζε τον ΣεραΦίτους σαν η λάμψη


του να περιεχόταν σ' ένα αλαβάστρινο δοχείο. Πόσο απαλά, μακριά και λεπτά ήταν τα χέρια του που τα είχε απελευθερώσει απ6 τα γάντια για να λύσει τα πατίνια της Μίνας, όμως έμοιαζαν να έχουν δύναμη ίση μ' εκείνη που ο Δημιουργός έδωσε στις διαφανείς συνδέσεις του κάβουρα. Οι Φλόγες που ξεπηδούσαν από το χρυσό του βλέμμα πάλευαν με τις ακτίνες του ήλιου και έμοιαζε σαν το βλέμμα του να μην δεχόταν το φως από

τον ήλιο αλλά σαν να του το έδινε. Το κορμί του, λεπτό

και μακρύ σαν γυναίκας, φανέρωνε ένα από εκείνα τα φαινομενικά αδύνατα πλάσματα, στα οποία όμως η επιθυμία δίνει ισχύ και τα οποία γίνονται δυνατά όταν χρειάζεται . Κανονικού αναστήματος, ο Σεραφίτους έδειχνε ψηλότερος υψώνοντας το κεφάλι του, σαν να ήθελε να ορμήσει. Τα μαλλιά του , που τα είχε κάνει μπούκλες το χέρι μιας νεράιδας και που φαίνονταν σαν να τα ανασήκωνε μια πνοή, πρόσθεταν στην αυταπάτη την οποία δημιουργούσε η αιθέρια συμπεριφορά του , όμως αυτή η στάση που δεν φανέρωνε καμιά προσπάθεια ήταν μάλλον το αποτέλεσμα ενός ηθικού φαινομένου παρά μιας σωματικής συνήθειας. Η φαντασία της Μίνας ήταν συνένοχη γι' αυτή τη διαρκή παραίσθηση υπό την κυριαρχία της οποίας θα έπεφτε ο καθένας και η οποία έδινε στον ΣεραΦίτους την εμΦάνιση ενός πλάσματος από εκείνα που ονειρεύεται κανείς σ' έναν ευτυχισμένο ύπνο. Κανένα γνωστό πρότυπο δεν θα μπορούσε να δώσει την εικόνα αυτής της φυσιογνωμίας που στην Μίνα φαινόταν τόσο μεγαλοπρεπώς αρσενική, η οποία ωστόσο στα μάτια ενός άνδρα θα επισκίαζε με τη θηλυκή της χάρη τα πιο ωραία κεφάλια που χρωστούμε στον Ραφαήλ. Αυτός ο ζωγράφος των ουρανών βάζει διαρκώς ένα είδος ήρεμης χαράς, μια ερωτική

29


γλυκύτητα στις γραμμές των αγγελικών του καλλονών, όμως ποια ψυχή , εκτός κι αν κοιτούσε τον ίδιο τον Σεραφίτους, θα μπορούσε να εφεύρει την ανάμικτη με ελπίδα θλίψη η οποία μισοκάλυπτε τα άφατα αισθήματα τα οποία ήταν αποτυπωμένα στα χαρακτηριστικά του; Ποιος θα μπορούσε, ακόμα και στις φαντασιώσεις του καλλιτέχνη όπου όλα γίνονται δυνατά, να δει τις σκιές τις οποίες έριχνε ένας μυστηριώδης τρόμος πάνω σ' αυτό το υπερβολικά έξυπνο μέτωπο που έμοιαζε να ρωτά

τους ουρανούς και να οικτίρει πάντοτε τη γη; Αυτό το κεφάλι επισκοπούσε με περιφρόνηση σαν μεγαλοπρεπές αρπακτικό πτηνό που οι κραυγές του ταράσσουν τον αέρα και υποτασσόταν σαν το τρυγόνι που η φωνή

του σκορπά την τρυφερότητα στα βάθη των σιωπηλών δασών. Το χρώμα του προσώπου του Σεραφίτους ήταν εκπληκτικής λευκότητας, την οποία αναδείκνυαν ακόμα περισσότερο τα κόκκινα χείλη , τα μαύρα φρύδια και τα μεταξένια ματόκλαδα, τα μοναδικά χαρακτηριστικά που σπάζουν τη χλομότητα ενός προσώπου του οποίου η απόλυτη τελειότητα δεν εμπόδιζε καθόλου να εκδηλώνονται τα αισθήματα: αυτά αντανακλώνταν στο πρόσωπό του χωρίς ταραχή και χωρίς βία, αλλά μ' εκείνη τη μεγαλοπρεπή και φυσική σοβαρότητα την οποία μας αρέσει ν' αποδίδουμε στα ανώτερα όντα. Τα πάντα σ' αυτή τη μαρμάρινη φυσιογνωμία εξέφραζαν τη δύναμη και την ηρεμία. Η Μίνα σηκώθηκε για να πιάσει το χέρι του ΣεραΦίτους, ελπίζοντας ότι έτσι θα μπορούσε να τον τραβήξει κοντά της και ν' αποθέσει σ' αυτό το γοητευτικό μέτωπο ένα φιλί που την επιθυμία γι' αυτό την προκαλούσε περισσότερο ο θαυμασμός παρά ο έρωτας. Όμως, ένα βλέμμα του νέου άνδρα, βλέμμα που εισχώρησε μέσα της όπως μια ακτίνα του

30


ήλιου διαπερνά το πρίσμα, πάγωσε το καημένο κορίτσι. Ένιωσε χωρίς να το καταλαβαίνει μια άβυσσο ανάμεσά τους, απέστρεψε το κεφάλι και έκλαψε. Ξαφνικά ένα δυνατό χέρι την έπιασε από τη μέση, μια φωνή γεμάτη γλυκύτητα της είπε: -Έλα. Υπάκουσε, ακούμπησε το κεφάλι της, που ξαφνικά δροσίσθηκε, πάνω στην καρδιά του νέου άνδρα, ο οποίος προσαρμόζοντας το βηματισμό του με το δικό της, γλυκός και προσεκτικός συγχρονισμός, την οδήγησε σ' ένα μέρος απ' όπου μπορούσαν να δουν τις ακτινοβόλες ομορφιές της πολικής Φύσης. - Προτού κοιτάξω και σ' ακούσω , πες μου, ΣεραΦί

τους, γιατί με απωθείς ; Σε δυσαρέστησα; Γιατί, πες μου . Δεν θα ήθελα να έχω τίποτα δικό μου, θα ήθελα τα επίγεια πλούτη μου να ήταν δικά σου, όπως κιόλας είναι δικά σου τα πλούτη της καρδιάς μου, το φως να έρχεται σε μένα μέσα από τα μάτια σου , όπως η σκέψη μου πηγάζει από τη δική σου . Δεν θα φοβόμουν πια μήπως σε προσβάλλω , αφού θα σου έστελνα πίσω τις αντανακλάσεις της ψυχής σου , τις λέξεις της καρδιάς σου, τη λάμψη της λάμψης σου, όπως στέλνουμε πίσω στον Θεό τις σκέψεις με τις οποίες τρέφει τα πνεύματά

μας. Θα ήθελα να είμαι ένα με σένα! - Καλά, λοιπόν! Μίνα, μια διαρκής επιθυμία είναι

μια υπόσχεση που μας δίνει το μέλλον. Να ελπίζεις! Όμως, αν θέλεις να είσαι αγνή , να ενώνεις πάντοτε την ιδέα του Παντοδύναμου με τα πάθη εδώ κάτω, τότε θα αγαπήσεις όλα τα πλάσματα και η καρδιά σου θ' ανεβεί

πολύ ψηλά! - Θα κάνω ό,τι θέλεις, απάντησε σηκώνοντας τα μά

τια πάνω του με μια συνεσταλμένη κίνηση. - Δεν θα μπορούσα να είμαι ο σύντροΦός σου , είπε

31


ο ΣεραΦίτους με θλίψη. Απέδιωξε μερικές σκέψεις, άπλωσε τα χέρια προς

την Κριστιανία που φαινόταν σαν ένα σημείο στον ορίζοντα και είπε: - Κοίτα! - Είμαστε πολύ μικροί , απάντησε αυτή . - Ναι, αλλά το αίσθημα και η νόηση μας κάνουν με-

γάλους, συνέχισε ο Σεραφίτους. Από μας και μόνον, Μίνα, αρχίζει η γνώση των πραγμάτων: τα λίγα που μαθαίνουμε για τους νόμους του ορατού κόσμου μας κάνουν ν' ανακαλύπτουμε πόσο τεράστιοι είναι οι ανώτεροι κόσμοι. Δεν ξέρω αν ήρθε η ώρα για να σου μιλήσω μ' αυτόν τον τρόπο, αλλά θα ήθελα τόσο να σου μεταδώσω τη Φλόγα των ελπίδων μου! Ίσως μια μέρα θα είμαστε μαζί, στον κόσμο όπου η αγάπη δεν Φθείρεται.

- Γιατί όχι και τώρα και πάντα; είπε μουρμουρίζοντας.

- Τίποτα δεν είναι σταθερό εδώ, εξακολούθησε αυτός περιφρονητικά. - Οι παροδικές ευδαιμονίες των επίγειων ερώτων εί

ναι το αμυδρό φως που αποκαλύπτει σε μερικές ψυχές την αυγή μιας πιο μόνιμης ευδαιμονίας, όπως η ανακάλυψη ενός νόμου της φύσης επιτρέπει σε ορισμένα προνομιούχα όντα να κάνουν υποθέσεις για όλο το σύστημα. Η εύθραυστη ευτυχία μας εδώ κάτω δεν είναι, λοιπόν , η επιβεβαίωση μιας άλλης πλήρους ευτυχίας, όπως η γη , κομμάτι του κόσμου , βεβαιώνει την ύπαρξη του κόσμου; Δεν μπορούμε να μετρήσουμε την τεράστια τροχιά της θείας σκέψης, της οποίας είμαστε ένα κομματάκι τόσο μικρό όσο μεγάλος είναι ο Θεός , αλλά

μπορούμε να προαισθανθούμε την έκταση , να γονατί-

32


σουμε, να λατρεύουμε, να περιμένουμε. Οι άνθρωποι απατώνται πάντα στις επιστήμες τους, αφού δεν βλέπουν ότι τα πάντα στην υδρόγειό τους είναι σχετικά

και συντονίζονται με μια γενική επανάσταση , με μια συνεχή παραγωγή που αναγκαστικά συνεπάγεται μια πρόοδο και ένα τέλος. Ο ίδιος ο άνθρωπος δεν είναι μια τελειωμένη δημιουργία , αλλιώς ο Θεός δεν θα υπήρχε! - Πού βρήκες τον χρόνο για να μάθεις τόσα πράγμα-

τα; είπε η νέα κοπέλα. - Θυμάμαι, απάντησε . - Μου φαίνεσαι πιο ωραίος απ' όλα όσα βλέπω. - Είμαστε ένα από τα μεγαλύτερα έργα του Θεού.

Δεν μας έδωσέ την ικανότητα να συλλογιζόμαστε τη Φύση, να τη συμπυκνώνουμε μέσα μας με την σκέψη και να κάνουμε τους εαυτούς μας ένα ανάβαθρο για να ορμήσουμε προς Αυτόν; Αγαπιόμαστε χάρη στον περισσότερο ή λιγότερο ουρανό που περικλείουν οι ψυχές μας. Μην είσαι, όμως, άδικη, Μίνα, κοίταξε το θέαμα που απλώνεται μπροστά στα πόδια σου , δεν είναι μεγαλειώδες; Μπροστά στα πόδια σου, ο Ωκεανός ξετυλίγεται σαν χαλί , τα βουνά είναι σαν το περιτείχισμα ενός τσίρκου, ο αιθέρας από πάνω είναι σαν την στρογγυλεμένη πάνινη σκεπή αυτού του θεάτρου και από

εδώ αναπνέουμε όπως ένα άρωμα τις σκέψεις του Θεού. Κοίτα! Οι θύελλες που συντρίβουν τα γεμάτα ανθρώπους πλοία μας φαίνονται εδώ απλώς σαν αδύναμοι παΦλασμοί, και αν σηκώσεις το κεΦάλι τα πάντα είναι γαλάζια, σαν ένα διάδημα από άστρα. Εδώ, εξαφανίζονται οι αποχρώσεις των γήινων εκφράσεων. Όταν στηρίζεσαι σ' αυτή τη Φύση που την δυιλίζει ο χώρος, δεν νιώθεις μέσα σου περισσότερο βάθος παρά


πνεύμα, περισσότερο μεγαλείο παρά ενθουσιασμό, περισσότερη ενεργητικότητα παρά θέληση, δεν δοκιμάζεις αισθήματα των οποίων ο ερμηνευτής δεν είναι πια μέσα μας; Δεν νιώθεις σαν να έχεις φτερά; Ας προσευχηθούμε.

Ο Σεραφίτους γονάτισε, σταύρωσε τα χέρια του στο στήθος και η Μίνα έπεσε στα γόνατα κλαίγοντας. Έμειναν έτσι για μερικές στιγμές, για μερικές στιγμές το γαλάζιο φωτοστέφανο που κινιόταν στους ουρανούς πάνω από τα κεφάλια τους μεγάλωσε και φωτεινές ακτίνες τους περιέβαλαν χωρίς οι ίδιοι να το αντιληΦθούν.

- Γιατί δεν κλαις όταν κλαίω; του είπε η Μίνα με σπασμένη φωνή.

- Αυτοί που είναι μόνον πνεύμα δεν κλαίνε, απάντησε ο ΣεραΦίτους καθώς σηκωνόταν. Πώς θα έκλαιγα; Δεν βλέπω πια τις ανθρώπινες δυστυχίες. Εδώ το καλό λάμπει σε όλο του το μεγαλείο, κάτω ακούω τις δεήσεις και τις αγωνίες της άρπας των πόνων που πάλλεται στα χέρια του αιχμάλωτου πνεύματος. Από εδώ ακούω το κονσέρτο που παίζουν οι αρμονικές άρπες. Κάτω, έχετε την ελπίδα, αυτή την ωραία αρχή της πίστης, εδώ όμως βασιλεύει η πίστη, που είναι η ελπίδα η οποία εκπληρώθηκε!

- Δεν θα μ' αγαπήσεις ποτέ, είμαι πάρα πολύ ατελής, με περιφρονείς, είπε η νέα κοπέλα.

- Μίνα, η βιολέτα που κρύβεται στα πόδια της βαλανιδιάς σκέφτεται: «ο ήλιος δεν μ' αγαπά, δεν έρχεται.» Ο ήλιος σκέφτεται: «Αν το Φώτιζα, θα αφανιζόταν αυτό το φτωχό λουλούδι!» Φίλος του λουλουδιού, κάνει τις ακτίνες του να γλιστρούν ανάμεσα από τα φύλλα της βαλανιδιάς και μετριάζει τη δύναμή τους για να

34


χρωματίσει τον κάλυκα της αγαπημένης του . Δεν με σκεπάζουν αρκετά πέπλα και φοβάμαι πως με βλέπεις ακόμα: θα έφριττες αν με γνώριζες καλύτερα. Άκουσέ

με , δεν έχω επιθυμίες για τους καρπούς της γης , τις χαρές σας τις έχω καταλάβει πολύ καλά και σαν εκείνους τους άσωτους αυτοκράτορες της βέβηλης Ρώμης κατέληξα ν' αποστρέφομαι τα πάντα, γιατί δέχθηκα το χάρισμα της όρασης. Εγκατέλειψέ με , είπε με πόνο ο ΣεραΦίτους.

Ύστερα πήγε και στάθηκε σε μια προεξοχή του βράχου , αφήνοντας το κεΦάλι του να γύρει στο στήθος του. - Γιατί , λοιπόν , μ' απελπίζεις έτσι; του είπε η Μίνα. - Φύγε! Φώναξε ο ΣεραΦίτους, δεν έχω τίποτα απ'

όσα θέλεις από μένα. Η αγάπη σου είναι πολύ χυδαία για μένα. Γιατί δεν αγαπάς τον Βίλφριντ; Ο Βίλφριντ είναι άνδρας, άνδρας δοκιμασμένος από τα πάθη , που θα ξέρει να σε σΦίξει στα νευρώδη μπράτσα του , που θα σε κάνει να νιώσεις το μεγάλο και δυνατό του χέρι . Έχει ωραία μαύρα μαλλιά, μάτια γεμάτα ανθρώπινες σκέψεις, καρδιά που χύνει χείμαρρους λάβας στις λέξεις τις οποίες προφέρει το στόμα του . Θα σε λιώσει με χάδια. Θα είναι ο πολυαγαπημένος σου , ο σύζυγός σου . Ο δικός σου Βίλφριντ .

Η Μίνα έκλαιγε με καυτά δάκρυα. - Τολμάς να λες ότι δεν τον αγαπάς; είπε ο ΣεραΦί

τους με φωνή που βυθιζόταν στην καρδιά σαν στιλέτο. - Έλεος, έλεος, Σεραφίτους μου! - Να τον αγαπάς , φτωχό παιδί της γης όπου σε κα-

θηλώνει ακαταμάχητα το πεπρωμένο σου , είπε ο τρομερός ΣεραΦίτους, αρπάζοντας την Μίνα με μια κίνηση η οποία την υποχρέωσε να έρθει στην άκρη του soeler,

35


απ' όπου η θέα ήταν τόσο πλατιά που μια γεμάτη ενθουσιασμό νέα κοπέλα θα μπορούσε εύκολα να πιστέψει ότι ήταν πάνω από τον κόσμο. Θα ευχόμουν να είχα έναν σύντροφο για να πάω στο βασίλειο του φωτός, θέλησα να σου δείξω αυτόν τον βώλο λάσπης και σε βλέπω ακόμα προσκολλημένη σ' αυτόν. Αντίο. Μείνε εδώ ν' απολαμβάνεις με τις αισθήσεις, υπάκουσε στη φύση σου, χλόμιασε μαζί με τους χλομούς άνδρες, κοκκίνισε μαζί με τις γυναίκες, παίξε με τα παιδιά , ικέτευσε μαζί με τους ενόχους, σήκωσε τα μάτια στον ουρανό

μέσα στους πόνους σου, τρέμε, έλπιζε , σπαρτάρισε, θα έχεις έναν σύντροφο, θα μπορείς ακόμα να γελάς και να κλαις, να δίνεις και να παίρνεις. Εγώ είμαι σαν εξόριστος μακριά από τον ουρανό και σαν τέρας μακριά

από τη γη . Η καρδιά μου δεν πάλλεται πια, ζω μόνον με τον εαυτό μου και για τον εαυτό μου. Αισθάνομαι με το πνεύμα, αναπνέω με το μέτωπο, βλέπω με την σκέψη, πεθαίνω από ανυπομονησία και επιθυμίες. Κανείς εδώ κάτω δεν έχει τη δύναμη να εκπληρώσει τις ευχές μου, να ηρεμήσει την ανυπομονησία μου και ξέμαθα να κλαίω. Είμαι μόνος. Υποτάσσομαι και περιμένω.

Ο ΣεραΦίτους κοίταξε το γεμάτο λουλούδια ανάχωμα στο οποίο είχε αποθέσει την Μίνα, κατόπιν στράφηκε προς την πλευρά των απόκρημνων βουνών των οποίων οι ακρώρειες ήταν σκεπασμένες με πυκνά

σύννεφα στα οποία έριξε τις υπόλοιπες σκέψεις του . - Δεν ακούς ένα θεσπέσιο κονσέρτο, Μίνα; συνέχισε

με τη φωνή του τρυγονιού, γιατί ο αετός είχε αρκετά

φωνάξει. Δεν θα έλεγε κανείς πως είναι η μουσική των αιολικών λυρών που οι ποιητές σας τοποθετούν στα δάση και στα βουνά; Βλέπεις τις συγκεχυμένες φιγού-


ρες που περνούν μέσα από τα σύννεφα, ξεχωρίζεις τα φτερωτά πόδια εκείνων που προετοιμάζουν τους διάκοσμους του ουρανού; Αυτοί οι ήχοι δροσίζουν τη ψυχή , ο ουρανός σύντομα θ' αφήσει να πέσουν τα άνθη της άνοιξης, μια λάμψη εξορμά από τον πόλο. Ας Φύγουμε γρήγορα, είναι ώρα.

Μέσα σ' ένα λεπτό , έδεσαν τα πατίνια τους και κατέβηκαν και οι δυο το Φαλμπέργκ μέσα από τις σύντομες κατωΦέρειες που το ένωναν με τις κοιλάδες του Σιέγκ. Μια θαυμάσια εξυπνάδα κυριαρχούσε στην πορεία τους, ή μάλλον καλύτερα στο πέταγμά τους. Όταν συναντούσαν μια ρωγμή σκεπασμένη με χιόνι, ο ΣεραΦίτους άρπαζε την Μίνα και ορμούσε με μια γρήγορη κίνηση χωρίς να βαραίνει περισσότερο από πουλί πάνω στο εύθραστο στρώμα που κάλυπτε την άβυσσο. Συχνά, σπρώχνοντας τη συντρόφισσά του , έκανε μια ελαφριά παρέκκλιση για ν' αποΦύγει ένα γκρεμό, ένα δένδρο, ένα κομμάτι βράχου που τα ξεχώριζε κάτω από το χιόνι , όπως ορισμένοι ναυτικοί συνηθισμένοι στον Ωκεανό

μαντεύουν τους σκοπέλους από το χρώμα, από τη δίνη του νερού , από τη θέση της ακτής. Όταν έΦθασαν στους δρόμους του Σιεγκντάλεν και ήταν πια δυνατό

να ταξιδέψουν σχεδόν χωρίς Φόβο σε ευθεία γραμμή για να ξαναβγούν στον πάγο του Στρομφιόρντ, ο ΣεραΦίτους σταμάτησε την Μίνα: - Δεν μου λες πια τίποτα, είπε. - Νόμιζα, απάντησε σεβάσμια η νεαρή κοπέλα, πως

ήθελες να σκέφτεσαι μόνος σου . - Ας βιαστούμε, Μινέτ μου , έρχεται η νύχτα, συνέχι-

σε. Η Μίνα σκίρτησε ακούγοντας την καινούρια φωνή

του οδηγού της: φωνή καθαρή σαν νεαρής κόρης, που


διέλυσε τις φανταστικές λάμψεις του ονείρου μέσα στο οποίο βάδιζε μέχρι τότε η Μίνα. Ο ΣεραΦίτους άρχισε να εγκαταλείπει την αρσενική του δύναμη και να αποδιώχνει από το βλέμμα του την πολύ διαπεραστική εξυπνάδα του . Πολύ σύντομα αυτά τα δύο ωραία πλάσματα έπλεαν πάνω στο Φιόρδ , έΦθασαν στον λειμώνα χιονιού ανάμεσα στην ακτή του κόλπου και στην πρώτη σειρά των σπιτιών του Ζαρβί, κατόπιν, καθώς τα πίεζε το τέλος της μέρας, όρμησαν ανεβαίνοντας προς το πρεσβυτέριο, σαν να σκαρφάλωναν στις ράμπες μιας τεράστιας σκάλας. - Ο πατέρας μου θα πρέπει ν' ανησυχεί , είπε η Μίνα. - Όχι, απάντησε ο Σεραφίτους.

Εκείνη την στιγμή , το ζευγάρι ήταν μπροστά στο πρόστεγο της ταπεινής κατοικίας όπου ο κύριος Μπέκερ, ο ιερέας του Ζαρβί , διάβαζε περιμένοντας την κόρη του για το δείπνο. - Αγαπητέ κύριε Μπέκερ, είπε ο ΣεραΦίτους, σας ε

πιστρέφω την κόρη σας σώα και ασφαλή . - Ευχαριστώ, δεσποινίς, απάντησε ο γέρος ακουμ

πώντας τα γυαλιά του πάνω στο βιβλίο . Θα πρέπει να είστε κουρασμένες. - Καθόλου , είπε η Μίνα, που εκείνη την στιγμή δέ

χθηκε στο μέτωπο την ανάσα της συντρόφισσάς της. - Μικρή μου , θέλεις να έρθεις μεθαύριο βράδυ σπίτι

μου να πιούμε τσάι ; - Πολύ ευχαρίστως, αγαπητή μου . - Κύριε Μπέκερ, θα την φέρετε εσείς . - Ναι, δεσποινίς.

Ο Σεραφίτους έσκυψε το κεΦάλι με μια φιλάρεσκη κίνηση , χαιρέτισε τον γέρο, έφυγε και σε μερικές στιγμές έΦθασε στην αυλή του Σουηδικού πύργου . Ένας 0-

38


γδοντάρης υπηρέτης Φάνηκε κάτω από το τεράστιο γείσωμα κρατώντας ένα φανάρι. Ο ΣεραΦίτους έβγαλε τα πατίνια του με τη γεμάτη χάρη επιδεξιότητα μιας γυναίκας, όρμησε στο σαλόνι του πύργου, έπεσε πάνω σ' ένα μεγάλο καναπέ σκεπασμένο με γούνες και ξάπλωσε.

- Τι θα πάρετε; του είπε ο γέρος ανάβοντας τα υπερβολικά μακριά κεριά που χρησιμοποιούν στη Νορβηγία. - Τίποτα, Δαβίδ, είμαι πολύ κουρασμένη.

Ο Σεραφίτους έβγαλε το γούνινο πανωφόρι του, τυλίχθηκε σ' αυτό και αποκοιμήθηκε . Ο γερο-υπηρέτης έμεινε μερικά λεπτά όρθιος να παρατηρεί με αγάπη το μοναδικό ον που αναπαυόταν κάτω από τα μάτια του και που το φύλο του δύσκολα θα μπορούσε να καθορισθεί από οποιονδήποτε, ακόμα και από τους ειδήμονες. Βλέποντάς το έτσι ξαπλωμένο, τυλιγμένο στο συνηθισμένο του ένδυμα, που έμοιαζε τόσο με γυναικεία ρόμπα όσο και με ανδρικό παλτό, ήταν αδύνατο να μην αποδώσει σε νεαρή κοπέλα τα λεπτά πόδια τα οποία άφηνε να κρέμονται, σαν να ήθελε να δείξει την αβρότητα την οποία τους είχε δώσει η Φύση , αλλά το μέτωπο, το περίγραμμα του κεφαλιού, είχαν την έκφραση της ανθρώπινης δύναμης η οποία έχει Φθάσει στον υψηλότερο βαθμό της.

- ΥποΦέρει και δεν θέλει να μου το πει , σκέΦθηκε ο γέρος, πεθαίνει σαν το λουλούδι που το κτύπησε μια πολύ δυνατή ακτίνα του ήλιου .

Και έκλαψε, ο γέρος.

39


2

ΣΕΡΑΦΙΤΑ

Στη διάρκεια του βραδυνού, ο Δαβίδ μπήκε στο σαλόνι. - Ξέρω ποιον θα μου αναγγείλλετε, του είπε η Σερα

φίτα με νυσταγμένη φωνή . Ο Βίλφριντ μπορεί να μπει. Περιμένοντας αυτά τα λόγια, ένας άνδρας παρου

σιάσθηκε ξαφνικά και ήρθε και κάθησε δίπλα της. - Αγαπητή μου Σεραφίτα, υποφέρετε; Σας βρίσκω

πιο χλομή απ' ό,τι συνήθως. Στράφηκε αργά προς τη μεριά του, αφού τίναξε

προς τα πίσω τα μαλλιά της σαν μια ωραία γυναίκα που καταπονημένη από την ημικρανία δεν έχει πια τη δύναμη να παραπονεθεί . - Έκανα την τρέλα, είπε, να διασχίσω το Φιόρδ μαζί

με την Μίνα, ανεβήκαμε στο Φαλμπέργκ. - Θέλατε, λοιπόν, να σκοτωθείτε; είπε με τον τρόμο

εκείνου που αγαπά. - Μην φοβόσαστε, καλέ μου Βίλφριντ, πρόσεχα την

Μίνα σας. Ο Βίλφριντ κτύπησε βίαια το τραπέζι με το χέρι

του, σηκώθη.κε, έκανε μερικά βήματα προς την πόρτα

40


αφήνοντας να του ξεΦύγει μια αναφώνηση γεμάτη πόνο, ύστερα ξανάρθε κοντά της και θέλησε να εκφράσει ένα παράπονο. - Γιατί αυτή η φασαρία , αν νομίζετε ότι υποΦέρω;

είπε η Σεραφίτα. - Συγνώμη , έλεος! απάντησε γονατίζοντας. Μιλήστε

μου σκληρά, απαιτείστε από εμένα ό,τι πιο δυσβάσταχτο οι σκληρές φαντασιώσεις μιας γυναίκας σας κάνουν να φαντάζεσθε, αλλά, πολυαγαπημένη μου , μην αμφιβάλλετε για την αγάπη μου . Χρησιμοποιείτε την Μίνα σαν τσεκούρι για να με κτυπάτε διπλά. Έλεος!

- Γιατί μου λέτε τέτοια λόγια, φίλε μου , αφού ξέρετε ότι ε.ίναι άχρηστα! απάντησε ρίχνοντας βλέμματα τα οποία κατέληξαν να γίνουν τόσο γλυκά που ο Βίλφριντ δεν έβλεπε πια τα μάτια της ΣεραΦίτας, αλλά ένα υγρό

φως του οποίου τα παιχνιδίσματα έμοιαζαν με τις τελευταίες δονήσεις ενός τραγουδιού γεμάτου Ιταλική

απαλότητα. - Αχ! δεν πεθαίνει κανείς από την αγωνία του , είπε

ο Βίλφριντ. - ΥποΦέρετε; συνέχισε η ΣεραΦίτα με μια φωνή που

οι εκφράσεις της δημιουργούσαν στην καρδιά αυτού

του άνδρα αποτέλεσμα παρόμοιο μ' αυτό που προκαλούσαν τα βλέμματά της. Τι μπορώ να κάνω για σας;

- Να μ' αγαπάτε όπως σας αγαπώ. - Φτωχή Μίνα, απάντησε. - Δεν είμαι ποτέ οπλισμένος, Φώναξε ο Βίλφριντ.

- Έχετε ανυπόφορο χαρακτήρα, έκανε με χαμόγελο η ΣεραΦίτα. Μήπως δεν είπα αυτές τις λέξεις σαν τις παριζιάνες που μου διηγείστε τους έρωτές τους;

Ο Βίλφριντ κάθησε, σταύρωσε τα χέρια και κοίταξε την Σεραφίτα με σκυθρωπό ύφος.


- Σας συγχωρώ, είπε, γιατί δεν ξέρετε τι κάνετε. - Α, συνέχισε η Σεραφίτα, οι γυναίκες, αρχίζοντας

από την Εύα, κάνουν πάντοτε από πρόθεση το καλό

και το κακό. - Το πιστεύω, είπε. - Είμαι σίγουρη , Βίλφριντ. Το ένστικτό μας είναι α-

κριβώς αυτό που μας κάνει τόσο τέλειες. Αυτό που εσείς οι άλλοι το μαθαίνετε, εμείς το νιώθουμε. - Γιατί, λοιπόν , δεν νιώθετε πόσο σας αγαπώ; - Γιατί δεν μ' αγαπάτε. - Μεγαλοδύναμε! - Γιατί, λοιπόν , παραπονιέστε για τις αγωνίες σας;

ρώτησε. - Είστε τρομερή αυτό το βράδυ , Σεραφίτα. Είστε

πραγματικός δαίμονας. - Όχι, είμαι προικισμένη με την ικανότητα να κατα

λαβαίνω και αυτό είναι φρικτό. Ο πόνος, Βίλφριντ, είναι ένα Φως που μας φωτίζει την ζωή . - Γιατί, λοιπόν , πήγατε στο Φαλμπέργκ; - Θα σας το πει η Μίνα, εγώ είμαι πολύ καταπονη-

μένη για να μιλήσω. Δίνω το λόγο σ' εσάς που ξέρετε τα πάντα, που έχετε μάθει τα πάντα και δεν έχετε τίποτα ξεχάσει , σ' εσάς που περάσατε τόσες κοινωνικές δοκιμασίες. Διασκεδάστε με, ακούω.

- Τι να σας πω που δεν το ξέρετε; Εξάλλου η απαίτησή σας είναι εμπαιγμός. Δεν δέχεσθε τίποτα από τον κόσμο, συντρίβετε τις ορολογίες, κατακεραυνώνετε τους νόμους, τα ήθη , τα αισθήματα, τις επιστήμες, περιορίζοντάς τα στις αναλογίες στις οποίες αυτά τα πράγματα συρρικνώνονται όταν τοποθετείται κανείς έξω από την υδρόγειο σφαίρα. - Βλέπετε καλά, φίλε μου , ότι δεν είμαι γυναίκα. Έ-

42


χετε άδικο που μ' αγαπάτε. Να, αφήνω τις αιθέριες περιοχές της υποτιθέμενης δύναμής μου , γίνομαι ταπεινά

μικρή , υποτάσσομαι με τον τρόπο που το κάνουν τα καημένα τα θηλυκά όλων των ειδών και αμέσως με εξυψώνετε! Τέλος γίνομαι κομμάτια, είμαι συντριμμένη, σας ζητώ βοήθεια, έχω ανάγκη την αγκαλιά σας και εσείς με απωθείτε. Δεν καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλο . - Ποτέ δεν σας έχω δει τόσο κακιά όσο σήμερα το

βράδυ . - Κακιά! είπε ρίχνοντάς του ένα βλέμμα που αναμί

γνυε όλα τα συναισθήματα σε μια ουράνια αίσθηση. Όχι, υποΦέρω, αυτό είναι όλο. Τότε, λοιπόν , Φύγετε, φίλε μου . Μ' αυτό τον τρόπο δεν κάνετε χρήση των ανδρικών σας δικαιωμάτων; Πρέπει πάντοτε να σας ευχαριστούμε, να σας βοηθούμε να χαλαρώσετε, πρέπει να είμαστε πάντοτε χαρούμενες και να έχουμε μονάχα τις ιδιοτροπίες που σας διασκεδάζουν. Τι πρέπει να κάνω, Φίλε μου; Θέλετε να τραγουδήσω, να χορέψω, όταν η κούραση δεν μ' αφήνει να χρησιμοποιήσω τη φωνή και τα πόδια μου; Κύριοι, ακόμα κι όταν ψυχορραγούμε, πρέπει να σας χαμογελούμε! Το ονομάζετε αυτό , νομίζω, κυριαρχία. Οι καημένες οι γυναίκες, τις λυπάμαι. Πείτε μου , τις εγκαταλείπετε όταν γερνούν, δεν έχουν, λοιπόν , ούτε καρδιά, ούτε ψυχή; Ε, ναι , είμαι πάνω από εκατό χρονών, Βίλφριντ, Φύγετε, πάτε να πέσετε στα πόδια της Μίνας.

- Ω, αιώνια αγάπη μου! - Ξέρετε τι είναι η αιωνιότητα; Σωπάστε, Βίλφριντ.

Με επιθυμείτε και δεν μ' αγαπάτε. Πείτε μου, δεν σας θυμίζω κάποια φιλάρεσκη γυναίκα; - Α, βέβαια, δεν αναγνωρίζω πια σ' εσάς την αγνή

43


και ουράνια νέα κοπέλα που είδα για πρώτη φορά στην εκκλησία του Ζαρβί.

Μ' αυτά τα λόγια , η Σεραφίτα σκέπασε το μέτωπό της με τα χέρια της και όταν αποκάλυψε το πρόσωπό

της , ο Βίλφριντ έμεινε έκπληκτος με τη θρησκευτική και άγια έκφραση που είχε εξαπλωθεί σ' αυτό. - Έχετε δίκιο , Φίλε μου . Έχω πάντα άδικο που πα

τώ τα πόδια μου στη γη σας. - Ναι, αγαπητή Σεραφίτα, να είστε το άστρο μου και

να μην εγκαταλείψετε τη θέση απ' όπου ρίχνετε πάνω μου τόσο λαμπρά Φώτα.

Τελειώνοντας αυτά τα λόγια, άπλωσε το χέρι για να πιάσει το χέρι της νεαρής κοπέλας, που το αποτράβηξε χωρίς περιφρόνηση και χωρίς θυμό. Ο Βίλφριντ σηκώθηκε απότομα και στάθηκε δίπλα στο παράθυρο, προς το οποίο στράφηκε για να μην αφήσει την Σεραφίτα να δει μερικά δάκρυα που κυλούσαν από τα μάτια του .

- Γιατί κλαίτε, του είπε. Δεν είσαστε παιδί , Βίλφριντ. Ελάτε κοντά μου , το θέλω. Μου κάνετε μούτρα όταν θα έπρεπε εγώ να νιώθω πειραγμένη . Βλέπετε ότι υποφέρω και με εξαναγκάζετε, δεν ξέρω από ποιες αμφιβολίες, να σκέφτομαι , να μιλώ ή να μοιράζομαι ιδιοτροπίες και ιδέες που με καταπονούν. Αν κατανοούσατε τη φύση μου , θα μου παίζατε μουσική , θα είχατε νανουρίσει τις θλίψεις μου , αλλά εσείς μ' αγαπάτε για τον εαυτό σας και όχι για μένα την ίδια.

Ξαφνικά αυτά τα λόγια ηρέμησαν την καταιγίδα που αναστάτωνε την καρδιά του Βίλφριντ· πλησίασε αργά για να παρατηρήσει καλύτερα το γοητευτικό

πλάσμα που κειτόταν μπροστά στα μάτια του , νωχελικά ξαπλωμένο, με το κεΦάλι ακόυμπισμένο στο χέρι


και στηριγμένο στους αγκώνες σε μια στάση που τον γέμιζε απογοήτευση . - Πιστεύετε ότι δεν σας αγαπώ καθόλου , συνέχισε.

Κάνετε λάθος. Ακούστε με, Βίλφριντ. Αρχίζετε να ξέρετε πολλά, έχετε πολύ υποΦέρει. Αφήστε με να σας εξηγήσω την σκέψη σας. Θέλετε το χέρι μου ; Ανασηκώθηκε στον καναπέ και οι χαριτωμένες κινήσεις της έμοιαζαν να σκορπούν Φως. Μια νέα κοπέλα που αΦήνει να της πιάσουν το χέρι δεν δίνει μια υπόσχεση και δεν πρέπει να την τηρήσει ; Ξέρετε καλά πως δεν μπορώ

να είμαι δικιά σας. Δυο αισθήματα κυριαρχούν στους έρωτες που γοητεύουν τις γυναίκες της γης. Ή αφοσιώνονται σε πλάσματα που υποφέρουν, σε πλάσματα εξαχρειωμένα, εγκληματικά, τα οποία θέλουν να τα παρηγορήσουν, να τα εξυψώσουν, να τα λυτρώσουν ή δίνονται σε ανώτερα, έξοχα, δυνατά πλάσματα τα οποία θέλουν να τα θαυμάζουν, να τα κατανοούν και τα οποία συχνά τις συνθλίβουν. Ξεπέσατε χαμηλά, αλλά εξαγνισθήκατε στη φωτιά της μετάνοιας και σήμερα είστε ανώτερος. Εγώ νιώθω πολύ αδύναμη για να είμαι ίση σας και είμαι πολύ θρησκευόμενη για να ταπεινωθώ υποτασσόμενη σε άλλη δύναμη εκτός από εκείνη του Υψίστου . Η ζωή σας, φίλε μου , μπορεί έτσι να εκφρασθεί, είμαστε στο βορρά, ανάμεσα στα σύννεφα όπου υπάρχουν οι αφαιρέσεις. - Με σκοτώνετε, ΣεραΦίτα , όταν μου μιλάτε έτσι , α

πάντησε. Υ ποΦέρω πάντα όταν σας βλέπω να χρησιμοποιείτε την τερατώδη επιστήμη με την οποία απογυμνώνετε όλα τα ανθρώπινα πράγματα από τις ιδιότητες τις οποίες τους δίνουν ο χρόνος, ο χώρος, η μορφή , για να τα εξετάσετε μαθη ματικά στην, δεν ξέρω ποια, καθαρή έκφρασή τους, όπως κάνει η γεωμετρία για τα


σώματα των οποίων κάνει αφαίρεση της στερεότητάς τους. - Καλά, Βίλφριντ, θα σας υπακούσω. Ας τ' αΦήσου

με αυτά. Πώς βρίσκετε αυτό τον τάπητα από δέρμα αρκούδας που ο καημένος μου ο Δαβίδ έστρωσε εδώ ; - Μα πολύ καλό. - Δεν ξέρατε ότι είχα αυτή την Doucha greka !

Ήταν ένα είδος πανωφοριού από κασμίρ επενδυμένο με δέρμα μαύρης αλεπούς και που το όνομά του σημαίνει «θέρμη της ψυχής». - Πιστεύετε, συνέχισε, ότι σε όλες τις αυλές ο ηγεμό-

νας διαθέτει μια παρόμοια γούνα; - Είναι άξια αυτής που την φορά. - Και την βρίσκετε πολύ ωραία; - Οι ανθρώπινες λέξεις δεν μπορούν να ισχύσουν γι'

αυτήν, πρέπει κανείς να της μιλά από καρδιά σε καρδιά. - Βίλφριντ, είστε καλός που καταπραύνετε τους πό

νους μου με γλυκά λόγια . . . που έχετε πει και σ' άλλες. - Αντίο. - Μείνετε. Σας αγαπώ πολύ εσάς και την Μίνα, πι-

στέψτε το . Όμως, σας θεωρώ ένα και μόνον ον. Έτσι ενωμένοι, είστε για μένα αδελΦός ή αν θέλετε αδελφή . Παντρευτείτε, να σας δω ευτυχισμένους προτού εγκαταλείψω για πάντα αυτή τη σφαίρα δοκιμασιών και πόνων. Θεέ μου , οι απλές γυναίκες πετυχαίνουν τα πάντα από τους αγαπημένους τους ! Τους λένε: σώπασε! Και αυτοί σωπαίνουν. Τους λένε: πέθανε! Και αυτοί πεθαίνουν. Τους λένε: να μ' αγαπάτε από μακριά! Και αυτοί μένουν μακριά, όπως οι αυλικοί μπροστά στο βασιλιά. Τους λένε: Παντρευτείτε ! Και αυτοί παντρεύονται. Εγώ θέλω να είστε ευτυχισμένος και εσείς μου το

46


αρνείστε. Είμαι, λοιπόν, ανίσχυρη ; Καλά, Βίλφριντ, ακούστε, ελάτε πιο κοντά μου , ναι, θα οργιζόμουν αν σας έβλεπα να παντρεύεστε την Μίνα, αλλά όταν δεν θα με βλέπετε πια, τότε . . . υποσχεθείτε μου να ενωθείτε, ο ουρανός σας προορίζει τον ένα για τον άλλο. - Σας άκουσα με ευχαρίστηση , ΣεραΦίτα. Αν και α

κατανόητα, τα λόγια σας έχουν χάρη . Όμως, τι θέλετε να πείτε; - Έχετε δίκιο, ξεχνώ πως είμαι τρελή , πως είμαι αυ

τό το φτωχό πλάσμα που η αδυναμία του σας αρέσει. Σας βασανίζω και εσείς έχετε έρθει σ' αυτή την άγρια χώρα για να βρείτε ανάπαυση , εσείς, που σας έχουν τσακίσει οι βίαιες εφορμήσεις μιας παραγνωρισμένης μεγαλοφυίας, εσείς που σας έχουν εξασθενίσει οι υπομονετικές εργασίες της επιστήμης, εσείς που σχεδόν βουτήξατε τα χέρια σας στο έγκλημα και φορέσατε τις αλυσίδες της ανθρώπινης δικαιοσύνης.

Ο Βίλφριντ είχε πέσει μισοπεθαμένος στο χαλί . Όμως η ΣεραΦίτα Φύσηξε στο μέτωπο αυτού του άνδρα που αμέσως αποκοιμήθηκε ειρηνικά στα πόδια της. - Κοιμήσου , αναπαύσου , είπε καθώς σηκωνόταν.

Αφού έβαλε τα χέρια της πάνω από το μέτωπο του Βίλφριντ, οι ακόλουθες φράσεις ξέφυγαν μια-μια από τα χείλη της, όλες διαφορετικές στον τόνο, αλλά όλες μελωδικές και διαποτισμένες από μια καλωσύνη που έμοιαζε να πηγάζει από το κεφάλι της σαν ξεσπάσματα νεφελώδους νεροποντής, σαν τις λάμψεις που η βέβηλη θεά ρίχνει με αθωότητα στον πολυαγαπημένο βοσκό στη διάρκεια του ύπνου του .

«Μπορώ να δειχθώ σε σένα, αγαπητέ Βίλφριντ, έτσι όπως είμαι, σε σένα που είσαι ισχυρός.

Ήρθε η ώρα, η ώρα που τα λαμπρά μου Φώτα του


μέλλοντος ρίχνουν τις αντανακλάσεις τους στις ψυχές, η ώρα που η ψυχή αδημονεί μέσα στην ελευθερία της .

Τώρα μου επιτρέπεται να σου πω πόσο σ' αγαπώ. Δεν βλέπεις ποια είναι η αγάπη μου , μια αγάπη χωρίς κανένα προσωπικό συμφέρον, ένα αίσθημα γεμάτο από σένα και μόνον, μια αγάπη που σε ακολουθεί στο μέλλον, για να σου φωτίζει το μέλλον, γιατί αυτή η αγάπη είναι το πραγματικό Φως; Αντιλαμβάνεσαι τώρα με τι θέρμη θα ήθελα να σε δω ν' απαλλάσσεσαι από αυτή την ζωή που σε βαραίνει και να σε δω πιο κοντά από ό,τι είσαι τώρα στον κόσμο όπου αγαπούμε παντοτινά; Δεν υποφέρει κανείς ν' αγαπά για μια ζωή μόνον; Δεν έχεις νιώσει τη γεύση των αιώνιων ερώτων; Καταλαβαίνεις τώρα σε τι εκστάσεις ανυψώνεται ένα πλάσμα όταν είναι διπλό και αγαπά διπλά εκείνον που δεν προδίδει ποτέ την αγάπη, εκείνον μπροστά στον οποίο γονατίζουμε λατρεύοντάς τον.

Θα ήθελα να είχα φτερά, Βίλφριντ, για να σε σκεπάσω, να έχω δύναμη να σου δώσω για να σε κάνω να μπεις εκ των προτέρων στον κόσμο όπου οι πιο αγνές χαρές της πιο αγνής αφοσίωσης την οποία νιώθουμε σ' αυτή τη γη θα ήταν μια σκιά στο Φως που φωτίζει και ευφραίνει διαρκώς τις καρδιές.

Συγχώρεσε μια αδελΦή ψυχή που σου παρουσίασε με μια λέξη τον πίνακα των σφαλμάτων σου, με τη φιλεύσπλαχνη πρόθεση να καταπραύνει τους οξείς πόνους των τύψεών σου . ' Ακουσε τις συναυλίες της συγχώρεσης! Δρόσισε τη ψυχή σου αναπνέοντας την αυγή που θ' ανατείλει για σένα πέρα από τα σκότη του θανάτου . Ναι, η ζωή για σένα είναι στο επέκεινα!

Τα λόγια μου ας πάρουν τις φωτεινές μορΦές των ονείρων, ας στολισθούν με εικόνες, ας αστραποβολή-

48


σουν κι ας κατέβουν σε σένα. Ανέβα, ανέβα στο σημείο όπου όλοι οι άνθρωποι ξεχωρίζουν με σαφήνεια, αν και στριμωγμένοι και μικροί σαν κόκκοι άμμου στην ακτή της θάλασσας. Η ανθρωπότητα ξετυλίγεται σαν απλή κορδέλα. Βλέπεις τις ποικίλες αποχρώσεις αυτού του άνθους των ουράνιων κήπων; Βλέπεις εκείνους που τους λείπει η νόηση , εκείνους που αρχίζουν να διαποτίζονται από αυτήν, εκείνους που έχουν δοκιμασθεί, εκείνους που αγαπούν , εκείνους που είναι σοφοί και αποβλέπουν στον κόσμο του φωτός;

Καταλαβαίνεις μ' αυτή την ορατή σκέψη το πεπρωμένο της ανθρωπότητας, από πού έρχεται και πού πάει ; Μείνε σταθερά στο δρόμο σου ! Φθάνοντας στο τέλος του ταξιδιού σου , θ' ακούσεις να ηχούν οι σάλπιγγες της παντοδυναμίας, ν' αντιβοούν οι κραυγές της νίκης και οι αρμονίες με τις οποίες ένας μόνον θα έκανε τη γη να τρέμει, αλλά που χάνονται σ' έναν κόσμο χωρίς ανατολή και δύση .

Κατανοείς, φτωχέ αγαπημένε που έχεις βασανισθεί, ότι χωρίς τη νάρκη , χωρίς τα πέπλα του ύπνου αυτά τα θεάματα θα κυριαρχούσαν και θα ξέσχιζαν τη διάνοιά σου , όπως ο άνεμος της καταιγίδας κυριαρχεί και ξεσχίζει ένα λεπτό πέπλο , και ότι θα αΦάνιζαν για πάντα τη λογική του ανθρώπου ; Καταλαβαίνεις ότι η ψυχή μόνη της, υψωμένη στην παντοδυναμία της, μόλις που αντιστέκεται, μέσα στο όνειρο, στις επικοινωνίες του Πνεύματος που κατασπαράσσουν;

Πέταξε κι άλλο στις λαμπρές και φωτεινές σφαίρες, θαύμασε, τρέξε. Πετώντας έτσι, αναπαύεσαι, βαδίζεις χωρίς να κουράζεσαι. Όπως όλοι οι άνθρωποι, θα ήθελες να είσαι για πάντα έτσι βυθισμένος σ' αυτές τις σφαίρες των αρωμάτων, του φωτός όπου πας, αλαφρω-


μένος από το κορμί σου που εξαχνώθηκε, εκεί όπου μιλάς με την σκέψη ! Τρέξε, πέτα, απόλαυσε ένα λεπτό τις φτερούγες που θα κατακτήσεις, όταν η αγάπη θα είναι τόσο πλήρης μέσα σου που δεν θα έχεις πια αισθήσεις, που θα είσαι μόνον νόηση και αγάπη ! Όσο πιο ψηλά ανεβαίνεις, τόσο λιγότερο αντιλαμβάνεσαι τις αβύσσους! Δεν υπάρχουν καθόλου γκρεμοί στους ουρανούς. Κοίτα αυτόν που σου μιλά, αυτόν που στηρίζει από ψηλά τούτον τον κόσμο όπου είναι οι άβυσσοι. Κοίτα, παρατήρησε ακόμα ένα λεπτό, γιατί πια δεν θα με βλέπεις παρά ατελώς, όπως με βλέπεις στη λάμψη του χλομού ήλιου της γης. »

Η Σεραφίτα σηκώθrικε όρθια, στάθηκε, με το κεφάλι ελαφρά γερτό , τα μαλλιά ανακατωμένα, στην αιθέρια στάση που όλοι οι έξοχοι ζωγράΦοι έχουν δώσει στους ΑγγελιοΦόρους του Υψίστου : οι πτυχές του ρούχου της είχαν εκείνη την ακαθόριστη χάρη η οποία αιχμαλωτίζει τον καλλιτέχνη , τον άνθρωπο που εκφράζει τα πάντα με το αίσθημα, μπροστά στις θεσπέσιες γραμμές του πέπλου της αρχαίας Πολύμνιας. Ύστερα άπλωσε το χέρι και ο Βίλφριντ σηκώθηκε. Όταν κοίταξε την Σεραφίτα, η νέα κοπέλα με το λευκό δέρμα ήταν ξαπλωμένη στο δέρμα αρκούδας, με το κεΦάλι στηριγμένο στο χέρι , το πρόσωπο ήρεμο, τα μάτια να λάμπουν. Ο Βίλφριντ την κοίταξε σιωπηλά, αλλά ένας ευλαβής Φόβος εκφραζόταν στο πρόσωπό του και προδιδόταν από τη συνεσταλμένη στάση του . - Ναι, αγαπητή μου , είπε τελικά, σαν ν' απαντούσε

σε κάποια ερώτηση, μας χωρίζουν ολόκληροι κόσμοι. Υποτάσσομαι και δεν μπορώ παρά να σας λατρεύω. Αλλά τι θ' απογίνω, φτωχός και μόνος; - Βίλφριντ, δεν έχετε την Μίνα σας;


Έσκυψε το κεφάλι του . - Αχ, μην είσαστε τόσο υπεροπτικός: η γυναίκα κα

ταλαβαίνει τα πάντα χάρη στην αγάπη , όταν δεν ακούει, νιώθει, όταν δεν νιώθει, βλέπει, όταν ούτε βλέπει, ούτε νιώθει, ούτε ακούει, ε , τότε, αυτός ο άγγελος της γης μαντεύει τα πάντα για σας για να σας προστατέψει και κρύβει την προστασία του κάτω από τη χάρη της αγάπης. - Σεραφίτα, είμαι άξιος για ν' ανήκω σε μια γυναί

κα ; - Γίνατε ξαφνικά πολύ μετριοπαθής, μήπως είναι

παγίδα; Η γυναίκα συγκινείται πάντα όταν βλέπει να δοξάζεται η αδυναμία της ! Καλά, λοιπόν, ελάτε μεθαύριο βράδυ να πιείτε τσάι μαζί μου . Θα είναι εδώ ο καλός κύριος Μπέκερ, θα δείτε την Μίνα, το πιο άδολο πλάσμα που ξέρω σ' αυτόν τον κόσμο. Αφήστε με τώρα, φίλε μου , αυτό το βράδυ πρέπει να προσευχηθώ πολύ για να εξιλεωθώ για τα σφάλματά μου . - Πώς είναι δυνατόν να αμαρτάνετε; - Φτωχέ αγαπημένε, το να κάνει κανείς κατάχρηση

της δύναμής του δεν είναι έπαρση ; Πιστεύω πως ήμουν υπερβολικά αλαζονική απόψε. Πηγαίνετε , Φύγετε. Θα ειδωθούμε αύριο. - Θα ειδωθούμε αύριο , είπε αδύναμα ο Βίλφριντ ρί

χνοντας ένα παρατεταμένο βλέμμα σ' αυτό το πλάσμα του οποίου την ανεξίτηλη εικόνα ήθελε να πάρει μαζί του .

Αν και ήθελε να απομακρυνθεί, έμεινε για μερικά λεπτά όρθιος, απορροφημένος να κοιτάζει το φως που έλαμπε μέσα από τα παράθυρα του Σουηδικού πύργου . - Τι είδα, λοιπόν, αναρωτήθηκε. Όχι, δεν είναι α

πλώς ένα δημιούργημα, αλλά η δημιουργία ολόκληρη .

5 1


Από αυτόν τον κόσμο, όπως τον βλέπω ανάμεσα από πέπλα και σύννεφα, έχω συγκρατήσει αντηχήσεις παρόμοιες με τις αναμνήσεις ενός πόνου που έχει πια διαλυθεί ή με την ζάλη την οποία προκαλούν εκείνα τα όνειρα στα οποία ακούμε τους στεναγμούς των περασμένων γενεών ανακατωμένους με τις αρμονικές φωνές των ανώτερων σφαιρών όπου τα πάντα είναι Φως και αγάπη. Είμαι ξύπνιος; Κοιμάμαι ακόμα; Έχω κρατήσει τα μάτια του ύπνου , εκείνα τα μάτια που μπροστά τους φωτεινοί χώροι υποχωρούν στο άπειρο και τα οποία ακολουθούν τους χώρους; Παρά το κρύο της νύχτας, το κεφάλι μου Φλογίζεται ακόμα. Ας πάμε στο πρεσβυτέριο! Κοντά στον ιερέα και την κόρη του , θα μπορούσα να ξεκαθαρίσω τις σκέψεις μου .

Όμως, στεκόταν ακόμα στη θέση απ' όπου μπορούσε να βλέπει μέσα στο σαλόνι της Σεραφίτας. Αυτό το μυστηριώδες πλάσμα έμοιαζε να είναι το ακτινοβόλο κέντρο ενός κύκλου που σχημάτιζε γύρω της μια πιο εκτεταμένη ατμόσφαιρα από εκείνη άλλων όντων: όποιος έμπαινε σ' αυτήν, υΦίστατο τη δύναμη ενός ανεμοστρόβιλου από λάμψεις και σκέψεις που τον απορροφούσαν. Υποχρεωμένος να παλέψει ενάντια σ' αυτή την ανεξήγητη δύναμη , ο Βίλφριντ θριάμβευσε μόνον μετά από μεγάλες προσπάθειες. Όμως, όταν διέσχισε τον περίβολο αυτού του σπιτιού , ξανακατέκτησε την ελεύθερη βούλησή του , βάδισε βιαστικά προς το πρεσβυτέριο και σύντομα βρέθηκε κάτω από το ψηλό, ξύλινο θόλο που χρησίμευε για περιστύλιο στην κατοικία του κυρίου Μπέκερ. 'Ανοιξε την πρώτη , στολισμένη με noever πόρτα, που πάνω της ο άνεμος είχε σπρώξει το χιόνι και κτύπησε ζωηρά τη δεύτερη πόρτα λέγοντας: - Μου επιτρέπετε να περάσω τη βραδυά μαζί σας,

52


κύριε Μπέκερ ; - Ναι, είπαν δυο φωνές που ο τόνος τους συγχεόταν.

