การประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ...

การประช มว ชาการและนำเสนอผลงานว จ ยระด บชาต คร งท 13เร อง “ว ถ นว ตกรรมไทยดวยการพ ฒนางานว จ ย”

วนเสาร ท 1 และว นอาท ตย ท 2 ธ นวาคม 2561ณ อาคารท นตแพทยศาสตร มหาว ทยาล ยเวสเท ร น

การประชมวชาการและนำเสนอผลงานวจยระดบชาต ครงท 13 เรอง “วถนวตกรรมไทยดวยการพฒนางานวจย”

ว ทยาศาสตร ส ขภาพและว ทยาศาสตร เทคโนโลย

วทยาศาสตรสขภาพและวทยาศาสตรเทคโนโลย

รายงานการประชมวชาการ (PROCEEDINGS) การประชมวชาการและนาเสนอผลงานวจยระดบชาต ครงท 13 “วถนวตกรรมไทยดวยการพฒนางานวจย” วนเสารท 1 และ วนอาทตยท 2 ธนวาคม 2561 ณ อาคารคณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเวสเทรน พมพเมอ : ธนวาคม 2561 จดพมพเผยแพร : สานกวจยและบรการวชาการ

มหาวทยาลยเวสเทรน 4 หม 11 ลาดสวาย ลาลกกา ปทมธาน 12150 โทรศพท 02-563-5252 อเมล [email protected] เวบไซต http://www.western.ac.th/westernnew/main.php

พมพท : โรงพมพหางหนสวนจากด มน เซอรวส ซพพลาย 29/97 ซอยสวนทวงศ 31 ถนนสวนทวงศ ลาผกช หนองจอก กรงเทพฯ 10530 โทรศพท 02-326-4124-5, 02-988-3599 Email: [email protected]

คานา

มหาวทยาลยเวสเทรน ตระหนกถงความสาคญของการวจยและการสรางองคความรจากการวจย รวมทงการสรางเวทการแลกเปลยนเรยนรใหกบนกวชาการ นกวจย คณาจารย นสตและนกศกษา ตลอดจนผสนใจอยางตอเนอง จงไดทาความรวมมอกบ สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต มหาวทยาลยเอเชยอาคเนย มหาวทยาลยราชภฏพระนคร สถาบนเทคโนโลยแหงสวรรณภม วทยาลยนอรทเทรนและมหาวทยาลยเนชน จดใหมการประชมวชาการและนาเสนอผลงานวจยระดบชาต ครงท 13 ในหวขอ “วถนวตกรรมไทยดวยการพฒนางานวจย” โดยมวตถประสงคหลกเพอเผยแพรผลงานวชาการ อนจะนาไปสการประยกตใชผลงานวจยดานสงคมศาสตร วทยาศาสตรสขภาพ และวทยาศาสตรเทคโนโลยใหเกดประโยชน รวมทงเปนเวททางวชาการในการถายทอด องคความรทไดจากงานวจยและเพอสรางแนวคดการสงเสรมการวจยตามยทธศาสตรแกสถาบนตางๆทเกยวของ

เอกสารการประชมทางวชาการและนาเสนองานวจยระดบชาต ครงท 13 จดพมพขนเพอเผยแพรผลงานวจยของอาจารย นกวชาการ นสต และนกศกษา จากสถาบนอดมศกษาตางๆใหกวางขวาง โดยมเปาหมายใหบคคลหรอองคกรทเกยวของไดนาผลการวจยไปใชพฒนาองคกรใหเกดประสทธผลและประสทธภาพตอไป คณะผจดทาเอกสารการประชมทางวชาการและนาเสนอผลงานวจยระดบชาต ครงท 13 ขอขอบคณผเขารวมสมมนาและผนาเสนอผลงานวชาการ ผทรงคณวฒและผเชยวชาญทสละเวลาในการใหขอแนะนาและพฒนาบทความจนเปนผลงานทมความสมบรณยงขน หวงวาเอกสารฉบบนจะอานวยประโยชนตอผอานและผนาไปประยกตใชตอไป

ประธานคณะทางานจดทาเอกสารเผยแพรผลงานวจย

การประชมวชาการและนาเสนอผลงานวจยระดบชาต ครงท 13

เรอง “วถนวตกรรมไทยดวยการพฒนางานวจย” วนเสารท 1 และวนอาทตยท 2 ธนวาคม พ.ศ. 2561

ณ อาคารคณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเวสเทรน อาเภอลาลกกา จงหวดปทมธาน

�� หลกการและเหตผล

ภายใตการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของสภาพเศรษฐกจ และสงคมในยคศตวรรษท 21 ดวยการขบเคลอนประเทศสการพฒนาทยงยน เพอใหเกดผลอยางเปนรปธรรม และพฒนาใหเทาทนตามความเปลยนแปลงของโลก สเปาหมายการลดความเหลอมลาในสงคม โดยปรบโครงสรางทางเศรษฐกจไปสเศรษฐกจทขบเคลอนดวยนวตกรรม (Value–Based Economy) ทงนการพฒนาทมงเนนกลไกความเขมแขงจากภายใน ดวยการเนนภาคการผลตสนคาไปสการเนนภาคบรการมากขน โดยการขบเคลอนดวยการใชนวตกรรมในดานการพฒนาดานตางๆ ทงเศรษฐกจ สงคม ชมชน การศกษา การบรณาการงานวจยทงดานสงคมศาสตร วทยาศาสตรสขภาพ วทยาศาสตรและเทคโนโลย การคนควานวตกรรมองครวมของศาสตรตาง ๆ

มหาวทยาลยเวสเทรนไดดาเนนการจดประชมวชาการระดบชาตมาอยางตอเนอง เพอเปนเวทแลกเปลยนประสบการณอยางกวางขวาง พรอมดวยการสรางความรวมมอกบหนวยงานภาครฐ และเอกชน อาท สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต มหาวทยาลยเอเชยอาคเนย มหาวทยาลยราชภฏพระนคร สถาบนเทคโนโลยแหงสวรรณภม วทยาลยนอรทเทรน มหาวทยาลยเนชน เพอจดใหมการประชมวชาการและนาเสนอผลงานวจยระดบชาต ครงท 13 ในหวขอ “วถนวตกรรมไทยดวยการพฒนางานวจย” โดยมวตถประสงคหลกเพอเผยแพรผลงานวจยอนจะนาไปสการประยกตใชผลงานวจยดานสงคมศาสตร วทยาศาสตรสขภาพ และวทยาศาสตรเทคโนโลยใหเกดประโยชน รวมทงเปนเวททางวชาการในการถายทอดองคความรทไดจากงานวจยใหผสนใจไดนาไปประยกตใชและเปดโอกาสในการแลกเปลยนเรยนรประสบการณวจยใหกบนกวชาการ นสต นกศกษา และผสนใจตอไป

วตถประสงค 1. เพอเสรมสรางบรรยากาศการวจยและเปนเวทวชาการในการเปดโอกาสใหมการแลกเปลยนผลงานและขอมล

การวจยในกลมสาขาตางๆ ทงดานวทยาศาสตรสขภาพ วศวกรรมศาสตรและเทคโนโลย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร ในระดบประเทศ

2. เพอพฒนาคณภาพใหคณาจารย นกวชาการ บคลากร ตลอดจนบคคลทวไปใหความสาคญของงานวจย และเกดการแลกเปลยนเรยนรประสบการณ ตลอดจนขอคดเหนในการพฒนางานวจย อนจะทา ใหเกดงานวจยท มประสทธภาพมากยงขน สการวจยทสามารถนาไปใชประโยชนได ตอชมชน สงคมและประเทศตอไป

3. เพอเผยแพรผลงานวจยในรปแบบของเอกสารเชงวชาการ และสรางเครอขายในการพฒนางานวจย ใหเกดขนระหวางนกวจย นกวชาการ สถาบนการศกษา ตลอดจนหนวยงานทงภาครฐบาลและภาคเอกชน หวขอในการนาเสนอผลงานทางวชาการและงานวจย

1. กลมวทยาศาสตร 2. กลมมนษยศาสตรและสงคมศาสตร 1.1 ดานวศวกรรมศาสตร 2.1 ดานการศกษา 1.2 ดานวทยาศาสตร 2.2 ดานบรหารธรกจ

1.3 ดานวทยาศาสตรสขภาพ 2.3 ดานนตศาสตร รฐศาสตร และรฐประศาสนศาสตร

รปแบบการประชมและนาเสนอบทความวจย 1. การบรรยายพเศษโดยวทยากรกตตมศกด (Keynote Speaker ) 2. การนาเสนอบทความวจยภาคบรรยาย (Oral Presentation ) 3. การนาเสนอผลงานวจยภาคโปสเตอร (Poster Presentation ) ระยะเวลาการประชม

วนเสารท 1 และวนอาทตยท 2 ธนวาคม พ.ศ. 2561 นาเสนอผลงานวจยทงภาคบรรยายและโปสเตอร

สถานทจดการประชมวชาการและนาเสนอบทความวจย ณ อาคารคณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเวสเทรน (วทยาเขตวชรพล) อาเภอลาลกกา จงหวดปทมธาน ผเขารวมโครงการ กลมเปาหมายจานวน 250 คน ประกอบดวย 1. อาจารยและนสตของมหาวทยาลยเวสเทรน

2. อาจารยและนสตจากมหาวทยาลยตางๆ 3. นกวชาการ นกวจย และประชาชนผสนใจทวไป ผลทคาดวาจะไดรบ 1. อาจารย นกวจย นสตนกศกษา ไดเผยแพรงานวจย ซงเปนประโยชนตอการพฒนา ความรเกยวกบ “วถนวตกรรมไทยดวยการพฒนางานวจย”

2. คณาจารย นกวชาการ และนกวจยมโอกาสนาเสนอผลงานวจย และแลกเปลยนเรยนรกบวทยากรผเชยวชาญในสาขาอนๆ 3. นสตและนกศกษามโอกาสนาเสนอผลงานวจยและแลกเปลยนเรยนรกบวทยากรผเชยวชาญในสาขาอนๆ 4. เปนการสรางการจดการเรยนร ใหกบนสตของมหาวทยาลยตางๆ เพอใหเกดองคความรทจะนาไปใชปรบระบบการศกษาตอไป 5. มเครอขายความรวมมอระหวางสถาบนการศกษาและนกวจยระดบชาต กาหนดการลงทะเบยนและรบบทความวจย

ขนตอนการดาเนนงาน ระยะเวลา 1. กาหนดการลงทะเบยน ชาระเงนและสงบทความ 2. กาหนดการสงบทความฉบบแกไข 3. ประกาศรายชอ (ผลงทะเบยนชาระเงนและสงบทความ) 4. นาเสนอบทความ

วนท 1 กนยายน พ.ศ. 2561 – วนท 31 ตลาคม พ.ศ. 2561 วนท 1 - 20 พฤศจกายน พ.ศ. 2561 วนท 25 พฤศจกายน พ.ศ. 2561 วนท 1 - 2 ธนวาคม พ.ศ. 2561

ลกษณะบทความวจยและการนาเสนอผลงานวจย 1. บทความวจยทจะนาเสนอในการประชมจะตองเปนผลงานทไมเคยตพมพหรอเผยแพรมากอน 2. การนาเสนอผลงาน ใหนาเสนอแบบบรรยาย (Oral Presentation) ในทประชม โดยใชเวลาในการนาเสนอไมเกน 10 นาท ซกถามจากวทยากร 5 นาท (รวมไมเกน 15 นาท) 3. บทความวจยฉบบเตมทผนาเสนอผลงานไดปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะจากผทรงคณวฒแลว จะไดตพมพเผยแพรใน Proceeding ของการประชม

อตราคาลงทะเบยน

ประเภทการเขารวม อตราคาลงทะเบยน 1. เขารวมประชม รบฟงการบรรยายพเศษ โดยไมนาเสนอบทความ 2. เขารวมประชมและนาเสนอบทความวจย

บคคลภายนอก 1,000 บาท (รวมคาอาหารกลางวนและอาหารวาง 2 มอ) โดยลงทะเบยนชาระเงนตงแตวนท 1 กนยายน พ.ศ.2561 – วนท 31 ตลาคม พ.ศ.2561 บคคลภายนอก นสตและนกศกษา 3,200 บาท / เรอง (รวมคาอาหารกลางวนและอาหารวาง 2 มอ) ทงนตอง ชาระเงน สงบทความ ตงแตวนท 27 สงหาคม พ.ศ.2561 – วนท 31 ตลาคม พ.ศ.2561

หมายเหต 1. เมอมการชาระเงนคาลงทะเบยนแลว ทางผจดงานประชมวชาการจะไมคนเงนคาลงทะเบยนไมวากรณใดๆ ทงสน

2. อตราคาลงทะเบยนนรวมเอกสารประกอบการประชม อาหารกลางวนและอาหารวาง 2 มอ การลงทะเบยนทางเวบไซต ผสมครตองทาการลงทะเบยนและแนบไฟลเอกสารการชาระเงนคาลงทะเบยนใหเรยบรอยพรอมแนบไฟลบทความฉบบเตม upload ใหเรยบรอย จากนนใหผสมครเขาไปกรอกขอมลเพอลงทะเบยนรบรหสประจาตว ท http://www.western.ac.th/index.php/register โดยผสมครตองกรอกขอมลใหครบถวนแลวกดยนยนเพอรบรหสประจาตว จากนนตรวจสอบขอมลและ กดยนยนอกครง จงจะถอวาการสมครเสรจสมบรณ ลกษณะบทความวจยและการนาเสนอผลงานวจย 1. บทความวจยทจะนาเสนอในการประชมจะตองเปนผลงานทไมเคยตพมพหรอเผยแพรมากอน 2. การนาเสนอผลงาน ใหนาเสนอแบบบรรยาย (Oral Presentation) ในทประชม โดยใชเวลาในการนาเสนอไมเกน 10 นาท ซกถามจากกรรมการผวพากษ 5 นาท (รวมไมเกน 15 นาท) 3. การนาเสนอแบบโปสเตอร (poster) ผนาเสนอตองยนประจาจดโปสเตอรของตนเอง โดยใชเวลาในการนาเสนอ ตอบขอซกถามของกรรมการ รวมไมเกน 15 นาท 3. บทความวจยฉบบเตมทผนาเสนอผลงานไดปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะจากผทรงคณวฒแลว จะไดตพมพเผยแพรแบบ Full Paper ใน Proceeding ของการประชม การสงบทความ

เมอผสมครทาการสมครครบขนตอนเรยบรอยแลวใหสงเอกสารบทความวจยฉบบเตม ความยาวไมเกน 10 หนา จานวน 1 ชด บทความฉบบเตม (ทงไฟล Word และไฟล PDF) มาท E-mail address: [email protected] สอบถามขอมลเพมเตม โทร.0-2563-5252 ตอ 5017

.................................................................................

การประชมวชาการและนาเสนอผลงานวจยระดบชาต ครงท 13 เรอง “วถนวตกรรมไทยดวยการพฒนางานวจย”

วนเสารท 1 และวนอาทตยท 2 ธนวาคม พ.ศ. 2561

ณ อาคารคณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเวสเทรน อาเภอลาลกกา จงหวดปทมธาน

��

วนเสารท 1 ธนวาคม พ.ศ. 2561

เวลา 08.00 – 09.00 น. ลงทะเบยนการเขารวมงาน

เวลา 09.00 – 09.10 น. รองอธการบดฝายวจยและบรการวชาการ มหาวทยาลยเวสเทรน กลาวรายงาน

เวลา 09.10 – 09.20 น. ประธานกลาวตอนรบและเปดการสมมนา

หวขอ เรอง “วถนวตกรรมไทยดวยการพฒนางานวจย” เวลา 09.20 – 09.30 น. แนะนาองคปาฐก

เวลา 09.30 – 10.45 น. บรรยายทางวชาการหวขอ

หวขอ เรอง “วถนวตกรรมไทยดวยการพฒนางานวจย” เวลา 10.45 – 11.00 น. พกรบประทานอาหารวาง

เวลา 11.00 – 12.00 น. นาเสนอผลงานวจยทงภาคบรรยายและโปสเตอร

เวลา 12.00 – 13.00 น. พกรบประทานอาหารกลางวน

เวลา 13.00 – 14.15 น. นาเสนอผลงานวจยทงภาคบรรยายและโปสเตอร(ตอ)

เวลา 14.15 – 14.30 น. พกรบประทานอาหารวาง

เวลา 14.30 – 16.00 น. นาเสนอผลงานวจยทงภาคบรรยายและโปสเตอร(ตอ)

เวลา 16.00 – 17.00 น. มอบเกยรตบตรใหกบผเขารวมนาเสนอผลการวจย

วนอาทตยท 2 ธนวาคม พ.ศ. 2561

เวลา 08.00 – 09.00 น. ลงทะเบยนการเขารวมงาน (คณะทนตแพทยศาสตร วชรพล)

เวลา 09.00 – 15.00 น. นทรรศการและเสวนาทางวชาการผลงานของนสตปรญญาเอก

��

ลาดบ รหส ชอ - สกล ชอบทความ

1 OU BA. 001 นางสาวมลฤด คาภม ปจจยทสงผลตอความภกดของผบรโภคอาหารคลนในเขตกรงเทพมหานคร

2 TWU NS. 001 รอยเอกกตตพงษ พลทพย การประยกตใชกระบวนการพยาบาลเพอพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบของนสตพยาบาล

3 TWU NS. 002 ดร. ปณณทต บนขนทด การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน ตาบลบานยาง อาเภอเมอง จงหวดบรรมย

4 TWU NS. 003 อาจารย ปภาวรนทร สวรรณเพชร พฤตกรรมสขภาพของผสงอาย ตาบลอสาณ อาเภอเมอง จงหวดบรรมย

5 WUM BA. 001 นาย ณฐพงษ ศรสทธธนภทร ความพงพอใจของนกทองเทยวตลาดนาวดพระยาสเรนทร เขตคลองสามวา กรงเทพมหานคร

6 TWU MS. 001 นาย อาทตย บวผน อทธพลจากตวทาละลายทสงผลตอปรมาณของนามนมะพราวจากวธการสกด

7 WUM PA. 001 นางสาว เจนจรา กนแกว การพฒนาสานกงานทดนจงหวดเชยงใหมสการเปนองคกรแหงการเรยนร

8 TWU BA. 001 ผชวยศาสตราจารย ดร.วรนทรทพย กาลงแพทย ปจจยแหงความสาเรจของธรกจครอบครว

9 WUM PA. 002 นางสาว ศรญญา นนทะ ความพงพอใจของประชาชนตอการใหบรการสาธารณะของเทศบาลตาบลปาแงะ อาเภอปาแดด จงหวดเชยงราย

10 WUM PA. 003 นาย ชลแดน นวลเกลยง การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน กรณศกษาเทศบาล ตาบลสมหวง อาเภอกงหรา จงหวดพทลง

11 WUM ED.EA 001 นางสาว อจฉราพรรณ สวรรณมต การบรหารงานวชาการอยางมประสทธภาพของผบรหารสถานศกษาในเขตพนทการศกษาประถมศกษา สราษฎรธานเขต 3

12 WUM PA. 004 นาย เมธ ออนพทธา ความพงพอใจของประชาชนตอการใหบรการขององคการบรหารสวนตาบลบงนคร อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด

13 TWU BA. 002 ดร. สรสวด โปสนธ กลยทธ และปจจยทางการตลาดทสงผลตอพฤตกรรมการบรโภคขาวสารบรรจถง ของผบรโภคในกรงเทพมหานคร

14 WUM PA. 005 นาย บญญาฤทธ ศรเอยมโฉม มาตรฐานการจดสวสดการใหกบผตองขงเรอนจาจงหวดชยนาท

15 WUM PA. 006 นาย ยทธนา นมด ความผกพนตอองคการของขาราชการเรอนจาจงหวดชยนาท กรมราชทณฑ

16 WUM PA. 007 นางสาว ซลมา นาวะกานง ความพงพอใจของประชาชนตอการใหบรการของเจาหนาททวาการอาเภอบาเจาะ จงหวดนราธวาส

17 WUD PA. 001 นาย ณภคธร ชยสงคราม การพฒนาระบบการบรหารและการจดการปาลมนามนภาครฐ

18 WUM PA. 008 นาย อนชา คาหลา นโยบายการบรหารทสงผลตอการปฏบตงานในองคกรของกองปฏบตการดบเพลง 3 สานกปองกนและบรรเทาสาธารณภย กรงเทพมหานคร

19 WUM PA. 009 นาย ไพฑรย สาราญไพรวลย ประสทธผลในการบรหารงานขององคการบรหารสวนจงหวดแมฮองสอน

20 WUM PA. 010 นาง สชานา สทธไชย การบรหารทรพยากรบคคลของสานกงานสาธารณสขจงหวดตรง

21 WUD ED.EA 001 นาง กณยกร อครรตนากร การพฒนารปแบบการบรหารจดการศกษาศนยการเรยนรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

22 WUM PA. 011 นาง ญาดา เตนพทกษ ความคดเหนของประชาชนตอการบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลขององคการบรหารสวนตาบลชองดาน อาเภอบอพลอย จงหวดกาญจนบร

23 WUD BA. 001 นาย ชชชณน มทอง DEVELOPING A FUTURE MANAGEMENT AND FORECASTING MODEL IN MINING AND QUARRYING SECTORS OF THAILAND

24 WUD BA. 002 นาย พรยสถ อยประพฒน การพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศเพอการจดการของผประกอบการอตสาหกรรมผลตยานยนต

25 WUD BA. 003 นางสาว ธนภร จรญนมมาน การพฒนาทนมนษยของวสาหกจชมชนจงหวดชมพรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

26 TOU BA. 001 ดร นภสนธ พรมวเศษ การสรรหา และคดเลอกบคลากรของผประกอบการ ในยคไทยแลนด 4.0

27 WUD BA. 004 นางสาว กฤตยา อศวเรศตระกล ผลตภณฑนวตกรรมรไซเคลอตสาหกรรมแปรรปเฟอรนเจอรเหลกและผลตภณฑตกแตงบาน

28 WUD BA. 005 นางสาว ชลลดา เจยมจตวานชย ปจจยทมผลกระทบตอการเปนผประกอบการใหม Start-Up ของนกศกษาระดบอดมศกษาในยคไทยแลนด 4.0

29 WUD BA. 006 นาย ปวนท เทพกณหนมตต การพฒนาการบรหารจดการการธรกจไอท ขนาดกลางและขนาดยอมในสวนภมภาค

30 WUD ED.EA 002 พนตร อรรฆพร ประชานรกษ แหลงเรยนรในยคดจทล 4.0

31 TOU ED.CI 001 ดร. สรศกด เครอหงษ กฬามหาวทยาลยแหงประเทศไทยกบการเปลยนแปลงเพอทกคน

32 WUD BA. 007 นางสาว พฤกษา แกวสาร แนวทางการใหบรการของสานกงานบญชคณภาพ เพอเขาสมาตรฐานสากล ของประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

33 WUD BA. 008 นาย กฤษณ พานสมฤทธ แนวทางการบรหารจดการในการขบเคลอนกลยทธการตลาดสความสาเรจของธรกจอปกรณการเลยงไกในฟารมระบบปด

34 WUD BA. 009 นาย ทรงกฤต ตรรตนพจารณ ตวแบบการตดสนใจทมอทธพลตอการเลอกใชพลงงานแสงอาทตยของสถานประกอบการ

35 WUM PA. 012 นาย กตต ธงสบสอง การมสวนรวมของประชาชนในการจดทาแผนพฒนาทองถนขององคการบรหารสวนตาบลบานปวง อาเภอทงหวชาง จงหวดลาพน

36 TWU NS. 004 นาย ปยธรณ เรงเรว พฤตกรรมการดมสราของนกศกษามหาวทยาลย

37 WUD ED.EA 003 นาย ชมคร เวยงสมทร การพฒนารปแบบการนเทศภายในเรองการทาวจยในชนเรยนระดบประถมศกษา สงกดศกษาธการจงหวดกาแพงเพชร

38 WUM PA. 013 นางสาว นภสวรรณ คงทอง บทบาทของคณะกรรมการชมชนในการพฒนาชมชนยอยในเขตเทศบาลเมองศรราชา จงหวดชลบร

39 TOU ED.EA 001 พระครโสภณสตากร ณฎฐณภท ฆองพาย การพฒนาทรพยากรมนษยเชงพทธ : ตามหลกธรรมทางพระพทธศาสนา

วนเสารท 1 และวนอาทตยท 2 ธนวาคม พ.ศ. 2561 ณ อาคารคณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเวสเทรน (เวลา 08.30 - 17.00 น.)



40 OU BA. 002 นางสาว ณฐรกา สารกล การปรบปรงคณภาพและลดความสญเสยของกระบวนการผลตปมโลหะดวยหลก 5WHY 5ส และการปรบปรงคณภาพอยางตอเนอง

41 WUM BA. 002 นางสาว ชลธชา เชยงทอง ความพงพอใจของประชาชนทมตอการใหบรการจดเกบภาษของเทศบาลตาบลพวา อาเภอแกงหางแมว จงหวดจนทบร

42 WUD BA. 010 นาย มนญ พรหมลกษณ กลยทธการตลาดเพอสรางความไดเปรยบทางการแขงขนของผประกอบการจาหนายรถยนตใชแลวในเขตกรงเทพมหานคร

43 TOU BA. 002 ดร. บญทอง เออหรญญานนท ปญหาและอปสรรคตอการจดการแรงงานตางดาวในธรกจรบเหมากอสราง หลงจากบงคบใช พระราชกาหนดการบรหารจดการการทางานของคนตางดาว พ .ศ.2561

44 WUM BA. 003 นางสาว ศภลกษณ ปนผสม คณภาพการใหบรการทสงผลตอความจงรกภกดของลกคา โรงแรมเชยงใหมไนทบารซารบตคอาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม

45 WUM BA. 004 นาง วระพรรณ ลอชย ทศนคตทสงผลตอความภกดของลกคาทมตอโรงแรมบตค อาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม

46 TOU ED.EA 002 พระ สทน อธปญโญ การพฒนาภาวะผนาในชมชนเชงพทธ

47 TOU BA. 003 ดร. บญทอง เออหรญญานนท แนวทางการจดการลดตนทนแรงงานกอสรางในธรกจรบเหมากอสราง

48 TOU BA. 004 ดร. บญทอง เออหรญญานนท แนวทางการจดการนวตกรรมในอตสาหกรรมกอสราง ไทยแลนด 4.0

49 WUM PA. 014 นางสาว ฐาปน อครานภาพพงศ ภาวะผนาของผบรหาร กรณศกษา บรษท แบกสบรการภาคพน จากด สถานกระบ

50 WUM PA. 015 นาย ปยบตร สงขหย การพฒนาทรพยากรมนษยและประสทธผลการทางาน ของขาราชการตารวจตรวจคนเขาเมอง จงหวดกระบ

51 TOU ED.EA 003 พระอธการสรศกด สขมาโล (คงเมอง) บทบาทของพระสงฆกบการพฒนาชมชนบนพนฐานเศรษฐกจพอเพยง

52 WUD BA. 011 นาย ธนวทย อมยม การพฒนากลยทธการตลาดเพอสรางความไดเปรยบทางการแขงขนของการประกอบธรกจกวดวชาในเขตกรงเทพมหานคร

53 TWU BA. 003 ดร. สรสวด โปสนธ วตถมงคล สงผลตอความเชอมนในการตดสนใจของประชาชนในการประกอบอาชพคาขายโดยสจรตในสภาวะเศรษฐกจชะลอตว

54 WUD PA. 002 เรออากาศเอก ชานาญ ทรงสทธกล ภาวะผนากบการจดการสภาวะวกฤตถาหลวง-ขนนานางนอน

55 WUD PA. 003 นาย วสนต เกตพนธ กระบวนการไตสวนขอเทจจรงของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต

56 OU BA. 003 นางสาว วรยา ปานปรง สมรรถนะการจดการความรของนกบญชในยคดจทลกบประสทธภาพในการทางาน

57 OU BA. 004 นาง ปญจพร ทองเลก การสรางแบบทดสอบวดความถนดทางวชาชพบญช

58 WUD BA. 012 นาง อดม สมบรณผล การจดการและความสาเรจของการประกอบธรกจตลาดสด

59 WUD BA. 013 นางสาว ธญญรว ธรศรปณโรจณ กลยทธการตลาดและความสาเรจของการประกอบธรกจผลตภณฑสปาผานชองทางดจทล

60 WUM ED.EA 002 นาย อลงกต ทมถา ความคดเหนของครและผปกครองนกเรยนตอภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนเครอขายสงห – ศรมลคล สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 3

61 WUD BA. 014 นางสาว ภสรศศร หดจนทร การพฒนาการจดการของผประกอบการธรกจไมยางพาราแปรรป

62 TOU BA. 005 นางสาว เกศรน อนเพลา การศกษาคณภาพซอฟตแวรของโปรแกรมอานฐานขอมลแบบพอรทเทเบล เพอการเรยนรการใชคาสงซควลบนระบบฐานขอมลนอรธวน

63 WUD BA. 015 นางสาว ภทราวด นามสฐาน แนวทางการตดสนใจลงทนในตลาดหนอเมรกาของนกลงทนชาวไทยในเขตกรงเทพมหานคร

64 WUD PH. 001 ทนตแพทยหญง กนกวรรณ ศรทธากล ความรอบรสขภาพชองปาก

65 TWU PA. 001 ผชวยศาสตราจารย ดร. สบพงศ สขสม 13 ครงกบรฐประหารในประเทศไทย

66 TWU DS. 001 ทนตแพทยหญง เบญจมภทร วงศไพบลย วสดอดฟนทดแทนอมลกม: เซนชน เอน : บทความปรทศน

67 WUD PA. 004 นางสาว ณฐธรา ฉตรนตกล การกากบดแลสหกรณเครดตยเนยนโดยเครอขายความรวมมอกน

68 TWU PA. 002 ดร. อไรวรรณ เตยนศร นโยบายภาครฐเพอรองรบสงคมสงวยของแรงงานไทยในอนาคต

69 TOU PA. 001 นาย ณฎฐดนย ไคนนภา การศกษาศกยภาพและความพรอมของชมชนปากแพรก อาเภอเมองกาญจนบร จงหวดกาญจนบรสการเปนชมชนอจฉรยะตนแบบ

70 OU Eng. 001 นาง กสนา ไทยบตร ประเมนความรความเขาใจเกยวกบกฎหมายตรวจสอบอาคารจากบคคลใชงานทวไปและผเกยวของดานวศวกรรม

71 OU ED.EA 001 นาย ภมบด แกวศรสงข การจดกจกรรมลกเสอสามญรนใหญของครโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษาสงกด สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา สมทรปราการ เขต 1

72 WUM PA. 016 นาย ธรศานต ศรกาญจน ความสาเรจการจดการทองเทยวโดยชมชนขององคการบรหารสวนตาบลกดชาง อาเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม

73 WUD PA. 005 พนตารวจเอก นรนท สนภบาล บทบาทของตารวจทองเทยวเพอการพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยวไทย

74 WUD PA. 006 นาย เอกชย ชานนา การพฒนาการทองเทยวจงหวดภเกตในศตวรรษท 21

75 WUD PA. 007 นางสาว บญเรอน ทองทพย การใชเครอขายทางสงคมในการสรางเสรมสขภาพทดในยคโลกาภวตน

76 WUM Eng. 001 นาย ธนธช ฐตะสาร ความพงพอใจตองานไฟฟาสองสวางสาธารณะขององคการบรการสวนตาบลหวยไผ อาเภอโขงเจยม จงหวดอบลราชธาน

77 WUD PA. 008 นาง พทธกนต ทองทว รฐสภาในระบอบประชาธปไตยของประเทศไทย

78 WUD PA. 009 นาย ธรเศรษฐ พฒนวราพงษ การพฒนาประชาธปไตยกบบทบาท อานาจหนาท และความรบผดชอบของการปกครองทองถน




79 WUD PA. 010 เรอโท สต ธญนนท การพฒนาศกยภาพของกองทพเรอในฐานะหนวยงานทใหความชวยเหลอประชาชน

80 WUM BA. 005 นางสาว อณญญา ปรารถนา ปจจยสวนประสมทางการตลาดทสงผลตอความพงพอใจของลกคารานนองแดงเบเกอร : กรณศกษารานนองแดงเบเกอร จงหวดลาปาง

81 WUD PA. 011 นางสาว ผดงศร อมพรมหา แนวทางการกาจดขยะมลฝอยอยางมประสทธภาพในเขตเมองพทยา

82 WUD ED.CI 001 นาง นวรตน พระเทพ ปจจยทสมพนธกบการฝากครรภครบตามนดของหญงตงครรภวยรน โรงพยาบาลสมเดจพระสงฆราช องคท 17

83 WUM PA. 017 นาย นรภทร ธนะขวาง ประสทธภาพในการปฏบตภารกจดานการรกษาความสงบเรยบรอยและความมนคงภายในของสมาชกกองอาสารกษาดนแดน (สมาชก อส.)

84 WUD PA. 012 นาย ชวลต บญเกด แนวทางในการขบเคลอนเศรษฐกจดวยเทคโนโลยดจทลของบรษทไปรษณยไทย จากด

85 WUM PA. 018 นาย วาฮดล ตะเหลบ ความพงพอใจของประชาชนตอการใหบรการของเจาหนาททวาการอาเภอยะหรง จงหวดปตตาน

86 OU PA. 001 นาย วโรจนรตน ดลปดชา เขารวมรบฟง

87 WUD ED.EA 004 นางสาว พรรษรตน พรมมนทร แนวคดเกยวกบภาวะผนาของผบรหารสถานศกษาในยคดจทล

88 TOU ED.EA 004 ดร. เชษฐณรช อรชน แนวทางการอนรกษภมปญญาทองถนดานสมนไพรโดยใชกระบวนการ มสวนรวมของชมชน : กรณศกษาโรงเรยนวดตะเคยนทอง (เพชโรปถมภ) อาเภอเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร

89 WUM PA. 019 รอยตารวจเอก ธนศกด เชยบวแกว การพฒนาบคลากรของขาราชการตารวจกลมงานสตวแพทย และสตวบาล กองบงคบการสายตรวจและปฏบตการพเศษ กองบญชาการ ตารวจนครบาล สานกงานตารวจแหงชาต

90 WUD PA. 013 นาย กาพล ใจทนง การบรหารจดการกลมชาตพนธในจงหวดเชยงใหม

91 WUM ED.EA 003 นางสาว เสาวนตย นาคทะเล ความคดเหนของผปกครองทมตอการบรหารสถานศกษาโรงเรยนบงบรพ อาเภอบงบรพ จงหวดศรสะเกษ

92 WUM BA. 006 นาง รกษจตร ล ปจจยสวนประสมทางการตลาดทมอทธพลตอการเลอกทพกคางแรมของนกทองเทยวไทยทมาทองเทยวทปาคาชะโนด อาเภอบานดง จงหวดอดรธาน

93 WUD PA. 014 นาย ฉฐวฒน ชชณฐาภฏฐ ธรรมาภบาลกบแนวทางการดาเนนงานของกรมสอบสวนคดพเศษ

94 OU ED.EA 002 นางสาว เวณกา ไชยแกว ความคดเหนเกยวกบสภาพและปญหาการปฏบตตามแนวทางการบรหารจดการเวลาเรยนลดเวลาเรยนเพมเวลารของครในโรงเรยนสานกงานเขตบางขนเทยนสงกดกรงเทพมหานคร

95 WUD PA. 015 พระครธรธรรมพม (ทม ทองจนดา) บทบาทพระสงฆไทยตอการปกปองพระพทธศาสนา

96 WUM BA. 007 นาง ภาวณ กลาหาญ พฤตกรรมการเลอกซอสนคาออนไลนของลกคา ในจงหวดแพร

97 WUM PA. 020 นาย ธนวฒน สทธใหญ ความสมพนธระหวางการจดการกบความเปนองคกรสมรรถนะสงขององคการบรหารสวนจงหวดลาพน

98 WUM PA. 021 นางสาว สาวตร ยศทะราช การมสวนรวมของประชาชนในการจดทาแผนพฒนาทองถน ขององคการบรหารสวนตาบลโคกส อาเภอวงยาง จงหวดนครพนม

99 WUM BA. 008 นางสาว ญาโณทย ขนเพชร ความพงพอใจในการปฏบตงานของพนกงานธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน) ใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต

100 OU BA. 005 นางสาว อจฉรา วงศคช องคประกอบของผลตภณฑและเครองมอสอสารทางการตลาดทมผลตอแรงจงใจในการซอผลตภณฑบรรเทาปวดเมอยประเภทสมนไพรของคนวยทางานในจงหวดลาปาง

101 TOU BA. 006 นางสาว พนตา ภกด การจดการการทางานและของเสยของการปฏบตงานการคดแยกวตถดบโลหะพเศษ

102 TOU BA. 007 ดร. ธนกร แกวมณ กลยทธทางการตลาดของธรกจคอนโดมเนยม

103 WUM BA. 009 นาย วรพงษ คณะปรชา งานวจยดานความปลอดภยเพอยกระดบแรงงานดานอตสาหกรรมโลจสตกสและงานขนสงสนคาในจงหวดระยอง

104 TOU BA. 008 นาย จกรกฤช ศรแกว การสารวจความคดเหนพลงงานทางเลอกทใชทดแทนพลงงานไฟฟา

105 TOU BA. 009 นางสาว ทศวรรณ มหาเรอนขวญ ปจจยสวนประสมทางการตลาดทมผลตอการตดสนใจซอชดเครองนอนผานระบบออนไลน ของประชากรในเขตลาดกระบง

106 OU ED.EA 003 นางสาว กาญจะณ เนยมจนทร การมสวนรวมของผบรหารและครในการประกนคณภาพภายในสถานศกษาโรงเรยนมธยมศกษา จงหวดประจวบครขนธ

107 TWU DS. 002 นางสาว จตพร จนทรานนท ฟนผแอบแฝง

108 WUD PA. 016 นาย ภภาร สมาทา การดาเนนงานของระบบการบรหารแรงงานของกรมการจดหางาน

109 WUM PH. 001 นางสาว วชราลกษณ สลออน ปจจยทมความสมพนธกบการมสวนรวมในการดาเนนงานหมบานจดการอาหารปลอดภยของอาสาสมครประจาหมบานตาบลเปอ อาเภอเชยงกลาง จงหวดนาน

110 TOU BA. 010 นางสาว ปณกา โทพลา การศกษาปจจยสวนประสมทางการตลาดทมผลตอการตดสนใจบรโภคบะหมกงสาเรจรปสไตลเกาหลของผบรโภคในเขตสะพานสง

111 WUD BA. 016 นาย ไพฑรย พรหมสภร แนวทางการจดการความรบผดชอบตอสงคมทสงผลตอความสาเรจของธรกจหมอแปลงไฟฟา อยางยงยน

112 WUM BA. 010 นางสาว พชรนนท เอยมเกดเจรญ ปจจยทสงผลตอการตดสนใจลงทนธรกจกวยเตยวเรอในจงหวดปทมธาน

113 OU BA. 006 นาย เบญจ อนดาวงศ สงบงชทางภมศาสตรทมผลตอความตงใจซอของผบรโภค กรณศกษาผลตภณฑแปรรปขาวแตน จงหวดลาปาง

114 TOU BA. 011 นางสาว กาญจนา วรรณยศ การพฒนาสอแอนเมชน เรอง โครงการฝนเทยม

115 TOU BA. 012 นางสาว ชนตา เอยมสะอาด ความผกพนของบคลากรทางการศกษาตอโรงเรยนเอกชนในระดบประถมศกษา

116 OU BA. 007 นางสาว สชาวล ลลานกจ กลยทธการสอสารทางการตลาดแบบบรณาการทมผลตอการตดสนใจซอนาผลไมของผบรโภคในจงหวดเชยงราย

117 OU BA. 008 นางสาว โศภษฐา เตมรตน คณภาพการบรการทสงผลตอการกลบมาใชบรการซาในโรงแรมระดบ 5 ดาวในเขตกรงเทพมหานคร




118 OU BA. 009 นาย ศรวฒญ เอกนธวรากรกล พฤตกรรมนกทองเทยวและสวนประสมทางการตลาดทมผลตอการตดสนใจซอผลตภณฑไสอวสมนไพรของจงหวดลาปาง

119 TOU Eng. 001 นาย ณฐพล หลอนล การควบคมเครองใหอาหารเปดอตโนมต

120 TOU Eng. 002 นางสาว ชตมา เกตษา การพฒนาระบบควบคมการดแลตนกลาผานสมารทโฟน

121 TOU BA. 013 นางสาว เกศกนก ปกกระโทก ปจจยทมผลตอการยอมรบการใชชวตคกอนการสมรสของประชากรหญงในเขตลาดกระบง

122 TOU BA. 014 นางสาว ณฐชฎา พมพาภรณ การศกษาคณภาพการบรการของศนยบรการรถยนตดวยแบบจาลอง SERVQUAL

123 TOU BA. 015 นางสาว ทพมาศ ใจสอาด (รตนพทกษ) ปจจยสวนประสมทางการตลาดทมผลตอการตดสนใจเชาทพกของประชาชนในเขตลาดกระบง กรงเทพมหานคร

124 TOU BA. 016 นาย นเรศ ลวนไพรนทร ความพงพอใจของผใชบรการธรกรรมทางการเงนผานแอปพลเคชนของสถาบนการเงนในเขตมนบร กรงเทพมหานคร

125 TWU BA. 004 ดร.ทนพ. นพดล พนธพานช การพฒนาแบบจาลองเชงสาเหตระหวางรปแบบภาวะผนา การแบงปนความร ความสามารถทางนวตกรรมทมอทธพลตอ ผลการดาเนนการของธรกจโลจสตกสในประเทศไทย

126 TOU PA. 002 ดร. ธมนนท นนสงห การบรหารองคการปกครองสวนทองถนตามหลกธรรมาภบาล

127 TOU BA. 017 นางสาว วฤดดา พพฒนกล ปจจยทมผลตอคาธรรมเนยมการสอบบญช : การทบทวนวรรณกรรม

128 WUD BA. 017 นางสาว ศวพร ไตรภพ บทบาทของผนาเชงนวตกรรมกบความสาเรจของธรกจโลจสตกส

129 WUD BA. 018 นาย วษณ มนคง แนวทางการบรหารจดการโรงแรมสเขยวสความสาเรจเพอการพฒนาอยางยงยนในจงหวดภเกต ประเทศไทย

130 WUD PA. 017 นางสาว ธนาวด นมเรอง การบรหารและการจดการตามยทธศาสตรในการปองกนและปราบปรามการคามนษย

131 WUD PH. 002 นาง ภทรภร แควนคอนฉม ถอดรหส “ระบบสขภาพอาเภอ”

132 WUM PH. 002 นาง ทศนย ศรอนนต คณภาพการใหบรการคลนกแลบแหงหนง ในเขตอาเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ

133 WUM PA. 022 นาย จกรฤษณ สมใจ บทบาทของผบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลขององการสวนบรหารตาบลสารภ อาเภอสารภ จงหวดเชยงใหม

134 WUM BA. 011 นาง ยภา สมบต ความพงพอใจของลกคาทมผลตอตราสนคา หางหนสวนจากด แกวเจรญวสด อาเภอสระใคร จงหวดหนองคาย

135 TWU PA. 003 รองศาสตราจารย ดร. สมเดช มงเมอง บทกาหนดโทษตามพระราชกาหนดการบรหารจดการการทางานของคนตางดาว

136 OU BA. 010 นางสาว พศพกตร ศภโชคนรนดร กลยทธการตลาดของธรกจนาเทยวสาหรบการทองเทยววถชวตในเขตกรงเทพมหานครของนกทองเทยวตางชาต

137 OU ED.EA 004 นางสาว รตตยา หาญเสนา แนวทางเสรมสรางสมรรถนะครศนยพฒนาเดกเลก สงกดองคกรปกครองสวนทองถน

138 TOU BA. 018 นางสาว ธราวรรณ จนทรแสง การศกษาโซคณคาและการจดการตนทนการผลตของเกษตรกรผปลกขาวไร ในพนท ตาบลเลมด อาเภอไชยา จงหวดสราษฎรธาน

139 TOU BA. 019 นางสาว อมพวรรณ หนพระอนทร เขารวมรบฟง

140 OU BA. 011 นางสาว ศทธน เขมะคาม การประเมนประสทธภาพดานโลจสตกส ภาคอตสาหกรรมการขนสงในการวดประสทธภาพ บรษท ปยาสวรรณ 29 จากด

141 WUD PH. 003 นางสาว ศรรกษ ปานเกต โรคหลอดเลอดสมองของผสงอาย

142 TOU ED.CI 002 นาย ภเดน แกวภบาล เขารวมรบฟง

143 TOU BA. 020 นางสาว มณฑนา แดงเพชร เขารวมรบฟง

144 OU BA. 012 นาย ฤทธไกร บญศร ความพงพอใจของผใชบรการสถานขนสงผโดยสาร จงหวดนครศรธรรมราช

145 WUM PH. 003 นางสาว นฤมล ประดษฐเสร การมสวนรวมของประชาชนในการคดแยกขยะมลฝอยตาบลฉลอง อาเภอเมอง จงหวดภเกต

146 WUM BA. 012 นางสาว ณฐชยา นรารตน การสอสารทางการตลาดและการตดสนใจซอทมความสมพนธตอความสาเรจของชมชมตลาดนาขวญเรยม

147 TOU ED.EA 005 นางสาว ภทราวด ปญญาหาร ความพงพอใจของผปกครองทมตอ การบรหารงานโรงเรยน อาเภอบางเสาธง สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสมทรปราการ เขต 2

148 OU BA. 013 นางสาวธญญภรณ หนช ปญหาและความตองการของผใชบรการขนสง กรณศกษาปลาสวยงาม

149 WUD PA. 018 นางสาว พชรกนย เธยรชตนนท แนวทางการใหบรการสาธารณะเกยวกบบตรสวสดการแหงรฐ

150 WUM ED.EA 004 นางสาว ณฐกานต จฮกหล ทรรศนะของผปกครองนกเรยนทมตอการจดการศกษาของโรงเรยนขยายโอกาส ทางการศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต 1

151 TOU BA. 021 นางสาว อานสรา สงขชวย เขารวมรบฟง

152 WUD ED.EA 005 นาย อานาจ บญประเสรฐ การบรหารจดการหลกสตรสาขาวชาการบรหารการศกษาของมหาวทยาลยราชภฎ

153 OU PA. 002 นาย สาธต เจรญสข การสรางฐานอานาจทางการเมองภายใตรปแบบการปกครองสวนทองถน ของ นายรามเนตร ใจกวาง นายกเทศมนตรนครเกาะสมย อ.เกาะสมย จ.สราษฎรธาน

154 OU BA. 014 นางสาว ปนดดา ปานกาเหนด พฤตกรรมและความตองการของผใชบรการหอสมดประชาชนเทศบาลเมองทงสง จงหวดนครศรธรรมราช

155 WUM Eng. 002 นาย นภสกร แซตง การศกษาปญหาและอปสรรคในการปฏบตงานของกองชางในการกาหนดราคากลางงานกอสราง : กรณศกษา เทศบาลตาบลในอาเภอบางใหญ จงหวดนนทบร

156 OU BA. 015 นางสาว นตตญา ทาสวรรณ สวนประกอบของผลตภณฑและกลยทธสงเสรมการตลาดทมผลตอการตดสนใจซอผลตภณฑชมชนในศนยการคาเซนทรลพลาซาของผบรโภคในจงหวดลาปาง




157 WUM PA. 023 ร.ต.ท. เอกชย ปราบหงส ประสทธผลในการปฏบตงานของขาราชการตารวจงานสบสวนสถานตารวจภธรสตหบ

158 TOU NS. 001 นาง ชลลดา ตยะวสทธสร เขารวมรบฟง

159 TOU NS. 002 นางสาว สรรตน ณวเชยร ผลการจดกจกรรมโดยใชแนวคดจตตปญญาศกษาเพอสงเสรมการปรบตวของนกศกษาพยาบาลศาสตร ชนปท 1 วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พทธชนราช

160 WUM PH. 004 นาง ภทรภร แตพฒนสกล การมสวนรวมในการดาเนนงานชมรมผสงอายของคณะกรรมการชมรมผสงอาย อาเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา

161 WUD PA. 019 ด.ต. กฤตโชค กาญจนศรปาน แนวทางในการแกไขปญหายาเสพตด

162 OU BA. 016 นางสาว อรวรรณ สดสวาท พฤตกรรมการซอสนคาของผบรโภคทสงผลกระทบตอรานคาปลก เขต สน. บางชน

163 TOU Eng. 003 นาย ประเสรฐ ปราชญประยร การควบคมพฤตกรรมการอดรดขนรปอลมเนยมอลลอยชนด 6063 ทมลกษณะโปรไฟลแบบผสมดวยวธการจาลองไฟไนตเอลเมนต

164 WUM BA. 013 วาทรอยตรหญง วลาวรรณ ชรกษ ปจจยสวนผสมทางการตลาดทมผลตอการเลอกซอทเรยนในเขตอาเภอสว จงหวดชมพร

165 TOU BA. 022 นางสาว ศรลกษณ หนทอง คณลกษณะของการเปนผประกอบการในการดาเนนธรกจรานคา กรณศกษาตลาดนด อาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช

166 TOU PA. 003 ดร. อราชนก คงกลา ระบบอปถมภในระบบราชการไทย : วาระแหงชาตทตองเรงแกไข

167 TOU ED.EA 006 ดร. เตอนใจ เขยนชานาจ แนวทางการบรหารมหาวทยาลยเอกชนกบการขบเคลอนการศกษาสยคไทยแลนด 4.0

168 WUM PH. 005 นางสาว สรรตน แซลม บทบาทของอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบานในการดแลผสงอายภาวะพงพง ตาบลบางรกพฒนา อาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร

169 WUM BA. 014 นางสาว มาเรยม ถนอมรก ความพงพอใจของผโดยสารชาวไทยทมตอคณภาพการใหบรการของจดตรวจคน ณ ทาอากาศยานสวรรณภม

170 WUM Eng. 003 นาย ประพจน ตรจนทรทอง ความพงพอใจของประชาชนทมตอการใหบรการดานโครงสรางพนฐานขององคการบรหารสวนตาบลในเขตอาเภอองครกษ จงหวดนครนายก

171 TWU DS. 003 ทนตแพทยหญง ทพยจฑา พรเลศธนพงษ Midline diastema

172 TWU ED.CI 001 ผชวยศาสตราจารย ดร.นษฐวด จรโรจนภญโญ กระบวนทศนทางการศกษา : การพฒนาทยงยน

173 WUM PH. 006 นาย เสกสรร เกดสข ปจจยทมความสมพนธตอการดาเนนงานปองกนควบคมเครองดมแอลกอฮอลของอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน อาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร

174 TWU PH. 001 รองศาสตราจารย ดร.ประภาเพญ สวรรณ องคกรรอบรดานสขภาพ: รปแบบการบรณาการความรอบรสขภาพในการดแลโรคเรอรง

175 WUM PH. 007 นาย ประดษฐ ศรแสน ปจจยทมความสมพนธตอการใชโปรแกรมระบบฐานขอมล(JHCIS)ของเจาหนาทสาธารณสขในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล จงหวดนครพนม

176 WUM PH. 008 นางสาว ฐตารย สมบตโอฬาร บทบาทของอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบานในการปองกนควบคมไขเลอดออก อาเภอเมอง จงหวดปทมธาน

177 WUD ED.EA 006 นาง สมลฑา เพชรใส การพฒนารปแบบการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานในโรงเรยนสงกดองคกรปกครองสวนทองถน ยคไทยแลนด 4.0

178 WUM ED.CI 001 นางสาว จตพร นธะสนธ การพฒนาชดกจกรรมวทยาศาสตร เรองอาหารและสารอาหาร ดวยทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรสาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6

179 WUM ED.CI 002 นางสาว ปนดดา โพธสวรรณ การพฒนาแบบฝกทกษะการเขยน เรอง มาตราตวสะกดไมตรงตามมาตรา โดยใชเทคนค STADสาหรบชนประถมศกษาปท 3

180 WUM ED.CI 003 นางสาว ประภากร ชาตสวรรณ การพฒนาผลสมฤทธทางการเรยน เรอง ชวตพช วชาวทยาศาสตรสาหรบนกเรยนประถมศกษาปท 2 ตามทฤษฎคอนสตรคตวสต

181 WUM ED.CI 004 นางสาว ศศลออ ชยบาล การจดการเรยนรรปแบบพหปญญา เรองคาราชาศพท ดวยแบบฝกทกษะสาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6

182 TWU ED.CI 002 ผชวยศาสตราจารย ดร.นภาภรณ ธญญา การพฒนาหนงสออานเพมเตมกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ชด ประเพณแซนโฎนตา สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสรนทรเขต 2

183 WUD BA. 019 นาย ภาสกร จตะกานนท แนวทางวางแผนการเงนหลงวยเกษยณของพนกงานเอกชนในประเทศไทย

184 WUD PA. 020 นาย อนพทย เขยววชย แนวทางในการเสรมสรางภาระรบผดชอบตอสาธารณะของภาครฐ

185 WUM PH. 009 นาง วนทตา ทองชวย การมสวนรวมของอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบานในการดแลผสงอายระยะยาว อาเภอยงอ จงหวดนราธวาส

186 TWU SCA. 001 นาย ไทภวษย พฒนเจรญทว การศกษาสารเทอรปนอยดในสวนของผลบวบขม

187 TOU ED.CI 003 นางสาว ปทตตา ปยสกลเสว การศกษาปญหาและความตองของครสะเตมศกษาทมตอการออกแบบแผนการจดประสบการณการเรยนรในวชาสะเตมศกษา โรงเรยนพระหฤทยคอนแวนต โรงเรยนอสสมชญคอนแวนต ลพบร และโรงเรยนเซนตปอลคอนแวนต ประจาปการศกษา 2561

188 WUM PH. 010 นางสาว กมลวรรณ เปยนขนทด คณภาพบรการแผนกผปวยนอกโรงพยาบาลเอกชนแหงหนงในเขตกรงเทพมหานคร

189 TWU PH. 002 นางสาว ศรกญญา ฤทธแปลก ผลของโปรแกรมการดแลตนเองเพอการปองกนโรคขอเขาเสอมของผสงอายในตาบลสระลงเรอ อาเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร

190 TWU SCA. 002 นาง ขนษฐา วงษศรเมอง การศกษาคณสมบตตางๆ ของเอนไซมเปอรออกซเดสสกดหยาบจากมะเขอเปราะ

191 WUM PH. 011 นาง ธนยกานต ศรชาล การมสวนรวมของประชาชนในการดาเนนงานการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกเขตองคการบรหารสวนตาบลเมองเดช อาเภอเดชอดม จงหวดอบลราชธาน

192 WUM ED.EA 005 นาย มารส บฮง ปจจยททาใหบคลากรมความผกพนตอสถานศกษาสงกดสานกงานคณะกรรมการการการอาชวศกษาในจงหวดยะลา

193 TOU BA. 023 ดร. ณรงค ทมเจรญ โอกาสและความทาทายของธรกจผใหบรการโลจสตกสในอตสาหกรรม 4.0

194 WUM PH. 012 นางสาว วลยรตน ไรใหญ การจดการตนเองของผสงอายชาวไทยมสลมทเปนโรคความดนโลหตสงตาบลเหนอคลอง อาเภอเหนอคลอง จงหวดกระบ

195 WUM BA. 015 นางสาว พรพมล บารงกจ ปจจยทมอทธพลตอประสทธผลการใชสารสนเทศทางการบญชของโรงงานในนคมอตสาหกรรมโรจนะ จงหวดพระนครศรอยธยา




196 WUM ED.EA 006 นาย กามารดง แวดามะ ทศนคตของผปกครองนกเรยนทมตอการบรหารโรงเรยนแบบมสวนรวมของชมชนของโรงเรยนในตาบลบางปอ สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต1

197 WUM ED.EA 007 นางสาว นรไอนย ยโซะ ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบการบรหารสถานศกษาตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ตามความคดเหนของคร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต 3

198 WUM ED.EA 008 นาง รอมอละ เมาต คณลกษณะทพงประสงคของผบรหารโรงเรยนตามทศนะของครสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต 1

199 WUM ED.EA 009 นางสาว รอฮาน บอราเฮง ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษากบประสทธผลในการบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต 2

200 WUM ED.EA 010 นาง ศราณ วาแมยซา ทกษะการบรหารในศตวรรษท 21 ของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต 1

201 WUD PA. 021 นาย วสทธ นตยตธรรม บทบาทหนาทขององคการภาครฐในการจดการปญหาโรคพษสนขบา

202 WUM BA. 016 นาย ณฐกร ปาลวตน การศกษาปจจยหลกทสงผลตอสมรรถนะหลกของนกบญช

203 WUM ED.EA 011 นาง ชลพร ชเพชรพงษ คณลกษณะทพงประสงคของผบรหารโรงเรยนในเครอขายพนพน2 อาเภอพนพน จงหวดสราษฎรธาน

204 TWU ED.CI 003 ผชวยศาสตราจารย ดร.นภาภรณ ธญญา และ เดชกล มทวานกล การพฒนาหลกสตรทองถน กลมสาระการเรยนรสงคมศกษาศาสนา และวฒนธรรม เรอง เมองโบราณบานระโยง จงหวดสรนทร สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท1 สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสรนทร เขต 1

205 TOU ED.CI 004 นาย กฤษพงศ อยยน การพฒนารปแบบกจกรรมบรณาการลกเสอเพอสงเสรมคานยมหลก 12 ประการสาหรบนกเรยนโรงเรยนบานสสกหวยโมง สงกด สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสกลนคร เขต 2

206 TOU BA. 024 ดร.นภสนธ พรมวเศษ การบรหารทรพยากรมนษย

207 TWU ED.EA 001 รศ.ดร. ชตมา มสกานนท วชาชพครกบการพฒนาผเรยนในศตวรรษท 21

208 WUM PH. 013 นางสาว เกศกนก นนทะศร ปจจยทมความสมพนธกบการปฏบตตามหลกสขาภบาลอาหาร ของผจาหนายอาหารแผงลอย ในเขตเทศบาลตาบลแมสาย จงหวดเชยงราย

209 WUM BA. 017 นางสาว ณฐวราพร เตบญวน ปจจยสความสาเรจของรานคาปลก ในจงหวดเพชรบร

210 WUD BA. 020 นาย นพวตต ธรรมเหมไพจตร กลยทธการตลาดการเชา-ซอ อาคารทพกอาศยคอนโดมเนยมในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล

211 WUM PA. 024 นาย กรณฐวร วรยะยทมา ความพงพอใจของประชนทมตอการใหบรการของเทศบาลตาบลทาวอทอง อาเภออทอง จงหวดสพรรณบร

212 TWU DS. 004 ศาสตราจารยกตตคณ ทพ.วนย ศรจตร พฤตกรรมของมะเรงกรามชาง (รายงานผปวย 1 ราย)

213 TWU PA. 004 รองศาสตราจารย ดร. สมหรา จตตลดากร ศลยกรรมผเสอสมทร : ทาไดอยางไร

214 TWU ED.EA 002 รองศาสตราจารย ดร.สนตชย พลสวสด ความคดเหนของนสตคณะศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการศกษา มตออาจารยผสอนของมหาวทยาลยเวสเทรน

215 WUM ED.EA 012 นางสาว นอรเลยนา สอแม ศกษาการจดสภาพแวดลอมของโรงเรยนตามทศนะของผปกครองนกเรยนโรงเรยนในศนยเครอขายครพลงตากใบ สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต 2

216 WUM ED.EA 013 นาง มรกต ครองยต การมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาศนยพฒนาเดกเลกองคการบรหารสวนตาบลกดขอนแกน อาเภอภเวยง จงหวดขอนแกน

217 WUM BA. 018 นางสาว เพชรา สลงกา ปจจยทสงผลตอการตดสนใจและความตองการของผรบบรการทมตอสถานบรการนวดแผนไทย กรณศกษา : “ราน Pet Pet นวดเพอสขภาพ อาเภอบางละมง จงหวดชลบร”

218 TWU PH. 003 ผชวยศาสตราจารย ดร.วราสรร วสวรสว ระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) นามาประยกตใชกบงานดานสาธารณสขอยางไร

219 TWU ED.CI 004 ดร. อดศร ศร คณลกษณะของผบรหารสถานศกษาของโรงเรยนเอกชนสงกดสานกงานศกษาธการจงหวดปทมธาน

220 TOU PA. 004 ดร. เอกชย กจเกษาเจรญ การเสรมสรางองคความรเกยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบท 19 กรณศกษา นกเรยนมธยมศกษาตอนปลายในจงหวดจนทบร

221 TWU ED.CI 005 ผศ.ดร. นภาภรณ ธญญา ดร.ชยวฒน อทยแสน การบรหารงานของผบรหารโรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาราชบรเขต1

222 WUM ED.EA 014 นาย เอกราช สรยมณฑล ความสมพนธระหวางภาวะผนาของผบรหารกบความพงพอใจของครผสอนตอการบรหารการศกษาในโรงเรยน อาเภอแมแตง สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 2

223 WUM ED.CI 005 นาย เอกชลต ภงามโชตสน คณลกษณะทพงประสงคของผบรหารสถานศกษาตามทศนะของครโรงเรยนสตรอางทอง สงกดสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 5

224 WUM PH. 014 พนตร อานนท จกรอศราพงศ ปจจยทมอทธพลตอการตดสนใจเลอกรบการรกษาดวยการใสรากฟนเทยมในผปวยทสญเสยฟนธรรมชาต

225 WUD BA. 021 นาย ภาณ ปาตาน ธรรมาภบาลขององคการภาคเอกชน: ธรกจการบรการในเขตพนทจงหวดปตตาน

226 WUM ED.EA 015 นางสาว ชาล คงจานงค การมสวนรวมของผปฏบตงานในองคการบรหารสวนตาบลในการจดการศกษาขนพนฐานในเขตอาเภอวเชยรบร จงหวดเพชรบรณ

227 WUM ED.EA 016 นางสาว สวตตา ศรเมอง การศกษาบทบาทการบรหารงานวชาการของผบรหารสถานศกษาในโรงเรยนสงกดองคกรปกครองสวนทองถน จงหวดเพชรบรณ

228 WUM ED.EA 017 นางสาว บษรา เสนาหมน ความพงพอใจของผปกครองทมตอการบรหารจดการศกษาในระดบ ปฐมวยของโรงเรยนวดลาดบวขาว สานกงานเขตสะพานสง กรงเทพมหานคร

229 TWU DS. 005 นาง สรพร สาสกล การดแลสขภาพชองปากผสงอายภายในสถานรบดแลผสงอายระยะยาวในจงหวดเชยงใหม และจงหวดใกลเคยง

230 WUM PH. 015 นาย ไพรตน จาบวขาว อทธพลความพรอมในการเรยนรทมผลตอความสขในการทางานของบคลากรสาธารณสข ทปฏบตงานในโรงพยาบาลชมชนจงหวดนครราชสมา

231 TWU DS. 006 ทนตแพทยหญง พอลลน ลาซา ปจจยในการออกแบบและปฏรปรอยยม

232 TWU PH. 004 ดร. ฐาวร ขนสาโรง การสงเสรมสขภาพดวยความฉลาดทางสขภาพเชงพทธ ยค 4.0

233 TWU SCA. 003 นางสาว ภรณ แกวราม ผลของปยนาหมกชวภาพจาก เศษปลา ผลไมและพชสมนไพรตอการเจรญเตบโตและการพฒนาของตนมะกรด

234 TWU SCA. 004 นาย รชชากรณ วองไววรยกจ ผลของปจจยทางชวภาพตอการเจรญเตบโตและการพฒนาของมะนาวสายพนธแปนราไพ ทปลกในวงบอซเมนตบรเวณ อาเภอพนมทวน จงหวดกาญจนบร




235 TWU SCA. 005 นางสาว ไอลดดา แกวมะ ผลของอาหารหมกจากใบกลวยรวมกบอาหารไกไขในอตราสวนตางๆตอการเจรญเตบโตและการพฒนาของลกไกไขสายพนธผสม

236 WUM ED.EA 018 นาย สมศกด โตะมน การบรหารงานวชาการของผบรหารโรงเรยน สานกงานเขตหนองจอกสงกดกรงเทพมหานคร

237 WUM PH. 016 นางสาว จรากาญจน ฉตรบวรเศรษฐ ปจจยทมผลตอคณภาพการบรการดานทนตกรรมแกประชาชนในจงหวดกาญจนบร

238 TWU NS. 005 นาง จนทรฉาย เนตรสวรรณ สขภาพจตและคณภาพชวตของผดแลผปวยจตเวช เดกและ วยรน

239 WUM ED.EA 019 นาง วนดา มณกามน การดาเนนงานนเทศภายในของสถานศกษาในกลมโรงเรยนเมองสตล สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสตล

240 WUM PH. 017 นางสาว จนทรทพย ชานาญ ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของบคลากรในการพฒนาและรบรองคณภาพโรงพยาบาลสงฆ กรงเทพมหานคร

241 TOU BA. 025 ดร.ณรงค ทมเจรญ วถการทางานของคนรนใหมในไทยแลนด 4.0

242 WUM PA. 025 นางสาว กรญาวดร กาญจนาทว ผนากลมวสาหกจชมชนกบการพฒนาผลตภณฑสมนไพร ในภาคกลางตอนลาง

243 WUM ED.EA 020 นาง อนชรา ยายสะ การบรหารงานวชาการของผบรหารสถานศกษาทสงผลตอพฤตกรรมการปฏบตงานของคร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาจงหวดสงขลา เขต 3

244 TOU PA. 005 นางสาว มาลน คาเครอ เขารวมรบฟง

245 TOU PA. 006 นาย นรตต จรเจรญ เขารวมรบฟง

246 TOU PA. 007 นางสาว พชรนทร บญสมธป เขารวมรบฟง

247 OU ED.CI 001 นางสาว ไพจตร นาสมฝน การพฒนาหลกสตรฝกอบรมคร เรอง ศลปะการจบผาและผกผาโรงเรยนประชานกล (ขาสนทอนเคราะห) สานกงานเขตสายไหม สงกดกรงเทพมหานคร

248 WUM PA. 026 นาย ศรศกด ดวงมณ แรงจงใจในการปฏบตงานของพนกงานเทศบาลตาบลแมตาว อาเภอแมสอด จงหวดตาก

249 TWU BA. 005 ดร. อนนตพร วงศคา ปจจยเชงสาเหตของความสามารถในการจดการความเสยงและการกลบมาซอซาของธรกจพาณชยอเลกทรอนกส สาหรบวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม

250 TWU NS. นาวาอากาศเอกหญง สรางค เปรมเสถยร ความสมพนธระหวางปจจยสนบสนนกบพฤตกรรมการดแลตนเองของผสงอายโรคความดนโลหตสงทมารบบรการทสถานอนามยเฉลมพระเกยรต ตาบลลาดสวาย อาเภอลาลกกา จงหวดปทมธาน

251 TWU NS. นาวาอากาศโทหญง เสาวนย ระพพรกล ความสมพนธระหวางภาวะสขภาพกบคณภาพชวตของผสงอายทมารบบรการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ตาบลบงคาพรอย หม 11 อาเภอลาลกกา จงหวดปทมธาน

252 TWU ดร.ณฐพงษ แตมแกว คณสมบตผจดการคลงสนคาทพงประสงคในภาคการเกษตร ยค 4.0

253 TWU อาจารยวฒชย วยวฒ การศกษาคณลกษณะบณฑตทพงประสงคทมตอผใชบณฑตตามแนวทางการปฏบตตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต รนปการศกษา 2559 สถาบนอดมศกษาเอกชน

254 TWU อาจารยวรยาภรณ ทองสข การบรหารแนวทางการบรหารความเสยงดานบคลากรกบการพฒนาบคลากรของมหาวทยาลยเอกชน

255 TWU ผชวยศาสตราจารยณฐนนท ทองทรพย แนวทางการพฒนาความรความเขาใจดานกฎหมายแรงงานของนกศกษากลมวชาชพทสามารถยายแรงงานฝมออยางเสรในกลมประชาคมอาเซยน

.