Μπαίνοντας στο δωμάτιο υποδοχής, ο Βίλφριντ επέστρεφε βαθμιαία στην πραγματική ζωή . Χαιρέτισε πολύ στοργικά την Μίνα, έσφιξε το χέρι του κυρίου Μπέκερ, έφερε το βλέμμα του σ' έναν πίνακα του οποίου οι εικόνες ηρέμησαν τις αναστατώσεις της υλικής του Φύσης, στην οποία συντελούνταν ένα φαινόμενο παρόμοιο μ' εκείνο που κυριεύει τους ανθρώπους οι οποίοι είναι συνηθισμένοι σε παρατεταμένες σκέψεις. Αν κάποια γεμάτη δύναμη σκέψη υψώνει στα φτερά της Χίμαιρας έναν σοφό ή έναν ποιητή και τον απομονώνει από τις εξωτερικές περιστάσεις που περισΦίγγουν εδώ κάτω, εκτοξεύοντάς τον μέσα από περιοχές χωρίς σύνορα όπου οι πιο τεράστιες συλλογές γεγονότων γίνονται αφαιρέσεις, όπου τα μεγαλύτερα έργα της φύσης είναι εικόνες, αλίμονό του αν κάποιος ξαφνικός θόρυβος ταράξει τις αισθήσεις του και επαναΦέρει την ταξιδεύτρα ψυχή του στη φυλακή της από κόκκαλα και σάρκα. Η σύγκρουση αυτών των δυο δυνάμεων, του Σώματος και του Πνεύματος, που η μια συμμετέχει στην αόρατη δράση του κεραυνού και η άλλη μοιράζεται με την ευαίσθητη φύση αυτή την ήπια αντίσταση που αψηΦά στιγμιαία την καταστροΦή, αυτή η πάλη, ή καλύτερα αυτό το τρομερό ζευγάρωμα, γεννά ανήκουστα δεινά. Το κορμί ξαναζήτησε τη Φλόγα που το κατατρώγει και η Φλόγα ξανάρπαξε τη λεία της. Όμως, αυτή η συγχώνευση δεν πραγματοποιείται χωρίς τους αναβρασμούς, χωρίς τις εκρήξεις και τα μαρτύρια που ορατές τους μαρτυρίες μας προσφέρει η χημεία όταν διαχωρίζονται δυο εχθρικές αρχές που είχε θελήσει να ενώσει. Εδώ και μερικές μέρες, όταν ο Βίλφριντ έμπαι-


νε στο σπίτι της ΣεραΦίτας, το κορμί του έπεφτε σ' ένα βάραθρο. Μ' ένα μόνον βλέμμα, αυτό το μοναδικό πλάσμα τραβούσε το πνεύμα του Βίλφριντ στην σφαίρα όπου ο Διαλογισμός τραβά τον σοφό, όπου η Προσευχή μεταΦέρει τη θρησκευόμενη ψυχή , όπου το Όραμα Φέρνει τον καλλιτέχνη , όπου ο Ύπνος μεταΦέρει μερικούς ανθρώπους, γιατί ο καθένας έχει το δρόμο του για να πάει στις ανώτερες αβύσσους, ο καθένας έχει τον οδηγό του για να κατευθυνθεί εκεί, όλοι υποφέρουν στην επιστροΦή. Μόνον εκεί ξεσχίζονται τα πέπλα και φανερώνεται γυμνή η Αποκάλυψη, διάπυρη και τρομερή αποκάλυψη ενός άγνωστου κόσμου , από τον οποίο το πνεύμα φέρνει εδώ κάτω μόνον κουρέλια. Για τον Βίλφριντ, μια ώρα κοντά στην Σεραφίτα έμοιαζε συχνά με το όνειρο που απορροφά τα άγρια θηρία και όπου κάθε νευρική θηλή γίνεται το κέντρο μιας ακτινοβόλας απόλαυσης. Έφευγε τσακισμένος σαν νέα κοπέλα που εξαντλήθηκε ακολουθώντας την πορεία ενός γίγαντα. Το κρύο , μαστιγώνοντάς τον με δύναμη , άρχισε να κατευνάζει τα νοσηρά τρεμουλιάσματα που του προκαλούσε ο συνδυασμός αυτών των δυο βίαια διαχωρισμένων Φύσεων. Ύστερα ξαναρχόταν πάντα στο πρεσβυτέριο, καθώς τον προσέλκυε κοντά στην Μίνα το θέαμα της συνηθισμένης ζωής για το οποίο διψούσε, όπως ένας τυχοδιώκτης από την Ευρώπη διψά για την πατρίδα του όταν τον κυριεύσει η νοσταλγία μέσα στο μαγευτικό θέαμα που τον είχε αποπλανήσει στην Ανατολή . Εκείνη την στιγμή, κουρασμένος περισσότερο από ποτέ, αυτός ο ξένος έπεσε σε μια πολυθρόνα και κοίταξε για λίγο γύρω του , όπως όταν ξυπνά κανείς. Ο κύριος Μπέκερ, που είχε αναμφίβολα εξοικειωθεί , καθώς και η κόρη του , με την εμφανή παραξενιά του φιλοξε-

54


νουμένου τους, συνέχισαν και οι δυο τη δουλειά τους. Το δωμάτιο υποδοχής είχε για διακόσμηση μια

συλλογή από έντομα και κοχύλια της Νορβηγίας. Αυτά τα αντικείμενα, επιδέξια τοποθετημένα στο κίτρινο ξύλο των ελάτων που επένδυε τους τοίχους, σχημάτιζαν μια πλούσια ταπισερί στην οποία ο καπνός του ταμπάκου είχε αποθέσει τα αιθαλώδη χρώματά του . Στο βάθος, απέναντι από την κυρίως πόρτα, ορθωνόταν μια τεράστια θερμάστρα από σφυρήλατο σίδερο, που επιμελώς στιλβωμένη από την υπηρέτρια γυάλιζε σαν να ήταν καθαρός χάλυβας. Καθισμένος σε μια μεγάλη κεντητή πολυθρόνα, κοντά στη θερμάστρα, μπροστά σ' ένα τραπέζι και με τα πόδια σ' ένα ανοικτό κουτί με γούνινη επένδυση για να τα κρατά ζεστά, ο κύριος Μπέκερ διάβαζε ένα δίπτυχο βιβλίο τοποθετημένο πάνω σε άλλα βιβλία σαν σε αναλόγιο. Στ' αριστερά του ήταν ένα σταμνάκι με μπύρα και ένα ποτήρι' στα δεξιά του έκαιγε μια καπνισμένη λάμπα που συντηρούνταν με λάδι ψαριού . Ο ιερέας έμοιαζε καμιά εξηνταριά ετών. Η φυσιογνωμία του ανήκε σ' εκείνον τον τύπο που είχαν αγαπήσει οι χρωστήρες του Ρέμπραντ: τα μάτια του είναι μικρά και ζωηρά, περιβάλλονται από κύκλους ρυτίδων και από πάνω τους είναι χοντρά γκριζωπά φρύδια' τα λευκά μαλλιά του ξεφεύγουν σε δυο βοστρυχωτούς θυσάνους κάτω από τον λευκό βελούδινο σκούφο, το μέτωπο είναι πλατύ και φαλακρό, το πλατύ πηγούνι κάνει το κόψιμο του προσώπου σχεδόν τετράγωνο, κατόπιν αυτή η βαθιά ηρεμία που αποκαλύπτει στον παρατηρητή κάποια δύναμη , την ισχύ την οποία δίνει το χρήμα, τη δημαρχιακή εξουσία του αρχιμαγίστρου , τη γνώση της τέχνης ή την τετράγωνη δύναμη της ευτυχισμένης άγνοιας. Αυτός ο ωραίος γέρος, του οποίου η


ευσωμία φανέρωνε ρωμαλέα υγεία, ήταν τυλιγμένος στη ρόμπα του από χοντρή τσόχα στολισμένη απλώς με ούγια. Κρατούσε σοβαρά στο στόμα μια μακριά πίπα από άργιλο και σε ίσα διαστήματα άφηνε να φεύγει ο καπνός του ταμπάκου παρακολουθώντας τους αλλόκοτους στροβίλους με αφηρημένο βλέμμα, καθώς ήταν αναμΦίβολα απορροφημένος σε συλλογισμούς που διευκολύνουν τη χώνεψη προσπαθώντας ν' αφομοιώσει τις σκέψεις του συγγραΦέα του οποίου τα έργα τον απασχολούσαν. Από την άλλη πλευρά της θερμάστρας και κοντά στην πόρτα που επικοινωνούσε με την κουζίνα, διακρινόταν αμυδρά η Μίνα μέσα στην ομίχλη που δημιουργούσε ο καπνός, τον οποίο φαινόταν πως είχε συνηθίσει. Μπροστά της, σ' ένα τραπεζάκι, υπήρχαν σύνεργα δουλειάς απαραίτητα σε μια υπηρέτρια: μια στοίβα πετσέτες, κάλτσες για μπάλωμα και μια λάμπα παρόμοια μ' εκείνη που Φώτιζε τις λευκές σελίδες του βιβλίου στο οποίο ο πατέρας της φαινόταν απορροφημένος . Το δροσερό πρόσωπό της, στο οποίο το λεπτό του περίγραμμα αποτύπωνε μια μεγάλη αγνότητα, εναρμονιζόταν με την αθωότητα η οποία εκφραζόταν στο λευκό της μέτωπο και στα φωτεινά της μάτια. Καθόταν στητή στην καρέκλα της σκύβοντας ελαφρά προς το Φως για να βλέπει καλύτερα και αποκάλυπτε εν αγνοία της την ομορΦιά του στήθους της. Ήταν κιόλας ντυμένη για τη νύχτα με μια λευκή βαμβακερή ρόμπα. Ένας απλός σκούφος από χασέ, χωρίς άλλο στολίδι εκτός από μια σφηγκοφωλιά από το ίδιο ύφασμα, σκέπαζε την κόμη της. Αν και βυθισμένη σε κάποιο μυστικό συλλογισμό , μετρούσε, χωρίς να κάνει λάθος, τις κλωστές της πετσέτας ή τις θηλιές της κάλτσας. Προσέφερε έτσι την πιο πλήρη εικόνα, τον πιο αληθινό τύπο

56


της γυναίκας η οποία προορίζεται για τις επίγειες δουλειές, που το βλέμμα της μπορούσε να διαπεράσει τα σύννεφα του ιερού , αλλά που μια σκέψη συγχρόνως ταπεινή και φιλεύσπλαχνη κρατούσε στο ύψος του άνδρα. Ο Βίλφριντ είχε ριχθεί σε μια πολυθρόνα ανάμεσα σ' αυτά τα δυο τραπέζια και παρατηρούσε μ' ένα είδος μέθης αυτόν τον γεμάτο αρμονίες πίνακα με τον οποίο τα σύννεφα του καπνού δεν ταίριαζαν καθόλου . Το μοναδικό παράθυρο, που στη διάρκεια της καλής εποχής Φώτιζε αυτό το δωμάτιο υποδοχής, ήταν επιμελώς κλειστό. Μια παλιά ταπισερί, που χρησίμευε για κουρτίνα, στερεωμένη σ' ένα ραβδί, κρεμιόταν σχηματίζοντας χοντρές πτυχές. Τίποτα το ιδιαίτερα γραφικό, τίποτα το εντυπωσιακό, αλλά μια αυστηρή απλότητα, μια αληθινή αγαθότητα, η αμεριμνησία της φύσης και όλες οι συνήθειες μιας οικιακής ζωής χωρίς ταραχές και έγνοιες. Πολλές κατοικίες έχουν ονειρική εμΦάνιση , σ' αυτές η λάμψη της περαστικής απόλαυσης κρύβει τα ερείπια κάτω από το ψυχρό χαμόγελο της πολυτέλειας, όμως αυτό το δωμάτιο υποδοχής ήταν έξοχο στην πεζότητά του , αρμονικό στα χρώματά του και αΦύπνιζε πατριαρχικές σκέψεις μιας πλήρους και γεμάτης κατάνυξη ζωής. Τη σιωπή τάραζαν μόνον ο ήχος από το περπάτημα της υπηρέτριας που προετοίμαζε το δείπνο και τα τσιτσιρίσματα του παστού ψαριού καθώς το τηγάνιζε σε αλατισμένο βούτυρο σύμφωνα με τη μέθοδο της χώρας. - Θέλετε να καπνίσετε μια πίπα; είπε ο ιερέας αρπά

ζοντας την ευκαιρία μια στιγμή που νόμισε ότι ο Β ίλφριντ μπορούσε να τον ακούσει. - Ευχαριστώ , αγαπητέ κύριε Μπέκερ, απάντησε. - Σήμερα δείχνετε να υποφέρετε περισσότερο απ'

57


ό,τι συνήθως, του είπε η Μίνα εντυπωσιασμένη από την αδυναμία που πρόδιδε η φωνή του ξένου . - Πάντα είμαι έτσι όταν φεύγω από τον πύργο.

Η Μίνα ανασκίρτησε. - Σ' αυτόν κατοικεί ένα παράξενο άτομο, κύριε ιε

ρέα, συνέχισε ο Βίλφριντ μετά από μια παύση . Εδώ και έξι μήνες που είμαι σ' αυτό το χωριό , δεν έχω τολμήσει να σας κάνω ερωτήσεις γι' αυτήν και σήμερα είμαι υποχρεωμένος να πιέσω τον εαυτό μου για να σας μιλήσω γι' αυτήν. Έχω αρχίσει να μετανιώνω πικρά που ο χειμώνας διέκοψε το ταξίδι μου και είμαι υποχρεωμένος να παραμείνω εδώ, όμως τους δυο τελευταίους μήνες, κάθε μέρα που περνά οι αλυσίδες που με δένουν με το Ζαρβί με περισΦίγγουν πιο δυνατά και φοβάμαι πως θα τελειώσω εδώ τις μέρες μου . Ξέρετε πώς συνάντησα την Σεραφίτα, τι εντύπωση μου έκαναν το βλέμμα της και η φωνή της, τέλος πώς έγινα δεκτός στο σπίτι αυτής που δεν δέχεται κανέναν. Από την πρώτη μέρα, έρχομαι εδώ για να σας ζητήσω πληροφορίες γι' αυτό το μυστηριώδες πλάσμα. Εδώ αρχίζουν για μένα τα μάγια . . . - Μάγια! Φώναξε ο ιερέας τινάζοντας τις στάχτες της

πίπας του σ' ένα κακότεχνο πιάτο γεμάτο άμμο που του χρησίμευε για πτυελοδοχείο. Υπάρχουν μάγια; - Βέβαια, εσείς που αυτή την στιγμή διαβάζετε τόσο

ευσυνείδητα το βιβλίο ΜΑΓΓΑΝΕΙΕΣ του Ζαν Βιέρ , θα καταλάβετε την εξήγηση την οποία μπορώ να σας δώσω για τα αισθήματά μου , συνέχισε αμέσως ο Βίλφριντ. Αν μελετήσουμε προσεκτικά τη φύση στις μεγάλες της επαναστάσεις όπως και στα μικρά της έργα, είναι αδύνατον να μην αναγνωρίσουμε τη δυνατότητα της μαγείας δίνοντας σ' αυτή τη λέξη την πραγματική της σημασία. Ο άνθρωπος δεν δημιουργεί δυνάμεις, χρησιμοποιεί τη

58


μόνη δύναμη που υπάρχει και που συμπυκνώνει όλες τις άλλες, την κίνηση , αυτή την ακατανόητη ανάσα τουΠαντοκράτορα Κτίστη των κόσμων. Τα είδη είναι τόσο καλά διαχωρισμένα που το ανθρώπινο χέρι δεν μπορεί να τα συγχωνεύσει και το μοναδικό θαύμα για το οποίο είναι ικανό πραγματοποιήθηκε στο συνδυασμό των δυο εχθρικών ουσιών . Επιπλέον, η πυρίτιδα είναι αμφιθαλής αδελΦή του κεραυνού ! Κι όταν πρέπει να ξεπηδήσει ξαφνικά μια δημιουργία; Κάθε δημιουργία απαιτεί χρόνο και ο χρόνος δεν προχωρά ούτε υποχωρεί αν τον σπρώξουμε με το δάκτυλο. Έτσι έξω από εμάς, η φύση υπακούει σε νόμους των οποίων η τάξη και η ισχύς δεν μεταστρέφονται από κανένα ανθρώπινο χέρι. Όμως, αφού έχουμε γνωρίσει έτσι την Ύλη , δεν θα ήταν λογικό να μην αναγνωρίσουμε μέσα μας την ύπαρξη μιας τερατώδους δύναμης της οποίας τα αποτελέσματα είναι τόσο δύσκολο να υπολογισθούν που οι γνωστές γενιές δεν τα έχουν ακόμα ταξινομήσει πλήρως. Δεν σας μιλώ για τη δύναμη ν' αναγάγει κανείς τα πάντα σε αφαιρέσεις, να υποχρεώνει τη φύση να περιορισθεί στο Λόγο, γιγαντιαία πράξη , την οποία ο χυδαίος δεν συλλογίζεται όπως δεν σκέφτεται και την κίνηση, αλλά η οποία έχει οδηγήσει τους Ινδούς θεόσοφους να εξηγούν τη δημιουργία με το λόγο στον οποίο έχουν δώσει την αντίστροφη ισχύ . Το μικρότερο κομματάκι της τροφής τους, ένας κόκκος ρύζι απ' όπου βγαίνει η δημιουργία και στον οποίο αυτή η δημιουργία ανάγεται εναλλακτικά, τους προσέφερε μια τόσο καθαρή εικόνα του δημιουργικού λόγου και του αφαιρετικού λόγου , που ήταν πολύ απλό να εφαρμόσουν αυτό το σύστημα στην παραγωγή των κόσμων. Η πλειοψηΦία των ανθρώπων περιορίζεται στον κόκκο του ρυζιού που έχει σπαρεί


στο πρώτο εδάΦιο όλων των Γενέσεων. Ο άγιος Ιωάννης, λέγοντας ότι ο Λόγος ην προς τον Θεόν, απλώς περιέπλεξε τη δυσκολία. Όμως η δημιουργία των σπόρων, η βλάστηση και η άνθηση των ιδεών μας είναι κάτι μικρό , αν συγκρίνουμε αυτή την ιδιότητα, την οποία μοιράζονται πολλοί άνθρωποι, με την εντελώς ατομική ικανότητα να μεταβιβάζει κανείς σ' αυτή την ιδιότητα περισσότερο ή λιγότερο δρώσες δυνάμεις, δεν ξέρω κι εγώ χάρη σε ποια συγκέντρωση, να την μεταΦέρει σε μια τρίτη , σε μια ένατη , σε μια εικοστή έβδομη δύναμη , να την κάνει να κυριαρχεί πάνω στις μάζες και να πετυχαίνει μ' αυτό τον τρόπο μαγικά αποτελέσματα συμπυκνώνοντας τα αποτελέσματα της Φύσης. Ωστόσο, ονομάζω μαγεία αυτήν την τεράστια δράση που συντελεί ται ανάμεσα σε δυο μεμβράνες στον ιστό του εγκεφάλου μας. Συναντούμε στην ανεξερεύνητη φύση του Πνευματικού Κόσμου ορισμένα όντα οπλισμένα με αυτές τις πρωτοφανείς ικανότητες, που μπορούν να συγκριθούν με την τρομερή δύναμη την οποία διαθέτουν τα αέρια στον φυσικό κόσμο και που συνδυάζονται με άλλα όντα, τα διαπερνούν ως δρώσα αιτία, τους κάνουν μάγια ενάντια στα οποία αυτοί οι φτωχοί είλωτες είναι ανυπεράσπιστοι : τα μαγεύουν, κυριαρχούν πάνω τους, τα υποτάσσουν σε μια φρικτή υποτέλεια και κάνουν να βαραίνουν πάνω τους τα λαμπρά έργα και το φάσμα μιας ανώτερης φύσης, δρώντας άλλοτε σαν το ψάρι που λέγεται νάρκη το οποίο ηλεκτρίζει τον ψαρά και τον κάνει να μουδιάσει, άλλοτε σαν μια δόση Φωσφόρου που διεγείρει την ζωή ή επιταχύνει την εκτόξευση, άλλοτε σαν το όπιο που αποκοιμίζει τη σωματική Φύση , απελευθερώνει το πνεύμα από τα δεσμά του , το αΦήνει να πετάξει πάνω από τον κόσμο, του δείχνει


τον κόσμο μέσα απο ενα οπτικό πρίσμα και αποσπά από αυτόν την τροφή που του αρέσει περισσότερο , άλλοτε τέλος σαν την καταληψία που εκμηδενίζει όλες τις δυνάμεις σε όφελος ενός μόνον οράματος. Τα θαύματα, τα μάγια, οι μαγγανείες, η γητειά, τέλος οι πράξεις που ατόπως ονομάζονται υπερφυσικές, δεν είναι δυνατές και δεν μπορούν να εξηγηθούν παρά με τον δεσποτισμό με τον οποίο ένα Πνεύμα μας αναγκάζει να υποστούμε τα αποτελέσματα μιας μυστηριώδους οπτικής η οποία μεγεθύνει, σμικρύνει ή εξυψώνει τη δημιουργία, την κάνει να κινείται μέσα μας κατά τη βούλησή του , μας την παραμορΦώνει ή μας την καλλωπίζει, μας θέλγει στον ουρανό ή μας βυθίζει στην κόλαση , τα δύο άκρα με τα οποία εκφράζονται η ακραία απόλαυση και ο ακραίος πόνος. Αυτά τα φαινόμενα είναι μέσα μας και όχι έξω από μας. Το ον το οποίο ονομάζουμε Σεραφίτα μου φαίνεται πως είναι ένας από αυτούς τους σπάνιους και τρομερούς δαίμονες που μπορούν να συνθλίβουν τους ανθρώπους, να πιέζουν τη φύση και να μοιράζονται την σκοτεινή δύναμη του Θεού . Η αλληλουχία από τα μάγια της άρχισε σε μένα με τη σιωπή που μου επιβλήθηκε. Κάθε φορά που τολμούσα να θέλω να σας ρωτήσω γι' αυτήν, μου φαινόταν πως θα αποκάλυπτα ένα μυστικό του οποίου θα έπρεπε να είμαι ο αδιάΦθορος Φύλακας, κάθε φορά που ήθελα να σας ρωτήσω, μια καυτή σφραγίδα έκλεινε τα χείλη μου και ήμουν το ακούσιο όργανο αυτής της μυστηριώδους υπεράσπισης. Με βλέπετε εδώ για εκατοστή φορά, καταβεβλημένο, τσακισμένο, γιατί έγινα το παιχνίδι του κόσμου των παραισθήσεων τον οποίο κουβαλά μέσα της αυτή η γλυκειά και εύθραυστη για σας τους δυο νέα κοπέλα, που όμως για μένα είναι η πιο σκληρή μάγισσα. Ναι,


για μένα είναι σαν μάγισσα, που στο δεξί της χέρι κουβαλά ένα αόρατο μηχάνημα για να κινεί την υδρόγειο και στο αριστερό της τον κεραυνό για να διαλύει τα πάντα κατά τη βούλησή της. Τέλος, δεν μπορώ πια να κοιτάξω το μέτωπό της, έχει μια ανυπόφορη φωτεινότητα. Εδώ και μερικές μέρες βαδίζω πολύ αδέξια στο χείλος των αβύσσων της τρέλας που δεν μπορώ πια να σιωπώ. Αρπάζω, λοιπόν , την ευκαιρία, τούτη την στιγμή που έχω το κουράγιο ν' αντισταθώ σ' αυτό το τέρας το οποίο με σέρνει πίσω του , χωρίς να με ρωτά αν μπορώ ν' ακολουθήσω το πέταγμά του . Ποια είναι; Την έχετε δει νέα; Γεννήθηκε ποτέ ; Έχει γονείς; Γεννήθηκε από την ένωση του πάγου και του ήλιου ; Παγώνει και καίει, αποκαλύπτεται και αποσύρεται σαν ζηλότυπη αλήθεια, με ελκύει και μ' απωθεί, μου δίνει μια την ζωή και μια το θάνατο, την αγαπώ και τη μισώ. Δεν μπορώ πια να ζω έτσι, θέλω να είμαι ολοκληρωτικά είτε στον ουρανό, είτε στην κόλαση.

Κρατώντας με το ένα χέρι την πίπα του που την είχε ξαναγεμίσει, με το άλλο το καπάκι της χωρίς όμως να το κλείνει, ο κύριος Μπέκερ άκουγε τον Βίλφριντ με μυστηριώδες ύφος, κοιτώντας στιγμές-στιγμές την κόρη του που έμοιαζε να καταλαβαίνει αυτή τη γλώσσα, σε αρμονία με το ον που την ενέπνεε. Ο Β ίλφριντ ήταν ωραίος σαν τον 'Αμλετ που αντιστέκεται στην σκιά του πατέρα του και με την οποία συνδιαλέγεται βλέποντάς την να ορθώνεται μόνον γι' αυτόν ανάμεσα στους ζωντανούς. - Αυτό μοιάζει πολύ με τα λόγια ενός ερωτευμένου

άνδρα, είπε με αΦέλεια ο καλός ιερέας. - Ερωτευμένος! συνέχισε ο Βίλφριντ, ναι, σύμφωνα

με τη χυδαία άποψη . Ωστόσο, αγαπητέ μου κύριε

62


Μπέκερ , καμιά λέξη δεν μπορεί να εκφράσει την φρενίτιδα με την οποία ορμώ προς αυτό το άγριο πλάσμα. - Την αγαπάτε, λοιπόν ; είπε η Μίνα μ' ένα τόνο μομ

Φής· - Δεσποινίς, νιώθω τόσο παράξενο τρεμούλιασμα ό

ταν την βλέπω και τόσο βαθιά θλίψη όταν δεν την βλέπω πια, που σ' οποιονδήποτε άνδρα αυτές οι συγκινήσεις θ' ανάγγελλαν τον έρωτα, όμως αυτό το αίσθημα κάνει δυο πλάσματα να πλησιάζουν περιπαθώς το ένα το άλλο, ενώ πάντοτε ανάμεσα σε μένα και σ' αυτήν ανοίγεται δεν ξέρω κι εγώ ποια άβυσσος, της οποίας το ψύχος με δ ιαπερνά όταν είναι παρούσα και του οποίου η συναίσθηση εξατμίζεται όταν είμαι μακριά της. Την εγκαταλείπω κάθε φορά πιο απεγνωσμένος, επιστρέφω πάντα με μεγαλύτερο ζήλο, όπως οι σοφοί που ψάχνουν ένα μυστικό και που η φύση τους απωθεί, όπως ο ζωγράφος που θέλει να βάλει την ζωή στο καναβάτσο του και συντρίβεται από όλα τα μέσα τα οποία προσφέρει η τέχνη σ' αυτή τη μάταιη προσπάθεια. - Κύριε, όλα αυτά μου φαίνονται πολύ δικαιολογη

μένα, απάντησε αφελώς η νέα κοπέλα. - Πώς μπορείτε να ξέρετε, Μίνα; ρώτησε ο γέρος. - Α, πατέρα μου , αν είχατε ,έρθει μαζί μας σήμερα

το πρωί στις κορυΦές του Φαλμπέργκ και αν είχατε δει αυτό το πλάσμα να προσεύχεται, δεν θα μου κάνατε αυτή την ερώτηση ! Θα λέγατε, όπως ο κύριος Βίλφριντ, όταν το είδε για πρώτη φορά στο ναό μας: Είναι ο Νους της Προσευχής.

Μια στιγμή σιωπής ακολούθησε τις τελευταίες λέξεις. - Α, βέβαια, συνέχισε ο Βίλφριντ, δεν έχει τίποτα το

κοινό με τα πλάσματα που κινούνται στις τρύπες αυτής

63


της υδρογείου . - Πάνω στο Φαλμπέργκ! Φώναξε ο γέρος ιερέας. Τι

κάνατε για να Φθάσετε εκεί; - Δεν ξέρω τίποτα, απάντησε η Μίνα. Η πορεία μου

είναι για μένα τώρα σαν ένα όνειρο που μόνον την ανάμνησή του έχω κρατήσει. Ίσως δεν θα το πίστευα καν αν δεν υπήρχε αυτή η υλική μαρτυρία.

Έβγαλε το λουλούδι από τον μπούστο της και το έδειξε. Και οι τρεις έμειναν με τα μάτια προσηλωμένα στο ακόμα φρέσκο, ωραίο σαξίφραγο, που καθώς το Φώτιζαν οι λάμπες ακτινοβολούσε μέσα στο σύννεφο του καπνού σαν άλλο Φως. - Να τι είναι υπερφυσικό, είπε ο γέρος κοιτώντας το

λουλούδι που είχε ανθίσει μέσα στο χειμώνα. - Μια άβυσσος, Φώναξε ο Βίλφριντ διεγερμένος από

το άρωμά του . - Αυτό το λουλούδι μου φέρνει ίλιγγο, συνέχισε η

Μίνα. Νομίζω ακόμα πως ακούω τα λόγια αυτού του πλάσματος που είναι η μουσική της σκέψης, όπως βλέπω ακόμα το φως του βλέμματός του που είναι η αγάπη . - Κάντε μου τη χάρη, αγαπητέ μου κύριε Μπέκερ,

πείτε μου την ζωή της ΣεραΦίτας, αινιγματικού ανθρώπινου άνθους που την εικόνα του μας προσφέρει αυτό το μυστηριώδες ματσάκι. - Αγαπητέ μου φιλοξενούμενε, είπε ο ηλικιωμένος

φυσώντας μια τούφα καπνού , για να σας εξηγήσω τη γέννηση αυτού του πλάσματος, είναι αναγκαίο να διαλύσω τα σύννεφα του πιο σκοτεινού απ' όλα τα χριστιανικά δόγματα, όμως δεν είναι εύκολο να είναι κανείς σαφής μιλώντας για την πιο ακατανόητη αποκάλυψη , τελευταία λάμψη της πίστης, που έχει ρίξει τις α-

64


κτίνες της πάνω στο δικό μας σωρό λάσπης. Γνωρίζετε τον Σβέντενμποργκ ; - Τον έχω απλώς ακουστά, αλλά γι' αυτόν, για τα βι

βλία του , για τη θρησκεία του , δεν ξέρω τίποτα. - Καλά, λοιπόν, θα σας διηγηθώ τα πάντα για τον

Σβέντενμποργκ.


3

ΣΕΡ Α Φ ΙΤΑ-ΣΕΡΑ Φ ΙΤΟΥΣ

Μετά από μια παύση στη διάρκεια της οποίας ο ιερέας έμοιαζε να συγκεντρώνει τις αναμνήσεις του , συνέχισε μ' αυτά τα λόγια:

Ο Εμμανουήλ ντε Σβέντενμποργκ γεννήθηκε στην Ουψάλα, στη Σουηδία, τον Ιανουάριο του 1688, κατά μερικούς συγγραφείς, το 1689, σύμφωνα με την επιτάφια πλάκα του . Ο πατέρας του ήταν επίσκοπος στην Σκάρα. Ο Σβέντενμποργκ έζησε ογδόντα πέντε χρόνια, ο θάνατός του συνέβη στο Λονδίνο , στις 29 Μαρτίου 1772. Χρησιμοποιώ αυτή την έκφραση για ν' αποδώσω μια απλή αλλαγή κατάστασης. Σύμφωνα με τους μαθητές του , ο Σβέντενμποργκ έζησε στο Ζαρβί και στο Παρίσι μετά από αυτή την ημερομηνία. Επιτρέψτε μου , αγαπητέ μου κύριε Βίλφριντ, είπε ο κύριος Μπέκερ κάνοντας μια χειρονομία για να προλάβει κάθε διακοπή, αφηγούμαι γεγονότα χωρίς να τα επιβεβαιώνω, χωρίς να τα αρνούμαι. Ακούστε και κατόπιν σκεφτείτε για όλα αυτά ό ,τι θέλετε. Θα σας εμπόδιζα, αν έκρινα, ασκούσα κριτική , συζητούσα τα δόγματα, για να δηλώ-

66


σω την πνευματική μου ουδετερότητα ανάμεσα στη λογική και ΕΚΕΙΝΟΝ.

Η ζωή του Εμμανουήλ Σβέντενμποργκ χωρίσθηκε σε δυο μέρη , συνέχισε ο ιερέας. Από το 1688 μέχρι το 1745 , ο βαρώνος Εμμανουήλ ντε Σβέντενμποργκ εμφανίσθηκε στον κόσμο ως ένας άνθρωπος με πολύ πλατιά γνώση , ευυπόληπτος, αγαπητός για τις αρετές του , πάντοτε άμεμπτος, συνεχώς χρήσιμος. Αν και κατείχε υψηλά δημόσια αξιώματα στη Σουηδία, δημοσίευσε από το 1709 μέχρι το 1740 έργα ορυκτολογίας, φυσικής, μαθηματικών και αστρονομίας, πολυάριθμα και ογκώδη βιβλία που φώτισαν τον λόγιο κόσμο. Εφεύρε τη μέθοδο κατασκευής δεξαμενών για την υποδοχή των πλοίων. Έγραψε για τα πιο σημαντικά ζητήματα, από το ύψος της πλημμυρίδας μέχρι τη θέση της γης. Ανακάλυψε τόσο τα μέσα για να κατασκευάζονται καλύτεροι υδροφράκτες για τα κανάλια, όσο και τις πιο απλές μεθόδους για την εξόρυξη των μετάλλων. Τέλος, με όποια επιστήμη ασχολήθηκε την έκανε να προοδεύσει. Μελέτησε στη διάρκεια της νιότης του εβραϊκά, ελληνικά, λατινικά και τις ανατολικές γλώσσες,η γνώση των οποίων του έγινε τόσο οικεία που πολλοί διάσημοι καθηγητές τον συμβουλεύονταν συχνά και μπόρεσε ν' αναγνωρίσει στην Ταρταρία τα υπολείμματα του πιο αρχαίου βιβλίου του Λόγου του Θεού , που ονομάζεται οι ΠΟΛΕΜΟΙ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ και ΟΙ ΡΗΣΕΙΣ , για το οποίο μιλά ο Μωυσής στους ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ΚΑ 14,15, 27-30) , ο Ιησούς του Ναυή , ο Ιερεμίας και ο Σαμουήλ. ΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ είναι το ιστορικό μέρος και ΟΙ ΡΗΣΕΙΣ το προφητικό μέρος του βιβλίου που προηγείται της ΓΕΝΕΣΗΣ. Ο Σβέντενμποργκ βεβαίωσε ακόμα ότι το ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ, το οποίο μνημονεύει ο Ιη-

fJ7


σούς του Ναυή , υπήρχε στην Ανατολική Ταρταρία στη λατρεία των Σχέσεων. Ένας Γάλλος δικαίωσε προσφάτως τις προβλέψεις του Σβέντενμποργκ, αναγγέλλοντας ότι βρήκε στη Βαγδάτη πολλά μέρη της Βίβλου άγνωστα στην Ευρώπη . Στο Παρίσι , κατά τη διάρκεια της σχεδόν πανευρωπαϊκής συζήτησης την οποία προκάλεσε ο ζωικός μαγνητισμός και στην οποία πήραν ενεργό μέρος όλοι σχεδόν οι λόγιοι , το 1785 , ο κύριος μαρκήσιος ντε Τομέ πήρε εκδίκηση για τη μνήμη του Σβέντενμποργκ καταρρίπτοντας τους ισχυρισμούς που ξέφυγαν από τους επιτρόπους τους οποίους είχε ορίσει ο βασιλιάς για να εξετάσουν τον μαγνητισμό. Αυτοί οι κύριοι ισχυρίζονταν ότι δεν υπήρχε μιά θεωρία για τον μαγνητισμό , ενώ ο Σβέντενμποργκ είχε ασχοληθεί από το 1720. Ο κύριος ντε Τομέ εκμεταλλεύτηκε αυτή την ευκαιρία για να δείξει τις αιτίες της λήθης στην οποία οι πιο διάσημοι άνδρες αφήνουν τον Σουηδό λόγιο για να μπορούν ν' αναδιφούν τους θησαυρούς του και να τους χρησιμοποιούν για τις εργασίες τους. «Μερικοί από τους πιο επιφανείς, είπε ο κύριος ντε Τομέ υπαινισσόμενος τη ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΗΣ του Μπιφόν, έχουν την αδυναμία να στολίζονται με τα φτερά του παγωνιού χωρίς να του αποδίδουν τιμές. » Τέλος, απέδειξε με ακαταμάχητες παραθέσεις, τις οποίες άντλησε από τα εγκυκλοπαιδικά έργα του Σβέντενμποργκ, ότι αυτός ο μεγάλος προΦήτης είχε προηγηθεί κατά πολλούς αιώνες της αργής πορείας των ανθρώπινων επιστημών: πράγματι, αρκεί να διαβάσει κανείς τα έργα του φιλοσοΦίας και ορυκτολογίας για να πεισθεί. Σ' ένα απόσπασμα, γίνεται ο προάγγελος της σύγχρονης χημείας, αναγγέλλοντας ότι οι παραγωγές της οργανωμένης Φύσης μπορούν όλες να αποσυντεθούν και καταλήγουν σε

68


δυο καθαρές αρχές, ότι το νερό, ο αέρας, η φωτιά δεν είναι στοιχεία, σ' ένα άλλο απόσπασμα, πηγαίνει με λίγα λόγια στα βάθη των μυστηρίων του μαγνητισμού, έτσι αφαιρεί από τον Μεσμέρ τη δόξα του πρώτου που μελέτησε το ζήτημα. Τέλος, να, είπε ο κύριος Μπέκερ δείχνοντας ένα μακρύ ράφι στερεωμένο ανάμεσα στη θερμάστρα και το παράθυρο στο οποίο υπήρχαν βιβλία όλων των μεγεθών, δέκα επτά διαφορετικά έργα, από τα οποία ένα μόνον, το ΕΡΓΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΑΣ , που εκδόθηκε το 1734, αποτελείται από τρεις τόμους σε δίφυλλο σχήμα. Αυτά τα έργα, που μαρτυρούν τις θετικές γνώσεις του Σβέντενμποργκ, μου τα έδωσε ο κύριος ΣεραΦίτους, ο ξάδελφός του , πατέρας της Σεραφίτας. Το 1740, ο Σβέντενμποργκ έπεσε σε απόλυτη σιωπή από την οποία βγήκε μόνον για να εγκαταλείψει τις εΦήμερες ασχολίες του και να σκεΦθεί αποκλειστικά τον πνευματικό κόσμο. Πήρε τις πρώτες διαταγές από τον Ουρανό το 1745. Να πώς αφηγήθηκε ο ίδιος τον τρόπο που τον κάλεσε ο Θεός: Ένα βράδυ , στο Λονδίνο, αφού είχε δειπνήσει με μεγάλη όρεξη , μια πυκνή ομίχλη εξαπλώθηκε στο δωμάτιό του . Όταν τα σκότη διαλύθηκαν, ένα πλάσμα που είχε ανθρώπινη μορφή σηκώθηκε από τη γωνιά του δωματίου του και του είπε με τρομερή φωνή: Μην τρως τόσο ! Ο Σβέντενμποργκ δεν έφαγε τίποτα. Την επόμενη νύχτα ήρθε ο ίδιος άνδρας, ακτινοβολώντας φως, και του είπε: Μ' έστειλε ο Θεός, ο οποίος σ' επέλεξε για να εξηγήσει στους ανθρώπους το νόημα του λόγου του και των δημιουργιών του. Θα σου υπαγορέψω τι πρέπει να γράψεις. Το όραμα κράτησε λίγα λεπτά. Ο ΑΓΓΕΛΟΣ , έλεγε, ήταν ντυμένος με πορφύρα. Στη διάρκεια εκείνης της νύχτας, τα μάτια του εσωτερικού ανθρώπου του ά-

69


νοιξαν και έγιναν ικανά να δουν στον Ουρανό, στον κόσμο των Πνευμάτων και στην Κόλαση , σε τρεις διαφορετικές σφαίρες στις οποίες συνάντησε πρόσωπα τα οποία ήξερε, τα οποία είχαν εκλείψει στην ανθρώπινη μορφή τους, άλλα από πολύ καιρό , άλλα πριν λίγο . Από εκείνη την στιγμή , ο Σβέντενμποργκ βίωνε συνεχώς την ζωή των Πνευμάτων και έμεινε σ' αυτόν τον κόσμο ως απεσταλμένο ς του Θεού . Αν και η αποστολή του αμφισβητήθηκε από τους απίστους, η συμπεριφορά του υπήρξε εμφανώς εκείνη ενός ανώτερου όντος της ανθρωπότητας. Καταρχήν, αν και η περιουσία του περιοριζόταν στα απολύτως αναγκαία, έδωσε τεράστια ποσά σε πολλές εμπορικές πόλεις, σε μεγάλους ξεπεσμένους ή στα πρόθυρα χρεωκοπίας οίκους, προφανώς αναζωογονώντας τους. Κανείς απ' όλους όσους προσέφυγαν στη γενναιοδωρία του δεν έφυγε χωρίς να ικανοποιηθεί αμέσως. Ένας άπιστος 'Αγγλος άρχισε να τον ακολουθεί, τον συνάντησε στο Παρίσι και αφηγήθηκε ότι στο σπίτι του οι πόρτες ήταν συνεχώς ανοικτές. Μια μέρα, ο υπηρέτης του παραπονέθηκε γι' αυτή την αμέλεια, που θα μπορούσε να τον εκθέσει σε υποψίες για κλοπές χρημάτων του αφέντη του. - Να είναι ήσυχος, είπε ο Σβέντενμποργκ χαμογε

λώντας, του συγχωρώ τη δυσπιστία του , δεν βλέπει τον Φύλακα που επιτηρεί το σπίτι . Πράγματι , σ' όποια χώρα κι αν ζούσε, δεν έκλεινε ποτέ τις πόρτες του και τίποτα δεν χάθηκε από το σπίτι του . Στο Γκέτεμποργκ , πόλη που απέχει εξήντα μίλια από την Στοκχόλμη , ανήγγειλε, τρεις μέρες πριν την άφιξη του ταχυδρόμου , την ακριβή ώρα της πυρκαγιάς που κατέστρεφε την Στοκχόλμη παρατηρώντας ότι το σπίτι του δεν είχε καεί, πράγμα που ήταν αλήθεια. Η βασίλισσα της

70


Σουηδίας είπε στο Βερολίνο στον βασιλιά τον αδελΦό της ότι μια από τις γυναίκες της συνοδείας της, που είχε κλητευθεί να πληρώσει ένα ποσό το οποίο ήξερε ότι το είχε δώσει ο άνδρας της προτού πεθάνει, αλλά που δεν έβρισκε την απόδειξη εξόΦλησής του , πήγε στο σπίτι του Σβέντενμποργκ και τον παρακάλεσε να ρωτήσει τον σύζυγό της πού μπορούσε να είναι η απόδειξη πληρωμής. Την επαύριο, ο Σβέντενμποργκ της υπέδειξε το μέρος όπου ήταν η απόδειξη , αλλά καθώς σύμφωνα με την επιθυμία αυτής της κυρίας είχε παρακαλέσει τον μακαρίτη να εμφανισθεί στη γυναίκα του , αυτή είδε στο όνειρό της τον σύζυγό της ντυμένο με τη ρόμπα την οποία φορούσε προτού πεθάνει και της έδειξε την απόδειξη στο μέρος το οποίο είχε υποδείξει ο Σβέντενμποργκ και όπου ήταν πράγματι κρυμμένη . Μια μέρα, μπαρκάροντας στο Λονδίνο, στο καράβι του πλοιάρχου Ντίξον, άκουσε μια γυναίκα που ρωτούσε αν είχαν κάνει πολλές προμήθειες: -Δεν χρειάζονται τόσες πολλές, απάντησε. Σε οκτώ μέρες, στις δύο η ώρα, θα είμαστε στο λιμάνι της Στοκχόλμης. Πράγμα που έγινε. Η κατάσταση οραματισμού στην οποία ο Σβέντενμποργκ έμπαινε κατά τη βούλησή του σχετικά με τα επίγεια πράγματα, και η οποία εξέπληξε όλους εκείνους που την προσέγγισαν μέσα από τα θαυματουργά της αποτελέσματα, δεν ήταν παρά μια περιορισμένη εφαρμογή της ικανότητάς του να βλέπει τους ουρανούς. Από αυτά τα οράματα εκείνο όπου αφηγείται τα ταξίδια του στις αστρικές χώρες είναι από τα πιο παράξενα και οι περιγραΦές του δεν μπορεί παρά να εκπλήσσουν με την αΦέλεια των λεπτομερειών. Ένας άνθρωπος, του οποίου η τεράστια επιστημονική συνεισφορά είναι αδιαμφισβήτητη , που ένωνε την αντίληψη .

71


τη θέληση , τη φαντασία, θα είχε σίγουρα εφεύρει ακόμα καλύτερα, αν είχε εφεύρει. Εξάλλου , η φανταστική λογοτεχνία των ανατολικών δεν προσφέρει τίποτα που να μπορεί να δώσει μια ιδέα αυτού του μεθυστικού και γεμάτου ποίηση έργου , αν επιτρέπεται να συγκρίνουμε ένα έργο πίστης με τα έργα της Αραβικής φαντασίας. Η αρπαγή του Σβέντενμποργκ από τον άγγελο που του χρησίμευσε ως οδηγός στο πρώτο του ταξίδι, έχει μια λαμπρότητα που ξεπερνά κατά την απόσταση που ο Θεός έβαλε ανάμεσα στη γη και στον ήλιο τη λαμπρότητα των επών του Κλόπστοκ, του Μίλτον , του Τάσο και του Δάντη . Αυτό το μέρος, που χρησιμεύει ως αρχή στο έργο του ΑΣΤΡΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ , δεν δημοσιεύθηκε ποτέ, ανήκει στις προφορικές παραδόσεις τις οποίες άφησε ο Σβέντενμποργκ στους τρεις μαθητές του που είχε περισσότερο στην καρδιά του. Ο κύριος Σιλβερίχμ το έχει γραπτό. Ο κύριος ΣεραΦίτους θέλησε κάποτε να μου μιλήσει γι' αυτό, αλλά η ανάμνηση του λόγου του ξαδέλφου του ήταν τόσο Φλογερή που σταμάτησε με τις πρώτες λέξεις και έπεσε σε μια ονειροπόληση από την οποία τίποτα δεν μπορούσε να τον βγάλει. Ο λόγος με τον οποίο ο 'Αγγελος απέδειξε στον Σβέντενμποργκ ότι τα σώματα δεν είναι φτιαγμένα για να είναι περιπλανώμενα και εγκαταλειμμένα, συνθλίβει, μου είπε ο βαρόνος, όλες τις ανθρώπι�ες επιστήμες κάτω από τη μεγαλοπρέπεια μιας θείας λογικής. Σύμφωνα με τον προΦήτη , οι κάτοικοι του Δία δεν επιδίδονται καθόλου στις επιστήμες τις οποίες αποκαλούν σκιές, οι κάτοικοι του Ερμή απεχθάνονται να εκφράζουν τις ιδέες με το λόγο που τους φαίνεται πολύ υλικός, έχουν μια οΦθαλμική γλώσσα, οι κάτοικοι του Κρόνου δοκιμάζονται συνεχώς από κακά πνεύματα, οι κάτοικοι της Σελήνης

72


είναι μικροί σαν παιδιά έξι ετών, η φωνή τους ξεκινά από το υπογάστριο και έρπουν, οι κάτοικοι της ΑΦροδίτης είναι γιγάντιοι, αλλά ηλίθιοι και ζουν από ληστείες, ωστόσο ένα μέρος αυτού του πλανήτη έχει κατοίκους μεγάλης γλυκύτητας που ζουν μέσα στην αγάπη του καλού . Τέλος, περιγράφει τα ήθη των λαών που είναι προσκολλημένοι σ' αυτούς τους πλανήτες και εκφράζει το γενικό νόημα της ύπαρξής τους σε σχέση με το σύμπαν με πολύ ακριβείς όρους. Δίνει εξηγήσεις οι οποίες συμφωνούν τόσο πολύ με τα αποτελέσματα των εμφανών επαναστάσεών τους στο γενικό σύστημα του κόσμου , που ίσως μια μέρα οι επιστήμονες να έρθουν να δροσισθούν σ' αυτές τις φωτεινές πηγές. Να, είπε ο κύριος Μπέκερ αφού πήρε ένα βιβλίο , ανοίγοντάς το στη σελίδα που σημειωνόταν με τον σελιδοδείκτη , με ποια λόγια τέλειωσε ο Σβέντενμποργκ αυτό το έργο: «Αν κανείς αμφιβάλλει ότι μεταΦέρθηκα σε μεγάλο αριθμό Αστρικών Χωρών, ας θυμηθεί τις παρατηρήσεις μου για τις αποστάσεις στην άλλη ζωή' αυτές υπάρχουν μόνον σε σχέση με την εξωτερική κατάσταση του ανθρώπου , όμως έχοντας διαταχθεί εσωτερικά όπως τα Αγγελικά Πνεύματα αυτών των χωρών μπόρεσα να τις γνωρίσω.» Οι περιστάσεις στις οποίες οφείλουμε τη διαμονή σ' αυτό το καντόνι του βαρόνου Σεραφίτους, αγαπημένου ξαδέλφου του Σβέντενμποργκ, δεν μ' έχουν αφήσει ξένο προς κανένα γεγονός αυτής της εξαιρετικής ζωής. Τελευταία κατηγορήθηκε για αγυρτεία σε ορισμένα δημόσια έγγραφα της Ευρώπης, που αναφέρουν το ακόλουθο γεγονός στηριζόμενα σ' ένα γράμμα του ιππότη Μπέιλον. Ο Σβέντενμποργκ, έλεγαν, ο οποίος είχε ενημερωθεί από τους γερουσιαστές για τη μυστική αλληλογραΦία της αρτιθανούς βασίλισσας της


Σουηδίας με τον ηγεμόνα της Πρωσίας, τον αδελΦό της, αποκάλυψε τα μυστικά της σ' αυτή τη βασίλισσα και την άφησε να πιστέψει ότι ήταν ενήμερος χάρη σε υπερφυσικά μέσα. Ένας αξιόπιστος άνθρωπος, ο κύριος Σαρλ-Λεονάρ ντε Σταλχάμερ, λοχαγός στη βασιλική φρουρά και ιππότης του Ξίφους, απάντησε μ' ένα γράμμα σ' αυτή τη συκοφαντία.

Ο ιερέας έψαξε στο συρτάρι του τραπεζιού του ανάμεσα σε κάποια χαρτιά, κατέληξε να βρει μια εφημερίδα και την έδωσε στον Βίλφριντ που διάβασε μεγαλοΦώνως το ακόλουθο γράμμα:

Στοκχόλμη , 13 Μαίου 1788

Διάβασα με έκπληξη το γράμμα που αναΦέρεται στις συνομιλίες τις οποίες είχε ο διάσημος Σβέντενμποργκ με τη βασίλισσα Λουίζα-Ουλρίκε. Οι περιστάσεις τις οποίες περιγράΦει είναι εντελώς λανθασμένες και ελπίζω ότι ο συγγραΦέας θα με συγχωρήσει αν, με μια πιστή αφήγηση , του δείξω πόσο απατάται · την αΦήγηση μπορούν να επιβεβαιώσουν πολλά διακεκριμένα πρόσωπα που ήταν παρόντα και είναι ακόμα εν ζωή . Το 1758, λίγο μετά το θάνατο του ηγεμόνα της Πρωσίας, ο Σβέντενμποργκ ήρθε στην αυλή · είχε τη συνήθεια να είναι εκεί τακτικά. Μόλις τον αντιλήΦθηκε η βασίλισσα, του είπε: «Κύριε πάρεδρε, μήπως τυχόν έχετε δει τον αδελΦό μου ;» Ο Σβέντενμποργκ απάντησε πως όχι και η βασίλισσα του αποκρίθηκε: «Αν τον συναντήσετε, χαιρετήστε τον εκ μέρους μου .» Λέγοντάς το αυτό , δεν είχε άλλη πρόθεση παρά να αστειευθεί και δεν σκεφτόταν καθόλου να του ζητήσει την παραμικρή πληροφορία που αφορούσε τον αδελΦό της. Μετά από


οκτώ ημέρες, και όχι μετά από είκοσι τέσσερις ή σε ιδιαίτερη ακρόαση , ο Σβέντενμποργκ ήρθε εκ νέου στην αυλή , αλλά τόσο νωρίς που η βασίλισσα δεν είχε βγει ακόμα από το διαμέρισμά της, το οποίο αποκαλείται η Λευκή Αίθουσα, όπου φλυαρούσε με τις κυρίες των τιμών και άλλες γυναίκες της αυλής. Ο Σβέντενμποργκ δεν περιμένει να βγει η βασίλισσα, μπαίνει κατευθείαν στο διαμέρισμά της και της μιλά χαμηλόφωνα στο αυτί. Η βασίλισσα ταράχθηκε από την έκπληξη, ένιωσε άσχημα και χρειάσθηκε αρκετός χρόνος για να συνέλθει. Όταν συνήλθε, είπε στα άτομα που την περιέβαλαν: «Μόνον ο Θεός και ο αδελΦός μου μπορούν να ξέρουν αυτό που μου είπε πριν λίγο!» Ομολόγησε ότι της είχε μιλήσει για την τελευταία της αλληλογραΦία με τον ηγεμόνα, της οποίας το αντικείμενο το γνώριζαν μόνον αυτοί οι δυο. Δεν μπορώ να εξηγήσω πώς ο Σβέντενμποργκ γνώριζε αυτό το μυστικό , αλλά αυτό που μπορώ να βεβαιώσω ορκιζόμενος στην τιμή μου είναι ότι ούτε ο κόμης Η . . . , όπως λέει ο συγγραΦέας του γράμματος, ούτε κανένα άλλο άτομο είχαν υπεξαιρέσει ή διαβάσει τα γράμματα της βασίλισσας. Η τοτινή γερουσία της επέτρεπε να γράφει στον αδελΦό της με τη μεγαλύτερη ασφάλεια και θεωρούσε αυτή την αλληλογραΦία πολύ αδιάφορη για το κράτος. Είναι προφανές ότι ο συγγραφέας του εν λόγω γράμματος δεν γνωρίζει καθόλου τον χαρακτήρα του κόμη Η . . . Αυτός ο αξιοσέβαστος άρχοντας, που προσέφερε τις πιο σημαντικές υπηρεσίες στην πατρίδα του , συνδύαζε τα ταλέντα του πνεύματος με τις αρετές της καρδιάς και η προχωρημένη ηλικία του δεν είχε καθόλου αποδυναμώσει αυτά τα πολύτιμα χαρίσματά του . Κατά τη διάρκεια των διοικητικών του υπηρεσιών, συνδύαζε πάντοτε την πιο φω-

75


τισμένη πολιτική με την πιο σχολαστική ακεραιότητα και ήταν δηλωμένος εχθρός των μυστικών μηχανορραφιών και των κρυΦών δολοπλοκιών, τις οποίες θεωρούσε μέσα ανάξια για να Φθάσει στον σκοπό του . Ο συγγραΦέας δεν γνωρίζει καλύτερα ούτε τον πάρεδρο Σβέντενμποργκ. Η μοναδική αδυναμία αυτού του πραγματικά τίμιου άνδρα ήταν ότι πίστευε στις εμφανίσεις των πνευμάτων, αλλά τον γνώριζα επί μεγάλο χρονικό διάστημα και μπορώ να βεβαιώσω ότι ήταν τόσο πεισμένος πως μιλούσε και συνδιαλεγόταν με πνεύματα, όσο εγώ είμαι πεισμένος αυτή την στιγμή ότι γράφω αυτό το γράμμα. Ως πολίτης και ως Φίλος ήταν ο πιο ακέραιος άνθρωπος, ένιωθε φρίκη για την αγυρτεία και διήγε την πιο παραδειγματική ζωή . Κατά συνέπεια, η εξήγηση την οποία θέλησε να δώσει γι' αυτό το γεγονός ο ιππότης Μπέιλον στερείται θεμελίωσης και η επίσκεψη την οποία έκαναν στον Σβέντενμποργκ τη νύχτα ο κόμης Η

. . . και ο κόμης Τ.

.. είναι εξ ολο

κλήρου επινοημένη . Κατά τ' άλλα, ο συγγραφέας του γράμματος μπορεί να είναι σίγουρος ότι κάθε άλλο παρά είμαι οπαδός του Σβέντενμποργκ· η αγάπη για την αλήθεια και μόνον με δεσμεύει να αποδώσω πιστά ένα γεγονός το οποίο έχουν τόσο συχνά αφηγηθεί με εντελώς λανθασμένες λεπτομέρειες , και επιβεβαιώνω αυτά που έγραψα καταθέτοντας την υπογραφή του ονόματός μου .

- Οι μαρτυρίες τις οποίες έδωσε ο Σβέντενμποργκ για την αποστολή του στις βασιλικές οικογένειες της Σουηδίας και της Πρωσίας στήριξαν αναμΦίβολα την πίστη με την οποία ζουν πολλοί άνθρωποι σ' αυτές τις δυο αυλές, συνέχισε ο κύριος Μπέκερ ξαναβάζοντας


την εφημερίδα στο συρτάρι του. Ωστόσο, εξακολούθησε, δεν θα σας πω όλα τα γεγονότα της υλικής και ορατής ζωής του: τα ήθη του εμπόδιζαν να είναι αυτά γνωστά επακριβώς. Ζούσε κρυμμένος, χωρίς να θέλει να πλουτίσει ή να γίνει διάσημος. Ακόμα τον διέκρινε ένα είδος αποστροφής για τον προσηλυτισμό οπαδών, ανοιγόταν σε λίγους ανθρώπους και κοινοποιούσε αυτά τα εξωτερικά χαρίσματα μόνον σ' εκείνους στους οποίους έλαμπε η πίστη, η σοφία και η αγάπη. Ήξερε ν' αναγνωρίζει μ' ένα μόνον βλέμμα την ψυχική κατάσταση εκείνων που τον πλησίαζαν και μετέβαλλε σε Οραματιστές εκείνους τους οποίους ήθελε ν' αγγίξει με τον εσωτερικό του λόγο. Από το 1755, οι μαθητές του δεν τον είδαν ποτέ να κάνει οτιδήποτε που να είχε ανθρώπινο κίνητρο. Ένα μόνον άτομο, ένας Σουηδός ιερέας, ονόματι Μαθέσιους, τον κατηγόρησε για τρέλα. Κατά φοβερή σύμπτωση, αυτός ο Μαθέσιους, εχθρός του Σβέντενμποργκ και των γραφτών του, τρελάθηκε λίγο μετά και ζούσε ακόμα μέχρι πριν μερικά χρόνια στην Στοκχόλμη με μια σύνταξη την οποία του είχε παραχωρήσει ο βασιλιάς της Σουηδίας. Εξάλλου, ο κύριος ντε Σαντέλ, σύμβουλος στην Εταιρία των Ορυχείων, συνέταξε με λεπτομερειακή φροντίδα αναφορικά με τα γεγονότα της ζωής του το εγκώμιο του Σβέντενμποργκ και το ανέγνωσε στη μεγάλη αίθουσα της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών στην Στοκχόλμη το 1786. Τέλος, μια δήλωση την οποία έλαβε ο λόρδος-δήμαρχος του Λονδίνου πιστοποιεί τις παραμικρές λεπτομέρειες για την τελευταία ασθένεια και για το θάνατο του Σβέντενμποργκ, του οποίου βοηθός ήταν τότε ο κύριος Φερέλιους, εξαιρετικά διακεκριμένος Σουηδός εκκλησιαστικός. Τα παριστάμενα πρόσωπα βεβαιώνουν ότι ο Σβέν-

77


τενμποργκ, κάθε άλλο παρά διέψευσε τα γραφτά του και επιβεβαίωνε διαρκώς την αλήθεια. «Σε εκατό χρόνια, είπε στον κύριο Φερέλιους, το δόγμα μου θα διέπει την Εκκλησία.» Προέβλεψε επακριβώς την ημέρα και την ώρα του θανάτου του . Την ίδια μέρα, την Κυριακή 29 Μαρτίου 1772, ρώτησε την ώρα. -Πέντε η ώρα, του απάντησαν. -Να το τέλος, είπε, ο Θεός να σας ευλογεί ! Κατόπιν, μετά από δέκα λεπτά, εξέπνευσε με τον πιο ήσυχο τρόπο βγάζοντας έναν ελαφρό στεναγμό. Η απλότητα, η μετριοφροσύνη , η μοναξιά ήταν, λοιπόν , τα χαρακτηριστικά της ζωής του. Όταν τελείωνε μια πραγματεία του, μπαρκάριζε για να την τυπώσει στο Λονδίνο ή στην Ολλανδία και δεν μιλούσε ποτέ γι' αυτήν. Έτσι δημοσίευσε διαδοχικά είκοσι επτά διαφορετικές πραγματείες, που όλες τις έγραψε, έλεγε, καθ' υπαγόρευση των Αγγέλων. Είτε αυτό είναι αλήθεια είτε όχι, λίγοι άνθρωποι είναι αρκετά δυνατοί για να αντέξουν τις φλόγες του λόγου . Εδώ είναι όλες, είπε ο κύριος Μπέκερ δείχνοντας ένα δεύτερο ράΦι στο οποίο υπήρχαν καμιά εξηνταριά τόμοι. Οι επτά πραγματείες στις οποίες το πνεύμα του Θεού ρίχνει τα πιο ζωηρά Φώτα του είναι: ΟΙ ΤΕΡΨΕΙΣ ΤΗΣ ΣΥΖΥΓΙΚΗΣ ΑΓΑΠΗΣ, Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ Η ΚΟΛΑΣΗ, Η ΦΑΝΕΡΩθΕΙΣΑ ΑΠΟΚΑΛ γψΗ, Η ΕΚθΕΣΗ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΝΟΗΜΑΤΟΣ, Η ΘΕΙΑ ΑΓΑΠΗ, Ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ, Η ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΤΟΔΥΝΑΜΙΑΣ, Η ΑΠΕΙΡΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑ, Η ΠΑΝΤΑΧΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΟΣΩΝ ΜΟΙΡΑΖΟΝΤΑΙ ΤΗΝ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ, Η ΑΠΕΡΑΝΤΟΣΥΝΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. Η εξήγησή του για την Αποκάλυψη αρχίζει μ' αυτά τα λόγια, είπε ο κύριος Μπέκερ παίρνοντας και ανοίγοντας τον πρώτο τόμο που βρισκόταν κοντά του : «Εδώ δεν έβαλα τίποτα δικό

78


μου , μίλησα σύμφωνα με τον Κύριο που είχε πει με τον ίδιο άγγελο στον Ιωάννη : ΜΗ ΣΦΡΑΓΙΣΗΣ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΤΗΣ ΠΡΟΦΗΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥΤΟΥ (Αποκάλυψη , ΚΒ , 10) .» - Αγαπητέ μου κύριε, είπε ο θεολόγος κοιτάζοντας

τον Βίλφριντ, συχνά όλα μου τα μέλη τρέμουν τις χειμωνιάτικες νύχτες, διαβάζοντας τρομερά έργα όπου αυτός ο άνθρωπος κηρύσσει με τέλεια αθωότητα τα μεγαλύτερα θαύματα. «Είδα, λέει, τους Ουρανούς και τους Αγγέλους. Ο πνευματικός άνθρωπος βλέπει τον πνευματικό άνθρωπο καλύτερα απ' ό,τι ο επίγειος άνθρωπος τον επίγειο άνθρωπο. Περιγράφοντας τα θαύματα των ουρανών και κάτω από τους ουρανούς, υπακούω στην εντολή που μου έδωσε ο Θεός. Μπορείτε να μην με πιστέψετε, δεν μπορώ να θέσω τους άλλους στην κατάσταση που με έθεσε ο Θεός, δεν εξαρτάται από εμένα να τους κάνω να συνομιλήσουν με τους Αγγέλους, ούτε να πραγματοποιήσω το θαύμα της σαφούς διαθεσιμότητας της νόησής τους οι ίδιοι είναι τα μοναδικά εργαλεία της αγγελικής τους έξαρσης. Πέρασαν κιόλας είκοσι οκτώ χρόνια που είμαι στον πνευματικό κόσμο μαζί με τους Αγγέλους και στη γη μαζί με τους ανθρώπους, γιατί ο Κύριος θέλησε να μου ανοίξει τα μάτια του Πνεύματος, όπως τα άνοιξε στον Παύλο , στον Δανιήλ και στον Ελισαιέ.» Εντούτοις, ορισμένα άτομα βλέπουν οράματα του πνευματικού κόσμου χάρη στον πλήρη διαχωρισμό ανάμεσα στην εξωτερική τους μορΦή και τον εσωτερικό τους άνθρωπο τον οποίο πραγματοποιεί η υπνοβασία. Σ' αυτή την κατάσταση , λέει ο Σβέντενμποργκ στην πραγματεία του ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΣΟΦΙΑ (αρ. 257) , ο άνθρωπος μπορεί να ανυψωθεί μέχρι το ουράνιο φως, γιατί εφόσον οι σωματικές αισθήσεις έ-

79


χουν καταργηθεί, η επιρροή του ουρανού δρα χωρίς εμπόδια στον εσωτερικό άνθρωπο. Πολλοί άνθρωποι, παρόλο που δεν αμφιβάλουν καθόλου ότι ο Σβέντενμποργκ είχε δει ουράνιες αποκαλύψεις, δεν πιστεύουν ότι όλα τα γραφτά του σφραγίζoντα� από τη θεία έμπνευση . Άλλοι απαιτούν απόλυτη προσκόλληση στον Σβέντενμποργκ, αν και παραδέχονται τις σκοτεινές του πλευρές, αλλά πιστεύουν ότι η ατέλεια της επίγειας γλώσσας εμπόδισε τον προφήτη να εκφράσει τα πνευματικά του οράματα, των οποίων οι σκοτεινές πλευρές εξαφανίζονται στα μάτια εκείνων τους οποίους έχει αναγεννήσει η πίστη , γιατί σύμφωνα με τη θαυμάσια έκφραση του σπουδαιότερου μαθητή του , η σάρκα είναι εξωτερική γέννηση . Για τους ποιητές και τους συγγραφείς, οι υπερφυσικές πλευρές του έργου του είναι τεράστιες, για τους Οραματιστές όλα είναι καθαρή πραγματικότητα. Οι περιγραφές του υπήρξαν για ορισμένους χριστιανούς αντικείμενα σκανδάλου . Ορισμένοι κριτικοί γελοιοποίησαν την ουράνια ουσία των ιερών του , των χρυσών ανακτόρων του , των υπέροχων επαύλεών του όπου τέρπονται οι άγγελοι, άλλοι κορόιδεψαν τα άλση του από μυστηριώδη δένδρα, τους κήπους του όπου τα άνθη μιλούν, όπου ο αέρας είναι λευκός, όπου οι μυστικιστικές πέτρες, ο σαρδώνυξ λίθος, το ρουμπίνι , ο χρυσόλιθος, το χρυσοπράσιο, το κυανικό άλας, ο χαλκηδόνιος, ο βήρυλλος, το αμμωνιακό άλας και ο μαύρος χαλαζίας είναι προικισμένες με κίνηση , εκφράζουν ουράνιες αλήθειες και μπορούμε να τους υποβάλουμε ερωτήσεις, γιατί απαντούν με παραλλαγές του φωτός (ΑΛΗΘΙΝΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ, 219) . Πολλά καλά πνεύματα δεν παραδέχονται τους κόσμους του , όπου τα χρώματα κάνουν ν' ακούγονται θεσπέσια κονσέρτα, ό-

80


που τα λόγια φεγγοβολούν, όπου ο Λόγος γράφεται με κεράτια (ΑΛΗΘΙΝΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ, 278) . Στον ίδιο τον Βορρά, μερικοί συγγραφείς γέλασαν με τις πόρτες από μαργαριτάρια, με τα διαμάντια που σκεπάζουν τους τοίχους και στολίζουν τα σπίτια της Ιερουσαλήμ του , όπου τα πιο ευτελή οικιακά σκεύη είναι φτιαγμένα από τα πιο σπάνια υλικά της υδρογείου . « Όμως, λένε οι μαθητές του , επειδή όλα αυτά τα αντικείμενα είναι σπάνια σ' αυτό τον κόσμο, τούτο είναι λόγος να μην αΦθονούν στον άλλο κόσμο; Στη γη , έχουν γήινη υπόσταση , ενώ στους ουρανούς έχουν ουράνια και σχετική με την κατάσταση του αγγέλου όψη . » Εξάλλου , ο Σβέντενμποργκ επανέλαβε γι' αυτό το θέμα τούτα τα σπουδαία λόγια του ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ: Ει τα επίγεια είπον υμίν και ου πιστεύετε, πώς εάν είπω υμίν τα επουράνια πιστεύσετε ; (Κατά Ιωάννη Γ, 12) Κύριε, έχω διαβάσει όλο το έργο του Σβέντενμποργκ, συνέχισε ο κύριος Μπέκερ κάνοντας μια εμφατική χειρονομία. Το λέω με έπαρση , γιατί διατήρησα τη λογική μου . Διαβάζοντάς τον κανείς, ή πρέπει να χάσει το νου του ή να γίνει οραματιστής. Αν και αντιστάθηκα και στις δυο τρέλες, δοκίμασα συχνά άγνωστες εκστάσεις, βαθιές συγκινήσεις , εσωτερικές χαρές που μόνον η πληρότητα της αλήθειας, το πρόδηλον του ουράνιου φωτός δίνουν. Όλα εδώ κάτω φαίνονται μικρά όταν η ψυχή διατρέχει τις διαβρωτικές σελίδες αυτών των Πραγματειών. Είναι αδύνατον να μην εντυπωσιασθείς, αν αναλογισθείς ότι σε διάστημα τριάντα χρόνων αυτός ο άνθρωπος δημοσίευσε για τις αλήθειες του πνευματικού κόσμου είκοσι πέντε τόμους σε τετράφυλλο σχήμα, γραμμένους στα λατινικά, από τους οποίους ο μικρότερος έχει πεντακόσιες σελίδες και οι οποίοι είναι όλοι τυπωμένοι με

81


μικρούς χαρακτήρες . Λέγεται ότι έχει αφήσει άλλους είκοσι τόμους στο Λονδίνο, στον ανηψιό του τον κ . Σιλβερίχμ, παλιό ιερέα του βασιλιά της Σουηδίας. Βέβαια, ο άνθρωπος που από τα είκοσι μέχρι τα εξήντα του εξαντλήθηκε σχεδόν από τη δημοσίευση ενός είδους εγκυκλοπαιδείας, θα πρέπει να δέχθηκε υπερφυσική βοήθεια για να συντάξει εξαίσιες πραγματείες στην ηλικία που οι δυνάμεις του ανθρώπου αρχίζουν να σβήνουν. Σ' αυτά τα γραφτά του , υπάρχουν χιλιάδες αριθμημένες προτάσεις, που καμιά δεν αναιρεί την άλλη . Παντού , η ακρίβεια, η μέθοδος, η παρουσία του πνεύματος λάμπουν και απορρέουν από την ίδια πηγή , την ύπαρξη των Αγγέλων. Την ΑΛΗΘΙΝΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ του , όπου συνοψίζεται όλο του το δόγμα, ρωμαλέο έργο φωτός, το συνέλαβε και το συνέταξε όταν ήταν ογδόντα τριών ετών . Τέλος, η πανταχού παρουσία του , η πανσοφία του, δεν διαψεύδονται από κανέναν από τους επικριτές του , ούτε από τους εχθρούς του . Εντούτοις, όταν λούσθηκα σ' αυτόν το χείμαρρο των ουράνιων λάμψεων , ο Θεός δεν μου άνοιξε τα εσωτερικά μάτια και έκρινα αυτά τα γραφτά με τη λογική ενός ανθρώπου που δεν έχει αναγεννηθεί. Συχνά, λοιπόν, θεώρησα ότι ο εμπνευσμένος Σβέντενμποργκ θα πρέπει μερικές φορές να μην άκουσε καλά τους Αγγέλους. Γέλασα με πολλά οράματα τα οποία θα έπρεπε, αν ακολουθούσα τους Οραματιστές, να τα πιστέψω με θαυμασμό . Δεν αντιλήΦθηκα ούτε την σπειροειδή γραφή των αγγέλων, ούτε τις ζώνες τους των οποίων ο χρυσός είναι μάλλον λίγος. Για παράδειγμα, αυτή η φράση: Υπάρχουν μοναχικοί άγγελοι, καταρχήν με συγκίνησε εξαιρετικά, όμως αναλογιζόμενος δεν 'μπόρεσα να συνταιριάξω αυτή τη μοναξιά με τους γάμους τους. Δεν

82


κατάλαβα γιατί η Παρθένος Μαρία διατηρεί στον ουρανό τα ρούχα της από άσπρο σατέν . Τόλμησα να αναρωτηθώ γιατί οι γιγάντιοι δαίμονες Ενακίμ και Εφιλίμ έρχονταν πάντοτε να παλέψουν με τα χερουβείμ στα πεδία της αποκάλυψης της Αρμαγεδών. Αγνοώ πώς οι Σατανάδες μπορούν ακόμα να συνομιλούν με τους Αγγέλους. Ο βαρόνος Σεραφίτους μου αντέτεινε ότι αυτές οι λεπτομέρειες αφορούσαν τους Α '('{έλους που μένουν στη γη με ανθρώπινη μορφή . Συχνά τα οράματα του Σουηδού προΦήτη σπιλώνονται από γκροτέσκες Φιγούρες. Ένας από τους ΑΞΙΟΜΝΗΜΟΝΕΥΤΟΥΣ, όνομα που τους έδωσε, αρχίζει μ' αυτά τα λόγια: «Είδα συγκεντρωμένα πνεύματα, είχαν καπέλα στα κεΦάλια τους.» Σ' έναν άλλο Αξιομνημόνευτο, παίρνει από τον ουρανό ένα χαρτάκι πάνω στο οποίο βλέπει, όπως λέει, τα γράμματα τα οποία χρησιμοποιούσαν οι πρωτόγονοι λαοί και που αποτελούνταν από καμπύλες γραμμές με μικρούς δακτύλιους από πάνω τους. Για να μπορώ να επιβεβαιώσω την επικοινωνία του με τους ουρανούς, θα ήθελα να είχε καταθέσει αυτό το χαρτί στη Βασιλική Ακαδημία Επιστημών της Σουηδίας. Τελικά, ίσως να έχω άδικο, ίσως οι υλικοί παραλογισμοί που είναι σπαρμένοι στα έργα του έχουν πνευματικές σημασίες. Αλλιώς, πώς να παραδεχθεί κανείς την αυξανόμενη επιρροή της θρησκείας του ; Η εκκλησία του αριθμεί σήμερα πάνω από επτακόσιες χιλιάδες πιστούς, τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής όπου διάφορες αιρέσεις στρατολογούν μαζικά, όσο και στην Αγγλία, όπου μόνον στην πόλη του Μάντσεστερ υπάρχουν επτά χιλιάδες οπαδοί του Σβέντενμποργκ. 'Ανθρωποι διακεκριμένοι τόσο για τις γνώσεις τους όσο και για την κοινωνική τους θέση , είτε στη Γερμανία, είτε στην Πρω-

83


σία, είτε στο Βορρά, έχουν δημόσια υιοθετήσει τα πιστεύω του Σβέντενμποργκ, τα οποία εξάλλου είναι πιο παρηγορητικά από εκείνα άλλων χριστιανικών ενώσεων. Τώρα, θα ήθελα να μπορούσα να σας εξηγήσω λακωνικά τα κύρια σημεία του δόγματος που ο Σβέντενμποργκ καθόρισε για την Εκκλησία του, όμως αυτή η σύνοψη, εκ μνήμης, θα ήταν αναγκαστικά πλημμελής. Δεν μπορώ, λοιπόν, να επιτρέψω στον εαυτό μου να σας μιλήσει παρά μόνον για τα Μυστήρια που αφορούν τη γέννηση της Σεραφίτας.

Σ' αυτό το σημείο ο κύριος Μπέκερ έκανε μια παύση στη διάρκεια της οποίας φαινόταν να συγκεντρώνει τις σκέψεις του και συνέχίσε έτσι:

- Ο Σβέντενμποργκ, αφού θεμελίωσε μαθηματικά ότι ο άνθρωπος ζει αιώνια σε κατώτερες ή ανώτερες σφαίρες, αποκαλεί Αγγελικά Πνεύματα τα όντα που σ' αυτόν τον κόσμο έχουν προετοιμασθεί για τον ουρανό, όπου γίνονται Άγγελοι. Κατ' αυτόν, ο Θεός δεν δημιούργησε ειδικά Αγγέλους, δεν υπάρχει κανένας άγγελος που να μην υπήρξε άνθρωπος στη γη. Έτσι η γη είναι το φυτώριο του ουρανού. Οι Άγγελοι, λοιπόν, δεν είναι άγγελοι για τον εαυτό τους (ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΣΟΦΙΑ, 57), μετασχηματίζονται μέσω μιας εσωτερικής σύζευξης με τον Θεό, την οποία ο Θεός ποτέ δεν αρνείται, γιατί η ουσία του Θεού δεν είναι ποτέ αρνητική, αλλά ακατάπαυστα ενεργός. Τα Αγγελικά Πνεύματα περνούν από τρεις Φύσεις αγάπης, γιατί ο άνθρωπος μπορεί να αναγεννηθεί μόνον διαδοχικά (ΑΛΗΘΙΝΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ). Κάταρχήν, από την ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ: η ανώτερη έκφραση αυτής της αγάπης είναι η ανθρώπινη μεγαλοφυία, της οποίας τα έργα λατρεύονται. Κατόπιν, από την ΑΓ ΑΠΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, που παράγει τους προΦή-

84


τες, τους μεγάλους ανθρώπους που η Γη θεωρεί ως οδηγούς και τους αναγορεύει θείους. Τέλος, από τήν ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ, που κάνει τα Αγγελικά Πνεύματα. Για να το πούμε έτσι, αυτά τα Πνεύματα είναι το άνθος της ανθρωπότητας, η οποία συνοψίζεται σ' αυτά και εργάζεται για να συνοψισθεί σ' αυτά. Πρέπει να έχουν ή την Αγάπη του ουρανού ή τη Σοφία του ουρανού , αλλά είναι πάντοτε μέσα στην Αγάπη προτού υπάρξουν μέσα στη ΣοΦία . Έτσι η πρώτη μεταμόρφωση του ανθρώπου είναι η ΑΓΑΠΗ. Για να Φθάσει ο άνθρωπος σ' αυτή την πρώτη βαθμίδα, οι προηγούμενες υπάρξεις του πρέπει να περάσουν από την Ελπίδα και τη Φιλευσπλαχνία, που τον γεννούν για την Πίστη και την Προσευχή . Οι ιδέες που αποκτώνται από την άσκηση αυτών των αρετών μεταβιβάζονται σε κάθε καινούριο ανθρώπινο περίβλημα κάτω από το οποίο κρύβονται οι μεταμορφώσεις του ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΟΝΤΟΣ, γιατί τίποτα δεν διαχωρίζεται , τα πάντα είναι αναγκαία: η Ελπίδα δεν υπάρχει χωρίς την Φιλευσπλαχνία, η Πίστη δεν υπάρχει χωρίς την Προσευχή , οι τέσσερις πλευρές αυτού του τετραγώνου είναι αλληλέγγυες. «Αν λείψει η μια αρετή, λέει, το Αγγελικό Πνεύμα είναι σαν ραγισμένο μαργαριτάρι .» Η καθεμιά, λοιπόν , από αυτές τις υπάρξεις είναι ένας κύκλος στον οποίο περιελίσσονται τα ουράνια πλούτη της προηγούμενης κατάστασης. Η μεγάλη τελειότητα των Αγγελικών Πνευμάτων προέρχεται από αυτή τη μυστηριώδη πρόοδο μέσα από την οποία τίποτα από τις διαδοχικά αποκτημένες ιδιότητες δεν χάνεται για να καταλήξουν στην ένδοξη ενσάρκωσή τους, γιατί σε κάθε μεταμόρφωση απεκδύονται ανεπαίσθητα τη σάρκα και τα σΦάλματά της . Όταν ο άνθρωπος ζει μέσα στην Αγάπη , έχει εγκαταλείψει όλα

85


του τα κακά πάθη . Η Ελπίδα, η Φιλευσπλαχνία, η Πίστη , η Προσευχή έχουν λιχιιίσει, όπως λέει ο Ησαίας, το εσωτερικό του που δεν πρέπει πια να είναι μολυσμένο από κανένα επίγειο πάθος. Από εδώ ο σπουδαίος λόγος του αγίου Λουκά: Ποιήσατε εαυτοίς βαλάντια μη παλαιούμενα, θησαυρόν ανέκλειπτον εν τοις ουρανοίς. Και εκείνος του Ιησού Χριστού : « Άφετε τον κόσμον τούτον εις τους ανθρώπους, όστις τους ανήκει ' καθάρατε εαυτούς και έλθετε εις τον οίκον του Πατρός μου». Η δεύτερη μεταμόρφωση είναι η Σοφία. Η ΣοΦία είναι η κατανόηση των ουράνιων πραγμάτων στα οποία το Πνεύμα Φθάνει με την Αγάπη . Το Πνεύμα της Αγάπης κατέκτησε τη δύναμη , αποτέλεσμα όλων των ηττημένων επίγειων παθών , αγαπά τυφλά τον Θεό , αλλά το Πνεύμα της ΣοΦίας έχει τη νόηση και ξέρει γιατί αγαπά. Τα φτερά του ενός είναι ανοικτά και τον μεταΦέρουν προς τον Θεό , τα φτερά του άλλου είναι διπλωμένα από τον τρόμο που του προκαλεί η Γνώση : γνωρίζει τον Θεό. Το έv:J. Πνεύμα επιθυμεί αδιαλείπτως να δει τον Θεό και εφορμά προς αυτόν, το άλλο τον αγγίζει και τρέμει . Η ένωση ανάμεσα σ' ένα Πνεύμα Αγάπης και σ' ένα Πνεύμα ΣοΦίας θέτει το πλάσμα στη θεία κατάσταση στη διάρκεια της οποίας η ψυχή του είναι ΓΥΝΑΙΚΑ και το κορμί του είναι ΑΝΔΡΑΣ, τελευταία ανθρώπινη έκφραση όπου το πνεύμα κυριαρχεί πάνω στη Μορφή , όπου η Μορφή παλεύει ακόμα ενάντια στο θείο Πνεύμα, γιατί η μορφή , η σάρκα, αγνοεί, εξεγείρεται και θέλει να παραμείνει χυδαία. Αυτή η υπέρτατη δοκιμασία γεννά ανείπωτες οδύνες που μόνον οι ουρανοί τις βλέπουν και που ο Χριστός τις γνώρισε στο όρος των Ελαιών. Μετά το θάνατο , ο πρώτος ουρανός ανοίγεται σ' αυτή την εξαγνισμένη διπλή αν-

86


θρώπινη φύση . Επίσης, οι άνθρωποι πεθαίνουν μέσα στην απελπισία, ενώ το Πνεύμα πεθαίνει μέσα στην αγαλλίαση . Έτσι το ΦΥΣΙΚΟ, κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα μη αναγεννημένα όντα, το ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ, κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα Αγγελικά Πνεύματα και το ΘΕΙΟ, κατάσταση στην οποία παραμένει ο Άγγελος προτού συντρίψει το περίβλημά του , είναι οι τρεις βαθμίδες της ύπαρξης μέσα από τις οποίες ο άνθρωπος Φθάνει στον ουρανό. Μια σκέψη του Σβέντενμποργκ θα σας εξηγήσει θαυμάσια τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στο ΦΥΣΙΚΟ και το ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ: -Για τους ανθρώπους, λέει, το Φυσικό περνά στο Πνευματικό, θεωρούν τον κόσμο υπό αυτές τις ορατές μορΦές τους και τον αντιλαμβάνονται σε μια πραγματικότητα που αντιστοιχεί στη λογική τους. Όμως για το Αγγελικό Πνεύμα, το Πνευματικό περνά στο Φυσικό, θεωρεί τον κόσμο στο εσώτατο πνεύμα του και όχι στη μορφή του. Έτσι, οι ανθρώπινες επιστήμες μας δεν είναι παρά ανάλυση των μορφών. Ο κατά τον κόσμο επιστήμονας είναι καθαρά εξωτερικός όπως η γνώση του , το εσωτερικό του τού χρησιμεύει μόνον για να συντηρεί την ικανότητά του να κατανοεί την αλήθεια. Το Αγγελικό Πνεύμα πάει πέρα από αυτό , η γνώση του είναι η σκέψη της οποίας η ανθρώπινη επιστήμη είναι μόνον ο λόγος, αντλεί την γνώση των πραγμάτων από τον Λόγο, μαθαίνοντας τις ΣΧΕΣΕΙΣ με τις οποίες οι κόσμοι συναρμόζονται με τους ουρανούς. Ο ΛΟΓΟΣ του Θεού γράφτηκε εξ ολοκλήρου με καθαρές Σχέσεις, καλύπτει ένα εσωτερικό ή πνευματικό νόημα, που στην επιστήμη των Σχέσεων δεν μπορεί να γίνει κατανοητό. Υπάρχουν, λέει ο Σβέντενμποργκ (ΟΥΡΑΝΙΟ ΔΟΓΜΑ, 26) , αναρίθμητα ΜΥΣΤΗΡΙΑ στο εσωτερικό νόημα των Σχέ-

87


σεων. Επίσης, οι άνθρωποι που κορόϊδεψαν τα βιβλία όπου οι προΦήτες συγκέντρωσαν τον Λόγο ήταν στην κατάσταση της άγνοιας στην οποία βρίσκονται εδώ κάτω οι άνθρωποι οι οποίοι δεν ξέρουν τίποτα από μια επιστήμη και κοροϊδεύουν τις αλήθειες αυτής της επιστήμης. Αυτός που γνωρίζει τις Σχέσεις του λόγου με τους ουρανούς, τις Σχέσεις που υπάρχουν ανάμεσα στα ορατά και ζυγίσιμα πράγματα του γήινου κόσμου και τα αόρατα και μη ζυγίσιμα του πνευματικού κόσμου , έχει τους ουρανούς στη νόησή του. Όλα τα αντικείμενα των διαΦόρων δημιουργιών, εΦόσον απορρέουν από τον Θεό, περιέχουν ένα κρυΦό νόημα, όπως λένε τα σημαντικά λόγια του Ησαία: Η δε γη ως ιμάτιον παλαιωθήσεται (Ησαίας, ΝΑ, 6) . Αυτός ο μυστηριώδης δεσμός ανάμεσα στα μικρότερα μόρια της ύλης και τους ουρανούς αποτελεί αυτό που ο Σβέντενμποργκ αποκαλεί ΟΥΡΑΝΙΟ ΜγΣΤΗΡΙΟ. Επίσης η πραγματεία του για τα Ουράνια Μυστήρια, όπου εξηγούνται οι σχέσεις ή τα σημαινόμενα του Πνευματικού στο Φυσικό , που δίνουν, σύμφωνα με την έκφραση του Ιακώβου Μπαίμε, την υπογραφή κάθε πράγματος, δεν είναι μικρότερη από δέκα έξι τόμους και δέκα τρεις χιλιάδες προτάσεις. «Αυτή η θαυμαστή γνώση των Σχέσεων, που η καλωσύνη του Θεού επέτρεψε στον Σβέντενμποργκ να την έχει» , λέει ένας από τους μαθητές του , «είναι το μυστικό του ενδιαΦέροντος που εμπνέουν αυτά τα έργα» . Σύμφωνα μ' αυτόν τον σχολιαστή , «εκεί τα πάντα προέρχονται από τον ουρανό, τα πάντα επανέρχονται στον ουρανό. Τα γραφτά του προφήτη είναι έξοχα και σαΦή : μιλά στους ουρανούς και ακούγεται στη γη , για μια από τις φράσεις του θα μπορούσαμε να γράψουμε έναν τόμο. » Και ο μαθητής παραθέτει την εξής φράση

88


την οποία επιλέγει από χιλιάδες: Το βασίλειο του ουρανού, λέει ο Σβέντενμποργκ (ΟΥΡΑΝΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ) , είναι το βασίλειο των κινήτρων. Η ΠΡ ΑΞΗ παράγεται στον ουρανό, από εκεί στον κόσμο και κατά βαθμίδες στα άπειρα μικρά πράγματα της γης. Εφόσον τα επίγεια αποτελέσματα συνδέονται με τις ουράνιες αιτίες τους, αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα πάντα να είναι ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΣΗΜΑΙΝΟΝΤΑ. Ο άνθρωπος είναι το μέσον της ένωσης ανάμεσα στο Φυσικό και το Πνευματικό. Τα Αγγελικά Πνεύματα, λοιπόν, γνωρίζουν ουσιαστικά τις Σχέσεις που συνδέουν με τον Ουρανό κάθε πράγμα της γης και γνωρίζουν το εσώτατο νόημα των προφητικών λόγων που αναγγέλλουν τις επαναστάσεις. Έτσι, γι' αυτά τα Πνεύματα, όλα εδώ κάτω έχουν το σημαινόμενό τους. Το μικρότερο λουλούδι είναι μια σκέψη , μια ζωή που αντιστοιχεί σε μερικούς εμβρυώδεις τύπους του Μεγαλοδύναμου , του οποίου έχουν μια συνεχή ενόραση . Γι' αυτά, η ΜΟΙΧΕΙΑ και οι ασωτείες για τις οποίες μιλούν οι Γραφές και οι προΦήτες, που έχουν συχνά παρερμηνευθεί από υποτιθέμενους συγγραφείς, σημαίνουν την κατάσταση των ψυχών που σ' αυτόν τον κόσμο εξακολουθούν να προσβάλονται από επίγεια πάθη και έτσι συνεχίζουν το διαζύγιό τους με τον ουρανό. Τα σύννεφα σημαίνουν τα πέπλα με τα οποία περιβάλλεται ο Θεός. Οι δάδες, οι άρτοι της προθέσεως, τα άλογα και οι καβαλάρηδες, οι πόρνες, οι πολύτιμοι λίθοι, τα πάντα στη ΓΡΑΦΗ έχουν γι' αυτά τα πνεύματα ένα εξαιρετικό νόημα και αποκαλύπτουν το μέλλον των επίγειων πραγμάτων στις σχέσεις τους με τον ουρανό. Όλα τα Αγγελικά Πνεύματα μπορούν να διεισδύσουν στην αλήθεια των ΡΗΣΕΩΝ του Αγίου Ιωάννη , τις οποίες στη συνέχεια η ανθρώπινη επιστήμη

89


απέδειξε και επιβεβαίωσε υλικά, όπως την εξής, για την οποία ο Σβέντενμποργκ λέει ότι «γέννησε πολλές ανθρώπινες επιστήμες» : Και είδον ουρανόν καινόν και γην καινήν · ο γαρ πρώτος ουρανός και η πρώτη γη απήλθον (Αποκάλυψη, ΚΒ, 1) . Γνωρίζουν τα δείπνα όπου άγγελος εστώς εν τω ηλίω καλεί τα όρνεα ίνα Φάγητε σάρκας βασιλέων . . . και σάρκας ελευθέρων τε και δούλων (Αποκάλυψη, ΙΘ , 1 1-18) . Βλέπουν γυνή περιβεβλημένη τον ήλιο (Αποκάλυψη). Το άλογο της Αποκάλυψης είναι , λέει ο Σβέντενμποργκ, η ορατή εικόνα της ανθρώπινης νόησης την οποία έχει καβαλικέψει ο θάνατος, γιατί αυτή πάντοτε Φέρει μέσα της την αρχή της καταστροΦής της. Τέλος, αναγνωρίζουν τους λαούς που είναι κρυμμένοι κάτω από μορΦές που φαίνονται φανταστικές στους αμαθείς. Όταν ένας άνθρωπος είναι διατεθειμένος να δεχθεί την προφητική εμφύσηση των Σχέσεων, αυτή αφυπνίζει μέσα του το πνεύμα του λόγου · τότε καταλαβαίνει ότι οι δημιουργίες δεν είναι παρά μεταμορφώσεις. Η προφητική εμφύσηση ζωογονεί τη διάνοιά του και την κάνει να νιώθει έντονη δίψα για τις αλήθειες, η οποία μπορεί να κορεσθεί μόνον στον ουρανό . Αντιλαμβάνεται, ανάλογα με τη μεγαλύτερη ή μικρότερη τελειότητα του εσωτερικού του , την ισχύ των Αγγελικών Πνευμάτων και προχωρά, οδηγημένος από την Επιθυμία, τη λιγότερο ατελή κατάσταση του μη αναγεννημένου ανθρώπου , προς την Ελπίδα η οποία του ανοίγει τον κόσμο των Πνευμάτων, κατόπιν Φθάνει στην Προσευχή η οποία του δίνει το κλειδί των Ουρανών. Ποιο πλάσμα δεν θα επιθυμούσε να γίνει άξιο να μπει στη σφαίρα των διανοιών που ζουν μυστικά με την Αγάπη ή με τη Σοφία; Εδώ κάτω, στη διάρκεια της ζωής τους, αυτά τα Πνεύματα παραμένουν αγνά,

90


δεν βλέπουν , δεν σκέφτονται και δεν μιλούν καθόλου όπως οι άλλοι άνθρωποι. Υπάρχουν δυο αντιλήψεις μια εσωτερική , μια εξωτερική ' ο Άνθρωπος είναι ως προς τα πάντα εξωτερικός, το Αγγελικό Πνεύμα είναι ως προς τα πάντα εσωτερικό. Το Πνεύμα πηγαίνει στο βάθος των Αριθμών, κατέχει το σύνολο, γνωρίζει τα σημαινόμενά τους. Διαθέτει κίνηση και ενώνεται με τα πάντα μέσω της πανταχού παρουσίας: Ένας άγγελος, σύμφωνα με τον Σουηδό προφήτη, είναι παρών σ' έναν άλλο όταν τον επιθυμεί (ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΣΟΦΙΑ) , επειδή διαθέτει το χάρισμα ν' αποχωρίζεται το σώμα του και βλέπει τους ουρανούς όπως τους είδαν οι προΦήτες και όπως ο ίδιος ο Σβέντενμποργκ τους έβλεπε: «Σ' αυτή την κατάσταση , λέει (ΑΛΗΘΙΝΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ, 136) , το πνεύμα του ανθρώπου μεταΦέρεται από τον ένα τόπο στον άλλο, ενώ το κορμί μένει εκεί που είναι, κατάσταση στην οποία παρέμεινα επί είκοσι έξι χρόνια .» Πρέπει κατ' αυτόν τον τρόπο να κατανοούμε όλες τις βιβλικές ρήσεις όπου λέγεται: Το πνεύμα με έφερε. Η Αγγελική Σοφία είναι σε σχέση με την Ανθρώπινη Σοφία ό,τι είναι οι αναρίθμητες δυνάμεις της φύσης σε σχέση με τη δράση της που είναι μία. Τα πάντα ξαναζούν, πεθαίνουν, υπάρχουν στο Πνεύμα, γιατί αυτό είναι προς τον Θεόν. Αυτό εκφράζουν τα λόγια του αγίου Παύλου : «Διότι εν αυτώ ζώμεν και κινούμεθα και υπάρχομεν». Η γη δεν του προβάλλει κανένα εμπόδιο, όπως ο Λόγος δεν έχει γι' αυτόν κανένα σκοτεινό σημείο. Η προσεχής θεία ιδιότητά του του επιτρέπει να βλέπει την σκέψη του Θεού την οποία καλύπτει ο Λόγος, όμοια όπως ζώντας εσωτερικά, το Πνεύμα επικοινωνεί με το εσώτατο κρυμμένο νόημα που υπάρχει κάτω από όλα τα πράγματα αυτού του κόσμου . Η Επιστήμη είναι η

91


γλώσσα του Φθαρτού κόσμου , η Αγάπη είναι η γλώσσα του Πνευματικού κόσμου . Επίσης ο άνθρωπος περισσότερο περιγράφει παρά εξηγεί , ενώ το Αγγελικό Πνεύμα βλέπει και κατανοεί. Η Επιστήμη θλίβει τον άνθρωπο, η Αγάπη ανυψώνει τον 'Αγγελο . Η Επιστήμη ψάχνει ακόμα, η Αγάπη έχει βρει. Ο άνθρωπος κρίνει τη φύση στις σχέσεις του μαζί της, το Αγγελικό Πνεύμα την κρίνει στις σχέσεις του με τον ουρανό. Τέλος, τα πάντα μιλούν στα πνεύματα. Τα Πνεύματα είναι μέσα στο μυστικό της αρμονίας μεταξύ των δημιουργιών. Συννενοούνται με το πνεύμα των ήχων, με το πνεύμα των χρωμάτων, με το πνεύμα �ων φυτών, μπορούν να ρωτήσουν το μέταλλο και το μέταλλο απαντά στις σκέψεις τους. Τι είναι γι' αυτά οι επιστήμες και οι θησαυροί της γης, όταν τους αγκαλιάζουν κάθε στιγμή με το βλέμμα τους, και οι κόσμοι με τους οποίους τόσο πολύ ασχολούνται οι άνθρωποι δεν είναι για τα Πνεύματα παρά το τελευταίο σκαλί απ' όπου θα εφορμήσουν στον Θεό ; Η Αγάπη του ουρανού ή η Σοφία του ουρανού αναγγέλλονται σ' αυτά με ένα κύκλο φωτός που τα περιβάλλει και τον οποίο βλέπουν οι Εκλεκτοί. Η αθωότητά τους, που η αθωότητα των παιδιών είναι η εξωτερική της μορφή , κατέχει την γνώση των πραγμάτων την οποία δεν διαθέτουν καθόλου τα παιδιά: είναι αθώοι και γνώστες. --«Και, λέει ο Σβέντενμποργκ, η αθωότητα των ουρανών κάνει τέτοια εντύπωση στην ψυχή ώστε αυτοί τους οποίους επηρεάζει διατηρούν από αυτήν μια αγαλλίαση η οποία διαρκεί όλη τους την ζωή, όπως εγώ ο ίδιος την ένιωσα. Ίσως αρκεί , λέει ακόμα, ν' αποκτήσει κανείς μια ελάχιστη αντίληψή της για ν' αλλάξει ο ίδιος για πάντα, για να θέλει να πάει στους ουρανούς και έτσι να μπει στην


σφαίρα της Ελπίδας. » Το δόγμα του για τους γάμους μπορεί να αναχθεί σ' αυτά τα λίγα λόγια: «ο Κύριος πήρε την ομορφιά, τη χάρη της ζωής του άνδρα και τη μετέφερε στη γυναίκα. Όταν ο άνδρας δεν είναι ενωμένος μ' αυτή την ομορφιά, μ' αυτή τη χάρη της ζωής του , είναι σοβαρός, θλιμμένος και άγριος, όταν ενώνεται μαζί της, είναι χαρούμενος, είναι πλήρης.» Οι Άγγελοι είναι πάντοτε στο τελειότερο σημείο της ομορφιάς. Οι γάμοι τους γιορτάζονται με θεσπέσιες τελετές. Σ' αυτή την ένωση , που δεν παράγει παιδιά, ο άνδρας έχει δώσει τη ΝΟΗΣΗ, η γυναίκα έχει δώσει τη ΘΕΛΗΣΗ, γίνονται ένα ον, σάρκα ΜΙΑ εδώ κάτω , στη συνέχεια πηγαίνουν στους ουρανούς αφού ενδυθούν την ουράνια μορφή. Εδώ κάτω, στη φυσική κατάσταση , η αμοιβαία κλίση των δύο φύλων προς τις ηδονές είναι ένα ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ που θέλγει, κουράζει και επιφέρει κόρον, αλλά υπό την ουράνια του μορΦή , το ζευγάρι, που έχει γίνει ένα και το αυτό Πνεύμα, βρίσκει μέσα του μια αδιάλειπτη αιτία ηδονών. Ο Σβέντενμποργκ είδε αυτόν τον γάμο των Πνευμάτων, που κατά τον άγιο Λουκά «ούτε γαμούσιν ούτε γαμίζονται» (Κ, 35) και εμπνέονται μόνον από πνευματικές απολαύσεις. Ένας Άγγελος πρασφέρθηκε να τον κάνει μάρτυρα ενός γάμου και τον μετέφερε στα φτερά του (τα φτερά είναι ένα σύμβολο και όχι μια γήινη πραγματικότητα) . Του Φόρεσε το γιορτινό του ένδυμα και όταν ο Σβέντενμποργκ είδε πως ήταν ντυμένος με φως, ρώτησε γιατί . -Σ' αυτή την περίσταση , απάντησε ο Άγγελος, τα ρούχα μας Φλογίζονται , λάμπουν και γίνονται γαμήλια (01 ΤΕΡΨΕΙΣ ΤΗΣ ΣΥΖΥnΚΗΣ ΑΓΑΠΗΣ, 19 , 20, 21) . Τότε είδε δυο αγγέλους που ήρθαν ο ένας από το Νότο, ο άλλος από την Ανατολή. Ο Άγγελος του Νότου ήταν

93


σε μια άμαξα ζεμένη σε δυο λευκά άλογα των οποίων τα ηνία είχαν το χρώμα και τη λάμψη της αυγής, αλλά όταν ήρθαν κοντά του , στον ουρανό, δεν έβλεπε πια ούτε άμαξες, ούτε άλογα. Ο Άγγελος της Ανατολής ντυμένος με πορΦύρα και ο Άγγελος του Νότου ντυμένος με υάκινθο έτρεξαν σαν δυο πνοές και ενώθηκαν: ο ένας ήταν ένας Άγγελος Αγάπης, ο άλλος ήταν ένας Άγγελος Σοφίας. Ο οδηγός του Σβέντενμποργκ του είπε ότι αυτοί οι δυο 'Α γγελοι συνδέονταν στη γη με πνευματική φιλία και ήταν πάντα ενωμένοι αν και τους χώριζε η απόσταση . Η συναίνεση , που είναι η ουσία των καλών γάμων στη γη , είναι η συνηθισμένη κατάσταση των Αγγέλων στον ουρανό. Η αγάπη είναι το φως του κόσμου τους. Η αιώνια αγαλλίαση των αγγέλων προέρχεται από την ικανότητα την οποία τους μεταδίδει ο Θεός να αποδίδουν στον ίδιο τη χαρά την οποία νιώθουν. Αυτή η αμοιβαιότητα του απείρου αποτελεί την ζωή τους. Στον ουρανό γίνονται άπειροι συμμετέχοντας στην ουσία του Θεού που γεννιέται από τον ίδιο. Η απεραντοσύνη των ουρανών όπου ζουν οι Άγγελοι είναι τέτοια, που αν ο άνθρωπος ήταν προικισμένος με όραση διαρκώς τόσο ταχεία όσο το φως το οποίο έρχεται από τον ήλιο στη γη , και αν κοιτούσε στη διάρκεια της αιωνιότητας, τα μάτια του δεν θα έβρισκαν ορίζοντα για ν' αναπαυθούν. Μόνον το φως εξηγεί τη μακαριότητα του ουρανού . Είναι , λέει (ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΣΟΦΙΑ, 7 , 25 , 26 , 27) , ατμός της αρετής του Θεού , καθαρή απόρροια της λαμπρότητάς του , που πλάι της η πιο φωτεινή δική μας μέρα είναι σκοτάδι. Το φως είναι ικανό για τα πάντα, ανανεώνει τα πάντα και δεν απορροφάται, περιβάλλει τον Άγγελο και τον κάνει ν' αγγίζει τον Θεό με άπειρες απολαύσεις τις οποίες νιώθει

94


να πολλαπλασιάζονται επ' άπειρον από μόνες τους. Αυτό το Φως σκοτώνει τον άνθρωπο που δεν είναι προετοιμασμένος να το δεχθεί . Κανείς εδώ κάτω, ούτε ακόμα στον ουρανό δεν μπορεί να δει τον Θεό και να ζήσει. Να για τι λέγεται ( Έξοδος, ΙΘ, 12, 13 , 21 , 22, 23) : Και αφοριείς τον λαόν κύκλω λέγων ' προσέχετε εαυτοίς του αναβήναι εις το όρος και θίγειν τι αυτού ' πας ο αψάμενος του όρους θανάτω τελευτήσει. Και ακόμα ( Έξοδος, ΛΔ, 29-35) : Ως δε κατέβαινε Μωυσής εκ του όρους, και αι δύο πλάκες επί των χειρών Μωυσή ' καταβαίνοντος δε αυτού εκ του όρους, Μωυσής ουκ ήδει ότι δεδόξασται η όψις του χρώματος του προσώπου αυτού εν τω λαλείν αυτόν αυτώ ( . . . ) και περιέθηκε Μωυσής κάλυμμα επί το πρόσωπον εαυτού, έως αν εισέλθη συλλαλείν αυτώ . Επίσης, η μεταμόρφωση του Ιησού Χριστού εκδηλώνεται με το φως το οποίο ρίχνει ένας ΑγγελιοΦόρος του ουρανού και με τις άφατες απολαύσεις τις οποίες νιώθουν οι Άγγελοι που εμποτίζονται συνεχώς σ' αυτό. Και έλαμψε το πρόσωπον αυτού ως ο ήλιος, τα δε ιμάτια αυτού εγένετο λευκά ως το Φως. . . ιδού νεφέλη φωτεινή επεσκίασεν τους μαθητές του , λέει ο άγιος Ματθαίος (ΙΖ, 1-5) . Τέλος, όταν ένα άστρο δεν περικλείει πια παρά μόνον όντα που αρνούνται τον Κύριο, όταν ο λόγος του παραγνωρίζεται, όταν τα Αγγελικά Πνεύματα έχουν συγκεντρωθεί από όλες τις κατευθύνσεις, ο Θεός στέλνει έναν Άγγελο Εξολοθρευτή για ν' αλλάξει τη μάζα του ανυπότακτου κόσμου, ο οποίος μέσα στην απεραντοσύνη του σύμπαντος είναι γι' αυτόν ό,τι είναι για τη φύση μια στείρα Φύτρα. Πλησιάζοντας τον Πλανήτη , ο 'Αγγελος Εξολοθρευτής, τον οποίο μεταφέρει ένας κομήτης, κάνει τον πλανήτη να στραφεί γύρω από τον άξονά του : τότε οι

95


ήπειροι γίνονται ο πυθμένας των θαλασσών, τα πιο ψηλά βουνά γίνονται νησιά και οι χώρες που άλλοτε σκεπάζονταν από θαλάσσια νερά αναγεννιούνται στολισμένες με τη δροσιά τους υπακούοντας στους νόμους της Γένεσης. Τότε ο λόγος του Θεού ξαναποκτά τη δύναμή του πάνω σε μια καινούρια γη , η οποία διατηρεί σε όλα της τα μέρη τα αποτελέσματα του γήινου νερού και της ουράνιας φωτιάς. Τότε, το φως το οποίο φέρνει ο Άγγελος από τον Ύψιστο κάνει τον ήλιο να χλομιάσει. Και όπως λέει ο Ησαίας (ΙΒ , 19-20) : Εισενέγκαντες εις τα σπήλαια και εις τας σχισμάς των πετρών και εις τας τρώγλας της γης από προσώπου του φόβου Κυρίου και από της δόξης της ισχύος αυτού, όταν αναστή θραύσαι την γην. Και λέγουσι τοις όρεσι και ταις πέτραις πέσατε εφ' ημάς και κρύψατε ημάς από προσώπου του καθημένου επί του θρόνου και από της οργής του αρνίου (Αποκάλυψη, ΣΤ, 15-16) . Το Αρνίον είναι η μεγάλη φυσιογνωμία των Αγγέλων που είναι παραγνωρισμένοι και καταδιώκονται εδώ κάτω. Επίσης ο Χριστός είπε: Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, ότι αυτών εστιν η βασιλεία των ουρανών. Μακάριοι οι πενθούντες, ότι αυτοί παρακληθήσονται. Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται . Όλος ο Σβέντενμποργκ περιέχεται σ' αυτά τα λόγια: Να υποφέρεις, να πιστεύεις, ν' αγαπάς. Για ν' αγαπά κανείς δεν θα πρέπει να έχει υποφέρει και δεν θα πρέπει να πιστεύει; Η Αγάπη γεννά τη Δύναμη και η Δύναμη δίνει τη Σοφία, από αυτήν προκύπτει η Νόηση , γιατί η Δύναμη και η ΣοΦία περιέχουν τη Βούληση . Το να είναι κανείς νοήμων, δεν σημαίνει να Ξέρει, να Θέλει και να Μπορεί , τρεις ιδιότητες του Αγγελικού Πνεύματος; --«Αν το σύμπαν έχει κάποιο νόημα, να το πιο άξιο


δημιούργημα του Θεού ! » μου έλεγε ο κύριος Σαιν Μαρτέν , τον οποίο είδα στη διάρκεια του ταξιδιού του στη Σουηδία. -Όμως, κύριε, συνέχισε ο κύριος Μπέκερ μετά από μια παύση , τι σημαίνουν αυτές οι περικοπές παρμένες από ένα έργο τέτοιας έκτασης που μόνον μια ιδέα του μπορούμε να δώσουμε αν το συγκρίνουμε μ' ένα ποταμό φωτός, με μια καταιγίδα φλογών; Όταν κάποιος βυθίζεται σ' αυτό , ένα τρομερό ρεύμα τον παρασέρνει. Το ποίημα του Δάντε Αλιγκέρι μόλις που έχει το αποτέλεσμα ενός σημείου αυτού του έργου για εκείνον που θέλει να βυθισθεί στα αναρίθμητα εδάφια με τη βοήθεια των οποίων ο Σβέντενμποργκ έκανε απτούς τους ουράνιους κόσμους, όπως ο Μπετόβεν οικοδόμησε ένα παλάτι αρμονίας με χιλιάδες νότες, όπως οι αρχιτέκτονες κατασκεύασαν τους καθεδρικούς ναούς τους με χιλιάδες πέτρες. Κυλιέστε σε γκρεμούς χωρίς τέλος, όπου το πνεύμα σας δεν σας στηρίζει πάντα. Βέβαια, είναι αναγκαίο να διαθέτει κανείς πνευματική δύναμη για να επανέλθει σώος και αβλαβής στις κοινωνικές μας ιδέες ! -ο Σβέντενμποργκ, συνέχισε ο ιερέας, έλκυε ιδιαίτερα τον βαρόνο ντε ΣεραΦίτζ, του οποίου το όνομα, σύμφωνα με την παλιά σουηδική συνήθεια, είχε αποκτήσει από αμνημονεύτων χρόνων τη λατινική κατάληξη ους. Ο βαρόνος υπήρξε ο πιο ένθερμος μαθητής του Σουηδού προφήτη , ο οποίος του είχε ανοίξει τα μάτια του Εσωτερικού Ανθρώπου και τον είχε προδιαθέσει για μια ζωή σύμφωνη με τις διαταγές του Υψίστου. Αναζήτησε μεταξύ των γυναικών ένα Αnελικό Πνεύμα, ο Σβέντενμποργκ του το είχε βρει σ' ένα όραμα. Η γυναίκα του ήταν η κόρη ενός τσαγκάρη από το Λονδίνο, στον οποίο, έλεγε ο Σβέντενμποργκ, έλαμπε η ζωή του ουρανού και ο οποίος είχε εκπληρώ-

97


σει τις προηγούμενες δοκιμασίες. Μετά τη μεταμόρφωση του ΠροΦήτη , ο βαρόνος ήρθε στο Ζαρβί για να τελέσει τους ουράνιους γάμους του με τις πρακτικές της προσευχής. Όσο για μένα, κύριε, που δεν είμαι καθόλου Οραματιστής, αντιλήΦθηκα μονάχα τα επίγεια έργα αυτού του ζευγαριού : η ζωή τους ήταν ζωή αγίων των οποίων οι αρετές είναι η δόξα της ρωμαϊκής Εκκλησίας. Και οι δυο γλύκαναν την αθλιότητα των κατοίκων και έδωσαν σε όλους μια περιουσία την οποία πρέπει να συντηρούν με την εργασία τους, αλλά που αρκεί για τις ανάγκες τους. Οι άνθρωποι που έζησαν κοντά τους ποτέ δεν τους είδαν να κάνουν κάποια κίνηση θυμού ή ανυπομονησίας, ήταν συνεχώς αγαθοεργοί και γλυκείς, γεμάτοι προσήνεια, χάρη και πραγματική καλωσύνη , ο γάμος τους ήταν η αρμονία δυο ψυχών διαρκώς ενωμένων. Δυο υπερβόρειες νήσσες που πετούν μαζί , ο ήχος του αντίλαλου , η σκέψη του λόγου, είναι ίσως ατελείς εικόνες αυτής της ένωσης. Εδώ όλοι τους αγαπούσαν με μια στοργή που θα μπορούσε να εκφρασθεί μονάχα αν τη συγκρίνουμε με την αγάπη του φυτού για τον ήλιο. Η γυναίκα ήταν απλή στους τρόπους της, ωραία στη μορφή της, ωραία στο πρόσωπό της και είχε μια ευγένεια παρόμοια μ' εκείνη των πιο σεβάσμιων προσώπων. Το 1783, σε ηλικία είκοσι έξι ετών, αυτή η γυναίκα συνέλαβε ένα παιδί , η κύησή της υπήρξε μια σοβαρή χαρά. Έτσι οι δυο σύζυγοι αποχαιρετούσαν τον κόσμο, γιατί μου είπαν ότι αναμΦίβολα θα μεταμορφώνονταν όταν το παιδί εγκατέλειπε το ντύμα της σάρκας που είχε ανάγκη από τις φροντίδες τους την στιγμή που θα του μεταδιδόταν η δύναμη να ζει από μόνο του . Το παιδί γεννήθηκε και ήταν η Σεραφίτα που μας απασχολεί τούτη την στιγμή· από τη σύλ-