สารบญ

ชอเรอง/ชอผวจย หนา Midline diastema 1

Tipchuta Pornleardtanapong Jatuporn Bukkavesa

ฟนผแอบแฝง 5 จตพร จนทรานนท

วสดอดฟนทดแทนอะมลกม : เซนชน เอน : บทความปรทศน 11 ทพญ. เบญจมภทร วงศไพบลย

ปจจยในการออกแบบและปฏรปรอยยม 21 พอลลน ล าซา ท.บ. วท ม

พฤตกรรมของมะเรงกรามชาง (รายงานผปวย 1 ราย) 32 ศ.กตตคณ ทพ.วนย ศรจตร

การดแลสขภาพชองปากผสงอายภายในสถานรบดแลผสงอายระยะยาว 38 ในจงหวดเชยงใหมและจงหวดใกลเคยง กรวชญ ตงอยดารงกล กมนพร นาเนกรงสรรค สรพร สาสกล รตนา ววชรวงศ

ผลการจดกจกรรมโดยใชแนวคดจตตปญญาศกษาเพอสงเสรม 43 การปรบตวของนกศกษา พยาบาลศาสตร ชนปท 1 วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พทธชนราช สรรตน ณ วเชยร

ชลลดา ตยะวสทธศร

สขภาพจตและคณภาพชวตของผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรน 49 จนทรฉาย เนตรสวรรณ ปาณตา กณสทธ

สารบญ ชอเรอง/ชอผวจย หนา การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน 60 ต าบลบานยาง อ าเภอเมอง จงหวดบรรมย ดร. ปณณทต บนขนทด อญชลพร ผองบรษ สรศกด สมบรณรมย เกรกทศน นวลใยสวรรค อทย ชยกตตพร ปจจยทสมพนธกบการฝากครรภครบตามนดของหญงตงครรภวยรน 71 โรงพยาบาลสมเดจพระสงฆราช องคท 17

นวรตน พระเทพ สมพร ลอยความสข มยร เชาวนปรชา ชขวญ ปนสากล

ความสมพนธระหวางภาวะสขภาพกบระดบคณภาพชวตของ 78 ผสงอายโรคไมตดตอเรอรงทมารบบรการในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ต าบลบงค าพรอย หม 11 อ าเภอล าลกกา จงหวดปทมธาน

นาวาอากาศโทหญง เสาวณย ระพพรกล

ความสมพนธระหวางปจจยสนบสนนกบพฤตกรรมการดแลตนเองของผสงอาย 92 โรคความดนโลหตสงทมารบบรการทสถานอนามยเฉลมพระเกยรต ต าบลลาดสวาย อ าเภอล าลกกา จงหวดปทมธาน นาวาอากาศเอกหญง สรางค เปรมเสถยร พฤตกรรมสขภาพของผสงอาย ต าบลอสาณ อ าเภอเมอง จงหวดบรรมย 99 ปภาวรนทร สวรรณเพชร

รรร พมมานรกษ ปณณทต บนขนทด ยอดขวญ ช นบาน

สารบญ ชอเรอง/ชอผวจย หนา พฤตกรรมการดมสราของนกศกษามหาวทยาลย 111 ปยธรณ เรงเรว ลดดาวลย ปราชญวทยาการ ภชญาดา สรยาวณช การประยกตใชกระบวนการพยาบาลเพอพฒนากระบวนการคด 120 อยางเปนระบบของนสตพยาบาล รอยเอกกตตพงษ พลทพย การสงเสรมสขภาพดวยความรอบรทางสขภาพเชงพทธ ยค 4.0 126 ฐาวร ขนสาโรง ระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) น ามาประยกตใช 137 กบงานดานสาธารณสขอยางไร ผชวยศาสตราจารย ดร.วราสรร วสวรสว องคกรรอบรดานสขภาพ : รปแบบการบรณาการ 147 ความรอบรสขภาพในการดแลโรคเรอรง รองศาสตราจารย ดร.ประภาเพญ สวรรณ ผลของโปรแกรมการดแลตนเองเพอการปองกนโรคขอเขาเสอม 159 ของผสงอายในต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร ศรกญญา ฤทธแปลก การศกษาคณสมบตตางๆ ของเอนไซมเปอรออกซเดสสกดหยาบจากมะเขอเปราะ 169 ขนษฐา วงษศรเมอง การศกษาสารเทอรปนอยดในสวนของผลบวบขม 175 ไทภวษย พฒนเจรญทว

สารบญ ชอเรอง/ชอผวจย หนา ผลของปยน าหมกชวภาพจาก เศษปลา ผลไมและพชสมนไพร 187 ตอการเจรญเตบโตและการพฒนาของตนมะกรด ภรณ แกวราม ผลของปจจยทางชวภาพตอการเจรญเตบโตและการพฒนาของมะนาวสายพนธแปนร าไพ 194 ทปลกในวงบอซเมนตบรเวณ อ าเภอพนมทวน จงหวดกาญจนบร รชชากรณ วองไววรยกจ ผลของอาหารหมกจากใบกลวยรวมกบอาหารไกไขในอตราสวนตางๆ 202 ตอการเจรญเตบโตและการพฒนาของลกไกไขสายพนธผสม ไอลดดา แกวมะ

รชชากรณ วองไววรยกจ

อทธพลจากตวท าละลายทสงผลตอปรมาณของน ามนมะพราวจากวธการสกด 208 อาทตย บวผน การควบคมเครองใหอาหารเปดอตโนมต 217 ณฐพล หลอนล

เทพพทกษ อ มอาเทศ

การควบคมพฤตกรรมการอดรดขนรปอลมเนยมอลลอยชนด 6063 224 ทมลกษณะโปรไฟลแบบผสมดวยวธการจ าลองไฟไนตเอลเมนต ประเสรฐ ปราชญประยร

วระยทธ รตนศรวฒน นพพล ม งเมอง ภคน รตนอดม

การพฒนาระบบควบคมการดแลตนกลาผานสมารทโฟน 231 ชตมา เกตษา

ดร.ณฐวฒ เทพยสวรรณ

สารบญ ชอเรอง/ชอผวจย หนา พฤตกรรมการดแลเอออาทรของพยาบาลระดบปฐมภมตามการรบรของผรบบรการ 239

ปยธรณ เรงเรว พรรณนภา บญกลา ลดดาวลย ปราชญวทยาการ สพมล ขอผล

ภาวะปากแหงในผสงอาย : การศกษาน ารอง 246

ธดาพร แซล ม

ผลของวธบมความรอน 3 แบบ ตอสมบตทางกลของวสดฐานฟนเทยม 2 ผลตภณฑ 253 ดร.อภวฒน ฤทธาภย อบตการณการเกดรรวของถงมอในงานทนตกรรม 262 ดร.อภวฒน ฤทธาภย ผลของหวขดเรซนคอมโพสต 4 ชนด ทมผลตอความหยาบผว 266 ของวสดบรณะเรซนคอมโพสต ชนดนาโนฟลล ดร.อภวฒน ฤทธาภย ประสทธภาพของการแปรงฟนหลงอาหารกลางวนของนกเรยนชน ประถมศกษาปท 4 281 โรงเรยนวดกลางคลอง 4 ต าบลลาดสวาย อ าเภอล าลกกา จงหวดปทมธาน ทพญ. ปวรลดา คมญาต พฤตกรรมการดแลสขภาพชองปาก ทสมพนธกบการเกดโรคปรทนต 285 ของนสตทนตแพทย ชนปท 3-6 มหาวทยาลยเวสเทรน ทพญ.สรพร สาสกล การวเคราะหยอนหลงของฟนกรามคดลางซทสามและผลทตามมา 290 ศ. ทพ.ไพรช ธรวรางกร

ทพ.พงศธร กงวานสรกจ ทพญ.ชสา ตณฑะกล

สารบญ ชอเรอง/ชอผวจย หนา นวตกรรมในการตอฐานแบบจ าลองฟนส าหรบทนตกรรมจดฟน 294 อ.ทพ.ไพฑรย จนดาโรจนกล การส ารวจปรมาณฟลออไรดในน าดมบรรจขวดของเดกนกเรยนชนประถมศกษา 298 ในอ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร ทพญ.ชญาทพย ศรรฐ

Midline diastema

Abstract

Midline diastema is a most common esthetic problem of patient during dental consultation. The space can occur either as a transient malocclusion or created by developmental, pathological factors or created due to various etiologies, thus it requires no active treatment (observation and follow up) or management in the permanent dentition requires either restorative treatment or orthodontic treatment and/or along with surgical approach. Treatment depends upon correct diagnosis of etiology and its early intervention.

Keywords : Midline Diastem, Orthodontic Treatment, Etiology, Space, Abnormal

labial Frenum

Diastema occurs more frequently in the median plane of the maxillary arch between the two central incisors and called the median, central or midline diastema. Midline diastema as a space greater than 0.5 mm between the proximal surfaces of the two central incisors because such a gap is noticeable. Diastema refers to a gap or space between the teeth. These spaces can form anywhere in the mouth, but are sometimes noticeable between the two upper front teeth. This condition affects both adults and children. In children, gaps may disappear once their permanent teeth grow in. Some gaps are small and barely noticeable, whereas other gaps are larger and a cosmetic issue for some people. If you don’t like the way the gap looks, there are ways to close it or reduce its size.

Figure1: Maxillary midline diastema

Etiology of Midline diastema

The most common cause of diastema is the discrepancy between the size of the teeth and that of the jaw. Spacing occurs when the teeth are normal in size but the jaw is too big. If the jaw is normal in size but the teeth are too small for it. For some individuals, however, the diastema does not close spontaneously Various etiological factors are:

1. Nomal developmental pattern : The space can be a normal growth characteristic duringthe primary and mixed dentition and generally is closed by the time the maxillary canines erupt. For most children, with the eruption of canine normal closure of this space occurs.

2. Abnormal labial Frenum : A maxillary midline diastema may be caused by theinsertion of the labial frenum into the notch in the alveolar bone, so that a band of heavy fibrous tissue lies between the central incisors.

�

การประชมวชาการและนาเสนอผลงานวจยระดบชาต ครงท 13 วนเสารท 1 และ วนอาทตยท 2 ธนวาคม 2561

Tipchuta Pornleardtanapong Jatuporn Bukkavesa

Figure2 : Abnormal labial Frenum

3. Habits : Prolonged bad habits can change the equilibrium of forces among thelips, cheeks, and tongue and cause unwanted dentofacial changes tooth movement. The outward pressure from prolonged oral habits (light continuous force over 6 hr) with inadequate lips seal can cause the maxillary incisors to flare out, which leads to the midline diastema. Examples include : tongue thrusting and thumb sucking.

Figure 3 : thumb sucking

4. Tooth size discrepancy : Conditions associated with tooth size-arch lengthdiscrepancy such as anodontia, oligodontia, microdontia, peg shaped laterals, macrognathia may cause midline diastema. If the lateral incisors are small or absent, the extra space can allow the incisor teeth to move apart and create a diastema.

5. Pathological Migration : Spacing in the midline can be caused by soft tissue andhard tissue pathologies such as cyst’ tumor and odontomes. Presence of an unerupted mesiodens between the roots of the two central incisor also predispode to midline diastema.

6. Iatrogenic : Iatrogenic diastemas also can occur. Besides the temporarydiastemas caused by some maxillary expansion appliances (e.g., Rapid Palatal Expansion [RPE] appliance), improper orthodontic techniques also can create a diastema, as well as other problems.

Treatment of a Midline diastema

Treatment for a diastema may or may not be necessary depending on the underlying cause. Because of the potential for multiple etiologies, the diagnosis of a diastema must be based on a thorough medical/dental history, clinical examination, and radiographic finding. Diagnostic study models also may be necessary for analysis and measurement when the diastema may be due to malocclusion, or tooth and/or arch size discrepancy.

�


The medical/dental history should examine any pertinent medical conditions (such as hormonal imbalances), oral habits, previous dental treatment and/or surgeries, and family history of diastemas or other related dental problems. The clinical examination should include evaluation of possible bad oral habits, soft tissue imbalances (e.g., macroglossia), improper dental alignment (rotated teeth, excessive overbite/overjet), missing teeth, or other dental anomalies. The “blanching test” may be used to evaluate the frenal attachments.

Figure 4 : blanching positive test: if stretching the lip has ischemic papilla interincisal or retroincisor (frenulum tectolabial tranpapillary)

Treatment of a diastema will depend on its etiology. Several treatment protocols have been proposed ranging from the classic frenectomy, orthodontic treatment No single method can be used to treat all diastemas cases. Key success in closing diastemas depends on the following treatment phases:

- Accurate diagnosis of the etiology and removal of cause - Pretreatment consideration of appropriate orthodontic objectives - Treament of the etiology - Long-term retention and stability Proper diagnosis and timing is the important part of management. treatment options

are observation and follow up, orthodontic treatment, frenectomy and space closure and restorative treatment.

Figure 5 : Orthodontic treatment of the diastema closure A) frontal view

�


B) Maxillary arch view

References

1. Azzaldeen A, Muhamad AH. Diastema Closure with Direct Composite: ArchitecturalGingival Contouring. J Adv Med Dent Scie Res 2015;3(1):134-139

2. Abu-Hussein M ,Watted N ,Abdulgani A ;An Interdisciplinary Approach for ImprovedEsthetic Results in the Anterior Maxilla Diastema Journal of Dental and Medical Sciences 2015,14(12), 96-101

3. Oesterle LJ and Shellhart WC. Maxillary midline diastema: a look at the causes. Journalof American Dental Association 1999;130:85-94.

4. Bennet J.C., McLaughlin R.P.: Fixed appliances. Orthodontic treatment with straight-wire technique. Czelej, Lublin1999, p. 77

5. Alam Mk.The multidisciplinary management of midline diastema. Bangladesh Journalof Medical Science2010;994):224-35.

6. Kavanagh C, Kavanagh D. Maxillary midline diastema –aetiology and orthodontictreatment. J of Irrish Dent Assoc.2004;50(1):14-9.

�


ฟนผแอบแฝง Hidden caries

ผวจย จตพร จนทรานนท

บทคดยอ ฟนผแอบแฝงเปนคาทใชอธบายรอยโรคฟนผทตรวจพบไดจากภาพรงส โดยพบเปนลกษณะเงาโปรงรงสในชนเนอฟนจากภาพรงสกดปกหรอภาพรงสรอบปลายรากฟน ในขณะททางคลนกตรวจพบลกษณะเคลอบฟนปกต หรอมรอยผเพยงระยะเรมตน สาเหตของการเกดฟนผแอบแฝงยงไมเปนททราบแนชด แตหลายการศกษารายงานวามความสมพนธกบฟลออไรด เนองจากคณสมบตของฟลออไรดทสงเสรมใหเกดกระบวนการคนกลบของแรธาตในชนเคลอบฟน ทาใหเคลอบฟนมลกษณะเหมอนปกต แตยงคงปรากฏรอยผอยภายในชนเนอฟน จากการตรวจทางคลนกทพบลกษณะดงกลาว อาจทาใหทนตแพทยละเลยรอยโรคฟนผในลกษณะน ซงหากไมไดรบการรกษาอยางทนทวงท รอยโรคฟนผจะมการลกลามจนทาใหเกดโรคของเนอเยอในและเนอเยอรอบปลายรากฟน ดงนนในบทความนจงกลาวถงนยาม ความชก สาเหต การตรวจวนจฉยและการรกษารอยโรคฟนผแอบแฝง เพอใหทนตแพทยไดตระหนกถงรอยโรคลกษณะน และเพมความระมดระวงในการตรวจรอยโรคฟนผทางดานบดเคยว คาสาคญ : ฟนผแอบแฝง, ฟนผในเนอฟน

บทนา โรคฟนผถอเปนปญหาหลกทางทนตสขภาพของประชากรไทยและทวโลกมาอยางยาวนาน สานกทนตสาธารณสข กรมอนามยไดดาเนนการสารวจสภาวะสขภาพชองปากระดบประเทศอยางตอเนองทกๆ 5 ป นบตงแตปพทธศกราช 2520 เปนตนมา เพอใหไดขอมลเกยวกบรอยโรคสาคญในชองปากและปจจยทมอทธพลตอสภาวะสขภาพชองปากในประชากรทกกลมวย โดยจากการสารวจสภาวะสขภาพชองปากแหงชาต ครงท 8 ในปพทธศกราช 2560 พบวา ความชกของโรคฟนผในฟนนานมในกลมเดกอาย 3 ป คอรอยละ 52.9 ในกลมเดกอาย 5 ป คอรอยละ 75.6 และความชกของโรคฟนผในฟนแทในกลมเดกอาย 12 ป มคาเทากบรอยละ 52.01 ซงถอวาอยในเกณฑระดบสง และเปนปญหาทางสาธารณสขทสาคญของประเทศไทย เนองจากหากรอยผมการลกลามมากขนจนนาไปสการสญเสยฟน ยอมสงผลใหประสทธภาพการบดเคยวอาหารลดนอยลง สงผลกระทบตอทงสขภาพชองปากและสขภาพรางกาย ลกษณะฟนผทพบในฟนแทสวนใหญจะพบรอยผทางดานบดเคยว โดยความชกของฟนผมกพบบรเวณฟนกรามแทซทหนง และพบในฟนกรามลางมากกวาฟนกรามบน1 ฟนผมกเกดขนบรเวณทเปนหลมและรองบนดานบดเคยว หรอบรเวณททาความสะอาดไดยาก เชน ดานประชดของฟน เปนตน การตรวจรอยโรคฟนผสามารถทาไดหลายวธ ยกตวอยางเชน การตรวจดดวยตาเปลา การใชวธสมผสดวยเครองมอตรวจฟน (Explorer) หรอการใชภาพรงสเขามาชวยในการวนจฉย2 เปนตน ซงพบวาในบางครงการตรวจทางคลนกพบลกษณะเคลอบฟนบนดานบดเคยวปกต หรอมการสญเสยแรธาตไปเพยงเลกนอยเทานน แตในภาพรงสกลบพบเงาโปรงรงสอยภายในชนเนอฟนบรเวณดานบดเคยว ซงเปนลกษณะทแสดงถงฟนมการสญเสยแรธาตออกไป รอยโรคฟนผทตรวจพบในลกษณะเชนน เรยกวา “Hidden caries”, “Occult caries” หรอ “Covert caries”3

�


ภาพท 1 แสดงภาพรงสกดปกทางดานซาย พบฟนผแอบแฝงบรเวณฟนซ 26

ความชกของฟนผแอบแฝง การศกษาความชกของการเกดฟนผแอบแฝง กระทาโดยเปรยบเทยบลกษณะทางคลนกของฟนซงอาจตรวจ

พบเปนลกษณะปกตหรอเรมมรอยผในชนเคลอบฟนเทยบกบภาพรงสกดปก (Bitewing radiograph) หรอภาพถายรงสรอบปลายราก (Periapical radiograph) ซงจะพบลกษณะเงาโปรงรงสในชนเนอฟน โดยในป 1984 Allan และ Naylor ไดทาการศกษาในฟนกรามลางซทหนงจานวน 858 ซ พบความชกของฟนผแอบแฝงรอยละ 224

ตอมาในป 1990 Creanor และคณะ ไดทาการศกษาในผปวยอาย 14-15 ป จานวน 2,623 คน พบความชกของการเกดฟนผแอบแฝงในฟนกรามลางรอยละ 12.1 และในฟนกรามบนรอยละ 3.15 นอกจากนการศกษาของ Bahia และ Arriaga ในป 2001 พบความชกของฟนผแอบแฝงรอยละ 15.8 ในฟนกราม6 และการศกษาของ Costa ในปเดยวกน พบความชกของฟนผแอบแฝงรอยละ 10.57

และจากการศกษาของ DeJean และคณะ พบวาฟนกรามแทลางซแรกจะพบความชกของการเกดโรคฟนผแอบแฝงมากทสด เนองจากเปนฟนแทซแรกทขนมาในชองปาก และมหลมรองฟนมาก8

สาเหตของการเกดฟนผแอบแฝง สาเหตของการเกดฟนผแอบแฝงยงไมเปนททราบแนชด แตจากหลายการศกษาเชอวา การเกดฟนผในลกษณะนมความสมพนธกบการไดรบฟลออไรด ซงบางการศกษาเรยกชอฟนผแอบแฝงอกอยางหนงวา “ฟลออไรดซนโดรม” (Fluoride syndrome)9 ในป 1988 Sawle และ Andlaw พบวาการเกดฟนผแอบแฝงสมพนธกบการไดรบฟลออไรด เนองจากฟลออไรดชวยสงเสรมใหเกดกระบวนการคนกลบของแรธาตในชนเคลอบฟน ดงนนลกษณะทางคลนกของฟนผแอบแฝงจงตรวจพบลกษณะเคลอบฟนทปกต หรอมรอยผเพยงเลกนอยเทานน ทงทจรงแลวยงมการสลายแรธาตในชนเนอฟน10 เชนเดยวกนกบการศกษาของ Lussi ในป 199311 ทสนบสนนวาฟลออไรดมความสมพนธกบการเกดฟนผแอบแฝง อยางไรกตามการศกษา Hashizumi และคณะในป 2012 ซงทาการศกษาความชกของการเกดฟนผแอบแฝงในเดกอาย 8-10 ป กอนและหลงจากการไดรบฟลออไรดในนาดมและการใชยาสฟนผสมฟลออไรด กลบพบวา การไดรบฟลออไรดไมสมพนธกบการเกดฟนผแอบแฝง12

�


การวนจฉยโรคฟนผแอบแฝง การวนจฉยฟนผระยะเรมตนเปนสงสาคญทจะทาใหทนตแพทยสามารถหาวธปองกนและรกษากอนทฟนผจะ

ลกลามไปมากขน ซงการวนจฉยฟนผบรเวณดานบดเคยวนนคอนขางยากกวาฟนผดานประชด เนองจากการตรวจรอยผบรเวณดานบดเคยวมกขนอยกบวจารณญาณของทนตแพทยแตละบคคล13 วธทใชทวไปในการตรวจรอยโรคฟนผคอ การตรวจดดวยตาเปลาและการใชวธสมผสดวยเครองมอตรวจฟน ซงสภาพฟนททาการตรวจจะตองแหงและสะอาด การพจารณาเพยงแคสของฟนบนดานบดเคยว (สดาหรอสนาตาล) ไมสามารถเชอถอไดเสมอไป โดยจากการศกษาของ Lussi ในป 199311 พบวาการวนจฉยโรคฟนผโดยพจารณาจากลกษณะสทปรากฎบนดานบดเคยวของฟนวามสดาหรอนาตาล ทาใหมการวนจฉยฟนทปกตวาเปนฟนผมากกวารอยละ 55 นอกจากนการตรวจโดยใชวธสมผส อาจเกดความสบสนระหวางลกษณะทางกายวภาคของฟนกรามทมหลมรองบนดานบดเคยวกบลกษณะของฟนผทมการสญเสยแรธาตออกไปจนทาใหเกดโพรงฟน

การนาภาพรงสกดปกมาชวยในการวนจฉยฟนผจะทาใหสามารถตรวจพบความชกของรอยโรคฟนผมากขน โดยจากการศกษาของ Richardson14 ซงไดทาการศกษาในลกเรอของกองทพอากาศพบวา 1 ใน 3 ของลกเรอทงหมดไดรบการวนจฉยวามรอยโรคฟนผจากการตรวจดดวยตาเปลา ในขณะทหากตรวจวนจฉยดวยภาพรงสจะพบจานวนลกเรอทมฟนผมากถง 2 ใน 3 ของจานวนลกเรอทงหมดซงแสดงใหเหนวาภาพรงสสามารถชวยในการวนจฉยรอยโรคฟนผไดอยางมประสทธภาพมากยงขน

แตอยางไรกตามจากการศกษาในหองปฏบตการพบวาเงาโปรงรงสบนดานบดเคยวทเหนในภาพรงส จะปรากฏชดเจนขนเมอฟนซนนมการสญเสยแรธาตในตวฟนลกลามไปจนถงชนกลางของเนอฟนแลว15 ดงนน การตรวจวนจฉยดวยภาพรงสอาจไมไวตอการวนจฉยรอยโรคฟนผระยะเรมตน

ปจจบนเทคโนโลยทางทนตกรรมมการพฒนาขนอยางมาก มเครองมอทสามารถนามาชวยในการวนจฉยรอยโรคฟนผไดมากขน เชน เครองเลเซอรฟลออเรสเซนต (Laser fluorescence), ไฟเบอร-ออปตกทรานซลลมเนชน (Fiber-optic transillumination), การเปลงแสงเลเซอร (Laser luminescence) หรอการวดความตานทานทางไฟฟา (Electrical resistance measurement) เปนตน16 ซงเครองมอตางๆ เหลานหลายการศกษาพบวา มประสทธภาพดในการตรวจสอบการสญเสยแรธาตของฟน แตอยางไรกตามเครองมอเหลานยงไมเปนทนยมแพรหลายสาหรบการใชงานในทางคลนก

การรกษาฟนผแอบแฝง จากการศกษาของ Mertz-Fairhurst และคณะ17 พบวา เมอทาการเคลอบหลมรองฟน รอยโรคทตดเชอจะเปลยนสภาวะเปนปลอดเชอเมอเทยบกบรองฟนทไมไดมการเคลอบหลมรองฟน เนองจากการเคลอบหลมรองฟนเปนการปดกนรอยโรคออกจากภายในชองปาก ทาใหอาหารของเชอไมสามารถสงตอเขาไปภายในชนเนอฟนได ดงนน การเคลอบหลมรองฟนนาจะเปนวธหนงในการรกษาฟนผแอบแฝง แตเนองจากอตราความคงอยของวสดเคลอบหลมรองฟนนนไมแนนอน จงมโอกาสทวสดเคลอบหลมรองฟนหลดออกไป สงผลใหอาหารจากภายในชองปากสงผานชนเคลอบฟน และทาใหการผในชนเนอฟนลกลามตอไป ดงนนหากตรวจพบฟนกรามทมหลมรองฟนลก แตจากภาพรงสยงไมพบเงาโปรงรงสในชนเนอฟน ควรทาการเคลอบหลมรองฟนปองกนฟนผ แตหากภาพรงสปรากฏเงาโปรงรงสในชนเนอฟนควรมการกาจดรอยผในชนเนอฟนออกใหหมด แลวทาการบรณะฟนและเคลอบหลมรองฟนทหลงเหลออยเพอปองกนไมใหรอยผลกลามตอไป นอกจากนควรมการเนนยาในเรองการดแลอนามยชองปาก การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร รวมทงอาจตองมการใหนายาบวนปากคลอเฮกซดนหรอฟลออไรดวานชเสรมใหเหมาะสมกบผปวยในแตละราย เพอลดโอกาสการเกดโรคฟนผ18

�


บทวจารณ โรคฟนผยงคงเปนปญหาหลกทางทนตสาธารณสขทกระทรวงสาธารณสขไดพยายามกาหนดนโยบายและหาวธ

ปองกนเพอลดปญหาการเกดโรคฟนผโดยพยายามสารวจพฤตกรรม ปจจยตางๆ ทสงเสรมใหเกดโรคฟนผขน เชน พฤตกรรมการทาความะสะอาดชองปาก ปรมาณฟลออไรดในนาดมในพนทตางๆ แมวาในปจจบนยงไมทราบถงสาเหตทแนชดของการเกดรอยโรคฟนผแอบแฝง แตมหลายการศกษาทสนบสนนความสมพนธระหวางฟลออไรดกบการเกดรอยโรคฟนผแอบแฝง ซงในปจจบนมการใชฟลออไรดในหลากหลายรปแบบเพอสงเสรมใหเกดกระบวนการคนกลบของแรธาต เพอลดอตราการเกดโรคฟนผ ดงนนหากการเกดรอยโรคฟนผแอบแฝงมความสมพนธกบการไดรบฟลออไรด ความชกของฟนผแอบแฝงนาจะมแนวโนมพบไดมากขน จากการศกษาความชกของการเกดรอยโรคฟนผแอบแฝงในหลายการศกษา แมวาจะมคาทไมสงนก แตแทจรงแลวการศกษาเกยวกบความชกของรอยโรคฟนผแอบแฝงมกมคานอยกวาความเปนจรง เนองจากแตละการศกษาใหคานยามของคาวา “ฟนผ” แตกตางกน รวมถงในทางปฏบตทนตแพทยไมไดทาการสงถายภาพรงสเพอตรวจหารอยผในผปวยทกราย ดงนนแลวความชกของการเกดรอยโรคฟนผแอบแฝงจงมคานอยกวาความเปนจรง ตงแตสมยอดต G.V. Black ไดเปนผเสนอวธการตรวจฟน โดยใชหลกการตรวจดดวยตาเปลารวมกบการใชเครองมอตรวจฟน โดยสภาพฟนทตรวจตองแหงและสะอาด19 ซงการตรวจหารอยผบรเวณดานบดเคยวนนคอนขางยาก เนองจากขนอยกบวจารณญาณของทนตแพทยแตละบคคลเปนสาคญ จนกระทงไดมการจดประชมเพอกาหนดมาตรฐานในการตรวจหารอยโรคฟนผและใชรหสในการบงบอกลกษณะรอยผทพบ ซงเกณฑทเปนทยอมรบในการตรวจหารอยโรคฟนผในปจจบนคอ ICDAS (International Caries Detection and Assessment Criteria) โดยรอยโรคฟนผแอบแฝงนนจะพบลกษณะทางคลนกไดใน 4 ลกษณะคอ รหส 0 (ไมพบมการเปลยนแปลงของชนเคลอบฟน), รหส 1 (เหนลกษณะสขาวขนของชนเคลอบฟนหลงจากเปาฟนใหแหง), รหส 2 (เหนลกษณะสขาวขนของชนเคลอบฟนแมวาผวฟนจะชน), รหส 3 (ชนเคลอบฟนมการแตกบนไป แตยงไมพบการเปลยนแปลงในชนเนอฟน ), รหส 4 (เหนลกษณะเงาดาในชนเนอฟนแตยงไมพบโพรงฟน)20

ดงนนการตรวจวนจฉยรอยโรคฟนผแอบแฝงทดทสดคอ การตรวจดดวยตาเปลารวมกบการถายภาพรงส 21

โดยภาพรงสทนยมใชในการตรวจหารอยโรคฟนผ คอ ภาพรงสกดปก22 ซงหากทนตแพทยตรวจพบรอยผในระยะเรมตน และยงไมพบเงาโปรงรงสในชนเนอฟนจากภาพรงส ควรใหการรกษาแบบปองกน เชน การเคลอบหลมรองฟน รวมทงเนนยาเรองการดแลอนามยชองปากของผปวย แตหากพบเงาโปรงรงสในชนเนอฟนจากภาพรงสแลว ควรกาจดรอยผและทาการบรณะฟนรวมทงเคลอบหลมรองฟนบรเวณทหลมรองทยงลกอย เนองจากชนเนอฟนมลกษณะนมและเปยก มปรมาณเชอมาก23 จงควรกาจดรอยผออกใหหมดเพอปองกนไมใหรอยโรคลกลามตอไปจนถงเนอเยอในและเนอเยอรอบปลายรากเนองจากจะทาใหแผนการรกษาเปลยนจากการบรณะฟนดวยวสดอดเปนการรกษาคลองรากฟนซงมระยะเวลาและคาใชจายในการรกษาทสงกวา

สรป ฟนผแอบแฝงเปรยบเสมอนภยเงยบ หากทนตแพทยไมสามารถตรวจพบ และใหการวนจฉยไดตงแตในระยะ

เรมตนกจะทาใหรอยผทอยในชนเนอฟนมการลกลามจนนาไปสโรคของเนอเยอในและเนอเยอรอบปลายรากได และอาจนาไปสการสญเสยฟนไดในทสด ดงนนการวนจฉยทถกตอง แมนยาและรวดเรวเปนกญแจสาคญในการใหการรกษาแกผปวยดงนน ทนตแพทยจงควรตระหนกถงการเกดรอยโรคฟนผแอบแฝงซงสามารถพบไดทวไป การตรวจฟนจงควรทาการตรวจดดวยตาเปลา โดยฟนตองแหงและสะอาด รวมกบการสงเกตสฟนทเปลยนไปดงเชนในเกณฑของ ICDAS รวมกบการถายภาพรงสเพอตรวจหารอยโรคฟนผแอบแฝงทอาจเกดขนได


เอกสารอางอง 1. สานกทนตสาธารณสข กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข รายงานผลการสารวจสภาวะสขภาพชองปาก

ระดบประเทศ ครงท 8 ประเทศไทย พ.ศ. 2560 2. Zero DT, Fontana M, Martinez-Mier EA, Zandona AF, Ando M, Cabezas CG, et al. The biology,

prevention, diagnosis and treatment of dental caries. J Am Dent Assoc 2009;140(a suppl):25S-34S. 3. Ricketts D, Kidd E, Weerheijm KL, de Soet H. Hidden caries: What is it? Does it exist? Does it

matter? Int Dent J 1997;47(5):259-65. 4. Allan CD, Naylor MN. Radiographs in the identification of occlusal caries. J Dent Res 1984;63:504. 5. Creanor SL, Russell JI, Strang DM, Stephen KW, Burchell CK. The prevalence of clinically

undetected occlusal dentine caries in Scottish adolescents. Br Dent J 1990;169:126-9. 6. Arriaga ML. Dental health conditions and hidden caries frequency in permanent molars: Teenagers

of Candeal[Master’s Dissertation]. Salvador: Federal University of Bahia; 2001. 7. Costa HS. Hidden caries in permanent molars: Prevalence in students aged 12 to 14 years in

Camaragibe, Pernambuco. [Master’s Dissertation]. Vol. XVII. Recife: Faculty of Dentistry University of Pernambuco;2001:182.

8. DeJean KS, Caldas LD, Gois DN, Souza CS. Hidden caries: A study of diagnosis and prevalence. Clin Pesqui Odontol UNITAU 2009;1:7-13.

9. Millman C K. Fluoride syndrome. Br Dent J 1984;157:341. 10. Sawle ReF, Andlaw RJ. Has occlusal caries become more difficult to diagnose? A study comparing

clinically undetected lesions in molar teeth of 14-16 year old children in 1974 and 1982. Br Dent J 1988;164:209-11.

11. Lussi A. Comparison of different methods for the diagnosis of fissure caries without cavitation. Caries Res 1993;27:409-16.

12. Hashizume LN, Mathias TC, Cibils DM, Maltz M. Effect of the widerspread use of fluorides on the occurrence of hidden caries in children. Int J Paediatr Dent 2013;23:72-6.

13. Bader JD, Brown JP. Dilemmas in caries diagnosis. J Am Dent Assoc 1993;124(6):48-50. 14. Richardson PS, McIntyre IG. The difference between clinical and bitewing detection of approximal

and occlusal caries in Royal Air Force recruits. Community Dent Health 1996; 13(2):65-9. 15. Ricketts DN, Kidd EA, Smith BN, Wilson RF. Clinical and radiographic diagnosis of occlusal caries :

a study in vitro. J Oral Rehabil1995;22(1):15-20. 16. Yang J, Dutra V. Utility of radiology, laser fluorescence, and transillumination. Dent Clin North Am

2005 Oct;49(4):739-752. 17. Mertz-Fairhurst EJ, Schuster GS, Fairhurst CW. Arresting caries by sealants : results of a clinical study.

J Am Dent Assoc 1986;112:194-197. 18. Barnes CM. Dental hygiene participation in managing incipient and hidden caries. Dent Clin North

Am 2005;49:795-813, vi.


19. Black GV. A work on Operative Dentistry. Vol. 1: The pathology of the hard tissues of the teeth.Chicago : Medico-Dental Publishing; 1908:180-183.

20. Weerheijm KL. Occlusal ‘hidden caries’. Dent Update 1997;24:182-4.21. Amore R, Anido AA, Moraes LC, Moraes ME. Comparison among clinical and radiographic

diagnosis of dental caries. Pós Grad Rev Fac Odontol São José dos Campos 2000;3:62-8. 22. Ribeiro CP, Valentim C, Rego MA. Hidden caries diagnosis ans treatment. J Bras Clin Odontol Int

2002;6:366-70. 23. Ricketts DN, Kidd EA, Beighton D. Operative and microbiological validation of visual, radiographic

and electronic diagnosis of occlusal caries in non-cavitated teeth judged to be in need of operative care. Br Dent J. 1995;179(6):214-20.

��


วสดอดฟนทดแทนอะมลกม : เซนชน เอน : บทความปรทศน

An Alternative Material to Amalgam: Cention N: A Review

ผวจย ทพญ. เบญจมภทร วงศไพบลย

บทคดยอ ปจจบนการบรณะฟนดวยวสดอมลกมมแนวโนมทลดลง เนองจากความกงวลในเรองพษของปรอททอยในวสด และประกอบกบผปวยมความตองการในการไดรบการบรณะฟนดวยวสดสเหมอนฟนเพอความสวยงามเพมมากขนดวยโดยองคการสหประชาชาตและองคการอนามยโลกไดเรมกาหนดใหมการลดการใชงานอะมลกม (Phase-down) ในการ อดฟน ทาใหมการพฒนาวสดอดฟนทดแทนอะมลกมมากขน ทงน Cention N เปนวสดอดฟนตวใหมทพฒนาขนมาเพอ ทดแทนอะมลกม เปนวสดทมคณสมบตตาง ๆ ทด และมราคาเหมาะสม ทงยงตอบสนองตอนโยบายการลดการใชปรอท ของโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต (UNEP) Cention N คอวสดชนดอลคาไชดทมความสวยงาม ความแขงแรง มคณสมบตตางๆ ทด มขนตอนการใชงานไมยงยาก มการปลอยฟลออไรดและไอออน และสามารถใชไดทงแบบฉายแสง และไมฉายแสง

คาสาคญ : วสดทดแทนอะมลกม, เซนชน เอน, กลาส ไอโอโนเมอร ซเมนต, การรวซมตามขอบ, ไอโซฟลเลอร.

Abstract The use of dental amalgam is declining because of mercury toxicity and the demand

for esthetic restoration has been increasing over the years. The United Nations Environment Programme (UNEP) initiated the Minamata Convention (Treaty on Mercury) with the aim of reducing mercury emissions and releases in the future. The new product Cention N is a cost-effective, chemical self-curing, innovative powder-liquid metal-free filling material which has been developed to be material which is alternative to amalgam. Cention N is thealkasite restorative. It is an esthetic, strong, user-friendly, ion, and fluoride releasing, dual curing resin filling material alternative to amalgam.

Keywords : Alternative to Amalgam, Cention N, Glass ionomer cement, Microleakage, Isofiller.

บทนา ในปจจบนนวสดทใชในการบรณะฟนมการพฒนาไปมาก จากในอดตทมทางเลอกของการบรณะฟนยงไมมาก อาท วสดอะมลกม และกลาสไอโอโนเมอร จนเมอมการพฒนาระบบยดตดเรซนแอดฮซพ (Resin Adhesive) และวสดอดสเหมอนฟนเรซนคอมโพสต (Resin Composite) ขนมา ทาใหการใชงานของวสดอะมลกมลดลง วสดอะมลกมและวสดแกวไอโอโนเมอร (Glass Ionomer Cement) นนเปนวสดบรณะฟนทเรยกไดวาเปนวสดพนฐานมาแตเดมทมใชใน ทางทนตกรรมอยางยาวนาน มราคาถก และมการใชงานทไมยงยากซบซอน โดยการใชงานจะใชใสลงในโพรงฟนไป ทงหมดในคราวเดยว โดยไมตองแบงการอดเปนชน ๆ เหมอนวสดเรซนคอมโพสต และมการแขงตวไดเองโดยไมจาเปน ตองฉายแสง และไมตองใชวสดอปกรณทซบซอน 1 เปนวสดมคณสมบตทด การใชงานงาย จงเปนทนยม อยางไรกด มความกงวลถงพษของปรอททเปนสวนประกอบของอะมลกม และเชอมโยงไปถงสาเหตของโรคตาง ๆ ทอาจเกดขนจากพษของปรอทกไดมการศกษากนอยางมากมายในวงการแพทย 2 โครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต (UNEP) ซงประกอบไปดวยสมาชกจากหลายประเทศทวโลก ไดรวมกนจดทา

��


อนสนธสญญามนามาตะวาดวยสารปรอท (Minamata Convention on Mercury) เพอใหมผลผกพนตามกฏหมายเกยวกบการควบคมการใชปรอทของนานาประเทศ อะมลกมซงเปนหนงในวสดทมปรอทเปนสวนประกอบกยงคงถกใชอยในปจจบน ดวยเหตผลในดานราคาทไมแพง การใชงานงาย และคณสมบตทดตาง ๆ โดยสหพนธทนตกรรมโลก FDI - World Dental Federation ไดมคาชแจงนโยบายการลดการใชวสดอะมลกม โดยจะลดการใชงานอะมลกมลงเมอมวสดทดแทนและเหมาะสมสาหรบการบรณะ 3 อยางไรกดวสด อะมลกม มการใชงานทลดลงในหลายปทผานมา สวนหนงเกดเพราะการรบรของประชาชนในเรองเกยวกบความเปนพษของปรอท และอกสวนหนงเปนเพราะความตองการการบรณะฟนสเหมอนฟนเพอความสวยงามทเพมขน 2 ทาใหมการพฒนาวสดบรณะฟนใหม ๆ ขนมามากมาย โดยเฉพาะการบรณะฟนหลงทตองรบแรงบดเคยว ประกอบกบผปวยจานวนมากมความตองการวสดอดฟนทมสเหมอนฟนเพอความสวยงามมาทดแทนอะมลกม ทแมในฟนกรามหลงทในขณะยม พด คย หรอหวเราะ กมสวนทมองเหนสวสดอดอมลกมเดมทมสไมสวยงามได จากอะมลกมจงพฒนาไปจนปจจบนทมวสดเรซน คอมโพสตทใชบรณะเปนกอนในคราวเดยว (Bulk Fill Resin Composite) ใสลงในโพรงฟนไดโดยไมตองแบงอดเปนชน ๆ อยางแตกอนอกแลว ทงนมการศกษาและพฒนาวสดบรณะฟนเพอทดแทนอะมลกมขนมามากมาย โดย Cention N ซงเปนวสดชนดอลคาไซค (Alkasite) เปนหนงในวสดบรณะทถกพฒนาขนมาเพอวตถประสงคดงกลาว โดยผคดคนจดกลมวสดชนดนเปนหมวดหมใหม คลายกบวสดทพฒนาขนมาใหมชนดอน ๆ เชน คอมโพเมอร (Compomer) หรอ ออโมเซอร (Ormocer) โดย Cention N เปนวสดหมวดใหมทเปนกลมยอยหนงของเรซนคอมโพสต (a subgroup of the composite material class) 1

วสดอดฟนอะมลกม ในงานทนตกรรมบรณะ วสดอะมลกมเปนวสดบรณะทมการใชงานอยางมากและหลากหลายทสด โดยคด

เปนประมาณรอยละ 75 ของวสดททนตแพทยใชในการบรณะทงหมด ทงยงมการใชงานมาอยางยาวนานมากกวา 165 ป 4 อะมลกมคอวสดผสมทเกดจากการรวมตวกนของ ปรอท เงน ดบก และ ทองแดง โดยมปรอทในสดสวนถงรอยละ 50 เนอง จากใชเปนตวเชอมโลหะตาง ๆ ทเปนสวนประกอบเขาดวยกน 5 ปจจบนยงคงไมมวสดบรณะฟนทราคาถกทเทยบเทากบ อะมลกมได ความสาเรจในการบรณะดวยอะมลกมทมการใชงานมาอยางยาวนาน โดยเฉพาะในฟนกรามหลงทตองรบแรงบดเคยว ประกอบกบตนทนทตา ทาใหยงไมมวสดใดเทยบเคยงได และขอดตาง ๆ ไดแก การใชงานทงายไมซบซอน การม Corrosion Product ทชวยทดแทนชองวางระหวางวสดอดกบโพรงฟน ( self-sealing property ) และความคงทน 4 ทาใหในปจจบนยงคงมการใชงานอะมลกมอย โดยเฉพาะในกลมประเทศทประชาชนมเศรษฐสถานะทจากด สาหรบในประเทศไทยกยงมการใชงานอะมลกมอย แมในบางหนวยงานจะมการลดการใชงานลง แตโรงเรยนทนตแพทยกยงคงมการเรยนการสอนเรองอะมลกมและมการบรณะดวยอะมลกมในผปวยอย

งานวจยในชวงหลายปทผานมา ปรอทยงคงเปนโลหะชนดเดยวทสามารถเปนตวเชอมโลหะแตละชนดเขาดวย กนได เพอใหอะมลกมทผสมไดสามารถใสอดลงในโพรงฟนได 5 อยางไรกด ความสาเรจในการบรณะฟนดวยอะมลกม ขนอยกบหลายปจจย ไดแก การกรอเตรยมโพรงฟนทเหมาะสม การกดอดอะมลกมลงในโพรงฟน การตกแตงวสดในระหวางททาการบรณะใหมลกษณะทางกายวภาคทเหมาะสม และการขดแตงในขนตอนสดทาย นอกจากนวสดอะมลกมยงมการขยายตวและหดตว ขนอยกบขนตอนการผสม โดยการหดตวจะทาใหเกดการรวซมตามขอบ ( Microleakage ) สงผลตอเนองใหมคราบจลนทรยเกาะ และเกดฟนผตามมาได สวนการขยายตวทมากเกนไปจะทาใหเกดแรงกดดนตอโพรงประสาทฟน และทาใหเกดการเสยวฟนได 1,6 แมอะมลกมจะมขอดตาง ๆ มากมาย แตการแขงตวชา ความกงวลในพษของปรอททเปนสวนประกอบ และการมสทไมสวยงาม ทาใหมการพฒนาวสดบรณะใหม ๆ ขนมาเพอทดแทนอะมลกม ขอดอยของอะมลกมทชดเจนคอ การทไมมการยดตดกบผวโพรงฟนไดเหมอนเรซนคอมโพสต ซงทาใหตองมการเสยเนอฟนในการกรอเตรยมโพรงฟนมาก ซงทาใหเนอฟนท

��


เหลออยออนแอ 7 และยงมขอจากดในการบรณะในฟนทรกษารากฟนแลว และฟนทมเนอฟนเหลอนอย หรอการใชเปนแกนกลาง (Core Build up material) ในการทาครอบฟน

องคการอนามยโลก (WHO) ระบวาแมแตปรอทในปรมาณเพยงเลกนอย กอาจจะทาใหเกดปญหาสขภาพและสงแวดลอมไดและเปนภยคกคามตอพฒนาการของเดกในครรภมารดาและในวยเดก ดงนนจงเปนเรองทสมเหตสมผลในการจากดการใชอะมลกมอยางนอยสาหรบกลมทมความสาคญเชนสตรมครรภ / ใหนมบตรและเดก โดยในป ค.ศ. 2013 ไดม อนสนธสญญามนามาตะเกยวกบปรอท (Minamata Convention on Mercury) เพอปกปองสขภาพของมนษยและสงแวดลอมจากผลกระทบทเปนอนตรายจากพษของปรอท นยสาคญประการหนงของอนสนธสญญามนามาตะ คอ ขอกาหนดสาหรบประเทศภาคสมาชกทจะพยายามลดการใชวสดอมลกมในงานทางทนตกรรม ประเทศไทยไดลงนามเขารวมเปนภาคสมาชกของอนสนธสญญามนามาตะ ตามมตคณะรฐมนตร โดยมผลบงคบตงแตวนท 20 กนยายน พ.ศ. 2560 อะมลกมทางทนตกรรมเปนผลตภณฑทมสารปรอทเปนสวนประกอบ และถกระบไวในอนสนธสญญามนามาตะใหลดการใชลง (Phase-down)19 ทงนองคการอนามยโลกระบวาการลดการใชอะมลกมอาจทาใหเกดความทาทายมากขนในประเทศ ทมรายไดนอยและปานกลาง วสดบรณะฟนทปราศจากปรอท ( Mercury-free dental restorative materials ) ไดแก วสดแกวไอโอโนเมอร เรซนคอมโพสต เซรามค เปนทรจกกนดและแพรหลายในหลายประเทศวาเปนอกทางเลอกหนงทมาทดแทนอมลกมได 8

วสดแกวไอโอโนเมอร และวสดเรซนคอมโพสต

วสดแกวไอโอโนเมอร เปนวสดทมใชงานอยางแพรหลาย ถกพฒนาขนมาโดย Alan Wilson และ Brian Kent ในตนป ค.ศ. 1970 1,9 โดยทวสดนนจดเปนชนด water-based ทมการแขงตวไดเองโดยไมตองฉายแสง และมฟลเลอร คอ Fluoroaluminosilicate glass ทสามารถปลอยฟลออไรดไอออน เพอปองกนฟนผไดและ ม Carboxylic acids เปนสวนผสม 12 ถงแมจะมขอดตาง ๆ ทงในแงของการยดตดกบเนอฟน และการปลอยฟลออไรด แตกตองยอมรบวาวสดแกวไอโอโนเมอรมความสวยงามนอยกวาเรซนคอมโพสต 1,10 ทงนไดมการใชงานวสดชนดนอยางหลากหลาย ทงในดานการใชบรณะฟน เปนวสดรองพนโพรงฟน เปนวสดยดครอบฟน 11,13 โดยมขอดคอการยดตดกบผวฟนดวยพนธะเคม การใชงานงายไมซบซอน การปลอยฟลออไรดปองกนฟนผ 12,13 การมทางเลอกในการฉายแสงหรอไมฉายแสง และยงมการเตมสวนประกอบอน เชน เรซน เขาไปเพอเพมความแขงแรง วสดชนดนมการใชงานทแพรหลาย โดยเฉพาะในการบรณะบรเวณคอฟน แตอยางไรกด วสดแกวไอโอโนเมอรมขอดอยทชดเจนในเรองของการทตองระมดระวงความชนอยางเครง ครดทงในชวงของการบรณะและชวงทเรมแขงตว และขอดอยในเรองความแขงแรงทนอยกวาวสดชนดอนโดยเฉพาะชว งเรมแรกของการแขงตว 13 โดยเฉพาะอยางยงเมอเปรยบเทยบกบ เรซน คอมโพสต ทแขงแรงกวาและมความสวยงามกวา ตลอดหลายปทผานมา งานทนตกรรมเพอความสวยงามเขามามบทบาทสาคญ วสดเรซน คอมโพสต มการใชงานทเพมขนมาก เนองจากขอดทงในดานความสวยงามและคณสมบตทางกายภาพตาง ๆ ทด และเปนตวผลกดนใหมการพฒนาวสดบรณะฟนและนวตกรรมใหม ๆ อยางมากในชวงสองทศวรรษทผานมา 13,14 อยางไรกดขอดอยของเรซน คอมโพสตคอการหดตวในขณะแขงตวระหวางการฉายแสง (Polymerization shrinkage) ซงนาไปสปญหาตาง ๆ ไดแก การเกดชองวางระหวางเนอฟนและวสดอดฟน ตามมาดวยการรวซมตามขอบ 13,15 มการเปลยนสตามขอบ และการเกดฟนผใตวสดอด โดยในระหวางนนผปวยอาจมอาการเสยวฟน 13,16 ซงสงผลตอการใหการรกษา การศกษาวจยตาง ๆ จงมงเนนไปทการลดการเกด Polymerization shrinkage และการเพมฟลเลอรเขาไปในเนอวสดเพอเพมความแขงแรง 7

��


Cention N วสดอดฟนชนดใหม เซนชน เอน (Cention N) เปนวสดทมราคาไมแพงเมอเทยบกบประสทธภาพ มการ

แขงตวไดเองโดยไมตองฉายแสง ซงไดมการพฒนาขนมาเพอตอบสนองตอนโยบายการลดการใชปรอทของ โครงการสงแวดลอม แหงสหประชาชาต (UNEP) 3 Cention N คอวสดชนดอลคาไชค (Alkasite) โดยอลคาไซคเปนวสดอดฟนชนดใหม ทผคดคนพฒนา ไดจดกลมวสดชนดนเปนหมวดหมใหม คลายกบวสดชนดใหมอน ๆ เชน คอมโพเมอร (Compomer) หรอ ออโมเซอร (Ormocer) โดย Cention N เปนวสดหมวดใหมทเปนกลมแยกยอยหนงของวสดเรซน คอมโพสต (A subgroup of the composite material class) โดยวสดนใช อลคาไลนฟลเลอร (Alkaline filler) เปนสวนประกอบ มความสามารถในการปลดปลอยไอออนทมคณสมบตเปลยนภาวะทเปนกรดใหเปนกลางได (Acid-neutralizing ions) เปนวสดทมสเหมอนฟน ใชงานงายสาหรบการบรณะฟนโดยตรง มการแขงตวไดเองแตกสามารถฉายแสงใหแขงตวเรวไดในกรณทตองการ 1 ขอดของ Cention N ไดแกการใชงานทสามารถใชอดเปนกอนใสลงในโพรงฟนได โดยไมตองอดเปนชน ๆ มคณสมบตทางกายภาพและคณสมบตทางกลทด และมสเหมอนฟนทาใหเกดความสวยงาม 14

Cention N มลกษณะการใชงานเปนผงผสมกบของเหลว สวนของเหลวคอ ไดเมทธาครเลทและตวเรมปฏกรยา (Dimethacrylates and initiators) ในขณะทสวนผงประกอบไปดวยแกวฟลเลอรหลายชนด ตวเรมปฏกรยาและสารส เมอแขงตว Cention N มความหนาแนนของเครอขายโพลเมอรทสง และมการเกดปฏกรยาพอลเมอไรเซชนทสมบรณในตลอดชนความหนาของวสด โดยวสดนมฟลเลอรอยหลายชนดแตมชนดทสาคญและพเศษ คอ ไอโซฟลเลอร (Isofiller) ทสามารถเปนตวลดความเคนจากการหดตวของวสดได (Shrinkage stress reliever) และลดแรงทเกดจากการหดตวของวสด (Low polymerization shrinkage and low shrinkage force) ในขณะทอตราสวนอนทรย/อนนทรย และ องคประกอบโมโนเมอรของวสด ทาใหเกดการหดตวของปรมาตรโดยรวมตา (Low volumetric shrinkage) ซงสงผลดททาใหมการรวซมตามขอบทตา (Least microleakage) 13 และเนองจาก Cention N เปนวสดทมการแขงตวไดเองโดยไมตองฉายแสง จงทาใหการแขงตวเกดขนไดทวถงตลอดความหนาของวสดทนาไปบรณะในโพรงฟน ดงนแลวจงเปนวสดทสามารถใชอดเปนกอนในโพรงฟนโดยไมตองแบงเปนชน ๆ ทงน Cention N ประกอบดวย inorganic filler รอยละ 78.4 และ alkaline glass รอยละ 24.6 โดยนาหนก และมการปลอยฟลออไรด ไอออน (F ) ในระดบทสงอยางมนยสาคญเมอเปรยบเทยบกบวสดแกวไอโอโนเมอร โดยในสวนของ alkaline glass นนยงปลอยไฮดรอกไซด ไอออน และ แคลเซยม ไอออน (OH- and Ca2+) ดวย ซงมผลตอการปองกนการ demineralization และชวยปองกนฟนผ 1

ตาราง 1 : ฟลเลอรชนดตาง ๆ ใน Cention N และการทาหนาท

ตาราง 1 จาก : Scientific Documentation: Cention N; Ivoclar-Vivadent Press: Schaan, Liechtenstein, 2016; p.10

��


Cention N มคณสมบตทางกายภาพและคณสมบตทางกลตาง ๆ ทด โดยในการศกษาวจยของ Debolina Chowdhury และคณะ 7 ทาการทดลองเปรยบเทยบความตานทานการแตกหก (Fractural Strength) ของวสด 3 กลมชนดคอ อมลกม, เรซนคอมโพสตชนดนาโนฟลล (Z350 Nanofill composite resin), และ Cention N ในการบรณะโพรงฟนชนดท 2 (Class II Cavity) การทดลองทาในฟนธรรมชาตทถกถอนออกมา ทาการกรอเตรยมโพรงฟน และอดดวยวสดทงสามชนดดงกลาว เกบไวในสภาวะจาลองและนาไปทดสอบความตานทานการแตกหก โดยผลการวจยแสดงใหเหนวาในโพรงฟนทไดกรอเตรยมแบบคลาสท วสด Cention N และ เรซน คอมโพสตชนดนาโนฟลล Z350 ชวยเสรมเนอฟนใหมความแขงแรงตานทานการแตกหกไดมากกวาอยางมนยสาคญเมอเปรยบเทยบกบวสดอมลกม โดยเฉพาะอยางยงกลมทบรณะดวย Cention N ใหคาความตานทานการแตกหกทสงทสด โดยจากผลการทดลองใหคาสงใกลเคยงกบกลมควบคม (Control group) ทเปนฟนธรรมชาตทด ทงนกลมทใหคาความตานทานการแตกหกรองลงมาคอ เรซน คอมโพสตชนดนาโนฟลล Z350 และ กลมทบรณะดวยอมลกมใหผลคาความตานทานการแตกหกทตาทสด โดยผลการทดลองทไดพบวาทง 3 กลม มคาเฉลยความตานทานการแตกหกทแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต ทงนผวจยไดวจารณผลถง การท Cention N มความหนาแนนของเครอขายโพลเมอรทสง (The highly cross-linked polymer structure) เปนผลทาใหวสดนมคาความตานทานการแตกหกสง แผนภม 1 : แสดงคาเฉลยความตานทานการแตกหก (Mean Fracture Load : kg • f) ของวสด 3 ชนดไดแก

อมลกม เรซนคอมโพสตชนดนาโนฟลล Z350 และ Cention N

แผนภม 1 จาก : Debolina Chowdhury et al. Comparative evaluation of fracture resistance of dental amalgam, Z350 composite resin and cention-N restoration in class II cavity. IOSR Journal of Dental and Medical Sciences (IOSR-JDMS). 2018; 17(4): p. 54.