98


ληψή της, ο πατέρας της και η μητέρα της έζησαν ακόμα πιο μοναχικά από ό,τι στο παρελθόν, ανυψωνόμενοι στον ουρανό με την προσευχή. Η ελπίδα τους ήταν να δουν τον Σβέντενμποργκ και η πίστη εκπλήρωσε την ελπίδα τους. Την ημέρα της γέννησης της ΣεραΦίτας, ο Σβέντενμποργκ εμφανίσθηκε στο Ζαρβί και γέμισε με φως το δωμάτιο όπου γεννιόταν το παιδί. Λέγεται ότι τα λόγια του ήταν: -Το έργο εκπληρώθηκε, οι ουρανοί αγάλλονται! Οι άνθρωποι του σπιτιού άκουσαν τους παράξενους ήχους μιας μελωδίας, που έμοιαζε, έλεγαν, σαν να την έφερνε το Φύσημα των ανέμων από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Το πνεύμα του Σβέντενμποργκ μετέφερε τον πατέρα έξω από το σπίτι και τον οδήγησε στο Φιόρδ, όπου τον εγκατέλειψε. Μερικοί άνθρωποι του Ζαρβί, που πλησίασαν τότε τον κύριο ΣεραΦίτους, τον άκουσαν να απαγγέλει αυτά τα γλυκά λόγια της ΓραΦής: «Πόσον ωραίοι επί των ορέων φαίνονται οι πόδες των αγγέλων ους απέστειλε υμίν ο Κύριος» . Έβγαινα από το πρεσβυτέριο για να πάω στον πύργο, να βαφτίσω το παιδί, να του δώσω το όνομά του και να εκπληρώσω τα καθήκοντα τα οποία μου επιβάλλουν οι νόμοι, όταν συνάντησα τον βαρόνο: -«Το έργο σας είναι περιττό, μου είπε, το παιδί μας πρέπει να μείνει χωρίς όνομα πάνω σ' αυτή τη γη. Δεν θα βαφτίσετε με το νερό της επίγειας Εκκλησίας αυτό το παιδί που μόλις βαφτίσθηκε στη φωτιά του Ουρανού. Αυτό το παιδί θα παραμείνει άνθος, δεν θα το δείτε να γερνάει, θα το δείτε να περνάει, έχετε τον υπάρχοντα, αυτός έχει την ζωή. Εσείς έχετε τις εξωτερικές αισθήσεις, αυτό δεν έχει, τα πάντα σ' αυτό είναι εσωτερικά.» Αυτά τα λόγια τα πρόφερε με υπερφυσική φωνή, η οποία με εντυπωσίασε ακόμα πιο ζωηρά απ' ό,τι η λάμ-

99


ψη η οποία ήταν αποτυπωμένη στο πρόσωπό του που νοτιζόταν από Φώς. Η όψη του υλοποιούσε τις φανταστικές εικόνες των εμπνευσμένων τις οποίες συλλαμβάνουμε διαβάζοντας τις προφητείες της Β ίβλου . Όμως, τέτοια αποτελέσματα δεν είναι σπάνια στα βουνά μας, όπου το νίτρο των μόνιμων χιονιών παράγει στον οργανισμό μας εκπληκτικά φαινόμενα. Τον ρώτησα την αιτία της συγκίνησής του . -Ήρθε ο Σβέντενμποργκ, μόλις τον άφησα, ανέπνευσα τον αέρα του ουρανού, μου είπε. -Με ποια μορΦή σας παρουσιάσθηκε; συνέχισα. -Με τη θνητή μορΦή του , ντυμένος όπως την τελευταία φορά που τον είδα στο Λονδίνο, στο σπίτι του Ρίτσαρντ Σίαρσμιθ , στη συνοικία Κολντ-Μπαθ-Φιλντ, τον Ιούλιο του 1771 . Φορούσε τα ρούχα του από ρατίνα που άλλαζε αποχρώσεις , με χαλύβδινα κουμπιά, κουμπωμένο γιλέκο, λευκή γραβάτα και την ίδια επιβλητική περούκα, με πουδραρισμένες μπούκλες στο πλάι και της οποίας τα ανασηκωμένα μπροστά μαλλιά αποκάλυπταν αυτό το πλατύ και φωτεινό μέτωπο που εναρμονιζόταν με τη ψηλή , τετράγωνη κορμοστασιά του , όπου τα πάντα είναι δύναμη και ηρεμία. Αναγνώρισα αυτή τη μύτη με τα μεγάλα, γεμάτα φωτιά ρουθούνια, ξανάδα αυτό το στόμα που πάντα χαμογελούσε, αγγελικό στόμα απ' όπου βγήκαν αυτές οι λέξεις οι οποίες με γέμισαν ευτυχία: -«Εις το επανιδείν σύντομα!» Κι ένιωσα το απαύγασμα της ουράνιας αγάπης. Η πεποίθηση που έλαμπε στο πρόσωπο του βαρόνου μου απαγόρευε κάθε συζήτηση , τον άκουγα σιωπηλός, η φωνή του είχε μεταδοτική θέρμη που μου ζέστανε τα σπλάχνα, ο φανατισμός του τάραζε την καρδιά μου, όπως η οργή του άλλου κάνει τα νεύρα μας να δονούνται. Τον ακολούθησα σιωπηλά και πήγα στο σπίτι του , όπου είδα το

100


παιδί χωρίς όνομα, ξαπλωμένο πάνω στη μητέρα του που το τύλιγε μυστηριωδώς. Η ΣεραΦίτα μ' άκουσε που ερχόμουν και σήκωσε το κεΦάλι προς τη μεριά μου: τα μάτια της δεν ήταν μάτια συνηθισμένου παιδιού . Για να εκφράσω την εντύπωση που μου προκάλεσαν, θα έπρεπε να πω ότι κιόλας έβλεπαν και σκέφτονταν. Τα παιδικά χρόνια αυτού του πλάσματος που ο Θεός το προόριζε για την αιώνια δόξα και μακαριότητα συνοδεύτηκαν από εξαιρετικές κλιματολογικές συνθήκες. Επί εννιά χρόνια, οι χειμώνες μας ήταν πιο γλυκείς και τα καλοκαίρια μας πιο μακρόχρονα από ό ,τι συνήθως. Αυτό το φαινόμενο προκάλεσε πολλές συζητήσεις μεταξύ των επιστημόνων, όμως ενώ οι ακαδημαϊκοί θεώρησαν επαρκείς τις εξηγήσεις τους, αυτές έκαναν τον βαρόνο να χαμογελάσει όταν του τις κοινοποίησα. Ποτέ δεν είδαν την Σεραφίτα γυμνή , όπως γίνεται μερικές φορές με τα παιδιά, ποτέ δεν την άγγιξε ούτε άνδρας, ούτε γυναίκα, μεγάλωσε ανέγγιχτη στο στήθος της μητέρας της και δεν έκλαψε ποτέ. Ο γερο-Δαβίδ θα σας επιβεβαιώσει αυτά τα γεγονότα, αν τον ρωτήσετε για την κυρία του , την οποία εξάλλου λατρεύει όπως λάτρευε την κιβωτό της Διαθήκης ο βασιλιάς του οποίου έχει το όνομα. Από εννιά ετών, το παιδί άρχισε να μπαίνει σε κατάσταση προσευχής: η προσευχή είναι η ζωή της. Την έχετε δει στο ναό μας τα Χριστούγεννα, τη μοναδική ημέρα που έρχεται · ένας σημαντικός χώρος την χωρίζει από τους άλλους χριστιανούς. Αν αυτός ο χώρος ανάμεσα σ' αυτήν και τους ανθρώπους δεν υπάρχει, υποΦέρει. Επίσης τον περισσότερο καιρό μένει στον πύργο. Εξάλλου , τα γεγονότα της ζωής της είναι άγνωστα, δεν αποκαλύπτεται, οι ικανότητές της, οι αισθήσεις της, τα πάντα είναι εσωτερικά. Παραμένει

101


τον περισσότερο καιρό στην κατάσταση του μυστικιστικού διαλογισμού , η οποία ήταν συνηθισμένη , λένε οι παπικοί συγγραφείς, στους πρώτους μοναχικούς χριστιανούς οι οποίοι διατηρούσαν την παράδοση του λόγου του Χριστού . Η νόησή της, η ψυχή της , το κορμί της , τα πάντα σ' αυτή είναι παρθένα όπως το χιόνι στα βουνά μας. Στα δέκα της χρόνια ήταν όπως την βλέπετε τώρα. Όταν ήταν εννιά χρονών, ο πατέρας της και η μητέρα της εξέπνευσαν μαζί, χωρίς πόνο, χωρίς ορατή ασθένεια, αφού είχαν πει την ώρα που θα έπαυαν να υπάρχουν. Όρθια στα πόδια του κρεβατιού τους, τους κοιτούσε με ήρεμο βλέμμα, χωρίς να φανερώνει ούτε θλίψη , ούτε πόνο, ούτε χαρά, ούτε περιέργεια' ο πατέρας της και η μητέρα της τής χαμογελούσαν. Όταν πήγαμε να πάρουμε τα δυο σώματα, είπε: -Πηγαίνετε ! -Σεραφίτα, της είπα, γιατί έτσι την ονομάσαμε, δεν συγκινηθήκατε από το θάνατο του πατέρα σας και της μητέρας σας; Σας αγαπούσαν τόσο πολύ ! -Πεθαμένοι ; είπε. Όχι , είναι μέσα μου για πάντα. Αυτό δεν είναι τίποτα, πρόσθεσε δείχνοντας χωρίς καμιά συγκίνηση τα κορμιά που παίρναμε. Την έβλεπα για τρίτη φορά από τη γέννησή της. Στο ναό, είναι δύσκολο να την διακρίνεις, είναι όρθια κοντά στην κολώνα που στηρίζει τον άμβωνα μέσα σ' ένα σκοτάδι που δεν επιτρέπει να ξεχωρίσεις τα χαρακτηριστικά της. Μετά από αυτό το γεγονός, από τους υπηρέτες του σπιτιού έμεινε μόνον ο γερο-Δαβίδ, ο οποίος παρά τα ογδόντα δύο του χρόνια αρκεί για να υπηρετεί την κυρία του . Μερικοί άνθρωποι του Ζαρβί έχουν διηγηθεί εκπληκτικά πράγματα γι' αυτό το κορίτσι. Καθώς οι ιστορίες τους έχουν παγιωθεί σε μια χώρα που αγαπά ουσιαστικά τα μυστήρια, βάλθηκα να μελετώ την πραγματεία για τις

1 02


\Ιαγγανείες του Ζαν Βιέρ και τα σχετικά με τη δαιμονολογία έργα, όπου είναι καταχωρημένα τα υποτιθέμενα υπερφυσικά αποτελέσματα πάνω στον άνθρωπο, για να αναζητήσω σ' αυτά τα έργα γεγονότα ανάλογα μ' αυτά που της αποδίδουν. - Δεν πιστεύετε, λοιπόν, σ' αυτήν; είπε ο Βίλφριντ. - Τουναντίον μάλιστα, είπε με αγαθότητα ο ιερέας,

βλέπω σ' αυτήν ένα εξαιρετικά φιλάρεσκο κορίτσι, παραχαϊδεμένο από τους γονείς του , που του στροβίλισαν το κεφάλι με τις θρησκευτικές ιδέες τις οποίες μόλις σας διατύπωσα.

Η Μίνα άφησε να της ξεΦύγει μια κίνηση του κεφαλιού που εξέφραζε γλυκά άρνηση. - Καημένο κορίτσι , είπε ο ιερέας ξαναπαίρνοντας το

λόγο, οι γονείς του τού κληροδότησαν την ολέθρια έξαρση που αποπλανεί τους μυστικιστές και τους κάνει περισσότερο ή λιγότερο τρελούς. Υποβάλλεται σε νηστείες που καταλυπούν τον φτωχό Δαβίδ. Αυτός ο καλός γέρος μοιάζει με καχεκτικό φυτό που κινείται με το παραμικρό Φύσημα του ανέμου , που βγάζει λουλούδια με την παραμικρή ακτίνα του ήλιου . Η κυρία του , που η ακατανόητη γλώσσα της έχει γίνει και δική του , είναι ο άνεμός του και ο ήλιος του · έχει γι' αυτόν διαμαντένια πόδια και το μέτωπο στολισμένο με άστρα, όταν βαδίζει την περιβάλλει μια φωτεινή και λευκή ατμόσφαιρα, μουσικές συνοδεύουν τη φωνή της, έχει το χάρισμα να γίνεται αόρατη . Ζητάτε να την δείτε; Ο Δαβίδ θα σας απαντήσει ότι αυτή ταξιδεύει στις Αστρικές Χώρες. Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς σε τέτοια παραμύθια. Το ξέρετε, όλα τα θαύματα μοιάζουν περισσότερο ή λιγότερο με την ιστορία του Χρυσού Δοντιού . Έχουμε ένα χρυσό δόντι στο Ζαρβί, αυ-

103


τό είναι όλο. Έτσι, ο Ντούνκερ ο ψαράς ισχυρίζεται πως το έχει δει, άλλοτε να βυθίζεται στο Φιόρδ απ' όπου ξαναβγαίνει με τη μορφή υπερβόρειας νήσσας, άλλοτε να βαδίζει πάνω στα κύματα στη διάρκεια της καταιγίδας. Ο Φέργκους, που οδηγεί τα κοπάδια στά soeler , λέει ότι έχει δει, όταν βρέχει, τον ουρανό να είναι πάντοτε καθαρός πάνω από τον σουηδικό πύργο και πάντοτε γαλάζιος πάνω από το κεφάλι της ΣεραΦίτας όταν αυτή βγαίνει έξω. Πολλές γυναίκες ακούν τους ήχους ενός τεράστιου εκκλησιαστικού οργάνου όταν η Σεραφίτα έρχεται στο ναό και ρωτούν με σοβαρότητα τις γυναίκες που είναι κοντά τους αν τους ακούν κι αυτές. Όμως, η κόρη μου , που εδώ και δυο χρόνια η Σεραφίτα είναι φίλη της, δεν έχει ακούσει καμιά μουσική και δεν έχει καθόλου νιώσει τα αρώματα του ουρανού που ευωδιάζουν στον αέρα όταν κάνει περίπατο η Σεραφίτα. Η Μίνα έχει συχνά επιστρέψει σπίτι εκφράζοντάς μου έναν αφελή θαυμασμό νεαρής κοπέλας για τις ομορφιές της άνοιξής μας. Επιστρέφει μεθυσμένη από τα αρώματα που αναδύουν τα πρώτα βλαστάρια των κωνοφόρων δένδρων, των πεύκων και των λουλουδιών τα οποία είχε πάει ν' αναπνεύσει μαζί της. Όμως, μετά από έναν τόσο μακρύ χειμώνα, τίποτα δεν είναι πιο φυσικό από αυτή την υπερβολική απόλαυση . Η συντροφιά αυτού του δαίμονα δεν έχει τίποτα το εξαιρετικό, παιδί μου ; - Τα μυστικά αυτού του πλάσματος δεν είναι και δι

κά μου , απάντησε η Μίνα. Κοντά του ξέρω τα πάντα, μακριά του δεν ξέρω πια τίποτα, κοντά του δεν είμαι πια ο εαυτός μου , μακριά του ξεχνώ τα πάντα από αυτή τη θεσπέσια ζωή . Το να το βλέπω είναι ένα όνειρο που διατηρώ την ανάμνησή του μόνον σύμφωνα με τη

104


θέληση αυτού του πλάσματος. Μπόρεσα ν' ακούσω κοντά του, χωρίς να τις θυμάμαι μακριά του, τις μουσικές για τις οποίες μιλούν η γυναίκα του Μπάνκερ και η γυναίκα του Έρικσον. Μπόρεσα να νιώσω κοντά του ουράνια αρώματα, να αντικρύσω θαύματα και να μην θυμάμαι πια τίποτα εδώ. - Αυτό που μου έκανε τη μεγαλύτερη έκπληξη από

τότε που την ξέρω είναι να σας βλέπω να υποΦέρετε κοντά της, συνέχισε ο ιερέας απευθυνόμενος στον Βίλφριντ. - Κοντά της! είπε ο ξένος. Δεν μ' έχει ποτέ αφήσει

ούτε να την φιλήσω, ούτε καν να της αγγίξω το χέρι. Όταν με κοίταξε για πρώτη φορά, το βλέμμα της με Φόβισε. Μου είπε: -Καλώς ήρθατε εδώ, γιατί έπρεπε να έρθετε. Μου φάνηκε ότι με γνώριζε. 'Αρχισα να τρέμω. Ο τρόμος μ' έκανε να πιστέψω σ' αυτήν. - Και μένα η αγάπη , είπε η Μίνα χωρίς να κοκκινί

σει . - Μήπως με κοροϊδεύετε; είπε ο κύριος Μπέκερ γε

λώντας με αγαθωσύνη . Εσύ , η κόρη μου , παριστάνοντας ένα Πνεύμα Αγάπης και εσείς, κύριε, παριστάνοντας ένα Πνεύμα ΣοΦίας;

Ήπιε ένα ποτήρι μπύρα και δεν αντιλήΦθηκε το παράξενο βλέμμα που έριξε ο Βίλφριντ στην Μίνα. - Ας αφήσουμε κατά μέρος τ' αστεία, εξακολούθησε

ο ιερωμένος, εξεπλάγην πολύ μαθαίνοντας ότι σήμερα, για πρώτη φορά, αυτές οι δυο τρελές πήγαν στην κορυφή του Φαλμπέργκ. Αυτό, όμως, δεν είναι κάποια υπερβολή νέων κοριτσιών που ανέβηκαν σε κάποιο λόφο; Είναι αδύνατο να Φθάσει κανείς στην κορυφή του Φαλμπέργκ. - Πατέρα μου , είπε η Μίνα με συγκινημένη φωνή , ή-

105


μουν, λοιπόν, κάτω από την εξουσία του δαίμονα, αφού αναρριχήθηκα στο Φαλμπέργκ μαζί του . - Να που τα πράγματα γίνονται σοβαρά, είπε ο κύ

ριος Μπέκερ. Η Μίνα δεν έχει πει ποτέ ψέματα. - Κύριε Μπέκερ, πήρε ξανά το λόγο ο Βίλφριντ, σας

βεβαιώνω ότι η Σεραφίτα ασκεί πάνω μου τόσο εξαιρετικές εξουσίες που δεν ξέρω καμιά έκφραση η οποία θα μπορούσε να τις αποδώσει. Μου αποκάλυψε πράγματα που μόνον εγώ γνωρίζω. - Υπνοβασία! είπε ο ηλικιωμένος. Εξάλλου , πολλά

αποτελέσματά της αναΦέρονται από τον Ζαν Βιέρ ως εντελώς εξηγήσιμα φαινόμενα, τα οποία παρατηρήθηκαν άλλοτε στην Αίγυπτο.

- Εμπιστευτείτε μου τα θεοσοφικά έργα του Σβέντενμποργκ, είπε ο Β ίλφριντ, θέλω να βυθισθώ σ' αυτά τα βάραθρα φωτός, μου δημιουργήσατε τη δίψα γι' αυτό.

Ο κύριος Μπέκερ έτεινε έναν τόμο στον Βίλφριντ, που βάλθηκε αμέσως να τον διαβάζει. Ήταν περίπου εννιά η ώρα το βράδυ . Η υπηρέτρια ήρθε να σερβίρει το δείπνο. Η Μίνα έκανε τσάι. Όταν τέλειωσε το δείπνο, όλοι τους απασχολούνταν σιωπηλά με κάτι, ο ιερέας να διαβάζει την Πραγματεία των Μαγγανειών, ο Βίλφριντ να προσπαθεί να συλλάβει το πνεύμα του Σβέντενμποργκ, η νεαρή κοπέλα να ράβει βυθισμένη στις αναμνήσεις της. Ήταν ένα νορβηγικό νυχτέρι, ένα ειρηνικό βραδυνό μελέτης γεμάτο σκέψεις, άνθη κάτω από το χιόνι. Καταβροχθίζοντας τις σελίδες του προΦήτη , ο Βίλφριντ υπήρχε μόνον με τις εσωτερικές του αισθήσεις. Μερικές φορές, ο ιερέας τον έδειχνε με ύφος μισοσοβαρό, μισοπεριγελαστικό στην Μίνα, που χαμογελούσε μ' ένα είδος θλίψης. Για την Μίνα, το κεφάλι του Σεραφίτους της χαμογελούσε καθώς πλανιόταν

106


πάνω στο σύννεφο του καπνού που περιέβαλε και τους τρεις. Κτύπησαν μεσάνυχτα. Η εξωτερική πόρτα άνοιξε βίαια. Βαριά και βιαστικά βήματα, τα βήματα ενός τρομοκρατημένου γέρου , ακούσθηκαν στον στενό προθάλαμο ανάμεσα στις δυο πόρτες. Κατόπιν, εντελώς ξαφνικά, εμφανίσθηκε ο Δαβίδ στο δωμάτιο υποδοχής. - Βία! Βία! Φώναξε . Ελάτε ! Ελάτε όλοι! Οι Σατανά

δες έλυσαν τα δεσμά τους! Έχουν μίτρες από φωτιά. Είναι ο 'Αδωνις, οι Vertumnes, οι Σειρήνες ! Τον βάζουν σε πειρασμούς όπως ο Ιησούς δοκιμάσθηκε από τους πειρασμούς στο όρος. Ελάτε να τους διώξετε. - Αναγνωρίζετε τη γλώσσα του Σβέντενμποργκ ; Νά

την καθαρή, είπε γελώντας ο ιερέας. Όμως, ο Βίλφριντ και η Μίνα κοιτούσαν με τρόμο

τον γέρο-Δαβίδ, που με τα λευκά μαλλιά του ανακατωμένα, βλέμμα τρελού , τα πόδια να τρέμουν και σκεπασμένα με χιόνι γιατί είχε έρθει χωρίς πατίνια, εξακολουθούσε να τραντάζεται σαν να τον συντάρασσε κάποιος βίαιος άνεμος. - Τι συνέβη ; του είπε η Μίνα. - Ε, λοιπόν, οι Σατανάδες ελπίζουν και θέλουν να

τον ξανακατακτήσουν. Αυτά τα λόγια έκαναν τον Βίλφριντ να σπαρταρή

σει . - Εδώ και πέντε ώρες περίπου είναι όρθια με τα μά

τια υψωμένα στον ουρανό, τα χέρια ανοικτά, υποΦέρει , επικαλείται τον Θεό . Δεν μπόρεσα να διασχίσω τα όρια, η κόλαση έχει βάλει Vertumnes να φρουρούν . Όρθωσαν τείχη φωτιάς ανάμεσα σ' αυτή και το γέροΔαβίδ της. Αν μ' έχει ανάγκη , τι να κάνω ; Βοηθήστε με, ελάτε να προσευχηθείτε !

Ήταν φρικτό να βλέπεις την απελπισία αυτού του

107


καημένου γέρου. - Η λάμψη του Θεού την προστατεύει, αλλά αν υπο

χωρήσει στη βία; συνέχισε με ειλικρινή πίστη που έθελγε. - Σιωπή ! Δαβίδ , μην παραλογίζεσθε ! Αυτό είναι κά

τι που πρέπει να επιβεβαιώσουμε. Θα σας συνοδεύσουμε, είπε ο ιερέας, και θα δείτε πως στο σπίτι σας δεν υπάρχουν ούτε Σατανάδες, ούτε Σειρήνες. - Ο πατέρας σας είναι τυφλός, είπε πολύ χαμηλόφω

να ο Δαβίδ στην Μίνα. Ο Βίλφριντ, στον οποίο η ανάγνωση μιας πρώτης

πραγματείας του Σβέντενμποργκ, την οποία είχε βιαστικά διατρέξει, είχε βίαια αποτελέσματα, ήταν κιόλας στο διάδρομο και φορούσε τα πατίνια του . Η Μίνα ετοιμάσθηκε αμέσως. Και οι δυο άφησαν πίσω τους τους δυο ηλικιωμένους και όρμησαν προς το Σουηδικό πύργο. - Ακούτε αυτό τον τριγμό ; είπε ο Β ίλφριντ . - Ο πάγος του Φιόρδ μετακινείται , απάντησε η Μί-

να, άλλωστε σύντομα έρχεται η άνοιξη . Ο Βίλφριντ έμεινε σιωπηλός. Όταν και οι δυο

βρέθηκαν στην αυλή , δεν ένιωθαν ούτε τη διάθεση, ούτε τη δύναμη να μπουν στο σπίτι. - Τι σκέφτεσθε γι' αυτήν; είπε ο Βίλφριντ. - Τι λάμψεις! Φώναξε η Μίνα που στάθηκε μπροστά

στο παράθυρο του σαλονιού . Νάτος! Θεέ μου , τι ωραίος που είναι! Ω , ΣεραΦίτους μου , πάρε με.

Η αναφώνηση του νεαρού κοριτσιού ήταν εντελώς εσωτερική . Έβλεπε τον Σεραφίτους όρθιο, ελαφρά περιβεβλημένο από ένα ομιχλώδες οπάλινο χρώμα που διέφευγε σε μικρή απόσταση από αυτό το σχεδόν Φωσφορίζον σώμα.

108


- Τι ωραία που είναι ! Φώναξε νοητικά επίσης ο Βίλφριντ.

Εκείνη την στιγμή , έΦθασε ο κύριος Μπέκερ, ακολουθούμενος από τον Δαβίδ: είδε την κόρη του και τον ξένο μπροστά στο παράθυρο, ήρθε κοντά τους, κοίταξε στο σαλόνι και είπε: -Ε, λοιπόν , Δαβίδ, κάνει τις προσευχές της. - Όμως, κύριε , προσπαθήστε να μπείτε. - Γιατί να ενοχλούμε αυτούς που προσεύχονται ; α-

πάντησε ο ιερέας. Εκείνη την στιγμή , μια ακτίνα της σελήνης, που

βρισκόταν πάνω στο Φαλμπέργκ, έλαμψε στο παράθυρο. Όλοι στράφηκαν συγκινημένοι από αυτό το φυσικό φαινόμενο που τους έκανε ν' αγαλλιάσουν, όμως όταν ξαναστράφηκαν για να δουν την Σεραφίτα, αυτή είχε εξαφανισθεί. - Αυτό είναι παράξενο! είπε έκπληκτος ο Βίλφριντ. - Ωστόσο, ακούω θεσπέσιους ήχους! είπε η Μίνα. - Και τι, λοιπόν, είπε ο ιερέας, πάει αναμφίβολα να

πλαγιάσει. Ο Δαβίδ είχε μπει. Επέστρεψαν σιωπηλοί, ο καθέ

νας τους καταλάβαινε με διαφορετικό τρόπο τα αποτελέσματα αυτού του οράματος: ο κύριος Μπέκερ αμΦέβαλε , η Μίνα λάτρευε, ο Βίλφριντ επιθυμούσε.

Ο Βίλφριντ ήταν ένας άνδρας τριάντα έξι χρονών. Αν και μεγαλόσωμος, η αρμονία δεν έλειπε από τις αναλογίες του. Το ύψος του ήταν μέτριο όπως όλων σχεδόν των ανδρών που έχουν μορφωθεί περισσότερο από τους άλλους, το στήθος του και οι ώμοι του ήταν πλατείς και ο λαιμός του ήταν κοντός όπως των ανδρών που η καρδιά πρέπει να είναι κοντά στο κεΦάλι, τα μαλλιά του ήταν μαύρα, πυκνά και λεπτά, τα μάτια


του , που είχαν ένα κιτρινοκαφέ χρώμα, διέθεταν μια ηλιακή λάμψη που φανέρωνε την απληστία με την οποία απέβλεπε η φύση του στο φως. Από τα αρσενικά και αναστατωμένα χαρακτηριστικά του απουσίαζε η εσωτερική ηρεμία την οποία μεταδίδει μια ζωή χωρίς θύελλες, αυτά φανέρωναν ανεξάντλητες πηγές παράφορων αισθήσεων και τις ορέξεις του ενστίκτου, όμοια όπως οι κινήσεις του υποδείκνυαν την τελειότητα του φυσικού του μηχανισμού , την ευλυγισία των αισθήσεων και την πιστότητα του παιχνιδιού τους. Αυτός ο άνθρωπος μπορούσε να παλεύει με τ' άγρια ζώα, ν' ακούει όπως αυτά το βήμα των εχθρών μακριά στα δάση , να 0-σφραίνεται τις ευωδιές στον αέρα και να βλέπει στον ορίζοντα το σημάδι ενός φίλου . Ο ύπνος του ήταν ελαφρύς όπως όλων των πλασμάτων που δεν θέλουν να αιφνιδιασθούν. Το κορμί του εναρμονιζόταν αμέσως με το κλίμα των χωρών όπου τον οδηγούσε η θυελλώδης ζωή του . Η τέχνη και η επιστήμη θα είχαν θαυμάσει σ' αυτόν τον οργανισμό ένα είδος ανθρώπινου προτύπου · τα πάντα σ' αυτόν ισορροπούσαν: η δράση και η καρδιά, η νόηση και η θέληση . Από πρώτη άποψη , φαινόταν ότι θα έπρεπε να ταξινομηθεί ανάμεσα στα καθαρά ενστικτώδικα όντα που παραδίδονται τυΦλά στις υλικές ανάγκες, αλλά από την αυγή της ζωής του , όρμησε στον κοινωνικό κόσμο με τον οποίο τα αισθήματά του τον είχαν ωθήσει να εμπλακεί. Η μελέτη είχε αυξήσει τη νοητική του ικανότητα, ο διαλογισμός είχε οξύνει την σκέψη του, οι επιστήμες είχαν διευρύνει τη διάνοιά του . Είχε μελετήσει τους ανθρώπινους νόμους, το παιχνίδι των συμφερόντων που αποκαλύπτουν τα πάθη και φαινόταν ότι είχε από πολύ νωρίς εξοικειωθεί με τις ασχολίες στις οποίες στηρίζονται οι κοινωνίες. Είχε

1 10


χλομιάσει πάνω από τα βιβλία που είναι νεκρές ανθρώπινες πράξεις, στη συνέχεια είχε αγρυπνήσει στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες εν μέσω γιορτών, είχε ξυπνήσει σε περισσότερα από ένα κρεβάτια, είχε ίσως κοιμηθεί στο πεδίο της μάχης στη διάρκεια της νύχτας που προηγείται της μάχης και εκείνης που ακολουθεί τη νίκη , ίσως η θυελλώδης νιότη του τον είχε ρίξει στη γέφυρα του καταστρώματος ενός πειρατικού πλοίου να περιφέρεται στις πιο διαφορετικές χώρες της υδρογείου . Έτσι γνώρισε τις ζωντανές ανθρώπινες πράξεις. Ήξερε, λοιπόν, το παρόν και το παρελθόν, τη διπλή ιστορία, την αλλοτινή και τη σημερινή . Πολλοί άνθρωποι υπήρξαν εξίσου ισχυροί με τον Βίλφριντ στο Χέρι, στην Καρδιά και στο Μυαλό· όπως κι αυτός, έκαναν κατάχρηση αυτής της τριπλής δύναμης. Όμως, αν αυτός ο άνθρωπος εξαρτιόταν ακόμα λόγω του περιβλήματός του από το βορβορώδες μέρος της ανθρωπότητας, ανήκε εξίσου στη σφαίρα όπου η δύναμη είναι νοήμων. Παρά τα πέπλα που περιέβαλλαν τη ψυχή του , συναντούσε κανείς σ' αυτόν εκείνα τα ανείπωτα συμπτώματα που είναι ορατά στο βλέμμα των αγνών όντων, των παιδιών των οποίων η αθωότητα δεν έχει δεχθεί την πνοή κανενός κακόβουλου πάθους, του ηλικιωμένου που έχει ξανακερδίσει την αθωότητά του. Αυτά τα σημάδια κατάγγελναν έναν Κάιν στον οποίο απέμενε μια ελπίδα και ο οποίος έμοιαζε ν' αναζητά κάποια συγχώρεση στην άκρη της γης. Η Μίνα υποψιαζόταν τον δεσμώτη της δόξας σ' αυτόν τον άνδρα και η ΣεραΦίτα τον ήξερε. Και οι δυο τον θαύμαζαν και τον οίκτιραν. Από πού προερχόταν αυτή η προαίσθηση ; Τίποτα το πιο απλό και συγχρόνως το πιο εξαιρετικό. Από την στιγμή που ο άνθρωπος θέλει να διεισδύ-

1 1 1


σει στα μυστικά της Φύσης, όπου τίποτα δεν είναι μυστικό, όπου μόνον βλέπει κανείς, αυτός αντιλαμβάνεται ότι το απλό παράγει το θαυμαστό . - Σεραφίτους, είπε ένα βράδυ η Μίνα, μερικές μέρες

μετά την άφιξη του Βίλφριντ στο Ζαρβί , διαβάζεις στη ψυχή αυτού του ξένου , ενώ εγώ έχω μόνον ασαφείς εντυπώσεις. Με παγώνει και με θερμαίνει, αλλά φαίνεται νά ξέρεις την αιτία αυτού του ψύχους ή αυτής της ζέστης. Μπορείς να μου την πεις, αφού ξέρεις τα πάντα γι' αυτόν. - Ναι, έχω δει τις αιτίες, είπε ο Σεραφίτους χαμηλώ

νοντας τα μεγάλα βλέφαρά του. - Χάρη σε ποια δύναμη; είπε η περίεργη Μίνα. - Έχω το χάρισμα της Ειδικότητας, της απάντησε. Η

Ειδικότητα αποτελεί ένα είδος εσωτερικής όρασης που διεισδύει στα πάντα και θα καταλάβεις τη δύναμή της μόνον με μια σύγκριση. Στις μεγάλες πόλεις της Ευρώπης, όπου παράγονται έργα με τα οποία το ανθρώπινο χέρι επιδιώκει ν' αναπαραστήσει τα αποτελέσματα της ηθικής φύσης καθώς και της φυσικής φύσης, υπάρχουν έξοχοι άνθρωποι που εκφράζουν τις ιδέες με το μάρμαρο. Ο γλύπτης δρα πάνω στο μάρμαρο , το πλάθει, βάζει σ' αυτό έναν κόσμο σκέψεων. Υπάρχουν μάρμαρα που το χέρι του ανθρώπου προίκισε με την ικανότητα ν' αναπαριστάνουν μια έξοχη πλευρά ή μια κακή πλευρά της ανθρωπότητας. Η πλειοψηΦία των ανθρώπων βλέπει σ' αυτά μια ανθρώπινη φιγούρα και τίποτα παραπάνω, μερικοί άλλοι που τοποθετούνται λίγο πιο ψηλά στην κλίμακα των όντων αντιλαμβάνονται σ' αυτά μέρος των σκέψεων τις οποίες έχει μεταπλάσσει ο γλύπτης, θαυμάζουν σ' αυτά τη μορφή , όμως οι μυημένοι στα μυστικά της τέχνης κατανοούν όλα όσα θέλει

1 12


να εκφράσει ο γλύπτης: βλέποντας το μάρμαρό του , αναγνωρίζουν σ' αυτό ολόκληρο τον κόσμο των σκέψεών του. Αυτοί είναι οι ηγεμόνες της τέχνης, φέρουν οι ίδιοι έναν καθρέφτη όπου αντανακλάται η Φύση με τα παραμικρότερα συμβάντα της. Ε , λοιπόν , είναι σαν να έχω μέσα μου έναν καθρέφτη όπου αντανακλάται η ηθική Φύση με τις αιτίες και τα αποτελέσματά της. Μαντεύω το μέλλον και το παρόν διεισδύοντας μ' αυτόν τον τρόπο στη συνείδηση . Με ποιο τρόπο, θα με ρωτήσεις πάλι. Κάνε το μάρμαρο να είναι το κορμί ενός ανθρώπου , κάνε τον αγαλματοποιό να είναι το αίσθημα, το πάθο'";, η αμαρτία ή το έγκλημα, η αρετή , το σΦάλμα ή η μετάνοια, τότε θα καταλάβεις πώς διάβασα στη ψυχή του ξένου, χωρίς εντούτοις να σου εξηγήσω την Ειδικότητα , γιατί για να αντιληΦθείς το χάρισμα, πρέπει να το διαθέτεις.

Αν και ο Βίλφριντ ανήκε στις δυο πρώτες, τόσο διαφορετικές μερίδες της ανθρωπότητας, στους ανθρώπους της δύναμης και στους ανθρώπους της σκέψης, οι υπερβολές του , η ταραχώδης ζωή του και τα σΦάλματά του τον είχαν συχνά οδηγήσει προς την Πίστη , γιατί η αμφιβολία έχει δυο όψεις: την όψη του φωτός και την όψη του σκότους. Ο Βίλφριντ είχε τόσο πολύ πιέσει τον κόσμο στις δυο μορφές του , την Ύλη και το Πνεύμα, ώστε δεν μπορούσε να μην προσβληθεί από τη δίψα για το άγνωστο, από την επιθυμία για το επέκεινα, από την οποία κυριεύονται σχεδόν όλοι οι άνθρωποι που γνωρίζουν, μπορούν και θέλουν. Όμως, ούτε η γνώση του , ούτε οι πράξεις του , ούτε η επιθυμία του είχαν κατεύθυνση . Είχε εγκαταλείψει την κοινωνική ζωή από αναγκαιότητα, όπως ο μεγάλος ένοχος αναζητά το μοναστικό βίο. Οι τύψεις, αυτή η αρετή των

1 1 3


αδυνάμων, δεν τον είχαν κυριεύσει. Οι Τύψεις είναι μια αδυναμία, θα ξαναδιαπράξει κανείς το σφάλμα του . Η Μετάνοια μόνον είναι δύναμη , δίνει τέλος σε όλα. Όμως, ο Βίλφριντ, διατρέχοντας τον κόσμο τον οποίο είχε κάνει μοναστήρι του , δεν είχε βρει πουθενά βάλσαμο για τις πληγές του , δεν είχε δει πουθενά φύση στην οποία θα μπορούσε να προσκολληθεί. Σ' αυτόν , η απελπισία είχε αποξηράνει τις πηγές της ελπίδας. Ήταν από εκείνα τα πνεύματα που , αφού κυριευθούν από πάθη και αποδειχθούν πιο ισχυρά από αυτά, δεν έχουν πια τίποτα να συνθλίψουν στις αρπάγες τους, που , αφού δεν τους δόθηκε η ευκαιρία να τεθούν επικεφαλής κάποιων ίσων τους για να συνθλίψουν κάτω από τον εποχλέα των υποζυγίων τους ολόκληρους πληθυσμούς, εξαγόρασαν με τίμημα ένα φρικτό μαρτύριο την ικανότητα να καταστραφούν μέσα σε μια πίστη : είδος εξαίσιων βράχων που περιμένουν ένα κτύπο του ραβδιού , ο οποίος δεν έρχεται και που θα μπορούσε να κάνει ν' αναβλύσουν μακρινές πηγές. Ένα σχέδιο της ανήσυχης και γεμάτης αναζητήσεις ζωής του τον είχε ρίξει στους δρόμους της Νορβηγίας και ο χειμώνας τον βρήκε ξαφνικά στο Ζαρβί. Τη μέρα που για πρώτη φορά είδε την ΣεραΦίτα, αυτή η συνάντηση τον έκανε να ξεχάσει το παρελθόν της ζωής του . Η νεαρή κοπέλα του προκάλεσε εκείνα τα ακραία συναισθήματα που δεν πίστευε πια ότι μπορούσαν να αναζωογονηθούν μέσα του. Οι στάχτες άφησαν να ξεΦύγει μια τελευταία φλόγα και διαλύθηκαν στο πρώτο φύσημα αυτής της φωνής. Ποιος ένιωσε ποτέ να ξαναγίνεται νέος και αγνός, αφού πάγωσε στα γερατιά και βρωμίσθηκε στην ασέλγεια; Ξαφνικά ο Βίλφριντ αγάπησε όπως δεν είχε ποτέ αγαπήσει, αγάπησε μυστικά, με πίστη , με τρόμο,

1 1 4


με ενδόμυχες τρέλες. Η ζωή του συνταρασσόταν στην ίδια της την πηγή με την ιδέα και μόνον πως θα έβλεπε την Σεραφίτα. Ακούγοντάς την, πήγαινε σε άγνωστους κόσμους έμενε βουβός μπροστά της, τον γοήτευε. Εκεί, κάτω από τα χιόνια, ανάμεσα στους πάγους, είχε μεγαλώσει στο βλαστάρι του αυτό το ουράνιο λουλούδι στο οποίο απέβλεπαν οι μέχρι τώρα διαψευσμένες ευχές του και του οποίου η θέα ξυπνούσε τις δροσερές ιδέες, τις ελπίδες, τα αισθήματα που συγκεντρώνονται γύρω μας για να μας ανυψώσουν σε ανώτερες περιοχές, όπως οι 'Αγγελοι ανυψώνουν στους ουρανούς τους Εκλεκτούς στους συμβολικούς πίνακες τους οποίους υπαγορεύει στους ζφγράφους κάποιο οικείο πνεύμα. Ένα ουράνιο άρωμα απάλυνε τον γρανίτη αυτού του βράχου , ένα Φως προικισμένο με λόγο του έριχνε πάνω του τις θείες μελωδίες που συνοδεύουν στο δρόμο του τον ταξιδιώτη για τον ουρανό. Αφού εξάντλησε την κούπα της επίγειας αγάπης την οποία είχαν συνθλίψει τα δόντια του , έβλεπε το σκεύος εκλογής όπου έλαμπαν τα διαφανή κύματα και το οποίο φέρνει δίψα για αμάραντες τέρψεις σ' όποιον μπορεί να πλησιάσει τα Φλογισμένα από πίστη χείλη του χωρίς να σπάσει το κρύσταλλο. Είχε συναντήσει αυτόν τον αιθέριο τοίχο που έπρεπε να διασχίσει, τον οποίο αναζητούσε πάνω στη γη . Πήγαινε ορμητικά στο σπίτι της Σεραφίτας σχεδιάζοντας να της εκφράσει τη δύναμη ενός πάθους υπό την κυριαρχία του οποίου αναπηδούσε, όπως το άλογο του μύθου αναπηδούσε κάτω από εκείνον τον μπρούτζινο καβαλάρη τον οποίο τίποτα δεν κινεί, που παραμένει ευθυτενής και που οι προσπάθειες του αγριεμένου ζώου τον κάνουν όλο και πιο βαρύ και πιο πιεστικό. ΈΦθανε εκεί για ν' αφηγηθεί την ζωή του , για να

1 15


ζωγραΦίσει το μεγαλείο της ψυχής του αποκαλύπτοντας το μεγαλείο των σφαλμάτων του, για να δείξει τα ερείπια των ερήμων του, όταν όμως διέσχιζε τον περίβολο και βρισκόταν στην τεράστια ζώνη την οποία αγκάλιαζαν αυτά τα μάτια, που το σπινθηροβόλο γαλάζιο χρώμα τους δεν συναντούσε όρια προς τα εμπρός και δεν προσέφερε κανένα όριο προς τα πίσω, γινόταν ήρεμος και υποταγμένος όπως το λιοντάρι, που καθώς ορμά στη λεία του σε μια κοιλάδα της Αφρικής δέχεται από την πνοή των ανέμων ένα μήνυμα αγάπης και σταματά. Ανοιγόταν μια άβυσσος στην οποία έπεφταν τα λόγια του παραληρήματός του και από την οποία υψωνόταν μια φωνή που τον άλλαζε: ήταν παιδί, παιδί δέκα έξι χρονών, συνεσταλμένο και φοβισμένο μπροστά στη νεαρή κοπέλα με το αυστηρό μέτωπο, μπροστά σ' αυτή τη λευκή μορφή που η αμετάβλητη ηρεμία της έμοιαζε με την σκληρή αταραξία της ανθρώπινης δικαιοσύνης. Και η μάχη δεν σταμάτησε παρά εκείνο το βραδυνό, όπου μ' ένα βλέμμα η Σεραφίτα τον είχε τελικά νικήσει, όπως ένα γεράκι που, αφού διαγράψει τις ζαλιστικές σπείρες του γύρω από το θύμα, το κάνει να πέσει ναρκωμένο πριν το κουβαλήσει στη φωλιά του. Γίνονται μέσα μας μακρόχρονοι αγώνες των οποίων η έκβαση καταλήγει να είναι μια από τις πράξεις μας και που είναι σαν την άλλη όψη της ανθρωπότητας. Αυτή η άλλη όψη είναι του Θεού, το μέρος είναι των ανθρώπων. Περισσότερο από μια φορά η Σεραφίτα ευχαριστήθηκε αποδεικνύοντας στον Βίλφριντ ότι γνώριζε αυτή την τόσο διαφορετική άλλη όψη, που συνθέτει μια δεύτερη ζωή για την πλειοψηΦία των ανθρώπων. Συχνά του είχε πει με τη φωνή τρυγόνας: -«Προς τι αυτός ο θυμός;», όταν ο Βίλφριντ αποΦάσιζε να την αρ-

116


πάξει για τον εαυτό του . Μόνον ο Βίλφριντ ήταν αρκετά ισχυρός για την κραυγή της εξέγερσης την οποία είχε βγάλει στο σπίτι του κυρίου Μπέκερ και που η αφήγηση του γέρου είχε ηρεμήσει. Αυτός ο τόσο περιπαικτικός, τόσο υβριστικός άνδρας έβλεπε επιτέλους να αχνοφέγγει η λάμψη μιας αστρικής πίστης μέσα στη νύχτα του , αναρωτιόταν μήπως η Σεραφίτα ήταν μια εξόριστη από τις ανώτερες σφαίρες στο δρόμο για την πατρίδα. Δεν απένειμε τις τιμές των θεοποιήσεων, των οποίων κάνουν κατάχρηση οι εραστές όλων των χωρών, σ' αυτό το κρίνο της Νορβηγίας, πίστευε σ' αυτό. Γιατί έμενε στα βάθη αυτού του Φιόρδ ; Τι έκανε εδώ; Οι αναπάντητες ερωτήσεις αΦθονούσαν στο πνεύμα του. Κυρίως, τι θα συνέβαινε ανάμεσά τους; Ποια τύχη τον είχε οδηγήσει εδώ ; Γι' αυτόν , η ΣεραΦίτα ήταν εκείνο το ακίνητο, αλλά ελαφρό σαν σκιά μάρμαρο , που η Μίνα είχε δει να στέκεται στην άκρη του γκρεμού : η Σεραφίτα παρέμενε έτσι μπροστά σε όλους τους γκρεμούς χωρίς να μπορεί να την αγγίξει τίποτα, χωρίς να καμπυλώνει το τόξο των φρυδιών της, χωρίς να τρεμουλιάζει το φως της κόρης των ματιών της. Ήταν, λοιπόν, μια αγάπη χωρίς ελπίδα, όχι όμως χωρίς περιέργεια. Από την στιγμή που ο Βίλφριντ υποψιάσθηκε την αιθέρια Φύση στη μάγισσα η οποία του είχε πει το μυστικό της ζωής του με αρμονικά όνειρα, θέλησε να την υποτάξει, να την κρατήσει , να την αρπάξει στον ουρανό όπου ίσως την περίμεναν. Θα αναπαριστούσε την Ανθρωπότητα, τη Γη , που ξαναρπάζουν τη λεία τους. Η οίηση , μοναδικό αίσθημα με το οποίο ο άνθρωπος μπορεί να νιώθει έξαρση για πολύ καιρό, τον έκανε ευτυχή γι' αυτό τον θρίαμβο για την υπόλοιπη ζωή του . Σ' αυτή την ιδέα, το αίμα κόχλαζε στις Φλέβες του , η

1 17


καρδιά του φούσκωνε. Αν δεν πετύχαινε, θα την συνέτριβε . Είναι τόσο φυσικό να καταστρέφουμε αυτό που δεν μπορούμε να κατέχουμε, να αρνούμαστε αυτό που δεν κατανοούμε, να προσβάλουμε αυτό που επιθυμούμε !

Την επαύριο, ο Βίλφριντ, απορροφημένος στις σκέψεις τις οποίες είχε γεννήσει το εξαιρετικό θέαμα του οποίου είχε υπάρξει μάρτυρας την προηγουμένη , θέλησε να ρωτήσει τον Δαβίδ και ήρθε να τον δει χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα ότι ήθελε να μάθει νέα για την ΣεραΦίτα. Αν και ο κύριος Μπέκερ πίστευε ότι ο καημένος άνδρας είχε ξαναμωραθεί , ο ξένος εμπιστευόταν την οξυδέρκειά του για ν' ανακαλύψει τα κομμάτια της αλήθειας που ο υπηρέτης θ' άφηνε να κυλήσουν μέσα στο χείμαρρο των παρεκβάσεων του λόγου του .

Ο Δαβίδ είχε την ακίνητη και απροσδιόριστη φυσιογνωμία του ογδοντάχρονου: κάτω από τα λευκά μαλλιά του φαινόταν ένα μέτωπο όπου οι ρυτίδες σχημάτιζαν τα κατεστραμμένα θεμέλια, το πρόσωπό του ήταν σκαμμένο σαν κοίτη αποξηραμένου χειμάρρου .

Η ζωή του έμοιαζε να είχε εξ ολοκλήρου καταφύγει στα μάτια όπου έλαμπε μια ακτίνα, όμως αυτή η λάμψη ήταν σαν να σκεπαζόταν από σύννεφα και επέτρεπε τόσο το τρεμόπαιγμα της τρέλας όσο και την ηλίθια σταθερότητα της μέθης. Οι βαριές και αργές κινήσεις του αποκάλυπταν τους πάγους της ηλικίας και τους μεταβίβαζε σ' όποιον αφηνόταν να τον κοιτάξει για πολλή ώρα, γιατί ο γέρος διέθετε τη δύναμη της αποχαύνωσης. Το περιορισμένο πνεύμα του αφυπνιζόταν μονάχα με τον ήχο της φωνής της κυράς του , όταν την έβλεπε και όταν την θυμόταν. Αυτή ήταν η ψυχή αυτού του εν-

1 18


τελώς υλικού συντρίμματος. Αν βλέπατε μόνον του τον Δαβίδ, θα λέγατε πως είναι ένα πτώμα. Εμφανιζόταν, μιλούσε η Σεραφίτα, γινόταν λόγος γι' αυτήν; Ο θάνατος έβγαινε από τον τάΦο του , ξανάβρισκε την κίνηση και την ομιλία του . Ποτέ τα αποξηραμένα οστά που η θεία πνοή τους ξαναδίνει ζωή στην κοιλάδα του Josaphat , ποτέ αυτή η εικόνα αποκάλυψης δεν παραστάθηκε καλύτερα απ' ό ,τι από αυτόν τον Λάζαρο που ακατάπαυστα τον ανακαλούσε από τον τάφο στην ζωή η φωνή της νέας κοπέλας. Η συνεχώς συμβολική , συχνά ακατανόητη γλώσσα του , εμπόδιζε τους κατοίκους να του μιλούν, αλλά σέβονταν σ' αυτόν το πνεύμα το οποίο έχει τόσο πολύ απομακρυνθεί από το δρόμο του χυδαίου , που θαυμάζει ενστικτωδώς ο λαός. Ο Βίλφριντ τον βρήκε στην πρώτη αίθουσα, φαινομενικά αποκοιμισμένο κοντά στη θερμάστρα. Όπως ο σκύλος που αναγνωρίζει τους Φίλους του σπιτιού , ο γέρος σήκωσε τα μάτια, είδε τον ξένο και δεν κουνήθηκε. - Λοιπόν, πού είναι; ρώτησε ο Βίλφριντ τον γέρο κα

θώς καθόταν πλάι του . Ο Δαβίδ κίνησε τα δάκτυλά του στον αέρα σαν να

σχεδίαζε το πέταγμα ενός πουλιού . - Δεν υποΦέρει πια; ρώτησε ο Βίλφριντ. - Τα πλάσματα που προορίζονται για τον ουρανό

είναι τα μόνα που ξέρουν να υποφέρουν , χωρίς η οδύνη τους να ελαττώνει την αγάπη τους, αυτό είναι το σημάδι της πραγματικής πίστης, απάντησε σοβαρά ο γέρος όπως ένα μουσικό όργανο την ώρα που το δοκιμάζουν αΦήνει τυχαία μια νότα. - Ποιος σας είπε αυτά τα λόγια ; - Το Πνεύμα. - Τι της συνέβη , λοιπόν, χθες βράδυ ; Προσπεράσατε

1 19


τελικά τις Vertumnes που φρουρούσαν, γλιστρήσατε ανάμεσα από τους μαμωνάδες; - Ναι, απάντησε ο Δαβίδ σαν να ξυπνούσε από όνει

ρο. Ο θολός ατμός του ματιού του διαλύθηκε από μια

λάμψη που ερχόταν από την ψυχή και που έκανε βαθμιαία το μάτι του ακτινοβόλο σαν του αετού, έξυπνο σαν του ποιητή. - Τι είδατε; τον ρώτησε ο Βίλφριντ έκπληκτος από

αυτή την αλλαγή. - Είδα τα Είδη και τις Μορφές, άκουσα το Πνεύμα

των πραγμάτων, είδα την εξέγερση των Κακών, άκουσα τον λόγο των Αγαθών! Ήρθαν επτά δαίμονες, κατέβηκαν επτά αρχάγγελοι. Οι αρχάγγελοι ήταν μακριά, παρατηρούσαν καλυμμένοι. Οι δαίμονες ήταν κοντά, έλαμπαν και κινούνταν. Ο μαμωνά ς ήρθε πάνω στο αργυρόστικτο κοχύλι του έχοντας τη μορφή γυμνής ωραίας γυναίκας το χιόνι του κορμιού της θάμπωνε, ποτέ ανθρώπινα σχήματα δεν ήταν τόσο τέλεια και έλεγε: -«Είμαι η Απόλαυση και θα με έχεις!» Ο ΕωσΦόρος, ο πρίγκιπας των φιδιών, ήρθε με την ηγεμονική του εξάρτηση, ο 'Α νθρωπος ήταν σ' αυτόν ωραίος σαν άγγελος και είπε: -«Η Ανθρωπότητα θα σε υπηρετήσει!» Η βασίλισσα των φιλάργυρων, αυτή που δεν επιστρέΦει τίποτα απ' όσα δέχεται, η Θάλασσα, ήρθε περιβλημένη την πράσινη μπέρτα της, την άνοιξε αποκαλύπτοντας τα στήθη της, έδειξε τα κοσμήματά της από πολύτιμους λίθους, ξέρασε τους θησαυρούς της και τους προσέφερε, σήκωσε κύματα από ζαφείρια και σμαράγδια, όσα παρήγαγε συγκινήθηκαν, ξεπήδησαν από τα καταφύγια τους, μίλησαν. Το πιο ωραίο μαργαριτάρι ξεδίπλωσε τα πεταλουδένια φτερά του, ακτινο-

120


βόλησε, έκανε ν' ακουσθούν οι θαλασσινές μουσικές του και είπε: -«Είμαστε και οι δυο κόρες της οδύνης, είμαστε αδελφές, με περιμένεις; Θα φύγουμε μαζί, το μόνο που έχω πια να κάνω είναι να γίνω γυναίκα.» Το Όρνεον, που έχει φτερά αετού και πόδια λιονταριού, κεφάλι γυναίκας και καπούλια αλόγου, το Θηρίον, ηττήθηκε, της έγλυψε τα πόδια υποσχόμενο επτακόσια χρόνια ευημερίας στην πολυαγαπημένη του κόρη. Το πιο φοβερό, το Παιδίον, έΦθασε μέχρι τα γόνατά της κλαίγοντας και λέγοντάς της: -«Θα μ' εγκαταλείψεις; Είμαι αδύναμο και υποφέρω, μείνε, μητέρα μου!» Έ

παιζε με τους άλλους, σκόρπιζε τη ραθυμία στον αέρα και ο ουρανός θα ανταποκρινόταν στο παράπονό του. Η Παρθένος με το αγνό τραγούδι έκανε ν' ακουσθούν τα κονσέρτα της που χαλαρώνουν την ψυχή. Οι βασιλιάδες της Ανατολής ήρθαν με τους σκλάβους τους, τα στρατεύματά τους και τις γυναίκες τους. Οι Τραυματισμένοι ζήτησαν τη βοήθειά της, οι Δυστυχείς έτειναν το χέρι: -«Μην μας εγκαταλείπετε! Μην μας εγκαταλείπετε!» Κι εγώ ο ίδιος Φώναξα: -«Μην μας εγκαταλείπετε! Θα σας λατρεύουμε, μείνετε!» Τα άνθη βγήκαν από τους σπόρους τους περιβάλλοντάς την με τα αρώματά τους που έλεγαν: -«Μείνετε!» Ο γίγαντας Ενακίμ βγήκε από τον Δία, φέρνοντας το Χρυσό και τους Φίλους του, Φέρνοντας τα Πνεύματα των Αστρικών Χωρών που είχαν ενωθεί μαζί του, όλοι έλεγαν: --«Θα είμαστε δικοί σου για επτακόσια χρόνια.» Τέλος, ο Θάνατος κατέβηκε από το χλομό του άλογο και είπε: -«Θα σε υπακούω!» Όλοι γονάτισαν μπροστά στα πόδια της, και αν τους είχατε δει, γέμιζαν τη μεγάλη κοιλάδα και όλοι της Φώναζαν: -«Σε θρέψαμε, είσαι παιδί μας, μην μας εγκαταλείπεις.» Η Ζωή βγήκε από

121


τα Κόκκινα Νερά της και είπε: -«Δεν θα σ' εγκαταλείψω!» Ύστερα καθώς η ΣεραΦίτα παρέμενε σιωπηλή, φεγγοβόλησε σαν τον ήλιο φωνάζοντας: -«Είμαι το φως!» -Το Φως είναι εκεί! Φώναξε η ΣεραΦίτα δείχνοντας τα σύννεφα όπου σείονταν οι αρχάγγελοι. Όμως, ήταν κουρασμένη, η Επιθυμία της είχε σπάσει τα νεύρα, δεν μπορούσε παρά μόνον να φωνάξει: -«Ω, Θεέ μου!» Πόσα Αγγελικά Πνεύματα, ενώ σκαρΦάλωναν στο βουνό και κόντευαν να Φθάσουν στην κορυφή του, δεν συνάντησαν κάτω από τα πόδια τους χοντρή άμμο που τα έκανε να κυλισθούν και να ξαναβυθισθούν στην άβυσσο! Όλα αυτά τα εκπεσόντα Πνεύματα θαύμαζαν την εμμονή της ήταν εκεί σχηματίζοντας μια ακίνητη Χορωδία και όλα της έλεγαν κλαίγοντας: «Κουράγιο!» Τελικά νίκησε την Επιθυμία που είχε ορμήξει εναντίον της υπό όλες τις ΜορΦές και σε όλα τα Είδη. Έμεινε να προσεύχεται και όταν σήκωσε τα μάτια, είδε το πόδι των Αγγέλων που ξαναπετούσαν στους ουρανούς.