ในขณะทการทดลองประเมนคาความแขงของวสด (Hardness) โดย Paromita Mazumdar และคณะ 5

ในป ค.ศ.2018 ไดทาการทดสอบคาความแขงของวสด 4 ชนด ไดแก วสดแกวไอโอโนเมอรชนดท 2 (Type II GIC), Cention N, นาโนไฮบรดเรซน คอมโพสต (Nanohybrid composite resin) และ อมลกม โดยเตรยมชนทดสอบในหองปฏบตการแบงเปน 4 กลม ตามชนดของวสดดงกลาวใหวสดแตละชนดมความหนาทเทากน แลวนาไปทดสอบหาคาความแขงของวคเกอร (Vicker’s hardness Test) ทงนผลการทดลองสรปไดวา Cention N มคาความแขงของวคเกอร (Vickers microhardness : VHN) ทสงทสด รองลงมาคออมลกม และนาโนไฮบรดคอมโพสต ในขณะทวสดแกวไอโอโนเมอรชนดท 2 ใหคาความแขงทนอยทสด โดยผลการทดลองทไดพบวาทง 4 กลม มคาเฉลยความแขงของวสดทแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต

��


แผนภม 2 : แสดงคาเฉลยความความแขงของวคเกอร (Vickers microhardness : VHN : mean+SD) ของวสด 4 ชนดไดแก วสดแกวไอโอโนเมอรชนดท 2 (Group I), Cention N (Group II), นาโนไฮบรดเรซน คอมโพสต (Group III) และ อมลกม (Group IV)

Note : VHN = 1.854F/d2 ; Where F is the load applied in Newtons and d is the mean length of the two diagonals of each indentation. แผนภม 2 จาก : Paromita Mazumdar et al. Comparative evaluation of hardness of different restorative materials (Restorative GIC, Cention N, Nanohybrid composite resin and Silver amalgam) – An in vitro study. Int. J. Adv. Res. 6(3), p. 829.

ปจจยในความสาเรจของการบรณะโพรงฟนอกขอหนงทตองใหความสาคญไดแก การทวสดมการรวซมตามขอบ (Microleakage) โดย Soumita Samanta และคณะ 13 ในป ค.ศ.2017 ไดทาการทดลองเปรยบเทยบประเมนการรวซมตามขอบของโพรงฟนชนดท 5 (Class V cavity) บรเวณคอฟน โดยเปรยบเทยบทดลองในวสด 3 กลม คอ วสดเรซน คอมโพสตชนดไหลแผได, วสดแกวไอโอโนเมอร, และ Cention N โดยทาการทดลองในฟนธรรมชาตทถกถอนออกมา และกรอเตรยมโพรงฟน คลาสไฟวจากนนแบงเปน 3 กลม บรณะดวยวสดดงกลาวขางตน นาไปแชใน 0.1% เมทลนบล และนาไปดการรวซมตามขอบจากการซมผานของสยอมผานทางกลองสเตอรโอไมโครสโคป ( Stereomicroscope ) ผลการทดลองสรปไดวา วสดเรซนคอมโพสตชนดไหลแผได มการรวซมตามขอบสงทสด ตามมาดวยวสดแกวไอโอโนเมอร ในขณะท Cention N มการรวซมตามขอบนอยทสดโดยมคาความแตกตางอยางมนยสาคญในแตละกลม ตาราง 2 : แสดงคาเฉลยการรวซมตามขอบ (Mean ± SD) ของวสด 3 ชนด ไดแก วสดเรซนคอมโพสตชนด

ไหลแผได, วสดแกวไอโอโนเมอร, และ Cention N

ตาราง 2 จาก : Soumita Samanta, Utpal Kumar Das, Aditya Mitra. Comparison of Microleakage In Class V Cavity Restored with Flowable Composite Resin, Glass Ionomer Cement and Cention N. Imperial Journal of Interdisciplinary Research (IJIR). 2017; 3(8): p. 182.

��


อยางไรกด Sahadev C K และคณะ 14 กไดทาการทดลองเปรยบเทยบการรวซมตามขอบของ วสด 3 ชนด คอ Cention N, วสดเรซนคอมโพสตชนด Bulk fill SDR, และ Zirconomer โดยการทดลองในฟนธรรมชาตทถกถอน นามากรอเตรยมโพรงฟนคลาสท (Class II Cavity) และบรณะดวยวสด 3 ชนดดงกลาว จากนนนาไปแชในสารยอมสและนาไปตดเปนชน และดการรวซมของสยอมผานทาง Confocal Microscope ผลการศกษาทได พบวา วสดเรซนคอมโพสตชนด Bulk fill SDR มการรวซมตามขอบนอยทสด รองลงมาคอ Cention N โดย Zirconomer มการรวซมตามขอบสงทสด ทงน Cention N ใหผลการรวซมตามขอบทนอยและอยในขอบเขตทยอมรบได

วสดบรณะฟนหลงนอกจากจะตองมคณสมบตทางกายภาพและคณสมบตทางกลทด อาท มความตานทานการแตกหกทสง มความแขงแรง และมการรวซมตามขอบทนอยแลว ยงตองมความแนนบรเวณดานประชดในโพรงฟนชนดท 2 (Class II Cavity) ภายหลงการอดฟน เพอใหม Proximal Contact ทดได ทงนเพอปองกนปญหาเศษอาหารตดซอกฟนภายหลงการบรณะฟน โดยการศกษาของ S. Deepak และคณะ 17 ไดทาการทดสอบเพอเปรยบเทยบ Proximal Contact Tightness ของวสดอดฟน 2 ชนดไดแก เรซนคอมโพสตชนดไมโครฟล และ Centon N โดยทาการทดลองในฟนพลาสตกในเดนโดฟอรม ทาการกรอเตรยม และบรณะโพรงฟนชนดท 2 (Class II Cavity) และตรวจสอบ Proximal Contact ดวยไหมขดฟนตามขอกาหนดวธการของ FDI - World Dental Federation ผลการทดลองสรปวา ไมพบความแตกตางของความแนนบรเวณ Proximal Contact อยางมนยสาคญระหวางทงสองกลม โดยผวจยใหความคดเหนวา Cention N สามารถใชเปนวสดทดแทนอมลกมในการบรณะฟนหลงชนด Class II cavity ได อยางไรกด ในสวนของการปลดปลอยฟลออไรดเพอปองกนฟนผ Tiffany Bui และคณะ 18 ไดทาการศกษาการปลดปลอยฟลออไรดไอออนของวสดอดฟน Cention N เปรยบเทยบกบวสดอน ๆ ไดแก เรซนคอมโพสต (Filtek One Bulk Fill) วสดแกวไอโอโนเมอร (GC EQUIA Forte) และอมลกม โดยวดคาการปลอยฟลออไรดไอออนดวย Ion-selective electrode probe เปรยบเทยบท 6 ชวงเวลา คอ 24 ชวโมง 1, 2, 3, 4 และ 8 สปดาห ผลการทดลองสรปไดวา Cention N มการปลดปลอยฟลออไรดทสงกวา อมลกมและ เรซนคอมโพสต แตนอยกวา วสดแกวไอโอโนเมอร ตาราง 3 : เปรยบเทยบคณสมบตของวสด อมลกม แกวไอโอโนเมอร และ Cention N

จาก Scientific Documentation: Cention N; Ivoclar-Vivadent Press: Schaan, Liechtenstein, 2016; p.18

��


ตาราง 4 : เปรยบเทยบคณสมบตของวสด อมลกม แกวไอโอโนเมอร และ Cention N

จาก Scientific Documentation: Cention N; Ivoclar-Vivadent Press: Schaan, Liechtenstein, 2016; p.18

ทางผผลตระบวาวสด Cention N มการใชงานทงาย โดยเปนลกษณะผงผสมกบของเหลว หรออาจเลอกใชงานแบบแคปซลทนาเขาเครองปนแลวฉดลงในโพรงฟนทเตรยมไวได เปนวสดอดทไมตองมการใช Primer, Varnish หรอ เครองฉายแสง ทาใหสามารถลดเวลาการทางาน โดยมขนตอนการทางานเหลอเพยงแค 4 ขนตอนคอ เตรยมวสดผงและของเหลว, ผสมวสด, ใสลงในโพรงฟน และ ขดแตงวสด เทานน เมอเปรยบเทยบกบวสดเรซน คอมโพสต หรอ วสดแกวไอโอโนเมอร ทมขนตอนการทางานทมากกวา อนง ขอดของวสดทพอสรปได ไดแก มความแขงแรงมากกวาวสดแกวไอโอโนเมอร, มความสวยงามมากกวาวสดอะมลกมและวสดแกวไอโอโนเมอร, ประหยดเวลาการทางานโดยมขนตอนการทางานทนอยกวาวสดเรซน คอมโพสตและวสดแกวไอโอโนเมอร, สามารถใชเปนวสดอดถาวรทดแทนอะมลกมในโพรงฟน Class I และ Class II ได และสามารถใชอดในฟนนานมได

ภาพ 1 จากซายไปขวา : a: วสดบรณะอมลกมในฟนซ 36

b: ภาพหลงจากการกรอรอวสดอมลกมออก c: วสดบรณะ Cention N ภาพถายโดย Dr Lukas Enggist, Clinic, Ivoclar Vivadent 2016.

ภาพจาก Scientific Documentation: Cention N; Ivoclar-Vivadent Press: Schaan, Liechtenstein, 2016; p.16.

สรป Cention N เปนวสดชนดใหมทถกพฒนามาเพอทดแทนอมลกม โดยมสเหมอนฟน มความสวยงาม

มคณสมบตตาง ๆ ทดทสามารถใชแทนอมลกมได มความแขงแรง ขนตอนการทางานทไมยงยาก มราคาทไมแพงเมอเปรยบเทยบกบเรซนคอมโพสตหรอเซรามก เหมาะสาหรบการใชงานในกลมผทมเศรษฐสถานะทจากดได มการปลดปลอยฟลออไรดทชวยปองกนฟนผ นบวาเปนวสดทสามารถทดแทนอมลกมไดด อยางไรกตาม เนองจากเปนวสดทใหมจงจาเปนตองตดตามดผลการรกษาในระยะยาวในผปวยตอไปเพอใชประกอบการใหการรกษา และในอนาคตการพฒนาวสดบรณะฟนใหมชนดอน ๆ กยงคงตองมเพอประโยชนในการใหการรกษาผปวยทสมบรณทสด

�


References 1.Todd, J.C. Scientific Documentation: Cention N; Ivoclar-Vivadent Press: Schaan, Liechtenstein,

2016; 1–58. 2. Jagvinder Singh Mann et al. Cention N: A Review. International Journal of Current Research.

2018 May; 10(05): 69111-69112. 3.Philipp E. Schneider. An alternative to amalgam: CENTION N: Basic filling redefined. The 40th

Asia Pacific Dental Congress ‘Intensifying Professionalism in Synergy with Dental Science and Technology’ the SMX Convention Center, Manila. 7 - 11 May 2018.

4.Ramesh Bharti et al. Dental amalgam: An update. J Conserv Dent. 2010 Oct-Dec; 13(4): 204–208.

5.Paromita Mazumdar et al. Comparative evaluation of hardness of different restorative materials (Restorative GIC, Cention N, Nanohybrid composite resin and Silver amalgam) – An in vitro study. Int. J. Adv. Res. 6(3), 826-832.

6.Anusavice K J. Phillips’ science of dental materials, 2003. Eleventh Edition. Elsevier Science. 7.Debolina Chowdhury et al. Comparative evaluation of fracture resistance of dental amalgam,

Z350 composite resin and cention-N restoration in class II cavity. IOSR Journal of Dental and Medical Sciences (IOSR-JDMS). 2018; 17(4): 52-56.

8.Hila Yousefi. Replacing dental amalgam by mercury-free restorative materials; it’s time to take action . Journal of Pharmaceutical Sciences. 2018; 26: 1–3.

9.Kent B E, Lewis B G, Wilson A D. The properties of a glass ionomer cement. Br. Dent J 1973; 135 (7): 322-6

10.Cardoso M V, Yoshida Y, van Meerbeek B. Adhesion to tooth enamel and dentin – a view on the latest technology and future perspectives. Chapter 3 in: Roulet J-F, Kappert H F. Statements: Diagnostics and therapy in dental medicine today and in the future. 2009. Quintessence.

11.Wilson D, Kent BE. A new translucent cement for dentistry. The glass ionomer cement. Br Dent J 1972.

12.Sidhu SK, Watson TF. Resin modified glass ionomer materials. A status report for the American Journal of Dentistry. Am J Dent. 1995;

13.Soumita Samanta, Utpal Kumar Das, Aditya Mitra. Comparison of Microleakage In Class V Cavity Restored with Flowable Composite Resin, Glass Ionomer Cement and Cention N. Imperial Journal of Interdisciplinary Research (IJIR). 2017; 3(8): 180 – 183.

14.Sahadev C K et al. An – Invitro comparative evaluation of marginal microleakage of Cention-N with Bulk-fill SDR and ZIRCONOMER: A Confocal Microscopic Study. International Journal of Science and research. 2018 July; 7(7): 635 – 638.

15.Kaplan I, Mincer HH, Harris EF, Cloyd JS. Microleakage of composite resin and glass ionomer cement restorations in retentive and nonretentive cervical cavity preparations. J Prosthet Dent 1992; 68:61623.

�


16.Davidson CL. Resisting the curing contraction with adhesive composites. J Prosthet Dent 1986;55:4467. Smith DC.

17.S. Deepak, M. S. Nivedhitha. Proximal contact tightness between two different restorativematerials – An in vitro study. Journal of Advanced Pharmacy Education & Research. 2017 Apr-Jun; 7(2): 153-156.

18.Tiffany Bui, Mark Heinz, Rey Bergelin, M. Teresa Pulido and John Mitchell. Fluoride Releasefrom a New Amalgam Replacement Material: Cention N. 47th AADR Annual Meeting, Fort Lauderdale, FLA. March 21-24, 2018.

19.ทนตแพทยสามาคมแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ. โครงการจดทาขอสรปทางวชาการเรองผลกระทบของการใชอะมลกมทมตอสขภาพและการพจารณาวสดทางเลอก, กรงเทพ, 2561.

ประวตผเขยน อ.ทพญ. เบญจมภทร วงศไพบลย, ทบ., วท.ม. (ทนตกรรมหตถการ) มหาวทยาลยมหดล, อาจารยประจาภาควชาทนตกรรมอนรกษ สาขาทนตกรรมหตถการ, คณะทนตแพทยศาสตร, มหาวทยาลยเวสเทรน.

��


ปจจยในการออกแบบและปฏรปรอยยม

Elements of smile design

ผวจย พอลลน ลาซา ท.บ. วท ม

บทคดยอ การประเมน การวนจฉย และแนวทางการออกแบบแกไขรอยยมอยางมหลกการ มความสาคญกบการ

รกษาปรบเปลยนปฏรปรอยยมของคนไขในยคสมยปจจบนอยางปฏเสธไมไดเปาหมายของทนตแพทยคอเพอใหฟนซนนและฟนโดยรวมสามารถทาหนาทไดอยางสมบรณ มความสวยงามเฉพาะบคคลนน และใกลเคยงกบความตองการของคนไขมากทสด บทความนนาเสนอ การรวบรวมขอมลเกยวกบศาสตรดานความสวยงามของรอยยม ทงเรองรปรางใบหนา รปรางฟนหนา และองคประกอบอนๆทเกยวของกบการประเมน วนจฉย และแนวทางการรกษา การสรางรอยยมทสวยงาม อกทงยงสามารถเปนเครองมอในการสอสารกบคนไขไดอยางมประสทธภาพ

คาสาคญ : การออกแบบรอยยม ปฏรปรอยยม ความสวยงามของรอยยม ปจจยในการออกแบบรอยยม

Abtract

A principle approach for evaluation, diagnosis and design to creating the beauty of smile is important for esthetic dentistry today. Our ultimate goal as clinicials is to achieve both function and esthetic in the individual’s smile by using all the influenced elements. This article will provide basic knowledge about the consideration, diagnosis, and guidelines for creating esthetic dental treatment. It is also use as a tool for communicating with the patients.

Key word : Smile design, Esthetic smile, Esthetic dentistry, Elements of smile design

บทนา ในปจจบน ศาสตรในดานความสวยงามเปนศาสตรทไดรบความสนใจมากทสด เพราะความประทบใจแรกเหน

และรอยยมเปนเรองสาคญ ทาใหทกคนอยากจะมรอยยมพมพใจ การคนควาหาขอมลเพอทาใหคนไขมความพอใจ รอยยมทสวางสดใส สวยงาม แลดเปนธรรมชาต จงเปนโจทยหนกของทนตแพทย ซงคงปฏเสธไมไดวาตองคานงถงองคประกอบหลายอยาง จดประสงคหนงในการเปลยนแปลง ปฏรปใบหนาและรอยยมคอ การปรบเปลยนใหเกดความสงบสขและมนคงระหวางระบบบดเคยวทมทงฟน กลามเนอ เนอเยอ โครงกระดก ขอตอใหทางานรวมกนอยางเปนระบบกลมกลนกน เนองจากการปฏรปรอยยมตองอาศยทกศาสตรในแวดวงทนตแพทยทงดานการจดฟน ทนตกรรมบรณะเพอความสวยงาม ทนตกรรมประดษฐ ปรทนตวทยา ศลยศาสตรชองปาก ทงหมดนตองอาศยการทางานเปนทม มการวางแผนเปนขนตอน ซงเรมจากพนฐานความรเรอง การออกแบบรอยยม การวางแผนการรกษาจงตองทาอยางจรงจงรวมกบพดคยกบคนไขถงสงทตองการอยางแทจรงตงแตแรก

��


องคประกอบในการพจารณาการออกแบบรอยยมเรมจากใบหนา ใบหนา ตามหลกการจะเกดความสวยงามเมอมแกนเอยง มความสมมาตร และสดสวนบนใบหนาท

เหมาะสม ซงเสนสมมตทชวยพจารณาคอ เสนทลากระหวางรมานตาเสนหนง และเสนรมฝปาก ควรจะขนานกน และทงสองเสนจะตงฉากกบแนวแกนยาวกลางใบหนา (1) ดงแสดงในรปภาพท 1

ทมา : (cldc.com.au) รปภาพท 1 แสดงเสนสมมตบนใบหนา

รปรางใบหนานนโดยพนฐานแบงเปนสแบบ คอ รปสเหลยมจตรส รปทรงสอบเขา รปสเหลยมคางหม และรปไข

หากมองจากดานขางจะเปน ตรง โคงนน และโคงเวา ซงความกวางและยาวของใบหนามความสมพนธกบความกวางและยาวของฟนตดบน (2)

องคประกอบการออกแบบรอยยมในสวนของฟน - เสนกงกลางฟน (Dental midline) - ความยาวปลายฟนตด (Incisal length) - มตและขนาดของฟน (Tooth dimension and proportion) - บคคลคอรรดอรคอนตนอต (Buccal corridor continuity) - จดสงสดของเหงอกบรเวณคอฟน (Zenith points)

การเอยงตวของแนวแกนฟน (Tooth inclination) - บรเวณและจดระหวางฟนทประชดกน (Interdental contact area/point) - ชองแคบระหวางฟนดานปลายตด (Incisal embrasure) - เพศ บคลกภาพและอาย (Sex, personality and age) - ความสมมาตร และความสมดล (Symmetry and balance)

��


องคประกอบการออกแบบรอยยมในสวนของเหงอก - สขภาพของเหงอก (Gingival health) - ระดบของเหงอกและความกลมกลน (Gingival level and harmony) - ชองวางระหวางฟนบรเวณคอฟน (Interdental embrasure or Cervical embrasure) - เสนรอยยม (Smile line) (3)

เสนกงกลางฟน (Dental Midline) ตองพจารณาตาแหนงและแนวการเอยง - โดยขนานกบแนวแกนยาวของใบหนา เสนระหวางจดประชดของฟนซตดคหนา และเสนมมของฟน (line angle) - ตงฉากกบแกนสมมตทลากผานปลายฟนซตด - และอยตรงกบยอดสามเหลยมของเหงอก (incisive papilla) ระหวางฟนซตดคหนา - หรอดไดจาก รองรมฝปากบน (philtrum), เนอยดรมฝปาก (labial frenum) โดยสวนใหญแนวกงกลาง

ฟนบนและลางมกจะไมตรงกน ใหยดแนวกงกลางฟนบนเปนหลก เสนกงกลางฟนเอยงออกจากเสนกงกลางใบหนานนมผลตอความสวยงามมากกวาเสนกงกลางฟนไมตรงกนกบเสนกงกลางใบหนา ตราบใดทเสนกงกลางระหวางฟนคหนาบนขนานกบแนวแกนยาวของใบหนา หางนอยกวา 2 มม. จะไมเปนทสงเกต

ความยาวปลายฟนหนาบน (incisal length) ตาแหนงนสาคญมาก เพราะเกยวของกบ ความปองของฟนดานรมฝปาก (labial contour), รมฝปาก

(lip support), แนวนาฟนหนา (anterior guidance), ความปองของฟนดานลน (lingual contour), ระดบทเหนฟน (tooth display) ซงลวนแตมผลทงกบการทาหนาทและความสวยงาม ปจจยทชวยกาหนดความยาวปลายฟนหนาบนคอ ระดบทเหนฟนในขณะทพก การออกเสยงเมอนงหรอยน (M sound, E sound, F, V, S sound) และความตองการคนไขเองในแงความสวยงามโดยอาจใชโปรแกรมคอมพวเตอร ภาพถาย และวสดชวคราว เพอหาตาแหนงทดทสด (4) และจะเหนปลายฟนขณะพกนอยลงเมออายมากขน จากบทความของทนตกรรมประดษฐ บงชวาเมอทาฟนปลอมตองแสดงใหเหนปลายฟนตดขณะพก 2 มลลเมตร (5)

มตและขนาดของฟน (Tooth dimension and proportion) รปรางของฟน จะมทงแบบสเหลยมจตรส สเหลยมผนผา สเหลยมคางหมหรอสามเหลยม และวงร

โดยเสนมม (Line angle) จะเปนตวชวยกาหนดรปราง ดงภาพ

รปภาพท 2 แสดงภาพรปรางของฟน

ทมา wattalyf.com

��


อตราสวนความกวางตอความยาวของฟนแตละซมอทธพลตอรปรางของฟน ซงความกวางของฟนตดบนซกลางนนสามารถคานวณไดจาก 1.62 คณขนาดความกวางของฟนตดซกลางลาง ฟนตดกลางจะเปนตวกาหนดลกษณะและการเรยงตวของฟนตดซขางและฟนเขยว โดยทสดสวนของฟนตดนนแตกตางกนในเพศชายและหญง ดงแสดงในตารางท 1,2 (6) อกทงยงมการศกษาหาคาเฉลยความกวางและความยาวทปรากฏฟนหนาบนในประชากรไทย อายระหวาง 25-40 ป จานวน 80คน ซงวดคาเฉลยจากแบบจาลองฟนไดนามาแสดงในตารางท3 (7)

ตารางท 1 แสดงอตราสวนความยาวตอความกวางของฟนตดบนซกลางถงฟนเขยวในเพศชายและเพศหญง

ฟนบน เพศชาย เพศหญง

ความยาว/ความกวาง ความยาว/ความกวาง ฟนตดซกลาง 1.15 : 1 1.05 : 1 ฟนตดซขาง 1.2 : 1 1.15 : 1 ฟนเขยว 1.25 : 1 1.15 : 1

ตารางท 2 แสดงขนาดความยาวและความกวาง (มลลเมตร) ของฟนตดกลาง ฟนตดซขางและฟนเขยวบนในเพศชายและเพศหญงโดยใชคาเฉลยระหวางซซายและขวาของฟนเหลาน

ฟนบน เพศชาย เพศชาย เพศหญง เพศหญง ความยาว ความกวาง ความยาว ความกวาง

ฟนตดซกลาง 10.7 9.4 9.6 9.1 ฟนตดซขาง 9.6 7.5 8.2 7.1 ฟนตดซเขยว 10.7 8.5 9.2 8.1

ตารางท 3 คาเฉลยความกวางและความยาวทปรากฏฟนหนาบนในประชากรไทย อายระหวาง 25-40 ป จานวน 80 คน (M คอเพศชาย Fคอเพศหญง)

ตาแหนงฟน ฟนตดบนซกลาง ฟนตดบนซขาง ฟนเขยว อตราสวนฟน:ตดบนซกลาง:ซขาง:เขยว

ความกวาง (มม). 8.7 ± 0.6 (M,F) 7.3 ± 0.6 (M,F) 8.2 ± 0.6 (M)

8.0 ± 0.4 (F)

1 : 0.84 : 0.94(M) 1 : 0.84 : 0.92(F)

ความยาว 9.8 ± 0.9 (M,F) 9.2 ± 0.9 (M) 9.4 ± 0.9 (M)

8.5 ± 0.9 (F)

1 : 0.94 : 0.96(M) 1 : 0.87 : 0.96(F)

อตราสวน ความยาว/ความกวาง

1.13 : 1 (M,F) 1.26 : 1 (M) 1.16 : 1 (F)

1.15 : 1 (M) 1.18 : 1 (F)

จากตารางท 1,2 จะเหนวามคาเฉลยความกวางและความยาวของฟนตดซหนาในทงสองเพศทตางกนชดเจน กบตารางท 3 ซงแสดงเฉพาะสวนของคนไทย

��


สดสวนทองคา (Golden proportion) Dr.Lenvin E.I. ไดใชสดสวนนอธบายความสมพนธความกวางของฟนหนาแตละซทมผลตอความกวางของฟนขางเคยง เมอมองจากดานหนา โดยมความกวางแนวใกลกลาง-ไกลกลางของฟนตดกลาง : ฟนตดขาง : ฟนเขยว เทากบ 1.618 : 1.0 : 0.618 ดงแสดงในรปภาพท3 ซงบางครง อาจยากทจะใชจรงเพราะมปจจยเรองแนวโคงขากรรไกร(arch form), ลกษณะกายวภาคของรมฝปาก (lip anatomy), และสดสวนใบหนา (face proportion)การใชสดสวนทองคาอยางเครงครดไปเพยงอยางเดยวอาจทาใหไมเกดความสวยงามสงสด ควรประเมนจากสายตาประกอบดวย

รปภาพท 3 แสดงคาสดสวนทองคา

ทมา (Mohan Bhuvaneswaran, Principle of smile design)

พบวา เมอเปรยบเทยบความกวางของฟนหนาดงกลาวจะไดคาอตราสวนซาๆทคงทคาหนง คาคงทนจะมคาอยระหวาง 0.66-0.78

สดสวนคงทอารอด (RED-Recurring esthetic dental proportion) สดสวนทเกดขนซาหาไดจากความกวางของฟนทอยไกลกลางกวาหารดวยคาความกวางของฟนซกอนหนา ดงแสดงในรปภาพท 4

รปภาพท 4 แสดงคาสดสวนคงท RED

ทมา : (drward.com)

��


Chu’s เครองมอของ Dr.Chu สนบสนนสดสวนคงท RED ทาใหเขาใจงาย รวดเรว ใชไดจรง โดยแถบสแดงแทน

ความกวางและยาวของฟนตดบนซกลาง แถบสเหลองตาลงมาแทนฟนเขยวบน และแถบสนาเงนแทนฟนตดบนซขาง รปภาพท 5 แสดงเครองมอของ Dr.Chu

ทมา : (youtube.com) ปจจยทมผลตอขนาดของฟน คอ ลกษณะพนผวของฟนทปรากฏในแนวตงและแนวนอน เพราะแสงทตก

ระทบบนผวฟนจะเกดการสะทอนกลบและบางสวนจะเบยงเบนหกเหเขาสสายตาทาใหเกดการรบรวา ผวฟนมความเรยบหรอขรขระ ซงจะมทงเสนแนวดง แนวนอน และลกษณะจาเพาะอนๆ(Characterization) เชน รอยสก(Facet) ปมนน(Prominences) เพอรไคมาทา (Perikymata) รอยคลน (Rippling) 10.000. ตารางท 4 แสดงเทคนคการสรางภาพลวงตา เพอปรบรปรางขนาดของฟน

เทคนคการสรางภาพเพอปรบรปรางและ

ขนาดของฟน

เสนมมของฟน (Line angles)

จดทปองสด ของฟน (Height of contour)

บรเวณและจดระหวางฟนท

ประชดกนและจดทประชดกน

(Interdental contact area and point)

ชองแคบหรอชองสามเหลยมระหวางฟนดานปลายตด

(Incisal embrasure)

ลกษณะจาเพาะ (Charaterization)

ฟนดยาวขน (Lengthening illusion)

บรณะเสนมมใหมนกลม ชดขน

ขยบไปทคอฟน ICA ยาวขน ชองสามเหลยม สนลง

เพมเสนแนวดงทาใหชดขน

ฟนดกวางขน (Widening illusion)

ขยบเสนมมใหหางกนมากขน

ขดใหแบนลง แตงปลายฟนใหเอยงไปทางดานลน

ชองสามเหลยม แคบลง

เพมเสนแนวนอน ทาใหชดขน ขยบรองหลกใหหางออกจากกน

ฟนดสนลง (Shortening illusion)

ขดเสนมมใหชดนอยลง

ขยบมาทกลางฟน ICA สนลง ชองสามเหลยมสงขน

ลดเสนแนวดง

ฟนดแคบลง (Narrowing illusion)

ขยบเสนมมใหใกลกนมากขน

บรณะใหปองขน ชองสามเหลยมกวางขน

ลดเสนแนวนอน แตงรองหลกใหลก เพมความโคงนนตรงกลาง(Central prominence)

��


บคคลคอรรดอรคอนตนอต (Buccal corridor continuity)หมายถง ชองดา (negative space)

ทอยระหวางมมปากกบฟนบนดานประชดแกม ดงภาพท 4 ซงจะเหนชดมากหรอนอยนน ขนอยกบปจจยตางๆ เชน ความกวางของรอยยมและขากรรไกร โทนของกลามเนอ ความอมนนของฟนเขยวบน ฟนกรามนอยบน ฟนกรามใหญบนดานใกลแกม ความแตกตางระหวางสของของฟนหนาบน และฟนกรามนอยบน

รปภาพท6 แสดงบคคลคอรรดอร

ทมา (angle.org)

จดสงสดของเหงอกบรเวณคอฟน (Zenith point) เปนจดทโคงเวาทสด โดยตาแหนงจะแตกตางกนไป ถากาหนดเสนสมมตในแนวแกนนอน ผานจดน จะพบวา ระดบสงทสดคอ ฟนเขยวบน รองมา คอ ฟนตดกลางบน และฟนตดขางบน ตามลาดบ

สวนในแนวตง ฟนตดกลางบน และฟนเขยว จะขยบออกไปทางดานไกลกลางจากกงกลางฟนเหมอนกนกน สวนฟนตดขางบน จะอยตรงกลางฟน ดงภาพท7

รปภาพท 7 แสดงจดสงสดของเหงอกบรเวณคอฟน

ทมา (orthodrehab.org)

��


การเอยงตวของแนวแกนฟน (Tooth inclination) การเอยงตวของแนวแกนฟนในแนวปลายฟนคอฟน (Inciso-cervical inclination) จะเอยงเขาดานใกล

กลางจากเสนกงกลางฟน ซงถาเอยงมากกวา 2 มม. จะมองเหนไดงาย แนวดานใกลปาก-ใกลเพดาน (labio-lingual inclination) ฟนตดกลางบนจะตรง ฟนตดขางบนคอฟนจะ

ไปทางดานใกลเพดาน ขณะทปลายฟนไปทางดานใกลปากเลกนอย สวนฟนเขยวจะตรงกนขามคอคอฟนไปทางดานใกลปาก ขณะทปลายฟนไปทางดานใกลเพดาน

บรเวณและจดสมผสระหวางฟน Interdental contact area and point (ICA,ICP)

จดสมผสจะมระดบสงขนจากฟนตาแหนงใกลกลางไปฟนตาแหนงไกลกลาง สวนบรเวณความยาวของพนผวทสมผสนนจะมสดสวน 50 : 40 : 30 จากฟนตดกลางบนไปฟนเขยวบน ดงภาพท 8

ชองแคบระหวางฟนดานปลายตด (The incisal embrasure)

ควรจะดกลมกลนเปนธรรมชาต ซงเกยวของกบเพศและอาย หากเปนเพศชาย ชองนจะแคบและมมมเหลยม ซงทาใหฟนดใหญ แขงแรง บกบน แตหากเปนหญง ชองวางจะกวางกวา มนกลม ซงทาใหฟนดเลก ออนโยน กลมกลน นาทะนทนอม ตอเมออายมากขนฟนเกดการสกกรอนไป ชองแคบหรอชองสามเหลยมระหวางฟนดานปลายตดจะเลกลงไป ชองแคบนจะกวางขนและสงขนจากฟนตดกลางบนไปฟนเขยว ดงภาพท 8 และมมดานไกลกลางจะมความมนกลมมากกวามมดานใกลกลาง แตหากชองแคบนเลกไปจะทาใหฟนแลดเปนแผงคลายฟนปลอมรปรางคลายกลองมาเรยงกนไมเปนธรรมชาต

รปภาพท 8 แสดงจดสมผสระหวางฟนและชองแคบระหวางฟนดานปลายตด

ทมา (sarverortho.com)

เพศ บคลกภาพและอาย (Sex, personality and age)

เพศมความสมพนธกบรปรางของฟนอยางมนยสาคญ โดยเสนมมของฟน (Line angles) จะเปนตวกาหนดรปรางของฟนหนา เพศชายจะแขงแรงบกบน มมปลายฟนคอนขางเหลยม จะเปนรปสเหลยมจตรสหรอคางหม สวนเพศหญงจะนมนวล ออนหวาน รปรางของฟนจะเปนวงร มขนาด สดสวน และอตราสวนความยาวตอความกวางของฟนแตกตางกนในสองเพศ มชองแคบระหวางฟนดานกดไมเหมอนกนดงทไดกลาวมาแลว

�


ลกษณะรปรางของฟนยงสามารถคาดเดาถงบคลกภาพของบคคลนน เชน ฟนเขยวบน ทมลกษณะแหลมใหญยาว บงบอกไดวา มความกาวราว ความเปนศตร หากฟนเขยวกลมมน ท จะบงบอกวามความออนโยน นารก ออนหวาน ฟนหนาบนยงแสดงไดถงความยาวนานในประสบการณชวต ฟนเดก วยรน จะใหญ ยาว ปลายฟนใส มการสกกรอนนอย เหนชองแคบหรอชองสามเหลยมระหวางฟนดานปลายตดชด ความเขมของสนอย ความสวางของสฟนมาก สวนฟนทผานประสบการณมามากนน กสกตามกาลเวลา ฟนสนลง เหนชองแคบหรอชองสามเหลยมระหวางฟนดานปลายตดนอยลง ความเขมของสมากเนองจากเคลอบฟนบางลง ทาใหเหนสเหลองจากเนอฟนมากขน ความมดของสฟนมากขน ความสมมาตร และความสมดล (Symmetry and balance)

ความสมมาตร คอการจดเรยงตวของฟนตองมลกษณะเหมอนสองกระจกเงา จากแกนกลางไปทางดานซายและขวาใหเหมอนกน เชน ฟนซนนๆ จะตองเอยงเขาหาแกนกลางเปนมมเหมอนกน การเรยงตวของฟน ตองอยในแนวโคงเดยวกน โดยเฉพาะฟนตดกลางบนซซายและขวาตองสมมาตรทงความกวางและความยาว ซงความสมมาตรนจะนอยลงไปเรอยๆ เมอไกลจากแนวกลาง

สวนความสมดลกลมกลนนน ไมจาเปนตองมรายละเอยดเหมอนกนทกจด ไมจาเปนตองสมมาตรกน แตใหความรสกไปทางเดยวกน มนาหนกใกลเคยงกน มความสมดลทงสและรปรางของฟน ซงในการบรณะฟนควรสรางใหเกดความสมดลกลมกลนกอน และสรางสมมาตรหากทาได

เหงอก สขภาพของเหงอก (Gingival health)

เหงอกทาหนาทเสมอนเปนกรอบของฟน การจะทาใหเกดความสวยงามสงสดจงตองคานงถงสขภาพของเหงอกตงแตกอนเรมการรกษา เหงอกทดควรมสชมพออน มลกษณะผวสม ผวแนนและดาน ระดบของเหงอกและความกลมกลน (Gingival level and harmony)

ระดบของเหงอกตรงบรเวณคอฟนของฟนตดกลางบนและฟนเขยวบนอยระดบเดยวกน แตฟนตดขางบนนนเหงอกจะตาลงมาประมาณ 0.5-2 มม. ยงตาลงมามาก ความสวยงามจะลดลง ชองวางระหวางฟนบรเวณคอฟน (Interdental embrasure or Cervical embrasure)

ถาจดตาสดของเหงอกไปทางปลายฟนอยท นอยกวาหรอเทากบ 5 มม. ไปถงจดสมผส จะสามารถหลกเลยงชองสามเหลยมดาได (Black triangle) การบรณะฟนบรเวณนยงตองคานงถงความโคงนนบรเวณคอฟน emergence profile ทเหมาะสม เสนรอยยม (Smile line)

คอเสนสมมตทลากระหวางปลายฟนตดหนาบนขนานกบสวนโคงดานบนของรมฝปากลางเมอยม ซงฟนตดกลางบนควรจะยาวกวาฟนเขยว จะเปนโคงหงาย ดงภาพท9 ถาโคงควากวาจะเปนยมเศรา (reverse or inverse smile line) และถาเสนสมมตนตรงกจะเปนยมทดอายมาก

�


รปภาพท 9 แสดงเสนรอยยม

ทมา (advanceddental.co.za)

เสนรมฝปาก (Lip line) ระดบของขอบดานในของรมฝปากบนจะเปนแกนในการแบงรอยยมได 3ประเภท

1) รอยยมท เผยใหเหนฟนหนาบนทงซ (100%) รวมถงเหงอกและเหงอกดานขางระหวางฟน (interproximal gingival) หรอเรยกวา High lip line

2) รอยยมทเผยใหเหนฟนหนาบน = 75-100% รวมกบชองสามเหลยมเหงอกระหวางฟน หรอเรยกวา Average lip line

3) รอยยมทเผยใหเหนฟนนอยกวา < 75% และไมเหนเหงอกเลย หรอเรยกวา Low lip line จากรอยยมทเปนแบบอยางทดควรมระดบของเหงอกและรมฝปากบนทสอดคลองกนและสามารถเหน

เหงอกไดเลกนอย แตหากเหนเหงอกมากกวา 3-4 มม เราเรยกวา gummy smile ควรจะปรกษาการตดแตงเหงอกเพอใหไดรอยยมทสมบรณแบบทสด

สรป การออกแบบรอยยมให สวาง สดใส สวยงามแลดเปนธรรมชาตนน อาศยองคประกอบมากมาย

ในการศกษา วนจฉย วางแผนการรกษา แมกระทงการใชรปภาพของคนไขและรปภาพในบทความนสอสารกบคนไข เพอใหฟนสวยงามและทาหนาทไดอยางมประสทธภาพ โดยใชเทคนคตางๆมาชวยใหสญเสยเนอฟนนอยทสด และไดรอยยมทสมบรณแบบทสด

กตตกรรมประกาศ ขอขอบพระคณ รศ.ทพ.เฉลมพล ลไวโรจน ผประสทธประศาสตรวชาทนตกรรมบรณะเพอความสวยงาม

และขอขอบพระคณ อ.ทพญ.เบญจมภทร วงศไพบลย ทใหคาปรกษาและแนะนา

��


เอกสารอางอง 1. Davis NC. Smile Design. Dent Clin N Am. 2007;51:299–318. [PubMed] 2. Lavere AM. Denture tooth selection: An analysis of the natural maxillary central incisor

compared to the length and width of the face. Part I. J. Prosthet Dent. 1992;67:661–3. [PubMed]

3. Mohan Bhuvaneswaran, Principles of smile design. J Conserv Dent. 2010 Oct-Dec; 13(4): 225–232 4. Edward A. McLaren, DDS, MDC: and Phong Tran Cao, DDS Smile Analysis and Esthetic Design:

“In the Zone” INSIDE DENTISTRY JULY/AUGUST 2009. 5. Vig RG, BrundoGc. The Kinetics of anterior tooth display.J Prosthet Dent. 1978:39; 502-504 6. เฉลมพล ลไวโรจน. (2546). วเนยร : ศาสตรและศลปชนสงงานทนตกรรมเพอความสวยงาม. กรงเทพฯ.

หนา 17-37. 7. อรพนท แกวปลง และคณะ. (2551). การศกษาขนาดปรากฏของฟนธรรมชาตหนาบนในประชากรไทยกลมหนง.

วารสารจฬา 2551. ;31: 295-304.

ประวตผเขยน พอลลน ลาซา สาเรจการศกษาระดบปรญญาตร หลกสตรทนตแพทยศาสตรบณฑต มหาวทยาลยมหดล สาเรจการศกษาระดบปรญญาโท มหาบณฑตดานทนตกรรมเพอความสวยงามและรากเทยม จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย และประกาศนยบตร Advanced prosthodontics จาก UCLA school of dentistry, USA ผลงานตพมพ การรกษาฟนหนาทซอนเกเลกนอยใหขาวและสวยงามดวยการใชเครองมอจดฟนแบบถอดได การฟอกสฟน และเคลอบฟนเทยม ปจจบนทางานเปนอาจารยประจา ภาควชาทนตกรรมบรณะ คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเวสเทรน

��


พฤตกรรมของมะเรงกรามชาง (รายงานผปวย 1 ราย) (Biological behavior of Ameloblastoma : 1 case report) ผวจย ศ.กตตคณ ทพ.วนย ศรจตร

คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเวสเทรน

บทคดยอ มะเรงกรามชางในกระดกขากรรไกรพบไดไมมาก การรกษาโรคไมหายขาด โรคมกเกดขนใหมเสมอ ผปวย

จะมอาการบวมและกระดกขากรรไกรโตขนมาก การรกษาดวยวธศลยกรรมแบบอนรกษเปนวธทดทสด และตองตดตามผลการรกษาดวยการถายภาพรงสทกป จากรายงานผปวยรายนเปนเวลา 10 ป กปรากฏวาโรคยงพบอย Abstract

Ameloblastoma of the jaws derived from odontogenic epithelium is an uncommon lesion. The patient presented with a bony hard swelling with pain. Treatment included wide excision. This report is of a patient with evidence of recurrence for ten years.

คานา มะเรงกรามชาง หมายถง เนองอกทเกดขนในกระดกขากรรไกร ทาใหขากรรไกรใหญโตขน ซงความจรง

แลวมโรคชนดอนอกหลายชนด ททาใหกระดกขากรรไกรโตได และเนองจากเนองอกชนดนมจดกาเนดเกยวกบอวยวะของการเกดฟน ซงเกดจากเยอบผวทใหกาเนดฟน (odontogenic epithelium) กคอ เซลลอมโลบลาส (Ameloblast cell) จงเรยกกนวา อมโลบลาสโตมา (Ameloblastoma) ซงใชกนทวไปในระดบประเทศตาง ๆ

มะเรงกรามชางเปนโรคทพบไดไมมากนก จากการรายงาน ในประเทศทเจรญแลวอยางประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศยโรป พบโรคไดประมาณ 1% ของถงนาและเนองอกของขากรรไกร ในทวปเอเชย ประเทศญปนพบได 3% ในประเทศไทยพบได 6% ประเทศอาฟรกาพบโรคไดมากทสดประมาณ 6.3-68% สวนในประเทศอนโดยเฉพาะประเทศเพอนบานของเรา เอเชยตะวนออกเฉยงใตไมไดมรายงานเกดโรค ซงผเขยนเขาใจวาอาจจะมเกดขนอกมาก (Diagnosis)

การวนจฉยมะเรงกรามชาง (Diagnosis) กระทาโดยดลกษณะอาการทางคลนก คอ ผปวยสวนมากจะมาดวยอาการบวมของกระดกขากรรไกรโดยเฉพาะขากรรไกรลาง (รป1)

��


มอาการเจบปวด รบประทานอาหารไมสะดวก ผลการตรวจดวยภาพรงสจะพบกระดกขากรรไกรถกทาลายเปนเงาดาหลายๆวง (Multilocular radiolucency) (รป2)

การทา Biopsy ซง หมายถงการตดชนเนอและกระดกไปตรวจดวยกลองจลทรรศน ผลปรากฏวาเปนมะเรงกรามชาง ซงตองการรกษาดวยการทาศลยกรรม (1,2,3)

(รป3) การรกษา (Treatment) โดยวธทางศลยกรรม ประกอบดวย 1. โดยการขดออก (Curettage) ทงเนองอกและกระดกออกใหหมด 2. การควกออก (Enucleation) คอการควกเนองอกออกทงกอน 3. การตดเอาเนองอกและกระดกรอบๆออก (Marginal or block resection) 4. การตดกระดกขากรรไกรออกบางสวน (Segmental resection) 5. การตดขากรรไกรออกครงหนง (Hemisection) มทง Hemimandibulectomy หรอ Hemimaxillectomy (1,2,4)

��


การพยากรณโรค (Prognosis) มะเรงกรามชางรกษาไมหายขาด หมายถงโรคกลบมาเกดใหม (Recurrence) ไดถง 55-90% จงตองใหผปวยกลบมาตรวจสอบเสมอเปนระยะ ๆ อยางนอยทก 6 เดอน ดงนนงานวจยนจะรายงานการตดตามผลของการรกษาผปวยจากวธทางศลยกรรมประมาณ 10 ป

รายงานผปวย ผปวยชายอาย 42 ป มาโรงพยาบาลดวยขากรรไกรโต ผปวยใหประวตวาเรมแรกมอาการปวดฟนกรามแลวกไปถอนออก ตอมากปวดฟนอก กไปถอนออกเชนกน ปตอมารสกวากระดกกรรไกรเรมโตขนเรอยๆเปนเชนนอยหลายป จนกระทงเวลาพดหรอรบประทานอาหารกกระทาโดยยากลาบาก พดไมชด ตอมาขนาดของกระดกขากรรไกรโตมาก จงมาหาทนตแพทยในเมองเพอตรวจรกษา ทนตแพทยไดถายภาพรงสด พบวามกระดกขากรรไกรลางขยายตวเพมขนออกทางดานแกมและดานลน ฟนกรามและฟนหนาหายไป กระดกถกทาลายเปนเงาดาหลายวง ตอมาทนตแพทยแนะนาใหตดชนเนอบางสวนรวมทงกระดกทเกยวของสงไปตรวจ โดยทนตพยาธแพทย ผลการตรวจพบวาเปนโรคมะเรงกรามชาง ทนตแพทยจงแนะนาใหรกษาดวยวธศลยกรรมแบบอนรกษ (Conservative treatment) ซงจะสามารถรกษาฟนไวไดโดยไมตองถอนออกหมด ภายหลงการรกษาทางศลยกรรมเสรจสนแลวกบอกใหผปวยกลบมาตดตามผลการรกษาทกๆ 6 เดอนถง 1 ป โดยตรวจดจากการถายภาพรงสเพอตรวจดการหายของกระดกอยางละเอยดทกๆป ซงผลทไดรบจะเปนดงน (รป4) ภาพรงสหลงการรกษา

(รป5) ภาพรงสหลงการรกษา 1 ป (รป6) ภาพรงสหลงการรกษา 2 ป

��


(รป7) ภาพรงสหลงการรกษา 3 ป

จะเหนเปนเงาดากวางหลงจากทาศลยกรรม กระดกสวนลาง (Inferior border) ของขากรรไกรเลกลง ผปวยยงใชฟนเคยวได

(รป8)

จะเหนการสบฟนเกอบปกต มการสรางกระดกเพมขน แตยงพบเงาดาของการเกดโรคใหม (Recurrence) ของโรคซงตองทาศลยกรรมอก (รป9)

(หลงศลยกรรม 3 ป) จะเหนการเกดกระดกเพมขนกระดกสวนลางของขากรรไกรหนาขน แตยงพบเงาดาของการเกดโรคใหม ซงตองทาศลยกรรมอก

��


(รป10) (หลงศลยกรรม 4 ป) ฟนสบปกตยงพบเงาดาของการเกดโรคใหม กระดกเพมขนโดยเฉพาะกระดกสวนลางของขากรรไกรหนาตวขน (รป11) (หลงศลยกรรม 9 ป) ฟนสบปกตกระดกเพมขนแตยงพบเงาดาของการเกดโรคใหม (รป12) (หลงศลยกรรม 10 ป) ฟนสบปกตกระดกเพมขนดหายจะเหมอนปกต การบดเคยวของฟนสมบรณด

��


(รป13)

บทวจารณ (Discussion) มะเรงกรามชางเปนเนองอกทพบมากทสดในกลมของเนองอกทมจดกาเนดเกยวของกบการเกดฟน จงเกดในผปวยอายนอยเพราะฟนเกดมาตงแตอายนอย ผดกบโรคมะเรงชองปาก (Oral squamous cell carcinoma) ซงเกดในผใหญ พฤตกรรมของโรคนก คอ 1. โรคนเกดชาๆคอยเปนคอยไป (Slow growing) และโรคมกจะเกดในกระดกขากรรไกร 2. รกลามเฉพาะท (Locally invasive or Locally malignant) 3. โรคกลบมาเกดใหมเสมอ (Usually recurrence) 4. ไมแพรกระจาย (No metastasis) มะเรงกรามชางทจรงแลวเปน Benign ไมเปน Malignant แตในประเทศยโรป คดวาเปนมะเรงเนองจากโรครกลามไดเสมอและกลบมาเกดโรคใหมไดเสมอเชนกน ในเมองไทยเรยกมะเรงกรามชางเพราะเกดโรคแลวทาใหขากรรไกรโตขน จากการรายงานผปวยรายนการรกษาอยางทะนถนอมคอ การควกออกแบบอนรกษคอพยายามเอากอนเนอออกใหมากทสด เกบฟนไวเพอใชในการบดเคยวโดยเฉพาะพยายามเกบกระดกขอบๆโดยเฉพาะกระดกสวนลางของขากรรไกร (Inferior border of mandible) ไวเปนกรอบทาใหรปรางของกระดกขากรรไกรทรงอยได ในการศกษาและรายงานผปวยน ไดตดตามการรกษามาจนถง 10 ป โดยการถายภาพรงสทกๆ ป สวนไหนทมกอนเนองอกเกดใหมกควกออกหมด ปรากฏวาโรคกยงไมหายขาด กตองดาเนนการตดตามอกตอไป เพอกาจดใหได การรกษาโดยอนรกษดวยวธน ผลดกคอผปวยจะมรปใบหนาคงเดม มฟนเคยวไดเหมอนเดม ถารกษาโดยการศลยกรรมตดกระดกขากรรไกรออก ผปวยจะไมมฟนเหลอ เคยวอาหารไมสะดวก รปรางใบหนาอาจผดไป แมจะใสฟนเทยมทดแทน สวนบางรายทมการแพรกระจายเชน ทตอมนาเหลองบรเวณคอกตองตดตอมนาเหลองออกดวย (3,4)

เอกสารอางอง 1. ศาสตราจารย ทพ.วนย ศรจตร ทนตพยาธวทยาของกระดกขากรรไกร พ.ศ. 2527 (บรษทเยยรบคพลลชเชอร

จากด หนา 128-182) 2. Sirichita, V. and Dhiravarang kura.P Intrabony ameloblastoma of the jaws: an analysis of 147

Thai patients. Int. J. Oral surg. 13: 187-193, 1984. 3. Small, I.A. and Waldron, C.A. Ameloblastoma of the jaw. Oral Surg. 8: 281-297, 1955. 4. Herceg, S.L. and Handing, R.L. Malignant ameloblastoma with pulmonary metastasis: case

report and review of the literature. Plast. Reconst. 49: 456-460, 1972.

��


การดแลสขภาพชองปากผสงอายภายในสถานรบดแลผสงอายระยะยาวในจงหวดเชยงใหมและจงหวดใกลเคยง ผวจย กรวชญ ตงอยดารงกล

คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเนชน กมนพร นาเนกรงสรรค คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเนชน สรพร สาสกล คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเวสเทรน รตนา ววชรวงศ คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

บทคดยอ การศกษาวจยครงนมวตถประสงคเพอเกบรวบรวมขอมลสถานประกอบการดานการดแลผสงอายระยะยาวในสถานประกอบการเอกชนและของรฐบาลในจงหวดเชยงใหมและจงหวดใกลเคยง ในการดแลสขภาพชองปากของผสงอายทเขามาใชบรการในสถานประกอบการดแลผสงอายระยะยาว รวมถงศกษาปญหาในการดแลสขภาพชองปากของผสงอาย และการสงตอไปรกษายงโรงพยาบาลตางๆ โดยใชระเบยบวธการวจยเชงคณภาพ คาสาคญ สขภาพชองปาก : , ผสงอาย, สถานดแลผสงอายระยะยาว Abstract

The objectives of this research study aim to explore the perspectives regarding oral care and their problems among the elderly living in long term care in private organizations and government agency in Chiang Mai province and nearby. This research is using qualitative method on collecting data of long term care managers and owners by systematics interview.

Key Word : Oral care, Elderly, Long Term Care

บทนา โครงสรางการเปลยนแปลงประชากรของโลกเปนการเปลยนแปลงไปสการเปนสงคมผสงอาย โดยเรมจากประเทศทพฒนาแลวทมความกาวหนาทางเศรษฐกจและเทคโนโลย และตามมาดวยประเทศกาลงพฒนา สงผลกระทบตอ GDP ของประเทศ การออม การลงทน งบประมาณของรฐบาล แรงงาน การจางงาน และบรการดานตางๆ โดยเฉพาะดานการเงนและดานบรการสขภาพ รวมไปถงรปแบบการใหบรการแกบคคลกลมนในอนาคต (ดจฤด คงสวรรณ และวรรณะ รตนพงษ, 2554; สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2556; มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย, 2559;United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division, 2017)

�


ในสวนของประเทศไทย สานกงานสถตแหงชาต (2018) ไดสรปวาประเทศไทยกาวเขาสสงคมผสงอายตงแต พ.ศ. 2548 โดยมประชากรผสงอาย รอยละ10.4 ของประชากรทงประเทศ และคาดวาจะเขาสสงคมผสงอายโดยสมบรณ ในชวง พ.ศ. 2567 – พ.ศ. 2568ทาใหหนวยงานตาง ๆ ตองเรงปรบตวกบการเปลยนแปลงในครงน โดยเฉพาะอยางยงสถานดแลผสงอายระยะยาว ทตองดแลผสงอายในทกมต และการดแลสขภาพชองปากของผสงอายกเปนอกปญหาหนงทพบในสถานประกอบการ (Dounis et al, 2012; สานกทนตสาธารณสข กรมอนามย, 2016) การศกษาในครงนจงทาการสารวจความเปนอยและปญหาการดแลสขภาพของผสงอายในสถานดแลผสงอายระยะยาวในจงหวดเชยงใหมและจงหวดใกลเคยง

วธการดาเนนการวจย การวจยครงนเปนการศกษารปแบบการดแลสขภาพชองปากผสงอายในสถานดแลผสงอายระยะยาวในเขตจงหวดเชยงใหม และจงหวดใกลเคยง โดยใชระเบยบวธการวจยเชงคณภาพ (qualitative research)

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรททาการศกษาครงน คอผประกอบการสถานดแลผสงอายระยะยาวในจงหวดเชยงใหม และ

จงหวดใกลเคยง โดยการสมภาษณเจาของผประกอบการ หรอผบรหารสถานประกอบการทกแหง

วตถประสงคของการวจย การวจยครงน มวตถประสงค

1. เพอศกษารวบรวมขอมลสถานประกอบการดานการดแลผสงอายระยะยาวในจงหวดเชยงใหม และจงหวดใกลเคยง

2. เพอศกษาการปฏบตการดแลดานสขภาพชองปากผสงอายในสถานประกอบการ 3. เพอศกษาปญหาในการดแลดานสขภาพชองปากผสงอาย และการสงตอไปรกษายงโรงพยาบาลตางๆ

เครองมอทใชในการเกบขอมล เครองมอทใชในการเกบขอมลครงน คอ แบบสมภาษณ

ผลการศกษา จากการศกษาสถานดแลผสงอายระยะยาวจานวน 15 แหง แบงเปนของหนวยงานเอกชนในจงหวดเชยงใหม 12 แหง ในจงหวดลาพน 2 แหง และภาครฐในจงหวดเชยงใหม 1 แหง ผสงอายทพกในสถานดแลผสงอายระยะยาวอายโดยเฉลย อยระหวางอาย 81- 90 ป สถานประกอบการ 15 แหง ใหขอมลในการดแลผสงอาย จานวนทงสน 11 แหง สวนสถานประกอบการทมผบรหารเปนชาวตางชาต 3 แหงไมใหขอมล และม 1 แหงทปดกจการไปแลวสถานประกอบการทดแลผสงอายระยะยาวตามระยะเวลาทเปดใหบรการ พอจะแบงกลมได ตาม ตารางท 1

ประเภทสถานประกอบการ ระยะเวลาทเปดทาการ

(ป) จานวนสถานประกอบการ

สถานประกอบการเอกชน 1-2 6 สถานประกอบการเอกชน 3-5 4 สถานประกอบการของรฐ มากกวา 5 1

�


ตารางท 1 สถานดแลผสงอายระยะยาว ในจงหวดเชยงใหมและจงหวดใกลเคยง ลกษณะการใหบรการของสถานดแลผสงอายระยะยาวแสดงในตารางท 2.