- Είδε το πόδι των Αγγέλων; επανέλαβε ο Βίλφριντ. - Ναι, είπε ο γέρος. - Σας διηγήθηκε κάποιο όνειρο; ρώτησε ο Βίλφριντ. - Ένα όνειρο τόσο σοβαρό όσο εκείνο της ζωής σας,

απάντησε ο Δαβίδ, ήμουν εκεί. Η ηρεμία του γέρου υπηρέτη εντυπωσίασε τον Βίλ

φριντ, που έφυγε αναρωτούμενος αν αυτά τα οράματα ήταν λιγότερο ασυνήθιστα από εκείνα των οποίων οι αφηγήσεις βρίσκονται στον Σβέντενμποργκ και τα οποία είχε διαβάσει την προηγούμενη μέρα.

- Αν τα Πνεύματα υπάρχουν, θα πρέπει να δρουν, σκεφτόταν μπαίνοντας στο πρεσβυτέριο όπου βρήκε μόνο του τον κύριο Μπέκερ.

122


- Αγαπητέ ιερέα, είπε ο Βίλφριντ, η ΣεραΦίτα ανήκει σε μας μόνον με τη μορφή της και η μορΦή της είναι ανεξιχνίαστη . Μην μ' αντιμετωπίζετε σαν τρελό ή σαν ερωτευμένο: μια πεποίθηση δεν συζητιέται καθόλου . Μετατρέψτε την πίστη μου σε επιστημονικές υποθέσεις και ας προσπαθήσουμε να φωτισθούμε. Αύριο θα πάμε και οι δυο σπίτι της. - Και τι μ' αυτό ; είπε ο κύριος Μπέκερ. - Αν το βλέμμα της αγνοεί το χώρο , συνέχισε ο Βίλ-

φριντ, αν η σκέψη της είναι νοητική όραση που της επιτρέπει ν' αγκαλιάζει τα πράγματα στην ουσία τους και να τα επανασυνδέει με τη γενική εξέλιξη των κόσμων, αν με μια λέξη ξέρει και βλέπει τα πάντα, ας βάλουμε την Πυθία να καθήσει στον τρίποδά της, ας εξαναγκάσουμε με απειλές αυτόν τον αδυσώπητο αετό να ξεδιπλώσει τις φτερούγες του ! Θα με βοηθήσετε; Αναπνέω μια φωτιά που με καταβροχθίζει , θέλω να την σβήσω ή να την αφήσω να με αποτεφρώσει. Τελικά ανακάλυψα μια λεία, την θέλω. - Θα ήταν, είπε ο ιερωμένος, μια αρκετά δύσκολη

κατάκτηση , γιατί η καημένη η κοπέλα είναι . . . - Είναι; συνέχισε ο Βίλφριντ. - Τρελή, είπε ο ιερέας. - Δεν σας αμφισβητώ την τρέλα της, μην μου αμΦι-

σβητείτε την ανωτερότητά της. Αγαπητέ κύριε Μπέκερ, μ' έχει συχνά σαστίσει με την πολυμάθειά της. Έχει ταξιδέψει; - Από το σπίτι της στο Φιόρδ. - Δεν έχει φύγει από εδώ! φώναξε ο Βίλφριντ. Έχει,

λοιπόν, διαβάσει πολύ ; - Ούτε ένα φύλλο, ούτε ένα γιώτα! Μόνον εγώ έχω

βιβλία στο Ζαρβί. Τα έργα του Σβέντενμποργκ, τα μό-

123


να έργα που υπάρχουν στο χωριουδάκι, νάτα. Ποτέ δεν πήρε ούτε ένα. - Προσπαθήσατε ποτέ να κουβεντιάσετε μαζί της; - Για ποιο πράγμα; - Κανείς δεν έχει ζήσει κάτω από την στέγη της; - Δεν έχει άλλους Φίλους εκτός από εσάς και την

Μίνα, ούτε άλλον υπηρέτη εκτός από τον Δαβίδ. - Δεν άκουσε ποτέ να μιλούν για επιστήμες ή για τέ

χνες; - Ποιον; είπε ο ιερέας. - Αν πραγματεύεται σωστά αυτά τα πράγματα, όπως

το έχει κάνει συνομιλώντας μαζί μου , τι θα πιστεύατε; - Ότι αυτή η κοπέλα κατέκτησε στη διάρκεια μερι

κών χρόνων σιωπής τις ικανότητες τις οποίες απολάμβαναν ο Απολλώνιος ο Τυανεύς και πολλοί υποτιθέμενοι μάγοι τους οποίους έκαψε η Ιερή Εξέταση μη θέλοντας να παραδεχθεί τη δεύτερη όραση . - Αν μιλά αραβικά, τι θα σκεφτόσασταν ; - Η ιστορία των ιατρικών επιστημών αναΦέρει πολ-

λά παραδείγματα κοριτσιών που μιλούσαν γλώσσες άγνωστες σ' αυτά. - Τι να κάνω; είπε ο Βίλφριντ. Γνωρίζει από το πα

ρελθόν της ζωής μου πράγματα που το μυστικό τους ανήκε μόνον σε μένα.

- Θα δούμε αν θα μου πει τις σκέψεις τις οποίες δεν έχω εμπιστευθεί σε κανέναν, είπε ο κύριος Μπέκερ.

Μπήκε η Μίνα. - Λοιπόν, κόρη μου , τι γίνεται ο δαίμονάς σου ! - γ ποΦέρει, πατέρα μου , απάντησε χαιρετώντας τον

Βίλφριντ. Τα ανθρώπινα πάθη , περιβλημένα τα ψεύτικα πλούτη τους, τον περικύκλωσαν τη νύχτα και έκαναν μπροστά στα μάτια του ανείπωτες πομπές . Όμως

124


αντιμετωπίζετε αυτά τα πράγματα σαν να πρόκειται για παραμύθια. - Παραμύθια τόσο ωραία για όποιον τα διαβάζει στο

μυαλό του όσο οι Χίλιες και μια Νύχτες για τον χυδαίο, είπε ο ιερέας χαμογελώντας. - Ο Σατανάς, συνέχισε, δεν μετέφερε τον Σωτήρα

στο πτερύγιο του ναού , δείχνοντάς του τα έθνη στα πόδια του ; - Οι Ευαγγελιστές, απάντησε ο ιερέας, δεν έχουν

διορθώσει και τόσο καλά τα αντίγραφα των οποίων υπάρχουν πολλές παραλλαγές. - Πιστεύετε στην αλήθεια αυτών των οραμάτων; είπε

ο Β ίλφριντ στην Μίνα. - Ποιος μπορεί ν' αμφιβάλει, όταν τα διηγείται αυ

τός; - Αυτός, ρώτησε ο Βίλφριντ, ποιος; - Αυτός που είναι εκεί, απάντησε η Μίνα δείχνοντας

τον πύργο. - Μιλάτε για την Σεραφίτα! είπε έκπληκτος ο ξένος.

Η νεαρή κοπέλα έσκυψε το κεφάλι ρίχνοντάς του ένα βλέμμα γεμάτο γλυκιά πονηριά. - Και σε σας αρέσει, συνέχισε ο Β ίλφριντ , να μπερ

δεύετε τις ιδέες μου . Ποια είναι, τι σκέφτεστε γι' αυτήν ; - Αυτό που αισθάνομαι είναι ανεξήγητο, συνέχισε η

Μίνα κοκκινίζοντας. - Είσαστε τρελοί! Φώναξε ο ιερέας. - Θα τα πούμε αύριο, είπε ο Βίλφριντ.

125


4

ΤΑ ΣΥΝΝΕΦΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ

Υπάρχουν θεάματα στα οποία συνεργάζονται όλες οι υλικές μεγαλοπρέπειες τις οποίες διαθέτει ο άνθρωπος. Έθνη δούλων και δυτών πήγαν να ψάξουν στην άμμο των θαλασσών, στα σπλάχνα των βράχων, αυτά τα μαργαριτάρια και αυτά τα διαμάντια που καλλωπίζουν τους θεατές. Αυτοί οι θησαυροί, που μεταβιβάσθηκαν από κληρονομιά σε κληρονομιά, άστραψαν σ' όλα τα εστεμμένα μέτωπα και αν έπαιρναν το λόγο θα έλεγαν την πιο αληθινή ανθρώπινη ιστορία. Δεν γνωρίζουν τους πόνους και τις χαρές των μεγάλων, όπως και των μικρών; Τους μετέφεραν παντού : τους Φόρεσαν με αλαζονεία στις γιορτές, τους πήγαν με απελπισία στον τοκογλύφο, τους άρπαξαν μέσα στο αίμα και το πλιάτσικο, τους μετέφεραν στα αριστουργήματα της τέχνης για να διατηρηθούν. Μ' εξαίρεση το μαργαριτάρι της Κλεοπάτρας, κανένα τους δεν χάθηκε. Οι Μεγάλοι, οι Ευτυχείς είναι εδώ συγκεντρωμένοι και βλέπουν να στέφεται ένας βασιλιάς του οποίου ο ιματισμός είναι προϊόν του μόχθου των ανθρώπων, αλλά

126


που στη δόξα του είναι ντυμένος με μια πορΦύρα λιγότερο τέλεια από εκείνη ενός απλού λουλουδιού των αγρών. Αυτές τις λαμπρές γιορτές του φωτός, που περιβάλλονται από μουσική όπου προσπαθεί να ηχήσει ο λόγος του Ανθρώπου , όλους αυτούς τους θριάμβους του χεριού του, μια σκέψη , ένα αίσθημα τους συνθλίβει. Το Πνεύμα μπορεί να συγκεντρώσει γύρω από τον άνθρωπο και μέσα στον άνθρωπο τα πιο ζωηρά φώτα, να τον κάνει ν' ακούσει τις πιο μελωδικές αρμονίες, να καθήσει πάνω στα σύννεφα ακτινοβόλων αστερισμών τους οποίους ρωτά. Η Καρδιά μπορεί ακόμα περισσότερα! Ο άνθρωπος μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος μ' ένα μόνον πλάσμα, να βρει ότι μια μόνον λέξη , ένα μόνον βλέμμα περιέχουν ένα φορτίο πολύ βαρύ για να το κουβαλήσει , με μια τόσο φωτεινή λάμψη , μ' έναν τόσο διαπεραστικό ήχο, που υποκύπτει και γονατίζει. Οι πραγματικές λαμπρότητες δεν βρίσκονται στα πράγματα, βρίσκονται σε μας τους ίδιους. Για τον επιστήμονα, ένα μυστικό της επιστήμης δεν είναι ένας ολόκληρος κόσμος θαυμάτων ; Οι σάλπιγγες της Δύναμης, τα μπριγιάντια του Πλούτου , η μουσική της Χαράς, μια τεράστια συρροή ανθρώπων συνοδεύουν τη γιορτή του ; Όχι, αυτός πηγαίνει σε κάποιο σκοτεινό κρησφύγετο, όπου συχνά ένας χλομός και βασανισμένος άνθρωπος του λέει μια μόνον λέξη στο αυτί. Αυτή η λέξη , σαν δάδα που πετιέται σ' ένα υπόγειο, του φωτίζει τις Επιστήμες. Όλες οι ανθρώπινες ιδέες, ντυμένες τις πιο ελκυστικές μορφές τις οποίες έχει εφεύρει το Μυστήριο , περικύκλωναν έναν τυΦλό καθισμένο στη λάσπη στην άκρη ενός δρόμου . Οι τρεις κόσμοι, ο Φυσικός, ο Πνευματικός και ο Θείος, μ' όλες τους τις σφαίρες, αποκαλύπτονταν σ' έναν φτωχό Φλωρεντίνο εξόριστο:

127


βάδιζε συνοδευόμενος από τους Μακάριους και τους Πενθούντες, από εκείνους που προσεύχονταν και από εκείνους που Φώναζαν, από αγγέλους και κολασμένους. Όταν ο απεσταλμένος του Θεού , που ήξερε τα πάντα και μπορούσε τα πάντα, εμφανίσθηκε σε τρεις από τους μαθητές του , ήταν ένα βράδυ , στο κοινό τραπέζι του πιο φτωχικού πανδοχείου . Εκείνη την στιγμή έλαμψε το φως, συνέτριψε τις Υλικές Μορφές, φώτισε τις Πνευματικές Ιδιότητες, τον είδαν μέσα στη δόξα του και η γη μόλις κρατιόταν κάτω από τα πόδια τους σαν ένα σανδάλι που έχει λυθεί .

Ο κύριος Μπέκερ, ο Βίλφριντ και η Μίνα ένιωθαν να ταράσσονται από Φόβο πηγαίνοντας στο σπίτι του εξαιρετικού όντος που είχαν την πρόθεση να του υποβάλουν ερωτήσεις. Για τον καθένα τους ο μεγεθυμένος Σουηδικός πύργος αποτελούσε ένα γιγάντιο θέαμα, παρόμοιο μ' εκείνα τα θεάματα όπου οι μάζες και τα χρώματα είναι τόσο σοφά, τόσο αρμονικά διαταγμένα από τους ποιητές και όπου τα πρόσωπα, φανταστικά δρώντα πρόσωπα για τους ανθρώπους, είναι πραγματικά για όσους αρχίζουν να διεισδύουν στον Πνευματικό Κόσμο. Στα σκαλιά αυτού του κολοσσαίου , ο κύριος Μπέκερ τοποθετούσε τις γκρίζες λεγεώνες της αμφιβολίας, τις σκοτεινές του ιδέες, τις πλημμελείς διατυπώσεις της λογομαχίας, εκεί συγκαλούσε τους διαφορετικούς φιλοσοφικούς και θρησκευτικούς κόσμους που μάχονταν μεταξύ τους και που όλοι εμφανίζονταν με τη μορφή ενός σκελετώδους συστήματος όπως ο χρόνος τον οποίο διαμορΦώνει ο άνθρωπος, γέρος που με το ένα χέρι σηκώνει το δρεπάνι και στο άλλο κρατά ένα ασθενικό σύμπαν, το ανθρώπινο σύμπαν. Ο Βίλφριντ προσκαλούσε εκεί τις πρώτες του αυταπάτες και τις

128


τελευταίες του ελπίδες, εκεί τοποθετούσε την έδρα του ανθρώπινου πεπρωμένου και των μαχών του, της θρησκείας και της νικηΦόρας της κυριαρχίας. Η Μίνα έβλεπε εκεί συγχυσμένα τον ουρανό μέσα από ένα άνοιγμα, η αγάπη της αποκάλυπτε ένα κεντητό παραπέτασμα με μυστηριώδεις εικόνες και οι αρμονικοί ήχοι που έΦθαναν στ' αυτιά της διπλασίαζαν την περιέργειά της. Τούτο το βραδυνό ήταν, λοιπόν, γι' αυτούς ό,τι το δείπνο για τους τρεις προσκυνητές στους Εμμαούς, ό ,τι ένα όραμα για τον Δάντη , μια έμπνευση για τον Όμηρο, ήταν γι' αυτούς οι τρεις μορΦές του κόσμου που αποκαλύΦθηκαν, τα πέπλα που σχίσθηκαν, οι αβεβαιότητες που διαλύθηκαν, τα σκότη που φωτίσθηκαν. Ήταν η ανθρωπότητα σε όλους τους τρόπους ύπαρξής της και περιμένοντας το Φως δεν μπορούσε να αναπαρασταθεί καλύτερα απ' ό,τι την αναπαριστούσε αυτή η νεαρή κοπέλα, αυτός ο άνδρας και αυτοί οι δυο γέροι , από τους οποίους ο ένας ήταν αρκετά μορφωμένος ώστε να αμφιβάλει και ο άλλος αρκετά αμαθής ώστε να πιστεύει. Ποτέ εικόνα δεν υπήρξε τόσο απλή φαινομενικά, τόσο πλατιά στην πραγματικότητα.

Όταν μπήκαν , οδηγημένοι από τον γέρο Δαβίδ , βρήκαν την Σεραφίτα όρθια μπροστά στο τραπέζι, πάνω στο οποίο ήταν σερβιρισμένα διάφορα εδέσματα που συνοδεύουν το τσάι , ελαφρό γεύμα που αναπληρώνει στο βορρά τις χαρές του κρασιού , οι οποίΈς επιφυλάσσονται για τις μεσημβρινές χώρες. Βέβαια, τίποτα σ' αυτήν -ή σ' αυτόν- δεν φανέρωνε ότι αυτό το ον είχε την παράξενη δύναμη να εμφανίζεται με δυο διαφορετικές μορφές, τίποτα, λοιπόν, δεν πρόδιδε τις δυνάμεις που διέθετε. Απασχολημένη με την πεζή φροντίδα της καλοπέρασης των τριών φιλοξενούμενών της,

1 29


η Σεραφίτα παράγγελνε στον Δαβίδ να βάλει ξύλα στη θερμάστρα. - Καλημέρα, γείτονές μου , είπε. -Αγαπητέ μου κύ

ριε Μπέκερ, κάνατε καλά που ήρθατε, με βλέπετε ζωντανή ίσως για τελευταία φορά. Αυτός ο χειμώνας με σκότωσε. -Καθήστε, λοιπόν, κύριε, είπε στον Βίλφριντ. -Κι εσύ , Μίνα, κάθησε εδώ, είπε δείχνοντάς της μια πολυθρόνα κοντά της. Έφερες την ταπισερί που κεντάς, βρήκες άκρη ; Το σχέδιο είναι πολύ όμορφο. Για ποιόν είναι, για τον πατέρα σου ή για τον κύριο ; είπε στρεφόμενη προς τον Βίλφριντ . Δεν θα του δώσουμε πριν Φύγει κανένα αναμνηστικό από τα κορίτσια της Νορβηγίας; - ΥποΦέρατε, λοιπόν, και χθες; είπε ο Βίλφριντ. - Δεν είναι τίποτα, είπε. Αυτός ο πόνος μ' ευχαρι-

στεί : είναι αναγκαίος για να φύγω από την ζωή. - Ο θάνατος, λοιπόν, δεν σας τρομάζει καθόλου ; εί

πε χαμογελώντας ο κύριος Μπέκερ, ο οποίος δεν πίστευε ότι ήταν άρρωστη . - Όχι, αγαπητέ ιερέα. Υπάρχουν δυο τρόποι να πε

θαίνει κανείς: για κάποιους ο θάνατος είναι μια νίκη , για άλλους είναι μια ήττα. - Πιστεύεις ότι έχεις νικήσει ; είπε η Μίνα. - Δεν ξέρω, απάντησε, ίσως δεν έχω παρά να κάνω

ακόμα ένα βήμα. Η γαλακτόχρωμη λάμψη του μετώπου της αλλοιώ

θηκε, τα μάτια της σκεπάσθηκαν κάτω από τα βλέφαρά της που ύστερα τα άνοιξε αργά. Αυτή η απλή κίνηση συγκίνησε και ακινητοποίησε τους τρεις περίεργους. Ο κύριος Μπέκερ στάθηκε ο πιο τολμηρός. - Αγαπητό κορίτσι, είπε, είστε η ίδια η αθωότητα,

αλλά έχετε επίσης μια θεία ομορφιά. Αυτό το βράδυ ,

1 30


θα επιθυμούσα από σας κάτι άλλο πέρα από τις λιχουδιές του τσαγιού σας. Αν πρέπει να πιστέψουμε ορισμένα πρόσωπα, ξέρετε μοναδικά πράγματα, όμως αν είναι έτσι, δεν θα ήταν φιλευσπλαχνία από τη μεριά σας να διαλύσετε μερικές από τις αμφιβολίες μας; - Α, συνέχισε η Σεραφίτα χαμογελώντας, βαδίζω στα

σύννεφα, τα πηγαίνω καλύτερα με τους γκρεμούς του Φιόρδ , η θάλασσα είναι ένα υποζύγιο το οποίο χαλιναγώγησα, ξέρω πού μεγαλώνει το λουλούδι το οποίο τραγουδά, πού ακτινοβολεί το Φως το οποίο μιλά, πού λάμπουν και ζουν τα χρώματα τα οποία ευωδιάζουν, έχω το δακτυλίδι του Σολομώντος, είμαι μάγισσα, πετώ τις διαταγές μου στον αέρα που τις εκτελεί σαν υποταγμένος σκλάβος, βλέπω τους θησαυρούς στη γη , είμαι η παρθένα που μπροστά της πετούν τα μαργαριτάρια και . . . - Και πηγαίνουμε στο Φαλμπέργκ χωρίς κίνδυνο; εί

πε η Μίνα που την διέκοψε. - Και συ ! είπε το ον ρίχνοντας στη νεαρή κοπέλα ένα

φωτεινό βλέμμα που την γέμισε ταραχή . -Αν-δεν είχα την ικανότητα να διαβάζω μέσα από τα μέτωπά σας την επιθυμία που σας οδηγεί , θα ήμουν αυτό που πιστεύετε πως είμαι ; είπε τυλίγοντάς τους και τους τρεις με το εκπορθητικό της βλέμμα, προς μεγάλη ικανοποίηση του Δαβίδ, ο οποίος έτριψε τα χέρια του φεύγοντας. - Α, συνέχισε μετά από μια παύση , ήρθατε όλοι υπο

κινούμενοι από παιδική περιέργεια. Αναρωτηθήκατε, καημένε μου κύριε Μπέκερ, αν είναι δυνατόν ένα κορίτσι δέκα επτά ετών να ξέρει τα χιλιάδες μυστικά τα οποία αναζητούν οι επιστήμονες σκύβοντας στη γη , αντί να υψώσουν τα μάτια προς τον ουρανό ! Αν σας έλεγα πώς και από πού το Φυτό επικοινωνεί με το

1 3 1


Ζώο, θ' αρχίζατε να αμφιβάλετε για τις αμφιβολίες σας. Συνωμοτήσατε να με ρωτήσετε, ομολογείστε το . - Ναι, αγαπητή ΣεραΦίτα, απάντησε ο Βίλφριντ, αλ

λά αυτή η επιθυμία δεν είναι φυσιολογική για τους ανθρώπους; - Θέλετε, λοιπόν, να στεναχωρήσετε αυτό το παιδί ;

είπε βάζοντας με μια χαϊδευτική χειρονομία το χέρι της στα μαλλιά της Μίνας.

Η νεαρή κοπέλα σήκωσε τα μάτια και ήταν σαν να ήθελε να γίνει ένα μαζί του .

- Ο λόγος είναι αγαθό όλων, συνέχισε αυστηρά το μυστηριώδες ον. Δυστυχία σ' εκείνον που θα έμενε σιωπηλός στην έρημο πιστεύοντας ότι δεν τον ακούει κανείς: τα πάντα μιλούν και τα πάντα ακούουν εδώ κάτω. Ο λόγος κινεί τους κόσμους. Εύχομαι, κύριε Μπέκερ, να μην πω τίποτα μάταια. Γνωρίζω τις δυσκολίες που σας απασχολούν περισσότερο: δεν θα ήταν θαύμα αν αγκάλιαζα πρώτα απ' όλα το παρελθόν της συνείδησής σας; Ε, λοιπόν, το θαύμα θα εκπληρωθεί . Ακούστε με. Ποτέ δεν ομολογήσατε στον εαυτό σας τις αμφιβολίες σας σε όλη τους την έκταση · μόνον εγώ, ακλόνητη στην πίστη μου , μπορώ να σας τις πω και να σας κάνω να νιώσετε φρίκη για τον εαυτό σας. Είσαστε από την πιο σκοτεινή πλευρά της Αμφιβολίας, δεν πιστεύετε στον Θεό και όλα τα πράγματα εδώ κάτω γίνονται δευτερεύοντα για όποιον επιτίθεται στην αρχή των πραγμάτων. Ας εγκαταλείψουμε τις χωρίς αποτέλεσμα συζητήσεις τις οποίες άνοιξαν οι ψεύτικες φιλοσοΦίες. Οι πνευματιστικές γενιές δεν έκαναν λιγότερες μάταιες προσπάθειες για ν' αρνηθούν την Ύλη απ' ό,τι οι υλιστικές γενιές για ν' αρνηθούν το Πνεύμα. Προς τι αυτές οι συζητήσεις; Ο ίδιος ο άνθρωπος δεν προσ-

1 32


φέρει και στο ένα και στο άλλο σύστημα αναμφισβήτητες αποδείξεις, δεν συναντούμε σ' αυτόν υλικά πράγματα και πνευματικά πράγματα; Μόνον ένας τρελός μπορεί να αρνηθεί ότι βλέπει ένα κομμάτι ύλης στο ανθρώπινο κορμί . Οι φυσικές σας επιστήμες αναλύοντάς το στα συστατικά του βρίσκουν μικρές διαφορές ανάμεσα στις αρχές του και τις αρχές άλλων ζώων. Ούτε κανένας θεωρεί ότι η ιδέα την οποία παράγει στον άνθρωπο η σύγκριση πολλών αντικειμένων ανήκει στο πεδίο της Ύλης. Εδώ, δεν παίρνω θέση , πρόκειται για τις αμφιβολίες σας και όχι για τις βεβαιότητές μου . Σ' εσάς, όπως .και στην πλειοψηΦία των στοχαστών, οι σχέσεις, τις οποίες έχετε την ικανότητα ν' ανακαλύπτετε ανάμεσα στα πράγματα για την πραγματικότητα των οποίων σας βεβαιώνουν οι αισθήσεις σας, δεν σας φαίνονται καθόλου υλικές. Το Φυσικό σύμπαν των πραγμάτων και των όντων τελειώνει, λοιπόν, στον άνθρωπο με το Υπερφυσικό σύμπαν των ομοιοτήτων ή των διαφορών τις οποίες αντιλαμβάνεται μεταξύ των αναρίθμητων πραγμάτων της Φύσης, τόσο ποικίλων σχέσεων που μοιάζουν άπειρες, γιατί αν μέχρι σήμερα κανείς δεν μπόρεσε ν' απαριθμήσει τις γήινες δημιουργίες και μόνον, ποιος άνθρωπος θα μπορούσε ν' απαριθμήσει τις σχέσεις; Το μέρος που γνωρίζετε δεν είναι σε σχέση με το σύνολο ό,τι ένας αριθμός σε σχέση με το άπειρο ; Εδώ πέφτετε κιόλας στην αντίληψη του απείρου , που βέβαια σας κάνει ν' αντιλαμβάνεσθε έναν καθαρά πνευματικό κόσμο. Έτσι ο άνθρωπος συνιστά επαρκή απόδειξη των δυο τρόπων ύπαρξης, της Ύλης και του Πνεύματος. Σ' αυτόν καταλήγει ένα ορατό πεπερασμένο σύμπαν, απ' αυτόν αρχίζει ένα αόρατο και άπειρο σύμπαν , δυο κόσμοι που δεν γνωρίζονται μεταξύ τους:

133


τα βότσαλα του Φιόρδ έχουν γνώση των συνδυασμών τους, έχουν συνείδηση των χρωμάτων που παρουσιάζουν στα μάτια του ανθρώπου , ακούν τη μουσική των κυμάτων που τα χαϊδεύουν; Ας διασχίσουμε, χωρίς να την βολιδοσκοπήσουμε, την άβυσσο που μας προσφέρει η ένωση ενός Υλικού σύμπαντος και ενός Πνευματικού σύμπαντος, μια ορατή , σταθμητή , χειροπιαστή δημιουργία που τελειώνει σε μια αψηλάφητη , αόρατη , αστάθμητη δημιουργία, και οι δυο εντελώς ανόμοιες, διαχωρισμένες από το μη-ον, ενωμένες με αδιαμφισβήτητες δημιουργίες , συγκεντρωμένες σ' ένα ον που ανήκει και στη μια και στην άλλη ! Ας αναμίξουμε σ' έναν μόνον κόσμο αυτούς τους δυο κόσμους, που είναι ασυμφιλίωτοι για τις φιλοσοΦίες σας και που στην πραγματικότητα είναι συμφιλιωμένοι. Η σχέση η οποία ενώνει μεταξύ τους δυο πράγματα, όσο αφηρημένη κι αν την θεωρεί ο άνθρωπος, έχει ένα αποτύπωμα. Πού , πάνω σε τι ; Δεν είμαστε σε θέση ν' αναζητήσουμε μέχρι ποιο σημείο εξάχνωσης μπορεί να Φθάσει η Ύλη . Αν αυτό ήταν το ζήτημα, δεν βλέπω γιατί εκείνος ο οποίος έραψε με φυσικές σχέσεις τα άστρα σε αμέτρητες αποστάσεις για να κάνει ένα πέπλο, δεν θα μπορούσε να κάνει σκεφτόμενες ουσίες ή γιατί θα του αρνούσασταν την ικανότητα να δώσει κορμί στην σκέψη ! Επομένως το αόρατο ηθικό σύμπαν σας και το ορατό φυσικό σύμπαν σας αποτελούν μια και την αυτή ύλη . Ας μην διαχωρίζουμε καθόλου τις ιδιότητες και τα σώματα ή τα αντικείμενα και τις σχέσεις. Όλα όσα υπάρχουν, αυτά που μας πιέζουν και βαραίνουν πάνω μας, κάτω μας, μπροστά μας, μέσα μας, αυτά που αντιλαμβάνονται τα μάτια μας και το πνεύμα μας, όλα αυτά τα ονομασθέντα και ανώνυμα πράγματα συνθέτουν, ώστε να προ-

] 34


σαρμόσουν το πρόβλημα της Δημιουργίας στο μέτρο της Λογικής σας, ένα σύνολο πεπερασμένης ύλης αν ήταν άπειρη , ο Θεός δεν θα ήταν πια ο αΦέντης. Εδώ, κατά εσάς, αγαπητέ ιερέα, με όποιον τρόπο κι αν θελήσουμε ν' αναμίξουμε έναν άπειρο Θεό με αυτό το σύνολο πεπερασμένης ύλης, ο Θεός δεν θα μπορούσε να υπάρχει με τις ιδιότητες με τις οποίες τον επενδύει ο άνθρωπος ζητώντας τον στα γεγονότα, είναι μη-ων, ζητώντας τον στη λογική , θα είναι και πάλι μη-ων, πνευματικά και υλικά, ο Θεός γίνεται αδύνατος. Ας ακούσουμε το Λόγο της ανθρώπινης λογικής που έχει ωθηθεί στις τελευταίες του συνέπειες.

«Θέτοντας τον Θεό αντιμέτωπο με αυτό το Μεγάλο Παν , μεταξύ τους υπάρχουν δυο δυνατές καταστάσεις. Η Ύλη και ο Θεός είναι σύγχρονοι ή ο Θεός μόνος προϋπήρχε της Ύλης. Αν υποθέσουμε ότι η λογική , που φωτίζει τις ανθρώπινες φυλές από τότε που ζουν , είναι συγκεντρωμένη σ' ένα μόνον κεΦάλι , αυτό το γιγάντιο κεφάλι δεν θα μπορούσε να εφεύρει έναν τρίτο τρόπο του είναι , παρά μόνον καταργώντας την Ύλη και τον Θεό. Ας στοιβάζουν οι ανθρώπινες φιλοσοΦίες βουνά από λέξεις και ιδέες, ας συσσωρεύουν οι θρησκείες εικόνες και πίστεις, αποκαλύψεις και μυστήρια, πρέπει να ερχόμαστε σ' αυτό το τρομερό δίλημμα και να επιλέγουμε ανάμεσα σ' αυτές τις δυο προτάσεις που το αποτελούν. Όμως, δεν είσαστε υποχρεωμένοι να επιλέξετε: και η μια και η άλλη πρόταση οδηγούν την ανθρώπινη λογική στην Αμφιβολία. Αν το ζήτημα τεθεί μ' αυτόν τον τρόπο, τι σημασία έχουν το Πνεύμα και η Ύλη , τι σημασία έχει η πορεία των κόσμων προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση, από την στιγμή που είμαστε πεισμένοι για τον παραλογισμό του όντος που τους 0-

135


δηγεΙ ; Προς τι, λοιπόν, ν' αναζητήσουμε αν ο άνθρωπος προχωρά προς τον ουρανό ή αν επιστρέφει από αυτόν, αν η δημιουργία υψώνεται προς το Πνεύμα ή κατεβαίνει προς την Ύλη, από την στιγμή που οι κόσμοι οι οποίοι ρωτιούνται δεν δίνουν καμιά απάντηση ; Τι σημαίνουν οι θεογονίες και οι στρατιές τους, τι σημαίνουν οι θεολογίες και τα δόγματά τους, από την στιγμή που , όποια κι αν είναι η επιλογή του ανθρώπου ανάμεσα στις δυο όψεις του προβλήματος, ο Θεός του δεν υπάρχει πια; Ας αναλογισθούμε την πρώτη πρόταση , ας υποθέσουμε τον Θεό σύγχρονο της ύλης. Είναι Θεός εΦόσον υΦίσταται την δράση και τη συνύπαρξη μιας ουσίας ξένης προς τη δική του ; Σ' αυτό το σύστημα, ο Θεός δεν γίνεται ένας δευτερεύον ενεργός παράγων υποχρεωμένος να οργανώσει την ύλη ; Ποιος τον εξανάγκασε; Ανάμεσα στη χυδαία συντροφιά του και αυτόν, ποιος είναι ο διαιτητής; Ποιος, λοιπόν , πλήρωσε το μισθό των Έξι Ημερών οι οποίες αποδίδονται σ' αυτόν το Μεγάλο Καλλιτέχνη ; Αν υπήρχε ταυτοχρόνως κάποια καθορίζουσα δύναμη που δεν ήταν ούτε Θεός, ούτε Ύλη , βλέποντας τον Θεό υποχρεωμένο να κατασκευάζει τη μηχανή των κόσμων, θα ήταν τόσο γελοίο να τον αποκαλούμε Θεό όσο να ονομάζουμε πολίτη της Ρώμης τον δούλο που τον έχουν στείλει να γυρνά ένα ακόνι . Εξάλλου, παρουσιάζεται μια δυσκολία η οποία είναι άλυτη τόσο γι' αυτή την υπέρτατη λογική όσο και για τον Θεό . Το να μεταθέτεις το πρόβλημα πιο ψηλά, δεν είναι σαν να δρας όπως οι Ινδοί, οι οποίοι τοποθετούν τον κόσμο πάνω σε μια χελώνα, τη χελώνα πάνω σ' έναν ελέφαντα και δεν μπορούν να πουν πάνω σε τι στηρίζονται τα πόδια του ελέφαντά τους; Αυτή η υπέρτατη θέληση, η οποία ξεπήδησε από τη μάχη της Ύλης

136


και του Θεού , αυτός ο Θεός, περισσότερο από Θεός, μπορεί να παραμείνει στη διάρκεια μιας αιωνιότητας χωρίς να θελήσει αυτό που θέλησε, παραδεχόμενος ότι η Αιωνιότητα μπορεί να διαιρεθεί σε δυο χρόνους; Δεν έχει σημασία πού είναι ο Θεός, αν δεν έχει γνωρίσει τη μεταγενέστερη σκέψη του , η ενορατική του νόηση δεν Φθείρεται καθόλου ; Ποια, λοιπόν, θα είχε δίκιο ανάμεσα σ' αυτές τις δυο αιωνιότητες; Η αδημιούργητη Αιωνιότητα ή η δημιουργημένη Αιωνιότητα; Αν αυτός θέλησε από πάντα τον κόσμο έτσι όπως είναι, αυτή η νέα αναγκαιότητα, σε αρμονία εξάλλου με την ιδέα μιας κυρίαρχης νόησης, συνεπάγεται τη συν-αιωνιότητα της ύλης. Είτε η ύλη είναι συν-αιώνια χάρη στη θεία θέληση η οποία αναγκαστικά είναι πάντα όμοια με τον εαυτό της, είτε η Ύλη είναι συν-αιώνια χάρη στην ίδια, η ισχύς του Θεού η οποία πρέπει να είναι απόλυτη , Φθείρεται μαζί με τον Ελεύθερο Διαιτητή της. Θα έβρισκε πάντοτε στον εαυτό του μια καθοριστική λογική που θα τον κυριαρχούσε. Είναι Θεός, αν δεν μπορεί πια να διαχωρισθεί από τη δημιουργία του σε μια μεταγενέστερη καθώς και σε μια προγενέστερη αιωνιότητα; Αυτή η όψη του προβλήματος είναι επομένως άλυτη στην αιτία της; Ας την εξετάσουμε στα αποτελέσματά της. Αν ο Θεός που εξαναγκάσθηκε να δημιουργήσει τον κόσμο όλης της αιωνιότητας μοιάζει ανεξήγητος, είναι ακόμα πιο ανεξήγητος στη διηνεκή συνοχή του με το έργο του . Ο Θεός που είναι υποχρεωμένος να ζει αιωνίως ενωμένος με τη δημιουργία του , υποβιβάζεται εξίσου όπως στην πρώτη του κατάσταση όπου δημιουργεί τη μηχανή του κόσμου ως εργάτης. Αντιλαμβάνεσθε έναν Θεό που δεν μπορεί πια να είναι ανεξάρτητος από το έργο του ; Μπορεί να το καταστρέψει χωρίς να α-

1 37


πορρίψει τον εαυτό του ; Εξετάστε, διαλέξτε ! Είτε το καταστρέψει μια μέρα, είτε δεν το καταστρέψει ποτέ, και ο ένας και ο άλλος όρος είναι μοιραίοι για τις ιδιότητες χωρίς τις οποίες δεν θα μπορούσε να υπάρξει. Ο κόσμος είναι μια δοκιμή , μια Φθαρτή μορφή της οποίας η καταστροφή θα συντελεσθεί ; Ο Θεός δεν θα ήταν ασυνεπής και ανίσχυρος; Ασυνεπής: δεν θα έπρεπε να δει το αποτέλεσμα πριν την εμπειρία και γιατί καθυστερεί να συντρίψει αυτό που θα συντρίψει; Ανίσχυρος: θα έπρεπε να δημιουργήσει έναν ατελή κόσμο ; Αν η ατελής δημιουργία διαψεύδει τις ιδιότητες τις οποίες αποδίδει ο άνθρωπος στον Θεό, ας επανέλθουμε στο ερώτημα, ας υποθέσουμε ότι η δημιουργία είναι τέλεια. Η ιδέα είναι σε αρμονία με την ιδέα ενός κυρίαρχα νοήμονα Θεού , ο οποίος δεν πρέπει να έχει κάνει λάθος σε τίποτα. Τότε, όμως, γιατί η υποβάθμιση , γιατί η αναγέννηση ; Αφού ο τέλειος κόσμος είναι αναγκαστικά μη καταστρέψιμος, οι μορφές του δεν πρέπει να Φθείρονται καθόλου . Ο κόσμος δεν προχωρά, ούτε υποχωρεί ποτέ , περιστρέφεται σε μια αιώνια περιφέρεια κύκλου από την οποία δεν θα βγει ποτέ ; Ο Θεός, λοιπόν, είναι εξαρτημένος από το έργο του , το έργο του είναι συν-αιώνιο μ' αυτόν, πράγμα που μας παραπέμπει στη μια από τις προτάσεις που κτυπούν περισσότερο τον Θεό. Ατελής, ο κόσμος επιδέχεται μια πορεία, μια πρόοδο, τέλειος όμως είναι στάσιμος. Αν είναι αδύνατο να παραδεχθούμε έναν προοδευτικό Θεό ο οποίος δεν γνωρίζει για όλη την αιωνιότητα το αποτέλεσμα της δημιουργίας του , ο στάσιμος Θεός υπάρχει; Αυτό δεν είναι ο θρίαμβος της Ύλης; Δεν είναι η μεγαλύτερη απ' όλες τις αρνήσεις; Στην πρώτη υπόθεση , ο Θεός απόλλυται από αδυναμία, στη δεύτερη, απόλλυ-


ται από την ισχύ της αδράνειάς του . Έτσι , στη σύλληψη καθώς και στην εκτέλεση των κόσμων, για κάθε πνεύμα καλής θέλησης, αν θεωρήσουμε την Ύλη σύγχρονη του Θεού , είναι σαν να θέλουμε ν' αρνηθούμε τον Θεό. Υποχρεωμένοι, για να κυβερνήσουν τα έθνη , να διαλέξουν μια από τις δυο όψεις αυτού του προβλήματος, ολόκληρες γενιές μεγάλων στοχαστών επέλεξαν αυτήν την όψη. Από εδώ το δόγμα των δυο αρχών του Μανιχαϊσμού , που από την Ασία πέρασε στην Ευρώπη με τη μορφή του Σατανά που αντιμάχεται τον αιώνιο Πατέρα. Όμως αυτή η θρησκευτική διατύπωση και οι αναρίθμητες θεοποιήσεις που απορρέουν από αυτήν δεν είναι εγκλήματα καθοσιώσεως; Πώς αλλιώς ν' αποκαλέσουμε την πίστη η οποία δίνει στον Θεό για αντίπαλο μια προσωποποίηση του κακού που παλεύει αιωνίως υπό τις προσπάθειες της παντοδύναμης διανοίας του χωρίς να είναι δυνατός ο θρίαμβος; Η στατική σας λέει ότι δυο Δυνάμεις τοποθετημένες κατ' αυτόν τον τρόπο εκμηδενίζονται αμοιβαία.

Στρέφεστε στη δεύτερη όψη του προβλήματος; Ο Θεός προϋπήρχε μόνος του .

Ας μην αναπαράγουμε τα προηγούμενα επιχειρήματα που επανέρχονται με όλη τους τη δύναμη σχετικά με τη διαίρεση της Αιωνιότητας σε δύο χρόνους, τον αδημιούργητο χρόνο, το δημιουργημένο χρόνο . Ας αφήσουμε, επίσης, κατά μέρος τα ερωτήματα τα οποία θέτει η κίνηση ή η ακινησία των κόσμων, ας περιορισθούμε στις δυσκολίες που είναι εγγενείς σ' αυτό το δεύτερο θέμα. Αν ο Θεός προϋπήρχε μόνος, ο Κόσμος απορρέει από αυτόν, η Ύλη, λοιπόν, αντλήθηκε από την ουσία του. Επομένως δεν υπάρχει πια Ύλη ! Όλες οι μορφές είναι πέπλα πίσω από τα οποία κρύβεται το

139


Θείο Πνεύμα. Τότε, όμως, ο Κόσμος είναι Αιώνιος, άρα ο κόσμος είναι Θεός! Αυτή η πρόταση δεν είναι περισσότερο μοιραία από την προηγούμενη για τις ιδιότητες τις οποίες αποδίδει η ανθρώπινη λογική στον Θεό; Απορρέουσα από τον Θεό , πάντοτε ενωμένη μαζί του , η σημερινή κατάσταση της Ύλης είναι εξηγήσιμη ; Πώς να πιστέψουμε ότι ο Παντοδύναμος, κυρίαρχα καλός στην ουσία του και στις ιδιότητές του , γέννησε πράγματα που είναι ανόμοια προς αυτόν , ότι δεν είναι σε όλα και παντού όμοιος προς τον εαυτό του ; Υπήρχαν, λοιπόν, σ' αυτόν κακά μέρη από τα οποία απαλλάχθηκε μια μέρα; Εικασία μάλλον τρομερή παρά προσβλητική ή γελοία, εφόσον επαναφέρει σ' αυτόν αυτές τις δυο αρχές τις οποίες η προηγούμενη θέση αποδεικνύει ότι είναι απαράδεκτες. Ο Θεός πρέπει να είναι ΕΝΑΣ, δεν μπορεί να διαχωρισθεί χωρίς ν' απαρνηθεί την πιο σημαντική από τις συνθήκες του . Είναι, λοιπόν, αδύνατο να παραδεχθούμε ένα κομμάτι του Θεού που δεν είναι Θεός; Αυτή η υπόθεση θεωρήθηκε τόσο εγκληματική από την Ρωμαϊκή Εκκλησία που αναγόρευσε σε άρθρο πίστης την πανταχού παρουσία του Θεού ακόμα και στο παραμικρό κομματάκι της Ευχαριστίας. Πώς τότε να υποθέσουμε μια παντοδύναμη νόηση που δεν θριαμβεύει; Πώς να την ενώσουμε, χωρίς άμεσο θρίαμβο, με τη Φύση ; Και αυτή η Φύση αναζητά, συνδυάζει , ξαναφτιάχνει, πεθαίνει και ξαναγεννιέται , κινείται ακόμα περισσότερο όταν δημιουργεί παρά όταν τα πάντα είναι σε κατάσταση συγχώνευσης, υποΦέρει, οδύρεται , αγνοεί, εκφυλίζει , κάνει κακό, απατάται, καταστρέφεται, εξαφανίζεται , ξαναρχίζει; Πώς να δικαιολογήσουμε την σχεδόν γενική παραγνώριση της θείας αρχής; Γιατί υπάρχει ο θάνατος; Γιατί

1 40


το πνεύμα του κακού , αυτού του βασιλιά της γης, γεννήθηκε από έναν Θεό κυρίαρχα καλό στην ουσία του και στις ιδιότητές του , ο οποίος δεν θα έπρεπε να παράγει τίποτα που να μην είναι σύμφωνο με τον ίδιο; Αν, όμως, από αυτή την αδυσώπητη συνέπεια, που μας οδηγεί πρώτα απ' όλα στο παράλογο, περάσουμε στις λεπτομέρειες, τι τέλος μπορούμε να ορίσουμε στον κόσμο ; Αν τα πάντα είναι Θεός, τα πάντα είναι αμοιβαίως αποτέλεσμα και αιτία ή μάλλον δεν υπάρχει ούτε αποτέλεσμα ούτε αιτία: τα πάντα είναι ΕΝΑ όπως ο Θεός και δεν αντιλαμβάνεσθε ούτε σημείο αναχώρησης, ούτε σημείο άφιξης. Το πραγματικό τέλος θα ήταν μια περιστροΦή της ύλης που θα εξαχνωνόταν; Προς όποια κατεύθυνση κι αν γίνεται, δεν θα ήταν ένα παιδικό παιχνίδι ο μηχανισμός αυτής της ύλης που προέρχεται από τον Θεό, που επιστρέφει στον Θεό; Γιατί θα γινόταν χυδαίος; Υπό ποια μορφή ο Θεός είναι περισσότερο Θεός; Ποιος έχει δίκιο, η Ύλη ή το Πνεύμα, όταν κανένας από τους δυο τρόπους δεν μπορεί να έχει άδικο; Ποιος μπορεί ν' αναγνωρίσει τον Θεό σ' αυτό το αιώνιο Τέχνασμα με το οποίο ο ίδιος μοιράζεται σε δύο Φύσεις, από τις οποίες η μία δεν ξέρει τίποτα και η άλλη ξέρει τα πάντα; Αντιλαμβάνεστε τον Θεό να διασκεδάζει με τον εαυτό του υπό ανθρώπινη μορφή, να γελά με τις ίδιες του τις προσπάθειες, να πεθαίνει την Παρασκευή για να ξαναγεννηθεί την Κυριακή και να συνεχίζει αυτό το αστείο στους αιώνες των αιώνων γνωρίζοντας καθ' όλη την αιωνιότητα το τέλος; Να μην λέει τίποτα στον εαυτό του ως Δημιούργημα για όσα κάνει ως Δημιουργός; Ο Θεός της προηγούμενης υπόθεσης, αυτός ο τόσο μη-ων λόγω της ισχύος της αδρανείας του Θεός, φαίνεται πιο πιθανός, αν θα έπρεπε να

141


διαλέξουμε το αδύνατο, από αυτόν τον τόσο ηλίθια γελαστό Θεό, που αυτοπυροβολείται όταν δυο μερίδες της ανθρωπότητας συγκρούονται με τα όπλα στο χέρι. Όσο κωμική κι αν είναι αυτή η υπέρτατη έκφραση της δεύτερης όψης του προβλήματος, υιοθετήθηκε από το μισό ανθρώπινο γένος στα έθνη που δημιούργησαν γελαστές μυθολογίες. Αυτά τα ερωτόληπτα έθνη ήταν συνεπή: γι' αυτά, τα πάντα ήταν Θεός, ακόμα και ο Φόβος και οι ανανδρίες του , ακόμα και το Έγκλημα και οι βακχικές γιορτές του . Αν αποδεχθούμε τον πανθεϊσμό, τη θρησκεία μερικών μεγάλων ανθρώπινων πνευμάτων, ποιος ξέρει aπό ποια πλευρά βρίσκεται τότε η λογική; Βρίσκεται aπό την πλευρά του ελεύθερου στην έρημο, ντυμένου με τη γύμνια του, μεγαλοπρεπούς και πάντοτε δίκαιου στις πράξεις του όποιες κι αν είναι άγριου , που ακούει τον ήλιο, που συνομιλεί με τη θάλασσα; Βρίσκεται από την πλευρά του πολιτισμένου ανθρώπου που οφείλει τις μεγαλύτερες aπολαύσεις του μόνον στα ψέματα, που συστρέφει και πιέζει τη φύση για να βάλει ένα τουΦέκι στον ώμο, που χρησιμοποίησε το μυαλό του για να επιταχύνει την ώρα του θανάτου του και για να δημιουργήσει ασθένειες σε όλες του τις ευχαριστήσεις; Όταν το δίκρανο της πανούκλας ή το υνί του πολέμου, όταν το δαιμόνιο των ερήμων πέρασαν από μια γωνιά της υδρογείου εξαλείφοντας τα πάντα, ποιος έχει δίκιο, ο άγριος της Νουβίας ή ο πατρίκιος της Θήβας; Οι αμφιβολίες σας κατεβαίνουν από ψηλά προς τα κάτω, αγκαλιάζουν τα πάντα, τον σκοπό όπως και τα μέσα. Αν ο φυσικός κόσμος μοιάζει ανεξήγητος, ο ηθικός κόσμος παρέχει ακόμα περισσότερες αποδείξεις ενάντια στον Θεό . Πού είναι τότε η πρόοδος; Αν τα πάντα τελειοποιούνται, γιατί πεθαί-


νουμε παιδιά; Γιατί τουλάχιστον τα έθνη δεν διαιωνίζονται ; Ο κόσμος που προήλθε από τον Θεό, που περιέχεται στον Θεό, είναι στάσιμος; Ζούμε μια φορά; Ζούμε πάντα; Αν ζούμε μια φορά, πιεσμένοι από την πορεία του Παντοδύναμου , του οποίου η γνώση δεν μας έχει δοθεί, ας δράσουμε όπως μας αρέσει ! Αν είμαστε αιώνιοι, ας είναι έτσι! Το δημιούργημα μπορεί να είναι ένοχο που υπάρχει την στιγμή των μεταβάσεων ; Αν αμαρτάνει την ώρα ενός μεγάλου μετασχηματισμού , θα τιμωρηθεί αφού γίνει το θύμα; Τι γίνεται η θεία καλωσύνη που δεν μας βάζει άμεσα στις μακάριες περιοχές, αν υπάρχει; Τι γίνεται η παντογνωσία του Θεού , αν αγνοεί το αποτέλεσμα των δοκιμασιών στις οποίες μας υποβάλλει ; Τι είναι αυτή η εναλλακτική λύση την οποία παρουσιάζουν όλες οι θρησκείες στον άνθρωπο: να πάει να βράζει σ' ένα αιώνιο καζάνι ή να βαδίζει με λευκό ένδυμα, ένα κλαδί φοινικιάς στο χέρι, το κεφάλι περιβλημένο μ' ένα φωτοστέφανο; Μπορεί αυτή η ειδωλολατρική εφεύρεση να είναι η τελευταία λέξη ενός Θεού ; Εξάλλου ποιο ευγενικό πνεύμα δεν θεωρεί ανάξια του ανθρώπου και του Θεού την αρετή από υπολογισμό, που υπόσχεται μια αιωνιότητα απολαύσεων την οποία προσφέρουν όλες οι θρησκείες σε όποιον εκπληρώσει στη διάρκεια μερικών ωρών ύπαρξης ορισμένους παράξενους και συχνά ενάντια στη φύση όρους; Δεν είναι γελοίο να δίνονται στον άνθρωπο παράφορες αισθήσεις και να του απαγορεύεται η ικανοποίησή τους; Εξάλλου , προς τι αυτές οι ανίσχυρες αντιρρήσεις όταν το Καλό και το Κακό εκμηδενίζονται εξίσου ; Το Κακό υπάρχει; Αν η ουσία σε όλες τις μορΦές της είναι Θεός, το Κακό είναι Θεός. Εφόσον η ικανότητα να σκέφτεται καθώς και η ικανότητα να αισθάνεται έχουν δοθεί στον

143


άνθρωπο για να τις χρησιμοποιεί, τίποτα δεν είναι πιο συγχωρήσιμο από το ν' αναζητά κανείς νόημα στις ανθρώπινες οδύνες και να ρωτά για το μέλλον· αν αυτοί οι ορθοί και αυστηροί συλλογισμοί οδηγούν σ' αυτό το συμπέρασμα, τι σύγχυση ! Αυτός ο κόσμος, λοιπόν, δεν έχει καμιά σταθερότητα, τίποτα δεν προχωρά και τίποτα δεν σταματά, τα πάντα αλλάζουν και τίποτα δεν καταστρέφεται, τα πάντα επανέρχονται αφού επανορθωθούν, γιατί αν το πνεύμα σας δεν σας δείχνει αυστηρά ένα τέλος, είναι εξίσου αδύνατο να αποδειχθεί ο εκμηδενισμός του παραμικρού κομματιού της Ύλης: αυτό μπορεί να μετασχηματισθεί, αλλά όχι να εκμηδενισθεί . Αν η τυφλή δύναμη δίνει τη νίκη της υπόθεσης στον άθεο, η διανοητική και εξηγήσιμη δύναμη , αφού εκπορεύεται από τον Θεό , πρέπει να συναντά εμπόδια, ο θρίαμβός της δεν θα πρέπει να είναι άμεσος; Πού είναι ο Θεός; Αν οι ζωντανοί δεν τον αντιλαμβάνονται, οι νεκροί θα τον βρουν; Καταρρεύστε ειδωλολατρείες και θρησκείες! Πέσετε, πολύ αδύναμοι κοινωνικοί ακρογωνιαίοι λίθοι, που δεν καθυστερήσατε ούτε την πτώση , ούτε το θάνατο, ούτε τη λήθη όλων των περασμένων εθνών, όσο ισχυρά κι αν ήταν στην ίδρυσή τους ! Πέσετε, ηθικές και δικαιοσύνες! Τα εγκλήματά μας είναι εντελώς σχετικά, είναι θεία αποτελέσματα των οποίων οι αιτίες δεν μας είναι γνωστές! Τα πάντα είναι Θεός. Ή είμαστε Θεοί ή ο Θεός δεν υπάρχει ! Παιδί ενός αιώνα του οποίου κάθε έτος έβαλε στο μέτωπό σου τον πάγο των απιστιών σου , γέρε, να η σύνοψη των γνώσεών σου και των μακροσκελών συλλογισμών σου . Κοντά στον κύριο Μπέκερ , ακουμπήσατε το κεφάλι στο προσκέφαλο της Αμφιβολίας βρίσκοντάς την την πιο βολική λύση , δρώντας όπως η πλειοψηΦία του ανθρώπινου γέ-

1 44


νους, που λέει: -Ας μην σκεφτόμαστε πια αυτό το πρόβλημα, αφού ο Θεός δεν μας έκανε τη χάρη να μας παραχωρήσει μια αλγεβρική απόδειξη για να το λύσουμε, ενώ μας έδωσε τόσα για να πάμε σίγουρα από τη γη στα άστρα. Αυτές δεν είναι οι ενδόμυχες σκέψεις σας ; Μου διέφυγαν; Αντίθετα, δεν τις αποκάλυψα με ακρίβεια; Είτε ισχύει το δόγμα των δυο αρχών, ο ανταγωνισμός όπου ο Θεός απόλλυται εξαιτίας αυτού που ως πανίσχυρος διασκεδάζει να το καταπολεμά, είτε ισχύει ο παράλογος πανθεϊσμός όπου τα πάντα είναι Θεός, ο Θεός δεν υπάρχει πια. Αυτές οι δυο πηγές απ' όπου πηγάζουν οι θρησκείες, για το θρίαμβο των οποίων χρησιμοποιείται η Γη , είναι εξίσου ολέθριες. Να που ρίχθηκε ανάμεσά μας ο αμΦίστομος πέλεκυς με τον οποίο κόβετε το κεφάλι αυτού του λευκόμαλλου γέρου τον οποίο εσείς έχετε ενθρονίσει πάνω σε χρωματιστά σύννεφα. Τώρα σε μένα ο πέλεκυς!»