ลกษณะการใหบรการของสถานดแลผสงอายระยะยาว 1. ดแลผสงอายทยงชวยเหลอตนเองได 2. ดแลผสงอายทมทมขอจากดทางดานรางกาย 3. ใหการดแลระยะยาวสาหรบผสงอายทมความประสงคตองการพานกระยะยาว 4. ใหการดแลผปวยระยะสดทาย

ตารางท 2 ลกษณะการใหบรการของสถานดแลผสงอายระยะยาว สถานประกอบการใหบรการการดแลชองปากของผสงอายทวไป ปรากฏตามตารางท 3

การดแลสขภาพชองปากของผสงอายในสถานดแลผสงอายระยะยาว ทาความสะอาดชองปาก และแปรงฟนให ในกรณคนไขตดเตยงไมสามารถ ชวยเหลอตวเองได ผสงอายแปรงฟนเอง ในกรณสงตอไปรกษาทางทนตกรรม ญาตเปนผเสยคาใชจาย พบวาผสงอายยงไมคอยสนใจดแลโรคในชองปาก ถาชวยเหลอตนเองไมไดมเจาหนาทชวย ใชผาชบนาอนหรอนายาบวนปากผสมนาเปลา ทาความสะอาดชองปาก ในกรณทผสงอายทเหลอแตเหงอก ผสงอายทปวยตดเตยง เคลอนไหวรางกายไมได และผทตองเจาะคอ

ตารางท 3 การดแลสขภาพชองปากของผสงอายในสถานดแลผสงอายระยะยาว ตารางท 4 แสดงใหเหนถงการใสฟนปลอม และปญหาในการดแลสขภาพชองปากของผสงอายในสถานดแลผสงอายระยะยาวโดยผสงอายรอยละ 50 สญเสยฟนทงปาก และใชฟนปลอมทงปากชวยในการดารงชวตประจาวน รอยละ 30 สญเสยฟนบางซ และรอยละ 20 ไมยอมใสฟนปลอม แตปญหาทเปนอปสรรคในการดแลสขภาพชองปากของผสงอายในสถานประกอบการ พบและญาตและผสงอายไมคอยสนใจปญหาชองปาก โดยเฉพาะโรคในชองปาก ประกอบกบบคคลากรในสถานประกอบการมจานวนจากด และมความรการดแลโรคในชองปากไมมากนกจงทาใหการดแลสขภาพของผสงอายในสถานประกอยการมปญหามาก

การใสฟนปลอมของผสงอาย ปญหาในการดแลชองปากของผสงอาย

50% ใสฟนปลอมเตมปาก ญาตไมเขาใจในระบบวธการการดแลชองปากของผสงอาย

30% ใสฟนปลอมบางซ ผสงอายไม ใหความรวมมอในการดแลสขภาพชองปาก

20% ไมยอมใสฟนปลอม ปญหาเกยวกบ บคลากรไมเพยงพอ ตารางท 4 การใสฟนปลอม และปญหาในการดแลสขภาพชองปากของผสงอาย

อภปรายผล งานวจยนพบวาสถานดแลผสงอายระยะยาวในจงหวดเชยงใหมและจงหวดใกลเคยงมปญหาในการดแลรกษาโรคในชองปาก และการเขาถงสถานพยาบาลทใหการดแลโรคในชองปาก อาจเกดจากปจจยหลายๆ ดาน เชนทศนคตการดแลชองปากและการรกษาโรคในชองปากของผสงอายเอง รวมถงญาตผสงอาย บคคลากรในสถานประกอบการอาจไมมความรในการดแลชองปากและโรคในชองปากของผสงอายและการเคลอนยายผสงอายไปรกษายงสถานพยาบาลทมความพรอมตอการรกษาทางทนตกรรมทาไดลาบากซงสอดคลองกบงานวจยของ Dounisและคณะ (2010)ทพบวาผสงอายทอาศยอยในสถานดแลผสงอายระยะยาวใน รฐเนวาดาทางตอนใต เขาถงการ

��


รกษาทางดานทนตกรรมทงในสถานบรการและนอกสถานบรการคอนขางยาก และ Dolan และ Atchison (1993) ทวาพบวาทศนคตของผสงอายตอความตองการดแลสขภาพชองปากและการรกษาโรคในชองปากอยในระดบตาเมอเทยบกบความตองการรกษาโรคอน ปญหาการดแลสขภาพชองปากของผสงอายทอาศยอยในสถานดแลผสงอายระยะยาวในประเทศไทยเปนความทาทายสาหรบผดแลสถานบรการ ปญหาสขภาพชองปากของผสงอายมผลกระทบตอสขภาพทวไป (Kandelman et al, 2008; Sujatha et al, 2017) การจะเพมประสทธภาพการดแลรกษา ตองทาแบบบรณาการหลายสาขาวชาชพ(Berg et al, 2000; MacEntee, 2006; Petersen and Yamamoto, 2015) เพอใหผสงอายไดมคณภาพชวตทดในการอาศยอยในสถานดแลผสงอายระยะยาว ผสงอายทเขามาใชบรการในสถานดแลผสงอายระยะยาวในจงหวดเชยงใหมและจงหวดใกลเคยง จาเปนอยางยงทตองไดรบการดแลสขภาพชองปากรวมไปกบการรกษาและฟนฟสขภาพชองปาก คขนานไปกบการรกษาโรคทางระบบทผสงอายเผชญอย โดยเฉพาะผสงอายทอยในภาวะพงพาตนเองไมได สถานประกอบการตองจดหาบคคลากรทมองคความรทางดานทนตกรรมผสงอายเขามาใหบรการ รวมถงจดวางมาตรการดแล รกษา ฟนฟ สขภาพชองปากของผสงอายเพอคงสภาพชองปากทสามารถใชงานไดอยางเหมาะสม และเกดแรงจงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปากเพมขน ปจจยในการเขาถงการดแล รกษา ฟนฟ สขภาพชองปากของผสงอายเปนอกปญหาหนงทสถานประกอบการตองพจารณา จดหา ปรบปรงการใหบรการ รวมทงระบบสงตอเพอการรกษา สถานประกอบการควรไดรบความรวมมอจากภาคเครอขายทเกยวของ การบรณาการการดแล รกษา ฟนฟ สขภาพชองปากของผสงอายในสถานประกอบการถอวาเปนหวใจสาคญของการทาใหผสงอายมคณภาพชวตทดขน

ขอจากดในการศกษา การวจยในครงนพบปญหาในการสบคน ตดตอหาสถานทดแลผสงอายระยะยาวในจงหวดเชยงใหมและ

จงหวดใกลเคยง ไมมฐานขอมลสถานรบดแลทเปนเอกชนบางแหงไมสามารถเขาสมภาษณได และบางสถานบรการปดใหบรการไปแลว จานวนสถานบรการมนอย ไมสามารถวเคราะหแจกแจงปจจยดานตางๆได ควรศกษากระบวนการดแล รกษา ฟนฟ สขภาพชองปากของผสงอายในสถานประกอบการแบบบรณาการสหวชาชพเพอใหไดขอมลสขภาพแบบองครวม

กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณสานกงานสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ทใหการสนบสนนงบประมาณในการศกษา

เอกสารอางอง กรมพฒนาธรกจการคา. คมอธรกจสถานดแลผสงอาย. สบคนเมอ ตลาคม 1, 2561

จากhttp://thaifranchisedownload.com/dl/11_13_Manual_Eldercare.pdf) ดจฤด คงสวรรณ และวรรณะ รตนพงษ.ประชากรและสงคมโลก. สบคนเมอ ตลาคม 1, 2561

จาก http://www.baanjomyut.com/library/global_community/02_2.html มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย. สถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2559. สถาบนวจยประชากรและสงคม

มหาวทยาลยมหดล. 2559. รายงานผลการสารวจสภาวะสขภาพชองปากแหงชาต ครงท 8 ประเทศไทย พ .ศ . 2560.--นนทบร :สานก

ทนตสาธารณสข กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข, 2561.

��


สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต .การคาดประมาณประชากรของประเทศไทย พ .ศ . 2553. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต; 2556.

Berg R, Berkey DB, Tang JM, Baine C, Altman DS. Oral health status of older adults in Arizona: results from the Arizona Elder Study. Spec Care Dentist. 2000;20(6):226-33.

Dolan T and Atchison K. Implications of access, utilization and need for oral health care by the non-institutionalized and institutionalized elderly on the dental delivery system. Journal of dental education. 1994; 57(12):876-87.

Dounis G, Ditmyer MM, McCants R, Lee Y, Mobley C. Southern Nevada assisted living residents’ perception of their oral health status and access to dental care. Gerodontology 2012; 29: e150–e154.

Kandelman D, Petersen PE, Ueda H.Oral health, general health, and quality of life in older people. Spec Care Dentist. 2008; 28(6)224-236.

MacEntee MI.Missing Links in Oral Health Care for Frail Elderly People. J Can Dent Assoc 2006; 72(5):421–5.

Petersen PE, Yamamoto T. Improving the oral health of older people: the approach of the WHO Global Oral Health Programme. Community Dent Oral Epidemiol 2005; 33: 81–92. Blackwell Munksgaard, 2005.

Sujatha B K, Gomez MS, Mathew NS, Suresh J. Oral health problems among geriatric population and its Implication on general Health: A cross-sectional survey. J Dent Res Rev 2017;4:13-6.

United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. World Population Prospects: The 2017 Revision, Key Findings and Advance Tables. Working Paper No. ESA/P/WP/248; 2017.

��


ผลการจดกจกรรมโดยใชแนวคดจตตปญญาศกษาเพอสงเสรมการปรบตวของนกศกษา พยาบาลศาสตร ชนปท 1 วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พทธชนราช Effect of Contemplative Activities on Enhancing Adaptation of first year Nursing

students at Boromarajonani College of Nursing Buddhachinaraj

ผวจย สรรตน ณ วเชยร

ชลลดา ตยะวสทธศร วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พทธชนราช

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาการปรบตวของนกศกษาพยาบาลศาสตรชนปท 1 ทผานการทา

กจกรรมโดยใชแนวคดจตตปญญาศกษา และ 2) ศกษาความคดเหนของนกศกษาพยาบาลศาสตรชนปท 1 ทมตอการจดกจกรรมโดยใชแนวคดจตตปญญาศกษา กลมตวอยางทใชในการวจยครงน คอ นกศกษาพยาบาลศาสตรชนปท 1วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พทธชนราช ปการศกษา 2561 จานวน 170 คน เครองมอทใชในการวจยครงน ไดแก 1) แผนการจดกจกรรมเพอสงเสรมการปรบตวทใชแนวคดจตตปญญาศกษา 2) แบบสอบถามความคดเหนตอการจดกจกรรมโดยใชแนวคดจตตปญญาศกษา และ 3) ประเดนการสมภาษณกลมเกยวกบการปรบตวกอนและหลงเขารวมกจกรรม วเคราะหขอมลเชงปรมาณโดยใชสถตเชงบรรยาย ไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และวเคราะหขอมลเชงคณภาพโดยการวเคราะหเนอหา ผลการวจย พบวา

1. ภายหลงรวมกจกรรมโดยใชแนวคดจตตปญญาศกษา นกศกษาสวนใหญมความเหนวากจกรรมสงเสรมใหมการปรบตวดานกจกรรมทางสงคมและนนทนาการ เขาใจตนเองและผอน สามารถปรบกาย ปรบใจในการอยรวมกนในวทยาลยฯไดอยางมความสข

2. นกศกษามความพงพอใจตอการจดกจกรรมโดยใชแนวคดจตตปญญาศกษา ในระดบด (คาเฉลยเทากบ 4.06 สวนเบยงเบนมาตรฐาน 0.83) คาสาคญ : การปรบตว, นกศกษาพยาบาล, แนวคดจตตปญญาศกษา

��


Abstract

This research aimed to: 1) examine adaptation of first year nursing students who engaged in the contemplative activities; and 2) examine their opinions regarding the contemplative activities. Samples were 170 first year nursing students, in the academic year 2018, at Boromarajonani College of Nursing Buddhachinaraj. The instruments used in this study were 1) the plan of contemplative activities to promote adaptation, 2) questionnaire about opinions on the contemplative activities, and 3) the indepth interview guideline for focus group regarding adaptation before and after attending the contemplative activities. Quantitative data were analyzed by using descriptive statistics, including: frequency, percentage, mean, and standard deviation. Qualitative data were analyzed by using the content analysis method. The results of the study showed that:

1. After attending the contemplative activities, most students reported that the contemplative activities helped them to promote adaptation in terms of social and recreational activities, enhanced them to understand themselves and others, and could adapt themselves both in physical and psychological aspects to live in this college happily.

2. The students were satisfied with the contemplative activities at good level (mean = 3.85, S.D. =1.03)

Keywords : Adaptation, Nursing students, Contemplative activities

บทนา วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พทธชนราชเปนสถาบนระดบอดมศกษา ผลตบณฑตพยาบาลของกระทรวงสาธารณสข มงหวงใหบณฑตทจบเปนพยาบาลวชาชพมจตวญญาณความเปนมนษยควบคไปกบการมองคความรทางเทคนคการพยาบาล เพอใหไดพยาบาลวชาชพทเกง ดแลผปวยเสมอนญาต มจตใจทเอออาทร มองเหนความทกขของผอน เขาใจตนเองและเหนใจผอน รวมสรางสรรคสงทด เสยสละและรจกการให ซงการดาเนนงานดานการจดการศกษาตามหลกสตรของสถาบน จงเนนทงดานวชาการและการจดกจกรรมเสรมหลกสตร โดยใชกระบวนการทหลากหลาย ซงบางครงกอใหเกดความเครยด ความกงวลแกนกศกษาโดยเฉพาะนกศกษาพยาบาลศาสตรชนปท 1 เปนกลมหนงทมความเสยงในการเกดปญหาดานการปรบตวเนองจากเปนระยะเปลยนผานจากโรงเรยนมธยมมาสอดมศกษา การเปลยนแปลงเชนนอาจกอใหเกดปญหาสขภาพจตได เพราะการตองออกจากบานและยงมวฒภาวะไมสมบรณ ตองปรบตวเขากบสงคม และการเรยนในหลาย ๆ ดาน เชน วธการเรยนทนกศกษาตองรบผดชอบตนเองเปนสวนใหญ ตองเรยนรในเรองการแบงเวลา การสรางสมพนธภาพกบเพอน รนพ และอาจารย การคบเพอนทงเพศเดยวกนและตางเพศ การฝกอยรวมกบเพอนรวมหองนอนทมพนฐานแตกตางกน การเขารวมกจกรรมในวทยาลย บางครงเกดความรสกเหงา เศรา และรสกสญเสย หรอมความขดแยงในใจเกยวกบคานยมในวทยาลย ความรสกดงกลาวสงผลกระทบทงทางรางกายและจตใจ เกดเปนอปสรรคทสาคญตอการเรยนของนกศกษา ตองอาศยความพยายามในการปรบตว (นฤมตร รอดโสภา และคณะ, 2553) จากทะเบยนวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พทธชนราช ปการศกษา 2559 พบวา มนกศกษาพยาบาลชนปท 1 ลาออกกลางคนในระหวางทกาลงศกษาจานวน 7 คน สาเหตจากความเครยด ไมมความสข และไมสามารถปรบตวกบสงแวดลอมได ซงการปรบตวเปนกลไกอยางหนงในการรกษาชวตของมนษยใหอยรอดและอยอยางมความสข การปรบตวอาจเปนไปในลกษณะของการสหรอถอยหรอการใชสตปญญาในการจดการกบปญหา ทงในระดบการรตวและไมรตว เนองจากมนษยตองเผชญกบการเปลยนแปลงทงภายในและภายนอก ซงไมเปนไปตามความ

��


ตองการของตน การใชกลไกตางๆ เพอลดความกดดนภายในใจเรยกวากลไกการปองกนตนเอง (สมร แสงอรณ, 2550) ปจจบนมนกการศกษาจานวนมากไดหาแนวทางแกปญหาดงกลาวและแนวคดทกาลงใหความสนใจอยางมากในขณะน คอ จตตปญญาศกษา (Contemplative Education) หมายถง

กระบวนการเรยนรดวยใจอยางใครครวญ ประกอบดวย (1) การฟงอยางลกซง (Deep Listening) หมายถง ฟงดวยหวใจ ดวยความตงใจ อยางสมผสไดถงรายละเอยดของสงทฟงอยางลกซงดวยจตทตงมน รวมทงการรบรในทางอนรวมดวย (2) การนอมสใจอยางใครครวญ (Contemplation) เปนกระบวนการตอเนองจากการฟงอยางลกซงซงตองอาศยความสงบเยนของจตใจเปนพนฐาน (3) การเฝามองเหนตามทเปนจรง (Meditation) คอ การเฝาดธรรมชาตทแทจรงของจต นนคอ การเปลยนแปลงทไมคงทจะทาใหเราเหนความเชอมโยงจากภายในสภายนอก (วจกขณ พานช ,2550) จตตปญญาศกษาจงเปนพนฐานการศกษาทนาความมคณคาในตวบคคลออกมา (Educare) เปนการศกษาเพอพฒนาความเปนมนษยทสมบรณ กอใหเกดการเปลยนแปลงภายในตนเองใหตระหนกเหนคณคาของความเปนมนษยเขาใจตนเองและผอนมากขน เรยนรทจะรก เรยนรทจะเรยนรในการเขาถงความจรง เรยนรทจ ะยอมรบความหลากหลายทางความคดมากขน นาไปสความตงใจทจะทาประโยชนเพอผอน ซงเปนการพฒนาคณลกษณะภายในทถาวรของผเรยน (จรฐกาล พงศภคเธยร, 2550) ผวจยจงเกดแนวคดทจะนาจตตปญญาศกษามาออกแบบกจกรรมเพอสงเสรมการปรบตวสาหรบนกศกษาพยาบาลศาสตรชนปท 1 เพอพฒนานกศกษาใหเกดการเรยนรภายใน เขาใจตนเอง และผอน สามารถปรบตวใหเขากบเพอน รนพ และอาจารย รวมทงคานยม วฒนธรรมของวทยาลย มความพรอมทจะเรยนรและเกดแรงบนดาลใจในการเรยนตอไป

วตถประสงคของการวจย 1. ศกษาการปรบตวของนกศกษาพยาบาลศาสตรช นปท 1 ทผานการทากจกรรมโดยใชแนวคด จตตปญญาศกษา 2. ศกษาความคดเหนของนกศกษาพยาบาลศาสตรชนปท 1 ทมตอการจดกจกรรมโดยใชแนวคด จตตปญญาศกษา

วธการวจย กลมตวอยาง

กลมตวอยางทใชในการวจยครงน คอ นกศกษาพยาบาลศาสตรชนปท 1 วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พทธชนราช ปการศกษา 2561 จานวน 170 คน ใชเวลาในการศกษาระหวางวนท 20-31 กรกฎาคม 2561

เครองมอทใชในการวจย 1) แผนการจดกจกรรมเพอสงเสรมการปรบตวทใชแนวคดจตตปญญาศกษา ใชระยะเวลา 2 วน ประกอบดวย

กจกรรมเปดใจรบฟงความคาดหวง กจกรรมฐานกาย กาหนดขอตกลงรวมกน เรองเลาเราพลง ผนาสทศ ผอนพกตระหนกร แมนาพษ ถอดบทเรยนและกจกรรมสะทอนคด เกาอประยกต ของสาคญสมพนธกบชวต ฝนของฉนตองทาใหมนเปนจรง เกบเกยวอญมณ check in check out

2) แบบสอบถามความคดเหนตอการจดกจกรรมโดยใชแนวคดจตตปญญาศกษา ประกอบดวยขอคาถามจานวน 3 ขอ เปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ

��


3) ประเดนการสมภาษณกลมเกยวกบการปรบตวกอนและหลงเขารวมกจกรรม ไดแก ความรสกของนกศกษาขณะนเปนอยางไร ปจจยอะไรททาใหเกดความรสกนน กงวลเกยวกบเรองใดมากทสด เพราะเหตใด และมแนวทางในการจดการตนเองหรอแกไขอยางไร สงทอยากบอกอนๆ

การวเคราะหขอมล ขอมลเชงปรมาณโดยใชสถตเชงบรรยาย ไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และวเคราะห

ขอมลเชงคณภาพโดยการวเคราะหเนอหา

ผล/สรปผลการวจย กลมตวอยาง จานวน 170 คน เปนเพศชาย 13 คน คดเปนรอยละ 7.65 เพศหญง 157 คน คดเปนรอยละ

92.35 มประสบการณในการทางานมากอนเขาเรยน 5 คน คดเปนรอยละ 2.94 เปนนกศกษาทเคยศกษาสถาบนอนกอนเขาเรยนทวทยาลย 13 คน คดเปนรอยละ7.65 และจบมธยมศกษาชนปท 6 จานวน 152 คน คดเปนรอยละ 89.41 อายตาสด คอ 18 ป และ อายสงสด คอ 32 ป

ผลการสมภาษณกลมเกยวกบการปรบตวกอนเขารวมกจกรรม ผวจยแบงกลมตวอยางออกเปน 10 กลมๆละ 17 คน โดยการใหกลมตวอยางจบกลมกนเอง และนดสมภาษณแตละกลมคนละเวลา ในชวงเยนของสปดาหแรกของการเขามารายงานตวเขาศกษาในวทยาลยฯ โดยใชเวลากลมละ 40-60 นาท สรปได 2 ประเดนดงน ประเดนท 1 มปญหาการปรบตวดานกจกรรมทางสงคมและนนทนาการ เกดความรสกกดดน เครยด เพราะตองเผชญกบสภาพแวดลอมทไมคนเคยในการดาเนนชวตในวทยาลย ตองมปรบตวทางสงคมในการสรางสมพนธภาพกบเพอน ปรบตวกบการอยในหอพกทตองแยกจากครอบครวเดม มาอาศยอยในหอพกรวมกบบคคลอนทไมเคยรจกกนมากอน จานวน 10 คนตอหนงหอง รวมไปถงการปรบตวใหเขากบรนพ และอาจารย นอกจากนการปฏบตตามระเบยบของวทยาลยทมคอนขางมาก และมความเครงครดมากกวาการศกษาในมธยมหรอมหาวทยาลย ซงสถานการณดงกลาวสามารถเปนตวกระตนใหกลมตวอยางมประสทธภาพในการเรยนรลดลง อาจนาไปสผลสมฤทธทางการเรยนทตาลง ทาใหบางคนตองพกการเรยนกลางคน หรอลาออกจากการเรยนในวทยาลย ดงคากลาวตอไปน

“หนไมเคยนอนเตมอมเลย กวาจะไดนอนกดก และตองรบตนแตเชา เพอจะไดใชหองนากอนเพอนจะตน” “หนคดถงบาน หนไมเคยจากบานไปไหนเลย หนคดถงแมคะอาจารย” “ทาไมกฎมนเยอะแบบน ทาอะไรกกลวผด กลวถกพเรยก ไมกลาทาอะไร กดดนมากเลยคะ” “บานหนอยแคนเอง ขอหนออกไปพกบานไดไหมคะ หนอดอด เพอนขางหองคยเสยงดง นอนไมหลบเลยคะ” “อาจารยคะ หนไมถายมาเปนอาทตยแลวคะ มนผดทผดเวลา มนบอกไมถกคะ อดอดมากๆ หนไมแนใจวาคด

ผด หรอถกทมาเรยนทน ไมมเวลาสวนตวเลย” ประเดนท 2 มปญหาการปรบตวดานการเรยน จากคาพดทวา “หนจะเรยนไดไหมคะ รนพบอกวาเรยนยาก ตกบอยๆคะ” “กลวตอนขนฝกภาคปฏบตคะ” “เคยทางานมากอน อายเยอะ กลวเรยนไมทนนองๆคะอาจารย” “เปนคนไมคอยมสมาธในการฟงอะไรนานๆครบ คงจะหลบในหองเรยน จะตองทายงไงครบ”

��


ผลการสมภาษณกลมเกยวกบการปรบตวหลงเขารวมกจกรรม ผวจยแบงกลมตวอยางออกเปน 10 กลมๆละ 17 คน โดยการใหกลมตวอยางจบกลมกนเอง และนดสมภาษณแตละกลมคนละเวลา ในชวงเยนสปดาหถดไปหลงเสรจสนกจกรรม โดยใชเวลากลมละ 40-60 นาท สรปไดดงน ภายหลงรวมกจกรรมโดยใชแนวคดจตตปญญาศกษา นกศกษาสวนใหญมความเหนวากจกรรมสงเสรมใหมการปรบตวดานกจกรรมทางสงคมและนนทนาการ ทาใหเขาใจตนเองและผอน สามารถปรบกาย ปรบใจในการอยรวมกนในวทยาลยฯไดอยางมความสข ดงตวอยางคากลาวตอไปน

“สองวนทรวมทากจกรรมทาใหหนไดรวาเพอนคนอนๆ เขากทกขเหมอนเรา แตเขากยงยมได จงมาคดยอนตวเองวา แลวทาไมเราไมคดแบบเขา”

“ตอนทนอนสมาธ ฟงนทาน หนจาไมไดวาเรองอะไร แตทาใหหนคดไดวา สงทหนคด มนแคเรองเลกๆ ทเกดขนในชวงเวลาหนงเทานน เดยวมนกผานไป ยงมอะไรอกมากทเราตองพบเจอ หนเลยพยาบาลปรบตว ไมคดมาก คยกบเพอนในเมท กทาใหผอนคลาย หายคดถงบานไปบาง”

“อยากใหทากจกรรมแบบนบอยๆ เพราะทาใหเราไดรจกตวเอง และรจกเพอนมากขน ชอบตอนทใหเพอนเอาของรกมาเลาทมาใหฟง ของบางอยางเราไมคดวามนจะสาคญ แตมนกลบยงใหญและมความสาคญกบเพอนมาก จนตองนาตดตวไปทกท”

“ตอนนหนถายออกแลวคะอาจารย โลงเลย นอนหลบไดดวยคะ ขอบคณ 2 วนนมากนะคะ” “เขาใจแลวคะวาทาไมตองระเบยบเยอะมากมาย เพราะเราตองทางานกบชวตคน และเราอยรวมกนจานวน

มาก หากไมมกฎระเบยบ คงวนวายนาด” ผลการประเมนความพงพอใจตอการจดกจกรรมโดยใชแนวคดจตตปญญาศกษา โดยใชแบบสอบถาม พบวา

มคาเฉลยเทากบ 4.06 สวนเบยงเบนมาตรฐาน 0.83

อภปรายผล จากผลการวจยดงกลาวสรปไดวาภายหลงรวมกจกรรมโดยใชแนวคดจตตปญญาศกษา กลมตวอยางสวนใหญม

ความเหนวากจกรรมสงเสรมใหมการปรบตวดานกจกรรมทางสงคมและนนทนาการ เขาใจตนเองและผอน สามารถปรบกาย ปรบใจในการอยรวมกนในวทยาลยฯ ไดอยางมความสข และมความพงพอใจตอการจดกจกรรมโดยใชแนวคดจตตปญญาศกษาในระดบด (คาเฉลยเทากบ 4.06 สวนเบยงเบนมาตรฐาน 0.83) เนองจากกลมตวอยางอยในระยะวยรนตอนปลายซงมพฤตกรรมกากงกนระหวางความเปนเดกและผใหญมพฒนาการทมลกษณะการเปลยนแปลงอยางรวดเรวในดานตาง ๆ ทงทางดานรางกาย อารมณ สงคมและสตปญญา และนกศกษาบางคนกอาจมความออนไหว หงดหงดงาย ควบคมอารมณไมคอยไดกม คละกนไป (วาณ ภเสตว, 2550) จงทาใหมปญหาการปรบตวดานกจกรรมทางสงคมและนนทนาการ แตเมอไดเขารวมกจกรรมตามแผนการจดกจกรรมเพอสงเสรมการปรบตวทใชแนวคดจตตปญญาศกษา อนประกอบดวยกจกรรมททาใหไดฟงอยางลกซง (Deep Listening) มการนอมสใจอยางใครครวญ (Contemplation) และเฝามองตามทเปนจรง (Meditation) ทาใหกลมตวอยางเกดการรบรและเขาใจความคดความรสกของตนเอง และเพอนๆ จากกจกรรมทใหทาเปนค หรอเปนกลม ซงจะเปลยนสมาชกในกลมไปเรอยๆในแตละกจกรรม ทาใหกลมตวอยางรจกเพอนคนอนๆ ในชนป เรยนรทจะสรางสมพนธภาพ และปรบตวใหเขากบกลมเพอนทปรบเปลยนไป ทานองเดยวกบการศกษาของปรยานช มาตยารกษ และกาญจนา ไชยพนธ (2556) ทไดศกษาผลของโปรแกรมกระบวนการกลมพฒนาการเขาใจความรสกผอนของวยรน พบวา นกเรยนทเขารวมโปรแกรมกระบวนการกลมพฒนาการเขาใจความรสกผอน หลงการทดลองมคะแนนการเขาใจความรสกผอนสงกวากอนทดลอง อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และมคะแนนสงกวานกเรยนทไมไดเขารวมโปรแกรมกระบวนการกลมพฒนาการเขาใจความรสก

��


ผอนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 นอกจากนกลมตวอยางมความตระหนกรในตนเองเปลยนไปจากกจกรรมสนทรยสนทนา การไดฟงผอนเลาอยางลมลก การไดเปนผเลาและมผฟงโดยไมตองโตแยงแสดงความเหน หรอสรปสงทฟง ทาใหกลมตวอยางเขาใจตนเองเขาใจความรสกของผอนมากขน มองเหนจดดจดดอยของตน และผอนสามารถนามาปรบเปลยนพฤตกรรมตนเองพฒนาไปในทางทดขน รวมทงการไดสะทอนความคดจากภายในจตใจ กอใหเกดสงทเปลยนแปลง คอ ทาใหรจกตนเองและผอน เคารพความเปน มนษยของบคคลอนมากขน รจกฟงมากขน และนาบทเรยนของตนเอง หรอของเพอนมาปรบปรงแกไขพฒนาชวตตนเองใหดขน (พลวต วฒประจกษ และ มาเรยม นลพนธ, 2554)

ขอเสนอแนะ 1. เปนแนวทางในการออกแบบกจกรรมการเรยนการสอน และพฒนานกศกษา เพอสงเสรมใหนกศกษามการ

ปรบตวทดสาเรจการศกษาตามกาหนด 2. เปนแนวทางสาหรบอาจารยทปรกษาในการวางแผนการใหบรการดานการใหคาปรกษาเพอสงเสรมการ

ปรบตวของศกษา

เอกสารอางอง จรฐกาล พงศภคเธยร. (2550). การวจยและพฒนาจตตปญญาศกษาในสถาบนอดมศกษาไทย (วทยานพนธ

ปรญญา ดษฎบณฑต). จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. นฤมตร รอดโสภา, เพญนภา กลนภาดล และภรภทร เฮงอดมทรพย. (2553). ผลของโปรแกรมการใหคาปรกษากลม

ตามทฤษฎการปรบพฤตกรรมทางปญญาทมตอความเครยดของนสตพยาบาลชนปท 1 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา. วารสารคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา18(3):48-49.

วาณ ภเสตว. (2550). ภาวะสขภาพจตและการปรบตวของนกศกษาระดบปรญญาตรชนปท 1 มหาวทยาลย ราชภฎราไพพรรณ.

วจกขณ พานช. (2550). การเรยนรดวยใจอยางใครครวญ: การศกษาดงเสนทางแสวงหาทางจตวญญาณ. กรงเทพฯ. สวนเงนมมา.

ปรยานช มาตยารกษ, และ กาญจนา ไชยพนธ . (2556). ผลของโปรแกรมกระบวนการกลมพฒนาการเขาใจ ความรสกผอนของวยรน. วารสารศกษาศาสตร (ฉบบวจยบณฑตศกษา), 7(1), 104-113.

พลวต วฒประจกษและมาเรยม นลพนธ. (2554). การพฒนาหลกสตรรายวชาจตตปญญาศกษาสาหรบนกศกษาคร เพอเสรมสรางคณลกษณะบณฑตครทพงประสงค. วารสารศลปากรศกษาศาสตรวจย2(2): 150-162.

สมร แสงอรณ. (2550). โครงการตาราเฉลมพระเกยรต เนองในวโรกาสเฉลมพระชนมาย 80 พรรษา พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ภมพลอดลยเดชมหาราช จตวทยาบคลกภาพและ การปรบตว. นครราชสมา : คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา.

�


สขภาพจตและคณภาพชวตของผดแลผปวยจตเวชเดกและ วยรน Mental Health and quality of life in Caregiver of Psychiatric Child and Adolescence

ผวจย จนทรฉาย เนตรสวรรณ

สาขาพยาบาลศาสตร คณะพยาบาลศาสตร วชรพล มหาวทยาลยเวสเทรน ปาณตา กณสทธ พยาบาลวชาชพชานาญการ สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร กรงเทพฯ

บทคดยอ วตถประสงค เพอศกษาสขภาพจตและคณภาพชวตรวมทงศกษาปจจยดานอนทเกยวของกบคณภาพชวต

ของผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรน วธการศกษา ศกษาจากกลมตวอยางผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนทมาใชบรการทสถาบนสขภาพจต

เดกและวยรนราชนครนทรกรงเทพจานวน 185 คนประกอบดวยผดแลผปวยโรคสมาธสนรอยละ 67.0 ปญหาดานพฤตกรรมรอยละ 14.6 โรคออทสตกรอยละ 11.4 และภาวะซมเศรารอยละ 7 รวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามดงน 1) แบบสอบถามขอมลทวไปของผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรน 2) แบบวเคราะหความเครยดดวยตนเอง 3) แบบประเมนภาวะซมเศรา (2Q) และ 4) แบบวดคณภาพชวตขององคการอนามยโลก วเคราะหขอมลใชสถตเชงพรรณนาคานวณคา ความถ รอยละ และวเคราะหหาปจจยทเกยวของกบคณภาพชวตดวยสถตสหสมพนธแบบ สเปยรแมน (Spearman rank correlation coeffcient)

ผลการศกษา พบวากลมตวอยางผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนสวนใหญรอยละ 73.2 มสขภาพจตดานความเครยดในระดบความเครยดปกต รอยละ 18.4 มความเครยดสงกวาปกตเลกนอย และรอยละ 4.9 มความเครยดระดบเครยดมาก ดานภาวะซมเศราพบวารอยละ 73.0 ไมพบภาวะซมเศราและรอยละ 27.0 มภาวะซมเศรา ดานคณภาพชวตพบวารอยละ 50.8 มคณภาพชวตปานกลางและรอยละ 49.2 มคณภาพชวต ทด คณภาพชวตรายดาน 1) ดานรางกายรอยละ 52.7 มคณภาพชวตดานรางกายในระดบปานกลาง 2) ดานจตใจ พบวาสวนรอยละ 60.5.7 มคณภาพชวตดานจตใจในระดบด รองลงมารอยละ 37.8 มระดบคณภาพชวตดานจตใจในระดบปานกลาง 3) ดานสมพนธภาพทางสงคมรอยละ 64.3 มคณภาพชวตในระดบปานกลาง รองลงมารอยละ 28.6 มระดบคณภาพชวตดานสมพนธภาพทางสงคมทด 4)ดานสงแวดลอม รอยละ 63.0 มคณภาพชวตดานสงแวดลอมระดบปานกลาง รอยละ 34.2 มคณภาพชวตดานสงแวดลอมในระดบด การวเคราะหปจจยทเกยวของกบคณภาพชวตไดแกรายได (p< 0.05, rs.148) และความเครยด (p< 0.01, rs -.472) คาสาคญ : สขภาพจต, คณภาพชวต, ผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรน, Abstract

The purposes of this research were to study mental health and quality of life in caregiver of psychiatric child and adolescence as perceived by family caregiver of psychiatric child and adolescent patients, and determine the relationships between quality of life and factors which are involved. Research subjects consisted of 185 caregivers of psychiatric child and adolescent patients who were receiving service in Institute of Child and Adolescent Mental Health. The One hundred and Eighty Five of caregivers of psychiatric child and adolescent patients was induced of 67.0 % are caregivers of Attention

�


Deficit Hyperactivity Disorder, 14.6 % are caregivers of Behaviors Problems, 11.4 % are caregivers of Autistic, and 7 % are caregivers of depression. The research instruments consisted of; 1) a personal data questionnaire, 2) stress test self-analysis 3) KKU-DI (2Q) 4) WHO-QOL-BREF. Descriptive statistics and Spearman correlation coefficient were used to analyze data.

The results showed that 74% of 185 caregivers had normal stress level, 18.4% had high stress level, 4.9% had extreme stress level, and 2.7% had moderate stress level. Most of caregivers by the diseases of child and adolescent patients had normal stress level. 73.0% had no depression and 27.0% had depression. Most of sampling (72.4%) had no medical illness. 50.8% had moderate quality of life, 49.2% had good quality of life: 1) 52.7% had moderate physical domain 2) 60.5.7% had good , 37.8% had moderate psychological domain 3) 64.3% had moderate social relationships 4) 63.0% had moderate environment,34.2%. Income and stress were positive significantly related to quality of life, at .05 level.01leve (r = .148, - .472). Key Word : mental health, quality of life, mental health 0f caregiver of a psychiatric

child and adolescence

บทนา สขภาพจตและคณภาพชวตของผดแลผปวยจตเวชเดกเปนเรองทมความสาคญ จากการศกษากระบวนการ

ดแลลกทมการเจบปวยทางจต มกมญาต ครอบครว เขามาเกยวของในขนตอนการดแลเสมอ ผดแลมบทบาทสาคญยงในการชวยใหผปวยจตเวชเดกและวยรนไดรบการดแลรกษาอยางตอเนอง โรคทางจตเวชเดกและวยรนเปนโรคทเกดขนไดตงแตวยทารกและอาจตอเนองไปถงวยผใหญหรอตลอดชวตของคนคนนนผปวยเดกและวยรนจะมลกษณะเฉพาะทางประชากร รางกายและจตสงคมทแตกตางจากผปวยวยผใหญ โรคบางโรคเรมตนเกดขนครงแรกในวยเดก เชน โรคสมาธสน (attention deficit/hyperactivity disorder) ออทสตค (autistic) ปญญาบกพรอง (intellectual disability/intellectual developmental disorder) เปนตน ในสถานการณโรคดานโรคจตเวชเดกและวยรนทพบบอยและไดรบการวนจฉยเปนลาดบตนๆ ขอมลจากกรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสขรายงานโรคจตเวชเดกทพบบอยๆ 3 โรค ไดแกโรคสมาธสน (Attention Deficit Hyperactivity Disorder :ADHD) โรคออทสตก (Autistic) ภาวะบกพรองทางสตปญญา (Intellectual Disability) และพบปญหาสขภาพจตจากยาเสพตด (Substance use disorder) และจากขอมลของหนวยบรการการบาบดรกษาโรคทางจตเวชเดกแหลงอน (งานเวชระเบยน สถาบนสขภาพจตเดกราชนครนทร กรงเทพ ปงบประมาณ, 2560) กไดผลในทานองเดยวกน จากการทบทวนตาราดานจตเวชศาสตรเกยวกบโรคดงกลาว พอสรป อาการ การรกษา และผลกระทบของโรคทงตวเดกเองและผดแลดงน อาการหลกๆของเดกทเปนโรคสมาธสนลกษณะความผดปกตเดนชด3ประการ (ศรไชย หงสสงวนศร, คมสนต เกยรตรงเรอง, 2558) ประกอบดวย อาการขาดสมาธ (Inattention) อาการซนอยไมนง (Hyperactivity) และหนหนพลนแลน (Impulsive) อาการจะปรากฏชดเจนเมอเรมเรยนระดบประถม โรคสมาธสนไมเพยงแตสงผลกระทบตอเดก แตยงสงผลกระทบตอพอแม พนองสมาชกในครอบครว (Harpin VA., 2005) ประมาณ 2 ใน 3 ของโรคสมาธสนจะมโรครวม ทพบบอยคอ โรคดอตอตาน ซงพบถงรอยละ 40 ของเดกสมาธสน โดยปญหาทพบบอย

(Pliszka ,S.R., 2000) คอ ความเกเร กาวราว เมอโกรธกจะขาดสตยงคด และมกมพฤตกรรมรนแรง ทาใหมปญหาในชวตประจาวน และเสยงเปนเดกเกเร ทาผดกฎหมาย (นนทชา สงวนกลชย, 2556) สงผลกระทบทงตวเดกและผปกครองยากลาบากในการดแลจดการพฤตกรรมเดกและแกไขปญหาทเกดขน โรคออทสซม ซงจดไดวาเปน โรคทางจตเวชเดกเรอรง มการดาเนนโรคยาวนาน มระดบความความรนแรงแตกตางกน เปนโรคทเกดในวยตนๆของชวตสงเกตไดในวย 2-3 เดอน (เพญแข ลมศลา, 2549) คอ เดกไมสนใจในบคคล พฒนาการดานการพดภาษา

��


ลมเหลว ไมสนใจปฏสมพนธ ไมมองหนา สบตา มการเคลอนไหวซาๆ ทไมเหมาะสม ความยงยากของผดแลคอการดแลในชวตประจาวนพนฐานคอ กน อย หลบนอน เดกโรคนมความบกพรองดานสอสารอยางมากทาใหการตอบสนองความตองการของเดกมความยงยาก ไมมใครรและเขาใจสงทเดกแสดงออกนอกจากคนดแลใกลชดเทานน พฤตกรรมของเดกออทสตก บางครงกมพฤตกรรมทเสยงอนตราย เชนการโขกศรษะ ทารายตวเอง เดนเรอยเปอย เปนตน นอกจากโรคสมาธสน ออทสตกแลวยงมโรคทสาคญ คอ โรคสตปญญาบกพรอง เดกทมความบกพรองทางสตปญญา อาการเกดของโรคเปนกอนอาย 18 ป (สมภพ เรองตระกล, 2551) เดกมความบกพรองในระยะตางๆ ของพฒนาการ และสงผลกระทบตอระดบเชาวนปญญา ทาใหมปญหาการเรยน มกมปญหาเกอบทกดาน ขาดทกษะดานตางๆ ในชวตประจาวน นอกจากการเจบปวยดงกลาวเดกและวยรนกยงมปญหาอนๆ ทพบไดตามวย เชน ปญหากอนวยเรยน วยเรยนบางครงอาจเปนเพยงปญหาตามวยแตเมอผานพนวยนนไปปญหายงตอเนองกจะถกวนจฉยเปนโรคทางจตเวชเดกได จากตวอยางโรคทางจตเวชเดกดงกลาวสามโรค อาการของโรคมระดบความรนแรงแตกตางกนไป ถาอาการรนแรงมความเสยงสงแนวทางรกษาในชมชนแบบผปวยนอกไมเพยงพอ อาจตองรบการรกษาในโรงพยาบาลแบบผปวยใน

ผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรน จากอาการของการเจบปวยทางจตเวชเดกถามองในมมของพอแมหรอผดแลทตองใชชวตอยกบเดกในชวตประจาวน พอแมผปกครองตองปรบตวกบการเผชญกบปญหาของเดกทเกดขน ถาผดแลมการปรบตวดกไมมปญหาสขภาพจต ถาปรบตวไมดกอาจมปญหาสขภาพจตและเปนโรคทางจตเวชตอไปได ในแงของการดแลผปวยจตเวชเดกและวยรน ผดแลกคอพอ แม ปยา ตา ยาย เครอญาต นนเอง อาจมหนาทบทบาทการดแลตางกน เชนบทบาทหนาทดแลเปนหลกสวนมากคอพอ แม สวนเครอญาตอาจชวยเหลอดแลเปนลาดบรองๆ การเปนผดแลทด จาเปนตองมตวชวย หลายอยาง เชน หมอ พยาบาล ผชวยเหลอคนไข กลมญาตเปนตน จากการทบทวนงานวจยทเกยวกบสขภาพกาย และสภาพจตใจ ลวนไดผลในทานองเดยวกนวา ผดแลผปวยหลายคน มสขภาพ ทงดานรางกาย และจตใจ ทแยลง บางคน เรมปวย ดวยโรคตางๆ บางคน มภาวะซมเศรา บางคนดแลผปวยอยางดจนผปวยจากไป แลวหลงจากนนไมนานตวเอง กเรม เจบปวย กระเสาะกระแสะ หาสาเหตไมได หลายราย ปรบตว ปรบวงจรชวตชวตของตวเองไมไดเลย การรกษาผปวยจตเวชเดกและวยรนเปนการทางานในโรคเฉพาะทางจตเวชเดกและวยรน ทางานแบบเปนทมสหวชาชพ ประกอบดวย จตแพทยเดกและวยรน พยาบาลจตเวชเฉพาะทางเดก นกจตวทยาคลนก นกสงคมสงเคราะห ครการศกษาพเศษ นกกจกรรมบาบด นกแกไขการพด เปนตน แนวทางการรกษาเปนความรวมมอกนระหวางทมสหวชาชพกบครอบครว อาจรวมถงครดวยถาเดกอยในวยเรยน การเจบปวยดานจตเวชเดกและวยรน มแนวทางการรกษาดแลทแตกตางจากการเจบปวยทางจตเวชในวยผใหญในประเดนทหลกการในการดแลรกษาผปวยจตเวชในเดกวยรน (เพญแข ลมศลา, 2549) ขอแรกทสาคญกคอการลดความทกข ความวตกกงวล ความคบของใจของพอแมและทกคนในครอบครวของเดก วธการทจะทาใหพอแมยอมรบในความบกพรองของลกตองใชเวลา พอแมตองพยายามปรบตวเองเกยวกบการเลยงดตามทแพทยแนะนา เขาใจในพฤตกรรมของเดก และสามารถแกไขพฤตกรรมอนไมพงประสงคในเดก โดยไดรบการสอนสาธตจากแพทย พยาบาล ผลการรกษาจะไดผลด ถาพอแมมความมนใจ และยอมรบวาพอแมสามารถชวยลกดวยตวเองไดอยางเหมาะสม มคณภาพ จากหลกการดงกลาวสะทอนถงในระบบการดแลสขภาพจตตองใหความสาคญสขภาพจตของผดแลเดกดวยเสมอ ประกอบทงนโยบายการบรการสขภาพจตเดกและวยรน ตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท12 (กรมสขภาพจต, 2560) มงเนนใหผปวยจตเวชเดกและวยรนไดอยกบครอบครว ไดเรยนหนงสอตามวย และไดรบการดแลรกษาทเหมาะสม เหลานเองครอบครวทมเดกและวยรนทเจบปวยจงตองมภาระเพมขนมากกวาครอบครวคนทวๆไป มหลายการศกษาวจยเกยวกบสขภาพจตของผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนพบวาจากการเจบปวยทเรมตงแตยงไมเขาสวยผใหญนนนอกจากสงผลกระทบตอเดกแลวยงสงผลกระทบตอสขภาพจตของผดแลดวย ในตางประเทศไดมการศกษาในผดแลหลกพบวามปญหาสขภาพจตดานความเครยดตอพฤตกรรมกาวราวในเดกสมาธสนถงรอยละ 53.5 (Trangkasombat,U, 2008)

��


วตถประสงคการวจย 1. เพอศกษาสขภาพจตดานความเครยด ภาวะซมเศรา และคณภาพชวตของผดแลผปวยจตเวชเดกและ

วยรน ทมาใชบรการสถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร กรงเทพฯ 2. เพอศกษาระดบความรนแรงของปญหาสขภาพจตดานความเครยด ภาวะซมเศราและระดบคณภาพ

ชวตของผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรน ทมาใชบรการสถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร กรงเทพฯ 3. เพอศกษาปจจยอนทเกยวของกบคณภาพชวตของผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรน ทมาใชบรการ

สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร กรงเทพฯ

วธการวจย การวจยครงนเปนวจยเชงพรรณนาภาคตดขวาง (Descriptive cross-sectional study) โดยโครงการวจย

ไดผานการรบรองจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย ของสถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร CAMRI –IRB ๒๕๖๒ และมหาวทยาลยเวสเทรน รหสโครงการท HE-WTU ๕๔๒๗/๒๓ 1. ประชากรและกลมตวอยาง

คอ ผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนทใชมาบรการทสถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร กรงเทพฯ ประชากรทเขารวมโครงการ สมครใจยนยอมเขารวมโครงการใหขอมลตอบแบบสอบถามจานวน 185 คน

เกณฑในการเขารวมการศกษา(Inclusion criteria) เปนคนไทยอาย 20 ปขนไป ยนดใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม สามารถอานออก เขยนได ไมมภาวะบกพรองดานสายตา 2. เครองมอในการศกษา

2.1 แบบสอบถามขอมลทวไปสวนบคคลของผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนไดแก เพศ อาย สถานภาพ ระดบการศกษา อาชพ รายได โรคประจาตวดานรางกาย ความสมพนธเกยวของ อายและโรคของผปวยจตเวชเดกและวยรน

2.2 ขอมลเกยวกบระดบความเครยด โดยใชแบบวเคราะหความเครยดดวยตนเอง กรมสขภาพจต จานวน 20 ขอ ใหผรวมศกษาตอบแบบประเมนความเครยดดวยตนเอง ในระยะเวลา 2 เดอนทผานมา วามอาการหรอพฤตกรรม หรอความรสกตามแบบสอบถามมากนอยเพยงใดใหเลอกตอบตามระดบอาการ ไดแก ไมเคยเลย = 0 เปนครงคราว=1 เปนบอย=2 และเปนประจา = 3 แบงคะแนนความเครยดเปน 5 ระดบดงน 0- 5 คะแนนแสดงวา ผตอบไมจรงใจ/ไมแนใจในคาถาม 6-17คะแนน แสดงวาปกตไมเครยด 18 – 25คะแนนแสดงวาเครยดสงกวาปกตเลกนอย 26 – 29คะแนนแสดงวาเครยดปานกลาง 30 คะแนนแสดงวาเครยดมาก

2.3 แบบคดกรองซมเศรา 2 คาถาม (2Q) กรมสขภาพจต ผรวมศกษาตอบคาถาม 2 ขอ วามหรอไมมภาวะซมเศรา เปนเครองมอมความไวสง ความจาเพาะตา ความนาจะเปนโรคซมเศราเทากบ 4.8 เทา

2.4 แบบวดคณภาพชวตขององคการอนามยโลกชดยอ ฉบบภาษาไทยจานวน 26 ขอ เปนขอคาถามทถามถงประสบการณอยางใดอยางหนงในชวง 2 สปดาห ทผานมาใหผรวมศกษาสารวจตวเอง ประเมนเหตการณหรอความรสก การใหคะแนนแบบวดคณภาพชวต WHOQOL – 26 ขอ คาถามทมความหมายทางบวก 23 ขอ และขอคาถามทมความหมายทางลบ 3 ขอ คอขอ 2,9,11 แตละขอเปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ใหผตอบเลอกตอบ กลมขอคาถามดานบวก 23 ขอ ไมเลย ให 1 เลกนอยให2 ปานกลางให 3 มากให 4 มากทสดให5 กลมขอคาถามดานลบ ไมเลยให5 เลกนอยให4 ปานกลางให 3 มากให2 มากทสดให1 การแปลผล คะแนน 26 – 60 คะแนนแสดงวามคณภาพชวตทไมด คะแนน 61 – 95 คะแนน แสดงถงการมคณภาพชวตกลางๆ และคะแนน 96 – 130 คะแนนแสดงถงการมคณภาพชวตทด คณภาพชวตม 4 องคประกอบไดแก 1) ดานสขภาพกาย 2) ดานจตใจ 3) ดานสมพนธภาพทางสงคม และดานสงแวดลอม

��


3. การเกบรวบรวมขอมล การเกบขอมลกระทาโดยทมผวจยในโครงการซงประกอบดวยอาจารยพยาบาลกลมสาขาสขภาพจตและ

การพยาบาลจตเวชคณะพยาบาลศาสตรวชรพล มหาวทยาลยเทรน จานวน 2 คน และนสตชนปท 4 จากคณะพยาบาลศาสตรวชรพล มหาวทยาลยเวสเทรน จานวน 5 คน 4. การวเคราะหขอมล (data analysis)

การวเคราะหขอมลดวยโปรแกรมสาเรจรป ใชสถตเชงพรรณนาคานวณคา ความถ รอยละ และวเคราะหหาปจจยทเกยวของกบคณภาพชวตดวยสถตสหสมพนธแบบสเปยรแมน (Spearman rank correlation coeffcient) หาความสมพนธระหวางปจจยอนกบคณภาพชวต

สรปผลการศกษาวจย 1. ขอมลทวไปของกลมตวอยาง

ดานผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรน จานวน185 คน สวนใหญเปนเพศหญง (รอยละ 71.9) ชวงอายทมจานวนมากทสดคอ 41-50 ป คดเปนรอยละ 48.1 และ31-40 ป คดเปนรอยละ26.5 (mean 44.77 SD= 9.10 , min = 23 ป, max = 77 ป) ซงกลมตวอยางสวนใหญระดบการศกษาตากวาปรญญาตร (รอยละ49.7) และระดบปรญญาตรคดเปนรอยละ 41.1 มสถานภาพสมรสเปนสวนใหญ (รอยละ 68.6) และสถานภาพหมายคดเปนรอยละ 20.0 กลมตวอยางสวนใหญประกอบอาชพเปนพนกงาน รบจาง (รอยละ29.7) เปนแมบาน คดเปนรอยละ 28.1 มรายไดเฉลยตอเดอน 22,678 บาท (mean =22678.97 SD= 20689.199 , min = 600 บาท, max = 160,000 บาท) และมากกวาครงหนงมฐานะทางการเงนเพยงพอ (รอยละ64.9) กลมตวอยางสวนมาก (รอยละ72.4) ไมมโรคประจาตวทางกาย และดานความสมพนธเกยวของของผดแลหลกกบผปวยจตเวชเดกและวยรนสวนใหญ (รอยละ60.5) เปนมารดา และบดาคดเปนรอยละ28.1

ดานผปวยจตเวชเดกและวยรนทกลมตวอยางดแล พบวาสวนใหญ (รอยละ 67) เปนโรคสมาธสน รองลงมาปญหาพฤตกรรมดอกาวราว ตดเกม คดเปนรอยละ 14.6 และโรคออทสตกคดเปนรอยละ 11.4 และทพบจานวนนอยคอโรคซมเศราคดเปนรอยละ7 รอยละ 43.2มชวงอาย 6-12 ป และชวงอาย 13 – 18 ปคดเปนรอยละ41.1 (mean 11.07 SD= 3.737, min = 3 ป, max = 18 ป) 2. สขภาพจตดานความเครยด ภาวะซมเศรา และคณภาพชวต ผลการศกษาระดบความเครยด

กลมตวอยางผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนจากกลมตวอยางจานวน 185 คน โดยรวมผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนสวนใหญรอยละ 74 มระดบความเครยดอยในเกณฑปกต/ไมเครยด รอยละ 18.4 มระดบความเครยดสงกวาปกตเลกนอย รอยละ 4.9 มความเครยดระดบรนแรง และรอยละ 2.7 มระดบความเครยดปานกลาง (mean 2.151 SD= .971, min = 1, max = 5) เมอพจารณาผลการศกษาระดบความเครยดตามโรคจตเวชเดกและวยรนทกลมตวอยางดแลพบระดบความเครยดดงน

กลมตวอยางทมความเครยดระดบปกต/ไมเครยด พบวากลมตวอยางมความเครยดอยในระดบปกต จาแนกตามโรคทกลมตวอยางดแล ไดแก กลมตวอยางผดแลผปวยโรคออทสตกคดเปนรอยละ 61.9 รองลงมาคอกลมตวอยางทดแลผปวยโรคซมเศราคดเปนรอยละ 53.8 กลมตวอยางดแลผปวยโรคสมาธสนคดเปนรอยละ 49.2 และกลมตวอยางทดแลเดกและวยรนปญหาพฤตกรรม คดเปนรอยละ 48.1 สวน

กลมตวอยางทมความเครยดในระดบเครยดสงกวาปกตเลกนอย จาแนกตามโรคทกลมตวอยางดแล ไดแกกลมตวอยางผดแลเดกและวยรนทมปญหาพฤตกรรมดอ กาวราว ตดเกม โดยคดเปนรอยละ 25.9 กลมตวอยางดแลผปวยเดกและวยรนโรคซมเศรา คดเปน รอยละ 23.1 และกลมตวอยางทดแลเดกและวยรนโรคสมาธสนคดเปนรอยละ 16.9 และกลมตวอยางทดแลผปวยเดกและวยรนโรคออทสตกคดเปนรอยละ 14.3

��


กลมตวอยางทมความเครยดในระดบเครยดสงกวาปกตปานกลาง จาแนกตามโรคทกลมตวอยางดแล ไดแกกลมตวอยางผดแลเดกและวยรนโรคออทสตกคดเปนรอยละ 4.8 สวนกลมตวอยางทดแลเดกและวยรนทมปญหาพฤตกรรมดอ กาวราว ตดเกม คดเปนรอยละ 3.7 กลมตวอยางดแลผปวยเดกและวยรนสมาธสนคดเปน รอยละ 2.4 และไมพบระดบความเครยดสงกวาปกตปานกลางในกลมตวอยางทดแลผปวยเดกและวยรนโรคซมเศรา

กลมตวอยางทมความเครยดระดบสงมาก กลมตวอยางทมความเครยดระดบสงมาก พบในกลมตวอยาง ทดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนทเปนโรคสมาธสนคดเปนรอยละ6.5 และพบในกลมตวอยางทดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนโรคออทสตกคดเปนรอยละ4.8 และไมพบระดบความเครยดสงมากในกลมตวอยางทดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนโรคซมเศราและปญหาพฤตกรรม ผลการศกษาภาวะซมเศรา

ภาวะซมเศรา, ผลการศกษาภาวะซมเศราในผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรน กลมตวอยางจานวน 185 คน พบกลมตวอยางสวนใหญรอยละ73.0 ไมมโรคซมเศรา และกลมตวอยางทมโรคซมเศรา รอยละ27.0 ผลการศกษาคณภาพชวตและปจจยทเกยวของกบคณภาพชวตดานคณภาพชวต

คณภาพชวตของกลมตวอยางโดยรวมโดยรวม กลมตวอยาง 185 คน มคณภาพชวตโดยรวมรอยละ50.8 อยในระดบปานกลาง และรอยละ49.2 มคณภาพชวตในระดบด (mean 93.816 SD= 12.482, min = 62คะแนน,max=130คะแนน) จาแนกตามรายดาน คณภาพชวตจาแนกตามรายดาน 1) ดานรางกาย พบวาสวนใหญ (รอยละ 52.7) มคณภาพชวตดานรางกายในระดบปานกลาง 2) ดานจตใจ พบวาสวนใหญ (รอยละ 60.5.7) มคณภาพชวตดานจตใจในระดบด รองลงมารอยละ 37.8 มระดบคณภาพชวตดานจตใจในระดบปานกลาง 3) ดานสมพนธภาพทางสงคม พบวาสวนใหญ (รอยละ 64.3) มคณภาพชวตในระดบปานกลาง รองลงมารอยละ 28.6 มระดบคณภาพชวตดานสมพนธภาพทางสงคมทด 4) ดานสงแวดลอม พบวาสวนใหญ (รอยละ 63.0) มคณภาพชวตดานสงแวดลอม ในระดบปานกลาง รองลงมารอยละ 34.2 มคณภาพชวตดานสงแวดลอมในระดบด

ดานปจจยทเกยวของกบคณภาพชวต การวเคราะหปจจยทเกยวของกบคณภาพชวตโดยรวมพบวาปจจยสวนบคคลดานรายได มความสมพนธทางบวกกบคณภาพชวต (p < 0.05, rs =.150) ปจจยดานสขภาพจตทเกยวของกบคณภาพชวตพบวาความเครยดสมพนธกบคณภาพชวตในทศทางลบ (p<0.01, rs =-.472) วเคราะหรายดาน4 ดานของคณภาพชวตพบวาอายของผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนสมพนธทางลบกบคณภาพชวต (p < 0.05, rs = - .157) โรคประจาตวทางดานรางกายของผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนมความสมพนธทางบวกกบคณภาพชวต (p < 0.05, rs = .166) การประกอบอาชพอาชพมความสมพนธทางบวกกบคณภาพชวต (p < 0.05, rs =.148) ดานสงแวดลอม ไดแก อายของผปวยจตเวชเดกทกลมตวอยางดแลมความสมพนธทางบวกกบคณภาพชวต (p < 0.05, rs = .147)

อภปรายผล การศกษาสขภาพจตของผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนดานความเครยดโรคซมเศราจากผลการวจยมประเดนทนาสนใจนามาอภปรายผล ดงน ดานความเครยด กลมตวอยางผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนจากกลมตวอยางจานวน 185 คน โดยรวมผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนสวนใหญรอยละ 50.8 มระดบความเครยดอยในเกณฑปกตไมเครยด รอยละ 23.2ไมแนใจคาถาม/ไมเครยด รอยละ 18.4 มระดบความเครยดสงกวาปกตเลกนอย รอยละ 4.9 มความเครยดระดบรนแรง และรอยละ 2.7 มระดบความเครยดปานกลาง (mean 2.151 SD= .971, min = 1, max = 5) มรายงานสถานการณ ความเครยดโดยกรมสขภาพจตเกยวกบการความเครยดของผปกครองเดกพเศษสามโรค ทปวยมากทสดคอ ออทสตก สมาธสน และสมองพการระบรายงานความเครยดของผดแลวา เนองจากการดแลเดกทเจบปวยนนคอภาระทผปกครองตองคอยชวยเหลอเดกทกดานในชวตประจาวนตลอดเวลาจงถอเปนกลมเสยงเกดปญหา

��


สขภาพจตสงกวาครอบครวทวไป ทงภาระการดแลเดก คาใชจายตางในการพาเดกเขาๆ ออกๆ โรงพยาบาล ความไมเขาใจกน ทะเลอะ หยารางกน ซมเศราและฆาตวตายได ผลการศกษาความเครยดในผปกครองสามโรคดงกลาว พบวาผปกครองเดกปวยจตเวชมความเครยดสงถง รอยละ 64 เชนนอนไมหลบ กงวลใจ และมปญหาสขภาพจตรอยละ 58 เชน ทอแท ซมเศรา เบอหนายลก บางรายสามหางเหน บางครอบครวเปนแมเลยงเดยวพบมากถง รอยละ 22

ผลการศกษาวจยครงนวเคราะหจาแนกผลระดบความเครยดผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนจานวน 185 คน มความเครยดในระดบปกตรอยละ 74.0 และผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนมความเครยดระดบสงกวาปกตคดเปนรอยละ 26.0 ตามลาดบ ซงในคนปกตทวๆคนจะมความเครยดประมาณรอยละ 20 – 30 ขอมลจากการสารวจโดยกรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสข สขภาพใจคนวยทางานในเขตกรงเทพมหานคร สารวจชวงเดอนกรกฎาคม – สงหาคม 2561 พบวารอยละ 55 มความเครยดในระดบปกต และรอยละ 45 มความเครยดผดปกต แสดงวา ในเขตกรงเทพฯคนมความเครยดผดปกตถงรอยละ 45 โดยสาเหตความเครยดของคนทวไปโดยเฉพาะในเขต กรงเทพมปจจยทเกยวของ 3 อนดบคอเศรษฐกจรอยละ 30.82 ชายหญงใกลเคยงกน อนดบ 2 คอสงคมรอยละ 20.29 และอนดบ 3 ครอบครวรอยละ 14.52 พจารณาสาเหตทคนทวไปททาใหเกดความเครยดอนดบ 1 ปญหาการเงน รายไดไมพอรอยละ 17.92 อนดบ2 ความวตกกงวล รอยละ14.23 อนดบ 3 ปญหาคาครองชพ รอยละ 12.97 อนดบ 4 ปญหาครอบครวรอยละรอยละ 9.08 และพบวาการเสพขาวมากเกนไปและความสมพนธระหวางบคคลรอยละ 13.21 ซงเมอพจารณาในกลมตวอยางทศกษาปจจยดานการเงนกลมตวอยางมรายไดเพยงพอกบคาใชจาย อาจเปนเพราะกลมตวอยางเปนแมบานทบรหารดานการเงนในบานไดเพยงพอลดความตงเครยดดานเศรษฐกจ จงสามารถลดปจจยของความเครยดได

ผลการศกษาเรองความเครยดในกลมตวอยาง 185 คน เมอพจารณาจากผลการสารวจระดบความเครยดแลวพบวากลมตวอยางรอยละ 74 มความเครยดระดบนอยกวาคนทวไป พจารณาจดเดนของกลมตวอยางทศกษาประการแรก ปจจยดานขอมลสวนบคคลของตวอยางทศกษา เปนกลมคนมอายอยในวยทางาน มอาชพ และรายไดทเพยงพอ สขภาพแขงแรง แมจะมบทบาทเปนผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรน ทมภาระการดแลเพมขนในชวตประจาวนกสามารถปรบตวไมกระทบตอปญหาสขภาพจต นอกจากปจจยดงกลาวแลวปจจยดานการผแลชวยเหลอรกษาผปวยจตเวชเดกและวยรนจากระบบการดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนกเปนปจจยทสาคญ สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนมการดแลสขภาพจตเฉพาะทางดานจตเวชเดกและวยรน มระบบดแลชวยเหลอทงผปวยและครอบคลมถงผดแลผปวยขณะทผปกครองพาเดกรบการตรวจประเมนแพทยกอาจจะประเมนถงจตใจและใหการชวยเหลอพอแมผปกครองดวย การชวยเหลอบรรเทาทกขดานจตใจชวยใหผดแลสวนใหญไดรบการเยยวยา ผดแลไดเรยนรถงการดแลผปวยจากทมสขภาพตงแตจดคดกรองรายบคคล โดยบคลากรทเปนพยาบาลจตเวชจะมการสอดแทรกคาแนะนาดวย และในยคปจจบนททกคนมการเขาถงสอออนไลน กจะชวยใหคนไดเขาถงขอมลอยางรวดเรว ขอมลตางๆ ดานสขภาพกายและจตใจชวยใหประชาชนไดเขาถงและสามารถประยกตใชในการดแลตนเองได ปจจยเหลานกอาจเปนสงทสงผลใหผดแลผปวยเดกและวยรนผอนคลายและไมมความตงเครยดในภาระการดแลผปวยจตเวชเดกและวยรน ผลการศกษาเรองความเครยดในกลมตวอยางรอยละ 26 มระดบความเครยดสงผดปกต ทงนอาจเนองจาก

เปนลกษณะของกลมตวอยางสวนมากรอยละ 67.0 คอผปกครองทดแลผปวยโรคสมาธสน กมลนทธ คลองด, พชรนทร นนทจนทร และ โสภณ แสงออน. (2559) ศกษาเรองปจจยความสมพนธระหวางปญหาพฤตกรรมของเดกสมาธสน โดยศกษาในกลมตวอยางเปนผดแลเดกสมาธสนซงเขารบบรการทคลนกจตเวชเดกและวยรน โรงพยาบาลสงกดกรมสขภาพจตแหงหนง จานวน 138 ผลการศกษาพบวาปญหาพฤตกรรมของเดกสมาธสน มความสมพนธทางบวกกบความเครยดในการดแลเดกในผดแลเดกสมาธสน อยางมนยสาคญทางสถต ประภาวด สภควนช (2545) ศกษาเกยวกบสขภาพจตและพฤตกรรมการดแลเดกออทสตกของผดแล พบวารอยละ 27 ของกลมตวอยางมแนวโนม

��


ทจะมความผดปกตทางจตเวช และจากการศกษาของ รงฤด วงศชม (2539) พบวา บดามารดาเดกออทสตก จะมความเครยดในระดบสง จากการศกษาดงกลาวขางตนผดแลผปวยจตเวชเดกในแตละโรคลวนมผลกระทบตอสขภาพจต ดงนนการศกษาครงนกพบวาในทานองเดยวกนวา ผดแลผปวยจตเวชเดกกยงมปญหาดานความเครยดทตองการการชวยเหลอเพอปองกนปญหาสขภาพจตตอไป

ดานภาวะซมเศรา การใชแบบวด 2 Q ซงมขอดคอ มความไวของการวดสงถงรอยละ97.3 ความนาจะเปนโรคซมเศรา (positive likelihood ratio) เทากบ 4.82 เทา (สวรรณา อรณพงคไพศาล และคณะ, 2009) จากการใชเครองมอดงกลาวนามาคดกรองภาวะซมเศราในกลมตวอยางผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนจานวน 185 คน พบวากลมตวอยางรอยละ27 มภาวะซมเศราและรอยละ 73 ไมพบภาวะซมเศรา ซงผลการศกษานตากวาการศกษาทผานมา ตวอยางเชน การศกษาภาวะซมเศราในมารดาเดกโรคสมาธสนโดยสวรรณ พทธศร, พชร พรรณนาพาณช, ธนตา ปานทงทอง และ มนส สงประสทธ (2549) กลมตวอยางจานวน 17 คน พบมภาวะซมเศรารอยละ 34.70 และการศกษาของ สถตย วงศสรประกต และสมพร สนตประสทธกล. (2555) ศกษาสถานการณของโรคซมเศรา พบวากลมตวอยางรอยละ 38.89 มอาการของโรคซมเศรา ในตางประเทศไดมการศกษาในผดแลหลกพบวาผดแลเดกโรคสมาธสนมปญหาสขภาพจตดานความเครยดตอพฤตกรรมกาวราวในเดกสมาธสนถงรอยละ 53.5 (Trangkasombat, 2008) หลายการศกษาทศกษาสขภาพจตของผดแลโรคเรอรงมกพบวา ผดแลมกมปญหาเรองความเครยดในการปรบตว วตกกงวลตอการเจบปวยทอาการขนๆ ลงๆ ความเครยดเปนระยะเวลานานกจะสงผล ใหเบอหนาย สนหวงตอการรกษาและเปนโรคซมเศรา ภาวะซมเศรามกพบในผทหยาราง แยกทาง หรออยคนเดยวโดยพบในผหญงมากกวา ผลกระทบทเกดขนจากภาวะซมเศราจะสงผลตอตวบคคล ครอบครว และสงคม ในเรองความรสก การดาเนนชวตประจาวน และเศรษฐกจ

จากการทบทวนงานวจยทเกยวของสขภาพจตของผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนพบวาจากการเจบปวยทเรมตงแตยงไมเขาสวยผใหญ สงผลกระทบตอเดกและสขภาพจตของผดแลดวย ซงการศกษาวจยครงนไดพจารณาวเคราะหในโรคทพบมากทสด (รอยละ67.0) ของกลมตวอยางคอกลมผดแลเดกโรคสมาธสนพบโรคซมเศรารอยละ29 ผลการศกษาภาวะซมเศราในผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนดงกลาวสะทอนถงสขภาพจตดานอารมณเศราทเกดขน และมแนวโนมถงความเสยงตอการเกดโรคซมเศราได ภาวะซมเศราเปนความรสกทผดแลรสกเบอหดห เศราหรอทอแทสนหวง อารมณเหลานนอกจากเกดไดในคนทวไปแลวจากการทบทวน การศกษาครงนในกรณทผลการประเมนสขภาพจตดานซมเศราไดคาตอบวามเพยงขอใดขอหนง ผวจยจะสนทนาประเมนความรนแรง และใหคาแนะนาโดยใชประสบการณสวนตวเกยวกบการใหคาปรกษาผปกครองผปวยจตเวชเดกและวยรนทเคยมประสบการณการทางานพยาบาลจตเวชเฉพาะทางการพยาบาลจตเวชเดกและวยรน แนะนาใหรบการตรวจประเมนจากแพทยซงมกลมตวอยางบางคนไดรบการดแลรกษาตอเนองอยแลว อยางไรกตามผทมภาวะซมเศรากถอวาเปนกลมเสยงและเปนปญหาดานสาธารณสขทสาคญ (World Health Organization : WHO , 2017) และภาวะซมเศราอาจนาไปสการฆาตวตายได (ดาราวรรณ ตะปนตา, 2556) อยางไรกตามผลการศกษาจากกลมตวอยางเปนภาพสะทอนใหผมสวนเกยวของความตระหนกการดแลสขภาพจตของผดแลทมจานวนไมนอยทตองทกขจากอาการโรคซมเศรา ทงนเพราะอารมณความรสกของผดแลมผลตอบทบาทการดแลเดกดวย เปนการปองกนปญหาสขภาพจตในผดแล ดานคณภาพชวต คณภาพชวตของกลมตวอยางรอยละ 45.7 มคณภาพชวตทด รอยละ43.6 มคณภาพชวตปานกลาง ในการศกษาครงนผวจยไดศกษาระดบคณภาพชวตจาแนกตามรายดาน 1) ดานรางกาย พบวาสวนใหญ (รอยละ 52.7) มคณภาพชวตดานรางกายในระดบปานกลาง 2) ดานจตใจ พบวาสวนใหญ (รอยละ 60.5.7) มคณภาพชวตดานจตใจในระดบด รองลงมารอยละ 37.8 มระดบคณภาพชวตดานจตใจในระดบปานกลาง 3) ดานสมพนธภาพทางสงคม พบวาสวนใหญ (รอยละ 64.3) มคณภาพชวตในระดบปานกลาง รองลงมารอยละ 28.6 มระดบคณภาพ

��


ชวตดานสมพนธภาพทางสงคมทด 4)ดานสงแวดลอม พบวาสวนใหญ (รอยละ 63.0) มคณภาพชวตดานสงแวดลอม ในระดบปานกลาง รองลงมารอยละ 34.2 มคณภาพชวตดานสงแวดลอมในระดบด สวฒน มหตนรนดรกลและคณะ

(2540) คณภาพชวต หมายถง ระดบการมชวตทด มความสขและพงพอใจในชวต ในดานรางกายจตใจ สงคม อารมณ และการดาเนนชวตของปจเจกบคคลในสงคม เปนการประสานการรบรของบคคลในดานรางกาย จตใจ ความสมพนธทางสงคม สงแวดลอม ภายใตวฒนธรรม คานยมและเปาหมายในชวตของ แตละคน เมอพจารณาผลการศกษาดานคณภาพชวตของกลมตวอยางจดไดวากลมผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนโดยรวมมคณภาพชวตทปกตและระดบทด แสดงวาบคคลเหลานมความสามารถในการรกษาสมดลของชวตได ผลการศกษานสะทอนวาการมหนาทในการดแลผปวยจตเวชเดกนนกลมตวอยางยงคงดาเนนชวตในสงคมไดตามปกตปรบตวไดดพอสมควร ซงถาพจารณาดานจดเดนของขอมลสวนบคคลของกลมตวอยางสวนใหญภาวะสขภาพรางกายแขงแรง ไมมโรคประจาตว (รอยละ72.4) เปนเพศหญง (71.9)มคสมรส (รอยละ68.6) ประกอบอาชพไดมรายไดตอเดอนเพยงพอ(รอยละ64.9) อยในวยแขงแรงชวงอาย 41-50 ป(รอยละ48.1) ถาพจารณาจดเดนนอกจากทกลาวมาแลว สงทเอออานวยคอ ระบบบรการดานสขภาพทครอบคลมทกชวงวย มความสะดวกรวดเรว ซงในปนเรมมการดาเนนงานตามแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาต(ป 2560 - 2564)ฉบบท 12 เนนการดแลสองประเดนหลกคอ การดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนโดยตรงและประเดนทสองคอ การดแลจตใจผดแลเพอลดผลกระทบของพอแม/ผดแล สงเสรมใหมการจดตงคลนกผดแลดวย ซงไดมการจดคลนกดงกลาวในแผนกจตเวชเดกและวยรน เชน สถาบนพฒนาการเดกภาคเหนอ จงหวดเชยงใหม ผศกษาวจยไดวเคราะหปจจยอนทเกยวของกบคณภาพชวตดานสวนบคคลและดานสขภาพจตพบวาคณภาพชวตของกลมตวอยางรอยละ 45.7 มคณภาพชวตทด รอยละ43.6 มคณภาพชวตปานกลาง และสรปไดวาปจจยอนทเกยวของกบคณภาพชวตดานโรคประจาตวทางดานรางกายของผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรน มความสมพนธทางบวกกบคณภาพชวต (p < 0.05, rs = .166) โรคประจาตวดานรางกายของกลมตวอยางจานวน 185 คน สวนใหญรอยละ72 ไมมโรคประจาตวดานรางกาย และรอยละ 27.6 มโรคประจาตว เชน ความดนโลหตสง เบาหวาน ไขมนสง เปนตน รวมทงในการศกษาครงนพบปจจยสวนบคคลทเกยวของนอยมากและพบความสมพนธในระดบทตาแทบทกตว ทงนอาจเปนเพราะขอมลทไดมาอาจไมเพยงพอในการวเคราะห

ขอเสนอแนะ 1. การศกษาครงนพบวาผดแลผปวยจตเวชเดกและวยรนมความเครยดโดยทวไป ระดบปกต เปนสวนใหญ จงควรมการศกษาถงปจจยของความเครยดการจดการความเครยดของผดแล และควรมการศกษาความเกยวของระหวางความเครยดกบระดบอาการของผปวยจตเวชเดกและวยรนดวย 2. การศกษาสขภาพจตดานซมเศราไดขอมลคนพบวามผทมปญหาสขภาพจตทมภาวะซมเศรา รอยละ27 ควรมการศกษาหาปจจย ระดบความรนแรง และวางแผนการดแลปองกนปญหาสขภาพจตในกลมเสยงกลมน ตดตาม เฝาระวงตอไป 3. ควรมการศกษาปจจยทเกยวของเพมเตมในกลมตวอยางทมขนาดใหญขนและเฉพาะเจาะจงในโรคจตเวชเดกทพบบอยๆเพอนาขอมลทไดมาอางองวางแผนชวยเหลอปองกนปญหาสขภาพจตในผดแลตอไป

��


บรรณานกรม กรมสขภาพจต. (2560). แผนยทธศาสตรกรมสขภาพจตในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบ ท 12

(พ.ศ. 2560 – 2564). สบคนเมอ 16 สงหาคม 2560, http://w.w.w.dmp.go.th กมลนทธ คลองด, พชรนทร นนทจนทร และโสภณ แสงออน. (2560). ปจจยความสมพนธระหวางปญหา

พฤตกรรมของเดกสมาธสน วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย, 62 (3) : 233-246 งานเวชระเบยน. (2560). รายงานประจาป ปงบประมาณ 2560. สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราช นครนทร

กรงเทพฯ. จราวรรณ พมศรอนทร. (2545). การศกษาระดบความเครยดและพฤตกรรมการปรบความเครยด ของมารดาทม

บตรออทสตก. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต, บณฑตวทยาลย,มหาวทยาลยเชยงใหม. ดาราวรรณ ตะปนตา. (2556). ภาวะซมเศรา:การบาบดและใหการปรกษาโดยการปรบความคดและ พฤตกรรม.

เชยงใหม ; วนดาการพมพ. นนทชา สงวนกลชย. (2556). ความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมในครอบครวดานสมพนธภาพ พฤตกรรมการเปน

พอ แม ภาวะซมเศราของแมและภาวะตดสราของพอ กบปญหาพฤตกรรมในเดกสมาธสนภาคกลางตอนบน. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาการพยาบาลสขภาพจตและจตเวช , บณฑตวทยาลย, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประภาวด สภควนช. (2542). สขภาพจตและพฤตกรรมการดแลเดกออทสตกของผดแล วทยานพนธมหาบณฑต. พยาบาลศาสตร (สขภาพจตและการพยาบาลจตเวชศาสตร), บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล.

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12.(2559) สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและ สงคม แหงชาต.

พลศรา องศสงห และ ศรไชย หงสสงวนศร. (2558). โรคสมาธสน. ใน : มาโนช หลอตระกล ปราโมทย สคนชย บรรณาธการ. จตเวชศาสตรรามาธบด พมพครงท4 กรงเทพ: ภาควชาจตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตรรามาธบด มหาวทยาลยมหดล.

เพญแข ลมศลา. (2549). หนงสอเดกพเศษ พมพทโรงพมพกรงเทพ กรงเทพ. ภทราภรณ ทงปนคา และคณงนจ ไชยลงกาณ. (2546). อปสรรคและความตองการการชวยเหลอในการ ดแลเดก

ออ ทสต ก ( ออน ไลน ) . ส บค น เม อ 11ต ล าคม 2561 จาก https://opac.psu.ac.th/BibDetail. aspx?bibno=346549.

มาโนช หลอตระกล และปราโมทย สคนชย (บรรณาธการ). (2558). จตเวชศาสตร รามาธบด ฉบบเรยบเรยงครงท 4 กรงเทพวงศกมลโปรดกชน จากด.

ศรไชย หงสสงวนศร, คมสนต เกยรตรงเรอง. (2558) โรคสมาธสน. ใน : มาโนช หลอตระกล ปราโมทย สคนชย บรรณาธการ. จตเวชศาสตรรามาธบด พมพครงท4 กรงเทพ : ภาควชาจตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตรรามาธบด มหาวทยาลยมหดล.

สภาวด ชมจตต, รจราภรณ เชยวชาญ, อจฉรย สวรรณกล, สภาพร นาคนาวา และเสาวลกษณ ชานาญนาวา. (2544). “ปญหาของพอแมในการดแลเดกออทสตกขณะอยบาน” การประชมวชาการสขภาพจต ป2544: ความสขทพอเพยง. กรงเทพฯ.

สมภพ เรองตระกล .(2551) ตาราจตเวชเดกและวยรน. กรงเทพ. สวรรณ พทธศร. โรคสมาธสน. (2558). โรคสมาธสน ใน มาโนช หลอตระกล ปราโมทย สคนชย (บรรณาธการ).

จตเวช ศาสตรรามาธบด พมพครงท2 กรงเทพ: ภาควชาจตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตรรามาธบด มหาวทยาลยมหดล.

�


สวฒน มหตนรนดรกล และคณะ. (2540). เปรยบเทยบแบบวดคณภาพชวตขององคการอนามยโลกทก 100 ตวชวด และ 26 ตวชวด , โรงพยาบาลสวนปรง จงหวดเชยงใหม.

สถตย วงศสรประกต และสมพร สนตประสทธกล. (2555). สถานการณโรคซมเศราในกลมเสยงโดยการคดกรอง ในเขตอาเภอเมอง จงหวดเชยราย วารสารสภาการพยาบาล 27(3), 91-105.

สวรรณ พทธศร, พชร พรรณนาพาณช, ธนตา ปานทงทอง, มนส สงประสทธ. (2549). ภาวะซมเศราในมารดา ของเดกสมาธสน. วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย, 51 (3) , 213-223.

อรทย ทองเพชร. (2545). ภาระการดแลของมารดาเดกออทสตก. การคนควาอสระพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสขภาพจตและการพยาบาลจตเวช, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม

อชยา เขอนมน. (2545). สขภาพจตและความสามารถในการดแลเดกออทสตก . การคนควาอสระพยาบาล ศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสขภาพจตและการพยาบาลจตเวช, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

อภชย มงคล และคณะ. (2544). การศกษาดชนชวดสขภาพจตคนไทย(ระดบบคคล).ขอนแกน: คลงนานาวทยา Harpin VA. (2005). The effect of ADHD on the life of an individual, their family, and community

from preschool to adult life. Arch Dis Child, 90 (Suppl 1), i2 – 7. Pliszka ,S.R. (2000). Patterns of Psychiatric Comorbidity with Attention Deficit/ Hyperactivity

Disorder. Child Adolescent Psychiatric Clinic, 9(1):520-540. Trangkasombat,U. (2008) Clinical Characteristic of ADHD in Thai Children. Journal Medical

Association Thailand, 91(12):1894-1898. The WHO Group. (1995). The World Health Organization quality of life assessment (WHOQOL),

Position paper from the World Health Organization. Social Science and Medicine, 41: 1403-9. Theule j, Wiener J, Tannock R, Jenkins JM. (2012). Parenting Stress in Families of Children with

ADHD: A Meta- Analysis. Journal of Emotional and Behavioral Disorder, 21:3-17.

�


การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน ตาบลบานยาง อาเภอเมอง จงหวดบรรมย

PEOPLE PARTICIPATION IN COMMUNITY DEVELOPMENT OF BANYANG

SUB-DISTRICT, MUANG DISTRICT, BURIRAM PROVINCE

ผวจย ดร. ปณณทต บนขนทด คณะพยาบาลศาสตร บรรมย มหาวทยาลยเวสเทรน อญชลพร ผองบรษ ผอานวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลบานยาง สรศกด สมบรณรมย

เกรกทศน นวลใยสวรรค อทย ชยกตตพร

องคการบรหารสวนตาบลบานยาง อาเภอเมอง จงหวดบรรมย

บทคดยอ การศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน ตาบลบานยาง อาเภอเมอง จงหวดบรรมย

มวตถประสงคเพอ ศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน และ เพอเปรยบเทยบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน ตาบลบานยาง อาเภอเมอง จงหวดบรรมย จาแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ โดยเกบขอมลจากประชาชนตาบลบานยาง อาเภอเมอง จงหวดบรรมย กลมตวอยาง 375 คน โดยการคานวณจากตารางสาเรจรปเครจซ และมอรแกน ทดสอบสมมตฐานโดยใชสถต t-test เปรยบเทยบความแตกตาง ระหวางตวแปรอสระทม 2 กลม และใชสถต One-way-ANOVA เพอเปรยบเทยบความแตกตางระหวางตวแปรอสระทม 3 กลมขน และใช LSD (Least significant difference test) ทดสอบความแตกตางรายค หากพบวา มความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

ผลการวจยพบวา การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน ตาบลบานยาง อาเภอเมอง จงหวดบรรมย โดยภาพรวมอยในระดบมาก โดยดานการมสวนรวมในการรบผลประโยชน มสวนรวมในระดบมากเปนอนดบแรก รองลงมาดานการมสวนรวมในการตดสนใจ มสวนรวมในระดบมาก ดานการมสวนรวมในการดาเนนงาน มสวนรวมในระดบมาก และดานการมสวนรวมในการประเมนผล มสวนรวมอยในระดบนอย ผลการทดสอบสมมตฐานพบวา ประชาชนทมเพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน ตาบลบานยาง อาเภอเมอง จงหวดบรรมย แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตท .05 ขอเสนอแนะคอ ควรกาหนดนโยบายดานการมสวนรวมในการประเมนผล กระตนใหประชาชน มสวนตดตามผลการดาเนนงานของการพฒนาในชมชน และกาหนดนโยบายดานการมสวนรวมใน การดาเนนงาน ในการพฒนาชมชนเพอใหประชาชนไดมโอกาสออกมามสวนรวม

คาสาคญ : การมสวนรวม, การพฒนาชมชน

Abstract

The purpose of this study are; First, it aimed to examinine the level of people participation in community development of Banyang subdistrict, muang district, Buriram Province. Also, this study attempt to compare the level of the public participation in community development as classified by the sample’s gender, age, education level, and occupation. The instrument used to collect the data were questionnaires asking 375 residents of Banyang subdistrict, muang district, Buriram Province. The research sampling by Krejcie & Morgan formula. The research hypotheses were test in order to compare the differences of independent

��


variables with more than three groups. Finally, Least Significant Difference test (LSD) was employed to test the differences between pairs if found with the pre-set significant level of .05.

The results of the study revealed that the level of people participation in community development of Banyang subdistrict, muang district, Buriram Province was found at a high level. Specifically, when considering each aspect in relation to the participation as benefits was rated at a high level, followed by the aspects rated by the samples as a high level, including the aspect of decision-making, and cooperation, respectively. These were followed by the aspect of evaluation, which was rated at a low level by the samples. Based on the results from the tests of hypotheses, it was shown that there were statistically significant differences in the level of participation in community development of Banyang subdistrict, muang district, Buriram Province among the samples with different gender, age, education level, and occupation at a significant level of .05. Suggestion is should formulate policies for participation in evaluation. Encourage people to follow the progress of community development. The policy of participation in the operation. In the community development, the people have the opportunity to participate.

Keyword : Participation, Community development

บทนา บทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2554 ไดเปดโอกาสใหประชาชน มสทธเสรภาพ

และสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนคนไทยโดยบญญตให “รฐตองสงเสรมและสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการกาหนดนโยบาย การตดสนใจทางการเมองการวางแผนพฒนาทางเศรษฐกจ และสงคม การจดทาบรการสาธารณะ และการตรวจสอบการใชอานาจรฐทกระดบ ดงนน จงเปนหนาทอนสาคญของภาครฐ ในการกระตน สงเสรม สนบสนนใหประชาชนเขามามสวนรวมในการบรหารการพฒนาประเทศ ตงแตระดบหมบาน ชมชน จนถงในระดบชาต และรฐตองสงเสรม สนบสนน การดาเนนการตามแนวนโยบายดานการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาโดย 1) สงเสรมใหประชาชน มสวนรวมในการกาหนดนโยบาย และวางแผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคม ทงในระดบชาต และระดบทองถน 2) สงเสรมและสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการตดสนใจทางการเมอง การ วางแผนพฒนาทางเศรษฐกจ และสงคม รวมทง การจดทาบรการสาธารณะ 3) สงเสรมและสนบสนนการ มสวนรวมของประชาชน ในการตรวจสอบการใชอานาจรฐทกระดบในรปแบบองคกรทางวชาชพหรอตามสาขาอาชพทหลากหลายหรอรปแบบอน 4) สงเสรมใหประชาชนมความเขมแขงในทางการเมอง และจดใหมกฎหมายจดตงกองทนพฒนาการเมองภาคพลเมองเพอชวยเหลอการดาเนนกจกรรมสาธารณะของชมชน รวมทง สนบสนนการดาเนนการของกลมประชาชนทรวมตวกนในลกษณะเครอขายทกรปแบบใหสามารถแสดงความคดเหน และเสนอความตองการของชมชนในพนท และ 5) สงเสรม และใหการศกษาแกประชาชนเกยวกบการพฒนาการเมอง และการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข รวมทง สงเสรมใหประชาชนไดใชสทธเลอกตงโดยสจรต และเทยงธรรม การมสวนรวม ของประชาชนตามมาตรานตองคานงถงสดสวนของหญง และชายทใกลเคยงกน (วษณ หยกจนดา, 2557)

การมสวนรวมเปนสงสาคญสาหรบการดาเนนชวตมนษยบนโลกใบน เพราะมนษยอยรวมกนเปนสงคมตางพงพาอาศยกน และตางตองมบทบาทภาระหนาทตองรบผดชอบตามวาระโอกาสทมาถง บทบาทหนาททไดรบจากการยอมรบ บทบาททสรางขนดวยตนเองเชน การรบหนาทเปนพอแมเปนหวหนาครอบครวเปนผใหญบาน ผนาหมบาน ประชาชนในหมบาน ความสาคญของบทบาทหนาทการงานตองมกฎระเบยบ และองคการทมนคงคอยชวยรบนโยบายใหสอดคลองกบกฎหมายของบานเมอง

��


ในปจจบนรฐบาลตางใหความสาคญกบการมสวนรวมของประชาชนเปนอยางมาก โดยใหความสาคญกบการมสวนรวมของประชาชนในทกขนตอนการพฒนา เรมตงแตการมสวนรวมในการ คนปญหา การมสวนรวมในการวางแผน การมสวนรวมในการดาเนนงาน การมสวนรวมในการตรวจสอบ และตดตามผล และการมสวนรวมในการรบผลประโยชน ฯลฯ ซงการมสวนรวมของประชาชนกาลงเปนกระแสทไดรบความสนใจจากหนวยงาน และองคกรตางๆ ทงภาครฐ และภาคเอกชน ทผานมาพบวา อปสรรค และปญหาของประชาชนในทองถน ตามหลกการกระจายอานาจทสาคญประการหนงกคอ ประชาชนขาดความสนใจหรอขาดการมสวนรวมทางการเมอง รฐบาลจงมแนวนโยบายทเปนปจจยทเปนสงจงใจใหประชาชนในทองถนหรอชมชนเขามามสวนรวมในการบรหารจดการชมชนในลกษณะรวมคด รวมทา รวมรบผดชอบ นาไปสการพฒนาทตรงเปาหมาย เกดความชอบธรรม อนนามาซงประโยชนแก ประชาชนอยางแทจรง นอกจากน ยงถอไดวา เปนการเรมตนใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในกจกรรมทางการพฒนาทองถน และชมชนทสาคญอกดวย (พระมหาประกาศต สรเมโธ ฐตปสทธกร, 2556)

ชมชนตาบลบานยาง อาเภอเมอง จงหวดบรรมย เปนชมชนทเกดความเปลยนแปลง และไดรบการพฒนาไปอยางรวดเรว ทงทางดานการคมนาคม เศรษฐกจ การเมอง เพราะตงอยตดกบเขตชมชนเมองคอ เทศบาลเมองบรรมย เดมเปนชมชนเกษตรกรรม ทาไร ทานา ทาสวน คนในชมชนอยแบบตางพงพากนและกน เมอความเจรญดานการคมนาคมหรอทางเศรษฐกจ เชน มหางสรรสนคา มหมบานจดสรรเกดขนในชมชนหรอบรเวณใกลเคยง กอใหเกดความเปลยนแปลง อนสงผลกระทบในดานตางๆ แกชมชนทง ดานเศรษฐกจ การเมอง วฒนธรรมประเพณ การดารงชวต การประกอบอาชพทเปลยนแปลงไป ประชาชนบางสวนเลกทาการเกษตร หนมาเปนลกจางพนกงาน เปนลกจางบรษทเอกชน พนกงานโรงงาน เปนธรรมดาวา เมอเกดการเปลยนแปลงกยอมมปญหาเกดขนตามมา ไมวาจะเปนปญหาดานเศรษฐกจ ปญหาดานสงคม การเมอง ปญหาดานสงแวดลอม เชน ปญหาขยะ และปญหาอนๆ อกมากมาย ซงปญหาเหลาน ลวนแลวแตมผลกระทบในการดารงชวตของคนในชมชนตาบลบานยาง อาเภอเมอง จงหวดบรรมย ทงสน

ผวจยจงสนใจจะศกษาวา ประชาชนในชมชนตาบลบานยาง อาเภอเมอง จงหวดบรรมย มระดบการมสวนรวมในการพฒนาชมชนของตนในดานตางๆ คอ 1) ดานการมสวนรวมในการตดสนใจ (Decision making) 2) ดานการมสวนรวมในการดาเนนงาน (Implementation) 3) ดานการมสวนรวมในการรบผลประโยชน (Benefits) และ 4) ดานการมสวนรวมในการประเมนผล (Evaluation) โดยภาพรวม และในแตละดานเปนอยางไรบาง ผนาชมชน ผบรหารชมชน และพยาบาลชมชน ไดเปดโอกาสใหประชาชนในชมชนเขามามสวนรวมในการพฒนาชมชนตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงอยางไรบาง อกทง มผลจากการนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการพฒนาชมชนทาใหเกดผลการพฒนาชมชนในดานใดบางและมปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะใด เพอปรบปรง และเพมประสทธภาพในการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาหมบาน และชมชนเพอความ “อยเยน เปนสข” ของประชาชนในชมชนอยางยงยนตอไป

วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน ตาบลบานยาง อาเภอเมอง จงหวดบรรมย

2. เพอเปรยบเทยบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน ตาบลบานยาง อาเภอเมอง จงหวดบรรมย จาแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ

��


วธดาเนนการวจย การวจยนเปนการวจยเชงปรมาณ (Quantitative research) ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากร (Population) ประชาชนทมรายชอในทะเบยนสามะโนครวประชากรพกอาศย อยในชมชน ตาบลบานยาง อาเภอเมอง จงหวดบรรมย จานวน 13,152 คน (สานกงานสถตปกครองจงหวดบรรมย, 2560) กลมตวอยาง (Sample) จากจานวนประชาชนทมรายชอในทะเบยนสามะโนครวประชากร พกอาศยอยในชมชน ตาบลบานยาง อาเภอเมอง จงหวดบรรมย จานวน 13,152 คน ผวจยไดกาหนดขนาดกลมตวอยางของกลมประชากร ดวยการคานวณจากตารางสาเรจรปเครจซ และมอรแกน (Krejcie & Morgan, 1970) ทระดบความเชอมน 95 % ไดขนาดกลมตวอยางจานวน 375 คน (กลยา วานชยบญชา, 2552) โดยใชการสมตวอยางผสงอายแบบหลายขนตอน (Multiple Random Sampling) คอ ทาการสมตวอยางแบบชนภม โดยจาแนกตามรายหมบาน และสมตวอยางประชากรจากหมบาน ดวยวธการจบฉลากไดครบตามจานวน

ชวงเวลาในการเกบขอมลระหวางเดอนตลาคม พ.ศ. 2560 ถงเดอนมกราคม พ.ศ. 2561 เครองมอทใชในการวจย แบงแบบสอบถามออกเปน 2 ตอน ซงเปนแบบสมภาษณทผวจยพฒนามาจากงานวจยทเกยวของ ดงน

ตอนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ประกอบดวยคาถาม 4 ขอ โดยสอบถาม เพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ โดยเปนแบบปลายปด (Close ended question) ใหเลอกตอบในชองทกาหนด

ตอนท 2 แบบสอบถามการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน ไดแก การมสวนรวมในการตดสนใจ การมสวนรวมในการดาเนนงาน การมสวนรวมในการรบผลประโยชน และการมสวนรวมในการประเมนผล โดยแตละคาถามจะมระดบการมสวนรวม 4 ระดบ ไดแก มสวนรวมมากทสด มสวนรวมมากมสวนรวมนอย และมสวนรวมนอยทสด

คณะผวจยไดสราง และพฒนาเครองมอทใชในวจยจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบการ มสวนรวมของประชาชน ในการตรวจสอบคณภาพของเครองมอวจย มการหาความตรงตามเนอหา (Content validity) ของแบบสอบถาม โดยใชผทรงคณวฒจานวน 3 ทาน ตรวจสอบความถกตองของภาษาและความครอบคลมของเนอหาใหตรงตามวตถประสงคการศกษา และมการหาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถาม โดยการทดลองใช (Try-out) กบประชากรทมความคลายคลงกบผเขารวมศกษา จานวน30 ราย และนามาคานวณหาคาความเทยงของแบบสอบถาม โดยหาคาสมประสทธอลฟาของครอนบาค(Cronbrach’s alpha coeffcient) ได 0.92 การวเคราะหขอมลและสถตทใช การวเคราะหขอมลสาหรบการวจยครงน แบงการวเคราะหออกเปน 3 ขนตอน โดยใชวธการประมวลผลทางสถตดวยคอมพวเตอร 1. วเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย อาชพ และระดบการศกษา สถตทใชคอ สถตเชงพรรณนา ไดแก คาความถ และรอยละ 2. วเคราะหขอมลการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน สถตทใชคอ สถต เชงพรรณนา ไดแก รอยละ คาความถ คาเฉลย ( x ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) 3. ทดสอบสมมตฐานโดยใชสถตเชงอนมานทดสอบความแตกตางระหวางตวแปรอสระกบตวแปรตาม โดยใชสถต t-test สาหรบเปรยบเทยบความแตกตางระหวางตวแปรอสระ 2 กลม และ ใชสถต One-way ANOVA สาหรบเปรยบเทยบความแตกตางระหวางตวแปรอสระทม 3 กลมขนไป และหากพบวา มความแตกตางอยางมนยสาคญทระดบนยสาคญ 0.05 จะทาการทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการทดสอบของ LSD (Least significant difference test)

��


ผลการวจย การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน โดยภาพรวม พบวา ประชาชนมสวนรวมในการพฒนาชมชนอนดบแรกคอ ดานการมสวนรวมในการรบผลประโยชน การมสวนรวมอยในระดบมากรองลงมาคอ ดานการมสวนรวมในการตดสนใจ การมสวนรวมอยในระดบมาก ดานการมสวนรวมในการดาเนนงาน การมสวนรวมอยในระดบมาก และดานการมสวนรวมในการประเมนผล การมสวนรวมอยในระดบนอย ตามลาดบ

การมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาชมชน

x SD แปลความ

1. ดานการมสวนรวมในการตดสนใจ 2.67 .92 มาก 2. ดานการมสวนรวมในการดาเนนงาน 2.61 .90 มาก 3. ดานการมสวนรวมในการรบผลประโยชน 2.88 .90 มาก 4. ดานการมสวนรวมในการประเมนผล 2.47 .93 นอย

ภาพรวม 2.65 .91 มาก การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน ดานการมสวนรวมในการตดสนใจ พบวา ประชาชนมสวนรวมของในการพฒนาชมชนอนดบแรกในเรอง มสวนรวมประชมเพอนาเสนอเรองตางๆ ทมความจาเปนในการพฒนาชมชน โดยมการมสวนรวมอยในระดบมาก รองลงมาเรอง มสวนรวมในการตดสนใจวางแผนขนตอนการดาเนนงานของกจกรรมพฒนาชมชน การมสวนรวมอยในระดบมาก และเรองมสวนรวมกาหนดแหลงของทรพยากรทจะใชในกจกรรมโครงการพฒนาชมชน การมสวนรวมอยในระดบนอย ตามลาดบ

มสวนรวมในการตดสนใจ

ระดบการมสวนรวม

x

SD

แปลความ

มากทสด

มาก นอย นอยทสด

1. มสวนรวมประชมเพอนาเสนอเรองตาง ๆ ทมความจาเปนในการพฒนาชมชน

17.38 38.52 32.91 11.19 2.72 .93 มาก

2. มสวนรวมในการตดสนใจวางแผนขนตอนการดาเนนงานของกจกรรมพฒนาชมชน

22.14 28.79 37.82 11.25 2.62 .95 มาก

3 . ม ส ว น ร ว ม ก า หน ด แ หล ง ข อ งทรพยากรทจะใชในกจกรรมโครงการพฒนาชมชน

17.65 35.45 35.25 11.65 2.49 .89 นอย

ภาพรวม 2.67 .92 มาก

การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน ดานการมสวนรวมในการดาเนนงาน พบวา ประชาชนมสวนรวมของในการพฒนาชมชน อนดบแรก ในเรองมสวนรวมออกแรงในการทากจกรรมหรอโครงการเพอพฒนาในชมชน โดยมการมสวนรวมอยในระดบมาก รองลงมาเรอง การมสวนรวมออกแรงในการทากจกรรมเพอพฒนาในชมชนการมสวนรวมอยในระดบมาก และเรองการมสวนรวมสนบสนนทรพยสนเงนทองเพอทากจกรรมพฒนาชมชน การมสวนรวมอยในระดบนอย ตามลาดบ

��


มสวนรวมในการดาเนนงาน


x SD แปลความ มากทสด


1. มสวนรวมออกแรงในการทากจกรรม หรอโครงการเพอพฒนาในชมชน

24.25 35.69 28.85 11.21 2.74 .93 มาก

2. มสวนรวมสนบสนนทรพยสน เงนทองเพอทากจกรรมพฒนาชมชน

14.38 33.76 37.20 14.66 2.49 .89 นอย

3. มสวนรวมออกแรงในการทากจกรรมเพอพฒนาในชมชน

14.39 45.86 25.06 14.69 2.61 .88 มาก

ภาพรวม 2.61 .90 มาก การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน ดานการมสวนรวมในการรบผลประโยชน พบวา ประชาชนมสวนรวมของในการพฒนาชมชน อนดบแรก ในเรองการมสวนรวม รบผลประโยชนจากกจกรรมพฒนาทเกดขนในชมชน การมสวนรวมอยในระดบมาก รองลงมาเรอง การไดรบการพฒนาศกยภาพของตนเอง จากการรวมทากจกรรมพฒนาชมชน การมสวนรวมอยในระดบมาก ตามลาดบ

มสวนรวมในการรบผลประโยชน




1 . มส วนร วมร บผลประ โยชน จากกจกรรมพฒนาทเกดขนในชมชน

21.61 41.74 26.71 9.94 2.95 .93 มาก

2. ไดรบการพฒนาศกยภาพของตนเอง จากการรวมทากจกรรมพฒนาชมชน

14.31 48.37 34.88 8.94 2.81 .87 มาก

ภาพรวม 2.88 .90 มาก การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน ดานการมสวนรวมในการประเมนผล พบวา ประชาชนมสวนรวมของในการพฒนาชมชน อนดบแรก ในเรองการมสวนรวมสงเกตการณการทางานของ ผรบจางภายนอกทมาทางานพฒนาในชมชน การมสวนรวมอยในระดบนอย รองลงมาเรอง การมสวนตดตามผลการดาเนนงานของการพฒนาในชมชน การมสวนรวมอยในระดบนอย ตามลาดบ

��


มสวนรวมในการประเมนผล




1. มสวนรวมสงเกตการณการทางาน ของผรบจางภายนอกทมาทางานพฒนา ในชมชน

12.29 36.47 28.60 22.64 2.49 .96 นอย

2. มสวนตดตามผลการดาเนนงานของ การพฒนาในชมชน

15.11 28.99 32.21 23.69 2.46 .91 นอย

ภาพรวม 2.47 .93 นอย การเปรยบเทยบเพศกบการมสวนรวมในการพฒนาชมชน พบวา คา Sig. = .018 แสดงวา ประชาชนทมเพศตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

เพศ จานวนคน x SD t Sig.

ชาย 159 2.56 .97 -2.21 .018* หญง 218 2.76 .86

การทดสอบความแตกตางระหวางคาเฉลยเปนรายค ดวยวธการทดสอบ LSD พบวา ประชาชนทมอายตางกน มการมสวนรวมในการพฒนาชมชนแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ไดแกประชาชนทมอายตากวา 20 ป มการมสวนรวมในการพฒนาชมชนนอยกวาประชาชนทมอาย 51 ปขนไป,ประชาชนทมอาย 20 ปขนไป-30 ป มการมสวนรวมในการพฒนาชมชนนอยกวาประชาชนทมอาย 51 ป ขนไป และประชาชนทมอาย 31 ปขนไป-40 ป มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน นอยกวาประชาชนทมอาย 51 ปขนไป

อาย x ตากวา 20

ป

20 ป ขนไป - 30 ป

31 ป ขนไป - 40 ป

41 ป ขนไป - 50 ป

51 ปขนไป

ตากวา 20 ป 2.48 - -.51* 20 ปขนไป-30 ป 2.43 - -.56* 31 ปขนไป-40 ป 2.61 - -.48* 41 ปขนไป-50 ป 2.73 -

51 ปขนไป 2.99 - การทดสอบความแตกตางระหวางคาเฉลยเปนรายค ดวยวธการทดสอบ LSD พบวา ประชาชนทมระดบการศกษาตางกน มการมสวนรวมในการพฒนาชมชนแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ไดแก ประชาชนทมการศกษาระดบประถมศกษา มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน นอยกวา ประชาชนทมการศกษาระดบสงกวาปรญญาตร, ประชาชนทมการศกษาระดบมธยมศกษา มการมสวนรวมในการพฒนาชมชนนอยกวา ประชาชนทมการศกษาระดบสงกวาปรญญาตร และประชาชนทมการศกษาระดบปรญญาตร มการมสวนรวมในการพฒนาชมชนนอยกวา ประชาชนทมการศกษาระดบสงกวา ปรญญาตร

��


การศกษา x ประถมศกษา มธยมศกษา ปรญญาตร สงกวา

ปรญญาตร ประถมศกษา 2.71 - -.59* มธยมศกษา 2.57 - -.62* ปรญญาตร 2.60 - -.46*

สงกวาปรญญาตร 3.02 - การทดสอบความแตกตางระหวางคาเฉลยเปนรายค ดวยวธการทดสอบ LSD พบวา ประชาชนทมอาชพตางกน มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ไดแกประชาชนทมอาชพขาราชการ/ รฐวสาหกจ มการมสวนรวมในการพฒนาชมชนมากกวา ประชาชนทมอาชพพนกงานบรษทเอกชน, ประชาชนทมอาชพขาราชการ/ รฐวสาหกจ มการมสวนรวมในการพฒนาชมชนมากกวา ประชาชนทมอาชพประกอบธรกจสวนตว, ประชาชนทมอาชพขาราชการ/ รฐวสาหกจ มการมสวนรวมในการพฒนาชมชนมากกวา ประชาชนทมอาชพรบจาง, ประชาชนทมอาชพขาราชการ/ รฐวสาหกจ มการมสวนรวมในการพฒนาชมชนมากกวา ประชาชนทมอาชพคาขาย และประชาชนทมอาชพขาราชการ/ รฐวสาหกจมการมสวนรวมในการพฒนาชมชนมากกวาประชาชนทมอาชพเกษตรกร/ ทาสวน/ ทาไร/ ทานา

อาชพ x ขาราชการ/ รฐวสาหกจ

พนกงาน บรษท เอกชน

ประกอบ ธรกจ

สวนตว รบจาง คาขาย

เกษตรกร/ ทาสวน/

ทาไร/ ทานา ขาราชการ/ รฐวสาหกจ

2.96 - .57* .47* .64* .50* .51*

พนกงาน บรษทเอกชน

2.59 -

ประกอบธรกจ สวนตว

2.69 -

รบจาง 2.73 - คาขาย 2.65 - เกษตรกร/ ทาสวน/ ทาไร/ทานา

2.56 -

��


อภปรายผลการวจย 1. ผลการศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน พบวาโดยภาพรวมระดบของการมสวนรวม

ของประชาชนในการพฒนาชมชน อยในระดบมาก สอดคลองกบงานวจยของ กมล เขมนาจตร (2557) พบวา ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชน ในภาพรวมอยในระดบมาก และสอดคลองกบงานวจยของ จรพงษ บารงพนธ (2558) พบวา ผนาชมชนมสวนรวมในการรบรปญหาในระดบมาก และสอดคลองกบงานวจยของ สมคด ศรสงห (2558) พบวา ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนากจกรรม โดยภาพรวมอยในระดบมาก ซงอาจกลาวไดวา ในทกโครงการของการพฒนาชมชนนน ประชาชนทอยในชมชนทกคนยอมมสวนไดรบผลประโยชน ไมวาจะโดยทางตรงหรอทางออม ซงโครงการทกโครงการพฒนานน ยอมสงผลใหชวตความเปนของประชาชนดขนดวย จงทาใหระดบการประเมนผลการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชนออกมาในระดบมาก ผวจยอภปรายเปนรายดานได ดงน 1.1 ดานการมสวนรวมในการตดสนใจ การมสวนรวมในระดบมาก ซงอาจกลาวไดวาการมสวนรวมในการตดสนใจมระดบอยในระดบมาก เนองจากประชาชนไดมสวนรวมประชมเพอนาเสนอเรองตางๆ ทมความจาเปนในการพฒนา มสวนในการตดสนใจวางแผนขนตอนการดาเนนงานของกจกรรม และ มสวนรวมกาหนดแหลงของทรพยากรทจะใชในกจกรรมโครงการพฒนาชมชน 1.2 ดานการมสวนรวมในการดาเนนงาน การมสวนรวมในระดบมาก ซงอาจกลาวไดวาการมสวนรวมในการดาเนนงานมระดบอยในระดบมาก เนองจากประชาชนมสวนรวมออกแรงในการทากจกรรมหรอโครงการเพอพฒนามสวนรวม สนบสนนทรพยสนเงนทองเพอใชในการทากจกรรม และมสวนรวมสนบสนนวสด อปกรณ เพอใชในการทากจกรรมพฒนาชมชน 1.3 ดานการมสวนรวมในการรบผลประโยชน การมสวนรวมในระดบมาก ซงอาจกลาวไดวา การมสวนรวมในการรบผลประโยชน มระดบอยในระดบมากเนองจาก ประชาชนมสวนรวมรบผลประโยชนจากกจกรรมโครงการพฒนาตางๆ ทเกดขนในชมชน และไดรบการพฒนาศกยภาพของตนเอง จากการรวมทากจกรรมโครงการพฒนา 1.4 ดานการมสวนรวมในการประเมนผล การมสวนรวมในระดบนอย ซงอาจกลาวไดวาการมสวนรวมในการประเมนผลมระดบอยในระดบนอย เนองจากประชาชนยงไมมสวนรวมสงเกตการณ การทางานของผรบจางภายนอกทมาทางานพฒนาในชมชน และยงไมคอยไดมสวนตดตามผลการดาเนนงานของโครงการทเกยวกบการพฒนาตางๆ ในชมชน

2. การเปรยบเทยบระดบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน จาแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ ผลการวจย พบวา 2.1 ประชาชนทมเพศตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงสอดคลองกบงานวจยของ พระมหาประกาศต สรเมโธ (ฐตปสทธกร) (2556) พบวา เพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ ทแตกตางกนไมมอทธพลตอการมสวนรวมของประชาชนในการดาเนนงาน แตขดแยงกบงานวจยของ วชราวรรณ นลเกต (2553) ประชาชนทมเพศตางกน พบวา ระดบการมสวนรวมโดยรวมในทกดานไมแตกตางกน อาจกลาวไดวา ในปจจบนผหญง มบทบาทในสงคม ในหลายๆ เรองเสมอภาคกบผชาย ทาใหผหญงมสทธ มเสยงในการแสดงออกในการมสวนรวมมากขนจากในอดต ทผานมา 2.2 ประชาชนทมอายตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สอดคลองกบงานวจยของ บรรเจด สอพมาย (2550) พบวา ประชาชนทมอายตางกน มสวนรวมในการพฒนาทองถน แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และสอดคลองกบงานวจยของ อรทย พระทด (2558) พบวา ดานการมสวนรวมการ รบผลประโยชน แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 อาจกลาวไดวา ประชาชนทมอายนอยอาจจะยงไมเหนความสาคญของการมสวนรวม ยงมองไมออกวาการมสวนรวมสาคญเพยงใด ซงตางจากประชาชนทมอายมากกวา ทมประสบการณในหลายๆ ดาน มองภาพไดกวางกวา และ เหนความสาคญ และความจาเปนของการมสวนรวม ประชาชนทมอายตางกน จงมระดบการมสวนรวมตางกน

�


2.3 ประชาชนทมระดบการศกษาตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สอดคลองกบงานวจยของ วชราวรรณ นลเกต (2553) พบวา ประชาชนทมระดบการศกษาตางกน มสวนรวมในการพฒนาโดยรวมรายดานแตกตางกน และงานวจยของ นสรา พนธรกษ (2555) พบวา ระดบการศกษาตางกน มระดบการมสวนรวมในการพฒนาทองถนในภาพรวม แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 อาจกลาวไดวา ประชาชนทไดรบการศกษามากกวา ยอมเขาใจเรองของการมสวนรวมไดมาก เนองจากในทกกระบวนการของการศกษานน ตองเกดการมสวนรวมทกขนตอน จงทาใหผทมการศกษาในระดบทสงกวา สามารถเขาใจ และเหนความสาคญของการมสวนรวมโดยเฉพาะการมสวนรวมในการพฒนาชมชนไดมากกวาผทมการศกษานอย 2.4 ประชาชนทมอาชพตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สอดคลองกบงานวจยของ บรรเจด สอพมาย (2550) พบวา ประชาชนทมอาชพแตกตางกน มสวนรวมในการพฒนาทองถนแตกตางกน ทระดบนยสาคญทางสถต ทระดบ .05 และงานวจยของ รฐพงศ บญญานวตร (2552) พบวา ประชาชนทมอาชพแตกตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชนโดยรวม แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และงานวจยของ วชราวรรณ นลเกต (2553) พบวา ประชาชนทมอาชพแตกตางกน มสวนรวมในการพฒนาโดยรวมรายดานแตกตางกน ทระดบนยสาคญทางสถตทระดบ .05 อาจกลาวไดวา ประชาชนทตางอาชพกน ยอมมมมมอง และประสบการณทเกดจากความเคยชนในการประกอบอาชพของตน จงอาจทาใหเกดความแตกตาง เรองความคดเหนในการมสวนรวม

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1. ควรกาหนดนโยบายดานการมสวนรวมในการประเมนผล กระตนใหประชาชน มสวนตดตามผลการดาเนนงานของการพฒนาในชมชน 2. ควรกาหนดนโยบายดานการมสวนรวมในการดาเนนงาน ในการพฒนาชมชนเพอ ใหประชาชนไดมโอกาสออกมามสวนรวม ขอเสนอแนะการนาไปประยกตใช 1. มอบหมายใหประชาชนในชมชนไดมสวนรวมสงเกตการณ และตรวจสอบการทางานของ ผรบจางภายนอกทมาทางานพฒนาในชมชน เพอควบคม และตดตามการทางานพฒนาใหไดประสทธภาพสงสด 2. จดใหมโครงการพฒนาชมชนทประชาชนทกคนไดมโอกาสออกมารวมกนดาเนนงาน ขอเสนอแนะสาหรบการศกษาครงตอไป 1. ควรศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน โดยการวจยเชงคณภาพ 2. ควรศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน ใหครบทกชมชนเพอนาขอมลทไดจากการศกษาวจยมาพฒนาภาพรวมของการมสวนรวมในทงอาเภอ และจงหวด

�


เอกสารอางอง กมล เขมนาจตร. (2557). ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการปกครองสวนทองถนขององคการ

บรหารสวนตาบล จงหวดเพชรบรณ. วารสารวชาการมหาวทยาลยธนบร ปท 8 ฉบบท 17 เดอนกนยายน–ธนวาคม 2557.

กลยา วานชยบญชา. (2552). สถตสาหรบงานวจย. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. จรพงษ บารงพนธ และคณะ (2558). การพฒนาการมสวนรวมของผนาชมชนในการจดทาแผนพฒนา ตาบลอ

ปน อาเภอพระแสง จงหวดสราษฎรธาน. วารสารราชภฏสราษฎรธาน ปท 2 ฉบบท 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2558).

นสรา พนธรกษ. (2555). การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน: กรณศกษาพนทตาบลคลองจกกระเฌอ อาเภอเมอง จงหวดฉะเชงเทรา . ปญหาพเศษรฐศาสตรมหาบณฑต.สาขาวชาการจดการทรพยากรเพอความมนคง, คณะรฐศาสตรและนตศาสตร, มหาวทยาลยบรพา.

บรรเจด สอพมาย. (2550). การศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถนกรณศกษาองคการบรหารสวนตาบลในเมอง อาเภอพมาย จงหวดนครราชสมา .วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการปกครองทองถน, วทยาลยการปกครองทองถน, มหาวทยาลยขอนแกน.

พระมหาประกาศต สรเมโธ (ฐตปสทธกร). (2556). การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาหมบานเศรษฐกจพอเพยงของชมชนบานคลองใหม อาเภอสามพราน จงหวดนครปฐม. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพฒนาสงคม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

รฐพงศ บญญานวตร. (2552). รายงานผลงานวจยการมสวนรวมในการพฒนาชมชนของประชาชนเขตดสตกรงเทพมหานคร การพฒนาชมชน. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

วชราวรรณ นลเกต. (2553). การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถนกรณศกษาองคการบรหาร สวนตาบลบานเดอ อาเภอเมองหนองคาย จงหวดหนองคาย. การคนควาแบบอสระรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชานโยบายสาธารณะ, บณฑตวทยาลย,มหาวทยาลยมหาสารคาม.

วษณ หยกจนดา. (2557). การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร. วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการภาครฐและภาคเอกชน วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา.

สมคด ศรสงห. (2558). ปจจยทสงเสรมการมสวนรวมในการพฒนากจกรรมของประชาชน ในเขตเทศบาลนครพษณโลก จงหวดพษณโลก. JOURNAL OF NAKHONRATCHASIMA COLLEGE Vol.9 No.2 July–December 2015.

สานกงานสถตปกครองจงหวดบรรมย. (2560). งานสถต. บรรมย: สานกปกครองจงหวดบรรมย. อรทย พระทด. (2558). การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชนในพนทเกาะรตนโกสนทร กรณศกษา

ชมชนปอมมหากาฬ. การคนควาแบบอสระรฐศาสตรมหาบณฑต (การบรหารจดการสาธารณะ) สาขาวชาการบรหารจดการสาธารณะ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

Krejcie, R. V. & Morgan, D. W. (1970). Determining Sample Size for Research Activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3).

��


ปจจยทสมพนธกบการฝากครรภครบตามนดของหญงตงครรภวยรน โรงพยาบาลสมเดจพระสงฆราช องคท 17 Factors associated with a prenatal care appointment of pregnant teenagers. at Somdejprasangkharach XVII hospital

ผวจย นวรตน พระเทพ สมพร ลอยความสข มยร เชาวนปรชา ชขวญ ปนสากล อาจารยคณะพยาบาลศาสตร กาญจนบร มหาวทยาลยเวสเทรน

บทคดยอ การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา เพอศกษาปจจยทสมพนธกบการฝากครรภครบตามนดของหญงตงครรภวยรน โรงพยาบาลสมเดจพระสงฆราช องคท 17 อาเภอสองพนอง จงหวดสพรรณบร จานวน 246 ราย ทฝากครรภในชวงเดอนมกราคม- ธนวาคม 2560 เกบขอมลจากฐานขอมลของแผนกฝากครรภ เครองมอทใชเปนแบบเกบขอมลประกอบดวย อาย การศกษา อาชพ จานวนครงของการตงครรภ จานวนครงของการคลอด อายครรภเมอมาฝากครรภครงแรก และจานวนครงของการมาฝากครรภตามนด วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนา และสถตสหสมพนธของเพยรสน พบวาปจจยทมความสมพนธกบการมาฝากครรภครบตามนดไดแก จานวนครงของการตงครรภ จานวนครงของการคลอด และอายครรภเมอมาฝากครรภครงแรก สวนปจจยทไมมความสมพนธกบการมาฝากครรภครบตามนดไดแก อาย การศกษา และอาชพ ผลการวจยครงนนาไปใชไดดงน 1) หนวยงานทเกยวของในการดแลหญงตงครรภวยรนรวมกนจดกจกรรมรณรงคใหหญงตงครรภวยรนมาฝากครรภในชวงไตรมาสแรกของการตงครรภ 2) แผนกรบฝากครรภใชเปนแนวทางจดบรการทเหมาะสมกบหญงตงครรภวยรน 3) เปนแนวทางใหหนวยงานหรอผทสนใจศกษาวจยเชงคณภาพดานสถานภาพสมรส และดานอนๆของหญงตงครรภวยรน คาสาคญ : หญงตงครรภวยรน การมาฝากครรภตามนด Abstract

This research is descriptive research. To study factors related to prenatal care of pregnant teenagers at Somdejprachasakorn XVII Hospital, Song Phi Nong District, Suphan Buri Province, 246 cases of antenatal care during January to December 2017 were collected from the antenatal clinic. The instruments used for data collection included age, education, occupation, number of pregnancies, number of labor, age of pregnancy at first antenatal clinic and the number of antenatal visits. Data were analyzed using descriptive statistics. And Pearson's correlation statistics. Factors related to antenatal care include: Number of pregnancies, number of labor and age of pregnancy at first antenatal clinic. Factors that did not correlate with antenatal care were the age, education, and occupation. The results of this research were as follows: 1) The concerned agencies jointly organized activities to promote

��


pregnant teenagers in prenatal care during the first trimester of pregnancy. 2) The antenatal care service was used as a guideline for providing services to pregnant teenagers. 3) A qualitative study on the marital status and others of pregnant teenagers.