Ο κύριος Μπέκερ και ο Βίλφριντ κοίταξαν τη νεαρή κοπέλα μ' ένα είδος φρίκης. - Η πίστη , συνέχισε η Σεραφίτα με τη φωνή Γυναί

κας, γιατί ο Άνδρας μόλις είχε μιλήσει, η πίστη είναι χάρισμα! Πίστη είναι να αισθάνεσαι. Για να πιστεύεις στον Θεό, πρέπει να αισθάνεσαι τον Θεό. Αυτή η αίσθηση είναι μια ιδιότητα την οποία αποκτά σιγά-σιγά το ον, όπως αποκτιούνται οι εκπληκτικές δυνάμεις τις οποίες θαυμάζετε στους μεγάλους άνδρες, στους πολεμιστές, στους καλλιτέχνες και στους επιστήμονες, σ' εκείνους που γνωρίζουν, σ' εκείνους που παράγουν, σε εκείνους που δρουν . Η σκέψη , δέσμη των σχέσεων τις οποίες αντιλαμβάνεσθε ανάμεσα στα πράγματα, είναι μια διανοητική γλώσσα που μαθαίνεται, έτσι δεν είναι; Η Πίστη , δέσμη των ουράνιων αληθειών, είναι επίσης

145


μια γλώσσα, αλλά τόσο ανώτερη από την σκέψη όσο η σκέψη είναι ανώτερη από το ένστικτο. Αυτή η γλώσσα μαθαίνεται. Ο Πιστός απαντά με μια μόνον φωνή , με μια μόνον χειρονομία, η Πίστη του βάζει στα χέρια ένα φλογοβόλο σπαθί με το οποίο κόβει, φωτίζει τα πάντα. Ο Οραματιστής δεν ξανακατεβαίνει από τον ουρανό, τον παρατηρεί προσεκτικά και σιωπά. Υπάρχει ένα πλάσμα που πιστεύει και βλέπει, που ξέρει και μπορεί, που αγαπά, προσεύχεται και περιμένει. Υποταγμένο στη θεία βούληση , αποβλέποντας στο βασίλειο του φωτός, δεν έχει ούτε την περιφρόνηση του Πιστού , ούτε τη σιωπή του Οραματιστή , ακούlΊ και απαντά. Γι' αυτό , η αμφιβολία των σκοτεινών αιώνων δεν είναι δολοφονικό όπλο, αλλά κατευθυντήριο νήμα. Αποδέχεται την πάλη υπό όλες τις μορφές, υποτάσσει τη γλώσσα του σε όλες τις γλώσσες, δεν οργίζεται, παραπονιέται , δεν καταδικάζει ούτε σκοτώνει κανέναν, σώζει και παρηγορεί, δεν έχει την στυφότητα του επιτιθέμενου , αλλά τη γλυκύτητα και τη λεπτότητα του Φωτός που διεισδύει, ζεσταίνει, φωτίζει τα πάντα. Στα μάτια του , η Αμφιβολία δεν είναι ούτε ασέβεια, ούτε βλασφημία, ούτε έγκλημα, αλλά μια μετάβαση από όπου ο άνθρωπος είτε επιστρέφει στα Σκότη , είτε προχωρεί προς το Φως. Έτσι, λοιπόν, αγαπητέ ιερέα, ας συλλογισθούμε. Δεν πιστεύετε στον Θεό. Γιατί ; Κατ' εσάς, ο Θεός είναι ακατανόητος, ανεξήγητος. Σύμφωνοι. Δεν θα σας πω ότι το να κατανοήσει κανείς τον Θεό ολόκληρο, θα σήμαινε ότι είναι ο ίδιος Θεός, δεν θα σας πω ότι αρνείσθε αυτό που σας φαίνεται ανεξήγητο, για να έχω το δικαίωμα να ισχυρισθώ αυτό που φαίνεται πιστευτό . Υπάρχει για σας ένα προφανές γεγονός που βρίσκεται μέσα σας. Σ' εσάς η ύλη καταλήγει στη νόηση και πι-

146


στεύετε ότι η ανθρώπινη νόηση θα κατέληγε στα σκότη , στην αμφιβολία, στο μη-ον ; Αν ο Θεός σας φαίνεται ακατανόητος, ανεξήγητος, ομολογείστε τουλάχιστον ότι βλέπετε σε κάθε καθαρά φυσικό πράγμα ένα συνεπή και έξοχο δημιουργό . Γιατί η λογική του θα σταματούσε στον άνθρωπο, στην πιο ολοκληρωμένη δημιουργία του ; Αν αυτό το ερώτημα δεν είναι πειστικό, απαιτεί τουλάχιστον μερικούς συλλογισμούς. Αν αρνείσθε τον Θεό , για να στηρίξετε τις αμφιβολίες σας αναγνωρίζετε ευτυχώς αμφίστομα γεγονότα που σκοτώνουν τους συλλογισμούς σας ακριβώς όπως οι συλλογισμοί σας σκοτώνουν τον Θεό . Παραδεχθήκαμε επίσης ότι η Ύλη και το Πνεύμα ήταν δυο δημιουργίες που δεν κατανοούσαν καθόλου η μια την άλλη , ότι ο πνευματικός κόσμος αποτελούνταν από άπειρες σχέσεις στις οποίες κατέληγε ο πεπερασμένος υλικός κόσμος, ότι αν κανείς πάνω στη γη δεν μπόρεσε να ταυτισθεί χάρη στην ισχύ του πνεύματός του με το σύνολο των γήινων δημιουργιών, πόσο μάλλον κανείς δεν θα μπορούσε ν' ανυψωθεί στη γνώση των σχέσεων που το πνεύμα αντιλαμβάνεται μεταξύ αυτών των δημιουργιών. Έτσι, θα μπορούσαμε να τελει�σoυμε αμέσως, αρνούμενοι σε σας την ικανότητα να κατανοήσετε τον Θεό , όπως αρνείσθε στα βότσαλα του Φιόρδ την ικανότητα να μετρούν και να βλέπουν τον εαυτό τους. Ξέρετε αν δεν αρνούνται τον άνθρωπο, αν και ο άνθρωπος τα παίρνει για να κτίσει το σπίτι του ; Υπάρχει κάτι που σας συνθλίβει, το άπειρο' αν το νιώθετε μέσα σας, πώς δεν παραδέχεσθε τις συνέπειες; Το πεπερασμένο μπορεί να έχει πλήρη γνώση του απείρου ; Αν δεν μπορείτε ν' αγκαλιάσετε τις σχέσεις που κατ' ομολογία σας είναι άπειρες, πώς θ' αγκαλιάζατε το απομακρυσμένο τέλος στο οποίο ανάγονται ; ΕΦόσον η τά-

1 47


ξη , της οποίας η αποκάλυψη είναι μια από τις ανάγκες σας, είναι άπειρη , η περιορισμένη λογική σας θα την κατανοήσει ; Και μην ρωτάτε γιατί ο άνθρωπος δεν κατανοεί καθόλου αυτό που μπορεί ν' αντιληΦθεί, επειδή αντιλαμβάνεται επίσης αυτό που δεν κατανοεί. Αν σας δείξω ότι το πνεύμα σας αγνοεί όλα όσα είναι στις δυνατότητές του , θα συμφωνήσετε μαζί μου ότι του είναι αδύνατον ν' αντιληΦθεί ό,τι τις ξεπερνά; Τότε δεν θα είχα δίκιο αν σας έλεγα: « Ένας από τους όρους υπό τους οποίους ο Θεός απόλλυται στο δικαστήριο της λογικής σας πρέπει να ισχύει, ο άλλος είναι λανθασμένος εΦόσον η δημιουργία υπάρχει, νιώθετε την ανάγκη ενός σκοπού , αυτός ο σκοπός - δεν πρέπει να είναι ωραίος; Όμως, αν στον άνθρωπο η ύλη απολήγει στη νόηση , γιατί δεν σας αρκεί να γνωρίζετε ότι ο σκοπός της ανθρώπινης νόησης είναι το φως των ανωτέρων σφαιρών στις οποίες επιφυλάσσεται η ενόραση αυτού του Θεού που σας φαίνεται ότι είναι άλυτο πρόβλημα; Τα είδη που είναι κάτω από σας δεν έχουν την γνώση των κόσμων και εσείς την έχετε, γιατί να μην υπάρχουν πάνω από σας είδη πιο νοήμονα από το δικό σας; Προτού χρησιμοποιήσει τη δύναμή του για να μετρήσει τον Θεό, ο άνθρωπος δεν θα έπρεπε να είναι πιο μορφωμένος για τον εαυτό του απ' ό ,τι είναι; Προτού απειλήσει τα άστρα που τον φωτίζουν , προτού επιτεθεί στις ανώτερες βεβαιότητες, δεν θα έπρεπε να θεμελιώσει τις βεβαιότητες που τον αφορούν;» Όμως στις αρνήσεις της Αμφιβολίας, πρέπει ν' απαντήσω με αρνήσεις. Τώρα, λοιπόν, σας ρωτώ αν εδώ κάτω υπάρχει κάποιο πράγμα αρκετά προφανές καθαυτό στο οποίο θα μπορούσα να προσθέσω πίστη . Σ' ένα λεπτό θα σας αποδείξω ότι πιστεύετε ακλόνητα σε πράγματα που δρουν

148


και δεν είναι όντα, που γεννούν την σκέψη και δεν είναι πνεύματα, σε ζωντανές αφαιρέσεις τις οποίες η νόηση δεν συλλαμβάνει υπό καμιά μορφή , που δεν είναι πουθενά, αλλά που τα βρίσκετε παντού , που δεν μπορούν να κατονομασθούν και που τα έχετε ονομάσει, που παρόμοια με τον Θεό από σάρκα την οποία φαντάζεσθε, χάνονται υπό το ανεξήγητο, το ακατανόητο και το παράλογο. Και θα σας ρωτήσω πώς, ενώ υιοθετείτε αυτά τα πράγματα, διατηρείτε τις επιφυλάξεις σας για τον Θεό. Πιστεύετε στον Αριθμό, βάση στην οποία στηρίζετε το οικοδόμημα των επιστημών τις οποίες αποκαλείτε Θετικές. Χωρίς τον Αριθμό δεν υπάρχουν πια μαθηματικά. Ε , λοιπόν, ποιο μυστηριώδες ον, στο οποίο θα παραχωρούνταν η ικανότητα να ζει πάντα, θα μπορούσε να προφέρει και σε ποια γλώσσα αρκετά γρήγορη τον Αριθμό που θα περιείχε όλους τους άπειρους αριθμούς των οποίων την ύπαρξη σας την αποδεικνύει η σκέψη σας; Ρωτήστε την καλύτερη από τις ανθρώπινες μεγαλοφυίες, θα ήταν χίλια χρόνια καθισμένη στην άκρη ενός τραπεζιού , με το κεφάλι ανάμεσα στα χέρια, τι θα σας απαντούσε; Δεν ξέρετε ούτε πού αρχίζει ο Αριθμός, ούτε πού σταματά, ούτε πότε θα τελειώσει . Άλλοτε τον ονομάζετε Χρόνο, άλλοτε Χώρο, τα πάντα υπάρχουν χάρη σ' αυτόν, χωρίς αυτόν τα πάντα θα ήταν μια και μόνη ουσία, γιατί μόνον αυτός διαφοροποιεί και χαρακτηρίζει. Ο Αριθμός είναι για το πνεύμα σας ό,τι είναι για την ύλη ένας ακατανόητος ενεργός παράγοντας. Θα τον κάνετε Θεό; Είναι ον ; Είναι μια πνοή που εκπορεύεται από τον Θεό για να οργανώσει το υλικό σύμπαν, όπου τίποτα δεν αποκτά τη μορΦή του παρά μόνον με τη Διαιρετότητα η οποία είναι στην πραγματικότητα αποτέλεσμα του Α-

149


ριθμού ; Τα πιο μικρά όπως και τα πιο τεράστια δημιουργήματα δεν διακρίνονται μεταξύ τους χάρη στις ποσότητές τους, τις διαστάσεις τους, τις δυνάμεις τους, ιδιότητες τις οποίες γεννά ο Αριθμός; Το άπειρο των Αριθμών είναι γεγονός το οποίο αποδεικνύεται από το Πνεύμα σας, για το οποίο καμιά απόδειξη δεν μπορεί να δοθεί υλικά. Ο Μαθηματικός θα σας πει ότι το άπειρο των αριθμών υπάρχει και δεν αποδεικνύεται. Ο Θεός, αγαπητέ ιερέα, είναι ένας αριθμός προικισμένος με κίνηση , που τον αισθανόμαστε και δεν αποδεικνύεται, θα σας πει ο Πιστός. Όπως η Μονάδα, αρχίζει αριθμούς με τους οποίους δεν έχει τίποτα το κοινό . Η ύπαρξη του Αριθμού εξαρτάται από τη Μονάδα, η οποία χωρίς να είναι αριθμός γεννά όλους τους αριθμούς. Ο Θεός, αγαπητέ ιερέα, είναι μια λαμπρή Μονάδα που δεν έχει τίποτα το κοινό με τα δημιουργήματά της και που εντούτοις τα γεννά! Συμφωνείτε, λοιπόν , μαζί μου ότι αγνοείτε πού αρχίζει, πού τελειώνει ο Αριθμός, όπως αγνοείτε πού αρχίζει , πού τελειώνει η δημιουργημένη Αιωνιότητα; Γιατί , αν πιστεύετε στον Αριθμό, αρνείσθε τον Θεό ; Η Δημιουργία δεν τοποθετείται ανάμεσα στο ' Απειρο των ανοργάνωτων ουσιών και το 'Απειρο των θείων σφαιρών, όπως η Μονάδα βρίσκεται ανάμεσα στο 'Απειρο των κλασμάτων τα οποία ονομάζετε εδώ και λίγο καιρό Δεκαδικούς αριθμούς και το άπειρο των αριθμών τους οποίους ονομάζετε Ακέραιους; Μόνον εσείς πάνω στη γη κατανοείτε τον Αριθμό, αυτή την πρώτη βαθμίδα του περιστύλιου που οδηγεί στον Θεό και η λογική σας κιόλπς παραπαίει. Ε, τι; Δεν μπορείτε ούτε να μετρήσετε την πρώτη αφαίρεση την οποία σας παρέδωσε ο Θεός, ούτε να την συλλάβετε, και θέλετε να υποβάλετε στο μέτρο σας τους

150


σκοπούς του Θεού ; Τι θα γίνει, λοιπόν, αν βυθιζόσασταν στις αβύσσους της Κίνησης, αυτής της δύναμης που οργανώνει τον αριθμό ; Έτσι όταν θα σας πω ότι το σύμπαν δεν είναι παρά Αριθμός και Κίνηση , θα δείτε ότι μιλούμε κιόλας μια διαφορετική γλώσσα. Καταλαβαίνω και τον ένα και την άλλη και εσείς δεν καταλαβαίνετε τίποτα από αυτά! Τι θα γινόταν αν πρόσθετα ότι η Κίνηση και ο Αριθμός έχουν γεννηθεί από τον Λόγο; Αυτή τη λέξη , την υπέρτατη λογική των οραματιστών και των Προφητών, που άλλοτε άκουσαν αυτή την πνοή του Θεού που στο άκουσμά της έπεσε κάτω ο άγιος Παύλος, την κοροϊδεύετε, εσείς οι άνθρωποι των οποίων ωστόσο όλα τα ορατά έργα, οι κοινωνίες, οι κινήσεις, οι πράξεις, τα πάθη προκύπτουν από τον αδύναμο λόγο σας και που χωρίς την ομιλία θα μοιάζατε μ' εκείνο το είδος το οποίο είναι κοντινό στον νέγρο, στον άνθρωπο των δασών. Πιστεύετε, λοιπόν, ακλόνητα στον Αριθμό και στην Κίνηση , δύναμη και αποτέλεσμα ανεξήγητες, ακατανόητες για την ύπαρξη , στις οποίες θα μπορούσα να εφαρμόσω το δίλημμα το οποίο πριν λίγο σας επέτρεπε να μην πιστεύετε στον Θεό. Εσείς, που είσαστε τόσο δυνατός στους συλλογισμούς, μην με απ αλλάξετε από το να σας αποδείξω ότι το 'Απειρο πρέπει να είναι παντού όμοιο με τον εαυτό του και ότι είναι αναγκαστικά ένα . Μόνον ο Θεός είναι άπειρος, γιατί βέβαια δεν μπορεί να υπάρχουν δυο άπειρα. Αν, για να χρησιμοποιήσω ανθρώπινες λέξεις, κάποιο πράγμα που αποδεικνύεται εδώ κάτω σας φαίνεται άπειρο, να είσαστε σίγουρος ότι βλέπετε μια από τις όψεις του Θεού . Ας συνεχίσουμε. Οικειοποιηθήκατε μια θέση στο άπειρο του Αριθμού , την προσαρμόσατε στο μέγεθός σας δημιουργώντας, αν τέ-

151


λος πάντων μπορείτε να δημιουργήσετε κάτι, την Αριθμητική , βάση στην οποία στηρίζονται τα πάντα, ακόμα και οι κοινωνίες σας. Όμοια όπως ο Αριθμός, το μόνο πράγμα στο οποίο πιστεύουν οι λεγόμενοι άθεοί σας, οργανώνει τις φυσικές δημιουργίες, η αριθμητική , έργο του Αριθμού , οργανώνει τον ηθικό κόσμο. Αυτή η αρίθμηση θα έπρεπε να είναι απόλυτη , όπως καθετί που είναι αληθινό καθαυτό , ωστόσο είναι εντελώς σχετική , δεν υπάρχει απόλυτα, δεν μπορείτε να δώσετε καμιά απόδειξη της πραγματικότητάς της. Καταρχήν, αν αυτή η Αρίθμηση είναι ικανή να αριθμεί τις οργανωμένες ουσίες, είναι ανίσχυρη σχετικά με τις οργανώνουσες δυνάμεις, αφού οι πρώτες είναι πεπερασμένες και οι άλλες άπειρες. Ο άνθρωπος ο οποίος αντιλαμβάνεται το 'Απειρο με τη νόησή του δεν μπορεί να το χειρισθεί στο σύνολό του ' αν μπορούσε να το κάνει, θα ήταν Θεός. Η Αρίθμησή σας, που εφαρμόζεται στα πεπερασμένα πράγματα και όχι στο Άπειρο, είναι, λοιπόν, αληθινή σε σχέση με τις λεπτομέρειες τις οποίες αντιλαμβάνεσθε, αλλά ψευδής σε σχέση με το σύνολο το οποίο δεν αντιλαμβάνεσθε καθόλου. Αν η φύση είναι όμοια προς τον εαυτό της στις οργανώνουσες δυνάμεις της ή στις αρχές της που είναι άπειρες, δεν είναι ποτέ όμοια στα πεπερασμένα αποτελέσματά της. Έτσι δεν συναντάτε πουθενά στη φύση δυο ταυτόσημα αντικείμενα: στη Φυσική Τάξη , δύο και δύο δεν μπορούν ποτέ να κάνουν τέσσερα, γιατί θα έπρεπε να συγκεντρώσει κανείς ακριβώς όμοιες μονάδες και ξέρετε ότι είναι αδύνατο να βρείτε δυο όμοια φύλλα στο ίδιο δένδρο ή δυο όμοια δένδρα του ίδιου είδους. Αυτό το αξίωμα της αρίθμησής σας, λανθασμένο στην ορατή φύση , είναι εξίσου λανθασμένο στο αόρατο σύμπαν των αφαιρέσεών

1 52


σας, όπου η ίδια ποικιλία υπάρχει στις ιδέες σας, που είναι τα πράγματα του ορατού κόσμου , τα οποία όμως επεκτείνονται από τις σχέσεις τους, έτσι οι διαφορές τους είναι ακόμα πιο ευκρινείς παρά οπουδήποτε αλλού . Πράγματι , αφού σ' αυτό το σύμπαν τα πάντα σχετίζονται με την ιδιοσυγκρασία, με τη δύναμη , με τα ήθη , με τις συνήθειες των ατόμων που δεν μοιάζουν ποτέ μεταξύ τους, τα παραμικρότερα αντικείμενα αντιπροσωπεύουν προσωπικά αισθήματα. Βεβαίως, αν ο άνθρωπος μπόρεσε να δημιουργήσει μονάδες, δεν το έκανε δίνοντας ίσο βάρος και βαθμό καθαρότητας σε κομματάκια χρυσού ; Ε, λοιπόν , μπορείτε να προσθέσετε το δουκάτο του φτωχού στο δουκάτο του πλούσιου και να πείτε στο δημόσιο θησαυροφυλάκιο ότι είναι δυο ίσες ποσότητες, αλλά στα μάτια του στοχαστή , το ένα είναι σίγουρα ηθικά πιο σημαντικό από το άλλο , το ένα αντιπροσωπεύει ένα μήνα ευτυχίας, το άλλο αντιπροσωπεύει το πιο εφήμερο καπρίτσιο . Δύο και δύο , λοιπόν, κάνουν τέσσερα μόνον με μια λανθασμένη και τερατώδη αφαίρεση . Ούτε το κλάσμα υπάρχει στη Φύση , όπου αυτό που ονομάζετε μέρος είναι ένα πεπερασμένο πράγμα καθαυτό. Όμως δεν συμβαίνει συχνά, και έχετε γι' αυτό αποδείξεις , το ένα εκατοστό μιας ουσίας να είναι πιο ισχυρό από αυτό που θα αποκαλούσατε όλον; Αν το κλάσμα δεν υπάρχει στη Φυσική Τάξη , ακόμα λιγότερο υπάρχει στην Ηθική Τάξη , όπου οι ιδέες και τα αισθήματα μπορεί να είναι ποικίλα όπως τα είδη της Τάξης των Φυτών, αλλά είναι πάντοτε ακέραια. Η θεωρία των κλασμάτων είναι, λοιπόν, ακόμα μια περίφημη αυταρέσκεια του πνεύματός σας. Επομένως ο Αριθμός, τα Απείρως μικρά μέρη του και οι άπειρες Ολότητές του είναι μια δύναμη της οποίας μό-

153


νον ένα μικρό μέρος σας είναι γνωστό και της οποίας η έκταση σας διαφεύγει. Οικοδομήσατε μια αχυροκαλύβα στο Άπειρο των αριθμών, τη διακοσμήσατε με σοΦά τοποθετημένα και ζωγραφισμένα ιερογλυφικά και φωνάξατε: -Τα πάντα είναι εδώ! Από τον καθαρό Αριθμό , ας περάσουμε στο σωματοποιημένο Αριθμό. Η γεωμετρία σας καθορίζει ότι η ευθεία γραμμή είναι η πιο σύντομη οδός μεταξύ δύο σημείων, αλλά η αστρονομία σας σας αποδεικνύει ότι ο Θεός ενήργησε μόνον με καμπύλες. Να, λοιπόν, στην ίδια επιστήμη δύο εξίσου αποδεδειγμένες αλήθειες: τη μία την αποδεικνύει η μαρτυρία των αισθήσεων τις οποίες μεγεθύνει το τηλεσκόπιό σας, την άλλη η μαρτυρία του πνεύματός σας, αλλά η μια αντιτίθεται στην άλλη . Ο άνθρωπος ο οποίος υπόκειται σε λάθη βεβαιώνει τη μια και ο δημιουργός των κόσμων, τον οποία δεν συλλάβατε πουθενά να κάνει λάθη , τη διαψεύδει. Ποιος θ' αποφανθεί, λοιπόν, ανάμεσα στην ευθύγραμμη γεωμετρία και την καμπυλόγραμμη γεωμετρία, ανάμεσα στή θεωρία της ευθείας γραμμής και τη θεωρία της καμπύλης γραμμής; Αν, στο έργο του , ο μυστηριώδης καλλιτέχνης, που ξέρει να φτάνει θαυματουργά γρήγορα στους σκοπούς του, χρησιμοποιεί την ευθεία γραμμή μόνον για να την κόψει σε ορθή γωνία ώστε να πετύχει μια καμπύλη , ο ίδιος ο άνθρωπος δεν μπορεί ποτέ να τα καταφέρει: η σφαίρα του κανονιού , την οποία ο άνθρωπος θέλει να κατευθύνει σε ευθεία γραμμή, προωθείται σε καμπύλη γραμμή και όταν θέλετε με σιγουριά να πετύχετε ένα σημείο στο χώρο, διατάσσετε τη βόμβα σας ν' ακολουθήσει την αδυσώπητη παραβολή της. Κανείς από τους επιστήμονές σας δεν έκανε αυτή την απλή επαγωνή ότι η Καμπύλη είναι ο νόμος των υλικών κόσμων, ότι η Ευ-


θεία είναι ο νόμος των πνευματικών κόσμων: η μια είναι η θεωρία των πεπερασμένων δημιουργιών, η άλλη είναι η θεωρία του απείρου. Ο άνθρωπος, ο οποίος είναι ο μόνος εδώ κάτω που γνωρίζει το άπειρο, είναι ο μόνος που μπορεί να γνωρίσει την ευθεία γραμμή , μόνον αυτός έχει το αίσθημα της καθέτου όταν τοποθετηθεί σ' ένα ειδικό όργανο. Η προσκόλληση των δημιουργιών στη καμπύλη δεν θα ήταν για ορισμένους ανθρώπους η ένδειξη της μη καθαρότητας της φύσης τους, που είναι ακόμα ενωμένη με υλικές ουσίες οι οποίες μας γεννούν, και η αγάπη των μεγάλων πνευμάτων για την ευθεία γραμμή δεν καταμαρτυρεί σ' αυτά μια προαίσθηση του ουρανού ; Ανάμεσα σ' αυτές τις δυο γραμμές υπάρχει μια άβυσσος, όπως ανάμεσα στο πεπερασμένο και το άπειρο, ανάμεσα στην ύλη και το πνεύμα, ανάμεσα στον άνθρωπο και την ιδέα, ανάμεσα στην κίνηση και το κινούμενο αντικείμενο, ανάμεσα στο δημιούργημα και τον Θεό. Ζητείστε από τη θεία αγάπη τα φτερά της και θα διασχίσετε αυτή" την άβυσσο ! Στο επέκεινα αρχίζει η Αποκάλυψη του Λόγου. Πουθενά τα πράγματα τα οποία αποκαλείτε υλικά δεν είναι χωρίς βάθος, οι γραμμές είναι καταλήξεις στερεοτήτων οι οποίες περιέχουν μια δύναμη δράσης την οποία καταργείτε στα θεωρήματά σας, πράγμα που τα καθιστά λανθασμένα σε σχέση με τα σώματα ωρούμενα ως όλον. Από εδώ προκύπτει αυτή η σταθερή καταστροφή όλων των ανθρώπινων μνημείων τα οποία οπλίζετε, κατά την αρέσκειά σας, με δρώσες ιδιότητες. Η Φύση έχει μόνον σώματα, η επιστήμη σας συνδυάζει μόνον επιφαινόμενα. Επίσης η φύση σε κάθε βήμα διαψεύδει όλους σας τους νόμους: βρίσκετε έστω έναν νόμο που να μην διαψεύδεται από κάποιο γεγονός; Οι νόμοι της Στατικής


σας δέχονται κολάφους από χιλιάδες συμβάντα της φυσικής , αφού ένα υγρό ανατρέπει τα πιο βαριά βουνά και έτσι σας αποδεικνύει ότι οι βαριές ουσίες μπορούν ν' ανυψωθούν από αβαρείς ουσίες. Οι νόμοι της Ακουστικής και της Οπτικής σας εκμηδενίζονται από τους ήχους που ακούτε μέσα σας στη διάρκεια του ύπνου και από το φως ενός ηλεκτρικού ήλιου του οποίου οι ακτίνες συχνά σας συνθλίβουν. Δεν ξέρετε πια πώς το φως γίνεται νόηση μέσα σας, όπως δεν γνωρίζετε την απλή και φυσική διαδικασία η οποία το μεταβάλλει σε ρουμπίνι , σε ζαφείρι , σε οπάλιο , σε σμαράγδι στο λαιμό ενός πτηνού των Ινδιών, ενώ παραμένει γκρίζο και καΦέ στο λαιμό του ίδιου πουλιού όταν αυτό ζει κάτω από το συννεφιασμένο ουρανό της Ευρώπης, ούτε πώς το φως παραμένει λευκό εδώ στην πολική φύση. Δεν μπορείτε ν' αποφασίσετε αν το χρώμα είναι μια ιδιότητα με την οποία είναι προικισμένα τα σώματα ή αν αυτό είναι αποτέλεσμα το οποίο παράγει η διάχυση του. φωτός. Παραδέχεσθε την πικρή γεύση της θάλασσας χωρίς να έχετε ελέχξει αν η θάλασσα είναι αλατισμένη σ' όλο της το βάθος. Έχετε αναγνωρίσει την ύπαρξη πολλών ουσιών που διασχίζουν αυτό το οποίο πιστεύετε ότι είναι το κενό , ουσίες που δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτές υπό καμιά από τις μορΦές τις οποίες παίρνει η ύλη και που ωστόσο είναι σε αρμονία μαζί της παρόλα τα εμπόδια. Εφόσον έτσι έχουν τα πράγματα, πιστεύετε στα αποτελέσματα τα οποία πετυχαίνει η Χημεία, αν και αυτή δεν γνωρίζει κανένα μέσο για να εκτιμήσει τις αλλαγές τις οποίες πραγματοποιεί η πλημμυρίδα και η άμπωτη αυτών των ουσιών που πηγαίνουν και έρχονται μέσα από τα κρύσταλλά σας και τις μηχανές σας πάνω στις αδιόρατες Φλέβες της θερμότη-


τας ή του φωτός, καθώς τις μεταφέρουν, τις εξάγουν οι δυνάμεις έλξης του μετάλλου ή του υαλοποιημένου πυρίτη . Επιτυγχάνετε μόνον νεκρές ουσίες, από τις οποίες έχετε αποβάλει την άγνωστη δύναμη η οποία αντιτίθεται στο να αποσυντεθούν τα πάντα εδώ κάτω και της οποίας η έλξη , η δόνηση , η συνοχή και η πολικότητα δεν είναι παρά φαινόμενα. Η ζωή είναι η σκέψη των σωμάτων, αυτά δεν είναι παρά ένα μέσο για να την σταθεροποιούν, να την συγκρατούν στο δρόμο της. Αν τα σώματα ήταν ζωντανά όντα καθαυτά, θα ήταν αιτία και δεν θα πέθαιναν. Όταν ένας άνθρωπος διαπιστώνει τα αποτελέσματα της γενικής κίνησης την οποία μοιράζονται όλα τα δημιουργήματα ανάλογα με την ικανότητά τους απορρόφησης, τον ανακηρύσσετε κατεξοχήν σοφό, θαρρείς και η μεγαλοφυία συνίσταται στο να εξηγεί κανείς αυτό που υπάρχει . Η μεγαλοφυία πρέπει να ρίχνει το βλέμμα πέρα από τα αποτελέσματα! Όλοι οι επιστήμονές σας θα γελούσαν αν τους λέγατε: «Υπάρχουν σχέσεις τόσο σίγουρες μεταξύ δύο όντων από τα οποία το ένα είναι εδώ και το άλλο στην Ιάβα, που θα μπορούσαν την ίδια στιγμή να νιώσουν το ίδιο αίσθημα, να έχουν συνείδηση αυτού του πράγματος, να ρωτούν το ένα το άλλο, ν' απαντούν χωρίς λάθος!» Εντούτοις υπάρχουν μεταλλικές ουσίες που εκδηλώνουν συμπάθειες εξίσου μακρινές μ' εκείνες για τις οποίες μιλώ. Πιστεύετε στην ισχύ του ηλεκτρισμού που περιέχεται στον μαγνήτη και αρνείσθε τη δύναμη του ηλεκτρισμού που απελευθερώνει η ψυχή . Κατά εσάς, η σελήνη, tης οποίας την επίδραση στην πλημμυρίδα και στην άμπωτη θεωρείτε αποδεδειγμένη , δεν έχει καμιά επίδραση στους ανέμους, στη βλάστηση ή στους ανθρώπους, μετακινεί τη θάλασσα και διαβρώνει το γυα-

157


λί, αλλά πρέπει να σέβεται τους ασθενείς, έχει σίγουρες σχέσεις με τη μισή ανθρωπότητα, αλλά δεν μπορεί να κάνει τίποτα σε σχέση με την άλλη μισή . Να οι πιο πλούσιες βεβαιότητές σας. Ας πάμε πιο μακριά! Πιστεύετε στη Φυσική ; Όμως η φυσική σας αρχίζει, όπως η θρησκεία, με μια ομολογία πίστης. Δεν αναγνωρίζει μια εξωτερική δύναμη , ξέχωρη από τα σώματα, στα οποία μεταβιβάζει την κίνηση ; Βλέπετε τα αποτελέσματά της, αλλά τι είναι, πού είναι , ποια είναι η ουσία της, η ζωή της, έχει όρια; Και αρνείσθε τον Θεό ! . . .

Έτσι, η πλεοψηΦία των επιστημονικών αξιωμάτων σας, που είναι σωστά σε σχέση με τον άνθρωπο, είναι λανθασμένα σε σχέση με το σύνολο. Η επιστήμη είναι μία και εσείς την έχετε διαμελίσει. Για να γνωρίζετε το πραγματικό νόημα των νόμων των φαινομένων, δεν θα έπρεπε να γνωρίζετε τις αμοιβαίες σχέσεις που υπάρχουν ανάμεσα στα φαινόμενα και το νόμο του συνόλου ; Σε όλα τα πράγματα υπάρχει μια εξωτερική όψη που διεγείρει τις αισθήσεις σας. Κάτω από αυτή την εξωτερική όψη κινείται μια ψυχή: υπάρχει το σώμα και η ιδιότητα. Πού διδάσκετε τη μελέτη των σχέσεων που συνδέουν τα πράγματα μεταξύ τους; Πουθενά. Δεν έχετε, λοιπόν, τίποτα το απόλυτο. Τα πιο σίγουρα θέματά σας στηρίζονται στην ανάλυση των υλικών ΜορΦών των οποίων το Πνεύμα το αγνοείτε αδιαλείπτως. Υπάρχει μια υψηλή επιστήμη την οποία ορισμένοι άνθρωποι διαισθάνονται πολύ αργά, χωρίς να τολμούν να την ομολογήσουν. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν κατανοήσει την αναγκαιότητα να εξετάζουν τα σώματα όχι μόνον ως προς τις μαθηματικές τους ιδιότητες, αλλά επίσης στο σύνολό τους, στις σκοτεινές τους σχέσεις. Ο πιο σπουδαίος από σας μάντευσε, στο τέλος της ζωής

158


του , ότι τα πάντα ήταν αμοιβαίως αιτία και αποτέλεσμα, ότι οι ορατοί κόσμοι συντονίζονταν μεταξύ τους και υπόκειντο σε αόρατους κόσμους. Στέναξε προσπαθώντας να καθορίσει απόλυτους κανόνες ! Υπολογίζοντας τους κόσμους του , σαν τις ρώγες του σταφυλιού που έχουν σπαρεί στον αιθέρα, εξήγησε τη συνοχή τους με τους νόμους της πλανητικής και μοριακής έλξης. Χαιρετήσατε αυτόν τον άνθρωπο . . . ε, λοιπόν, σας λέω ότι πέθανε μέσα στην απελπισία. Αν θεωρούσε ίσες την κεντρόφυγο και την κεντρομόλα δύναμη τις οποίες είχε εφεύρει για να ελέγξει το σύμπαν, το σύμπαν σταματούσε και παραδεχόταν την κίνηση προς μια εντούτοις ακαθόριστη κατεύθυνση , αλλά αν θεωρούσε αυτές τις δυνάμεις άνισες, αμέσως ακολουθούσε η σύγχυση των κόσμων. Επομένως οι νόμοι του δεν ήταν καθόλου απόλυτοι, υπήρχε ένα πρόβλημα ανώτερο από την αρχή στην οποία στηρίζεται η ψευδής δόξα του . Ο δεσμός των άστρων μεταξύ τους και η κεντρομόλα δράση της εσωτερικής τους κίνησης δεν τον εμπόδισαν, λοιπόν, ν' αναζητήσει την κληματαριά απ' όπου κρεμιόταν το σταφύλι του ; Ο δυστυχής! Όσο περισσότερο μεγάλωνε το χώρο, τόσο πιο βαρύ γινόταν το φορτίο του . Σας είπε με ποιο τρόπο υπήρχε ισορροπία ανάμεσα στα μέρη του , αλλά πού πήγαινε το όλον; Μελετούσε την έκταση , άπειρη στα μάτια του ανθρώπου , την οποία γεμίζουν αυτές οι ομάδες κόσμων των οποίων ένα ελάχιστο μέρος αποκαλύπτει το τηλεσκόπιό μας, αλλά που την απεραντοσύνη της αποκαλύπτει η ταχύτητα του φωτός. Αυτή η έξοχη μελέτη του επέτρεψε ν' αντιληΦθεί τους άπειρους κόσμους που , φυτευμένοι σ' αυτό το χώρο όπως τα λουλούδια σ' ένα λειμώνα, γεννιούνται όπως τα παιδιά, μεγαλώνουν όπως οι άνθρωποι, πεθαίνουν ό-

159


πως οι γέροι, ζουν αφομοιώνοντας από την ατμόσφαιρα τις ουσίες που είναι κατάλληλες για να τους τροφοδοτήσουν, οι οποίοι έχουν ένα κέντρο και μια αρχή ζωής, οι οποίοι προφυλάσσονται ο καθένας από τους άλλους χάρη σ' ένα εμβαδόν, οι οποίοι παρόμοια με τα φυτά απορροφούν και απορροφούνται, οι οποίοι συνθέτουν ένα σύνολο προικισμένο με ζωή , που έχει προορισμό. Σ' αυτή τη θέα, αυτός ο άνθρωπος άρχισε να τρέμει ! Ήξερε ότι η ζωή παράγεται από την ένωση του πράγματος με την αρχή του , ότι ο θάνατος ή η αδράνεια, ότι τέλος η βαρύτητα παράγεται από μια ρήξη ανάμεσα σ' ένα αντικείμενο και την κίνησή του : τότε προαισθάνθηκε τον τριγμό αυτών των κόσμων, που θα καταστραφούν αν ο Θεός αποσύρει από αυτούς το Λόγο του . Βάλθηκε ν' αναζητά στην Αποκάλυψη τα ίχνη αυτού του λόγου ! Πιστέψατε ότι τρελάθηκε, μάθετε λοιπόν: επεδίωκε να συγχωρεθεί η μεγαλοφυία του. Βίλφριντ, ήρθατε παρακαλώντας με να λύσω εξισώσεις, να ανυψωθώ πάνω σ' ένα σύννεφο βροχής, να βυθισθώ στο Φιόρδ και να εμφανισθώ ξανά σαν κύκνος. Αν η επιστήμη ή τα θαύματα ήταν ο σκοπός της ανθρωπότητας, ο Μωυσής θα σας είχε κληροδοτήσει τον υπολογισμό των ολοκληρωμάτων, ο Ιησούς Χριστός θα σας είχε φωτίσει τα σκοτεινά σημεία των επιστημών σας, οι απόστολοί του θα σας είχαν πει από πού βγαίνουν αυτές οι τεράστιες γραμμές αερίων ή μετάλλων σε τήξη , οι οποίες συνδέονται με πυρήνες που περιστρέφονται για να στερεοποιηθούν αναζητώντας μια θέση στον αιθέρα και που μερικές φορές μπαίνουν βιαίως σ' ένα σύστημα όταν συνδυάζονται μ' ένα άστρο, προσκρούουν πάνω του και το συντρίβουν με τη σύγκρουσή τους ή το καταστρέφουν με τη διάχυση των θανατηΦόρων

160


αερίων τους. Αντί να σας κάνει να ζήσετε προς τον Θεόν, ο άγιος Παύλος σας εξήγησε πώς η τροφή είναι ο μυστικός δεσμός όλων των δημιουργημάτων και ο εμφανής δεσμός όλων των έμψυχων ειδών. Σήμερα το μεγαλύτερο θαύμα θα ήταν να βρεθεί το τετράγωνο που ισούται με τον κύκλο, πρόβλημα που θεωρείτε αδύνατη τη λύση του και που αναμφίβολα έχει λυθεί στην πορεία των κόσμων με τη διατομή κάποιας μαθηματικής γραμμής, της οποίας οι περιελίξεις θα είναι ορατές για τα πνεύματα τα οποία έχουν Φθάσει στις ανώτερες σφαίρες. Πιστέψτε με , τα θαύματα είναι μέσα μας και όχι έξω από μας. Έτσι πραγματοποιούνται φυσικά γεγονότα που οι λαοί θεώρησαν υπερφυσικά. Ο Θεός δεν θα ήταν άδικος αν αποκάλυπτε την ισχύ του σε μερικές γενιές και αρνούνταν τις μαρτυρίες της σε άλλες; Η μπρούντζινη ράβδος ανήκει σε όλους. Ούτε ο Μωυσής, ούτε ο Ιακώβ, ούτε ο Ζωροάστρης, ούτε ο Παύλος, ούτε ο Πυθαγόρας, ούτε ο Σβέντενμποργκ, ούτε οι πιο σκοτεινοί ΑγγελιοΦόροι , ούτε οι πιο λαμπροί ΠροΦήτες του Θεού υπήρξαν ανώτεροι από αυτό που μπορείτε να είσαστε. Απλώς υπάρχουν για τα έθνη ώρες που στη διάρκειά τους αυτά έχουν πίστη . Αν η υλική επιστήμη έπρεπε να είναι ο σκοπός των ανθρώπινων προσπαθειών, ομολογείστε το, οι κοινωνίες, αυτές οι μεγάλες εστίες όπου συγκεντρώνονται οι άνθρωποι, θα ήταν πάντα κατά θεία πρόνοια διασκορπισμένες; Αν ο πολιτισμός ήταν ο σκοπός του Είδους, η νόηση θ' αφανιζόταν, θα παρέμενε καθαρά ατομική ; Το μεγαλείο όλων των εθνών που υπήρξαν μεγάλα βασιζόταν σε εξαιρέσεις: όταν η εξαίρεση έπαυε, η ισχύς πέθαινε. Οι Οραματιστές, οι ΠροΦήτε; , οι ΑγγελιοΦόροι δεν θα είχαν βοηθήσει την Επιστήμη αντί να στηρίζονται στην

1 6 1


Πίστη , δεν θα είχαν διεγείρει τα μυαλά σας αντί ν' αγγίζουν τις καρδιές σας; Όλοι ήρθαν για να ωθήσουν τα έθνη προς τον Θεό , όλοι κήρυξαν τον ιερό δρόμο λέγοντάς σας απλά λόγια που οδηγούν στο βασίλειο των ουρανών, όλοι πυρπολημένοι από αγάπη και πίστη , όλοι εμπνευσμένοι από αυτόν τον λόγο που πλανάται πάνω από τους πληθυσμούς, τους περισφίγγει, τους εμψυχώνει και τους ανυψώνει , δεν τον χρησιμοποίησαν για κανένα ανθρώπινο συμΦέρον. Οι μεγάλες διάνοιές σας, ποιητές, βασιλείς, επιστήμονες καταποντίσθηκαν στις πόλεις τους και η Έρημος τους σκέπασε με τους μανδύες της από άμμο, ενώ τα ονόματα αυτών των καλών ιερέων, που δοξάζονται ακόμα, επιπλέουν στις καταστροΦές. Δεν μπορούμε να συννενοηθούμε σε κανένα σημείο . 'Αβυσσοι μας χωρίζουν: εσείς είσαστε από την πλευρά του σκότους και εγώ ζω στο αληθινό φως. Αυτόν τον λόγο θέλατε; Τον λέω με χαρά, μπορεί να σας αλλάξει . Μάθετε, λοιπόν, υπάρχουν οι επιστήμες της ύλης και οι επιστήμες του πνεύματος. Εκεί όπου εσείς βλέπετε σώματα, εγώ βλέπω δυνάμεις που τείνουν οι μεν προς τις δε με μια γεννητική κίνηση . Για μένα ο χαρακτήρας των σωμάτων είναι ο δείκτης των αρχών και το σήμα των ιδιοτήτων τους. Αυτές οι αρχές γεννούν σχέσεις που σας διαφεύγουν και που συνδέονται με κέντρα. Τα διάφορα είδη στα οποία έχει κατανεμηθεί η ζωή είναι αστείρευτες πηγές που σχετίζονται μεταξύ τους. Στο κάθε είδος αντιστοιχεί η ειδική παραγωγή του . Ο άνθρωπος είναι αποτέλεσμα και αιτία, τροφοδοτείται, αλλά τροφοδοτεί με τη σειρά του. Αποκαλώντας τον Θεό δημιουργό , τον μειώνετε. Δεν δημιούργησε, όπως πιστεύετε , ούτε τα φυτά, ούτε τα ζώα, ούτε τ' άστρα. Θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει πολλά

162


μέσα; Δεν έδρασε με την ενότητα της σύνθεσης; Επίσης, έδωσε αρχές που θα έπρεπε ν' αναπτυχθούν, σύμφωνα με το γενικό του νόμο, ανάλογα με τα περιβάλλοντα στα οποία θα βρίσκονταν. Επομένως, δημιούργησε μια μόνον ουσία και την κίνηση, ένα μόνο φυτό , ένα μόνο ζώο, αλλά συνεχείς σχέσεις. Πράγματι , όλα τα συγγενή πράγματα συνδέονται μεταξύ τους με συναφείς σχέσεις και μια ακόρεστη ορμή έλκει την ζωή των κόσμων προς κέντρα, όπως η πείνα σας σπρώχνει όλους να τραφείτε. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα των συγγενών πραγμάτων που συνδέονται με ομοιότητες, δευτερεύων νόμος στον οποίο στηρίζονται οι δημιουργίες της σκέψης σας. Η μουσική , ουράνια τέχνη , είναι η εφαρμογή αυτής της αρχής: δεν πρόκειται για ένα σύνολο ήχων τους οποίους εναρμονίζει ο αριθμός; Ο ήχος δεν είναι μια τροποποίηση του αέρα, που συμπιέζεται , διαστέλλεται , αντανακλάται ; Γνωρίζετε τη σύνθεση του αέρα: άζωτο, οξυγόνο και διοξείδιο του άνθρακα. Εφόσον δεν πετυχαίνετε ήχο στο κενό , είναι σαφές ότι η μουσική και η ανθρώπινη φωνή είναι το αποτέλεσμα οργανωμένων χημικών ουσιών που ενώνονται με όμοιες ουσίες τις οποίες έχει προετοιμάσει μέσα σας η σκέψη σας και συντονίζει το φως, η μεγάλη τροφός της υδρογείου μας. Μπορέσατε να παρατηρήσετε τους σωρούς του νίτρου τους οποίους εναποθέτουν τα χιόνια, μπορέσατε να δείτε τις εκκενώσεις του κεραυνού και τα φυτά που εισπνέουν από τον αέρα τα μέταλλα τα οποία περιέχουν, χωρίς να συμπεράνετε ότι ο ήλιος συγχωνεύει και κατανέμει την έξοχη ουσία που τρέφει τα πάντα εδώ κάτω; Όπως είπε ο Σβέντενμποργκ, η γη είναι ένας άνθρωπος! Οι σημερινές σας επιστήμες, αυτό που σας κάνει μεγάλους στα ίδια σας τα

163


μάτια, είναι αθλιότητες δίπλα στις λάμψεις που πλημμυρίζουν τους Οραματιστές. Πάψτε, πάψτε να με ρωτάτε, οι γλώσσες μας είναι διαφορετικές. Για ένα λεπτό χρησιμοποίησα τη γλώσσα σας για να ρίξω φως πίστης στη ψυχή , για να σας δώσω ένα κομμάτι από τον μανδύα μου και να σας σύρω στις ωραίες περιοχές της Προσευχής. Ο Θεός πρέπει να κατέβει σε σας, δεν είστε εσείς που θα πρέπει ν' ανυψωθεί τε σ' αυτόν ! Αν η ανθρώπινη λογική εξάντλησε ευθύς την κλίμακα των δυνάμεών της επεκτείνοντας τον Θεό για ν' αποδείξει ότι υπάρχει χωρίς να το καταφέρει, δεν είναι προφανές ότι πρέπει ν' αναζητήσει άλλο δρόμο για να τον γνωρίσει ; Αυτός ο δρόμος υπάρχει μέσα μας. Ο Οραματιστής και ο Πιστός βρίσκουν μέσα τους πιο διεισδυτικά μάτια από τα μάτια που χρησιμοποιούμε για τα πράγματα της γης και αντιλαμβάνονται μιαν Αυγή . Ακούτε αυτή την αλήθεια; Οι πιο ακριβείς επιστήμες σας, οι πιο τολμηροί συλλογισμοί σας, τα πιο ωραία σας Φώτα είναι σύννεφα. Πάνω απ' αυτά είναι το Ιερό απ' όπου ξεπηδά το πραγματικό Φως.

Κάθησε και έμεινε σιωπηλή , χωρίς το ήρεμο πρόσωπό της να προδίδει την ελαφρότερη από τις τρεμούλες που καταλαμβάνουν τους ρήτορες ακόμα και μετά τους λιγότερο οργίλους αυτοσχεδιασμού ς τους.

Ο Βίλφριντ είπε στον κύριο Μπέκερ, σκύβοντας προς το αυτί του : - Ποιος της τα είπε; - Δεν ξέρω, απάντησε. - Ήταν πιο γλυκός στο Φαλμπέργκ, σκεφτόταν η

Μίνα. Η Σεραφίτα έτριψε τα μάτια με τα χέρια της και

είπε χαμογελώντας:

164


- Είσαστε πολύ σκεφτικοί, αυτό το βράδυ , κύριοι. Μας αντιμετωπίζετε, την Μίνα κι εμένα, όπως άνδρες με τους οποίους μιλά κανείς για πολιτική ή για εμπόριο, ενώ είμαστε νέες κοπέλες στις οποίες θα έπρεπε να διηγείσθε ιστορίες πίνοντας τσάι, όπως γίνεται στα ξενύχτια μας στη Νορβηγία. Ας δούμε, κύριε Μπέκερ, θα μου διηγηθείτε καμιά Σάγκα που δεν ξέρω; Την Σάγκα του ΦριθιόΦ, αυτό το χρονικό στο οποίο πιστεύετε και που μου το υποσχεθήκατε. Θα μας πείτε εκείνη την ιστορία όπου ο γιός ενός αγρότη έχει ένα καράβι που μιλά και έχει ψυχή ; Ονειρεύομαι την φρεγάδα Ελίντα! Τα νεαρά κορίτσια δεν θα έπρεπε να ταξιδεύουν μ' αυτήν τη νεράιδα με πανιά; - Αφού επανερχόμαστε στο Ζαρβί, είπε ο Βίλφριντ,

του οποίου τα μάτια ήταν προσηλωμένα στην ΣεραΦί τα όπως τα μάτια ενός κλέφτη κρυμμένου στην σκιά είναι προσηλωμένα στο μέρος όπου βρίσκεται ο θησαυρός, πείτε μου , γιατί δεν παντρεύεστε; - Γεννιέστε όλοι χήροι ή χήρες, απάντησε, όμως ο

γάμος μου είχε προετοιμασθεί από τότε που γεννήθηκα και είμαι αρραβωνιασμένη . . . - Με ποιον; είπαν όλοι ταυτοχρqνως. - Αφήστε μου το μυστικό μου , είπε. Σας υπόσχομαι ,

αν ο πατέρας μας το θέλει, να σας προσκαλέσω σ' αυτή τη μυστηριώδη γαμήλια τελετή . - Να είναι σύντομα! - Περιμένω.

Μια μακρόσυρτη σιωπή ακολούθησε αυτά τα λόγια. - Η άνοιξη ήρθε, είπε η Σεραφίτα, ο πάταγος των νε

ρών και των πάγων που σπάζουν αρχίζει, δεν χαιρετίσατε μόλις την πρώτη άνοιξη ενός καινούριου αιώνα;

165


Σηκώθηκε ακολουθούμενη από τον Βίλφριντ και πήγαν μαζί σ' ένα παράθυρο που είχε ανοίξει ο Δαβίδ. Μετά τη μακρά σιωπή του χειμώνα, τα βαθιά νερά αναταράσσονταν κάτω από τους πάγους και αντηχούσαν στο Φιόρδ σαν μουσική , γιατί υπάρχουν ήχοι που ο χώρος τους κάνει καθάριους και Φθάνουν στο αυτί σαν κύματα γεμάτα συγχρόνως φως και δροσιά. - Πάψτε, Βίλφριντ, πάψτε να γεννάτε κακές σκέψεις

που θα σας είναι επώδυνο ν' αντέξετε τον θρίαμβό τους. Ποιος δεν θα διάβαζε τις επιθυμίες σας στις σπίθες των βλεμμάτων σας; Είσαστε καλός, κάνετε ένα βήμα στο καλό; Δεν πηγαίνεις πέρα από τη δυνατότητα των ανθρώπων ν' αγαπούν, όταν θυσιάζεσαι πλήρως στην ευτυχία αυτής που αγαπάς; Υπακούστε με , θα σας οδηγήσω σ' ένα δρόμο όπου θ' αποκτήσετε όλα τα μεγαλεία τα οποία ονειρεύεσθε και όπου η αγάπη θα είναι πραγματικά άπειρη.

'Αφησε τον Βίλφριντ σκεφτικό . - Αυτό το γλυκό πλάσμα είναι στ' αλήθεια η προΦή

τισσα που μόλις πριν λίγο έριξε αστραπές με τα μάτια, που η ομιλία της κατακεραύνωσε τους κόσμους, που το χέρι της έστρεψε το δρεπάνι της αμφιβολίας ενάντια στις επιστήμες μας; Μήπως αποκοιμηθήκαμε για λίγα λεπτά; σκέΦθηκε. - Μίνα, είπε η Σεραφίτα επιστρέφοντας κοντά στην

κόρη του ιερέα, οι αετοί πετούν εκεί που είναι τα πτώματα, τα περιστέρια εκεί που είναι οι ζώσες πηγές, μέσα σε πράσινα και ειρηνικά σύδενδρα. Ο αετός ανεβαίνει στους ουρανούς, το περιστέρι κατεβαίνει από τον ουρανό. Πάψε να ριψοκινδυνεύεις σε μια περιοχή όπου δεν θα βρεις ούτε πηγές, ούτε σύδενδρα. Αν πριν λίγο δεν μπόρεσες ν' αντικρύσεις την άβυσσο χωρίς να

166


συντριβείς, Φύλαξε τις δυνάμεις σου γι' αυτόν που θα σ' αγαπήσει. Πήγαινε, καημένο κορίτσι , το ξέρεις , έχω αρραβωνιαστικιά.

Η Μίνα σηκώθηκε και πήγε μαζί με την ΣεραΦίτα στο παράθυρο όπου ήταν ο Βίλφριντ. Και οι τρεις άκουσαν τον Σιέγκ να σκιρτά κάτω από την προσπάθεια των νερών που ήταν ψηλότερα, που ξερίζωναν κιόλας δένδρα τα οποία είχαν παγιδευτεί στους πάγους . Το Φιόρδ είχε ξαναβρεί τη φωνή του. Οι χίμαιρες είχαν διαλυθεί. Όλοι θαύμασαν τη φύση η οποία απελευθερωνόταν από τα δεσμά της και έμοιαζε ν' απαντά με μια έξοχη συμφωνία στο Πνεύμα που η φωνή του την είχε μόλις ξυπνήσει.

Όταν οι τρεις φιλοξενούμενοι αυτού του μυστηριώδους όντος έφυγαν, ήταν γεμάτοι από αυτό το ασαΦές συναίσθημα, που δεν είναι ούτε λήθαργος, ούτε νάρκη , ούτε θάμβωμα, αλλά λίγο απ' όλα, που δεν είναι ούτε το λυκόφως, ούτε το λυκαυγές, αλλά που δημιουργεί δίψα για το φως. Όλοι σκέφτονταν. - Αρχίζω να πιστεύω ότι είναι Πνεύμα κρυμμένο

κάτω από ανθρώπινη μορφή , είπε ο κύριος Μπέκερ. Ο Βίλφριντ, που συνήλθε, ήρεμος και πεισμένος,

δεν ήξερε πώς ν' αντιπαλέψει δυνάμεις τόσο θεία μεγαλοπρεπείς.

Η Μίνα σκεφτόταν: - Γιατί δεν θέλει να τον αγαπώ;

167


5

ΟΙ ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ

Υπάρχει στον άνθρωπο ένα φαινόμενο που απελπίζει τα βαθυστόχαστα πνεύματα τα οποία θέλουν να βρουν ένα νόημα στην πορεία των κοινωνιών και να δώσουν νόμους προόδου στην κίνηση της νόησης. Όσο σοβαρό κι αν είναι ένα γεγονός και αν μπορούσαν να υπάρξουν υπερφυσικά γεγονότα, όσο μεγαλειώδες κι αν ήταν κάποιο θαύμα που θα πραγματοποιούνταν δημοσίως, η αστραπή αυτού του γεγονότος, ο κεραυνός αυτού του θαύματος θα καταποντιζόταν στον ηθικό ωκεανό του οποίου η επιΦάνεια, η οποία έχει ελάχιστα διαταραχθεί από κάποιο σύντομο παΦλασμό, ξαναποκτά αμέσως τις συνηθισμένες της διακυμάνσεις.

Για ν' ακουσθεί καλύτερα, η Φωνή περνά από το στόμα του Ζώου ; Το Χέρι γράφει χαρακτήρες στις ζωοφόρους της αίθουσας όπου ευωχούται η Αυλή ; Το Μάτι φωτίζει τον ύπνο του βασιλιά; Ο ΠροΦήτης μόλις εξήγησε το όνειρο; Ο μνημονευθείς Νεκρός εγείρεται σε φωτεινές περιοχές όπου ξαναζούν οι ιδιότητες; Το Πνεύμα συντρίβει την Ύλη στα πόδια της μυστικής κλίμακας των Επτά Πνευματικών Κόσμων που έχουν

168


σταματήσει οι μεν πάνω στους δε στο χώρο και αποκαλύπτονται μέσα από φωτεινά κύματα τα οποία πέφτουν σχηματίζοντας καταρράκτες στα σκαλιά του ουράνιου Νάρθηκα; Όσο βαθιά κι αν είναι η εσωτερική Αποκάλυψη , όσο ορατή κι αν είναι η εξωτερική Αποκάλυψη , την επαύριο ο Βαλαάμ αμφιβάλλει για την γαϊδούρα του και για τον ίδιο, ο Φαραώ και ο Βαλτάσαρ βάζουν δυο Οραματιστές, τον Μωυσή και τον Δανιήλ να σχολιάζουν τον Λόγο. Το Πνεύμα έρχεται, μεταφέρει τον άνθρωπο πάνω από τη γη , ανυψώνει γι' αυτόν τις θάλασσες, τον κάνει να βλέπει τον βυθό, του δείχνει τα είδη που έχουν εξαφανισθεί, του εμψυχώνει τα αποξηραμένα κόκκαλα που γεμίζουν με την σκόνη τους τη μεγάλη κοιλάδα: ο Απόστολος γράφει την Αποκάλυψη ! Είκοσι αιώνες μετά, η ανθρώπινη επιστήμη επιδοκιμάζει τον απόστολο και μεταφράζει τις εικόνες του σε αξιώματα. Τι σημασία έχει ! Η μάζα συνεχίζει να ζει όπως ζούσε χθες, όπως ζούσε στην πρώτη Ολυμπιάδα, όπως ζούσε την επαύριο της δημιουργίας ή την παραμονή της μεγάλης καταστροφής. Η Αμφιβολία καλύπτει τα πάντα με τα κύματά της. Τα ίδια κύματα κτυπούν με την ίδια κίνηση τον ανθρώπινο γρανίτη που χρησιμεύει ως όριο στον ωκεανό της νόησης. Ο άνθρωπος, αφού αναρωτηθεί αν είδε αυτό που είδε, αν άκουσε καλά τα λόγια που ειπώθηκαν, αν το γεγονός ήταν γεγονός, αν η ιδέα ήταν ιδέα, ξαναπαίρνει το δρόμο του , σκέφτεται τις υποθέσεις του , υπακούει δεν ξέρω ποιον υπηρέτη που ακολουθεί το Θάνατο , υπακούει στη λήθη , η οποία με το μαύρο μανδύα της σκεπάζει μια παλιά Ανθρωπότητα, την οποία η καινούρια ανθρωπότητα δεν τη θυμάται καθόλου. Ο Άνθρωπος δεν σταματά να προχωρά, να βαδίζει , ν' αναπτύσσεται σαν φυτό

169


μέχρι τη μέρα που ο Πέλεκυς τον κτυπά. Αν αυτή η ισχύς του κύματος, αν αυτή η υψηλή πίεση των πικρών νερών εμποδίζει κάθε πρόοδο , αναμφίβολα αποτρέπει επίσης και τον θάνατο. Από τα ανώτερα όντα τα Πνεύματα που έχουν προετοιμασθεί για την πίστη αντιλαμβάνονται μόνον την μυστική κλίμακα του Ιακώβ.

Αφού άκουσε την απάντηση όπου η Σεραφίτα, την οποία είχαν ρωτήσει τόσο σοβαρά, είχε ξετυλίξει τη θεία Έκταση , όπως ένα εκκλησιαστικό όργανο γεμίζει μια εκκλησία με τον μυκηθμό του και αποκαλύπτει το μουσικό σύμπαν λούζοντας με τους βαρείς ήχους του τους πιο απρόσιτου ς θόλους, παίζοντας όπως το Φως με τα πιο ελαφρά άνθη των κιονόκρανων, ο Βίλφριντ επέστρεψε σπίτι του πολύ τρομαγμένος γιατί είχε δει τον κόσμο να σωριάζεται σε ερείπια και πάνω σ' αυτά τα ερείπια άγνωστες λάμψεις, που εκχέονταν κατά κύματα από τα χέρια αυτής της νέας κοπέλας. Την επομένη σκεφτόταν ακόμα αυτά τα πράγματα, αλλά ο τρόμος είχε ηρεμήσει· δεν ένιωθε ούτε κατεστραμμένος, ούτε αλλαγμένος, τα πάθη του , οι ιδέες του , αφυπνίζονταν δροσερές και σθεναρές. Πήγε να γευματίσει στο σπίτι του κυρίου Μπέκερ και τον βρήκε βυθισμένο όλο σοβαρότητα στην ΠΡ ΑΓΜΑΤΕΙΑ ΤΩΝ ΜΑΓΓ ΑΝΕΙΩΝ, την οποία ξεΦύλλιζε από το πρωί για να καθησυχάσει τον φιλοξενούμενό του . Με την παιδιάστικη καλή πίστη του μορφωμένου , ο ιερέας είχε διπλώσει τις σελίδες όπου ο Ζαν Βιέρ ανέφερε αυθεντικές αποδείξεις που αποδείκνυαν τη δυνατότητα των γεγονότων τα οποία είχαν συμβεί την προηγουμένη , γιατί για τους θεολόγους μια ιδέα είναι γεγονός, όπως τα μεγαλύτερα γεγονότα είναι απλώς μια ιδέα γι' αυτούς. Στο πέμπτο Φλυτζάνι τσάι που ήπιαν αυτοί οι δυο φιλόσοφοι , το μυ-

170


στηριώδες βραδυνό έγινε κάτι το φυσικό . Οι ουράνιες αλήθειες έγιναν περισσότερο ή λιγότερο δυνατοί και επιδεκτικοί εξέτασης συλλογισμοί. Η ΣεραΦίτα τους φάνηκε μια μάλλον εύγλωττη κοπέλα· έπρεπε να λάβουν υπόψη τους ότι διέθετε μαγευτική φωνή , θελκτική ομορφιά, σαγηνευτικές χειρονομίες, όλα αυτά τα ρητορικά μέσα με τη χρήση των οποίων ένας ηθοποιός βάζει σε μια φράση ένα κόσμο αισθημάτων και σκέψεων, ενώ στην πραγματικότητα η φράση είναι συχνά κοινότοπη. - Μπα, είπε ο καλός ιερέας κάνοντας μια μικρή φι

λοσοφική γκριμάτσα ενώ άλειφε ένα στρώμα αλατισμένου βουτύρου στη φέτα του , η τελευταία λέξη αυτών των ωραίων αινιγμάτων βρίσκεται έξι πόδια κάτω από τη γη . - Εντούτοις, είπε ο Βίλφριντ βάζοντας ζάχαρη στο

τσάι του , δεν αντιλαμβάνομαι πώς μια νέα κοπέλα δέκα έξι ετών μπορεί να ξέρει τόσα πράγματα, γιατί ο λόγος της συνέθλιψε τα πάντα σαν σε μάγγανο. - Μα διαβάστε, λοιπόν, είπε ο ιερέας, την ιστορία

της νεαρής Ιταλίδας που από ηλικία δώδεκα ετών μιλούσε σαράντα δύο γλώσσες, αρχαίες όπως και σύγχρονες, και την ιστορία εκείνου του μοναχού που από την οσμή μάντευε την σκέψη ! Υπάρχουν στον Ζαν Βιέρ και σε καμιά δωδεκαριά πραγματείες, που θα σας δώσω να διαβάσετε, χιλιάδες αποδείξεις. - Σύμφωνοι, αγαπητέ ιερέα, αλλά για μένα η Σερα

φίτα είναι μια θεία γυναίκα που θέλω να την κατέχω. - Τα πάντα σ' αυτήν είναι νόηση , απάντησε διστα

κτικά ο κύριος Μπέκερ. Πέρασαν μερικές μέρες στη διάρκεια των οποίων

το χιόνι στις κοιλάδες έλιωσε ανεπαίσθητα, το πράσινο των δασών φύτρωσε όπως η καινούρια χλόη, η Νορβη-

1 7 1


γική Φύση καλλωπίσθηκε για τη γαμήλια τελετή τ η :: μιας μέρας. Τις στιγμές αυτές που ο μαλακός καιρό; [

πέτρεπε να βγαίνουν οι άνθρωποι από τα σπίτια τους, η Σεραφίτα παρέμενε στη μοναξιά της. Έτσι το πάθος του Βίλφριντ μεγάλωσε από την έξαψη την οποία προκαλεί η γειτνίαση με μια αγαπημένη γυναίκα που ωστόσο δεν την έβλεπε. Όταν αυτό το εκπληκτικό πλάσμα δέχθηκε την Μίνα, η Μίνα αναγνώρισε σ' αυτήν τα σημάδια Φθοράς από μια εσωτερική φωτιά: η φωνή της είχε γίνει βαθιά, το χρώμα του προσώπου είχε αρχίσει να ξανοίγει και αν μέχρι τότε οι ποιητές είχαν συγκρίνει τη λευκότητα μ' εκείνη των διαμαντιών, η δική της είχε τη λάμψη των τοπαζιών. - Την είδατε; είπε ο Βίλφριντ που περιφερόταν γύρω

από το Σουηδικό πύργο περιμένοντας την επιστροΦή της Μίνας. - Θα τον χάσουμε, απάντησε η νέα κοπέλα που τα

μάτια της γέμισαν δάκρυα. - Δεσποινίς, Φώναξε ο ξένος συγκρατώντας την έν

ταση της φωνής την οποία διεγείρει ο θυμός, μην παίζετε μαζί μου . Δεν μπορείτε ν' αγαπάτε την Σεραφίτα παρά όπως μια νέα κοπέλα αγαπά μια άλλη κοπέλα και όχι με την αγάπη που μου εμπνέει. Αγνοείτε τον κίνδυνο που θα διατρέχατε αν προκαλούσατε δικαιολογημένα την ζήλεια μου . Γιατί δεν μπορώ να πάω κοντά της; Εσείς είστε που μου δημιουργείτε εμπόδια; - Αγνοώ, απάντησε η Μίνα φαινομενικά ήρεμη , αλ

λά βορά ενός βαθιού τρόμου , με ποιο δικαίωμα βολιδοσκοπείτε έτσι την καρδιά μου . Ναι , τον αγαπώ, είπε ξαναβρίσκοντας την τόλμη των πεποιθΊΊσεων για να εξομολογηθεί τη θρησκεία της καρδιάς της. Όμως, η ζήλεια μου , τόσο φυσική όταν αγαπά κανείς, δεν φο-

1 72


βάται εδώ κανέναν. Δυστυχώς! ζηλεύω ένα κρυφό αίσθημα που τον απορροΦά. Ανάμεσα σ' αυτόν και σε μένα υπάρχουν αποστάσεις που δεν θα μπορούσα να διασχίσω. Θα ήθελα να ξέρω αν τ' αστέρια ή εγώ τον αγαπούμε περισσότερο, ποιος από μας θα θυσιαζόταν πιο πρόθυμα για την ευτυχία του ; Γιατί να μην είμαι ελεύθερη να διακηρύξω το πάθος μου ; Μπροστά στο θάνατο, μπορούμε να ομολογούμε τις προτιμήσεις μας και , κύριε, ο Σεραφίτους θα πεθάνει. - Μίνα, κάνετε λάθος, η σειρήνα που τόσο συχνά

έχω λούσει με τις επιθυμίες μου και που αΦήνεται να την θαυμάζουν ξαπλωμένη φιλάρεσκα στο καναπέ της, χαριτωμένη , αδύναμη και παραπονιάρα, δεν είναι ένας νέος άνδρας. - Κύριε, απάντησε η Μίνα ταραγμένη , εκείνος που

το δυνατό του χέρι με οδήγησε στο Φαλμπέργκ, σ' αυτό το soeler που το προστατεύει ο Σκούφος από Πάγο, εκεί, είπε δείχνοντας την κορυφή , δεν είναι ούτε μια αδύναμη νέα κοπέλα. Αχ, αν τον είχατε ακούσει να λέει προφητείες! Η ποίησή του ήταν η μουσική της σκέψης. Μια νέα κοπέλα δεν θα είχε ξεδιπλώσει τους βαρείς ήχους της φωνής που μου συγκίνησαν τη ψυχή . - Όμως, ποια βεβαιότητα έχετε; είπε ο Βίλφριντ. - Καμιά άλλη εκτός από εκείνη της καρδιάς, απάντη-

σε συγχυσμένη η Μίνα σπεύδοντας να διακόψει τον ξένο. - Καλά, λοιπόν, εγώ, Φώναξε ο Βίλφριντ ρίχνοντας

στην Μίνα το τρομακτικό βλέμμα της επιθυμίας και της ηδυπάθειας που σκοτώνουν, εγώ που ξέρω πόσο ισχυρή είναι η κυριαρχία της πάνω μου , θα σας αποδείξω το λάθος σας.

Εκείνη την στιγμή που οι λέξεις πιέζονταν στη

173


γλώσσα του Βίλφριντ, τόσο ζωηρά όσο οι ιδέες ξεχείλιζαν στο κεΦάλι του , είδε την ΣεραΦίτα να βγαίνει από τον Σουηδικό πύργο ακολουθούμενη από τον Δαβίδ . Αυτή η εμφάνιση ηρέμησε την ταραχή του . - Κοιτάξτε, είπε, μόνον μια γυναίκα μπορεί να έχει

αυτή τη χάρη και αυτή την απαλότητα. - Υποφέρει και κάνει περίπατο για τελευταία φορά,

είπε η Μίνα. Ο Δαβίδ έφυγε μ' ένα νεύμα της κυράς του , που

μπροστά της ήρθαν ο Βίλφριντ και η Μίνα. - Ας πάμε μέχρι τους καταρράκτες του Σιέγκ, τους

είπε αυτό το πλάσμα εκδηλώνοντας μια από αυτές τις επιθυμίες του αρρώστου στις οποίες σπεύδουμε να υπακούσουμε.

Μια ελαφριά, λευκή καταχνιά σκέπαζε τις κοιλάδες και τα βουνά του Φιόρδ, που οι ακτινοβόλες σαν άστρα κορυφές του την διαπερνούσαν κάνοντάς την να μοιάζει με γαλαξία σε κίνηση . Ο ήλιος φαινόταν μέσα από αυτόν τον γήινο καπνό σαν μια σφαίρα πυρακτωμένου σιδήρου . Παρά τα τελευταία παιχνίδια του χειμώνα, μερικές ριπές χλιαρού αέρα φορτωμένες τις ευωδιές της σημύδας, που ήταν κιόλας στολισμένη με το ξανθό της χνούδι και γεμάτες από τα αρώματα τα οποία ανέδιδαν τα κωνοφόρα δένδρα, που οι μεταξωτοί τους θύσανοι είχαν ανανεωθεί , αυτές οι αύρες τις οποίες θέρμαιναν το θυμίαμα και οι στεναγμοί της γης, μαρτυρούσαν την ωραία άνοιξη του βορρά, σύντομη χαρά της πιο μελαγχολικής φύσης. Ο άνεμος άρχιζε να σηκώνει αυτό το πέπλο από σύννεφα που απέκρυπτε εν μέρει τη θέα του κόλπου . Τα πουλιά τραγουδούσαν. Ο Φλοιός των δένδρων, όπου ο ήλιος δεν είχε στεγνώσει το δρόμο της πάχνης η οποία είχε σταλάξει σε ρυάκια

174


που κελαρύζουν, έτερπε την όραση με φανταστικά σχήματα. Και οι τρεις βάδιζαν σιωπηλοί κατά μήκος του γυαλού . Μόνον ο Βίλφριντ και η Μίνα παρατηρούσαν αυτό το θέαμα, μαγευτικό για όσους είχαν υποστεί τη μονοτονία αυτού του τοπίου το χειμώνα. Ο σύντροφός τους βάδιζε σκεφτικός σαν να προσπαθούσε να διακρίνει μια φωνή από αυτή τη συναυλία. ΈΦθασαν στην άκρη των βράχων ανάμεσα από τους οποίους ξεχυνόταν ο Σιέγκ, στην άκρη του περιστοιχισμένου από γέρικα έλατα μακριού δρόμου που η πορεία του χειμάρρου είχε χαράξει κυματιστά μέσα στο δάσος, μονοπάτι που το σκέπαζαν μικρές αψίδες με δυνατά ραβδώματα όπως των καθεδρικών ναών. Από εδώ αποκαλυπτόταν ολόκληρο το Φιόρδ και η θάλασσα σπινθηροβολούσε στον ορίζοντα σαν ατσάλινη λεπίδα. Εκείνη την στιγμή , η καταχνιά που διαλύθηκε άφησε να φανεί ο γαλανός ουρανός. Παντού στις κοιλάδες, γύρω από τα δένδρα, κυμάτιζαν στον αέρα σπινθηροβόλα ψήγματα, σκόνη από διαμάντια που τα σάρωσε μια δροσερή αύρα, εξαίσιες σφενδόνες δακτυλιδιού από σταγόνες που κρεμιούνταν στην άκρη των κλαδιών σαν πυραμίδες. Ο χείμαρρος κυλούσε ψηλότερά τους. Από το σεντόνι του ξέφευγε ένας ατμός τον οποίο έβαφε μ' όλες τις αποχρώσεις του φωτός ο ήλιος, του οποίου οι ακτίνες αποσυνθέτονταν σχεδιάζοντας ταινίες με επτά χρώματα, κάνοντας να ξεπηδούν φωτιές από χιλιάδες πρίσματα των οποίων οι αντανακλάσει ς συγκρούονταν μεταξύ τους. Αυτό το άγριο κρηπίδωμα ήταν σκεπασμένο μ' ένα χαλί από πολλά είδη λειχήνων, ωραίο ύΦασμα που το έκανε στιλπνό η υγρασία και που έμοιαζε με μεγαλοπρεπές μεταξωτό σκέπασμα. Ανθισμένα κιόλας ρύκια στεφάνωναν τους βράχους με τις επιδέξια

175


πλεγμένες γιρλάντες τους. Όλα τα κινητά φυλλώματα που τα έλκυε η δροσιά των νερών άφηναν να κρέμεται πάνω από τα νερά η κόμη τους. Τα κωνοφόρα δένδρα έσειαν τις δαντέλες τους χαϊδεύοντας τα πεύκα, που ήταν ακίνητα σαν συνοφρυωμένοι γέροι. Αυτό το ντύμα από άΦθονα φυλλώματα ερχόταν σ' αντίθεση τόσο με την αυστηρότητα των γέρικων κιονοστοιχιών τις οποίες σχημάτιζαν τα κλιμακωτά πάνω στα βουνά δάση όσο και με το μεγάλο σεντόνι του Φιόρδ , που ήταν απλωμένο στα πόδια των τριών θεατών και όπου ο χείμαρρος έπνιγε την παραφορά του . Τέλος, η θάλασσα πλαισίωνε αυτή τη σελίδα την οποία είχε γράψει ο μεγαλύτερος από όλους τους ποιητ'ές, το τυχαίο , στο οποίο 0-

φείλεται το ανακάτωμα της δημιουργίας που μοιάζει να έχει εγκαταλειΦθεί στον εαυτό της. Το Ζαρβί ήταν ένα σημείο χαμένο σ' αυτό το τοπίο , σ' αυτή την απεραντοσύνη , εξαίσια όπως καθετί που έχοντας απλώς μια εφήμερη ζωή προσφέρει μια σύντομη εικόνα της τελειότητας, γιατί σύμφωνα μ' ένα νόμο, που είναι μοιραίος μόνον στα μάτια μας, οι φαινομενικά ολοκληρωμένες δημιουργίες, αυτή η αγάπη των καρδιών μας και των βλεμμάτων μας, έχουν μόνον μια άνοιξη εδώ κάτω. Στην κορυφή αυτού του βράχου, αυτά τα τρία όντα μπορούσαν σίγουρα να πιστέψουν ότι ήταν τα μόνα στον κόσμο. - Τι τέρψη ! Φώναξε ο Βίλφριντ. - Η φύση έχει τους ύμνους της , είπε η ΣεραΦίτα. Αυ-

τή η μουσική δεν είναι θεσπέσια; Ομολογήστε το, Βίλφριντ! Καμιά από τις γυναίκες που γνωρίσατε δεν μπόρεσε να δημιουργήσει ένα τόσο μεγαλοπρεπές καταφύγιο ! Εδώ νιώθω ένα αίσθημα που σπάνια το εμπνέει το θέαμα των πόλεων και που θα με οδηγούσε να

1 76


μείνω ξαπλωμένη ανάμεσα σ' αυτά τα χόρτα που ήρθαν τόσο γρήγορα. Εδώ, με τα μάτια στον ουρανό, την καρδιά ανοικτή , χαμένη μέσα στην απεραντοσύνη, θα αΦηνόμουν ν' ακούσω τον στεναγμό του άνθους που έχοντας μόλις απελευθερωθεί από την πρωτόγονη φύση του θα ήθελε να τρέξει και τις κραυγές της υπερβόρειας νήσσας που ανυπομονεί γιατί δεν έχει ακόμα παρά μόνον φτερούγες, σκεφτόμενη τις επιθυμίες του ανθρώπου που έχει τα πάντα και που ωστόσο κι αυτός επιθυμεί ! Όμως, αυτά, Βίλφριντ, είναι γυναικεία ποίηση ! Εσείς αντιλαμβάνεσθε μια ηδυπαθή σκέψη σ' αυτή την καταχνιασμένη υγρή έκταση, σ' αυτά τα κεντημένα πέπλα όπου η Φύση παίζει σαν φιλάρεσκη αρραβωνιαστικιά και σ' αυτή την ατμόσφαιρα όπου αρωματίζει για τους υμεναίους της την πρασινωπή της κόμη. Θα θέλατε να δείτε τη μορφή μιας ναϊάδας σ' αυτό το ημιδιαφανές ύφασμα από ατμούς; Και κατά τη γνώμη σας, θα έπρεπε ν' ακούω την αρσενική φωνή του Χειμάρρου . - Η αγάπη δεν είναι εδώ, όπως μια !fέλισσα στον

κάλυκα ενός άνθους; απάντησε ο Βίλφριντ, ο οποίος διακρίνοντας για πρώτη φορά σ' αυτήν τα ίχνη ενός γήινου αισθήματος πίστεψε πως η στιγμή ήταν ευνοϊκή για να εκφράσει την Φλογερή του: τρυφερότητα. - Επιμένετε, λοιπόν; απάντησε γελώντας η Σεραφίτα

που η Μίνα την είχε αφήσει μόνη της . Το παιδί σκαρφάλωνε σ' ένα βράχο όπου είχε δει

γαλάζια σαξίφραγα. - Επιμένω, επανέλαβε ο Βίλφριντ. Ακούστε με, είπε

ρίχνοντάς της ένα δεσποτικό βλέμμ� που έπεσε πάνω σε μια πανοπλία από διαμάντι, αγνοείτε ποιος είμαι , τι μπορώ και τι θέλω . Μην απορρίπτετε την τελευταία

177


μου προσευχή ! Γίνετε δική μου για την ευτυχία του κόσμου που Φέρνετε στην καρδιά σας! Γίνετε δική μου για να έχω καθαρή συνείδηση , για ν' αντηχήσει μια ουράνια φωνή στ' αυτιά μου εμπνέοντάς μου το καλό στο μεγάλο εγχείρημα που έχω αναλάβει σπρωγμένος από το μίσος μου για τα έθνη , αλλά που θα το εκπλήρωνα για την ευημερία τους, αν με συνοδεύατε! Ποια ωραία αποστολή θα δίνατε στην αγάπη , ποιον ωραίο ρόλο μπορεί να ονειρευτεί μια γυναίκα; Έχω έρθει σ' αυτά τα μέρη μελετώντας ένα μεγάλο σχέδιο . - Και θα θυσιάζατε τα μεγαλεία για μια πολύ απλή

νέα κοπέλα την οποία θα αγαπούσατε και που θα σας οδηγήσει σ' έναν ήσυχο δρόμο. - Τι σημασία έχει; Εγώ θέλω μόνον εσάς, απάντησε

συνεχίζοντας την ομιλία του . Μάθετε το μυστικό μου . Διέσχισα όλο το Βορρά, αυτό το μεγάλο εργαστήρι όπου σφυρηλατούνται οι νέες φυλές που εξαπλώνονται πάνω στη γη σαν ανθρώπινα σεντόνια επιφορτισμένα να δροσίσουν τους γερασμένους πολιτισμούς. Θα ήθελα ν' αρχίσω το έργο μου σ' ένα από αυτά τα σημεία, να κατακτήσω χάρη στη δύναμη και την εξυπνάδα την κυριαρχία πάνω σ' ένα μη ανεπτυγμένο λαό, να τον διαπαιδαγωγήσω στις μάχες, να επιχειρήσω τον πόλεμο, να τον επεκτείνω σαν πυρκαγιά, να καταβροχθίσω την Ευρώπη υποσχόμενος ελευθερία στους μεν, πλιάτσικο στους δε , δόξα στον ένα, απόλαυση στον άλλο, όμως, παραμένοντας εγώ ο ίδιος η μορφή του Πεπρωμένου , αδυσώπητος και σκληρός, βαδίζοντας σαν την καταιγίδα που αφομοιώνει από την ατμόσφαιρα όλα τα μόρια από τα οποία αποτελείται ο κεραυνός, καταβροχθίζοντας ανθρώπους σαν αδηΦάγος τύραννος. Έτσι θα έχω κατακτήσει την Ευρώπη , αυτή βρίσκεται σε μια

1 78


εποχή όπου περιμένει αυτό τον νέο Μεσσία που πρέπει να ερημώσει τον κόσμο για να ξαναφτιάξει τις κοινωνίες. Η Ευρώπη θα πιστεύει πια μόνον σ' εκείνον που θα την συντρίψει κάτω από τα πόδια του . Μια μέρα, οι ποιητές, οι ιστορικοί θα δικαιολογήσουν την ζωή μου , θα με μεγαλύνουν, θα δανεισθούν τις ιδέες μου , από μένα για τον οποίο αυτό το τεράστιο αστείο , που γράφτηκε με αίμα, δεν είναι παρά εκδίκηση. Όμως, αγαπητή ΣεραΦίτα, οι παρατηρήσεις μου μ' έκαναν να σιχαθώ τον Βορρά, η βία εδώ είναι πολύ τυΦλή και νιώθω δίψα για τις Ινδίες! Η μονομαχία μου με μια εγωιστική , δειλή και κερδοσκοπική κυβέρνηση με γοητεύει ακόμα περισσότερο. Έπειτα είναι πιο εύκολο να συγκινήσεις τη φαντασία λαών που μένουν στους πρόποδες του Καυκάσου παρά να πείσεις το πνεύμα των παγωμένων χωρών όπου είμαστε. Λοιπόν , νιώθω την επιθυμία να διασχίσω τις Ρωσικές στέπες, να Φθάσω στα σύνορα της Ασίας, να την καλύψω μέχρι τον Γάγγη με τον θριαμβεύοντα ανθρώπινο κατακλυσμό μου και εκεί θ' ανατρέψω την Αγγλική ισχύ . Επτά άνθρωποι έχουν κιόλας πραγματοποιήσει αυτό το σχέδιο σε διαφορετικές εποχές. Θα ανανέωνα την Τέχνη , όπως έκαναν οι Σαρακηνοί τους οποίους εξαπέλυσε ο Μωάμεθ στην Ευρώπη ! Δεν θα ήμουν ένας άσημος βασιλιάς σαν εκείνους που κυβερνούν σήμερα τις παλιές επαρχίες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, οι οποίοι είναι σε διαμάχη με τους υπηκόους τους για κάποιο τελωνειακό δικαί(�'μα. Όχι, τίποτα δεν θα σταματήσει ούτε τον κεραυνι' των βλεμμάτων μου , ούτε τη θύελλα των λόγων μου ! Τα πόδια μου, όπως τα πόδια του Τσέγκις Χαν, θα καλύψουν το ένα τρίτο της υδρογείου, το χέρι μου θα κυριεύσει την Ασία, όπως την έχει κιόλας αρπάξει το χέρι

179


του Οράνγκ Ζεμπ. Γίνετε συντρόφισσα μου, καθήστε, ωραία και λευκή μορΦή, πάνω σε θρόνο. Δεν αμΦέβαλα ποτέ για την επιτυχία, αλλά αν είστε στην καρδιά μου, είμαι σίγουρος γι' αυτήν ! - Έχω κιόλας βασιλέψει, είπε η Σεραφίτα.

Αυτή η λέξη ήταν σαν κτύπημα τσεκουριού από επιδέξιο ξυλοκόπο στα πόδια ενός νεαρού δένδρου που πέφτει αμέσως. Μόνον οι άνδρες μπορούν να ξέρουν τη λύσσα την οποία προκαλεί μια γυναίκα στη ψυχή ενός άνδρα, που θέλει να δείξει σ' αυτή την αγαπημένη γυναίκα τη δύναμή του ή την εξουσία του , την εξυπνάδα του ή την ανωτερότητά του , όταν η φιλάρεσκη σκύβει το κεφάλι και λέει: «Αυτό δεν είναι τίποτα!» , όταν αυτή κάνοντας την αδιάφορη χαμογελά και λέει: «Αυτό το ξέρω!» , όταν γι' αυτήν η δύναμη είναι μικροπρέπεια. - Πώς, φώναξε ο Βίλφριντ απελπισμένος, τα πλούτη

των τεχνών, τα πλούτη των κόσμων, τα μεγαλεία μιας αυλής . . .

Τον σταμάτησε μ' ένα ζάρωμα και μόνον των χειλιών της και είπε: - Όντα πιο ισχυρά από εσάς μου έχουν προσφέρει

περισσότερα. - Ε, λοιπόν, δεν έχεις ψυχή , αν δεν σε γοητεύει η

προοπτική να παρηγορήσεις έναν μεγάλο άνδρα που θα θυσιάσει για σένα τα πάντα προκειμένου να ζήσει μαζί σου σ' ένα σπιτάκι στις όχθες μιας λίμνης! - Όμως μ. ( (Ό'απούν με μια αγάπη χωρίς όρια. - Ποιος; ψ, ;ιναξε ο Βίλφριντ προχωρώντας με μια

φρενιτιώδη κίνηση προς την ΣεραΦίτα για να την ρίξει στους αφρισμένους καταρράκτες του Σ ιέγκ.

Τον κοίταξε, το χέρι του χαλάρωσε· του έδειξε την

180


Μίνα που έτρεχε εδώ κι εκεί λευκή και ρόδινη , όμορφη σαν τα λουλούδια που κρατούσε στο χέρι. - Παιδί! είπε η Σεραφίτα πηγαίνοντας να τη συναν

τήσει. Ο Βίλφριντ έμεινε στην κορΦή του βράχου , ακίνη

τος σαν άγαλμα, χαμένος στις σκέψεις του , θέλοντας ν' αφεθεί να τον παρασύρει το ρεύμα του Σιέγκ σαν ένα από τα πεσμένα δένδρα τα οποία περνούσαν κάτω από τα μάτια του και χάνονταν στον κόλπο. - Τα μάζεψα για σένα, είπε η Μίνα που πρόσφερε το

μπουκέτο της στο λατρευτό ον. Ένα απ' αυτά, τούτο δω, είπε δείχνοντάς του ένα λουλούδι, είναι παρόμοιο μ' εκείνο που βρήκαμε στο Φαλμπέργκ.

Ο ΣεραΦίτους κοίταξε διαδοχικά το λουλούδι και την Μίνα. - Γιατί μου κάνεις αυτή την ερώτηση , αμφιβάλλεις

για μένα; - Όχι, είπε η νέα κοπέλα, η εμπιστοσύνη μου για

σένα είναι άπειρη . Αν είσαι για μένα πιο ωραίος από αυτή την ωραία φύση , μου φαίνεσαι επίσης πιο έξυπνος απ' ό,τι ολόκληρη η ανθρωπότητα. Όταν σε είδα, νόμισα ότι είχα προσευχηθεί στον Θεό . Θα ήθελα . . . - Τι ; είπε ο Σεραφίτους ρίχνοντάς της ένα βλέμμα με

το οποίο αποκάλυπτε στη νεαρή κοπέλα την τεράστια έκταση που τους χώριζε. - Θα ήθελα να υποφέρω αντί για σένα . . . - Να το πιο επικίνδυνο πλάσμα, σκέΦθηκε ο Σερα-

Φίτους. Είναι , λοιπόν, εγκληματική σκέψη που θέλω να σου την παρουσιάσω, ω Θεέ μου ! -Δεν θυμάσαι πια τι σου είπα εκεί ψηλά; συνέχισε απευθυνόμενος στη νέα κοπέλα και δείχνοντάς της την κορυΦή του Σκούφου από Πάγο.

18 ]


- Να που ξανάγινε τρομερός, σκέΦθηκε η Μίνα τρέμοντας από φόβο.

Η φωνή του Σιέγκ συνόδεψε τις σκέψεις αυτών των τριών όντων, που έμειναν για μερικές στιγμές σ' έναν προεξέχοντα εξώστη από βράχους, ενωμένα αλλά να τα χωρίζουν άβυσσοι στον Πνευματικό Κόσμο. - Ε, λοιπόν , Σεραφίτους, δίδαξέ με, είπε η Μίνα με

ασημωμένη σαν μαργαριτάρι φωνή και γλυκιά όσο γλυκιά είναι η κίνηση μιας ευαίσθητης γυναίκας. Θα με μάθεις τι πρέπει να κάνω για να μην σ' αγαπώ καθόλου ; Ποιος δεν θα σε θαύμαζε; Η αγάπη είναι ένας θαυμασμός που δεν καταπονείται ποτέ. - Καημένο παιδί ! είπε ο ΣεραΦίτους χλομιάζοντας,

μόνον ένα ον μπορούμε ν' αγαπούμε μ' αυτόν τον τρόπο. - Ποιο; ρώτησε η Μίνα. - Θα το μάθεις, απάντησε με την αδύναμη φωνή ενός

άνδρα που ξαπλώνει για να πεθάνει. - Βοήθεια, πεθαίνει ! Φώναξε η Μίνα.

Ο Βίλφριντ έτρεξε προς το μέρος τους και βλέποντας αυτό το ον να στηρίζεται με χάρη πάνω σ' ένα κομμάτι από γνεύσιο, στο οποίο ο χρόνος είχε ρίξει το βελούδινο επανωφόρι του , τις στιλπνές του λειχήνες, τα πυρόχροα βρύα του που ο ήλιος τα έκανε να γυαλίζουν, είπε: - Είναι πολύ ωραία. - Αυτό είναι το τελευταίο βλέμμα που θα μπορέσω

να ρίξω πάνω σ' αυτή τη Φύση που δημιουργεί , είπε συγκεντρώνοντας τις δυνάμεις της για να σηκωθεί.

Προχώρησε στην άκρη του βράχου απ' όπου μπορούσε ν' αγκαλιάσει με το βλέμμα τα ανθισμένα, χλοερά, γεμάτα ζωή θεάματα αυτού του μεγάλου και λαμ-

182


πρού τοπίου , που μέχρι πριν λίγο ήταν σαβανωμένο σ' έναν μανδύα χιονιού . - Αντίο, είπε, θερμή εστία της αγάπης όπου τα πάν

τα βαδίζουν με τόλμη από το κέντρο προς τα άκρα, που μοιάζουν με κόμη γυναίκας, για να πλέξουν τον άγνωστο πλόκαμο με τον οποίο δένεσαι με τη θεία σκέψη μέσα στον αδιόρατο αιθέρα!

«Βλέπετε εκείνον που σκυμμένος σ' έναν αγρό ποτισμένο με τον ιδρώτα του ορθώνεται κάποια στιγμή για να ρωτήσει τον ουρανό, εκείνη που συγκεντρώνει τα παιδιά για να τα ταισει με το γάλα της, εκείνον που δένει τα σχοινιά των πανιών στην ακμή της μπόρας, εκείνη που μένει καθισμένη στο κοίλωμα ενός βράχου περιμένοντας τον πατέρα, βλέπετε όλους εκείνους που τείνουν το χέρι μετά από μια ζωή η οποία αναλώθηκε σε μάταια έργα; Σε όλους ειρήνη και θάρρος, σε ολους αντίο !

Ακούτε την κραυγή του στρατιώτη που πεθαίνει άγνωστος, το παράπονο του εξαπατημένου άνδρα που κλαίει στην έρημο; Σε όλους ειρήνη και θάρρος, σε όλους αντίο. Αντίο σε σας που πεθαίνετε για τους βασιλιάδες της γης. Αντίο, όμως, και συ λαέ χωρίς πατρίδα, αντίο χώρες χωρίς λαούς, που εύχεσθε να είχατε ο ένας την άλλη . Αντίο κυρίως Εσύ που δεν ξέρεις πού ν' αναπαύσεις το κεΦάλι, ύψιστε εξόριστε. Αντίο, αγαπημένες αθώες που σέρνεσθε από τα μαλλιά επειδή αγαπήσατε πολύ ! Θεέ, μητέρες καθισμένες δίπλα στους γιούς σας που πεθαίνουν ! Αντίο , ιερές, ευλογημένες γυναίκες! Αντίο Πτωχοί , αντίο Ταπεινοί, Αδύναμοι και ΥποΦέροντες, εσείς που τόσο συχνά παντρεύτηκα τους πόνους σας. Αντίο όλοι εσείς που ρέπετε προς την σφαίρα του Ενστίκτου υποΦέροντας για τον πλησίον.

183


Αντίο θαλασσοπόροι που αναζητάτε την Ανατολή μέσα από τα πυκνά σκότη των πλατιών σαν τις αρχές ρεμβασμών σας. Αντίο, μάρτυρες της σκέψης που σας οδηγεί στο αληθινό φως! Αντίο φιλομαθείς σφαίρες όπου ακούω το παράπονο της προσβεβλημένης μεγαλοφυίας, τον στεναγμό του επιστήμονα που φωτίσθηκε πολύ αργά.

Να το αγγελικό κονσέρτο, η αύρα των αρωμάτων, το θυμίαμα της καρδιάς που αναδίδουν εκείνοι που προχωρούν προσευχόμενοι, παρηγορώντας, σκορπίζοντας το θείο φως και το ουράνιο βάλσαμο στις θλιμμένες ψυχές. Θάρρος, χορωδία της καρδιάς! Εσείς στους οποίους οι λαοί φωνάζουν «Παρηγορείστε μας, προστατέψτε μας» , θάρρος και αντίο ! - Αντίο γρανίτη, θα γίνεις άνθος, αντίο άνθος, θα

γίνεις περιστέρι, αντίο περιστέρι, θα γίνεις γυναίκα, αντίο γυναίκα, θα γίνεις οδύνη , αντίο άνδρα, θα γίνεις πίστη, αντίο εσείς που είστε ολόκληροι αγάπη και προσευχή !»

Καταβεβλημένο από την κούραση , αυτό το εκπληκτικό ον στηρίχθηκε για πρώτη φορά στον Βίλφριντ και στην Μίνα για να επιστρέψει στο κατάλυμά του . Ο Βίλφριντ και η Μίνα ένιωσαν τότε να τους προσβάλει μια άγνωστη μεταδοτική ασθένεια. Μόλις είχαν κάνει μερικά βήματα και εμφανίσθηκε ο Δαβίδ κλαίγοντας: - Θα πεθάνει, γιατί την Φέρατε μέχρι εδώ; Φώναξε

από μακριά. Ο γέρος, ο οποίος ξαναβρήκε τις δυνάμεις της νιότης του και πέταξε μέχρι την πόρτα του Σουηδικού πύργου , μετέφερε την ΣεραΦίτα σαν αητός που κουβαλά μιαν άσπρη προβατίνα στη φωλιά του.

184


6

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ

Την επαύριο της ημέρας που η Σεραφίτα προαισθάνθηκε το τέλος της και aπoχαιρέτισε τη Γη όπως ένας φυλακισμένος κοιτάζει το μπουντρούμι του προτού το εγκαταλείψει για πάντα, ένιωσε πόνους που την υποχρέωσαν να μένει εντελώς ακίνητη όπως εκείνοι που υποφέρουν από ακραία άλγη . Ο Βίλφριντ και η Μίνα ήρθαν να την δουν και την βρήκαν ξαπλωμένη στο σκεπασμένο με γούνες ντιβάνι της. Καλυμμένη ακόμα από τη σάρκα, η ψυχή της ακτινοβολούσε μέσα από το πέπλο της κάνοντάς το κάθε μέρα πιο λευκό . Οι πρόοδοι του Πνεύματος που υπέσκαπτε το τελευταίο φράγμα που το χώριζε από το άπειρο αποκαλούνταν ασθένεια, η ώρα της Ζωής είχε ονομασθεί θάνατος. Ο Δαβίδ έκλαιγε βλέποντας την κυρά του να υποφέρει χωρίς να θέλει ν' ακούσει τις παρηγοριές του , ο γέρος ήταν παράλογος σαν παιδί . Ο κύριος Μπέκερ ήθελε η ΣεραΦίτα να φροντίσει τον εαυτό της, αλλά τα πάντα ήταν μάταια.

Μια μέρα ζήτησε να δει τα δυο όντα για τα οποία είχε νιώσει στοργή , λέγοντάς τους ότι αυτή η μέρα ήταν

185


η τελευταία από τις κακές της μέρες. Ο Βίλφριντ και η Μίνα καταλήΦθηκαν από τρόμο, ήξεραν ότι επρόκειτο να την χάσουν. Η ΣεραΦί τα τους χαμογέλασε με τον τρόπο που χαμογελούν όσοι πηγαίνουν σ' έναν καλύτερο κόσμο, έσκυψε το κεφάλι σαν βαρυφορτωμένο τριαντάφυλλο το οποίο δείχνει για τελευταία φορά τον κάλυκά του και ελευθερώνει στον αέρα τα τελευταία του αρώματα, τους κοίταξε με μια μελαγχολία που την ενέπνεαν αυτοί, δεν σκεφτόταν πια τον εαυτό της και αυτοί το ένιωθαν χωρίς να μπορούν να εκφράσουν τον πόνο τους με τον οποίο αναμιγνυόταν η ευγνωμοσύνη. Ο Β ίλφριντ έμεινε όρθιος, σιωπηλός, ακίνητος, χαμένος στους διαλογισμούς τους οποίους προκαλούν τα πράγματα των οποίων η ευρύτητα μας κάνει να κατανοούμε εδώ κάτω μια υπέρτατη απεραντοσύνη . Ενθαρρυμένη από την αδυναμία αυτού του τόσο ισχυρού όντος ή ίσως από τον φόβο πως θα τον έχανε για πάντα, η Μίνα έσκυψε προς το μέρος του για να του πει: - ΣεραΦίτους, άφησέ με να σε ακολουθήσω. - Μπορώ να σου το απαγορέψω; - Όμως, γιατί δεν μ' αγαπάς αρκετά για να μείνεις; - Δεν θα μπορέσω ν' αγαπήσω τίποτα εδώ. - Τι αγαπάς, λοιπόν; - Τον Ουρανό. - Είσαι άξιος για τον ουρανό αφού περι:ρρονείς έτσι

τα δημιουργήματα του Θεού ; - Μίνα, μπορούμε ν' αγαπούμε ταυτοχρόνως δυο όν

τα; Ένα πολυαγαπημένο πλάσμα θα ήταν πολυαγαπημένο αν δεν γέμιζε την καρδιά; Δεν πρέπει να είναι το πρώτο, το τελευταίο, το μόνο; Εκείνη που είναι όλη αγάπη δεν θα εγκαταλείψει τον κόσμο για τον πολυαγαπημένο της; Ολόκληρη η οικογένειά της γίνεται μια α-

186


νάμνηση , έχει πια μόνον ένα γονιό , Εκείνον! Η ψυχή της δεν ανήκει πια στην ίδια, αλλά σ' Εκείνον! Αν διατηρεί μέσα της κάτι που δεν ανήκει σ' αυτόν, δεν αγαπά, όχι δεν αγαπά! Το ν' αγαπάς αδύναμα, είναι αγάπη ; Ο λόγος του πολυαγαπημένου την γεμίζει ολόκληρη χαρά και κυλά στις φλέβες της σαν πορφύρα πιο κόκκινη από το αίμα, το βλέμμα του είναι φως που την διαπερνά, αυτή γίνεται ένα μαζί του , όπου είναι Αυτός τα πάντα είναι ωραία. Είναι θέρμη στη ψυχή , φωτίζει τα πάντα, κοντά Του είναι ποτέ νύχτα, κάνει ποτέ κρύο; Δεν είναι ποτέ απών, είναι πάντοτε μέσα μας, σκεφτόμαστε μέσω Αυτού , σκεφτόμαστε Αυτόν, σκεφτόμαστε γι' Αυτόν. Να, Μίνα, πώς τον αγαπώ. - Ποιον; είπε η Μίνα που την κυρίευσε σφοδρή ζή

λεια . - Τον Θεό! απάντησε ο Σεραφίτους του οποίου η

φωνή έλαμψε στις ψυχές σαν φωτιά ελευθερίας που ανάβει από βουνό σε βουνό . Τον Θεό που δεν μας προδίδει ποτέ ! Τον Θεό που δεν μας εγκαταλείπει και εκπληρεί αδιαλείπτως τις επιθυμίες μας, που μόνον αυτός μπορεί να πληρεί συνεχώς το δημιούργημά του με άπειρη και καθαρή χαρά! Τον Θεό που δεν καταπονείται ποτέ και που έχει μόνον χαμόγελα! Τον Θεό που , πάντα νέος, ρίχνει στη ψυχή τους θησαυρούς του , που εξαγνίζει και δεν έχει τίποτα το πικρό, που είναι ολόκληρος αρμονία και φλόγα! Τον Θεό που μπαίνει μέσα μας για ν' ανθίσει, εισακούει όλες τις ευχές μας, δεν ενδιαΦέρεται πια για μας όταν εμείς είμαστε σ' αυτόν, αλλά δίνεται ολόκληρος, μας αφανίζει, μας διευρύνει , μας πολλαπλασιάζει μέσα του , τέλος τον ΘΕΟ! Μίνα, σ' αγαπώ, γιατί μπορεί να ανήκεις σ' αυτόν ! Σ' αγαπώ, γιατί αν ανήκεις σ' αυτόν, θα είσαι δική μου .

187


- Καλά, λοιπόν, θα με οδηγήσεις; είπε γονατίζοντας. Πιάσε με από το χέρι, δεν θέλω πια να σ' εγκαταλείψω. - Θα μας οδηγήσεις, ΣεραΦίτα; φώναξε ο Βίλφριντ

που ήρθε κοντά στην Μίνα με μια ορμητική κίνηση. Ναι, μ' έκανες τελικά να νιώσω δίψα για το Φως και δίψα για το Λόγο, έχω αλλάξει χάρη στην αγάπη που μου έβαλες στην καρδιά, θα διατηρήσω τη ψυχή σου μέσα στη δική μου , ρίξε εκεί τη θέλησή σου , θα κάνω ό ,τι μου πεις να κάνω. Αν δεν μπορώ να σ' αποκτήσω, θέλω να κρατήσω από σένα όλα τα αισθήματα που θα μου μεταδώσεις! Αν δεν μπορώ να ενωθώ μαζί σου παρά μόνον με τη δύναμή μου , θα προσκολληθώ σε σένα όπως η φωτιά προσκολλαται σ' αυτόν που καταβροχθίζει. Μίλα! - Άγγελε, Φώναξε αυτό το ακατανόητο πλάσμα αγ

καλιάζοντας και τους δυο μ' ένα βλέμμα που ήταν σαν γαλάζιος μανδύας. 'Αγγελε, ο ουρανός θα είναι η κληρονομιά σου .

Μεγάλη σιωπή έπεσε ανάμεσα τους μετά από αυτή την αναφώνηση που αντήχησε στις ψυχές του Βίλφριντ και της Μίνας σαν η πρώτη αρμονία κάποιας ουράνιας μουσικής. - Αν θέλετε να συνηθίσουν τα πόδια σας να βαδί

ζουν στο δρόμο που οδηγεί στον Ουρανό, να ξέρετε καλά ότι η αρχή είναι τραχειά, είπε αυτή η ψυχή που προξενούσε πόνο. Ο Θεός θέλει να τον αναζητούμε για τον ίδιο . Μ' αυτή την έννοια, είναι ζηλιάρης, σας θέλει ολόκληρους, αλλά όταν δίνεσθε σ' αυτόν, δεν σας εγκαταλείπει ποτέ. Θα σας αφήσω τα κλειδιά του βασιλείου όπου λάμπει το φως του, όπου θα είστε παντού στους κόλπους του Πατέρα, στην καρδιά του Νυμφίου . Καμιά φρουρά δεν υπερασπίζεται τις προσπελάσεις, μπο-

1 88


ρείτε να μπείτε απ' όλες τις μεριές, το ανάκτορό του , οι θησαυροί του , το σκήπτρο του , τίποτα δεν φυλάσσεται, είπε σε όλους: Πάρτε τα! Όμως, πρέπει να θέλει κανείς να πάει εκεί. Όπως για να κάνει κανείς ένα ταξίδι, είναι αναγκαίο να εγκαταλείψει την κατοικία του , ν' απαρνηθεί τα σχέδιά του , ν' αποχαιρετίσει τους Φίλους του , τον πατέρα του , τη μητέρα του , την αδελΦή , ακόμα και τον μικρότερο αδελΦό που κλαίει και να τους πει το αιώνιο αντίο, γιατί δεν θα επιστρέψετε, όπως οι μάρτυρες που βαδίζουν προς την πυρά δεν επιστρέφουν στο κατάλυμά τους. Τέλος, πρέπει να απεκδυθείτε αισθήματα και πράγματα στα οποία είναι προσκολλημένοι οι άνθρωποι, αλλιώς δεν θα αφοσιωθείτε ολοκληρωτικά στο εγχείρημά σας. Κάντε για τον Θεό ό,τι θα κάνατε για τα φιλόδοξα σχέδιά σας, ό,τι κάνετε όταν αφιερώνεσθε σε μια τέχνη , ό,τι κάνατε όταν αγαπούσατε κάποιο πλάσμα περισσότερο από αυτόν ή όταν κυνηγούσατε ένα μυστικό της ανθρώπινης επιστήμης. Ο Θεός δεν είναι η ίδια η επιστήμη, η ίδια η αγάπη , η πηγή κάθε ποίησης; Ο θησαυρός του δεν μπορεί να διεγείρει την απληστία; Ο θησαυρός του είναι ανεξάντλητος, η ποίησή του είναι άπειρη , η αγάπη του είναι αναλλοίωτη , η επιστήμη του είναι αλάνθαστη και χωρίς μυστήρια! Μην προσκολλάσθε, λοιπόν, σε τίποτα, θα σας δώσει τα πάντα. Ναι, θα ξαναβρείτε στην καρδιά του αγαθά που δεν μπορούν να συγκριθούν μ' εκείνα που θα έχετε χάσει στη γη . Αυτό που σας λέω είναι σίγουρο: θα έχετε την ισχύ του , θα την χρησιμοποιείτε όπως χρησιμοποιείτε ό ,τι ανήκει στον εραστή της ή στην ερωμένη σας. Δυστυχώς, οι περισσότεροι άνθρωποι αμφιβάλλουν, τους λείπει η πίστη . η θέληση , η καρτερικότητα. Αν κάποιοι πάρουν τον


δρόμο, αμέσως κοιτούν πίσω τους και επιστρέφουν. Λίγα λάσματα ξέρουν να επιλέγουν ανάμεσα στα δύο άκρα: να μείνουν ή να φύγουν, τον βόρβορο ή τον ουρανό. Ο καθένας διστάζει . Η αδυναμία οδηγεί στην παρεκτροπή , το πάθος παρασέρνει στον κακό δρόμο, η αμαρτία, που είναι μια συνήθεια, βυθίζει στον βόρβορο και ο άνθρωπος δεν κάνει καμιά πρόοδο προς τις καλύτερες καταστάσεις. Όλα τα όντα περνούν μια πρώτη ζωή στην σφαίρα των Ενστίκτων όπου μοχθούν για ν' αναγνωρίσουν πόσο άχρηστοι είναι οι επίγειοι θησαυροί αφού κατέβαλαν πολλούς κόπους για να τους συγκεντρώσουν. Πόσες φορές ζούμε σ' αυτόν τον πρώτο κόσμο προτού βγούμε απ' αυτόν προετοιμασμένοι για να ξαναρχίσουμε άλλες δοκιμασίες στη σφαίρα των Αφαιρέσεων, όπου η σκέψη ασκείται σε ψευδείς επιστήμες, όπου το πνεύμα τελικά καταπονείται από τον ανθρώπινο λόγο, γιατί όταν η Ύλη εξαντλείται, έρχεται το Πνεύμα. Πόσες μορφές έχει χρησιμοποιήσει το ον που προορίζεται για τον ουρανό, προτού καταλήξει να κατανοεί το τίμημα της σιωπής και της μοναξιάς των οποίων οι έναστρες στέπες είναι ο πρόναος των Πνευματικών Κόσμων! Αφού γνώρισαν το κενό και το μη-ον, τα μάτια στρέφονται προς τον καλό δρόμο. Τότε ο άνθρωπος πρέπει να χρησιμοποιήσει άλλες υπάρξεις για να Φθάσει στο μονοπάτι όπου λάμπει το Φως. Ο θάνατος είναι ο σταθμός απ' όπου ξεκινά αυτό το ταξίδι . Τότε οι εμπειρίες αποκτιούνται προς αντίστροφη κατεύθυνση: χρειάζεται συχνά ολόκληρη ζωή για ν' αποκτήσει ο άνθρωπος τις αρετές που είναι το αντίθετο των σφαλμάτων μέσα στα οποία έζησε προηγουμένως. Έτσι έρχεται καταρχήν η ζωή όπου υποφέρουμε και της οποίας τα βασανιστήρια φέρνουν δίψα για αγάπη .