Keyword : Teenage pregnancy Prenatal care appointment

บทนา จากการสารวจสถตการคลอดในป 2555 พบวามการคลอดจากแมวยรนอาย 10-19 ป รอยละ 16.3 ของการ

คลอดทงหมด เฉลยมการคลอด 15 คนตอชวโมง และพบวาวยรนทคลอดมกเปนการตงครรภไมพรอม และไมไดรบการฝากครรภหรอมาฝากครรภลาชา (นพวรรณ ศรวงคพานช, 2557, หนา 4) จงเพมความเสยงตอภาวะแทรกซอนขณะตงครรภ สงผลใหทารกนาหนกตวแรกคลอดนอย และอตราคลอดกอนกาหนดสง (นรตม นวฒนกาญจนา, 2557, หนา289)

การตงครรภในวยรนวาความเสยงทจะเกดภาวะแทรกซอนตางๆ ไดแก ภาวะซดขณะตงครรภ เอชไอว/เอดส และโรคตดตอทางเพศสมพนธ ภาวะตกเลอดหลงคลอด ภาวะปวยทางจต นอกจากนการตงครรภในวยรนยงมผลตอสขภาพทารกในครรภ โดยเพมความเสยงตอทารกเสยชวตหลงคลอดภายใน 7 วน ทารกเสยชวตหลงคลอดภายใน 42 วน ทารกคลอดกอนกาหนด ทารกแรกเกดนาหนกตากวา 2,500 กรม และทารกมความผดปกตแตกาเนด (กตตพงศ แซเจง และคณะ. บรรณาธการ, 2558, หนา 10)

ภาวะแทรกซอนตางๆทเกดขนทงกบมารดาและทารก เนองจากวยรนสวนใหญขาดความรเกยวกบผลและภาวะแทรกซอน ทาใหการดแลตนเองและการสงเกตอาการผดปกตทเกดขนขณะตงครรภขาดประสทธภาพ (ศรตยา รองเลอน และคณะ, 2555, หนา 25) การฝากครรภเปนการปองกน และสงเสรมสขภาพของหญงตงครรภวยรน อายครรภทฝากครรภครงแรกมความสมพนธกบภาวะแทรกซอนตางๆทเกดขนทงกบมารดาและทารก (นภศพร ชยมาโย และคณะ, 2559, หนา 106) การศกษาของสภาวด เครอโชตกล (2557, หนา 10) พบวา เมอมาฝากครรภหญงตงครรภวยรนตองการความร 7 อนดบแรกคอ การเจรญเตบโตของทารกในครรภ วธการฝกการบรรเทาการเจบครรภ วธการดแลตนเองขณะเจบครรภคลอด วธการดแลทารก วธอาบนาทารก วธการเลยงลกดวยนมแม และวธการสงเกตอาการผดปกตของมารดาภายหลงคลอด โดยการดแลสขภาพของหญงตงครรภวยรน ทเหมาะสมกบความตองการดานสขภาพแลว จะชวยปองกนการเกดภาวะแทรกซอนตางๆทเกดขนทงกบมารดาและทารกได (วาสนา ถนขนอน และ วลาวณย ชมนรตน, 2555, หนา 26)

ดงนนหากหญงตงครรภวยรนไดรบการดแลสขภาพอยางถกตองจากบคลากรทางการแพทย หรอเจาหนาทสาธารณสข ไดรบคาแนะนาการปฏบตตวใหถกตองเหมาะสม ทงนการฝากครรภและไดรบการตรวจครรภอยางสมาเสมอตามแนวปฏบตของกระทรวงสาธารณสขเรองการฝากครรภคณภาพ หญงตงครรภตองมาฝากครรภตามนดอยางนอย 5 ครง จะชวยใหมารดาและทารกปลอดภย ปราศจากภาวะแทรกซอนและมสขภาพแขงแรง

วตถประสงคของการวจย เพอศกษาปจจยทสมพนธกบการมาฝากครรภตามนดของหญงตงครรภวยรน

��


กรอบแนวคดการวจย

นยามศพท การฝากครรภครบตามนด หมายถง การมาฝากครรภของหญงตงครรภวยรนอาย 15-19 ป ตามวนนดทระบในวนนดของแผนกฝากครรภ โรงพยาบาลสมเดจพระสงฆราช องคท 17 อาเภอสองพนอง จงหวดสพรรณบร จานวน 5 ครง ตามแนวปฏบตของกระทรวงสาธารณสขเรองการฝากครรภคณภาพ

วธการวจย ระเบยบวธวจย เปนการวจยเชงพรรณนา โดยการเกบขอมลยอนหลงจากฐานขอมลของแผนกฝากครรภ โรงพยาบาลสมเดจพระสงฆราช องคท 17 อาเภอสองพนอง จงหวดสพรรณบร

กลมตวอยางทใชในการศกษาวจยครงน คอ หญงตงครรภวยรนอาย 15-19 ป จานวน 246 ราย ซงมการบนทกขอมลครบถวนประกอบดวย อาย การศกษา อาชพ อายครรภทมาฝากครรภครงแรก จานวนครงของการตงครรภ จานวนครงของการคลอด และจานวนครงของการมาฝากครรภตามนด ทมาฝากครรภทโรงพยาบาลสมเดจพระสงฆราชองคท 17 จงหวดสพรรณบร ในชวงเดอนมกราคม – ธนวาคม 2560

เครองมอทใชในการวจย คอ แบบเกบขอมลจากเวชระเบยนทผวจยสรางขน จานวน 8 ขอ ประกอบดวยขอมลเรองอาย การศกษา อาชพ จานวนครงของการตงครรภ จานวนครงของการคลอด อายครรภเมอมาฝากครรภครงแรก และจานวนครงของการมาฝากครรภตามนด การหาคณภาพของเครองมอ การหาความตรงตามเนอหาของแบบเกบขอมล นาไปตรวจสอบความตรงตามเนอหา โดยผทรงคณวฒ 3 คน ไดแก ผเชยวชาญดานการทดสอบและวดผลการศกษา 1 คน ผเชยวชาญดานการพยาบาล 2 คน จากนนผวจยปรบปรงแกไขตามคาแนะนาของผทรงคณวฒ และนาไปใชเกบขอมล

ปจจยดานลกษณะสวนบคคลของ หญงตงครรภวยรน

1. อาย 2. การศกษา 3. อาชพ 4. จานวนครงของการตงครรภ 5. จานวนครงของการคลอด 6. อายครรภเมอมาฝากครรภครงแรก 7. จานวนครงของการมาฝากครรภตามนด

การมาฝากครรภครบตามนด

��


การพทกษสทธกลมตวอยาง ผวจยยนขออนญาตการทาวจยตอคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคน มหาวทยาลยเวสเทรน และขออนญาตเกบขอมลจากแผนกรบฝากครรภ โรงพยาบาลสมเดจพระสงฆราช องคท 17 อาเภอสองพนอง จงหวดสพรรณบร เมอไดรบการอนมตแลวจงเรมศกษาวจย

ผลการวจย ตารางท 1 ขอมลเกยวกบปจจยดานลกษณะสวนบคคลของหญงตงครรภวยรน (n=246)

ลกษณะสวนบคคล จานวน รอยละ

อาย (ป) (x=17.19±1.32) 15 16 17 18 19

37 38 58 67 46

15.00 15.40 23.60 27.20 18.70

การศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย

8 80 158

3.30 32.50 64.20

จานวนครงของการตงครรภ (ครง) 1 2 3

209 35 2

85.00 14.20 0.80

จานวนครงของการคลอด (ครง) 0 1

228 18

92.70 7.30

จานวนครงทมาฝากครรภตามนด (ครง) 1 2 3 4 5

16 72 55 56 47

6.50 29.30 22.40 22.80 19.10

��


จากตารางท 1 แสดงใหเหนวาหญงตงครรภวยรนสวนใหญมอาย 18 ป จานวน 67 ราย (รอยละ 27.20) รองลงมาอาย 17 ป (รอยละ 23.60) อายเฉลย 17.19±1.32 ป สวนใหญมการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย จานวน 158 ราย (รอยละ 64.20) รองลงมามการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน จานวน 80 ราย (รอยละ 32.50) อาชพสวนใหญเปนนกเรยน จานวน 157 ราย (รอยละ 63.80) รองลงมามอาชพรบจาง จานวน 44 ราย (รอยละ 17.90) อายครรภเมอมาฝากครรภครงแรกอยในชวง 31-36 สปดาห จานวน 63 ราย (รอยละ 25.60) รองลงมาอยในชวง 25-30 สปดาห จานวน 52 ราย (รอยละ 21.14) สวนใหญตงครรภครงแรก จานวน 209 ราย (รอยละ 85.00) รองลงมาตงครรภครงท 2 จานวน 35 ราย (รอยละ 14.20) สวนใหญยงไมเคยคลอด จานวน 228 ราย (รอยละ 92.70) และสวนใหญมาฝากครรภตามนด 2 ครง จานวน 72 ราย (รอยละ 29.30) รองลงมา 4 ครง จานวน 56 ราย (รอยละ 22.80) ตารางท 2 วเคราะหปจจยทสมพนธกบการฝากครรภครบตามนดของหญงตงครรภวยรน ดวยสถตสหสมพนธของ

เพยรสน ตวแปร r p-value

อาย -.122 .223 การศกษา -.153 .878 อาชพ -.883 .378 อายครรภเมอมาฝากครรภครงแรก -.591 �.001 จานวนครงของการตงครรภ -.182 .047 จานวนครงของการคลอด -.157 .014 จากตารางท 2 แสดงใหเหนวา ปจจยทสมพนธกบการมาฝากครรภครบตามนดไดแก อายครรภเมอมาฝากครรภครงแรก และจานวนครงของการตงครรภ สวนปจจยทไมมความสมพนธกบการมาฝากครรภครบตามนดไดแก อาย การศกษา และอาชพ

อภปรายผล ปจจยทสมพนธกบการมาฝากครรภครบตามนด อายครรภเมอมาฝากครรภครงแรก

อายครรภปกตจะอยในชวง 37-40 สปดาห อายครรภจงสงผลตอจานวนครงของการนดฝากครรภ เนองจากแนวปฏบตของกระทรวงสาธารณสขเรองการฝากครรภคณภาพ ไดแก

การนดครงท 1 เมออายครรภ �12 สปดาห การนดครงท 2 เมออายครรภ 18 สปดาห ±2 สปดาห การนดครงท 3 เมออายครรภ 26 สปดาห ±2 สปดาห การนดครงท 4 เมออายครรภ 32 สปดาห ±2 สปดาห การนดครงท 5 เมออายครรภ 38 สปดาห ±2 สปดาห

ดงนนอายครรภเมอมาฝากครรภครงแรกจงสงผลตอจานวนครงของการมาฝากครรภ กลาวคอถามาฝากครรภครงแรกในชวง �12 สปดาห จะไดรบการนดไมตากวา 4 ครงกอนคลอด แตถามาตงแต 18 สปดาหขนไป จะไดรบการนดตากวา 4 ครงกอนคลอด

��


จานวนครงของการตงครรภ การวจยครงนพบวาหญงตงครรภวยรนสวนใหญตงครรภแรก จานวน 209 ราย (รอยละ 85.00) และจากการ

สงเกตขณะผวจยนเทศนสตพยาบาลแผนกฝากครรภ โรงพยาบาลสมเดจพระสงฆราชองคท 17 พบวาหญงตงครรภวยรนครรภแรกจะพกอาศยอยกบพอ แม หรอผปกครอง จงไดรบการดแลและพาไปฝากครรภตามนดทกครง ในขณะทหญงตงครรภวยรนทเคยตงครรภมาแลว มประสบการณการตงครรภเมอพบวาการตงครรภครงนไมไดกอใหเกดปญหาสขภาพ จงมความเปนไปไดทหญงตงครรภวยรนทเคยตงครรภมาแลวจะมาฝากครรภเมออายครรภมากกวา 12 สปดาห ดงนนจานวนครงของการมาฝากครรภจงไมครบตามเกณฑคณภาพ จานวนครงของการคลอด

อธบายไดวาหญงตงครรภวยรนทมประสบการณการตงครรภและการคลอด เมอพบวาการตงครรภครงนไมไดกอใหเกดปญหาสขภาพ จงมความเปนไปไดทหญงตงครรภวยรนทเคยตงครรภมาแลวจะมาฝากครรภเมออายครรภมากกวา 12 สปดาห ดงนนจานวนครงของการมาฝากครรภจงไมครบตามเกณฑคณภาพ ปจจยทไมสมพนธกบการมาฝากครรภครบตามนด อาย การศกษา และอาชพ

อธบายไดวาหญงตงครรภวยรนอาย 15-19 ป การศกษาตงแตชนประถมศกษาถงชนมธยมศกษาตอนปลาย ซงมอาชพตางๆรวมถงการวางงาน ไมมความแตกตางกนในการมาฝากครรภครบตามนด หรอกลาวไดวาอาย การศกษา และอาชพ ไมมความสมพนธกบการมาฝากครรภครบตามนด

ขอเสนอแนะ

1) หนวยงานทเกยวของในการดแลหญงตงครรภวยรนรวมกนจดกจกรรมรณรงคใหหญงตงครรภวยรนมาฝากครรภในชวงไตรมาสแรกของการตงครรภ

2) แผนกรบฝากครรภใชเปนแนวทางจดบรการทเหมาะสมกบหญงตงครรภวยรน 3) เปนแนวทางใหหนวยงานหรอผทสนใจศกษาวจยเชงคณภาพดานสถานภาพสมรส และดานอนๆของหญง

ตงครรภวยรน

บรรณานกรม กตตพงศ แซเจง, บญฤทธ สขรตน, เอกชย โควาวสารช, ประกายดาว พรหมประพฒน และจนทกานต กาญจนเวทางค.

(บรรณาธการ). (2558). คมอแนวปฏบตการดแลแมวยรน. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: ศนยสอและสงพมพแกวเจาจอม. นพวรรณ ศรวงคพานช. (บรรณาธการ). (2557). คมอแนวทางการดแลแมวยรน. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณ

การเกษตรแหงประเทศไทย. นภศพร ชยมาโย, จนทรรตน เจรญสนต และพรรณพไล ศรอาภรณ. (2559). ปจจยทเกยวของกบการฝากครรภของสตร

ตงครรภวยรน. วารสารการพยาบาลและการดแลสขภาพ, 34(4), 106-114. นรตม นวฒนกาญจนา. (2557). การศกษาเปรยบเทยบการตงครรภในวยรนกบการตงครรภในผใหญ ในโรงพยาบาล

วเชยรบร. ศรนครนทรเวชสาร, 29(3), 288-294.

��


วาสนา ถนขนอน และวลาวณย ชมนรตน. (2555). การพฒนาแนวทางการใหบรการหญงตงครรภวยรน โดยครอบครวมสวนรวมในคลนกฝากครรภเครอขายบรการสขภาพ อาเภอชยบร จงหวด สราษฎรธาน. วารสารพยาบาลศาสตรและสขภาพ, 35(2), 25-33.

ศรตยา รองเลอน, ภทรวลย ตลงจตร และสมประสงค ศรบรรกษ. (2555). การตงครรภไมพงประสงคในวยรน: การสารวจปญหาและความตองการการสนบสนนในการรกษาพยาบาล. วารสารพยาบาลศรราช, 5(1), 14-28.

สภาวด เครอโชตกล และสกาวเดอน ไพบลย. (2557). คณภาพหญงวยรนตงครรภไมพงประสงค:บทบาทพยาบาลผดงครรภ. วารสารเกอการณย, 21(2), 18-27.

��


ความสมพนธระหวางภาวะสขภาพกบระดบคณภาพชวตของ ผสงอายโรคไมตดตอเรอรงทมารบบรการในโรงพยาบาลสงเสรม สขภาพ ตาบลบงคาพรอย หม 11 อาเภอลาลกกา จงหวดปทมธาน The Relation between Health Status and Quality of Life among the Elderly with

Chronic Non - Communicable Diseases at the Health Promoting Hospital Tambon

Bueng KhamPhroi Moo11 Lumlukka District ,Pathumthanee Province.

ผวจย นาวาอากาศโทหญง เสาวณย ระพพรกล สาขา พยาบาลศาสตร คณะพยาบาลศาสตร วชรพล มหาวทยาลยเวสเทรน

บทคดยอ การวจยครงน มวตถประสงคเพอศกษาความสมพนธระหวางภาวะสขภาพกบระดบคณภาพชวตของ

ผสงอายโรคไมตดตอเรอรงทมารบบรการทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลบงคาพรอย หม11 อาเภอลาลกกา จงหวดปทมธาน กลมตวอยางทศกษาวจยครงน ไดแกผสงอายทงเพศชายและเพศหญง จานวน 64 คน เปนผทสามารถพดคยสอสารดวยภาษาไทยไดดและยนยอมในการเขารวมงานวจย เปนผทมารบบรการในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ตาบลบงคาพรอย หม 11 อาเภอลาลกกา จงหวดปทมธาน ผวจยใชชดเครองมอประเมนสขภาพผสงอายแบบสมบรณ ประกอบดวยแบบประเมนภาวะสขภาพของผสงอายทมขอมลทวไป คาถามเกยวกบ การรบรภาวะสขภาพ โรคและการเจบปวย ปญหาสาคญ และพฤตกรรมสขภาพทางกาย ดานสขภาพจตใชแบบวดภาวะซมเศราในผสงอายไทย (Thai Geriatic Depression Scale: TGDS) ซงมขอคาถาม 30 ขอ เพอประเมนความรสกของผถกทดสอบ และแบบวดคณภาพชวตขององคการอนามยโลกชดยอ (World Health Organization Quality of Life - BRIEF: WHOQOL–BREF–THAI) มขอคาถาม 26 ขอ ประกอบดวยองคประกอบ ของคณภาพชวต 4 ดาน คอ ดานรางกาย (Physical domain) ดานจตใจ (Psychological domain) ดานความสมพนธทางสงคม (Social relationships) และดานสงแวดลอม (Environment) วเคราะหขอมลปจจยสวนบคคลของผสงอายโดยใชสถตเชงพรรณนา วเคราะหความสมพนธ ใชสถต t-test, one-way ANOVA และสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson Correlation)

ผลการศกษา คนพบวาผสงอายรอยละ 71.8 มคณภาพชวตอยในระดบปานกลาง แยกเปนรายดานคอสขภาพกาย รอยละ 84.4 ดานจตใจ รอยละ70.3 ดานสมพนธภาพทางสงคม รอยละ 57.8 และ ดานสงแวดลอมปานกลาง รอยละ 54.7 สวนดานความสมพนธพบวาอายมความสมพนธกบระดบคณภาพชวตอยางมนยสาคญทางสถตทระดบนอยกวา 0.05 (r =.925) สขภาพกายดานการรบรภาวะสขภาพ มความสมพนธกบระดบคณภาพชวตอยางมนยสาคญทางสถตทระดบนอยกวา 0.01 และดานปญหาสาคญเกยวกบสขภาพคอ ดานการเคลอนท (เดนลาบาก) ปญหาการนอนกรนมความสมพนธในทางลบกบระดบคณภาพชวตอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบนอยกวา 0.05 (t = -2.29 ,-2.01) และดานสขภาพจตมความพนธกบระดบคณภาพชวตอยางมนยสาคญทางสถตทระดบนอยกวา 0.01 (r = 591) หนวยงานทเกยวของควรจดโครงการหรอกจกรรมสงเสรมภาวะสขภาพผสงอายทเปนโรคไมตดตอเรอรงใหมความรในการดแลตนเองอยางเหมาะสม รวมทงโครงการสงเสรมใหผสงอายมบทบาทในสงคมมากขน เพอยกระดบคณภาพชวตของผสงอายใหดขน คาสาคญ : ภาวะสขภาพ, ผสงอาย, โรคไมตดตอไมเรอรง, คณภาพชวต

�


Abstract

The purpose of this research was to study the relation between health status and level of quality of life among the elderly with chronic non - communicable diseases at the Health Promoting Hospital at Tambon Bueng Kham Phroi Moo 11 Lumlukka District Pathumthanee Province. The sample group consisted of 64 elderly who volunteered to participate in this study. All of them were 60 years old or more and had at least one of chronic non - communicable disease and got the services from this hospital. The research instruments were included the questionnaires of personal data, the Elderly Health Profile, Thai Geriatric Depression Scale (TGDS) and questionnaires of the World Health Organization Quality of Life Brief – Thai (WHOQOL-BREF-THAI). The statistics used for the data analysis were t-test, one-way ANOVA and Pearson correlation.

The results of the study were revealed that overall quality of life was at the moderate level (71.8%). The scores of the quality of life of physical domain, psychological domain, social relationship and environmental also were at the moderate level with 84.4%,70.3 %, 57.8 and 52.5%, respectively. In addition the study found that age was significantly associated with quality of life at p<0.05(r=.925). The health status found that the health perception was significantly associated with quality of life at p<0.01(F= 8.50), moving and snoring problems were significantly negative associated with quality of life at p<0.05 (t=-2.29 and 2.01,respectively)and mental health was significantly associated with quality of life at p<0.01 (r=.591). Therefore, the relevant agencies should organize the project to promote the health status and social status of the elderly which can improve the quality of life among the elderly with non - communicable diseases.

Key Word : Health status, Elderly with non-communicable disease, Quality of life

บทนา สถานการณสงคมไทยในปจจบนประชากรผสงอายซงหมายถงผทมอาย 60 ปบรบรณขนไป มจานวนมากถง 11 ลานคน คดเปนรอยละ 17 ของประชากรทงหมด 65.5 ลานคน ซงถอเปนสงคมผสงวย (Aging Society) ในป พ.ศ.2560 ทผานมา(บรรล ศรพานช,2560) และคาดวาจะเปนสงคมผสงอายโดยสมบรณ (Aged Society) ในอกไมชาน วยสงอายเปนวยทมการเปลยนแปลงทางสรระของรางกาย การทาหนาทของรางกายสวนตาง ๆ เสอมถอยลง ทงในเรองสายตาทมองเหนไมชดเจน หตง ฟนผหรอหลด ซงการสญเสย ระบบขบถายเสอมถอย ทาใหเสยงตอการเกดโรคโดยเฉพาะโรคเรอรง/โรคประจาตว พบวาผสงอายมากกวาครงหนงมโรคเรอรง/ประจาตวเปนผสงอายหญงมากกวาผสงอายชาย สาหรบแนวโนมการเกดโรคเรอรง/ประจาตว 3 ลาดบแรก ระหวาง พ.ศ.2546 – 2552 ไดแก โรคหวใจและหลอดเลอด โรคของตอมไรทอ และโรคระบบกลามเนอ เสนเอน กระดกและขอ โดยโรคหวใจและหลอดเลอด และโรคของตอมไรทอ มแนวโนมสงขนอยางมากอยางตอเนอง (วพรรณ ประจวบเหมาะ และศรวรรณ ศรบญ,2552) จากการเปลยนแปลงในทางเสอมลงในทกดาน เปนเหตใหเกดปญหาโรค ไมตดตอเรอรง ทาใหผสงอายไมสขสบาย ชวยเหลอตนเองไดนอยลง ไมสามารถทางานไดดงเดมจากเกษยณอายงาน รายไดนอยลง ชวยเหลอตวเองไดนอยลงและตองพงพงผอนมากขน และบทบาททางสงคมลดลง ทาใหผสงอายเกดความเครยด วตกกงวล ไมมความสข ทอแท และไรคา สงผลจนกลายเปนปญหาทางดานสขภาพจตในทสด

จากการศกษาขอมลดงกลาว แสดงใหเหนวาผสงอายเปนกลมเสยงตอการเกดปญหาสขภาพ ทงดานรางกายและจตใจ ซงหากเกดผสงอายเกดปญหาสขภาพแลว ยอมกระทบตอคณภาพชวต ตอผสงอายเหลานน

�


วตถประสงคการวจย เพอศกษาความสมพนธของภาวะสขภาพกบระดบคณภาพชวตของผสงอายทเปนโรคไมตดตอเรอรงทมาใชบรการท โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ตาบลบงคาพรอย หม 11 อาเภอลาลกกา จงหวดปทมธาน

กรอบแนวคดทใชในการวจย

วธการวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive research) ประชากรทศกษา ประชากรทใชในการวจยครงนคอ ผสงอายทเปนโรคไมตดตอเรอรงทมารบบรการทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลบงคาพรอย หม 11 อาเภอลาลกกา จงหวดปทมธานในเดอนกมภาพนธ พ.ศ.2560 คานวณขนาดตวอยางจากขอมลประชากรผสงอายทปวยเปนโรคไมตดตอเรอรงโดยใชสตรการคานวณ (Wayne W.D.,2538) ดงน n = N p (1-p) z21-α/2 d2 (N-1) + p (1-p) Population (N) = 200 Proportion (p) = 0.58 Error (d) = .1 Alpha (α) = 0.05 Sample size (n) = 64

ตวแปรตาม ตวแปรตน

สขภาพกาย - การรบรภาวะสขภาพ - โรคและการเจบปวย - ปญหาสาคญของผสงอาย - พฤตกรรมสขภาพ

คณภาพชวต - ดานรางกาย - ดานจตใจ - ดานความสมพนธทางสงคม - ดานสงแวดลอม

ปจจยสวนบคคล - เพศ - อาย - สถานภาพการสมรส - อาชพ - ความเพยงพอของรายได - ระดบการศกษา

สขภาพจต

สขภาพสงคม - ครอบครวและสมพนธภาพ - แหลงสนบสนนดานการเงน, ดานผดแล, ดานจตสงคม

�


เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในการวจย ผวจยไดดดแปลงและพฒนาตามกรอบแนวคดทไดจากการทบทวนวรรณกรรม และศกษาเครองมอมาตรฐานทใชในการประเมนผสงอาย นามาจดทาเปนชดเครอ งมอประเมนสขภาพผสงอายแบบสมบรณคอ แบบประเมนภาวะสขภาพของผสงอาย (Elderly Health Profile) แบบประเมนสขภาพจตของผสงอาย โดยใชแบบวดภาวะซมเศราในผสงอายไทย(Thai Geriatic Depression Scale:TGDS) (กรมสขภาพจต, 2537) และเครองชวดคณภาพชวตขององคการอนามยโลก ชดยอ ฉบบภาษาไทย (The World Health Organization Quality of Life -Brief Thai: WHOQOL–BREF–THAI) (สวฒน มหตนรนดรกล และคณะ,2540) ประกอบดวย 4 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไป จานวน 9 ขอ ประกอบดวย เพศ อาย เชอชาต ศาสนา สถานภาพสมรส อาชพ หรอการทางานในปจจบน รายได สถานภาพการอยอาศย ระดบการศกษา สวนท 2 สขภาพกาย ไดแก ขอมลทวไปดานสขภาพกาย (4 ขอ) การรบรภาวะสขภาพ (3 ขอ) โรคและการเจบปวย (5 ขอ) ปญหาสาคญของผสงอาย (11ขอ) และพฤตกรรมสขภาพ (9 ขอ) โดยปญหาสาคญของผสงอายมเกณฑในการใหคะแนนคอ 1 หมายถง ม/เปน 2 หมายถง ไมม/ไมเปน

พฤตกรรมสขภาพมเกณฑในการใหคะแนนคอ 1 หมายถง ไมทาเลย 2 หมายถง ทาบางครง 3 หมายถง ทาสมาเสมอ สวนท 3 สขภาพสงคม จานวน 4 ขอ ไดแก สมพนธภาพในครอบครวและชมชนแหลงสนบสนนดานการเงน แหลงสนบสนนดานผดแล และแหลงสนบสนนดานจตสงคม สขภาพสงคมมเกณฑในการใหคะแนนคอ 1 หมายถง ม/เปน 2 หมายถง ไมม/ไมเปน สวนท 4 สขภาพจตของผสงอาย โดยใชแบบวดภาวะซมเศราในผสงอายไทย (Thai Geriatic Depression Scale : TGDS) ประกอบดวยขอคาถาม 30 ขอ เพอประเมนความรสกของผถกทดสอบ ในชวงหนงสปดาหทผานมามคะแนนรวมระหวาง 0 -30 คะแนน เกณฑการใหคะแนนโดยกาหนดให ขอ 1, 5, 7, 9, 15, 19, 21, 27, 29 และ 30 ถาตอบ “ไมใช” ได 1 คะแนน ขอทเหลอถาตอบวา “ใช” ได 1 คะแนน การแปลผล คะแนน ระหวาง 0 – 12 คะแนน เปนคาปกตในผสงอาย คะแนน ระหวาง 13 – 18 คะแนน เปนผมความเศราเลกนอย คะแนน ระหวาง 19 – 24 คะแนน เปนผมความเศราปานกลาง คะแนน ระหวาง 25 – 30 คะแนน เปนผมความเศรารนแรง สวนท 5 เครองชวดคณภาพชวตขององคการอนามยโลก ชดยอ ฉบบภาษาไทย (The World Health Organization Quality of Life -Brief Thai: WHOQOL – BREF –THAI ) ประกอบดวยขอคาถาม 2 ชนด คอ แบบภาวะวสย (Perceived objective) และอตวสย (Self-report subjective) ประกอบดวย 26 ขอคาถามทมความหมายทางบวก 23 ขอ และขอคาถามทมความหมายทางลบ 3 ขอ แตละขอเปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบโดยใหผตอบเลอกตอบ กลมท 1 ขอความทางลบ 3 ขอ กลมท 2 ขอความทางบวก 23 ขอ

�


กลมท 1 แตละขอใหคะแนนดงตอไปน กลมท 2 แตละขอใหคะแนนดงตอไปน ตอบ ไมเลย ให 5 คะแนน ตอบ ไมเลย ให 5 คะแนน ตอบ เลกนอย ให 4 คะแนน ตอบ เลกนอย ให 4 คะแนน ตอบ ปานกลาง ให 3 คะแนน ตอบ ปานกลาง ให 3 คะแนน ตอบ เลกนอย ให 2 คะแนน ตอบ มาก ให 2 คะแนน ตอบ มากทสด ให 1 คะแนน ตอบ มากทสด ให 1 คะแนน

การแปลผล คะแนนคณภาพชวตมคะแนน ตงแต 26 – 130 คะแนน โดยเมอผตอบรวมคะแนนทกขอไดคะแนนเทาไร สามารถเปรยบเทยบกบเกณฑปกตทกาหนดดงน คะแนน 26 – 60 คะแนน แสดงถงการมคณภาพชวตทไมด คะแนน 61 – 95 คะแนน แสดงถงการมคณภาพชวตกลาง ๆ คะแนน 96 – 130 คะแนน แสดงถงการมคณภาพชวตทด แบงระดบคะแนนคณภาพชวต แยกออกเปนองคประกอบตาง ๆ ไดดงน

องคประกอบ การมคณภาพชวตไมด คณภาพชวตกลางๆ คณภาพชวตทด 1. ดานสขภาพกาย 7 – 16 คะแนน 17 – 26 คะแนน 27 – 35 คะแนน

2. ดานจตใจ 6 – 14 คะแนน 15 – 22 คะแนน 23 – 30 คะแนน

3. ดานสมพนธภาพทางสงคม 3 – 7 คะแนน 8 - 11 คะแนน 12 – 15 คะแนน

4. ดานสงแวดลอม 8 – 18 คะแนน 19 – 29 คะแนน 30 – 40 คะแนน

คณภาพชวตโดยรวม 26 – 60 คะแนน 61 – 95 คะแนน 96 – 130คะแนน

การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลผวจยไดนาชดเครองมอมาตรฐานประกอบดวย แบบประเมนภาวะสขภาพของผสงอาย (Elderly Health Profile) แบบประเมนสขภาพจตของผสงอาย โดยใชแบบวดภาวะซมเศราในผสงอายไทย (Thai Geriatic Depression Scale: TGDS ) และเครองชวดคณภาพชวตขององคการอนามยโลกชดยอฉบบภาษาไทย (WHOQOL–BREF–THAI) นามาตรวจสอบ ตามขนตอนดงน 1. ความตรงเชงเนอหา (Content validity) ผวจยนาแบบสอบถามขอมลทวไป สขภาพกาย สขภาพสงคมไปตรวจสอบความตรงตามเนอหา และความเหมาะสมของภาษาทใชจากผทรงคณวฒ 3 ทาน แลวนาไปคานวณหาคาดชนความสอดคลอง (Index of item object congruence) มคาเทากบ .76 แลวนาขอเสนอแนะทงหมดมาปรบปรงแกไขและตรวจสอบขอคาถามกบผทรงคณวฒอกครง เพอใหมความสมบรณและชดเจนกอนนาไปทดลองใชโดยนาไปทดสอบหาความเชอมนกบผสงอายทมลกษณะคลายคลงกบกลมประชากรทอยในชมชนแหงหนงจานวน 30 ราย แลวนาไปหาคาความเชอมนโดยใชสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาคไดคาความเชอมน เทากบ .67 2. การตรวจสอบความเชอมนของเครองมอ (Reliability) ในการวจยครงน ผวจยไดนาแบบ ไปทดสอบหาความเชอมนกบผสงอายทมลกษณะคลายคลงกบกลมประชากรทอยในชมชนแหงหนง จานวน 30 ราย แลวนาไปหาคาความเชอมนโดยใชสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาคไดคาความเชอมน เทากบ .70

�


การเกบรวบรวมขอมล 1. ขอความอนเคราะหจากหวหนาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลบงคาพรอย หม 11 เพอชแจงรายละเอยด และขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล 2. การเกบรวบรวมขอมลผวจยแนะนาตนเอง และชแจงวตถประสงคของการวจยขนตอนการวจยการพทกษสทธกลมตวอยาง และขอความรวมมอในการตอบแบบประเมนภาวะสขภาพของผสงอาย (Elderly Health Profile) ประกอบดวย ขอมลทวไป, สขภาพกาย และสขภาพสงคม (สทธชย จตะพนธกล,2541). แบบประเมนสขภาพจตของผสงอาย โดยใชแบบวดภาวะซมเศราในผสงอายไทย และแบบประเมนคณภาพชวต โดยเครองชวดคณภาพชวตขององคการอนามยโลกชดยอ ฉบบภาษาไทย (WHOQOL - BREF - THAI) แกผเขารวมวจย พรอมทงอธบายและตอบคาถามอยางละเอยด 3. กรณกลมตวอยางมปญหาเรองสายตา ไมสามารถอานแบบสอบถามได ผวจยอาน แบบสอบถามใหกลมตวอยางฟงแลวใหตอบคาถาม ใชเวลาประมาณ 15 - 20 นาท 4. ผวจยเปดโอกาสใหผเขารวมวจยซกถามเพมเตมและใหเวลาทาแบบสอบถามและตอบแบบสมภาษณ คดทบทวนกอนตอบคาถาม 5. ผวจยตรวจสอบความความสมบรณของขอมลจากแบบสอบถามทกชด จากนนนาขอมลทไดมาประมวล จดระเบยบขอมล ลงรหส และนามาวเคราะหดวยวธทางสถตตอไป การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล 1. ใชสถตเชงพรรณนา (Descriptive statistics) โดยการหาจานวนรอยละ 2. ใชสถตวเคราะห (Analysis statistic) วเคราะหหาความสมพนธระหวางคณภาพชวตกบ เพศ, สถานภาพสมรส, ระดบรายได, ความเพยงพอของรายได, ระดบการศกษา, โรคและการเจบปวย, ปญหาสาคญของผสงอาย, พฤตกรรมสขภาพ, ครอบครวและสมพนธภาพ, แหลงสนบสนนดานการเงน แหลงสนบสนนดานผดแล แหลงสนบสนนดานจตสงคม ใชสถต t-test, one-way ANOVA และใชสถต คาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson Correlation) หาความสมพนธระหวางคณภาพชวต กบอาย และสขภาพจต

สรปผลการศกษาวจย สวนท 1 ขอมลทวไปของผสงอาย แสดงในตารางท 1 ตารางท 1 จานวน รอยละ ของกลมตวอยางจาแนกตามเพศ อาย สถานภาพสมรส อาชพ รายได

ความเพยงพอของรายได และระดบการศกษา (n= 64)

ขอมลทวไป จานวน รอยละ

เพศ ชาย 10 15.6

หญง 54 84.4 อาย (ป) 60-69 ป 40 62.5 70-79 ป 22 34.4 80 ป ขนไป 2 3.1 สถานภาพสมรส โสด 4 6.3 ค 330 46.9 หมาย 23 35.9 หยา / แยก 7 10.9

�


จากตารางท 1 ขอมลทวไปของผสงอายจาแนกตามเพศ อาย สถานภาพสมรส อาชพ รายไดความเพยงพอของรายได และระดบการศกษา ดงน ผสงอายสวนใหญเปนเพศหญงรอยละ 84.4 เปนเพศชายรอยละ 15.6 อายทพบสวนใหญ อยระหวาง 60 - 69 ป รอยละ 62.5 รองลงมาอาย 70 - 79 ป รอยละ 34.4 และอาย 80ปขนไป รอยละ 3.1 โดยมสถานภาพสมรสคดเปนรอยละ 46.9 รองลงมาเปนสถานภาพหมายรอยละ 35.9 โสดรอยละ 6.3 สวนใหญไมไดทางาน/ทางานบาน รอยละ 84.4 อาชพรบจางและเปนขาราชการบานาญ และรอยละ 4.7 และมรายไดตอเดอน 1,001 – 5,000 บาท คดเปนรอยละ 40.6 รองลงมามรายไดตากวา 1,000 บาท รอยละ 39.1 โดยมรายไดเพยงพอรอยละ 53.1 ผสงอายสวนใหญจบการศกษาระดบประถมศกษา รอยละ 67.28 รองลงมาคอมธยมศกษา รอยละ 15.6 สวนท 2 สขภาพกายของผสงอาย แสดงในตารางท 2 ตารางท 3 และตารางท 4 ตารางท 2 จานวน รอยละ ของกลมตวอยางจาแนกตาม การรบรภาวะสขภาพ โรคและการเจบปวย (n= 64)

สขภาพกายของผสงอาย จานวน รอย

การรบรภาวะสขภาพ ดมาก 4 6.2 ด 11 17.2 ปานกลาง 38 59.4 แย 11 17.2 สขภาพเมอเปรยบเทยบ ดกวา 17 26.5 กบคนอนทอายเทากน เทากน 35 54.7 ดอยกวา 12 18.8 อปกรณทางการแพทย ไมม 7 10.9 /เครองชวยเหลอ ม 54 84.4 ฟนปลอม 27 42.2 แวนตา 23 35.9 ไมเทา 7 10.9

อาชพ/การทางาน ไมไดทา/ทางานบาน 54 84.4 รบจาง 3 4.7 ขาราชการบานาญ 3 4.7 เกษตรกรรม 2 3.1 ธรกจสวนตว 2 3.1 รายไดตอเดอน ตากวา 1,000 บาท 25 39.1 1,000 – 5,000 บาท 26 40.6 5,001 – 10,000 บาท 6 9.4 มากกวา 10,000 บาทขนไป 7 10.9 ความเพยงพอของรายได เพยงพอ 34 53.1 ไมเพยงพอ 30 46.9 ระดบการศกษา ไมไดศกษา 5 7.8 ประถมศกษา 43 67.2 มธยมศกษา 10 15.6 ปรญญาตรหรอสงกวา 6 9.4

�


จากตารางท 2 ขอมลดานสขภาพกายของผสงอายจาแนกตาม การรบรภาวะสขภาพ โรคและการเจบปวย ดงน ผสงอายสวนใหญมการรบรภาวะสขภาพวาอย ในระดบปานกลาง รอยละ 59.4 รองลงมา มการรบร ภาวะสขภาพในระดบด รอยละ 17.2 สขภาพในระดบดมาก รอยละ 6.2 การรบรภาวะสขภาพ 4 เมอเปรยบเทยบในวยเดยวกนอยในระดบเทากน รอยละ 54.7 และรบรวาสขภาพดกวาในวยเดยวกน รอยละ 26.5 โดยสวนใหญใชอปกรณทางการแพทย/เครองชวยเหลอคอฟนปลอม รอยละ 42.2 รองลงมาคอ แวนตารอยละ 35.9 และไมเทา รอยละ 10.9 ตารางท 3 จานวนรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามโรคและการเจบปวย ปญหาสาคญของผสงอาย (n=64)

สขภาพกายของผสงอาย จานวน รอยละ

โรคและการเจบปวย โรคความดนโลหตสง 50 78.1 โรคเบาหวาน 27 42.2 โรคหวใจ 4 6.3 โรคมะเรง 3 4.7 โรคไขมนในเลอดสง 15 23.4 ปญหาสาคญของผสงอาย หกลม 10 15.1 กลนปสสาวะไมอย 24 37.5 ทองผก/อจจาระราด 18 28.1 การนอน 35 54.7 สญเสยความจา 35 54.7 การรบประทานอาหาร 19 29.7 การไดยน 16 25 การมองเหน 38 59.4 การเคลอนท (เดนลาบาก) 26 40.6

จากตารางท 3 สขภาพกายของผสงอายจาแนกตามโรคและการเจบปวย ปญหาสาคญ และพฤตกรรมสขภาพผสงอาย ดงน โรคทพบในผสงอายสวนใหญเปนโรคความดนโลหตสง รอยละ 78.1 โรคเบาหวาน รอยละ 42.2 และ โรคไขมนในเลอดสง รอยละ 23.4 ปญหาสาคญทพบในผสงอาย ไดแก การมองเหน รอยละ 59.4 รองลงมาคอ การนอนหลบ และ การสญเสยความจา เทากนคอ รอยละ 54.7 ปญหาในการเคลอนท (เดนลาบาก) คดเปนรอยละ 40.6

�


ตารางท 4 จานวน รอยละ ของกลมตวอยางจาแนกตามพฤตกรรมสขภาพ ในรอบ 6 เดอนทผานมา (n= 64)

พฤตกรรมสขภาพกายของผสงอาย จานวน รอยละ

การออกกาลงกาย ไมเลย 4 6.3 (ภายใน 6 เดอน) บางครง 26 40.6 สมาเสมอ 34 53.1 ทางานอดเรก ไมเลย 15 23.4

บางครง 29 45.3 สมาเสมอ 20 31.3

การสบบหร ไมเลย 59 92.2 บางครง 2 3.1 สมาเสมอ 3 4.7 ดมสรา ไมเลย 59 92.2 บางครง 5 7.8

สมาเสมอ - - ไดรบสารอาหารเพยงพอ ไมเลย 5 7.8 บางครง 31 48.4 สมาเสมอ 28 43.8 รบประทานผก ผลไม ไมเลย 5 7.8 บางครง 31 48.4

สมาเสมอ 28 43.8 รบประทานอาหารเสรม ไมเลย 34 53.1 บางครง 14 21.9

สมาเสมอ 16 25.0 การตรวจรางกาย ไมเลย 5 7.8 บางครง 12 18.8

สมาเสมอ 47 73.4 จากตารางท 4 สขภาพกายของผสงอายจาแนกตามจาแนกตามพฤตกรรมสขภาพ (ในรอบ6 เดอนทผานมา) ดงน พฤตกรรมสขภาพทพบในผสงอาย ไดแก การออกกาลงกายอยางสมาเสมอ รอยละ 53.1 รองลงมาคอ ออกกาลงกายเปนบางครง รอยละ 40.6 สวนอกรอยละ 6.3 ไมออกกาลงกายเลย ดานการทางานอดเรก สวนใหญทางานอดเรกเปนบางครง คดเปนรอยละ 54.7 ทาเปนประจารอยละ 31.3 สวนอกรอยละ 23.4 ไมทาเลย ผสงอายจานวนมากถงรอยละ 92.2 ไมดมสราและไมสบบหร การไดรบอาหารเพยงพออยางสมาเสมอ รอยละ 43.8 การไดรบอาหารเพยงพอเปนบางครง คดเปนรอยละ 48.4 สวนอกรอยละ 7.8 ไดร บสารอาหารไมเพยงพอ สวนพฤตกรรมการรบประทานอาหารเสรมนน รอยละ 53.1 ไมรบประทานอาหารเสรมเลย รอยละ 21.9 รบประทานเปนบางครง และรอยละ 25 รบประทานสมาเสมอ พฤตกรรมการตรวจรางกายผสงอาย รอยละ 73.4 ตรวจรางกายสมาเสมอ รอยละ18.8 ตรวจเปนบางครง และมรอยละ 7.8 ไมตรวจรางกายเลย

�


สวนท 3 สขภาพสงคมของผสงอาย แสดงในตารางท 5 ตารางท 5 จานวน รอยละ ของกลมตวอยางดานสขภาพสงคม จาแนกตามครอบครวและสมพนธภาพ แหลง

สนบสนนดานการเงน ดานผดแล และดานจตสงคม (n=64) สขภาพสงคมของผสงอาย จานวน รอยละ

สมพนธภาพในครอบครว รกใครกนด 36 56.3

ขดแยงกนบาง 24 37.5

ขดแยงกน 4 6.2

แหลงสนบสนน/ผชวยดานการเงน คสมรส 7 10.9

บตร / หลาน 44 68.8

ญาต 1 1.5

แหลงสนบสนน/ผชวยดานการเงน รฐบาลหรอชมชน 61 95.3 บาเหนจ/บานาญ 4 6.2 การประกนสขภาพ บตรทอง 61 95.3 สวสดการขาราชการ 3 4.7 การเขารวมกจกรรมของชมชน ไมเลย 30 46.9 บางครง 23 35.9 สมาเสมอ 11 17.2 มบคคลคอยดแลเมอเจบปวย 59 92.2

บคคลทคอยดแลหลกทางาน 51 79.7

มบคคลทไววางใจ 56 87.5

มบคคลเกอหนนดานจตใจ 57 89.1

มบคคลทสามารถพดคยไดเมอกงวล 55 85.9

การเขารวมกจกรรมทางศาสนา 59 92.2

จากตารางท 5 สขภาพสงคมของผสงอายจาแนกตาม สมพนธภาพในครอบครวและชมชน แหลงสนบสนนดานการเงน ดานผดแล และดานจตสงคม ดงน สมพนธภาพในครอบครวสวนใหญรกใครกนด รอยละ93.8 มขดแยงกนบาง รอยละ51.6 แหลง/ผชวยดานการเงน สวนใหญเปนบตร/หลาน รอยละ 68.8 มการประกนสขภาพโดยใชบตรทอง รอยละ95.3 และมบคคลทไววางใจ เกอหนนดานจตใจ สามารถพดคยไดเมอเกดความกงวล เขารวมกจกรรมทางศาสนา รอยละ 87.5, 89.1,85.9 และ92.2 ตามลาดบ การเขารวมกจกรรมของชมชน สมาเสมอ เขารวมกจกรรมเปนบางครง รอยละ 35.9 สวนอกรอยละ 46.9ไมเขารวมกจกรรมของชมชน เขารวมกจกรรมทางศาสนาคดเปนรอยละ 92.2

�


สวนท 4 สขภาพจตในผสงอาย (ภาวะซมเศรา) แสดงในตารางท 6 ตารางท 6 จานวน รอยละ ของกลมตวอยางดานสขภาพจต ตามระดบภาวะซมเศรา (n= 64)

ระดบภาวะซมเศรา จานวน รอยละ

ไมมภาวะซมเศรา 47 73.4 ภาวะซมเศราระดบตา 11 17.2 ภาวะซมเศราระดบปานกลาง 4 6.3 ภาวะซมเศราระดบสง 2 3.1

จากตารางท 6 ภาวะสขภาพจตในผสงอาย จาแนกตามระดบภาวะซมเศรา ดงน ผสงอายทไมมปญหาสขภาพจต รอยละ 73.4 มภาวะซมเศราในระดบตา รอยละ 17.2 มภาวะซมเศราใน

ระดบปานกลาง รอยละ 6.3 และมภาวะซมเศราในระดบสง รอยละ 3.1 โดยมคาเฉลยของคะแนนซมเศราโดยรวม

เทากบ 8.98 � 6.45 คะแนน สวนท 5 คณภาพชวตในผสงอาย แยกตามองคประกอบ ดานสขภาพกาย ดานจตใจ ดานสมพนธภาพทางสงคมและดานสงแวดลอมกบคณภาพชวตในผสงอาย แสดงในตารางท 7 ตารางท 7 จานวน รอยละ ของกลมตวอยางจาแนกตามองคประกอบคณภาพชวต ไดแก ดานสขภาพกาย

ดานจตใจ ดานสมพนธภาพทางสงคม และดานสงแวดลอม (n= 64)

องคประกอบ คณภาพชวตไมด คณภาพชวตปานกลาง คณภาพชวตทด จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

1. ดานสขภาพกาย - - 54 84.4 10 15.6 2. ดานจตใจ 2 3.1 45 70.3 17 26.6 3. ดานสมพนธภาพทางสงคม 12 18.8 37 57.8 15 23.4 4. ดานสงแวดลอม 1 1.6 35 54.7 28 43.7 คณภาพชวตโดยรวม - - 46 71.88 18 28.1

จากตารางท 7 คณภาพชวตของผสงอายแยกตามองคประกอบ ดานสขภาพกาย ดานจตใจดานสมพนธภาพทางสงคม และ ดานสงแวดลอม กบคณภาพชวตในผสงอาย ดงน องคประกอบดานสขภาพกายทาใหผสงอายมคณภาพชวตปานกลางรอยละ 84.4 และมคณภาพชวตดรอยละ 15.6 องคประกอบดานจตใจทาใหผสงอายมคณภาพชวตทดรอยละ 26.6 รอยละ 3.1 มคณภาพชวตดานจตใจไมด สวนคณภาพชวตดานสมพนธภาพทางสงคมปานกลาง คดเปนรอยละ 57.8 คณภาพชวตดานสงแวดลอมปานกลาง รอยละ 54.7 คณภาพชวตดานสงแวดลอมทดรอยละ 43.7 สวนในคณภาพชวตโดยรวมแลว ผสงอายมคณภาพชวตปานกลาง รอยละ 71.8 และรอยละ 28.1 มคณภาพชวตโดยรวมอยในระดบด ไมมผสงอายทมคณภาพชวตไมด ตารางท 8 ตารางแสดงความสมพนธระหวาง อาย กบระดบคณภาพชวตของผสงอาย (n=64)

ภาวะสขภาพ ระดบคณภาพชวต ปจจยสวนบคคล อาย Pearson Correlation .925*

Sig.(2-tailed) .012

*p�.05


จากตารางท 8 แสดงความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลดานอาย ดงน อาย มความสมพนธกบระดบคณภาพชวตอยางมนยสาคญทางสถตทระดบนอยกวา 0.05 ตารางท 9 ตารางแสดงความสมพนธระหวางสขภาพกายดานการรบรภาวะสขภาพกบระดบคณภาพชวต

ของผสงอาย (n=64) Sum of Squares df Mean Square F Sig. ระหวางกลม 2344.72 3 781.57 8.50 .000 ภายในกลม 5513.02 60 91.88 ทงหมด 7857.75 63

จากตารางท 9 แสดงความสมพนธระหวางสขภาพกายดานการรบรภาวะสขภาพ ดงน การรบรภาวะสขภาพ มความสมพนธกบระดบคณภาพชวตอยางมนยสาคญทางสถตทระดบนอยกวา 0.01 ตารางท 10 ตารางแสดงความสมพนธระหวางสขภาพกายดานการเคลอนท(เดนลาบาก) และการนอน กรนกบ

ระดบคณภาพชวตของผสงอาย (n=64) N คาเฉลย S.D. t Sig. ปญหาการเคลอนท มปญหา ม 26 85.69 12.54 -2.29 .02

(เดนลาบาก) ไมมปญหา 38 92.00 9.46

ปญหาการนอนกรน มปญหา 23 85.43 12.28 -2.01 .049

ไมมปญหา 41 91.29 10.21

จากตารางท 10 แสดงความสมพนธระหวางสขภาพกาย ปญหาสาคญดานการเคลอนท (เดนลาบาก) และปญหาการนอนกรน กบระดบคณภาพชวต ดงน

ปญหาสาคญดานการเคลอนท (เดนลาบาก) และปญหาการนอนกรน มความสมพนธในทางลบกบระดบคณภาพชวตอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ นอยกวา 0.05 ตารางท 11 ตารางแสดงความสมพนธระหวางสขภาพจต (ภาวะซมเศรา) กบระดบคณภาพชวตของ ผสงอาย

(n=64) ภาวะสขภาพ ระดบคณภาพชวต

สขภาพจต ภาวะซมเศรา Pearson Correlation .591*

Sig.(2-tailed) .000

จากตารางท 11 แสดงความสมพนธระหวางสขภาพจต กบระดบคณภาพชวต ดงน สขภาพจตมความสมพนธกบระดบคณภาพชวตอยางมนยสาคญทางสถตทระดบนอยกวา 0.01

อภปรายผล จากการศกษาพบวา 1. อายของกลมตวอยางมความสมพนธกบคณภาพชวต สอดคลองกบการศกษาของ จรชยา เคลาด, สภชย นาคสวรรณ และจกรวาล สขไมตร (2560) ทพบวา อายมความสมพนธกบระดบคณภาพชวตของผสงอาย ในจงหวดนครศรธรรมราช และสอดคลองกบการศกษาของ วไลพร ขาวงษ และคณะ (2554) ทพบวาอายมความสมพนธกบคณภาพชวตของผสงอายในตาบลบานกราง อาเภอเมอง จงหวดนนทบร


2. สขภาพกายมความสมพนธกบระดบคณภาพชวต สอดคลองกบการศกษาของ จราพร ทองด, ดาราวรรณ รองเมอง และฉนทนา นาคฉตรย (2553) ทศกษาภาวะสขภาพและคณภาพชวตของผสงอายในจงหวดชายแดนภาคใต พบวาภาวะสขภาพมความสมพนธในทางบวกกบคณภาพชวต และสวนปญหาการเคลอนท (เดนลาบาก) และปญหาการนอนกรนมความสมพนธในทางลบกบคณภาพชวต ซงสอดคลองกบการศกษาของ กาญจนา ปญญาธร (2555) ไดศกษาศกษาความสมพนธระหวางปจจยคดสรรกบความมนคงในชวตของผสงอาย จงหวดอดรธาน พบวาการรบรภาวะสขภาพมความสมพนธกบระดบคณภาพชวต ปญหาดานสขภาพดานอาการเจบปวยมความสมพนธทางลบกบระดบความมนคงในชวตของผสงอายในจงหวดอดรธาน 3. สขภาพจตมความสมพนธกบระดบคณภาพชวต สอดคลองกบการศกษาของ ปลมใจ ไพจตร (2556) ทศกษาคณภาพในการดารงชวตของผสงอายในจงหวดสราษฎรธาน พบวาสขภาพจตมความสมพนธกบคณภาพในการดารงชวตของผสงอายในจงหวดสราษฎรธาน และการศกษาของพมพสทธ บวแกว และรตพร ถงฝง (2559) ไดศกษาเรองการดแลสขภาพและภาวะสขภาพของผสงอายไทยและอานาจในการทานายภาวะสขภาพของผสงอาย พบวาสขภาพกายและสขภาพจตมความสมพนธกน และสอดคลองกบการศกษาของ กตตวงค สาสวด ทพบวาปจจย ดานจตลกษณะและปจจยดานความตองการของผสงอายมความสมพนธกนหากรางกายปวย จตใจกปวยดวย และหากผสงอายทมาจากครอบครวทมความรกความอบอน สงผลใหผสงอายเหลานนมคณภาพชวตทด

ขอเสนอแนะ 1. ควรศกษาภาวะสขภาพกบคณภาพชวตของประชาชนในชวงวยอน ๆ เพมเตม เพอใหไดขอมลท

ครอบคลมประชากรในพนทมากยงขน 2. ควรทาการศกษาภาวะสขภาพของผสงอายทมความเจบปวยดวยโรคไมตดตอเรอรงโดยเฉพาะโรคทพบ

มากในกลมตวอยางไดแก โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน เพอหาแนวทางแกไขปญหาสขภาพของผสงอายตอไป

เอกสารอางอง กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. แบบประเมนสขภาพจตผสงอาย ฉบบสน แบบวดภาวะซมเศราในผสงอายไทย

(Thai Geriatic Depression Scale:TGDS), 22 ธ.ค.2559 http:/www.sorporsor.com/dhs.. กาญจนา ปญญาธร.(2555). ความสมพนธระหวางปจจยคดสรรกบความมนคงในชวตของผสงอายจงหวดอดรธาน.

วารสารพยาบาล กระทรวงสาธารณสข, 22(2.), 24-36. กตตวงค สาสวด.(2560) ปจจยทสงผลตอคณภาพชวตผสงอายในจงหวดภาคตะวนออก.วารสารชมชนวจย, 11 (2),

21-38. จรชยา เคลาด, สภชย นาคสวรรณ และจกรวาล สขไมตร.(2560). ปจจยทมผลตอคณภาพชวตของ ผสงอาย

ในจงหวดนครศรธรรมราช. วารสารราชพฤกษ, 15(1), 27-32. จราพร ทองด, ดาราวรรณ รองเมอง, ฉนทนา นาคฉตรย.(2555). ภาวะสขภาพและคณภาพชวตของผสงอาย

ในจงหวดชายแดนใต. วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข, 22(3), 88-99 บรรล ศรพานช.(2543) ผสงอายไทย. กรงเทพมหานคร: สานกพมพหมอชาวบาน. ปลมใจ ไพจตร.(2558). คณภาพในการดารงชวตของผสงอายในจงหวดสราษฎรธาน , วารสารวชาการดานบรหาร

ธรกจการจดการ เศรษฐศาสตรและนเทศศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน,2 (2), 157-179 พมพสทธ บวแกว และรตพร ถงฝง.(2559). การดแลสขภาพและภาวะสขภาพของผสงอายไทย,วารสารสมาคม

นกวจย, 21 (2), 94–105

�


วพรรณ ประจวบเหมาะ และศรวรรณ ศรบญ.(2552). รายงานสถานการณผสงอายไทย, กรงเทพมหานคร:บรษท ทควพ จากด

สทธชย จตะพนธกล.(2541). หลกสาคญทางเวชศาสตรผสงอาย. กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Wayne W.,D. (1995). Biostatistics: A Foundation of Analysis in The Health Sciences (6th ed.) John Wiley&Son, Inc.,180

�


ความสมพนธระหวางปจจยสนบสนนกบพฤตกรรมการดแลตนเองของผสงอายโรคความดนโลหตสงทมารบบรการทสถานอนามยเฉลมพระเกยรต ตาบลลาดสวาย อาเภอลาลกกา จงหวดปทมธาน Relationship between supportive factors and personal self- care behaviors in aging

with hypertension at Chalermprakiat Health Center Tambon Ladsawai Lum Luk Ka

Distric Pathumthani Province.

ผวจย นาวาอากาศเอกหญง สรางค เปรมเสถยร

บทคดยอ การวจยนเปนการวจยเชงสารวจเแบบตดขวาง (Cross-sectional Research Design) มวตถประสงคเพอ ศกษาความสมพนธระหวางปจจยสนบสนนกบพฤตกรรมการดแลตนเองของผสงอายโรคความดนโลหตสง ทมารบบรการทสถานอนามยเฉลมพระเกยรต ตาบลลาดสวาย อาเภอลาลกกา จงหวดปทมธาน กลมตวอยางคอผปวย ทมารบการตรวจทคลนกโรคเรอรง จานวน 54 คน สมมตฐานในการวจยคอปจจยสนบสนนมความสมพนธกบพฤตกรรมในการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคความดนโลหตสง เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวยแบบสอบถามขอมลทวไป แบบวดความรเรองโรคความดนโลหตสง แบบวดการสนบสนนทางสงคม และแบบวดพฤตกรรมการดแลตนเอง วเคราะหขอมลดวยการใชคาสถต รอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน การหาคาความสมพนธใชสหสมพนธ เพยรสน (Pearson Correlation) ผลการศกษาพบวา ผสงอายมอายเฉลย 70.09 ป SD±6.64 ระดบการศกษาสงสดประถมศกษาปท 4 ระดบความรเรองโรคความดนโลหตอยในเกณฑ พอใช คาเฉลย = 9.38 SD±1.98 คะแนนเตม 13 การสนบสนนทางสงคม อยในเกณฑนอยมจานวน 24 คน พฤตกรรมในการดแลตนเองอยในเกณฑด คาเฉลย 4.09 SD= ±0.42 คะแนนเตม 5 คะแนน ความสมพนธระหวางปจจยดานความรเรองโรคความดนโลหตสง ไมสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองของผสงอายโรคความดนโลหตสงทระดบนยสาคญท 0.05 (r= 0.13 , P- value0.36 > 0.05) ความสมพนธระหวางปจจยการสนบสนนทางสงคมกบพฤตกรรมการดแลตนเองของผสงอายโรคความดนโลหตสง มความสมพนธกนอยางมนยสาคญทางสถต ท0.05 (r = 0.33 , P- value0.02 <0.05) เปนไปตามสมมตฐาน ขอเสนอแนะในการวจย การใหความรแกผสงอายทปวยดวยโรคความดนโลหตสงทมปญหา เชนการควบคมความดนโลหตสงไมได ควรใหความรในลกษณะเปนกลมแบบเพอนชวยเพอน มเปาหมายรวมกน และควรมผใหการดแลเขามามสวนรวมในการจดกจกรรม คาสาคญ : ปจจยสนบสนนและพฤตกรรมการดแลตนเอง Abstract Group Captian Surang Premsathien

This study used cross – sectional research design . The purpose of this study was to investigate a relationship between supportive factors and personal self - care behaviors inaging hypertension at Chalermprakiat Health Center Tambon Ladsawai Lum Luk Ka Distric Prathumtani Province. The sample were fifty four patients in chronic disease clinic. The research instruments were a questionaire including identified data hypertension knowledge , social supports and self - care behaviors in aging hypertension.The data analysis were used percentage , mean and standard deviation and the correlation betweenthe supportive factors and self – care behaviors were analyzed by Pearson Correlation.

�


The result was founded that mean of the old age 70.09= ±6.64 years old .The highest level of education were prathomsuksa 4. The knowledge of hypertensiondisease was in the satisfactory criteria ( = 9.38,SD= ±1.98).The Social support was in the least criteria. Self – care behaviors were in good criteria ( = 4.09, SD= ±0.42). There was no significant of a relationship between knowledge of hypertension and self - care behaviors.(r = 0.13 , P-value0.36 >0.05). The result of relationship between social supports andself - care behaviors was significant at 0.05 (r = 0.33,P- value0.02 < 0.05).