190


Στη συνέχεια η ζωή όπου αγαπούμε και όπου η αφοσίωση στο δημιούργημα μας μαθαίνει την αφοσίωση στο δημιουργό, όπου οι αρετές της αγάπης, τα χίλια μαρτύριά της, η αγγελική της ελπίδα, οι χαρές της που τις ακολουθούν πόνοι, η υπομονή της, η παραίτηση για τον άλλο, διεγείρουν την όρεξη για θεία πράγματα. Μετά έρχεται η ζωή όπου αναζητούμε μέσα στη σιωπή τα ίχνη του Λόγου , όπου γινόμαστε ταπεινοί και Φιλεύσπλαχνοι. Ύστερα η ζωή όπου επιθυμούμε. Τέλος, η ζωή όπου προσευχόμαστε. Εδώ είναι το αιώνιο καταμεσήμερο, εδώ είναι τα άνθη , εδώ είναι ο θερισμός! Οι ιδιότητες τις οποίες αποκτούμε και οι οποίες αναπτύσσονται αργά μέσα μας είναι οι αόρατοι δεσμοί που ενώνουν αξεδιάλυτα την καθεμιά από τις υπάρξεις μας με τις άλλες και που μόνον η ψυχή τις θυμάται, γιατί η ύλη δεν μπορεί να θυμάται κανένα από τα πνευματικά πράγματα. Μόνον η σκέψη έχει την παράδοση του προγενέστερου . Αυτό το διαρκές κληροδότημα του παρελθόντος στο παρόν και του παρόντος στο μέλλον είναι το μυστικό των ανθρώπινων μεγαλοφυιών: άλλες έχουν το χάρισμα των Μορφών, άλλες το χάρισμα των Αριθμών, άλλες πάλι το χάρισμα των αρμονιών. Αυτοί είναι πρόοδοι στο δρόμο του φωτός. Ναι, όποιος διαθέτει ένα απ' αυτά τα χαρίσματα ακουμπά σ' ένα σημείο το άπειρο. Τον λόγο , του οποίου σας αποκαλύπτω εδώ μερικές λέξεις, η γη τον έχει κατανείμει, τον έκανε σκόνη και τον έσπειρε στα έργα της, στα δόγματά της, στα ποιήματά της. Αν κάποιος αψηλάφητος σπόρος φεγγοβολά σ' ένα έργο, λέτε: «Αυτό είναι μεγάλο, είναι αληθινό, είναι εξαίσιο !» Αυτό το μικρό πράγμα δονείται μέσα σας και κρούει την προαίσθηση του ουρανού . Για τους μεν η αρρώστεια που μας χωρίζει από τον κό-

191


σμο, για τους άλλους η μοναξιά που μας φέρνει κοντά στον Θεό, για τον άλλο πάλι η ποίηση , τέλος καθετί που σας αναδιπλώνει στους εαυτούς σας, σας κτυπά και σας συντρίβει, σας ανυψώνει και σας ταπεινώνει είναι μια προαίσθηση του Θείου Κόσμου . Όταν ένα ον έχει χαράξει σωστά το πρώτο αυλάκι, αυτό του αρκεί για να εξασφαλίσει και τ' άλλα: μια μόνον σκέψη σε βάθος, μια φωνή που ακούτε, μια ζωηρή οδύνη, μια μόνον ηχώ που συναντά μέσα σας το λόγο αλλάζουν για πάντα την ψυχή σας. Τα πάντα καταλήγουν στον Θεό. Υπάρχουν, λοιπόν, πολλές ευκαιρίες για να τον βρει κανείς τραβώντας ίσια μπροστά του . «Όταν Φθάσει η μακάρια ημέρα που θα πατήσετε στο δρόμο και θ' αρχίσει το προσκύνημά σας, η γη δεν ξέρει τίποτα, δεν σας καταλαβαίνει πια, δεν συνεννοείσθε πια, είναι εσείς. Οι άνθρωποι που Φθάνουν στην γνώση αυτών των πραγμάτων και λένε μερικές λέξεις του αληθινού Λόγου , αυτοί δεν βρίσκουν τίποτα για ν' αναπαύσουν το κεφάλι τους, αυτοί καταδιώκονται σαν άγρια θηρία και εξοντώνονται συχνά στο ικρίωμα προς μεγάλη χαρά των συγκεντρωμένων λαών, ενώ οι Άγγελοι τους ανοίγουν τις πόρτες του ουρανού. Ο προορισμός σας, λοιπόν, θα είναι ένα μυστικό ανάμεσα σ' εσάς και τον Θεό, όπως η αγάπη είναι ένα μυστικό ανάμεσα σε δυο καρδιές. Θα είσαστε ο θαμμένος στη γη θησαυρός πάνω από τον οποίο περνούν οι άπληστοι για χρυσάΦι άνθρωποι, χωρίς αυτοί να ξέρουν ότι είσαστε εκεΙ Τότε η ύπαρξή σας γίνεται ακατάπαυστα ενεργός, η κάθε σας πράξη έχει ένα νόημα που αναφέρεται στον Θεό, όπως στην αγάπη οι πράξεις σας και οι σκέψεις σας είναι γεμάτες από το αγαπημένο πλάσμα, όμως η αγάπη και οι χαρές της, η αγάπη και οι απολαύσεις που πε-

1 92


ριορίζονται από τις αισθήσεις είναι μια ατελής εικόνα της άπειρης αγάπης που σας ενώνει με τον ουράνιο μνηστήρα. Αγωνίες, δυσαρέσκειες ακολουθούν κάθε επίγεια χαρά. Η αγάπη για να μην προκαλεί κόρο, πρέπει ο θάνατος να της δίνει τέλος όταν η φλόγα της είναι πιο δυνατή , τότε δεν θα γνωρίζετε τις στάχτες. Όμως, εκεί ο Θεός μεταμορΦώνει τις δυστυχίες μας σε τέρψεις, τότε η χαρά πολλαπλασιάζεται από μόνη της, αυξάνει και δεν έχει όρια. Έτσι στην Επίγεια ζωή, η εφήμερη αγάπη τελειώνει με συνεχείς στενοχώριες, ενώ στην Πνευματική ζωή , οι στενοχώριες μιας μέρας τελειώνουν με άπειρες χαρές . Η ψυχή σας είναι ακατάπαυστα χαρούμενη . Νιώθετε τον Θεό κοντά σας, μέσα σας, δίνει σε όλα τα πράγματα θεία χάρη , ακτινοβολεί στην ψυχή σας, σας σφραγίζει με τη γλυκύτητά του, σας κάνει αδιάφορους για τη γη και σας κάνει να ενδιαΦέρεσθε για τον ίδιο αφήνοντάς σας ν' ασκείτε την εξουσία του . Κάνετε στο όνομά του τα έργα που εμπνέει, στεγνώνετε τα δάκρυά σας, δράτε γι' αυτόν , δεν έχετε πια τίποτα δικό σας, αγαπάτε όπως αυτός τα πλάσματα με άσβεστη αγάπη , θα θέλατε όλα vq. βαδίζουν προς αυτόν, όπως μια πραγματική ερωμένη θα ήθελε να δει όλους τους λαούς του κόσμου να υπακούουν στον πολυαγαπημένο της. Η τελευταία ζωή, εκείνη στην οποία συνοψίζονται οι άλλες, όπου τείνουν όλες οι δυνάμεις και της οποίας τα χαρίσματα ανοίγουν τη Θεία Πύλη στο τέλειο ον, είναι η ζωή της Προσευχής. Ποιος θα σας κάνει να κατανοήσετε το μεγαλείο , τις λαμπρότητες, τις δυνάμεις της Προσευχής; Η φωνή μου ας ηχήσει στις καρδιές σας και ας τις αλλάξει. Γίνετε αμέσως αυτό που θα ήσασταν μετά από τις δοκιμασίες! Προνομιούχα πλάσματα, οι προφήτες, οι Οραματιστές, οι

193


ΑγγελιοΦόροι , οι Μάρτυρες, όλοι όσοι υπέφεραν για τον Λόγο ή που τον έχουν κηρύξει μπορούν να το κάνουν. Αυτές οι ψυχές διασχίζουν μ' ένα άλμα τις ανθρώπινες σφαίρες και υψώνονται απευθείας στην Προσευχή . Το ίδιο ισχύει για όσους καταβρόχθισε η φωτιά της Πίστης. Γίνετε ένα από αυτά τα τολμηρά ζευγάρια. Ο Θεός υπομένει την τολμηρότητα, του αρέσει να τον κυριεύουν με τη βία, ποτέ δεν απορρίπτει εκείνον που μπορεί να πάει μέχρι αυτόν. Να το ξέρετε ! Η επιθυμία, αυτός ο χείμαρρος της θέλησής σας, είναι τόσο ισχυρή στον άνθρωπο που μια δυνατή βολή μπορεί να πετύχει τα πάντα, που μια μόνον κραυγή αρκεί συχνά κάτω από την πίεση της Πίστης. Να είστε ένα από αυτά τα γεμάτα δύναμη , θέληση και αγάπη πλάσματα! Να νικήσετε τη γη . Να σας κυριιεύσουν η δίψα και η πείνα για τον Θεό ! Τρέξτε σ' αυτόν, όπως το διψασμένο ελάΦΙ τρέχει στην πηγή . Η Επιθυμία θα σας οπλίσει με τα φτερά της, τα δάκρυα, αυτά τα άνθη της Μετάνοιας, θα είναι ουράνιο βάπτισμα απ' όπου θα βγει η εξαγνισμένη Φύση σας. Ορμήστε μέσα από αυτά τα κύματα στην Προσευχή . Η σιωπή και ο διαλογισμός είναι αποτελεσματικά μέσα για να πάει κανείς σ' αυτόν τον δρόμο. Ο Θεός αποκαλύπτεται πάντοτε στον μοναχικό και αφοσιωμένο στη μελέτη των θείων και στην προσευχή άνθρωπο. Έτσι θα πραγματοποιηθεί ο αναγκαίος διαχωρισμός ανάμεσα στην Ύλη που εδώ και τόσο καιρό σας περιβάλλει με τα σκότη της και στο Πνεύμα που γεννιέται μέσα σας και σας φωτίζει , γιατί αυτό θα λάμψει τότε μέσα στη ψυχή σας. Τότε η συντριμμένη καρδιά σας δέχεται το φως, το φως την κατακλύζει. Τότε δεν νιώθετε πια μέσα σας πεποιθήσεις, αλλά πασιφανείς βεβαιότητες. Ο Ποιητής εκφράζει, ο ΣοΦός διαλο-

194


γίζεται , ο Δίκαιος δρα, αλλά εκείνος που τοποθετείται στα όρια των Θείων Κόσμων προσεύχεται και η προσευχή του είναι ταυτοχρόνως λόγος, σκέψη , δράση ! Ναι, η προσευχή του περικλείει τα πάντα, περιέχει τα πάντα, σας ολοκληρώνει τη Φύση ανακαλύπτοντας μέσα σας το πνεύμα και την πορεία. Λευκή και φεγγοβόλα κόρη όλων των ανθρώπινων αρετών, κιβωτός ανάμεσα στη γη και τον ουρανό, γλυκιά συντρόφισσα που μοιάζει με λιοντάρι και με περιστέρι, η προσευχή θα σας δώσει τα κλειδιά των ουρανών. Τολμηρή και αγνή σαν την αθωότητα, δυνατή σαν καθετί που είναι ένα και απλό, αυτή η αόρατη Ωραία Βασίλισσα στηρίζεται στον υλικό κόσμο, τον έχει κυριεύσει , γιατί παρόμοια με τον ήλιο τον πιέζει μ' έναν κύκλο φωτός. Το σύμπαν ανήκει σ' όποιον θέλει, σ' όποιον ξέρει, σ' όποιον μπορεί να προσευχηθεί , αλλά πρέπει να θέλεις, να ξέρεις και να μπορείς, με λίγα λόγια να διαθέτεις τη δύναμη , τη σοΦία και την πίστη . Επίσης η προσευχή που προκύπτει από τόσες δοκιμασίες είναι η τελείωση όλων των αληθειών, όλων των δυνάμεων, όλων των αισθημάτων. Καρπός της επίπονης, προοδευτικής, συνεχούς ανάπτυξης όλων των φυσικών ιδιοτήτων την οποία εμψυχώνει η θεία ανάσα του Λόγου , έχει μαγευτικές δραστηριότητες, είναι η τελευταία λατρεία: δεν είναι ούτε η υλική λατρεία που έχει εικόνες, ούτε η πνευματική λατρεία που έχει διατυπώσεις, είναι η λατρεία του θείου κόσμου . Δεν λέμε πια προσευχές, η προσευχή ανάβει μέσα μας, είναι μια δύναμη που δρα από μόνη της, έχει κατακτήσει αυτό το χαρακτήρα της δραστηριότητας που τη μεταΦέρει υπεράνω των μορΦών, συνδέει, λοιπόν, τη ψυχή με το Θεό, με τον οποίο ενώνεσθε όπως η ρίζα των δένδρων ενώνεται με τη γη , οι φλέβες

195


σας συνδέονται με τις αρχές των πραγμάτων και ζείτε την ίδια την ζωή των κόσμων. Η Προσευχή δίνει την εξωτερική πεποίθηση κάνοντάς σας να διεισδύσετε στον Υλικό Κόσμο χάρη στη συνοχή όλων σας των ικανοτήτων με τις στοιχειώδεις ουσίες δίνει την εσωτερική πεποίθηση αναπτύσσοντας την ουσία σας και αναμιγνύοντάς την μ' εκείνη των Πνευματικών Κόσμων. Για να Φθάσετε να προσεύχεσθε μ' αυτόν τον τρόπο, πρέπει να πετύχετε ν' απεκδυθείτε εντελώς τη σάρκα, ν' αποκτήσετε μέσα στη φωτιά του χωνευτηρίου την καθαρότητα του διαμαντιού , γιατί αυτή η πλήρης επικοινωνία επιτυγχάνεται μόνον με την απόλυτη ανάπαυση , με το καταλάγιασμα όλων των καταιγίδων. Ναι, η προσευχή , πραγματική προσδοκία της ψυχής που έχει πλήρως διαχωρισθεί από το κορμί, αποσπά όλες τις δυνάμεις και τις εφαρμόζει στη συνεχή και επίμονη ένωση του Ορατού και του Αοράτου . Η πνευματοποιημένη Φύση σας, αποκτώντας την ικανότητα να προσεύχεται ακούραστα, με αγάπη , με δύναμη , με βεβαιότητα, με νόηση, επενδύεται αμέσως με ισχύ . Σαν ορμητικός άνεμος ή σαν κεραυνός, διατρέχει τα πάντα και συμμετέχει στην εξουσία του Θεού . Έχετε την ευκινησία του πνεύματος, μέσα σε μια στιγμή είσαστε παρόντες σ' όλες τις περιοχές, μεταφέρεσθε όπως ο ίδιος ο Λόγος από τη μια άκρη του κόσμου στην άλλη . Υπάρχει μια αρμονία κι εσείς συμμετέχετε σ' αυτήν, υπάρχει ένα φως κι εσείς το βλέπετε, υπάρχει μια μελωδία και η αρμονία της είναι δική σας. Σ' αυτή την κατάσταση , θα νιώσετε τη νόηση ν' αναπτύσσεται, να μεγεθύνεται και η όρασή της Φθάνει σε τεράστιες αποστάσεις: στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει ούτε χρόνος, ούτε χώρος για το πνεύμα. Ο χώρος και η διάρκεια είναι αναλογίες τις 0-

196


ποίες δημιούργησε η ύλη , το πνεύμα και η ύλη δεν έχουν τίποτα το κοινό. Αν και όλα αυτά πραγματοποιούνται μέσα στην ηρεμία και τη σιωπή , χωρίς ταραχή , χωρίς εξωτερική κίνηση, ωστόσο τα πάντα στην Προσευχή είναι δράση , αλλά ζώσα δράση, που είναι απογυμνωμένη από κάθε υπόσταση και περιορίζεται να είναι, όπως η κίνηση των Κόσμων, μια αόρατη και καθαρή δύναμη . Κατεβαίνει παντού όπως το φως και δίνει την ζωή στις ψυχές που βρίσκονται κάτω από τις ακτίνες της, όπως η Φύση είναι κάτω από τον ήλιο. Ανασταίνει παντού την αρετή , εξαγνίζει και καθαγιάζει όλες τις πράξεις, πληρεί τη μοναξιά, δίνει μια πρόγευση των αιώνιων τέρψεων. Από την στιγμή που έχετε δοκιμάσει τις τέρψεις της θείας μέθης την οποία γεννούν οι εσωτερικοί σας μόχθοι , τα πάντα έχουν ειπωθεί, από την στιγμή που κρατάτε το σείστρο με το οποίο υμνούμε τον Θεό, δεν θα το εγκαταλείψετε ποτέ . Από εδώ προέρχεται η μοναξιά όπου ζουν τα Αγγελικά πνεύματα και η περιφρόνησή τους για τις ανθρώπινες χαρές. Σας το λέω, έχουν αφαιρεθεί από τον αριθμό εκείνων που πρέπει να πεθάνουν· αν ακούν τις γλώσσες, δεν καταλαβαίνουν πια τις ιδέες, εκπλήσσονται με την κίνησή τους, μ' αυτό που αποκαλούμε πολιτική , υλικούς νόμους και κοινωνίες, γι' αυτά δεν υπάρχουν πια μυστήρια, υπάρχουν μόνον αλήθειες. Εκείνοι που έχουν Φθάσει στο σημείο όπου τα μάτια τους ανακαλύπτουν την Ιερή Πύλη και που χωρίς να ρίξουν ούτε ένα βλέμμα προς τα πίσω, χωρίς να εκφράσουν καμιά μετάνοια, παρατηρούν τους κόσμους καταλαβαίνοντας τα πεπρωμένα τους, αυτοί σιωπούν, αναμένουν και υποφέρουν τους τελευταίους αγώνες τους. Ο πιο δύσκολος αγώνας είναι ο τελευταίος, η ύψιστη αρετή είναι η Υποταγή


στο θέλημα του Θεού : να είναι κανείς εξόριστος και να μην παραπονιέται, να μην ενδιαφέρεται για τα πράγματα εδώ κάτω και να χαμογελά, να είναι με τον Θεό, να παραμένει ανάμεσα στους ανθρώπους! Ακούτε καλά τη φωνή που σας λέει δυνατά: -Βαδίστε, βαδίστε ! Συχνά στα ουράνια οράματα, οι 'Αγγελοι κατεβαίνουν και σας περιβάλλουν με τους ύμνους τους! Πρέπει χωρίς θρήνους και μεμψιμοιρίες, να τους δείτε να ξαναπετούν στην κυψέλη . Αν κανείς παραπονιέται, εκπίπτει. Η υποταγή στο θέλημα του Θεού είναι ο καρπός που ωριμάζει στην πόρτα του ουρανού . Πόσο δυνατό και ωραίο είναι το ήρεμο χαμόγελο και το καθαρό μέτωπο του πλάσματος που υποτάσσεται στο θέλημα του Θεού ! Ακτινοβόλα είναι η λάμψη που του στολίζει το μέτωπο! Όποιος ζει κοντά του γίνεται καλύτερος! Το βλέμμα του διαπερνά, απαλύνει. Αυτό το πλάσμα είναι πιο εύγλωττο με τη σιωπή του απ' ό ,τι ο προΦήτης με το λόγο του , θριαμβεύει με την παρουσία του και μόνον. Τείνει το ους όπως ο πιστός σκύλος που περιμένει το αφεντικό του . Πιο δυνατή από την αγάπη , πιο ζωντανή από την ελπίδα, πιο μεγάλη από την πίστη είναι η αξιολάτρευτη κόρη , η οποία ξαπλωμένη στη γη κρατά για ένα λεπτό την κατακτημένη φοινικιά αΦήνοντας το σημάδι των λευκών και αγνών ποδιών της και όταν αυτή δεν υπάρχει πια, οι άνθρωποι τρέχουν αγεληδόν και λένε: - «Κοιτάξτε» ! Ο Θεός την διατηρεί ως μια φυσιογνωμία που στα πόδιά της έρπουν οι ΜορΦές και τα Είδη της ζωικότητας για ν' αναγνωρίσουν τον δρόμο τους. Που και που σείει το Φως που αναδίδουν τα μαλλιά της και βλέπουμε, μιλά και ακούμε, και όλοι σκέφτονται: - Θαύμα! Συχνά θριαμβεύει στο όνομα του θεού , οι

φοβισμένοι άνθρωποι την απαρνούνται και την θανα-

198


τώνουν' αποθέτει τη ρομφαία της και χαμογελά πάνω στην πυρά αφού έσωσε τους λαούς. Πόσοι συγχωρεμένοι Άγγελοι έχουν περάσει από το μαρτύριο στον ουρανό ! Το Σινά, ο Γολγοθάς, δεν είναι εδώ ή εκεί, ο Άγγελος σταυρώνεται σ' όλα τα μέρη , σ' όλες τις σφαίρες. Οι στεναγμοί Φθάνουν στον Θεό από όλα τα μέρη . Η γη όπου βρισκόμαστε είναι ένα από τα στάχυα του θερισμού, η ανθρωπότητα είναι ένα από τα είδη στον τεράστιο αγρό όπου καλλιεργούνται τα άνθη του ουρανού . Τέλος, παντού ο Θεός είναι όμοιος με τον εαυτό του και παντού , αν προσευχόμαστε, είναι εύκολο να Φθάσουμε σ' αυτόν .»

Με τούτα τα λόγια, που έπεσαν σαν να έβγαιναν από τα χείλη μιας άλλης Άγαρ στην έρημο, αλλά που Φθάνοντας στη ψυχή την έκαναν να σείεται όπως τα βέλη τα οποία εξαπέλυσε ο πύρινος Λόγος του Ησαία, αυτό το πλάσμα σιώπησε ξαφνικά για να συγκεντρώσει τις τελευταίες του δυνάμεις. Ούτε ο Β ίλφριντ , ούτε η Μίνα τόλμησαν να μιλήσουν. Ξαφνικά, Α ΥΤΟΣ ορθώθηκε για να πεθάνει . - Ψυχή όλων των πραγμάτων, ω Θεέ μου , εσύ που σ'

αγαπώ για σένα τον ίδιο! Εσύ , Κριτή και Πατέρα, δοκίμασε τη θέρμη μου που μπορεί να μετρηθεί μόνον με την άπειρη καλωσύνη σου ! Δώσε μου την ουσία σου και τις ιδιότητές σου για να γίνω καλύτερος για σένα! Πάρε με για να μην είμαι πια ο εαυτός μου . Αν δεν είμαι αρκετά αγνός, ξαναβύθισέ με στο καμίνι ! Αν είμαι λάθος καμωμένος, κάνε από μένα κάποιο Υνί που θρέφει ή τη νικηφόρα Σπάθα! Παραχώρησέ μου κάποιο ένδοξο μαρτύριο όπου θα μπορώ να κηρύξω το λόγο σου . Απόβλητος, θα ευλογήσω τη δικαιοσύνη σου . Αν η υπερβάλλουσα αγάπη πετυχαίνει σε μια στιγμή αυτό

199


που δεν επιτυγχάνεται με σκληρούς, επίπονους μόχθους, ανύψωσέ με στο άρμα σου από φωτιά! Είτε μου παραχωρείς τον θρίαμβο, είτε νέες οδύνες, ας είσαι ευλογημένος! Όμως, το να υποΦέρει κανείς για σένα, δεν είναι κι αυτό θρίαμβος; Πάρε με, άρπαξέ με, άδραξέ με, μετάφερέ με! Αν θέλεις, απόρριψέ με. Είσαι ο λατρευτός που δεν κάνει κακό. -Αχ, Φώναξε μετά από μια παύση, τα δεσμά σπάζουν.

«Αγνά πνεύματα, ιερό ποίμνιο, βγείτε από τις αβύσσους, πετάξτε στην επιΦάνεια φεγγοβόλων κυμάτων ! Η ώρα σήμανε, ελάτε, συγκεντρωθείτε ! Ας ψάλλουμε στις πύλες του Ιερού , οι ύμνοι μας θα διαλύσουν τα τελευταία σύννεφα. Ας ενώσουμε τις φωνές μας για να χαιρετίσουμε την αυγή της Αιώνιας Ημέρας. Να η αυγή του Αληθινού φωτός! Γιατί δεν μπορώ να φέρω τους φίλους μου ; Αντίο, καημένη γη , αντίο !»

200


7

Η ΚΟΙΜΗΣΗ

Αυτοί οι τελευταίοι ύμνοι δεν εκφράσθηκαν ούτε με το λόγο, ούτε με το βλέμμα, ούτε με τη χειρονομία, ούτε με κανένα από τα σημεία που χρησιμεύουν στους ανθρώπους για να μεταβιβάζουν τις σκέψεις τους, αλλά όπως η ψυχή μιλά στον εαυτό της, γιατί την στιγμή που η Σεραφίτα αποκαλυπτόταν στην πραγματική της φύση , οι ιδέες της δεν ήταν πια δούλες των ανθρώπινων λέξεων. Η βιαιότητα της τελευταίας προσευχής είχε σπάσει τα δεσμά. Σαν λευκή περιστέρα, η ψυχή της παρέμεινε για ένα λεπτό πάνω στο κορμί της του οποίου οι εξαντλημένες ουσίες θα εκμηδενίζονταν.

Η ανύψωση της ψυχής προς τον ουρανό ήταν τόσο μεταδοτική που ο Βίλφριντ και η Μίνα δεν αντιλήΦθηκαν τον Θάνατο βλέποντας τους ακτινοβόλους σπινθήρες της Ζωής.

Είχαν πέσει στα γόνατα όταν Α ΥΤΟΣ ορθώθηκε προς την ανατολή του και μοιράσθηκαν την έκστασή του.

Ο Φόβος του Κυρίου , που δημιουργεί τον άνθρωπο για δεύτερη φορά και τον πλένει από την ιλύ του , είχε

20 1


καταβροχθίσει τις καρδιές τους. Τα μάτια τους καλύΦθηκαν για τα πράγματα της

Γης και άνοιξαν για τις λάμψεις του Ουρανού. Αν και είχαν κυριευθεί από τον τρόμο του Θεού ,

όπως μερικοί από εκείνους τους Οραματιστές τους οποίους οι άνθρωποι αποκάλεσαν Προφήτες, έμειναν ακίνητοι, όπως εκείνοι , μέσα στην ακτίνα όπου έλαμπε η δόξα του ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ .

Το πέπλο της σάρκας που τους έκρυβε μέχρι τότε το Πνεύμα εξατμιζόταν ανεπαίσθητα και τους άφηνε να δουν τη θεία υπόσταση .

Παρέμειναν στο λυκόφως της Αυγής που Γεννιόταν, του οποίου οι αδύναμες λάμψεις τους προετοίμαζαν για να δουν το Αληθινό Φως, για ν' ακούσουν τον Ζώντα Λόγο, χωρίς να πεθάνουν.

Σ' αυτή την κατάσταση , και οι δυο άρχισαν ν' αντιλαμβάνονται τις αμέτρητες διαφορές που χωρίζουν τα πράγματα της Γης από τα πράγματα του Ουρανού .

Η ΖΩΗ που στο χείλος της συγκρατιούνταν πιασμένοι σφιχτά ο ένας από τον άλλο , τρέμοντας και Φέγγοντας, όπως δυο παιδιά στέκονται κάτω από ένα σκέπαστρο μπροστά σε μια πυρκαγιά, αυτή η ζωή δεν προσέφερε κανένα ερέθισμα για τις αισθήσεις.

Οι ιδέες που τους χρησίμευαν για να σκέφτονται το όραμά τους ήταν για τα πράγματα τα οποία διαισθάνονταν ό,τι μπορεί να είναι για τη ψυχή οι εξωτερικές αισθήσεις του ανθρώπου , το υλικό περιτύλιγμα μιας θείας ουσίας.

Το ΠΝΕΥΜΑ ήταν πάνω από αυτούς, ευωδίαζε χωρίς οσμή , ήταν μελωδικό χωρίς τη συνδρομή των ήχων, εκεί όπου βρίσκονταν δεν συναντούσαν ούτε επιΦάνειες, ούτε γωνίες, ούτε αέρα.

202


Δεν τολμούσαν πια ούτε να τον ρωτήσουν , ούτε να τον ατενίσουν και ήταν στην σκιά του όπως είμαστε κάτω από τις πυρωμένες ακτίνες του ήλιου στους τροπικούς, χωρίς να διακινδυνεύουμε να υψώσουμε τα μάτια από φόβο μήπως χάσουμε την όρασή μας.

Ήξεραν πως ήταν κοντά του , χωρίς να μπορούν να εξηγήσουν με ποια μέσα ήταν καθισμένοι σαν σε όνειρο στα σύνορα του Ορατού και του Αοράτου ή πώς δεν έβλεπαν πια το Ορατό και πώς αντιλαμβάνονταν το Αόρατο.

Σκέφτονταν: -«Αν μας αγγίξει , θα πεθάνουμε!» Όμως, το ΠΝΕγΜΑ ήταν στο άπειρο και αγνού σαν ότι ούτε χρόνος, ούτε χώρος υπάρχουν πια στο άπειρο, ότι άβυσσοι τους χώριζαν από αυτό, αν και φαινομενικά ήταν κοντά του .

Οι ψυχές τους δεν ήταν σε θέση να δεχθούν πλήρως τη γνώση των ιδιοτήτων αυτής της Ζωής, δεν είχαν παρά συγχυσμένες αντιλήψεις που ταίριαζαν με την αδυναμία τους.

Αλλιώς, όταν αντήχησε ο ΖΩΝ ΛΟΓΟΣ του οποίου οι απόμακροι ήχοι έΦθασαν στα αυτιά τους και του οποίου το νόημα μπήκε στη ψυχή τους όπως η ζωή ενώνεται με τα σώματα, ένας μόνον τόνος αυτού του Λόγου θα τους είχε απορροφήσει όπως ένας στρόβιλος φωτιάς αρπάζει ένα ελαφρό άχυρο.

Είδαν, λοιπόν, μόνον αυτό που η φύση τους, την οποία στήριζε η δύναμη του Πνεύματος, τους επέτρεψε να δουν, άκουσαν μόνον αυτό που μπορούσαν ν' ακούσουν.

Παρόλα αυτά, ρίγησαν όταν ξέσπασε η ΦΩΝΗ της ψυχής που υποΦέρει, ο ύμνος του ΠΝΕγΜΑΤΟΣ που περίμενε την ζωή και την ικέτευε με μια κραυγή .

203


Αυτή η κραυγή τους πάγωσε μέχρι το μεδούλι . Το ΠΝΕΥΜΑ κτυπούσε την ΙΕΡΗ ΠΥ ΛΗ. -Τι θέ

λεις; απάντησε μια χορωδία της οποίας το ερώτημα αντήχησε στους κόσμους. -Να πάω στον Θεό . -Νίκησες; -Νίκησα τη σάρκα με την εγκράτεια, νίκησα τον ψευδή λόγο με τη σιωπή, νίκησα την ψευδή επιστήμη με την ταπεινοφροσύνη, νίκησα την έπαρση με τη Φιλευσπλαχνία, νίκησα τη γη με την αγάπη , πλήρωσα το φόρο υποτελείας μου με την οδύνη, εξαγνίσθηκα πυρπολούμενος από την πίστη, ευχήθηκα την ζωή με την προσευχή : περιμένω λατρεύοντας και είμαι υποταγμένος στο θέλημα του Θεού .

Δεν ακούσθηκε καμιά απάντηση. - Ευλογητός ο Θεός, απάντησε το ΠΝΕΥΜΑ πι

στεύοντας ότι θ' απορριπτόταν. Τα δάκρυά του κύλησαν και έπεσαν σαν δροσιά

πάνω στους δυο γονατισμένους μάρτυρες που έφριξαν μπροστά στη δικαιοσύνη του Θεού .

Ξαφνικά ήχησαν οι σάλπιγγες της Νίκης την οποία πέτυχε Ο ΑΓΓΕΛΟΣ σ' αυτή την τελευταία δοκιμασία, οι αντηχήσεις τους έΦθασαν στους χώρους όπως ένας ήχος στην ηχώ, τους γέμισαν και έκαναν να τρέμει το σύμπαν που ο ΒίλΦριντ και η Μίνα το ένιωσαν μικρό κάτω από τα πόδια τους. Ανασκίρτησαν, συνταραγμένοι από μια αγωνία την οποία προκαλούσε ο φόβος του μυστηρίου που επρόκειτο να εκπληρωθεί.

Πράγματι, έγινε μια μεγάλη κίνηση σαν οι αιώνιες λεγεώνες ν' άρχισαν να βαδίζουν και να διατάσσονται σε σπείρα. Οι κόσμοι στροβιλίζονταν, παρόμοια με σύννεφα που τα μεταφέρει ένας σφοδρός άνεμος. Αυτό κράτησε για λίγο.

Ξαφνικά τα πέπλα σχίσθηκαν, είδαν ψηλά κάτι σαν

204


άστρο ασύγκριτα πιο λαμπερό από το πιο φωτεινό υλικό αστέρι, που ξεκόλλησε, που έπεσε όπως ο κεραυνός, σπινθηροβολώντας πάντα όπως η αστραπή και του οποίου το πέρασμα έκανε να χλομιάσει αυτό που μέχρι τότε θεωρούσαν για ΦΩΣ.

Ήταν ο ΑγγελιοΦόρος που είχε επιφορτισθεί ν' αναγγείλει το καλό νέο και του οποίου η περικεφαλαία είχε για λοΦίο μια φλόγα ζωής.

'Αφηνε πίσω του αυλάκια τα οποία γέμιζε αμέσως η δίνη ξεχωριστών λάμψεων που τις διέσχιζε.

Κρατούσε ένα κλαδί φοινικιάς και μια σπάθα, άγγιξε το ΠΝΕΥΜΑ με το κλαδί φοινικιάς. ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ μεταμορΦώθηκε, οι λευκές του φτερούγες ξεδιπλώθηκαν χωρίς θόρυβο.

Η μετάδοση του ΦΩΤΟΣ που άλλαξε το ΠΝΕΥΜΑ σε ΣΕΡΑΦΕΙΜ, το περίβλημα της ένδοξης μορφής του, ουράνια πανοπλία , έριξαν τέτοιες ακτινοβολίες που οι δυο Οραματιστές κεραυνοβολήθηκαν.

Όπως οι τρεις απόστολοι που μπροστά τους εμφανίσθηκε ο Ιησούς, ο Βίλφριντ και η Μίνα συναισθάνθηκαν το βάρος των σωμάτων τους που αντι τίθετο σε μια πλήρη και ασυννέφιαστη ενόραση του ΛΟΓΟΥ και της ΑΛΗΘΙΝΗΣ ΖΩΗΣ .

Κατάλαβαν τη γύμνια των ψυχών τους και χάρη στη σύγκριση που έκαναν με το φωτοστέφανο του Σεραφείμ, μέσα στο οποίο ήταν σαν επονείδιστη κηλίδα, μπόρεσαν να μετρήσουν τη λίγη λάμψη .

Τους κυρίευσε διακαής επιθυμία να ξαναβυθισθούν στον βόρβορο του σύμπαντος για να υποστούν τις δοκιμασίες ώστε να μπορέσουν μια μέρα να εκστομίσουν νικηΦόρα στην ΙΕΡΗ ΠΥ ΛΗ τα λόγια που είπε το ακτινοβόλο Σεραφείμ .

205


Αυτός ο 'Αγγελος γονάτισε μπροστά στο ΙΕΡΟ που μπορούσε επιτέλους ν' αντικρύσει από κοντά και είπε δείχνοντάς τους: -Επιτρέψτε τους να δουν πιο μπροστά, θ' αγαπήσουν τον Κύριο και θα κηρύξουν το λόγο του.

Μ' αυτή την προσευχή, έπεσε ένα πέπλο. Είτε η άγνωστη δύναμη που βάραινε πάνω στους δυο Οραματιστές είχε εκμηδενίσει στιγμιαία τις σωματικές τους μορφές, είτε αυτή έκανε το πνεύμα τους να ξεπηδήσει έξω από το σώμα, ένιωσαν μέσα τους ένα διαχωρισμό του καθαρού και του ακαθάρτου.

Τα δάκρυα του Σεραφείμ υψώνονταν γύρω τους με τη μορφή ενός ατμού που τους έκρυψε τους κατώτερους κόσμους, τους περιέβαλε, τους μετέφερε, τους μεταβίβασε τη λήθη των επίγειων σημασιών και τους παραχώρησε τη δύναμη να κατανοούν το νόημα των θείων πραγμάτων.

Φάνηκε το Αληθινό Φως, φώτισε τις δημιουργίες που τους φάνηκαν άνυδρες όταν είδαν την πηγή από την οποία αντλούν την κίνηση οι Γήινοι, οι Πνευματικοί και οι Θείοι κόσμοι.

Ο κάθε κόσμος είχε ένα κέντρο στο οποίο έτειναν όλα τα σημεία της σφαίρας του . Αυτοί οι κόσμοι ήταν με τη σειρά τους σημεία που έτειναν ΟΤΟ κέντρο του είδους τους. Κάθε είδος είχε το κέντρο του προς μεγάλες ουράνιες περιοχές που επικοινωνούσαν με τον αέναο και περιΦλεγή κινητήρα όλων όσων υπάρχουν.

Έτσι, από τον πιο μεγάλο μέχρι τον πιο μικρό κόσμο και από τον πιο μικρό κόσμο μέχρι το πιο μικρό κομμάτι των όντων που τον αποτελούσαν, τα πάντα ήταν ατομικά και ωστόσο ήταν ένα.

Ποιο ήταν το σχέδιο αυτού του όντος, του σταθε-

206


ρού στην ουσία του και στις ιδιότητές του , που τις μεταβίβαζε χωρίς να τις χάνει, που τις εκδήλωνε έξω από Αυτόν χωρίς να τις διαχωρίζει από Αυτόν, που απέδιδε έξω από Αυτόν όλες αυτές τις σταθερές στην ουσία τους και μεταβαλλόμενες στη μορφή τους δημιουργίες; Οι δυο συνδαιτυμώνες που είχαν κληθεί σ' αυτή τη γιορτή μπορούσαν να δουν μόνον την τάξη και τη διάταξη των όντων, να θαυμάσουν τον άμεσο σκοπό. Μόνον οι ' Αγγελοι πήγαιναν επέκεινα, γνώριζαν τα μέσα και κατανοούσαν τον σκοπό.

Όμως, αυτό που οι δυο εκλεκτοί μπόρεσαν ν' αντικρύσουν , από το οποίο αποκόμισαν μια μαρτυρία που Φώτισε τις ψυχές τους για πάντα, ήταν η απόδειξη της δράσης των Κόσμων και των Όντων, η συνείδηση της προσπάθειας με την οποία τείνουν στο αποτέλεσμα. , Ακουσαν τα διάφορα μέρη του Απείρου να σχηματί

ζουν μια ζωντανή μελωδία και σε κάθε χρόνο που η αρμονία γινόταν αισθητή σαν τεράστια ανάσα, οι Κόσμοι που έλκονταν από αυτή την ταυτόχρονη κίνηση έκλιναν προς το τεράστιο Ον, το οποίο από το αδιαπέραστο κέντρο του έκανε να βγαίνουν τα πάντα και να επιστρέφουν τα πάντα σ' αυτό.

Αυτή η αδιάκοπη εναλλαγή φωνής και σιωπής έμοιαζε να είναι το μέτρο του ιερού ύμνου που αντηχούσε και προεκτεινόταν στους αιώνες των αιώνων.

Τότε ο Βίλφριντ και η Μίνα κατάλαβαν μερικούς από τους μυστηριώδεις λόγους Εκείνου που στη γη είχε εμφανισθεί στον καθένα τους με τη μορΦή που τον καθιστούσε κατανοητό , στη μια ΣεραΦίτους, στον άλλο Σεραφίτα, όταν είδαν ότι όλα αυτά ήταν ομογενή.

Το φως γεννούσε τη μελωδία, η μελωδία γεννούσε το Φως, τα χρώματα ήταν φως και μελωδία, η κίνηση

207


ήταν ένας Αριθμός προικισμένος με Λόγο, τέλος όλα ήταν ταυτοχρόνως ηχητικά, διαφανή, κινητά, κατά τέτοιο τρόπο ώστε το καθετί εισχωρούσε στο άλλο, η έκταση ήταν χωρίς εμπόδια και μπορούσαν να την διατρέξουν οι Άγγελοι στο βάθος του απείρου .

Αναγνώρισαν τον παιδαριώδη χαρακτήρα των ανθρώπινων επιστημών για τις οποίες τους είχαν μιλήσει.

Ήταν γι' αυτούς μια θέα χωρίς ορίζοντα, μια άβυσσος στην οποία μια αδηΦάγος επιθυμία τους έσπρωχνε να βυθισθούν, όμως, προσκολλημένοι στα άθλια σώματά τους, είχαν την επιθυμία χωρίς να έχουν τη δύναμη .

Το Σεραφείμ ξεδίπλωσε ελαφρά τα φτερά του για ν' αρχίσει το πέταγμά του και δεν ξαναστράφηκε προς αυτούς: δεν είχε πια τίποτα το κοινό με τη Γη.

Εφόρμησε: η τεράστια έκταση των φτερών του που σπινθηροβολούσαν κάλυψε τους δυο Οραματιστές σαν ευεργετική σκιά που τους επέτρεψε να υψώσουν τα μάτια και να το δουν να μεταΦέρεται στη δόξα του , συνοδευόμενο από τον χαρούμενο αρχάγγελο .

Ανέβηκε σαν ακτινοβόλος ήλιος που βγαίνει μέσα από τα κύματα, αλλά πιο μεγαλοπρεπές από το άστρο και έχοντας ωραιότερου ς προορισμούς, δεν ήταν πια αλυσοδεμένο όπως οι κατώτερες δημιουργίες σε μια κυκλική ζωή . Ακολούθησε τη γραμμή του απείρου και έτεινε χωρίς παρέκκλιση προς το ενιαίο κέντρο για να βυθισθεί εκεί στην αιώνια ζωή , για να δεχθεί στις ιδιότητες και στην ουσία του τη δύναμη ν' απολαμβάνει χάρη στην αγάπη και το χάρισμα να κατανοεί χάρη στη σοΦία.

Το θέαμα που ξετυλίχθηκε ξαφνικά στα μάτια των δύο Οραματιστών τους συνέτριψε με την απεραντοσύνη

208


του , γιατί ένιωθαν σαν σημεία των οποίων η μικρότητα μπορούσε να συγκριθεί μόνον με το μικρότερο κλάσμα που το άπειρο της διαιρετότητας επιτρέπει στον άνθρωπο να το αντιληΦθεί, σε σχέση με το άπειρο των Αριθμών που μόνον ο Θεός μπορεί να ατενίσει όπως ατενίζει τον ίδιο του τον εαυτό .

Τι ταπείνωση και τι μεγαλείο σε αυτά τα δυο σημεία, τη Δύναμη και την Αγάπη , που η πρώτη επιθυμία του Σεραφείμ τοποθετούσε σαν δυο κρίκους για να ενώσει την απεραντοσύνη από κατώτερα σύμπαντα με την απεραντοσύνη από ανώτερα σύμπαντα.

Κατάλαβαν τους αόρατου ς δεσμούς με τους οποίους οι υλικοί κόσμοι προσκολλούνταν στους πνευματικούς κόσμους. Ενθυμούμενοι τις έξοχες προσπάθειες των ωραιότερων ανθρώπινων μεγαλοφυιών, βρήκαν την αρχή των μελωδιών ακούγοντας τους ύμνους του ουρανού οι οποίοι έδιναν τις αισθήσεις των χρωμάτων, των αρωμάτων, της σκέψης και υπενθύμιζαν τις αναρίθμητες λεπτομέρειες όλων των δημιουργιών, όπως ένα τραγούδι της γης αναζωπυρώνει και τις πιο ασήμαντες ερωτικές αναμνήσεις.

Φθάνοντας με μια ανείπωτη έξαρση των ικανοτήτων τους σ' ένα σημείο χωρίς όνομα στη γλώσσα, μπόρεσαν να ρίξουν για ένα λεπτό τα βλέμματά τους στο Θείο Κόσμο. Εκεί ήταν γιορτή .

Μυριάδες άγγελοι πετούσαν στην ίδια πορεία, χωρίς να συγχέονται, όλοι όμοιοι, όλοι διαφορετικοί, απλοί σαν το ρόδο των αγρών, τεράστιοι όπως οι κόσμοι.

Ο Βίλφριντ και η Μίνα δεν τους είδαν ούτε να Φθάνουν, ούτε να φεύγουν, έσπειραν ξαφνικά το άπειρο με την παρουσία τους, όπως τα άστρα λάμπουν στον

209


αδιόρατο αιθέρα. Ο σπινθηρισμός από τα συγκεντρωμένα διαδήματά

τους άναψε στους χώρους, όπως οι φωτιές του ουρανού την στιγμή που η μέρα κάνει την εμΦάνισή της στα βουνά μας.

Από τα μαλλιά τους ξεκινούσαν κύματα Φωτός και οι κινήσεις τους διέγειραν κυματοειδείς δονήσεις παρόμοιες με κύματα φωσφορίζουσας θάλασσας.

Οι δυο Οραματιστές αντιλήΦθηκαν το Σεραφείμ κατασκότεινο εν μέσω λεγεώνων αθανάτων που οι φτερούγες τους ήταν σαν τους τεράστιους θυσάνους των δασών τους οποίους σείει η αύρα.

Αμέσως, σαν να είχαν ριχθεί όλα μαζί τα βέλη μιας φαρέτρας, τα Πνεύματα έδιωξαν μ' ένα φύσημα τα κατάλοιπα της παλιάς του μορφής. Όσο το Σεραφείμ ανέβαινε, γινόταν αγνότερο· σύντομα, φαινόταν στα μάτια τους απλώς σαν ένα αχνό σχέδιο αυτού που είχαν δει όταν είχε μεταμορφωθεί: γραμμές Φωτιάς χωρίς σκιά.

Ανέβαινε, σε κάθε κύκλο δεχόταν ένα καινούργιο χάρισμα, κατόπιν το σημάδι της επιλογής του μεταφερόταν στην ανώτερη σφαίρα όπου ανέβαινε όλο και πιο εξαγνισμένο.

Καμιά φωνή δεν σωπούσε, ο ύμνος εξαπλωνόταν με όλους του τους τρόπους.

«Χαίρε σ' αυτόν που ανεβαίνει ζωντανός! Έλα, άνθος των Κόσμων ! Διαμάντι που βγήκε από την πυρά των πόνων, ακηλίδωτο μαργαριτάρι, επιθυμία χωρίς σάρκα, νέα δεσμά της γης και του ουρανού , γενηθήτω φως! ΝικηΦόρο Πνεύμα, Βασίλισσα του κόσμου , πέτα στο στέμμα σου ! Εσύ που νίκησες κατά κράτος τη γη , πάρε το διάδημά σου ! Να είσαι μαζί μας! »

210


Οι αρετές του Αγγέλου ξαναεμφανίσθηκαν μέσα στην ομορφιά τους .

Η πρώτη του επιθυμία για τον ουρανό ξαναεμφανίσθηκε χαριτωμένη σαν χλοερή παιδική ηλικία.

Σαν αστερισμοί , οι πράξεις του την χρωμάτισαν με τη λάμψη τους.

Οι πράξεις του πίστης έλαμψαν σαν τον Υάκινθο του ουρανού , χρώμα της αστρικής φωτιάς.

Η Φιλευσπλαχνία έριξε πάνω του τα μαργαριτάρια της από την Ανατολή , ωραία συλλογή δακρύων!

Η θεία αγάπη τον περιέβαλε με τα ρόδα της και η ευλαβής υποταγή στο θέλημα του Θεού του αφαίρεσε με τη λευκότητά της κάθε γήινο ίχνος.

Σύντομα, στα μάτια του Βίλφριντ και της Μίνας δεν ήταν πια παρά ένα Φλόγινο σημείο, που αναζωογονούνταν διαρκώς και του οποίου η κίνηση χανόταν μέσα στη μελωδική επευφημία που γιόρταζε τον ερχομό του στον ουρανό.

Οι ουράνιοι τόνοι έκαναν τους δυο εξόριστους να κλάψουν.

Ξαφνικά μια σιωπή θανάτου , που απλώθηκε σαν σκοτεινό πέπλο από την πρώτη μέχρι την τελευταία σφαίρα, βύθισε τον Βίλφριντ και την Μίνα σε μια άφατη αναμονή .

Εκείνη την στιγμή , το Σεραφείμ χανόταν μέσα στο Ιερό όπου δέχθηκε το χάρισμα της αιώνιας ζωής.

Έγινε μια κίνηση βαθιάς λατρείας που γέμισε τους δυο Οραματιστές έκσταση ανάμικτη με φρίκη .

Ένιωσαν ότι στις Θείες Σφαίρες, στις Πνευματικές Σφαίρες και στους Κόσμους του Σκότους τα πάντα υποκλίνονταν.

Οι Άγγελοι γονάτιζαν για να γιορτάσουν τη δόξα

2] 1


του , τα Πνεύματα γονάτιζαν για να εκφράσουν την ανυπομονησία τους, γονάτιζαν και στις αβύσσους φρίττοντας από μεγάλο και ξαφνικό Φόβο.

Μια μεγάλη κραυγή χαράς ξεπήδησε όπως ξεπηδά μια πηγή που είχε σταματήσει και ξαναρχίζει ν' αναβλύζει τους χιλιάδες ακμαίους πίδακές της όπου παίζει ο ήλιος σπέρνοντας με διαμάντια και μαργαριτάρια τις φωτεινές σταγόνες, την στιγμή που το Σεραφείμ ξανεμφανίσθηκε περιΦλεγές και Φώναξε: -ΑΙΩΝΙΟ ! ΑΙΩΝΙΟ ! ΑΙΩΝΙΟ !

Τα σύμπαντα το άκουσαν και το αναγνώρισαν, εισέδυσε σ' αυτά όπως ο Θεός και πήρε στην κατοχή του το άπειρο.

Οι Επτά θείοι κόσμοι συγκινήθηκαν από τη φωνή του και του απάντησαν.

Εκείνη την στιγμή , έγινε μια μεγάλη κίνηση σαν ολόκληρα εξαγνισμένα άστρα ν' ανυψώνονταν σε εκθαμβωτικές λάμψεις που έγιναν αιώνιες.

Μήπως το Σεραφείμ είχε δεχθεί ως πρώτη αποστολή να καλέσει στον Θεό τις δημιουργίες στις οποίες είχε διεισδύσει ο λόγος;

Όμως, το θείο ΑΛΛΗΛΟΥΙΑ αντήχησε στ' αυτιά του Βίλφριντ και της Μίνας, όπως οι τελευταίες δονήσεις μιας μουσικής που έχει τελειώσει.

Κιόλας οι ουράνιες λάμψεις έσβηναν όπως τα χρώματα του ήλιου που δύει μέσα στα πορφυρά και χρυσά σπάργανά του .

Το Ακάθαρτο και ο Θάνατος ξανάρπαζαν το θήραμά τους.

Επιστρέφοντας στα δεσμά της σάρκας, από τα οποία το πνεύμα τους είχε στιγμιαία απελευθερωθεί χάρη σ' έναν εξαίσιο ύπνο, οι δυο θνητοί ένιωθαν όπως

212


το πρωινό μιας γεμάτης λαμπρά όνειρα νύχτας που η ανάμνησή τους περιίπταται στη ψυχή, αλλά των οποίων το σώμα δεν έχει συνείδηση και η ανθρώπινη γλώσσα δεν μπορεί να τα εκφράσει .

Η βαθιά νύχτα, που στα εξωτερικά της όρια περιφέρονταν ο Βίλφριντ και η Μίνα, ήταν η σφαίρα όπου κινείται ο ήλιος των ορατών κόσμων. - Ας κατεβούμε εκεί κάτω, είπε ο Βίλφριντ στην Μί

να. - Ας κάνουμε όπως είπε, απάντησε. Αφού είδαμε

τους κόσμους να βαδίζουν προς τον Θεό, ξέρουμε το καλό μονοπάτι. Τα διαδήματά μας από άστρα είναι εκεί ψηλά.

Κύλισαν στις αβύσσους, επέστρεψαν στην σκόνη των κατώτερων κόσμων, είδαν ξαφνικά τη Γη σαν έναν υπόγειο τόπο του οποίου τη θέα τους την Φώτιζε το φως που έφερναν στη ψυχή τους και ψυς περιέβαλλε σαν ένα σύννεφο στο οποίο επαναλαμβάνονταν ασαφώς οι μελωδίες του ουρανού καθώς διαλύονταν. Αυτό το θέαμα ήταν εκείνο που διέγειρε άλλοτε την εσωτερική όραση των Προφητών. Ιερείς διαΦόρων θρησκειών, που όλες ισχυρίζονται ότι είναι αληθινές, Βασιλείς όλοι καθιερωμένοι χάρη στη Δύναμη και τον Τρόμο, Πολεμιστές και Μεγάλοι που μοιράζονται μεταξύ τους τους λαούς, Σοφοί και Πλούσιοι. πάνω από ένα θορυβώδες και πάσχον πλήθος το οποίο συνέτριβαν θορυβωδώς κάτω από τα πόδια τους, όλοι συνοδεύονταν από τους υπηρέτες τους και τις γυναίκες τους, όλοι ήταν ντυμένοι με χρυσαΦένια, ασημένια, θαλασσιά ενδύματα, ήταν σκεπασμένοι με μαργαριτάρια, με πολύτιμους λίθους που αποσπάσθηκαν από τα έγκατα της Γης, υπεξαιρέθηκαν από τα βάθη των Θαλασσών και

213


για τους οποίους η Ανθρωπότητα είχε μοχθήσει για πολύ καιρό ιδρωκοπώντας και βλασφημώντας. Όμως αυτά τα πλούτη και αυτά τα μεγαλεία που φτιάχθηκαν με αίμα ήταν σαν παλιά κουρέλια στα μάτια των δυο προγεγραμμένων. -Τι κάνετε έτσι παραταγμένοι και ακίνητοι; τους Φώναξε ο Βίλφριντ. Δεν απάντησαν. -Τι κάνετε έτσι παραταγμένοι και ακίνητοι; Δεν απάντησαν. Ο Βίλφριντ απόθεσε πάνω τους τα χέρια του Φωνάζοντάς τους: -Τι κάνετε έτσι παραταγμένοι και ακίνητοι ! Με μια ταυτόχρονη κίνηση όλοι άνοιξαν τα ρούχα τους και άφησαν να φανούν τα αποξηραμένα σώματά τους, διαβρωμένα από τα σκουλήκια, σάπια, κονιοποιημένα, καταφαγωμένα από φρικτές αρρώστιες. - Οδηγείτε τα έθνη στο θάνατο, τους είπε ο Βίλ

φριντ. Νοθεύσατε τη γη , παραποιήσατε το λόγο, εκπορνεύσατε τη δικαιοσύνη . Αφού Φάγατε τη χλόη των λειμώνων, τώρα σκοτώνετε τις προβατίνες; Πιστεύετε πως δικαιώνεσθε δείχνοντας τις πληγές σας; Θέλω να νουθετήσω εκείνους από τους αδελφούς μου που μπορούν ακόμα ν' ακούσουν τη Φωνή , ώστε να μπορέσουν να πιουν από τις πηγές που έχετε κρύψει. - Ας φυλάξουμε τις δυνάμεις μας για να προσευχη

θούμε, του είπε η Μίνα. Η αποστολή σου δεν είναι ούτε εκείνη των Προφητών, ούτε εκείνη του Επανορθωτή, ούτε εκείνη του ΑγγελισΦόρου . Είμαστε ακόμα μόλις στα σύνορα της πρώτης σφαίρας, ας προσπαθήσουμε να διασχίσουμε τους χώρους στα φτερά της προσευχής. - Θα είσαι όλη μου η αγάπη ! - Θα είσαι όλη μου η δύναμη ! - Είδαμε τα Ύψιστα Μυστήρια, είμαστε ο ένας για

τον άλλο το μοναδικό ον εδώ κάτω μαζί με το οποίο

214


μπορούμε να κατανοούμε τη χαρά και τη θλίψη , ας προσευχηθούμε, λοιπόν, γνωρίζουμε το δρόμο, ας βαδίσουμε . - Δώσε μου το χέρι , είπε η Νέα Κοπέλα, αν προχω

ρούμε πάντοτε μαζί, ο δρόμος θα είναι λιγότερο τραχύς και λιγότερο μακρύς για μένα. - Μ' εσένα μόνον, απάντησε ο Άνδρας, θα μπορέσω

να διασχίσω τη μεγάλη μοναξιά χωρίς να επιτρέψ<u στον εαυτό μου ούτε ένα παράπονο. - Και θα πάμε μαζί στον Ουρανό, είπε.

Τα σύννεφα ήρθαν και σχημάτισαν ένα σκοτεινό σκήνωμα. Ξαφνικά, οι δυο αγαπημένοι βρέθηκαν γονατισμένοι μπροστά σ' ένα σώμα που ο γέρο-Δαβίδ υπεράσπιζε από την περιέργεια όλων και το οποίο ήθελε να σαβανώσει ο ίδιος.

Έξω, έλαμπε στη μεγαλοπρέπειά του το πρώτο καλοκαίρι του δέκατου ένατου αιώνα. Οι δυο αγαπημένοι νόμισαν πως άκουσαν μια φωνή μέσα στις ακτίνες του ήλιου . Ανέπνευσαν ένα ουράνιο πνεύμα στα καινούρια άνθη και σκέΦθηκαν πιασμένοι από το χέρι: - Η τεράστια θάλασσα που αστράφτει εκεί κάτω εί

ναι μια εικόνα αυτού που είδαμε εκεί ψηλά. - Πού πηγαίνετε; τους ρώτησε ο κύριος Μπέκερ. - Θέλουμε να πάμε στον Θεό, είπαν, θα έλθετε μαζί

μας, πατέρα μου ;

Γενεύη και Παρίσι, Δεκέμβριος 1833-Νοέμβριος 1835

215


balzac honore de - serafita

Documents