The suggestion of this research is the next researeh should solve the problem of aging hypertension by self- help group .Group of aging with hypertension will make the objective together and care givers should be participated in the activity.

Key words : supportive factors and self – care behaviors

บทนา ความเจรญกาวหนาทางการแพทย และเทคโนโลยตางๆทาใหประชากรของประเทศไทยมอายยนมากขน

สงผลตอจานวนประชากรผสงอายเปนอยางมาก จากการสารวจของสถาบนวจยกลาววา สงคมไทยจะกลายเปนสงคมผสงอาย โดยสถตผสงอายไทยจะมสดสวนรอยละ 16 ของประชากรไทย และเมอเรมเขาสวยผสงอาย รางกายจะเรมมการเปลยนแปลงทงทางดานรางกาย จตใจ อารมณและสงคม ซงแบบแผนการเจบปวยของผสงอาย ไดเปลยนจากโรคตดเชอ กลายมาเปนโรคไรเชอเรอรง และทาใหประชากรสวนใหญตองการการบรการดานสขภาพอนามยมากขน โรคเรอรงทพบเปนอนดบตนๆ คอ ความดนโลหตสง และมแนวโนมจะเพมขนมากเรอยๆนายแพทย อานวย ภาจน กลาววา จากการรายงานสารวจสขภาวะของผสงอายไทย ป 2556 โดยกรมอนามยรวมกบ สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต และโครงการประเมนเทคโนโลยพบวา ผสงอายมพฤตกรรมทพงประสงคเพยงรอยละ 26 ผสงอายรอยละ 9.5 หรอ รอยละ 9.2 ปวยดวยโรคตาง ๆ ไดแกโรคความดนโลหตสงถง รอยละ 41 ทบทม วงศประยร กลาวถงโรคทพบบอยในผสงอายคอโรคอวน โรคเบาหวานและความดนโลหตสง สาเหตสวนใหญเปนเรองของพฤตกรรม

โรคความดนโลหตสงเปนโรคทไมมยารกษาใหหายขาดได ผปวยตองไดรบการรกษารวมกบการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพเพอ ควบคมความดนโลหตสง บางคนมความเชอทไมถกตองวา การรบประทานยาเพยงอยางเดยวกลดความดนโลหตไดแลว บางคนเชอวาการรบประทานยาแลวเมอความดนโลหตลดลง กงดยาเพราะหายแลว จงไมไปพบแพทยตามนดเพอทาการรกษาอยางตอเนอง ซงสงเหลานทาใหการรกษาไมตอเนอง โดยเฉพาะการรกษาดวยยา รวมถงพฤตกรรมไมถกตองในเรองอาหาร และการออกกาลงกาย ทาใหมภาวะแทรกซอนตามมา สถานอนามยเฉลมพระเกยรต ตาบลลาดสวาย รบผดชอบหมบานทงหมด 7 หมบาน คอ หม4 ,5 ,6 7 , 8, 9 และ 10 มจานวนประชากรผสงอาย จานวน 3,959 คน พบผปวยความดนโลหตสงทงหมด 898 คน เปนผสงอาย 60 ป ขนไป ปวยดวยโรคความดนโลหตสง 665 คน (ขอมลทะเบยนผปวยโรคเรอรง ของสถานอนามยเฉลมพระเกยรต 1 ต.ค. 60 ) มอาสาสมครสาธารณสข ซงไดรบการอบรมเกยวกบดานสขภาพทก 1 เดอน เพอนาไปดแลประชาชนในชมชนทรบผดชอบ รวมทงมชมรมผสงอายทมการรวมตวกนมารบการอบรมจาก สถานอนามยทก 1 เดอนเพอนาความรไปใชประโยชนในชวตประจาวน ซงผลจากความรทได และการสนบสนนดานความรและคาแนะนาจากสถานบรการ รวมทงการสนบสนนจากครอบครว ในเรองการกระตนใหไปพบแพทย การรบประทานยา การรบประทานอาหาร การออกกาลงกาย ซงผวจยคาดวา ความร และการสนบสนนตาง ๆ เหลานจะเปนสวนหนงททาใหผสงอายโรคความดนโลหตสงจะมพฤตกรรมในการดแลตนเองไดอยางเหมาะสม

�


ดงนนผวจย จงตองการศกษาปจจยสนบสนนวา จะมความสมพนธกบพฤตกรรมในการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคความดนโลหตสง ซงมารบบรการทสถานอนามยเฉลมพระเกยรต ตาบลลาดสวายหรอไมเพอใหไดขอมลมาเปนแนวทางในการแกปญหา และเพมทกษะในการดแลตนเองของผปวย เพอใหสามารถใชชวตอยไดอยางถกตอง และมความสข โดยไมตองพงพง หรอเปนภาระแกสงคมตอไป

วตถประสงค 1. เพอศกษาปจจยสนบสนนระดบความรเรองโรคความดนโลหตสง ของผสงอายทปวยดวยโรคความดนโลหตสง 2. เพอศกษาปจจยสนบสนนอนๆ ไดแก ดานครอบครว และสงคม ขอมลขาวสารจากแหลงตางๆของผสงอายทปวยดวยโรคความดนโลหตสง 3. เพอศกษาระดบพฤตกรรมการดแลตนเองในเรองการควบคมอาหาร การออกกาลงกาย การรบประทานยา และการไดรบการรกษาอยางตอเนอง การลดความเครยด 4. เพอศกษาความสมพนธระหวางปจจยสนบสนนดานแรงสนบสนนดานตางๆ กบพฤตกรรมการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคความดนโลหตสง สมมตฐานการวจย 1. ระดบความรเรองโรคความดนโลหตสง และภาวะแทรกซอน มความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคความดนโลหตสง อยางมนยสาคญทางสถตท 0.05 2. การสนบสนนทางสงคมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคความดนโลหตสง อยางมนยสาคญทางสถตท 0.05

กรอบแนวคดในการวจย ตวแปรตน ตวแปรตาม

ปจจยสนบสนนดานขอมลทวไป : อาย อาชพ การศกษา รายได และระยะเวลาการเจบปวย

ปจจยสนบสนนดานระดบความร ของผปวยเรอง สาเหต อาการและภาวะแทรกซอนยอง โรคความดนโลหตสง

พฤตกรรมการดแลตนเอง - อาหาร - การออกกาลงกาย - การรบประทานยา และการ รบประทานยาและการรกษาอยางตอเนอง - การลดความเครยด

ปจจยสนบสนนทางสงคม - ครอบครว - ขอมลขาวสาร เจาหนาทสาธารณสข สอสง พมพ วทยโทรทศน อาสาสมครสาธารณสข

�


วธการวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงสารวจแบบตดขวาง (Cross -sectional Research Design) โดยมงศกษาความสมพนธระหวางปจจยสนบสนน และพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยสงอายดวยโรคความดนโลหตสงทมารบการรกษาทสถานอนามยเฉลมพระเกยรต ตาบลลาดสวาย ซงประกอบดวย. ผปวยสงอายทงเพศหญงและเพศชายโรคความดนโลหตสงทไมมภาวะแทรกซอน ทมารบการตรวจรกษาอยางตอเนองทสถานอนามยเฉลมพระเกยรต ตาบลลาดสวาย ระหวางเดอน พฤศจกายน- ธนวาคม จานวน 54 คน การคานวณตวอยาง โดยสตร

สมตวอยางจบฉลากแบบไมคน

N (ขนาดของประชากร) = 3,959 คน P (Porportion) = 0.17 d (Error) = 0.10

(Alpha) = 0.05 = z = (0.975) = 1.959964 n = 54

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจย ผวจยไดใชแบบสอบถาม ประกอบดวยขอมลทวไปแบบวดความรเรองโรคความ

ดนโลหตสง ซงมเกณฑดงน ทาแบบวดได 10 - 13 ขอ เกณฑ ด ทาแบบวดได 6 - 9 ขอ เกณฑ พอใช ตากวา 6 ขอ เกณฑ แกไข แบบวดการสนบสนนทางสงคม ซง มเกณฑดงน การสนบสนนระดบมาก คาเฉลย = 2.5 - 3.0 การสนบสนนระดบปานกลาง คาเฉลย = 2.01 - 2.50 การสนบสนนระดบ นอย คาเฉลย = 0 - 2.00

และแบบวดพฤตกรรมการดแลตนเอง ซงมเกณฑ ดงน พฤตกรรมทปฏบตมากทสด คะแนนเฉลย 4.51 - 5.00 อยในระดบดมาก พฤตกรรมทปฏบตมาก คะแนนเฉลย 3.51 - 4.50 อยในระดบด พฤตกรรมทปฏบตการกลาง คะแนนเฉลย 2.51 - 3.50 อยในระดบพอใช พฤตกรรมทปฏบตนอย คะแนนเฉลย 1.51 - 2.50 อยในระดบปรบปรง พฤตกรรมทไมเคยปฏบต คะแนนเฉลย 1.00 - 1.50 อยในระดบทตองแกไข การตรวจสอบคณภาพเครองมอ การหาความตรง (Validity) นาเครองมอทสรางเสรจแลว ใหผเชยวชาญ จานวน 3 คนตรวจสอบความถกตอง ความตรงเชงเนอหา และโครงสราง การใชภาษา และความถกตองชดเจนของภาษา เพอพจารณาปรบปรงแกไข นาขอมลทผานการตรวจสอบจากผเชยวชาญ และนาไปปรบปรงแกไข โดยทดลองใช (Try Out) กบผสงอายทปวยดวยโรคความดนโลหตสง ทมารบการตรวจรกษาทสถานอนามยเฉลมพระเกยรต ตาบลลาดสวาย กลมตวอยางจานวน 30 คนแลวนาไปหาคาความเทยง โดยใชสตรของ คเดอร-รชารดสน (Kuder - Richardson) คอ KR-20 ไดคะแนน 0.76 แบบสอบถามการสนบสนนทางสงคมกบพฤตกรรมการดแลตนเอง ใชสตรสมประสทธแอลฟา (Cronbach's alpha coefficient) ไดคะแนน 0.80

�


การเกบรวบรวมขอมล ใชแบบสอบถามรวมกบการสมภาษณ การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมล ขอมลทวไป ปจจยดานระดบการวดความร ปจจยดานระดบการสนบสนนทางสงคม ระดบพฤตกรรมการดแลตนเอง ใชรอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบสมมตฐาน ความสมพนธระหวางปจจยสนบสนน กบพฤตกรรมการดแลตนเอง ใชสหสมพนธ เพยรสน (Pearson Correlation)

ผลการวเคราะหขอมล ผลการศกษาพบวา ผสงอายมอายเฉลย 70.09 ปSD= ±6.64 สถานภาพการสมรส หมาย 22 คน คดเปนรอยละ 40.40 ระดบการศกษาสงสดประถมศกษาปท 4 38 คน คดเปนรอยละ 70.37 ปจจยดาน ระดบความรเรองโรคความดนโลหต อยในเกณฑ พอใช คาเฉลย = 9.38SD= ±1.98 ปจจยดานการสนบสนนทางสงคม อยในเกณฑนอยมจานวนนอย 24 คน พฤตกรรมในการดแลตนเองอยในเกณฑด คาเฉลย 4.09 ,SD =± 0.42 ความสมพนธระหวาง ปจจยดานความรเรองโรคความดนโลหตสงไมสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเอง ของผสงอายโรคความดนโลหตสง ทระดบนยสาคญท 0.05 ( r= 0.13 , P- value0.36 >0.05 ) ความสมพนธระหวางปจจยดานการสนบสนนทางสงคม กบพฤตกรรมการดแลตนเองของผสงอายโรคความดนโลหตสง สมพนธกนอยางมนยสาคญทางสถต ท 0.05 ( r= 0.33 , P- value 0.02<0.05 ) เปนไปตามสมมตฐาน

การอภปรายผล 1. ขอมลทวไป กลมผสงอาย เฉลย 70.09 ป ระดบการศกษา มากทสด ชนประถมปท 4 วลยพร นนทศภวฒน (2552 , 164) กลาววา ผปวยทมอายมากวา 60 ป ขนไปเรมมอาการของสมองเสอม แบบคอยเปนคอยไปอยางชาๆ ขาดความคดรเรม ความจาในปจจบนจะจาไมคอยได เรมมอาการหลงลม และประกอบกบการทผปวยจบชนการศกษาในระดบประถมศกษาเปนสวนใหญ คอชนประถมปท 4 38 คน คดเปนรอยละ 73 .10 ทาใหขาดการใฝรใฝเรยน ในการทจะปรบตวกบสงใหมๆทาใหระดบความร เกยวกบโรคความดนโลหตสง อยในระดบพอใช สวนใหญตอบได 6-9 คะแนน ซงอยในเกณฑปานกลาง แตถาเปนขอทเปนสาเหต หรอเปนภาวะแทรกซอน กจะตอบไดนอยลง เชน สาเหตจากความดนโลหตสงเกดพนธกรรม มผตอบไดเพยง 21 คน คดเปนรอยละ 38.80และในขอความดนโลหตสงถารบประทานยาแลวลดไมจาเปนตองรบประทานยา หรอเมอรบประทานยาแลว สามารถปฏบตตวไดตามปกต ตอบไดเพยง 30 คน คดเปน รอยละ 55.55 สามารถสรปไดวา เนองจากอายทมาก กบระดบการศกษาทาใหผปวยพรองในความรทเปนขอทซบซอน ซงสอดคลองกบงานวจย ของ สภาพร พลเพม (2011 , 50) การศกษาปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการดแลตนเองในโรคความดนโลหตสงเรองการรบรประโยชน และอปสรรคในการดแลตนเอง มความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมในการดแลตนเองอยางมนยสาคญทางสถต 2. ระดบการไดรบสนบสนนทางสงคมอยในเกณฑนอย คาเฉลยตากวา 2 จากขอมลทวไป ผสงอายสวนใหญ เปนหมาย 22 คน คดเปนรอยละ 46.29 แตสวนใหญจะมบตรคอยดแล เปนลกษณะครอบครวขยาย ครอบครวททางานทงสาม ภรรยา มหลานทผปวยตองดแล ซงรายไดสวนใหญ ไดจากบตรสาว บตรชายทดแลผปวย และไดจากเบยยงชพของรฐบาล ผปวยบอกวาเพยงพอตอคาใชจาย แรงสนบสนนจากแหลงปฐมภม ไดแก ครอบครว ญาต พนอง ซงมความสาคญตอการเจบปวยและพฤตกรรมอนามยของบคคลเปนอยางยง โดยเฉพาะแรงสนบสนนทางจตใจจากคสมรส

�


3. ระดบพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยความดนโลหตสง พฤตกรรมในการดแลตนเองของผสงอาย อยในเกณฑ ด คาเฉลย 4.09SD =±0.42 การดแลตนเองเฉพาะดาน มากทสดคอ การปฏบตตนตามคาแนะนา อยในเกณฑดมากคอ 4.46±SD=±0.61 นอยทสดคอ พฤตกรรมการดแลตนเอง ดานการออกกาลงกาย คาเฉลย 3.61 แตยงอยในเกณฑด ซงสวนใหญกลมตวอยางเปนผสงอาย อาย เฉลย 70.09 ปSD=±6.64 องศนนท อนทรกาแหง (2552, 43.) กลาววา พฤตกรรมการดแลตนเองจะพฒนาตงแตวยเดก และพฒนาเตมทในวยผใหญ แตผสงอายทปวยนนนอกจากไมพฒนาแลวเปนวยทมความเสอมดงนนเปนไปไดวา มการออกกาลงกายนอย บางรายตองเลยงหลาน ดแลบาน และบางรายทโสดยงตองทางานเลยงตนเองอย 4. การทดสอบสมมตฐาน ความสมพนธระหวางปจจยดานระดบความรเรองโรค ความดนโลหตสงไมสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองอยางมนยสาคญทางสถตท 0.05 (R= 0.13, P-value0.36 >0.05) ซงการวจย ของสมาพร จานง (2556,26.) และคณะ เรองปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยความดนโลหตสงคอ ระดบการศกษามความสมพนธกบการดแลตนเอง แสดงใหเหนวาระดบการศกษาทาใหมนษยมความรอบร และมเหตผลด ใฝร สามารถเลอกปฏบตตนดานสขภาพไดด ซงในกลมผวจยกลมน เปนผสงอายมอายเฉลย 70.09 ป±SD = 6.64 และมระดบการศกษาชนประถมปท 4 มากทสดถงรอยละ 73.10 ซงทาใหพรองในความรแตพบวาพฤตกรรมในการดแลตนเอง อยในเกณฑด คอคาเฉลย 4.09 ±SD =0.42 พบวากลมตวอยางททาการศกษา นมระยะเวลาการเจบปวยนานเฉลย 10.80 ป ±SD= 6.55 สภาพร จานงค (2556, 26.)อธบายวา ธรรมชาตของมนษยตองอาศยระยะเวลาในการปรบตว ทาใหผปวยสามารถจดการกบตนเองได ยอมรบสถานการณตางๆ ทเปลยนแปลงไดด จงมนใจในการดแลตนเองด ซงพบวาพฤตกรรมการดแลตนเอง เรอง การปฏบตตนตามคาแนะนาอยในเกณฑ ดมาก คอคาเฉลย 4.46±SD=0.61 ซงผปวยจะไดรบ จากแพทย พยาบาลและ เจาหนาท ของโรงพยาบาลประจาทาใหสามารถนามาปฏบตกบตนเองได 5. การทดสอบสมมตฐาน ความสมพนธระหวางปจจยแรงสนบสนนทางสงคม มความสมพนธกบพฤตกรรมในการดแลตนเองอยางมนยสาคญทางสถต ท 0.05 (r= 0.33 , P- value0.02 <0.05) ซงสอดคลองกบการวจยของ ณฐพร อยปาน พชร ดวงจนทรและพนดา แจมผล (2558 , 14). ทาการศกษา ความสมพนธระหวางการสนบสนนทางสงคม ความเชอดานสขภาพ พฤตกรรมการดแลตนเองและความดนโลหตของผปวยโรคความดนโลหตสง อาเภอเมอง จงหวด นครนายก พบวาการสนบสนนทางสงคม มความสมพนธกบ ความเชอดานสขภาพ (r= 0.218 , P – value <0.01) และความเชอดานสขภาพสมพนธทางบวก กบพฤตกรรมการดแลตนเอง (r= 0.406 , P- value < 0.01) และ สอดคลองกบ การวจยของ กตตพร เนาวสวรรณ. (2551 , 540- 547) เรองความสมพนธ และอานาจในการทานาย ของแรงสนบสนนทางสงคมทมตอการปฏบตตวของผปวยโรคความดนโลหตสงในคลนกโรคเบาหวานความดนโลหตสง โรงพยาบาลสงหนคร จงหวด สงขลา พบวาแรงสนบสนนทางสงคมมมความสมพนธทางบวกกบการปฏบตตวของผปวยความดนโลหตสง อยางมนยสาคญทางสถต ทระดบ0.01 (r=.543)

ขอเสนอแนะในการทาวจย 1. การทาวจยครงตอไปควร จดกลมผสงอายดวยโรคความดนโลหตสง ทมปญหาการควบคมความดนโลหตสงไมไดไวดวยกน และจดกจกรรมในลกษณะทเปนกลมเพอนชวยเพอน (Self-Helh Group) โดยมเปาหมายรวมกน 2. การใหคาแนะนาการใหความรแกผสงอาย ควรมผดแลเขารบฟงดวยเพอชวยใหเขาใจปญหาของผปวย และเพอใหเกดใหความรวมมอในการแกปญหาดวยกน

�


บรรณานกรม กลยา วาณชปญญา.(2554).การวเคราะหสถต: สถตสาหรบการบรหารและวจย.โรงพมพจฬาลงกรณ มหาวทยาลย กทม. กตตพร เนาวสวรรณ .ความสมพนธและอานาจในการทานายของ แรงสนบสนนทางสงคมทมผลตอ การปฏบตตว

ของผปวยความดนโลหตสง. วารสารวทยาลยพยาบาลบรมราชนน อตรดตถ.ปท 8 ฉบบท 1 . มกราคม – มถนายน 2558.

ทบทม วงศประยร , พรทพย คาพอ และสมศร เดชะสจจา.(2551). การอภบาลผสงอาย.ธรรมสาร จากด. กทม. ทฤษฎแรงสนบสนนทางสงคม. (ออนไลน) (2554) แหลงขอมลwww. Go to Know.org.

นพพร ธนะชยขนธ. (2555). สถตเบองตนสาหรบงานวจย .วทยพฒน จากด.กทม. ณฐพร อยปาน, พชร ดวงจนทร และ พนดา แจมผล.(2558) ความสมพนธระหวางการสนบสนนทางสงคมความเชอ

ดานสขภาพ พฤตกรรมการดแลตนเองและความดนโลหตของผปวยโรคความดนโลหตสง อาเภอเมอง จงหวดนครนายก.วารสารเภสชศาสตรและวทยาการสขภาพ. ปท 10. ฉบบท 8. มกราคม – มนาคม 2558.

วลยพร นนทศภวฒน.(2552). การพยาบาลผสงอายความทาทายกบภาวะประชากรผสงอาย. หจก. ขอนแกนการพมพ. สพาพร เพชรอาวธ , นนทยา วฒาย และ นนทวรรณ สวรรณรป.( 2011). ปจจยทานายพฤตกรรมการจดการ

โรคเบาหวาน ชนดท 2 . Journal Nursing Scince . สมาพร จานงค,มณรตน ธระววฒน และนรตน อมาม.(2556) ปจจยทมความสมพนธกบการจดการตนเอง ของ

ผปวยความดนโลหตสงโรงพยาบาล สงเสรมสขภาพ ตาบลตลาดขวญ จงหวดนนทบร. วารสาร วทยาลยบรมราชชนน กรงเทพ.ปท 29. ฉบบท 2.กรกฎาคม-ธนวาคม 2556.

สมาล วงธนากร , ชตมา ผาตดารงกล และ ปราณ คาจนทร .(2559). ความสมพนธและอานาจใน การทานายของแรงสนบสนนทางสงคมทมตอการปฏบตตว ของผปวยโรคความดนโลหตสง. วารสารวทยาลยพยาบาลบรมราชนน.

สานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 1 . (2558). รายงานการวจย.“ การจดระบบการดแลทาง สงคมและระบบการดแลระยะยาวสาหรบผสงอายในครอบครวและชมชน” .

สานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ 3. (2559) คมอการดแลผสงอายสาหรบผดแลในชวตประจาวน. ศรพนธ สาสตย . (2551). การพยาบาลผสงอายทพบบอยและแนวทางในการดแล. องศนนท อนทรกาแหง.(2552) การปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 self ดวยหลก Promise Model. บรษท

สขมวทการพมพ จากด.กทม. อานวย ภาจน. ขาวสรางสขผสงอายไทยปวยดวยความดนโลหตสง รอยละ 41.(2517) . (ออนไลน) แหลงขอมล

www.thaihealth.or.th. Kocknow Cristensen .(2011) Adult Nursing . USA. Njamjarus s,c, Chongsuvivatwong v. (2014) n4 study. Sample size and power calculations for android.

The Royal Golden Jubilee Ph.D. Program – the Thailand research Fund & Songkla university.


พฤตกรรมสขภาพของผสงอาย ตาบลอสาณ อาเภอเมอง จงหวดบรรมย THE ELDERLY PEOPLE’ S HEALTH BEHAVIOR SURVEY IN I-SAN SUBDISTRICT,

MUANG DISTRICT, BURIRAM PROVINCE

ผวจย ปภาวรนทร สวรรณเพชร

รรร พมมานรกษ ปณณทต บนขนทด ยอดขวญ ชนบาน

พยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลมหาวชราลงกรณธญบร อาจารยประจาคณะพยาบาลศาสตร บรรมย มหาวทยาลยเวสเทรน

บทคดยอ งานวจยนเปนการวจยเชงพรรณนา เพอศกษาพฤตกรรมสขภาพของผสงอาย ในดานตางๆ คอ พฤตกรรม

สขภาพดานการออกกาลงกาย ดานการรบประทานอาหาร ดานการปฏบตตนในภาวะเจบปวย ดานการจดการความเครยด เปรยบเทยบพฤตกรรมสขภาพผสงอาย ทมขอมลสวนบคคล ประกอบดวย เพศ อาย ระดบการศกษาสถานภาพสมรส รายได และความพอเพยงของรายได แหลงทมาของรายไดสวนใหญ แตกตางกน กลมตวอยางคอ ผสงอาย ตาบลอสาณ อาเภอเมอง จงหวดบรรมย จานวน 297 คน สมตวอยางแบบหลายขนตอน (Multiple Random Sampling) เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถาม สถตทใชในการวเคราะหขอมลคอ รอยละ (%) คาเฉลย ( ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) วเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางระหวางกลม ใชการทดสอบคาท (t - test) ความแปรปรวนทางเดยว (One – way - ANOVA)

ผลการวจย พบวา พฤตกรรมสขภาพของผสงอาย โดยรวมระดบปานกลาง รายดาน พบวา การรบประทานอาหารระดบด ( = 3.32) การออกกาลงกายระดบปานกลาง ( = 2.72) การจดการความเครยดระดบพอใช ( = 2.82) และการปฏบตตนในภาวะเจบปวยระดบด ( = 3.31) ผสงอายทมรายไดและความพอเพยงของรายได แหลงทมาของรายได สวนใหญระดบการศกษาตางกน มพฤตกรรมสขภาพแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

ขอเสนอแนะคอ ควรใหเทศบาลหรอองคการบรหารสวนตาบลหรอโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล จดกจกรรมสงเสรมสขภาพแกผสงอายอาท การออกกาลงกายทเหมาะสมกบวย และสภาพความพรอม ของรางกายและมการพบปะสงสรรคของผสงอาย เพอใหผสงอายไดแลกเปลยนประสบการณ และความคดเหนระหวางกน คาสาคญ : พฤตกรรมสขภาพ / ผสงอาย

x

x x xx


Abstract

This descriptive research is to study the health behaviors of the elderly people on exercising, eating, behaving when they are sick, managing stress and to compare the health behaviors of the elderly people. With personal information–gender, age, education, marital status, revenue, and sufficiency of revenue. Most of their sources of revenue are different. The sample is the 297 elderly people in I-San Subdistrict, Muang District, Buriram Province using Multiple Random Sampling. The tool used to collect data is questionnaire. The data are analyzed by using Frequency, Percentage, Average, Standard Deviation. The differences between groups are compared with T–test and One–way ANOVA. The assessment shows that the health behaviors of the elderly people are in medium level ( x = 3.07). Considering each behavior, it shows that the health behavior of eating is in good level ( x = 3.327); the health behavior or exercise is in medium level ( x = 2.72); the health behavior of behaving when they are sick is in good level ( x = 3.31); the health behavior of stress management is in medium level ( x = 2.82); the elderly people who are different in the average revenue, the sufficiency of revenue, the source of revenue, and the education are different in health behaviors with statistical significance level at .05.

Suggestions: The Subdistrict administrative organization or Tambon Health Promoting Hospital should have some activities for elderly people such as some exercises which suit their age and elderly meeting, so they will have some chances to exchange their experiences and opinions.

Keyword Health behavior / Elderly people

บทนา การเปลยนแปลงโครงสรางประชากรไทย พบวา ปจจบนสงคมไทยไดกาวเขาสสงคมผสงอาย โดยมแนวโนมท

จานวนและสดสวนของผสงอายทมอายตงแต 60 ปขนไป มจานวนเพมขนเรอย ๆ และจากการเปลยนแปลงโครงสรางทางอายของประชากรนน เกดจากสดสวนของประชากรในวยตาง ๆ เมอจาแนกประชากรออกเปนกลมอาย 3 กลมใหญ ๆ คอ ประชากรวยเดก (อายนอยกวา 15 ป) วยแรงงาน (อาย 15-59 ป) และ วยสงอาย (อาย 60 ปขนไป) (กลยา ตนตพลาชวะ, 2551) คาดวาในระหวางป พ.ศ. 2553 - พ.ศ. 2583 สดสวนของประชากรวยเดก และวยแรงงาน มแนวโนมลดลง ในขณะทสดสวนของประชากรสงอาย มแนวโนมเพมขนอยางตอเนองจากรอยละ 13.2 ในป พ.ศ. 2553 เปนรอยละ 32.1 ในป พ.ศ. 2583 และทนาสงเกต คอ ในป พ.ศ. 2565 จะเปนปทคาดวาสดสวนของประชากรวยเดกจะเทากนกบสดสวนของประชากรวยสงอาย อนเปนผลจากความกาวหนาทางการแพทยและสาธารณสข รวมทง การกระจายบรการดานสาธารณสข และจากนโยบายการวางแผนครอบครว ทสงผลใหอตราการเจรญพนธของประชากรลดลง จงทาใหประชากรผสงอายเพมขนและมอายยนยาว ซงการมอายทเพมขนเปนสงทไมสามารถหลกเลยงได (วชพลประสทธ กอนแกว, 2557)

การเพมขนของประชากรวยสงอาย ยงสงผลใหภาวะประชากรของประเทศไทยเข าสยคทเรยกวา “ภาวะประชากรผสงอาย” ซงผลกระทบทเกดขนมไดจากดขอบเขตอยเพยงผลกระทบดานประชากรเทานน แตการเปลยนแปลงดงกลาวน เปนเสมอนปฏกรยาลกโซทสงผลกระทบไปยงระบบอน ๆ ไดแก ผลกระทบ ดานสขภาพ ผลกระทบดานเศรษฐกจ และผลกระทบดานชวตความเปนอย และการปรบตวของประชากรของประเทศ นอกจากน ผลกระทบดานสขภาพกายของผสงอาย เกดจากสภาพทเสอมถอยลง เนองจากรางกายของผสงอายมการเปลยนแปลง

��


ไปในทางทเสอมมากกวาเจรญเตบโต อวยวะตาง ๆ สญเสยหนาท และตายไปในทสด เปนสาเหตของความเจบปวย และความผดปกตมากขนในผสงอาย สวนผลกระทบทางดานเศรษฐกจ พบวา ผสงอายตองพงพารายไดจากบตรหลานเมอเจบปวย และดวยความเสอมของสภาพรางกายและอวยวะตาง ๆ สงผลใหผสงอายกลายเปนปญหาของสงคม การทผสงอายเจบปวยเปนเวลานาน สมาชกในครอบครวตองหยดงานเพอดแล ผดแลตองเสยวนและเวลาทางานเทากบวนและเวลาทผสงอายปวย (กาญจนา แกวเทพ และคณะ, 2554) ปจจบนรฐตองสญเสยคาใชจายในการรกษาพยาบาลสาหรบผสงอายทเจบปวยมากขนทกป ซงผลกระทบดานคณภาพชวต พบวา สงคมไทยปจจบนเปลยนจากสงคมเกษตรกรรมมาเปนสงคมอตสาหกรรม มการตดตอกบตางประเทศมากขน ทาใหลกษณะของโครงสรางครอบครวไทยเปลยนไปจากครอบครวขยายทมความผกพนระหวางสมาชกภายในครอบครว มการเคารพเชอฟงผสงอาย ถอวาผสงอายเปนทปรกษาและเปนศนยรวม ภายในบาน กลายเปนครอบครวเดยวทมสมาชกเฉพาะ พอ แม ลก และจากการทรบเอาวฒนธรรมตะวนตก เขามา ทาใหความทนสมยสสงคมไทย สงผลใหประชาชนมคานยมทเนนเรองวตถมากกวาจตใจ มการแขงขนความมนคงทางเศรษฐกจเพอซอความสะดวกสบายในการดาเนนชวตประจาวน มการยกยองความสามารถของบคคลมากขน ไมเนนความสาคญของระบบอาวโส เกดความหางเหนและมชองวางระหวางคนรนใหมกบผสงอาย ทาใหการดแลเอาใจใสซงกนและกนภายในครอบครวลดนอยลง ผสงอายรสกวาเหวและตองพงพาตนเอ งมากขน แรงบบคนทางเศรษฐกจและความเจรญทางวตถนเอง ทกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพชวตของผสงอายมากขน ผสงอายถกทอดทงใหอยตามลาพงไวทหมบานหรอชมชน (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2560)

ตาบลอสาณ เปนตาบลหนงของอาเภอเมอง จงหวดบรรมย มลกษณะเปนสงคมชนบท ประชาชนมวถการดาเนนชวตทคลายคลงกน สวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม และเลยงสตว มลกษณะครอบครวเปนครอบครวขยาย และมความผกพนฉนเครอญาตกบเพอนบาน มการเคารพเชอฟงคาสงสอนจากผใหญ และผทอาวโสกวา ผสงอายสวนใหญอาศยกบลกหลาน และมสวนนอยทอาศยอยกบบคคลอน เมอไดรบความเจบปวยจะมาทาการรกษาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลบานหนองโพรง แตเมอไดรบการบาดเจบหรอการเจบปวยรายแรงกจะทาการสงตอผปวยไปยงโรงพยาบาลบรรมย ผวจยในฐานะผปฏบตงานดานการศกษา และดานการพยาบาลชมชน จงตองการศกษาพฤตกรรมสขภาพผสงอายทอาศยในเขตตาบลอสาณ อาเภอเมอง จงหวดบรรมย เพอทราบถงระดบพฤตกรรมของผสงอาย และเปนแนวทางในการสงเสรมใหผสงอายมสขภาพทด ทงในดานการปองกนโรค การสงเสรมสขภาพ และ การฟนฟสขภาพ รวมทง สงเสรมใหครอบครว และสงคมมสวนรวมในการพฒนาการดแลสขภาพผสงอายตอไป

วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาพฤตกรรมสขภาพของผสงอายในดานตางๆ ไดแก พฤตกรรมสขภาพดานการ ออกกาลงกาย

พฤตกรรมสขภาพดานการรบประทานอาหาร พฤตกรรมสขภาพดานการปฏบตตนในภาวะเจบปวย พฤตกรรมสขภาพดานการจดการความเครยดของผสงอายตาบลอสาณ อาเภอเมอง จงหวดบรรมย 2. เพอเปรยบเทยบพฤตกรรมสขภาพของผสงอาย ตาบลอสาณ อาเภอเมอง จงหวดบรรมย ตามความแตกตางดานปจจยขอมลสวนบคคล ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา สถานภาพสมรส รายไดและความเพยงพอของรายได แหลงทมาของรายไดสวนใหญและภาวะการมโรคประจาตว

��


วสดและวธการวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive Research) โดยวธการดาเนนงานตามขนตอน ดงน

1. สารวจจานวน และรายชอของผสงอายและเลอกกลมตวอยางตามคณสมบตทผวจยกาหนดไว 2. นาแบบสอบถามใหผทรงคณวฒตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (Content validity) และนาไปทดลองใช

(Try out) กบผสงอาย ตาบลอสาณ อาเภอเมอง จงหวดบรรมย จานวน 30 คน ซงไมไดนามาเปนกลมตวอยาง เพอหาคาความเทยงหรอความเชอถอได (Reliability)

3. ดาเนนการโดยการสมภาษณขอมลพฤตกรรมสขภาพของผสงอาย 4. เมอไดขอมลครบถวนตามวตถประสงคของการเกบขอมลแลว ผวจยจะใหการคาแนะนาเกยวกบการดแล

สขภาพแกผสงอายตามความจาเปนทประเมนได ในขณะเกบขอมล 5. นาขอมลทไดจากการตอบแบบสอบถามทงหมดมาวเคราะหตามวธการทางสถตตอไป

การพทกษสทธของกลมตวอยาง ผวจยไดดาเนนการพทกษสทธของกลมตวอยาง โดยอธบายใหกลมตวอยางเขาใจวาการศกษาครงน ขนอยกบ

ความสมครใจของกลมตวอยาง วาจะยนยอมเขารวมในการทาวจยหรอไมกได การปฏเสธไมมผลตอกลมตวอยาง โดยจะใชรหสเลขทของแบบสอบถามแทนชอ-นามสกล ของกลมตวอยาง ผลการวจยจะเปนภาพรวม และนามาใชประโยชนเพอการศกษาวจยเทานน กลมตวอยางสามารถขอยตการเขารวมการวจยกอนครบกาหนด โดยไมมผลกระทบอนๆ ตอกลมตวอยาง

การวเคราะหขอมล โดยใชโปรแกรมสาเรจรป โดยกาหนดระดบความมนยสาคญทางสถต .05

1. วเคราะหขอมลสวนบคคล ประกอบไปดวย เพศ อาย ระดบการศกษา สถานภาพสมรส รายได และความพอเพยงของรายได แหลงทมาของรายไดสวนใหญ ภาวะการมโรคประจาตว โดยใชการแจกแจงความถและคารอยละ 2. วเคราะหระดบพฤตกรรมทง 4 ดาน ประกอบไปดวย การรบประทานอาหาร การออกกาลงกาย การปฏบตตนในภาวะเจบปวย การจดการความเครยด ใชคาเฉลย ( x ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) 3. วเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของพฤตกรรมสขภาพทม เพศ อาย การมโรคประจาตว ตางกน โดยใชคาการทดสอบท (t–test Independent) 4. วเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของพฤตกรรมสขภาพของผสงอายทมรายไดและความพอเพยงของรายได แหลงทมาของรายไดสวนใหญ ระดบการศกษา สถานภาพสมรส ตางกน โดยใชคาสถตทดสอบความแปรปรวนทางเดยว (One–way ANOVA) ขอบเขตการวจย

1. ประชากร (Populations) ทใชในการศกษาครงนเปนผสงอายทมอาย ตงแต 60–79 ป ทงเพศชาย และเพศหญง ตาบลอสาณ อาเภอเมอง จงหวดบรรมย ประชากรทมลกษณะดงกลาวขางตน มผสงอายทขนทะเบยนในป พ.ศ. 2560 จานวนทงสน 1,300 คน (กระทรวงมหาดไทย, 2560) 2. กลมตวอยาง (Samples) ทใชในการวจยครงนเปนผสงอายทมอาย ตงแต 60–79 ป ทงเพศชาย และเพศหญง ตาบลอสาณ อาเภอเมอง จงหวดบรรมย โดยการคานวณจากตารางของเครจซ และมอรแกน (Krejcie. Robert V. and Daryle W. Morgan, 1970) ทระดบความเชอมน 95 % ในการวจยครงนใช กลมตวอยาง จานวน 297 คน ใชการ

��


สมตวอยางผสงอายแบบหลายขนตอน (Multiple Random Sampling) คอ ทาการสมตวอยางแบบชนภม โดยจาแนกตามรายหมบาน และสมตวอยางผสงอายจากหมบาน ดวยวธการจบฉลากไดครบตามจานวน ตามคณสมบตทกาหนดเปนกลมตวอยาง (บญใจ ศรสถตนรากร, 2553)

3. ชวงระยะเวลาในการเกบขอมลระหวางเดอนตลาคม ถงเดอนธนวาคม พ.ศ. 2560 4. ขอบเขตพนททใชในการวจยคอ ผสงอายตาบลอสาณ อาเภอเมอง จงหวดบรรมย

ผลการศกษา ผลการวจย สรปเปนประเดนสาคญ ไดดงน

1. การวเคราะหขอมลสวนบคคลของผสงอายทตอบแบบสมภาษณ จานวน 297 คน สวนใหญเปน เพศหญง คดเปนรอยละ 64.30 อายสวนใหญอยในชวงผสงอายตอนตน คออายระหวาง 60-69 ป คดเปนรอยละ 62.96 ผสงอายสวนใหญจบการศกษาชนประถมศกษาปท 4 คดเปนรอยละ 58.81 สถานภาพสมรสของผสงอายสวนใหญเปนสถานภาพสมรสค คดเปนรอยละ 91.34 รายไดของผสงอายสวนใหญมากกวา 4,000 บาทขนไป คดเปนรอยละ 47.46 รายไดของผสงอายเมอเทยบกบรายจายสวนใหญไมพอเพยง คดเปนรอยละ 71.94 แหลงทมาของรายได สวนใหญคอบคคลอน คดเปนรอยละ 76.41 ผสงอายสวนใหญไมมโรคประจาตว คดเปนรอยละ 68.01 ตารางท 1 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบพฤตกรรมสขภาพของผสงอาย

พฤตกรรมสขภาพผสงอาย X S.D. คาระดบ พฤตกรรมสขภาพผสงอายโดยรวม 3.07 .36 พอใช

- การรบประทานอาหาร 3.32 .15 ด

- การออกกาลงกาย 2.72 .35 พอใช

- การปฏบตตนเมอเจบปวย 3.31 .15 ด

- การจดการความเครยด 2.82 .31 พอใช

จากตาราง การวเคราะหระดบพฤตกรรมสขภาพของผสงอาย พบวา พฤตกรรมสขภาพ ดานการรบประทาน

อาหาร อยในระดบด ( X = 3.32) พฤตกรรมสขภาพดานการออกกาลงกาย อยในระดบ ปานกลาง ( X = 2.72)

พฤตกรรมสขภาพดานการปฏบตตนในภาวะเจบปวย อยในระดบด ( X = 3.31) พฤตกรรมสขภาพดานการจดการ

ความเครยด อยในระดบพอใช ( X = 2.82) และพฤตกรรมสขภาพของผสงอายโดยรวมอยในระดบพอใช ( X = 3.07) 2. การเปรยบเทยบพฤตกรรมสขภาพของผสงอายทม เพศ อาย ระดบการศกษา สถานภาพสมรส รายไดและ

ความพอเพยงของรายได แหลงทมาของรายไดสวนใหญ ภาวะการมโรคประจาตว แตกตางกน โดยใชคาการทดสอบคาท (t-test)

��


ตารางท 2 เปรยบเทยบพฤตกรรมสขภาพของผสงอาย จาแนกตามขอมลสวนบคคล

ขอมลสวนบคคล N X S.D. T เพศ

ชาย 106 3.05 .41 .90 หญง 191 3.04 .41

อาย 60-69 ป 187 3.09 .37 .97 70-79 ป 110 3.09 .29 ภาวะการมโรคประจาตว ไมมโรคประจาตว 202 3.06 .37 1.25 มโรคประจาตว 95 3.00 .33

จากตาราง พบวา ผสงอายเพศชาย และเพศหญงทมพฤตกรรมสขภาพ โดยรวมไมแตกตางกน ผสงอายทมอายระหวาง 60-69 ป และอายระหวาง 70-79 ป มพฤตกรรมสขภาพ โดยรวมไมแตกตางกน และผสงอาย ทไมมโรคประจาตว และมโรคประจาตว มพฤตกรรมสขภาพ โดยรวมไมแตกตางกน

3. เปรยบเทยบพฤตกรรมสขภาพของผสงอายทม รายได และความพอเพยงของรายได แหลงทมาของรายไดสวนใหญ ระดบการศกษา สถานภาพสมรส ตางกน โดยใชคาสถตทดสอบความแปรปรวนทางเดยว (One –way ANOVA)

ตารางท 3 การทดสอบความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบพฤตกรรมสขภาพจาแนกตามรายไดเฉลยของผสงอาย

แหลงความแปรปรวน df SS MS F ระหวางกลม ภายในกลม รวม

4 140 144

6.40 19.05 25.46

1.60 0.13

11.76*

P < .05 จากตาราง พบวา รายไดเฉลยตอเดอนตางกน มพฤตกรรมสขภาพแตกตางกนอยางนอย 1 ค ทระดบนยสาคญ

ทางสถตทระดบ .05 โดยผสงอายทมรายไดเฉลยมากกวา 4,000 บาท และผสงอายทมรายไดเฉลย 3,001-4,000 บาท มพฤตกรรมสขภาพดกวาผสงอายทมรายไดเฉลยนอยกวาหรอเทากบ 1,000 บาท, 1,001-2,000 บาท และ 2,001-3,000 บาท

ตารางท 4 การทดสอบความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบพฤตกรรมสขภาพจาแนกตามความพอเพยงของรายได


2 84 86

3.85 11.27 15.13

1.92 .13

14.37*

P < .05

��


จากตาราง พบวา ความพอเพยงของรายไดแตกตางกน มพฤตกรรมสขภาพแตกตางกนอยางนอย 1 ค ทระดบนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยผสงอายทมรายไดพอเพยง และเหลอเกบ มพฤตกรรมสขภาพดกวาผสงอายทมรายไดพอเพยงไมเหลอเกบ และกลมทมรายไดไมพอเพยง ตารางท 5 การทดสอบความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบพฤตกรรมสขภาพจาแนกตามแหลงทมาของรายได


2 84 86

1.837 14.918 16.755

.919

.178 5.173*

P < .05 จากตาราง พบวา แหลงทมาของรายไดแตกตางกน มพฤตกรรมสขภาพแตกตางกนอยางนอย 1 ค ทระดบนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยผสงอายกลมทมรายไดจากตนเอง มพฤตกรรมสขภาพดกวาผสงอายทมรายไดจากบคคลในครอบครว และมพฤตกรรมสขภาพดกวาผสงอายกลมทมรายไดจากบคคลอน ตารางท 6 การทดสอบความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบพฤตกรรมจาแนกตามระดบการศกษา


3 112 114

.32 18.49 18.82

.80

.16 3.39*

P < .05 จากตาราง พบวา ผสงอายทมระดบการศกษาแตกตางกน มพฤตกรรมสขภาพแตกตางกนอยางนอย 1 ค ทระดบนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยระดบการศกษามธยมตนขนไป มพฤตกรรมสขภาพดกวากลมผสงอายทมระดบการศกษาประถมศกษาตากวาประถมศกษา และกลมทไมไดเรยนหนงสอ

ตารางท 7 การทดสอบความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบพฤตกรรมสขภาพจาแนกตามสถานภาพสมรส


3 112 115

1.38 17.19 18.58

.46

.15 1.64

P < .05 จากตาราง พบวา ผสงอายทมสถานภาพสมรสแตกตางกน มพฤตกรรมสขภาพ โดยรวมไมแตกตางกน

��


อภปรายผล

1. ผลการวเคราะหพฤตกรรมสขภาพ โดยรวมของผสงอายพบวา อยในระดบพอใช ( X = 3.10) ทงน อธบายไดวา ผสงอายสวนใหญไมมโรคประจาตว สวนใหญไมไดประกอบอาชพ คาใชจายตาง ๆ จะไดรบจากบคคลภายนอกครอบครว และสวนใหญมระดบการศกษาชนประถมศกษา ซงทงภาวะการไมมโรค การไดรบรายไดจากบคคลอน และระดบการศกษามผลตอพฤตกรรมสขภาพผสงอาย จะชวยโนมนาวใหผสงอายมการปฏบตพฤตกรรมอยในระดบพอใช

เมอพจารณารายดาน พบวา พฤตกรรมสขภาพดานการรบประทานอาหารอยในระดบด ( X = 3.32) เนองจากการใหขอมลขาวสารดานการสงเสรมสขภาพของประชาชนตามนโยบายทเนนการสราง เสรมสขภาพมากกวาการรกษาพยาบาลของรฐบาล ไดกระจายลงสประชาชนผานสอตาง ๆ ทมอยในชมชน การสงเสรมใหประชาชนเลอกรบประทานอาหารทเหมาะสมกบวย และสภาพรางกาย เพอหางไกลจากโรค เปนกจกรรมหนงในการสรางสขภาพใหแขงแรง ดวยเหตน ผสงอายจงใหความสาคญกบการรบประทานอาหาร และการเหนคณคาของอาหาร หลกเลยงการรบประทานอาหารทไมเกดประโยชนแกรางกาย ดวยเหตน จงทาใหพฤตกรรม การรบประทานอาหารของผสงอายอยในระดบด

พฤตกรรมสขภาพดานการออกกาลงกาย พบวา อยในระดบพอใช ( X = 2.72) เนองจากนโยบายในดานการสงเสรมพฤตกรรมสขภาพของประเทศ โดยกาหนดไววาประชาชนอาย 60 ปขนไป มการออกกาลงกายสมาเสมอ อยางตอรอยละ 60 รฐบาลใหเลงเหนถงความสาคญของการออกกาลงกาย ไดเรงรดใหมการเพมกจกรรมการออกกาลงกาย โดยเนนวา การออกกาลงกายจะทาใหสขภาพด จงไดมการรณรงคการออกกาลงกายใหกบประชาชนอยางตอเนอง และทกรปแบบ ทาใหผสงอายรบรถงการออกกาลงกาย และไดรวมกจกรรม การออกกาลงกาย นอกจากน การออกกาลงกายยงเปนการบอกสมรรถนะของบคคลดวย แตเนองดวยวย และสมรรถภาพทางกายของผสงอายทไมมความคลองตวเหมอนคนหนมสาว กจกรรมทผสงอายทาจงเปน การออกกาลงกายทกระทาอยในบานไมไดกระทาในชมรมสรางสขภาพ ซงการออกกาลงกายในชมรมจะสนกสนาน เพราะมเพอนสมาชกหลายคน แตการออกกาลงกายในบาน ผสงอายกระทาเพยงคนเดยวหรอบางครงอาจมสมาชกในครอบครวรวมออกกาลงกายดวยความสนกสนานมกไมม จงไมมการเกดแรงกระตนใหมการออกกาลงกายอยางตอเนอง (ธรากร ดวงแกว และหรญญา เดชอดม, 2550) ดงนน ผสงอายจงมพฤตกรรมดานการออกกาลงกายอยในระดบพอใช

พฤตกรรมสขภาพดานการปฏบตตนในภาวะเจบปวย พบวา อยในระดบด เนองจากผสงอายเมอเจบปวยไปรบบรการดานการรกษาพยาบาลทโรงพยาบาลสงเสรมตาบลบานหนองโพรง อาจมบางทไปรบ การรกษาทคลนกหรอโรงพยาบาลบรรมย ซงการไปรบการบรการดานสขภาพในแตละครง ผสงอายจะไดรบขอมลเกยวกบการปฏบตตนเมอเจบปวย และการดแลตนเองดวย ทาใหผสงอายเกดการเรยนรจากขอมลทไดรบนน และเมอตนเองเจบปวยกจะนาความรนนมาเปนแนวทางในการปฏบต และดแลตนเองเมอเจบปวย ซงสอดคลองกบขอมลทไดจากแบบสอบถามเกยวกบการดแลตนเองเมอเจบปวย พบวา ผสงอายรบประทานยาถกตองตามทบคลากรสาธารณสขแนะนา อยในระดบ

ด ( X = 3.30) และพบวา การไปตรวจสขภาพตามทบคลากรสาธารณสขนด และการปฏบตตามคาแนะนาของบคลากร

สาธารณสขเมอเจบปวยหรอไมสบาย อยในระดบดเชนเดยวกน ( X = 3.26 และ X = 3.56 ตามลาดบ) ซงสอดคลองกบแนวคดของแบนดรา (Bandura, 1977) ทอธบายวา พฤตกรรมของมนษยเกดจากองคประกอบภายในตวมนษย และสงแวดลอม กลาวคอ ผสงอายเกดการเรยนรเรอง การดแลตนเองจากขอมลขาวสารทบคลากรสาธารณสขหรอไดยนจากสอตาง ๆ ทประชาสมพนธใหทราบเกยวกบการดแลตนเอง เชน จากวทย จากรายการในโทรทศน และจากบคลากรสาธารณสข ทาใหผสงอายนาความรทไดรบนน มาเปนพฤตกรรมการดแลตนเอง ดงนน พฤตกรรมการปฏบตตนในภาวะเจบปวยของผสงอายจงอยในระดบด

��


พฤตกรรมสขภาพดานการจดการความเครยด พบวา อยในระดบพอใช ( X = 2.82) ทงน อธบายไดวา เนองจากครอบครวของผสงอายสวนใหญเปนครอบครวขยาย และลกษณะชมชนเปนชมชนชนบทอยรวมกนแบบเครอญาต มสมพนธภาพอนดระหวางเพอนบาน มการชวยเหลอเกอกลกน และรวมกจกรรมตาง ๆ ของชมชน การรวมกจกรรมนเอง ทาใหผสงอายไดมโอกาสพบปะ และพดคยกน ซงกจกรรมเหลาน ลวนเปนกจกรรมทสามารถผอนคลายความเครยดลงได และการจดการความเครยด เปนพฤตกรรมการเรยนรเพอหาแนวทางการจดการกบความเครยด และเพมความสขในการดารงชวต และพฤตกรรมลดความเครยด ไดแก กจกรรมพกผอนหยอนใจ การฟงเพลง การอานหนงสอ การทางานอดเรกตาง ๆ ดงนน การทผสงอายไดรวมกจกรรมดงกลาว จะสงผลตอสภาพจตใจของผสงอาย เพราะผสงอายสามารถเลาประสบการณชวตทผานมาของตนเอง (ปารชาต คาช, 2551) ผสงอายจงมพฤตกรรมการจดการความเครยดอยในระดบพอใช

2. การวเคราะหเปรยบเทยบพฤตกรรมสขภาพของผสงอาย โดยจาแนกตาม เพศ อาย ระดบ การศกษา สถานภาพสมรส รายได และความพอเพยงของรายได แหลงทมาของรายไดสวนใหญ ภาวะการมโรคประจาตว เขารวมกจกรรมตางๆ ของชมชน สรปผลการวจยได ดงน 2.1 ผสงอายชาย และผสงอายหญง มพฤตกรรมสขภาพทไมแตกตางกน ถงแมวาเพศจะเปนตวกาหนดการแสดงออกบทบาทในครอบครว ชมชน และสงคม ซงความแตกตางของเพศจะทาใหเกดความแตกตางของพฤตกรรมกตาม แตจากสภาพแวดลอมของผสงอายพบวา มลกษณะชมชนเปนชมชนชนบท มวถการดาเนนชวตในแตละวนเหมอนกนหมด ไดรบแรงสนบสนนจากบคคลตางๆ เหมอนกน และจากการทผสงอายมการรบรเกยวกบภาวะสขภาพของตนเองไดด และถกตองเหมอนกน จะสงผลใหผสงอายอาจมพฤตกรรมสขภาพตาง ๆ ไปในทางทด ดงนน ผสงอายเพศชาย และผสงอายเพศหญง จงมพฤตกรรมสขภาพท ไมแตกตางกน 2.2 ผสงอายมอายระหวาง 60-69 ป และ 70-79 ป มพฤตกรรมสขภาพไมแตกตางกน เนองจาก ถงแมอายจะเปนปจจยพนฐานทจะชความแตกตางทางดานรางกาย และความรสกนกคด อายจะเปนตวบงชวฒภาวะหรอความสามารถจดการกบสงแวดลอม ภาวะจตใจ และการรบร อายมอทธพลในการกาหนดความสามารถในการดแลตนเองของบคคล ซงจะเพมขนตามอาย สงสดในวยผใหญ และอาจลดลงไปวยสงอาย แตลกษณะของผสงอายในกลมตวอยาง พบวา มพนฐานดานตาง ๆ ไมแตกตางกนมาก ไมวาจะเปนสภาพรางกาย จตใจ และความตองการดานตาง ๆ โดยจะเหนไดจากการเขารวมกจกรรมตาง ๆ ในชมชน เชน การไปรวมงานบญ หรองานประเพณตาง ๆ ของชมชน ผสงอายจะเขารวมโดยพรอมเพรยงสมาเสมอ ซงหลงจากการรวมกจกรรมงานบญประเพณตาง ๆ แลว ผสงอายไดมการพดคยแลกเปลยนเรองราวตาง ๆ ระหวางกน รวมทงเรองพฤตกรรมสขภาพดวย 2.3 ผสงอายทมระดบการศกษาแตกตางกน มพฤตกรรมสขภาพแตกตางกน โดยผสงอายทมระดบการศกษามธยมตนขนไปมพฤตกรรมสขภาพดกวาผสงอายทระดบการศกษาประถมศกษาตากวาประถมศกษา และไมไดรบการศกษา เนองจากการศกษาเปนสงทสาคญตอการพฒนาความร ทกษะ และการมทศคตทดตอการดแลตนเอง ผทมการศกษาสงสามารถแสวงหาขอมลเพอนามาพจารณาตดสนใจการกระทา ตาง ๆ ไดดกวา และสามารถนาความรทไดรบไปใช 2.4 ผสงอายทมสถานภาพสมรสแตกตางกน มพฤตกรรมสขภาพแตกตางกน พบวา ผสงอายทมสถานภาพโสด ค หมาย หยา/แยก มพฤตกรรมสขภาพไมแตกตางกน พบวา บคคลทวไปไมวาจะอยในสถานภาพใดกตาม จะเหนความสาคญของการมสขภาพด ยอมสนใจ และดแลตนเองเปนอยางด และลกษณะครอบครวของผสงอายเปนครอบครวขยาย ผสงอายจงไดรบการดแลเอาในใจใสจากลกหลานเปนอยางด ซงการทสมาชกในครอบครวใหการดแลเอาใจใสเปนอยางดนเอง ทาใหผสงอายไดเรยนรเกยวกบการปฏบตตวในเรองพฤตกรรมสขภาพของตนเอง

��


2.5 ผสงอายทมรายได และความพอเพยงของรายไดตางกน มพฤตกรรมสขภาพแตกตางกน พบวา ผสงอายทมความพอเพยงของรายไดแตกตางกน มพฤตกรรมสขภาพแตกตางกน โดยผสงอายทมรายไดพอเพยง และเหลอเกบมพฤตกรรมสขภาพดกวาผสงอายทมรายไดพอเพยงแตไมเหลอเกบ และผทมรายได ไมพอเพยง ตามลาดบ เนองจากผสงอายทมรายไดพอเพยงสามารถทจะเลอกซอ และยกระดบคณคาของชวตไดดกวาผสงอายทมรายไดไมพอเพยง และจากลกษณะขอมลของผสงอายทมรายไดตอเดอนคอนขางนอย แตผสงอายไมตองรบผดชอบคาใชจายภายในบาน ลกหลานในบานจะเปนผรบผดชอบคาใชจายภายในบาน และคาใชจายของผสงอายบางสวนเอง ทาใหผสงอายมรายไดพอเพยงกบการใชจาย นอกจากน เมอผสงอาย มความจาเปนทจะตองใชเงนกจะมบคคลคอยใหความชวยเหลอตลอดเวลา ดงนน ผสงอายทรายได และความพอเพยงของรายไดแตกตางกน มพฤตกรรมสขภาพตางกน 2.6 ผสงอายทมแหลงทมาของรายไดสวนใหญแตกตางกน มพฤตกรรมสขภาพแตกตางกนพบวา ผสงอายทมรายไดจากตนเองมพฤตกรรมสขภาพดกวาผสงอายทไดรบรายไดจากบคคลในครอบครว และจากบคคลอนตามลาดบ เนองจากแหลงของรายไดเปนตวบงชถงการเหนคณคาในตวเองของผสงอาย ชวยยกระดบคณคาของชวต ความเชอมนในตนเองในเรองของการใชจายเพอตอบสนองความตองการ และ ธารงไวเพอสขภาพ ประกอบกบคานยมของสงคมไทยทใหความเคารพ และกตญกบญาตผใหญ รายไดทไดรบจากบคคลในครอบครว ทาใหผสงอายนามาใชจายในเรองของการสงเสรมสขภาพไดอยางภาคภมใจ เสมอนเปนรายไดของตวเอง ตางจากรายไดทไดรบจากบคคลอน จะทาใหผสงอายไมมความภาคภมใจ เนองจากไมมนใจวาจะไดรบการชวยเหลออกตอไปเมอไร 2.7 ผสงอายทมภาวการณมโรคประจาตวตางกน มพฤตกรรมสขภาพแตกตางกน พบวา ผสงอายทมโรคประจาตว และไมมโรคประจาตว มพฤตกรรมสขภาพไมแตกตางกน เนองจาก ในปจจบน มเทคโนโลยขอมลขาวสารททนสมยมากขน สงผลใหผสงอายไดรบรขอมลขาวสารตาง ๆ ทเกยวกบการดแลสขภาพมากขน ทาใหผสงอายหนมาสนใจเกยวกบสขภาพของตนเองมากยงขน นอกจากน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลบานหนองโพรง และเทศบาลตาบลอสาณ ไดมการจดกจกรรมตาง ๆ เพอสงเสรมสขภาพของประชาชน เชน การตรวจคดกรองโรคเรอรง โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง เพอเปนการคนหาการเจบปวย ของโรคตงแตเบองตน ซงกจกรรมดงกลาว เปนการสงเสรมความรเรองสขภาพ ทาใหผสงอายมความพรอมทจะปฏบตกจกรรมเพอสขภาพของตนเองได

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

1. ดานการรบประทานอาหาร ควรเนนยาพฤตกรรมกบผสงอาย กลาวคอ หนวยงานภาครฐทเกยวของควรใหมการผลกดนสงเสรม และปลกฝงพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคของผสงอาย ตามหลกสขบญญตแหงชาต ใหมความตอเนอง และเปนรปธรรม

2. พฤตกรรมสขภาพของผสงอายดานการออกกาลงกาย ควรมการขบเคลอนในเรอง การสงเสรมการออกกาลงกายแกประชาชนในชมชนใหมากขน เพมสถานทออกกาลงกายมากขน โดยประสานความรวมมอระหวางองคกรปกครองสวนทองถนทมพนทใกลเคยง มการสนบสนนดานงบประมาณในการจดกจกรรมการ ออกกาลงกายใหมความหลากหลายเหมาะสมกบทกเพศทกวย กระตนใหประชาชนทวไป โดยเฉพาะผสงอายออกกาลงกายมากขน อยางตอเนองและยงยน

3. พฤตกรรมสขภาพของผสงอายดานการปฏบตตนในภาวะเจบปวย ควรเนนยาพฤตกรรมกบผสงอาย กลาวคอ ภาครฐควรสงเสรมนโยบายระบบบรการสขภาพสาหรบผสงอายททพพลภาพ หรอผสงอายทอายมาก ซงตองการการดแลรกษาตอเนอง โดยจดแพทยมาประจาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลแตละแหงใหทวถง จดหนวย

��


แพทยเคลอนทเพอบรการชมชนดานการรกษา ใหบรการชองทางผานระบบสาธารณสขมลฐานอยางเปนระบบ สงผลใหประชาชนทกเพศทกวยโดยเฉพาะผสงอายสามารถเขาถงระบบบรการดานสขภาพไดงายขน

4. พฤตกรรมสขภาพผสงอายดานการจดการความเครยด ภาครฐ และภาคเอกชนควรประสานความรวมมอสนบสนนอาชพทสงเสรมการเพมรายไดแกผดแล และผสงอายใหมอาชพสามารถทางานทบานได เปนการชวยปองกนการเกดความเครยดแกผดแล และผสงอายในระดบหนง ไมตองกงวลเรอง คาใชจายภายในบาน ทาใหผดแลมเวลาดแลและใกลชดผสงอายมากขน สงผลใหผสงอายรสกผอนคลาย มสขภาพจตดขน รวมทง การดาเนนการของโรงเรยนผสงอาย ขอเสนอแนะเชงปฏบตการ

1. การจดทาโครงการสงเสรมสขภาพการออกกาลงกายของผสงอายใหเหมาะสมกบวย โดยปรบปรงสถานทออกกาลงกายใหเหมาะสม มเครองออกกาลงกายทเหมาะสมกบผสงอาย เพอเปนการดงดดความสนใจของผสงอายในการออกกาลงกาย และจดใหมเจาหนาทนนทนาการคอยแนะนาผสงอายออกกาลงกายอยางถกวธ ปลอดภยกบวยผสงอาย

2. การจดโครงการอบรมเจาหนาทดานสาธารณสข ซงเปนแกนนาดานสขภาพ อาสาสมครสาธารณสข (อสม.) และเครอขายผดแลผสงอาย ใหมความรดานสขภาพ (เฉพาะทาง) ในการดแลผสงอาย สามารถใหคาแนะนาดานโภชนาการทถกตอง และเหมาะสม เพอปรบเปลยนพฤตกรรมดานการรบประทานอาหาร ของผสงอายใหมสขภาพพลานามยแขงแรง และสมบรณ ไดรบอาหารทมคณคาทางโภชนาการเพยงพอกบ ความตองการของรางกาย

3. หนวยบรการดานสขภาพ ควรจดใหอาสาสมครดแลผสงอาย ตรวจเยยมผสงอาย และใหความร ทกษะการปฏบตตน และดแลผสงอายไดอยางถกตอง และเหมาะสม เสรมสรางพฤตกรรมสขภาพของผสงอายใหมากขน โดยการเนนความสาคญของการมปฏสมพนธภายในครอบครว และมการตดตามประเมนผลพฤตกรรมสขภาพผสงอายอยางตอเนอง เพอใชเปนฐานขอมลพฤตกรรมสขภาพของผสงอาย

4. หนวยบรการดานสขภาพ และองคการบรหารสวนทองถน ควรเพมกจกรรมอน ๆ นอกเหนอจากการประชม และรบประทานอาหารรวมกนของชมรมผสงอาย ควรจดกจกรรมสนทนาการ การละเลนพนบาน การตรวจสขภาพ การใหความรดานสขภาพ การออกกาลงกาย และแลกเปลยนเรยนรรวมกน เพอใหผสงอายรสกผอนคลาย สงผลใหผสงอายมสขภาพจตด ซงการทากจกรรมรวมกนจะเนนกระบวนการมสวนรวม ของผสงอายทกคน ขอเสนอแนะเชงวชาการ

1. ควรมการศกษาเพมเตมในเรองปญหา และอปสรรคในการสงเสรมพฤตกรรมสขภาพของผสงอาย เพอหาแนวทางในการปองกน และแกไขปญหาอปสรรคตาง ๆ ทมผลตอพฤตกรรมสขภาพของผสงอาย

2. ควรมการศกษาตวแปรอน และปจจยอน ๆ ทสงผลตอพฤตกรรมสขภาพของผสงอายเชน ลกษณะสงคมของครอบครว สภาพแวดลอมทอยอาศย การเขาถงบรการสาธารณะ การจดสงอานวยความสะดวก แกผสงอาย ซงสามารถนาขอมลดงกลาวมาเปนแนวทางในการจดทาแผนงาน โครงการใหตรงปญหา และความตองการของผสงอายทอาศยในเขตพนทอยางแทจรง เพอใหผสงอายมสขภาพด และมคณภาพชวตทดขน

��


เอกสารอางอง กลยา ตนตพลาชวะ. (2551). สขกายกบวยสงอาย. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: เรอนปญญา. วชพลประสทธ กอนแกว. (2557). พฤตกรรมสขภาพของผสงอายทอาศยในเขตเทศบาลตาบลคลองตาหร อาเภอเมอง

ชลบร. วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารทวไป วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา.

กาญจนา แกวเทพ, นนทกา สธรรมประเสรฐ และเอกธดา เสรมทอง. (2554). ผคนทหลากหลายในการสอสาร: เดก สตร และผสงวย. กรงเทพมหานคร: โครงการเมธวจยอาวโส กระบวนทศนใหมของการสอสารศกษาไทย.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2560). สงคมผสงอาย: นยตอการพฒนาเศรษฐกจ [Online]. แหลงทมา http://www.stou.ac.th/stouonline/lom/data/sec/Lom12/05-01.html [15 มกราคม 2560] กระทรวงมหาดไทย. (2560). ทะเบยนสถตผสงอาย (พ.ศ.2560). บรรมย: กรมการปกครอง. Krejcie. Robert V. and Daryle W. Morgan. (1970). “Determining Sample Size for Research Activities,” Educational and Psychological Measurement. 30 (3): 607-610. บญใจ ศรสถตนรากร. (2553). ระเบยบวธการวจยทางพยาบาลศาสตร. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: ยแอนด ไอ อนเตอร

มเดย จากด. ธรากร ดวงแกว และหรญญา เดชอดม. (2550). พฤตกรรมสขภาพของผสงอาย ตาบลโพรงมะเดอ อาเภอเมอง จงหวด

นครปฐม. วทยานพนธวทยาศาสตรและเทคโนโลยมหาบณฑต สาขาสาธารณสขชมชน มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม.

Bandura, A. (1977). Self efficacy: Toward a unifying theory of behavior change. Psychological Review. 84, 191-215.

ปารชาต คาช. (2551). ผลการใชโปรแกรมกจกรรมกลมนนทนาการตอภาวะซมเศราของผสงอาย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, สาขาวชาการสงเสรมสขภาพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏภเกต.

��


พฤตกรรมการดมสราของนกศกษามหาวทยาลย

Alcohol Drinking Behaviors Among University Students

ผวจย ปยธรณ เรงเรว ลดดาวลย ปราชญวทยาการ ภชญาดา สรยาวณช คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเนชน

บทคดยอ พฤตกรรมการดมสราเปนปญหาทางสาธารณสขทสาคญของประเทศไทย อกทงยงเปนปญหาในระดบ

นานาชาตโดยประชากรประมาณ 2 ลานคนทวโลก มแนวโนมดมสรามากขน โดยเฉลยแลว 1 ใน 3 ของคนไทยเปนนกดม หรอเปนคนทเคยดมสราใน 1 ปทผานมา (ศนยวจยปญหาสรา, 2554) แมจะมการรณรงค เพอลดการดมสรา จากหนวยงานตางๆอยางแพรหลาย แตแนวโนมวกฤตการณดงกลาวไมมททาวาจะลดลง ซงเปนทกงวลเปนอยางยงเพราะนกดมหนาใหมทมจานวนเพมสงขนเรอยๆ นนคอ กลมเยาวชนนกศกษา ทเปนกาลงหลกในการพฒนาประเทศในอนาคต

คาสาคญ : พฤตกรรมการดมสรา นกศกษามหาวทยาลย

Abstract

Alcohol drinking is a major public health problem in Thailand as well as internationally. Approximately 2 million people around the world who have tend to drink more alcohol. Affecting on the mortality rate of the world population increases every year. Most Thai people believe that alcohol drinking is normal. On average, 1 in 3 people of Thailand as a drink or drink alcohol in the past year. (Center for Alcohol Studies, 2011)Despite the campaign to reduce alcohol drinking from various organizations, the trend of the crisis is unlikely to decline, which is extremely distressing because new drinkers are increasing in number. That is a group of undergraduate youth group who are the main force in developing the country in the future.

Keyword : Alcohol Drinking Behaviors; University Students

บทนา ปจจบนประเทศไทยกาลงประสบปญหาทสงผลกระทบตอเยาวชนนกศกษาของชาตในทก ๆ ดาน

ซงเยาวชนเหลานนจะมผลตอการพฒนาประเทศในอนาคตอนใกล เพราะประเทศไทยกาลงเขาสสงคมผสงอายอยางสมบรณ หากการพฒนาประเทศขาดกาลงหลกจากเยาวชนนกศกษาแลวประเทศกไมสามารถพฒนา เจรญกาวหนาใหทดเทยมประชาคมโลกไดเลย หนงในตนตอของปญหานนคอปญหาจากพฤตกรรมการดมสราของนกศกษา จากการสารวจพฤตกรรมการดมสรา ในป 2554 พบวา คนไทยทอาย 15 ปขนไป เปนนกดมปจจบน (Current drinker) คดเปนรอยละ 31.5 ของประชากรวยผใหญ แมวาความชกของนกดมในวยผใหญจะยงสงเปนอนดบหนงคดเปนรอยละ 53.4 แตมแนวโนมลดลงเฉลยรอยละ 0.45 ตอป ในทางกลบกนความชกของการดมในเยาวชน นกศกษาอาย 15–24 ปกลบสงขนรอยละ 9.5 ตอป (ศนยวจยสรา, 2556) โดยเฉพาะนกศกษามหาวทยาลย ซงลกษณะพฤตกรรมการดมสราเปนการใหความหมายของการแสดงออกเกยวกบการดมสรา โดยประเมนจากปรมาณ ความถในการดมสรา อาการ อาการแสดง และพฤตกรรมทเปนปญหาของนกศกษาในมหาวทยาลย

��


พฤตกรรมการดมสราของนกศกษาในมหาวทยาลย พฤตกรรมการดมสราของนกศกษาในมหาวทยาลยแบงออกเปน 4 ลกษณะ ตามแบบประเมนปญหาการ

ดมสรา (Alcohol Use Disorder Identification Test [AUDIT] ขององคการอนามยโลก (WHO, 2001) ประกอบดวยคาถามทเกยวของกบความถ ปรมาณในการดมสรา และปญหาทเกยวเนองจากการดมสรา มทงหมด 10 ขอคาถาม เกยวกบปรมาณ ความถในการดมสรา อาการและอาการแสดงของการตดสราและพฤตกรรมทเปนปญหาเกยวของกบการดมสรา โดยเทยบเคยงกบการดมมาตรฐาน การดมมาตรฐาน หมายถง ปรมาณของแอลกอฮอลทเทากนในเครองดมแอลกอฮอลชนดตาง ๆ คอ มปรมาณของแอลกอฮอลเทากบ 10 กรม ขนอยกบชนดของเครองดม เชน เบยร 1 แกว ปรมาณ 330 มลลลตร มแอลกอฮอล 5 เปอรเซนต เหลา 1 แกว ปรมาณ 30 มลลลตร มแอลกอฮอล 40 เปอรเซนต โดยพฤตกรรมการดมสราของนกศกษาในมหาวทยาลย 4 ลกษณะ มดงน พฤตกรรมการดมสราของนกศกษาในมหาวทยาลยแบงออกเปน 4 ลกษณะ ตามแบบประเมนปญหาการดมสรา (Alcohol Use Disorder Identification Test [AUDIT] ขององคการอนามยโลก (WHO, 2001) โดยพฤตกรรมการดมสราของนกศกษาในมหาวทยาลย 4 ลกษณะ มดงน 1) การดมแบบมความเสยงนอย (low risk drinking) เปนการดมทไมเกน 2 ดมมาตรฐานตอวนเทยบเปนเหลา 40 ดกรไมเกน 2 กงหรอ 60 มลลลตร เบยรประมาณ 1.5-2 กระปอง ไวน 2 แกว การดมตองไมเกน 2 แกวตอวนหรอไมเกน 5 วนตอสปดาห การดมสราในลกษณะนอาจเรยกวาดมสราอยางปลอดภย และมความเสยงนอย 2) การดมแบบเสยง (hazardous drinking) เปนการดมในปรมาณหรอลกษณะททาใหผดมสราเพมความเสยงทจะเกดผลเสยทงในดานสขภาพกาย สขภาพจต และสงคม ทงตอตนเองหรอตอผอน แมวาผดมสราจะยงไมเจบปวยดวยโรคใดกตาม ซงมลกษณะการดมมากกวา 4 ดมมาตรฐานตอวน เทยบไดกบการดมมากกวา 7 แกวตอการดม 1 ครง ภายใน 3 ครงตอสปดาห ในเพศชาย สวนเพศหญงเทยบไดกบการดมมากกวา 5 แกวตอการดม 1 ครง ภายใน 3 ครงตอสปดาห 3) การดมแบบมปญหา (harmful drinking) เปนลกษณะของการดมทผดมไดรบผลเสย ซงอาจจะเปนผลเสยตอสขภาพกาย สขภาพจต หนาทการงาน หรอสมพนธภาพกบผอน 4) การดมแบบตด (alcohol dependence) เปนลกษณะของการดมทผทดมมกจะใชเวลาสวนใหญในการดม ทาใหความรบผดชอบหนาทตาง ๆ บกพรองไป เชน การงานหรอครอบครว และไมสามารถควบคมการดมทงปรมาณ ความถ หรอไมสามารถหยดดมได บางคนดมเปนประจาจนไมทราบวาตนเองตด จนเมอตองหยดดมดวยสาเหตใดกตาม จงเกดอาการถอนพษ (withdrawal) จากการศกษาพฤตกรรมการดมสราของนกศกษา พบวา พฤตกรรมการดมสราของนกศกษาในมหาวทยาลยม 4 กลม คอ มพฤตกรรมการดมสราแบบความเสยงตารอยละ 32.68 มพฤตกรรมการดมสราแบบเสยงรอยละ 46.73 มพฤตกรรมการดมสราแบบอนตรายรอยละ 10.95 และมพฤตกรรมการดมแบบตดสรารอยละ 9.6459 (ปยทศน เรงเรว, หรรษา เศรษฐบปผา และดาราวรรณ ตะปนตา, 2560)

ความรนแรงและผลกระทบจากการดมสราของนกศกษา การดมสราเปนปญหาทมความสาคญตอการพฒนาประเทศเปนอยางมาก แมจะมการรณรงคเพอลดการดมสราจากหนวยงานตางๆอยางแพรหลาย แตแนวโนมปรมาณการดมไมไดลดลง ปญหาจากการดมสราจงสงผลกระทบตอระบบการพฒนาประเทศแลว ทงยงจะสงผลกระทบโดยตรงตอผทดมสราโดยตรงไมวาจะสงผลกระทบดานรางกาย และจตใจ 1. ผลกระทบตอสขภาพ ดานรางกายของผดม เมอดมสราไหลผานจากปากแอลกอฮอลจะซมผานเขาสรางกายอยางรวดเรวโดยแอลกอฮอลสวนใหญจะถกดดซมในกระเพาะอาหารและกระจายเขาสกระแสเลอดภายในเวลาเพยง 5 นาทกอนจะสงตอไปยงเซลลเนอเยอของเหลวทกแหงหนในรางกายและอวยวะตางๆภายในเวลา10-30 นาท กอใหเกดผลตออวยวะทวรางกายแอลกอฮอลจะเขาสรางกายและผานไปตามเซลลของเมดเลอดอยางรวดเรว

��


ฉะนนการดมสราเปนประจาจะทาใหระดบแอลกอฮอลสงในเลอดถง 95 เปอรเซนต (ยวด คาดการณไกล, 2542) พฤตกรรมการดมสราเปนประจายงเปนสาเหตของโรคตางๆมากกวา 60 โรค เชน กระเพาะอาหารอกเสบ ความดนโลหตสง มะเรง ตบแขง การทารายตนเองตดสรา โรคจตจากสรา โรคหวใจและหลอดเลอด และโรคอน ๆ (บณฑตศร ไพศาลและคณะ, 2550) ทสาคญนกศกษายอมรบวาเคยประสบอบตเหตทางจราจรและประสบอบตอนๆทมผลอนเนองมาจากการดมสราถงรอยละ 19.0 (สทธรกษ ไชยรกษ และคณะ, 2553)นอกจากนการดมอยางหนกเปนครงคราว (heavy episodic drinking) หรอการดมแบบเมาหวรานา (binge drinking) ทงในนกศกษา มความสมพนธกบการเรยนทแยลงซงพบวาการเรยนทแยลง ทสาคญไปกวานนคอ การดมแบบเมาหวรานามความสมพนธกบการมเพศสมพนธทไมปลอดภยเชนการตงครรภไมพงประสงคและความเสยงตอการตดเชอเอชไอว (Gill & Fresco, 2005) 2. ผลกระทบตอสขภาพ ดานจตใจของผดมสรานกศกษาเปนวยทชอบในการสารวจ ความทาทาย มการเขากลมเพอน และตองการเปนทยอมรบในกลมเพอนและรนพ และมความคาดหวงวาการดมสราจะสามารถเปนทยอมรบของกลมเพอนและรนพได หากนกศกษามการดมสราจนกอใหเกดผลกระทบดานตาง ๆ ซงนกศกษาสวนหนงจะใชสราเพอลดปมดอย ลดความเหงา ลดอาการซมเศรา ความวตกกงวล และความคบของใจ (สชา จนทรเอม, 2544) ซงในนกศกษาเพศชายจะมความวตกกงวลในการเขาสงคมกบกลมเพอนจงใชการดมสราเพอใหกลมเพอนและรนพยอมรบเขากลม สวนในนกศกษาเพศหญง มเพยงการทถกเพอนชกชวนในการดมสรา (อทยทพย จนทรเพญ, 2554) จากการศกษา พบวา นกศกษาจะมปญหาดานบคลกภาพหลงจากการดมสรา จนเกดปญหาตาง ๆ ยกตวอยางเชน 1) รสกเศราโศก เสยใจ และซมเศรา 2) พบอาการกระวนกระวายหรอฉนเฉยวงาย (Mota et al., 2010) และยงพบวา ผลกระทบจากการดมสราตอดานสขภาพจตใจของนกศกษาจะมปญหาการยาคดยาทา ซมเศรา และวตกกงวลเปนสวนใหญ รองลงมาคอ ปญหาจากการฆาตวตาย และการใชยาเสพตด (กรมสขภาพจต, 2546) ทสาคญผทฆาตวตายสาเรจ 9 ใน 10 คน มความเจบปวยทางจตอยางใดอยางหนง โดยมสาเหตสาคญ คอ ภาวะซมเศรา และการตดสรา เปนตน โดยทปญหาของการฆาตวตายประมาณ 1 ใน 4 โดยเฉพาะผดมสราทมปญหาสขภาพรางกาย (กรมสขภาพจต, 2560) 3. ผลกระทบตอครอบครว พบวา การดมสราเปนผลทาใหทาลายความสมพนธกบบคคลในครอบครว (กรมสขภาพจต, 2547) ครอบครวทสมาชกดมสรากอใหเกดความรนแรง ในครอบครวมากกวาครอบครวทสมาชกไมดมสราถง 3.84 เทา (รณชย คงสกนธ, 2548) จากการศกษาของ รงวทย มาศงามเมอง และคณะ (2542) พบวาบคคลทดมสรา รอยละ 23.7 เคยทะเลาะววาทขณะดมหรอหลงจากจากการดมสรา 4. ผลกระทบดานสงคม ในแตละปจะมการสญเสยวยรนทมอายตากวา 21 ปประมาณ 5,000 คน จากผลของการดมในชวงวยรนจากจานวนดงกลาว 1,900 คนเสยชวตจากรถชน 1,600 คนถกฆาตกรรม 300 คนฆาตวตายและ 100 คน เสยชวตจากการบาดเจบอนๆ การเสยชวตของเยาวชนเหลานลวนมสราเขามาเกยวของทงสน (Novotny, 2006) การดมสราสงผลกระทบในวงกวางทงตอบคคลทดมสราจนขาดสตรวมไปถงกระทบตอสงคม ชมชนดานอบตเหตการดมสราทาใหขาดความรบผดชอบทงตอตนเองและผอน เปนสาเหตสาคญของโรคและการบาดเจบ การดมสราทาใหการตายจากการเกดอบตเหตจราจรทวโลกถงรอยละ 20-38 ของการเกดอบตเหตทงหมด ปญหาอบตเหตทเกดจากผดมสรา รอยละ 40 ของผบาดเจบทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลจากอบตเหต มสาเหตมาจากการขบขขณะเมาเครองดมแอลกอฮอล 5. ผลกระทบทางเศรษฐกจ การดมสราสรางความเสยหายในเชงเศรษฐกจโดยมมลคาสงมากซงไดแกการสญเสยทรพยสนคาใชจายทเกดจากการรกษาโรคตาง ๆ และอบตเหตคาใชจายทางออมทเกดจากการฟนฟสมรรถภาพคาใชจายจากการบงคบใชกฎหมายรวมทงประสทธภาพในการทางานหรอการผลตทสญเสยไปเนองจากการหยดงาน (ยงยทธ ขจรธรรม, 2547) การดมสรายงสงผลกระทบดนเศรษฐกจการเงนดวย โดยคาใชจายในการดมสราเฉลยเทากบ 633 บาทตอเดอน นอกจากนการศกษาของ สทธลกษณ ไชยรกษ และคณะ (2553) มการศกษาผลกระทบจากการดมสรา พฤตกรรมการดมสราของนกศกษามหาวทยาลยแหงหนง มการใชการคาใชจายถง 100–200 บาทตอครง ใชเวลาในการดม 3–4 ชวโมงตอครง และเคยประสบอบตเหตถง รอยละ 19.00

��


ปจจยทเกยวของกบพฤตกรรมการดมสราของนกศกษามหาวทยาลย ปจจยทมอทธพลตอการดมสราของนกศกษามหาวทยาลยมดงตอไปน คอ ปจจยดานสงแวดลอม ปจจย

ดานครอบครว และปจจยดานสวนบคคลทมความสาคญคอความคาดหวงจากการดมสรา 1. ปจจยดานสงแวดลอม ปจจยทมอทธพลตอการดมสราของนกศกษาดานสงแวดลอมประกอบไปดวย

กลมเพอน ลกษณะทพกอาศย แรงสนบสนนทางสงคม กฎหมาย การควบคมสราและกฎระเบยบของสถานศกษา 1.1 กลมเพอน เปนกลมทมอทธพลอยางมากตอนกศกษาทมตอการสรางคานยม ลกษณะนส ย

คณธรรมจรยธรรมเปนอยางมาก เพราะวาธรรมชาตของวยนจะมความผกพนและตองการการยอมรบจากกลมเพอนมากกวากลมอน ๆ กลมเพอนจงมการรวมตวกนโดยธรรมชาต (Sessa, 2007) นกศกษาวยนจะมการแลกเปลยนความคดเหนทงดานดและไมด และทดลองสงใหมๆรวมกน รวมไปถงการดมสราดวย จะเหนไดวาการดมสราของนกศกษาในมหาวทยาลยนน มกจะดมสรากลมเพอน (Kremer & Levy, 2008) สอดคลองกบการศกษาของ ประกจ โพธอาสน (2541) พบวานกศกษามพฤตกรรมการดมสรามปจจยเสรมจากพฤตกรรมการดมสราของเพอนสนท อยางมนยสาคญทางสถต และสอดคลองกบการศกษาของ ประภาเพญ สวรรณ และคณะ (2541) ศกษาพฤตกรรมและปจจยทเกยวของกบการดมสราในนกศกษา ทกาลงศกษาในมหาวทยาลยของรฐและเอกชน พบวา นกศกษารอยละ 40.6 มพฤตกรรมการดมสราโดยกลมเพอนเปนปจจยจากการดมของเพอน ซงในนกศกษาเพศชายจะมความวตกกงวลในการเขาสงคมกบกลมเพอนจงใชการดมสราเพอใหกลมเพอนและรนพยอมรบเขากลม สวนในนกศกษาเพศหญงมเพยงการทถกเพอนชกชวนในการดมสรา (อทยทพย จนทรเพญ, 2554)

1.2 ลกษณะทพกอาศย ปจจบนสรากลายเปนสอกลางในการเขาสงคมไปแลว ประกอบกบเปนเครองแสดงออกถงสถานภาพทางสงคม การคบเพอน ซงธรรมชาตของนกศกษาตองการเขากลมเพอนอยแลว โดยจะเลอกเพอนหรอกลมเพอนทมคานยม ทศนคต ทคลายคลงกน ดงนนหากไปคบเพอนทไมดกอาจจะถกชกจงไปในทางทไมด เชน การหนเรยน เกเร ตดสารเสพตด หรอการดมสรา และในปจจบนน สถานทในการดมสรา แหลงการซอขาย ยงเออตอการดมสรามากขน เชน การดมสราในรานอาหาร ในหางสรรพสนคา สวนแหลงกหาซอไดงาย ซงมขายทงในรานขายของชา รานสะดวกซอ อกทงปจจยดานสงแวดลอม ทพกอาศยของนกศกษา กเปนปจจยหนงทเออตอการดมสราเชนกน เพราะวาการทนกศกษาอาศยอยบานเชาหรอหอพกคนเดยว หรอกบเพอนซงไมไดอยกบบดามารดามกพบวาดมสรามากกวาทงนเนองจากไมมผใหญมาดแล (บณฑรกา บญไชยแสน, ศรพร หงสทะน, ศรนนท ปะนะภเต, และนนทนช ตงจาตรโสภณ, 2555) และจากการศกษาของ เวสเลอรและคณะ (Wechsler, et al., 2002) พบวา นกศกษาทอายตากวา 21 ป และอาย 21-23 ป ทอาศยอยบานเดยวกนกบพอแมจะดมสรานอยกวานกศกษาทไมไดอยบานเดยวกนกบพอแม สอดคลองกบการศกษาของ จราภรณ เทพหน (2540) พบวานกเรยนทพกอาศยอยบานเดยวกบพอแมมกจะไมดมสรา หรอดมสรานอยกวานกเรยนทพกอาศยอยตามลาพงหรอกบเพอน ทงนการทตองยายมาเรยนในเมองหลวงหรอเมองใหญของนกศกษา อาจจะทาใหนกศกษาปรบตวใหเขากบสงแวดลอมใหมทแตกตางจากอดตทผานมาไมไดและพายแพตอสงยวย สถานททองเทยว แหลงสถานบนเทงเรงรมย แหลงอบายมขตาง ๆ ลวนมพลงชกจงใหลมหลง และเปนปจจยสาคญทกอใหเกดการมพฤตกรรมดมสราทงสน

1.3 สอโฆษณา อทธพลของสอตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยงในยค 4.0 ยคของสอสงคมออนไลน มความเกยวพนธกบคนในยคปจจบนอยางมาก และการขอมลเกยวกบการจาหนายสรา จะเหนวามการแขงขนทางการธรกจการคาทสงมากซงโฆษณาทเกยวของกบสรามอยทกชองทาง ลวนแตเปนกลยทธการขายสราของแตละบรษท ซงในปจจบนนแตละบรษทนนกมกลวธทแตกตางและหลากหลาย อาจจะนาเสนอ ในรปแบบของความสมพนธของกลมเพอนเปนการสอถงวยของนกศกษาโดยตรงในรปแบบของการแสดงออกถงความภาคภมใจในความเปนไทย ทสาคญไปกวานน การเจาะตลาดในยคนไมไดมง เนนไปในกลมเปาหมายของวยทางานเพยงอยางเดยว แตยงกระจายตวไปสกลมเปาหมายอน ๆ มวธการสอสารเพอโนมนาวใจใหหนมาดมสรา การแฝงตวเพอเปนสวนหนงในการสนบสนนดานกฬาซงมความโนมเอยงเขาสกลมวยรน และจดทสาคญคอเรมมงเนนสกลมนกศกษา

��


ดงกลาว การศกษาของ ปยทศน เรงเรว, หรรษา เศรษฐบปผา และดาราวรรณ ตะปนตา (2560) พบวากจกรรมยามวางทนกศกษามหาวทยาลยทงชายและหญงคอ ดโทรทศนมากทสด รองลงมาคอเลนเกมส คดเปนรอยละ 38.89 และรอยละ 25.98 ทงนสอตาง ๆ ไมวาจะเปนโทรทศน เกมส ชองทางเหลานจะถกสอดแทรก และแอบแฝง การศกษาของ ณฐชนนท กงมณ (2554) พบวา กลมนกศกษา มระดบการรบร และการจดจาโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลผานสอโทรทศนในระดบสงมากเชนเดยวกบการศกษาของ ยพา ชสทธกล (2534) พบวา เยาวชนในวยเรยนเคยเหนหรอไดยนโฆษณาเกยวกบการดมสราจากสอตาง ๆ ถงรอยละ 99.30 และไดเหนจากโทรทศนมากทสด รอยละ 82.20 สอดคลองกบการศกษาของ เกรยงไกร พงเชอ (2555) พบวา นกศกษารบขาวสารการโฆษณาสรา และทศนคตตอการดมสรา สามารถรวมกนพยากรณพฤตกรรมการดมสราของนกศกษาไดรอยละ 44.4 อยางมนยสาคญทางสถต

2. ปจจยดานครอบครว ครอบครวมอทธพลตอพฤตกรรมการดมสรา เพราะครอบครวทอบอนเปนเกราะปองกนพฤตกรรมเบยงเบนของสมาชกในครอบครวไดทกเรองแมแตการดมสรา สถานภาพของครอบครวทบดามารดามพฤตกรรมการดม เดกในครอบครวจะไดรบอทธพลในลกษณะเดยวกน (Steinhausen & Metzke, 2003) ดงนนเมอครอบครวทมพอแมดมลกจงมโอกาสทจะเปนคนทดมดวยในอนาคต หรอการมบคคลในครอบครวทดม เดกจะเกดการเรยนร โดยการสงเกตหรอมสวนทาใหเดกไดรบทศนคตและพฤตกรรมการดมได ไมเพยงเดกจะไดรบอทธพลทางออมจากพอแมและบคคลในครอบครวเทานน การสนบสนนใหเดกดมโดยตรงจากพอแมหรอญาตพนอง กกระทามาเปนเวลานานโดยผานความเชอวาการดมสราเปนยารกษาโรค (จกรพนธ กตตนรรตน และ นพฐพนธ สนทเหลอ, 2554)

3. ปจจยดานบคคล ปจจยสงเสรมการดมสราของนกศกษา ในปจจยสวนบคคล ประกอบไปดวยดานตาง ๆ คอ ดานเพศ ซงสงคมจะยอมรบการดมสราทแตกตางกน ทาใหเปนสวนหนงทเหนไดชดวา พฤตกรรมการดมสราชอบเพศชายทมากกวาเพศหญง นอกจากนยงม อาย ระดบชนเรยน ผลการศกษา รายได โดยบคคลจะเลอกปฏบตตามสงทมความสาคญสาหรบตน ตามความเชอและรสนยมของตนเอง ดงเชนคานยมของคนไทยทเหนวา ผหญงไมควรดมสรา แตปจจบนนสงคมไดเปดกวางขน เพศหญงจงไดรบการยอมรบจากสงคมมากขน (จกรพนธ กตตนรรตน และ นพฐพนธ สนทเหลอ, 2554)

3.1 เพศ มความสมพนธกบพฤตกรรมการดมสรา จากการศกษาของจราภรณ เทพหน (2540) โดยเพศชายมโอกาสเสยงทจะดมสราเปน 13.03 เทาของเพศหญง สอดคลองกบการศกษาของไพฑรย จยสน (2536) พบวา เพศชายมการใชสารเสพตดมากกวาเพศหญง ในขณะท สาวตร อษณางคกรชย และคณะ (2551) ศกษาการเฝาระวงพฤตกรรมการดมสราและพฤตกรรมเสยงตอสขภาพของนกเรยนระดบมธยมศกษาในประเทศไทย พบวา นกเรยนชายและหญง รอยละ 39.8 และ 24.5 เคยดมสรามาแลวในชวต

3.2 อายเรมตนในการดมสราครงแรก ซงอายจะแสดงถงวฒภาวะทางสงคม การเรมตนการดมมกเกดขนในวยเรยน การศกษาพฤตกรรมการดมสราของนกศกษาในมหาวทยาลย พบวา อายทเรมดมสราครงแรก ชวงอาย 16-18 ป มอตราสงสด คดเปนรอยละ 52.29 รองลงมาคออาย 13-15 ป คดเปนรอยละ 34.31 เปนทนากงวลวาอายทเรมดมสราครงแรก อายระหวาง 10-12 ป มจานวนถง รอยละ 3.59 (ปยทศน เรงเรว, หรรษาเศรษฐบปผา และ ดาราวรรณ ตะปนตา, 2560)

3.3 ผลสมฤทธทางการศกษา ในชวงวยนกศกษาจะใชชวตในการศกษาหาความร เพอสงเสรมตนเองใหมความสามารถในการเรยนร รบร การเขาสงคม และมพฤตกรรมทด แตในปจจบนน ปญหาของการดมสรามแนวโนมทสงขนเปนผลจากผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษา ซงนกศกษาทมผลสมฤทธทางการศกษาตาจะมการดมสราและการสบบหรทมากกวานกศกษา (Walsh & Paul, 2008) สอดคลองกบการศกษาของจราภรณ เทพหน (2540) พบวานกเรยนทมผลการเรยนตา และผลการเรยนปานกลาง มโอกาสเสยงตอการดมสรา เปน 9.85 และ 2.3 เทาของนกเรยนทมผลการเรยนสงตามลาดบ

��


3.4 ความคาดหวงของนกศกษาจากการดมสรา จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา ความคาดหวงจากการดมสรา สงผลใหนกศกษาทดมสรา สวนใหญจะมความคาดหวงจากการดมสราอยในระดบทสง (Levy & Earleywine, 2003) จากการศกษาของ บลาวน, โกลดแมน, อนน และแอนเดอรสน รวมทงยงและโออ (Brown, Goldman, Inn, & Anderson, 1980; Young & Oei, 1996) พบวาพฤตกรรมการดมสรา หรอปญหาจากการดมสราของเดกวยรนมความสมพนธกบความคาดหวงในการดมสราอยางมนยสาคญทางสถต การศกษาเกยวกบความคาดหวงจากการดมสราสวนใหญจะมงเนนไปทความคาดหวงในผลลพธเพยง อยางเดยว (Oei & Moraska, 2004) โดยทความคาดหวงจากการดมสราเรมตนจากการไดรบอทธพลจากสงคม ครอบครว กลมเพอน และสอโฆษณา (Christiansen et al, 1989) เชนเดยวกบการศกษาของ ปยทศน เรงเรว, หรรษา เศรษฐบปผาและดาราวรรณ ตะปนตา (2560) พบวา ความคาดหวงของนกศกษาจากการดมสรามความสมพนธกบพฤตกรรมการกลาแสดงออกอยางมนยสาคญทางสถตท p < .001 ( =15.28, df=3)

แนวทางการชวยเหลอกลมนกศกษาทมพฤตกรรมการดมสรา

1. นกศกษาทมพฤตกรรมดมสราแบบเสยงตาทเปนกลมนกดมหนาใหม ตองสงเสรมความรความเขาใจเกยวกบปญหาทเกดจากการดมสรา รวมไปถงการรวมมอทงภาครฐเอกชน องคกรตาง ๆ เพอสนบสนนการหยดพฤตกรรมการดมสรากอนทนกศกษากลมนจะ พฒนาตนเองไปสพฤตกรรมการดมสราแบบเสยงตอไป

2. นกศกษาทมพฤตกรรมการดมสราแบบเสยง บคลากรทางสาธารณสข ตองใหความรเกยวกบผลกระทบจากการดมสราวาเสยงตอการเกดอบตเหตและมผลตอสขภาพรางกายแมจะมปรมาณการดมสราทไมมากกตาม ตองสงเสรมใหนกศกษากลมนพยายามหยดพฤตกรรมการดมสรา ลดระดบ หรอรกษาระดบ เพ อไมใหพฒนาพฤตกรรมการดมไปสระดบของการดมสราแบบอนตรายและการดมสราแบบตดตอไป

3. นกศกษาทมพฤตกรรมการดมสราแบบอนตรายและพฤตกรรมการดมสราแบบตด แมวาจะพบจานวนนอยมากกตาม ถงกระนนกเปนปญหาทกอใหเกดผลกระทบในวงกวาง และเปนปญหาทตองไดรบการแกไข โดยดวนทสด โดยนกศกษาทมพฤตกรรมดมสราในกลมทมการดมแบบอนตรายกบแบบตด บคลากรทางสาธารณสขตองมบทบาทในการชวยเหลอ คดกรอง เพอสงตอใหแพทยตรวจวนจฉยและวางแผนการรกษาตอไป

วจารณ พฤตกรรมการดมสราของนกศกษาในมหาวทยาลย ในปจจบนมแนวโนมนกดมหนาใหมมากขนและยง

พฒนาระดบพฤตกรรมการดมสราทเปนอนตรายมากขน สวนทางกบพฤตกรรมการดมสราในวยอน ๆ ซงมปจจยทสาคญคอ อทธพลจากกลมเพอน สอโฆษณาแฝง ความคาดหวงตอผลลพธของการดมสราดานการกลาแสดงออก สงคมและสภาพแวดลอม อทธสวนใหญทมผลตอพฤตกรรมการดมสราของนกศกษาจงตองอาศยหนวยงาน โดยเฉพาะมหาวทยาลยรวมมอกบทกภาคสวน ไมวาจะเปนองคกรทเกยวของกบการแกไขปญหาสรา และหนวยงานสาธารณสข ในการแกไข ยบยงพฤตกรรมการดมสราของนกศกษาอยางจรงจง ทงนในสวนระดบมหาวทยาลยควรมกจกรรมทสงเสรม ปองกน การดมสราในนกศกษา โดยอาจจะบรณาการเขากบการเรยนการสอน รวมไปถงการสรางวฒนธรรมและคานยมใหมใหแกนสตนกศกษาใหเปนผทหางไกลจากพฤตกรรมการดมสรา

��


เอกสารอางอง กรมสขภาพจต. (2546). สขภาพจตกบยาเสพตด ป 2546: การประชมวชาการนานชาตครงท 2. นนทบร:กรมสขภาพจต

กระทรวงสาธารณสข. กรมสขภาพจต. (2547). คมอการใหคาปรกษาสาหรบผปวยแอลกอฮอล. นนทบร: กระทรวงสาธารณสข. กรมสขภาพจต. (2560). เขาใจโรคซมเศรา. คนเมอวนท 1 มกราคม 2559, จาก http://www.dmh.go.th/

news-dmh/view.asp?id=27366 เกรยงไกร พงเชอ. (2555). ปจจยทานายการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลของเยาวชนในจงหวดนครปฐม. วทยานพนธ

วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาจตวทยาอตสาหกรรมและองคการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. จกรพนธ กตตนรรตน และนพฐพนธ สนทเหลอ. (2554). ปจจยทเกยวของกบการดมเครองดมแอลกอฮอลของ

นกศกษาระดบอดมศกษาในเขตกรงเทพมหานคร. กรงเทพฯ: ศนยวจยปญหาสรา สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ.

จราภรณ เทพหน. (2540). ปจจยทมผลตอการดมเครองดมแอลกอฮอลของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลายสายสามญศกษาในจงหวด พทลง. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเอกอนามยครอบคร ว มหาวทยาลยมหดล.

ณฐชนนท กงมณ. (2554). การศกษาการรบรโฆษณาตรงและโฆษณาแฝงสนคาเครองดมแอลกอฮอลทางโทรทศนในกลมนกศกษาระดบอดมศกษา. วทยานพนธนเทศศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยรงสต.

ทรงเกยรต ปยะกะ,เวทน ศนสนยเวทย (บรรณาธการ). (2540). ยมสเรยนรยาเสพตด. กรงเทพมหานคร:สานกพมพมตชน. นษฐา หรนเกษม. (2555). กลยทธการตลาดของบรษทแอลกอฮอลในประเทศไทย : ศกษาเฉพาะกรณกลยทธแนวราบ. วารสารวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย. 7 (1), 1-40. บณฑรกา บญไชยแสน, ศรพร หงสทะน, ศรนนท ปะนะภเต และนนทนช ตงจาตรโสภณ. (2555). การเขาถง

แอลกอฮอล การรบร และการปฏบตตามพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ.2551 ของนสตมหาวทยาลยมหาสารคามและ ผจาหนายเครองดมแอลกอฮอลรอบเขตมหาวทยาลยมหาสารคาม . วทยานพนธเภสชศาสตรบณฑต มหาวทยาลยมหาสารคาม.

บณฑต ศรไพศาล. (2550). ววฒนาการนโยบายควบคมปญหาสราของประเทศไทย. คนเมอวนท 1 มกราคม 2559, จาก http://www.cas.or.th/data/matter/cas_dos4.pdf

ประกจ โพธอาศน. (2541). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการดมเครองดมแอลกอฮอลของวยรนจงหวดพระนครศรอยธยา. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาสขศกษาและพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

ประภาเพญ สวรรณ. (2541). การศกษาพฤตกรรมและปจจยทเกยวของกบการดมทมแอลกอฮอลของนกศกษามหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงสวรรณภม วทยาเขตสพรรณบร . วทยานพนธสาธารณสขศาสตรบณฑต มหาวทยาลยมหดล.

ปยทศน เรงเรว หรรษา เศรษฐบปผา ดาราวรรณ ตะปนตา. (2560). ความคาดหวงจากการดมสราและพฤตกรรมการ ดมสราของนกศกษามหาวทยาลย. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม. ไพฑรย จยสน .(2536). ปจจยทมอทธพลตอการใชสารเสพตดในกลมนกเรยนไทย. รายงานการวจย. กองสารวตร นกเรยน กรมพลศกษา กระทรวงศกษาธการ. ยงยทธ ขจรธรรม. (2547). การบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในประเทศไทยและมาตรการควบคม. วารสารคลนก, 231(20), 195-200. ยพา ชสทธกล. (2534). ความสมพนธระหวางความตงใจในการดมสรากบพฤตกรรมการดมสราของนกศกษาวทยาลย

พลศกษา. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล.

��


ยวด คาดการณไกล. (2542). สถานการณดานสขภาพและอนามยสงแวดลอมในประเทศไทย. กรงเทพฯ: โครงการ ตารากรมอนามย. รณชย คงสกนธ. (2548). ความสมพนธสรากบปญหาความรนแรงในครอบครว. ใน วยชย โปรษยะจนดา, อษณ พงปาน

, สาวตร อษณางคกรชย และ Catherine Pilly. (บรรณาธการ). เรองยอการประชมวชาการสราระดบชาต ครงท 1 แอลกอฮอล: วกฤตปญหาสราและนโยบาย. กรงเทพมหานคร: จรสสนทวงศการพมพ.

รงวทย มาศงามเมอง, อารย มาศงาม และยพา เกดพชน. (2542). การบรโภคเครองดมแอลกอฮอลของนกเรยนภาคกลาง.วารสารสขศกษา, 22(81), 53-65.

ศนยวจยปญหาสรา. (2554). การสารวจนกเรยนระดบมธยมศกษาจากโครงการเฝาระวงพฤตกรรมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลและพฤตกรรมเสยงตอสขภาพของนกเรยนมธยมศกษาในประเทศไทย. กรงเทพฯ: เดอะ กราฟโก ซสเตมส.

ศนยวจยปญหาสรา. (2556). สถานการณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลและผลกระทบในประเทศไทย ป 2556. กรงเทพฯ: เดอะ กราฟโก ซสเตมส. สาวตร อษณางคกรชย, อภนนท อรามรตน, อษณย พงปาน, มานพ คณะโต, นภดล กรรณกา, และอาภา ศรวงศ ณ อยธยา. (2551). สถานการณปญหาจากสารเสพตดของประเทศไทยในปจจบน. วารสารสมาคมจตแพทย แหงประเทศไทย, 53 (ฉบบผนวก 1 สงหาคม 2551), 24-36. สชา จนทรเอม. (2544). จตวทยาเดกเกเร. (พมพครงท 5). กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. สทธรกษ ไชยรกษ, สมชาย รกลาง, พงศมตร โพธกลาง, สปรชา เครอบคนโท, วรชตา อนงคเวช, สบศกด มพวงพนธ

และคณะ. (2553). พฤตกรรมการดมแอลกอฮอลของนกศกษา มหาวทยาลยสรนาร. สวนกจการนกศกษา มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร. Retrieved from http://sutir.sut.ac.th:8080/sutir/bitstream/ 123456789/3314/1/52-2-02.pdf

อทยทพย จนทรเพญ. (2554). ปจจยทมอทธพลตอการดมเครองดมแอลกอฮอล แบบผดปกตของวยรนในจงหวดขอนแกน. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

Brown, S. A., Goldman, M. S., Inn, A., & Anderson, L. R. (1980). Expectations of reinforcement from alcohol: their domain and relation to drinking patterns. J Consult Clin Psychol, 48(4), 419-426.

Christiansen, B. A., Smith, G. T., Roehling, P. V., & Goldman, M. S. (1989). Using alcohol expectancies to predict adolescent drinking behavior after one year. J Consult Clin Psychol, 57(1), 93-99.

Gilles, D. M., Turk, C. L., & Fresco, D. M. (2006). Social anxiety, alcohol expectancies, and self-efficacy as predictors of heavy drinking in college students. Addict Behav, 31(3), 388-398. doi: 10.1016/j.addbeh.2005.05.020

Kremer, Michael, and Dan Levy. 2008. "Peer Effects and Alcohol Use among College Students."Journal of Economic Perspectives, 22(3): 189-206.

Levy, B., & Earleywine, M. (2003). Reinforcement expectancies for studying predict drinking problems among college students: approaching problem drinking from an expectancies choice perspective.

Addict Behav, 28(3), 551-559. Mota, N., Alvarez-Gil, R., Corral, M., Rodríguez, Holquin, S., Parada, M. Caamano-Isorna, F., (2010). Risky

alcohol use and heavy episodic drinking among Spanish University students: a two-year follow-up. Gaceta Sanitaria, 24(5), 372-377. Retrieved from http://linkinghub.elsevier.com/ retrieve/pii/S0213911110001299?via=sd

��


Novotny, T. E. (2006). US Department of Health and Human Services: A Need for Global Health Leadership in Preparedness and Health Diplomacy. American Public Health Association. 96(1), 11-13. Retrieved from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1470430/

Oei, T. P., & Morawska, A. (2004). A cognitive model of binge drinking: the influence of alcohol expectancies and drinking refusal self-efficacy. Addict Behav, 29(1), 159-179.

Sessa, F. M. (2007). Peer crowds in a commuter college sample: the relation between self-reported Alcohol use and perceived peer crowd norms. J Psychol, 141(3), 293-305. doi:

10.3200/JRLP.141.3.293-306 Steinhausen, H. C., & Metzke, C. W. (2003). The validity of adolescent types of alcohol use. Child

Psychol Psychiatry, 44(5), 677-686. Walsh, R. A., & Paul, C. L. (2008). School smoking bans. Drug Alcohol Rev, 27(5), 570-571. doi: 10.1080/09595230802245279 Wechsler, H., Lee, J. E., Kuo, M., Seibring, M., Nelson, T. F., & Lee, H. (2002). Trends in college binge drinking during a period of increased prevention efforts. Findings from 4 Harvard School of Public

Health College Alcohol Study surveys: 1993-2001. J Am Coll Health, 50(5), 203-217. doi: 10.1080/07448480209595713

World Health Organization. ( 2001) . AUDIT : the Alcohol Use Disorders Identification Test : guidelines for use in primary health care / Thomas F. Babor [ et al.] , 2nd ed. Geneva : World Health Organization.

World Health Organization. (2011). Alcohol, Fact sheet. Retrieved from http://www.who.int/ mediacentre/factsheets/fs349/en

Young, R. M., & Oei, T. P. S. (1996). Drinking expectancy profile: Test manual. Australia: Behavior Research and Therapy Centre.

��


การประยกตใชกระบวนการพยาบาลเพอพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบของนสตพยาบาล

Application of nursing process for system thinking process development in nursing student

ผวจย รอยเอกกตตพงษ พลทพย

บทคดยอ กระบวนการพยาบาลเปนเครองมอสาคญของวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภในการปฏบตการพยาบาลอยางมประสทธภาพ ประกอบดวยขนตอนตางๆ ทเปนวงจร ตอเนองและมความสมพนธกน จานวน 5 ขนตอน คอ 1) การประเมนภาวะสขภาพ 2) การวนจฉยการพยาบาล 3) การวางแผนการพยาบาล 4) การปฏบตการพยาบาล และ 5) การประเมนผลการพยาบาล ซงเปนวธการแกปญหาทางวทยาศาสตรทมเปาหมายอยางชดเจน ชวยใหพยาบาลสามารถคดวเคราะหเชงวพากษ และมทกษะในการตดสนใจทางคลนก การประยกตใชกระบวนการพยาบาลในการเรยนการสอนรายวชาการพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบ โดยใหนสตนากระบวนการพยาบาลไปใชในการแกปญหาขยะบนหอพกนสต ชวยใหนสตไดพฒนาทกษะการคดวเคราะหและแกไขปญหาอยางเปนระบบ มขนตอน และมประสทธภาพ ทาใหเกดผลลพธทดตอภาวะสขภาพของนสตในหอพกเพมขน

คาสาคญ : กระบวนการพยาบาล, การพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบ, การแกไขปญหา

Abstract

Nursing process is important tool of nurse support in the efficiently practice. Which compose all steps at the circuit, continual and have the relation each other 5 steps are 1) Health Assessment 2) Nursing Diagnosis 3) Planning 4) Implementation and 5) Evaluation.Beside, These are the way solves a problem scientific that have the aim clearly. That help nurse into critical thinking and the skill in making clinical decision. Application of that to use in education at System thinking process development subject. Then students get that for solve the garbage on dormitory problems. Which can make students train the analysis thinking and system problem solving, is the step and effectives. That cause best result for health of student in dormitory increases.

Keywords : Nursing process, System thinking process development, Problem solving

บทนา วชาชพการพยาบาลและการผดงครรภเปนวชาชพท ใชทงศาสตรและศลปในการปฏบตการพยาบาล เพอใหผรบบรการไดรบบรการทมคณภาพ โดยใชเครองมอสาคญทเรยกวา “กระบวนการพยาบาล” นอกจากกระบวนการพยาบาลจะมความสาคญในทางการปฏบตการพยาบาลแลว ยงพบวากระบวนการพยาบาลเปนพนฐานในการคดวเคราะหตดสนใจ ผเขยนในฐานะอาจารยผสอนรายวชาการพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบจงไดตระหนกวาการประยกตใชกระบวนการพยาบาลในการเรยนการสอนเพอการพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบของนสตพยาบาล จะทาใหนสตพยาบาลมกระบวนการคดทเปนระบบ มความตอเนอง และเกดผลลพธทดจากการแกไขปญหาทเกยวของกบนสตพยาบาล และยงเปนบทเรยนทแปลกใหม นาสนใจ นาเรยนร ซงสอดคลององคประกอบการเรยนทมความสขของ กตยวด บญซอ (2540, อางในปราณ ออนศร และสายสมร เฉลยกตต , 2556, หนา 11) ซงบทความวชาการฉบบนจะไดนาเสนอถงลกษณะการประยกตใชกระบวนการพยาบาลในการเรยนการสอนเพอการพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบของนสตพยาบาล เพอเปนประโยชนในการจดการเรยนการสอนหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑตตอไป

��


กระบวนการพยาบาล “กระบวนการพยาบาล” (Nursing process) ประกอบดวยขนตอนตางๆ ทเปนวงจร ตอเนองและมความสมพนธตอกน จานวน 5 ขนตอน คอ (พรศร พนธส, 2554, หนา 3 และอรนนท หาญยทธ, 2557, หนา 138-142) 1) การประเมนภาวะสขภาพ (Health Assessment) เปนขนตอนแรกทสาคญของกระบวนการพยาบาล เปนการสรางฐานขอมลเกยวการตอบสนองของผรบบรการตอภาวะสขภาพและการเจบปวย ตลอดจนความสามารถในการจดการความตองการในการดแลสขภาพตนเอง ซงจะนาไปสการกาหนดขอวนจฉยทางการพยาบาลและการวางแผนกจกรรมการพยาบาลเพอตอบสนองความตองการของปญหาสขภาพผรบบรการ 2) การวนจฉยทางการพยาบาล (Nursing Diagnosis) เปนขนตอนการนาความตองการหรอปญหาทางสขภาพของผรบบรการทผานการวเคราะหขอมล ขอเทจจรงจนสรปไดวาผรบบรการมปญหาทางสขภาพมาเขยนเปนขอวนจฉยทางการพยาบาล 3) การวางแผนการพยาบาล (Planning) เปนขนตอนของการจดลาดบขอวนจฉยการพยาบาลตามความสาคญและความเรงดวนของปญหา การกาหนดผลลพธทคาดหวง การเลอกกจกรรมการพยาบาลทเหมาะสมสอดคลองกบปญหาสขภาพของผรบบรการและเปาหมายการพยาบาล และการเขยนแผนการพยาบาล 4) การปฏบตการพยาบาล (Implementation) เปนขนตอนของการนาแผนการพยาบาลไปสการปฏบต 5) การประเมนผลการพยาบาล (Evaluation) เปนขนตอนสดทายของกระบวนการพยาบาล เพอตรวจสอบกจกรรมการพยาบาลทใหแกผรบบรการสอดคลองกบเปาหมายและสงทคาดหวงไวหรอไม ซงจะเหนไดวากระบวนการพยาบาลมความสาคญตอวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภอยางมาก รายละเอยดดงน (พรศร พนธส, 2554, หนา 4-5) 1) กระบวนการพยาบาลชวยใหการปฏบตการพยาบาลมคณภาพมาตรฐาน โดยชวยใหการปฏบตการทางการพยาบาลมความเปนระบบ มขนตอน และมความตอเนอง นอกจากนยงชวยใหพยาบาลทราบถงเปาหมายของการพยาบาลทชดเจน ชวยใหการพยาบาลผรบบรการอยางครอบคลมและตอเนอง 2) กระบวนการพยาบาลสงเสรมใหพยาบาลมทกษะในการคดอยางมวจารณญาณ เนองจากพยาบาลจะตองใชความคดทเปนเหตเปนผลตามหลกวทยาศาสตร มการคด การวเคราะห เพอแกปญหาของผรบบรการอยางมประสทธภาพ 3) กระบวนการพยาบาลชวยในการสอสารของทมการพยาบาลใหมประสทธภาพ สงผลใหทมการพยาบาลมความเขาใจทตรงกน เปนแนวทางเดยวกนในการปฏบตการทางการพยาบาล 4) กระบวนการพยาบาลชวยใหการมอบหมายงานไดเหมาะสมกบสถานการณ โดยชวยใหเกดการแลกเปลยนความร ประสบการณ และไดรบขอเสนอแนะจากทมการพยาบาลและผรวมงาน ชวยใหมแนวทางในการมอบหมายงานเนองจากมการวางแผนการพยาบาลไวลวงหนา 5) กระบวนการพยาบาลแสดงถงเอกลกษณของวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภ โดยวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภมความเขาใจหนาทของตนเองมากขน โดยเฉพาะอยางยงในบทบาทอสระของวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภ 6) กระบวนการพยาบาลสงเสรมใหมการพฒนาวชาชพ โดยสงเสรมใหมการทาวจยมากขน ทาใหเกดความกาวหนาทางวชาชพ และเปนแนวทางในการพฒนามาตรฐานการพยาบาลตอไป นอกจากนกระบวนการพยาบาลยงเปนวธการแกปญหาทางวทยาศาสตรทมเปาหมายอยางชดเจน โดยชวยใหพยาบาลสามารถคดวเคราะหเชงวพากษ และมทกษะในการตดสนใจทางคลนก (วจตรา กสมภ และคณะ, 2556, หนา 16) รวมไปถงการใชเหตและผลในการอางองไดอยางถกตองตามหลกการแกปญหา โดยมเปาหมายเปนตวกาหนด (อรนนท หาญยทธ, 2557, หนา 138) และมความสมพนธกบวธการแกปญหา (Problem-Solving Method) อยางชดเจน ดงตารางท 1

��


ตารางท 1 เปรยบเทยบกระบวนการพยาบาลกบวธการแกปญหา

กระบวนการพยาบาล (Nursing process)

วธการแกปญหา (Problem-Solving Method)

1) การประเมนภาวะสขภาพ (Health Assessment) การคนหาขอมลเกยวกบสถานะสขภาพโดยการตดตามอยางตอเนองเพอการแกไขปญหาและปจจยเสยงทสนบสนนใหเกดปญหาสขภาพ

1) การเผชญหนากบปญหา (Encountering a problem) การคนหาขอมลทเกยวของกบปญหา

2) การวนจฉยทางการพยาบาล (Nursing Diagnosis) การวเคราะหขอมลโดยการระบปญหาสขภาพ, ปจจยเสยง หรอปรากฏการณทกาลงเกดขนจรงและทกาลงจะเกดขน

2) การวเคราะหขอมล (Analyzing data) การกาหนดปญหาทแทจรง

3) การวางแผนการพยาบาล (Planning) การกาหนดผลลพธทตองการหรอวตถประสงคเฉพาะราย และระบกจกรรมทบรรลผลลพธนน

3) การจดทาแผน (Making a plan) การจดทาแผนทจะแกไขปญหา

4) การปฏบตการพยาบาล (Implementation) การนาแผนทกาหนดไวไปสการปฏบตการและตดตาม สงเกตการตอบสนอง

4) การนาแผนไปสการปฏบต (Putting the plan into action)

5) การประเมนผลการพยาบาล (Evaluation) การกาหนดผลลพธทตองการและออกแบบการเปลยนแปลงเพอใหไดผลทตองการ จากนนจงคนหาเสนทางทดทสด

5) การประเมนผลลพธ (Evaluation the results)

ทมา : Rosalinda, 2006, p.7

จากความสาคญและคณสมบตของกระบวนการพยาบาลดงกลาว ผเขยนในฐานะของผสอนรายวชาการพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบ หลกสตรพยาบาลพยาบาลศาสตรบณฑต คณะพยาบาลศาสตร บรรมย มหาวทยาลยเวสเทรน ตระหนกวากระบวนการพยาบาล เปนรปแบบกระบวนการคดทมความเปนระบบ มขนตอนและความตอเนองทชดเจน เหมาะแกการนามาใชในการพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบของนสต จงไดกาหนดนยามของกระบวนการพยาบาลในแตละขนตอนเพอใชในกระบวนการคดเพอการแกไขปญหา รายละเอยดดงตารางท 2

��


ตารางท 2 การประยกตใชกระบวนการพยาบาลในกระบวนการคดเพอการแกไขปญหา กระบวนการพยาบาล (Nursing process)

การประยกตใชในกระบวนการคดเพอการแกไขปญหา

1) การประเมนภาวะสขภาพ (Health Assessment) การสารวจและทาความเขาใจในปรากฏการณทเกดขนในบคคลหรอสงคมหนงๆ

2) การวนจฉยทางการพยาบาล (Nursing Diagnosis) การระบปญหาและการแสวงหาสาเหตฐานรากของปญหาทแทจรง

3) การวางแผนการพยาบาล (Planning) การวางแผนแนวทางการจดการกบปญหาทเกดขน และเลอกแนวทางทเหมาะสมทสดในการจดการปญหาโดยคานงถงปจจยในการจดการปญหาดานตางๆ

4) การปฏบตการพยาบาล (Implementation) การนาแผนทวางไวไปสการปฏบตการเพอการจดการปญหาและตดตามผลลพธทเกดขน

5) การประเมนผลการพยาบาล (Evaluation) การสรปผลของการจดการปญหา และการวเคราะหผลของการจดการปญหา ซงจะนาไปสกระบวนการสารวจและทาความเขาใจกบปรากฏการณอกครง

การประยกตใชกระบวนการพยาบาลเพอพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบ การเรยนรในศตวรรษท 21 เนนการเรยนรเชงรก (Active learning) โดยผเรยนจะเรยนแบบการลงมอทาซงจะชวยใหมการเรยนรจากภายในใจและสมองของตนเอง มครชวยแนะนาและออกแบบกจกรรมทชวยใหผเรยนประเมนความกาวหนาการเรยนรดวยตนเอง (พรรณ ปานเทวญ, 2559, หนา 18) เพอใหเกดทกษะของคนในศตวรรษท 21 ททกคนจะตองเรยนรตลอดชวต คอ การเรยนร 3R x 7C คอ Reading (การอานออก), Writing (การเขยนได), Arithemetics (การคดเลขเปน), Critical Thinking and Problem Solving (ทกษะการคดอยางมวจารณญาณและทกษะในการแกปญหา), Creativity and Innovation (ทกษะดานการสรางสรรคและนวตกรรม), Cross-cultural Understanding (ทกษะดานความเขาใจความตางวฒนธรรม), Collaboration, Teamwork and Leadership (ทกษะดานความรวมมอ การทางานเปนทม และภาวะผนา), Communications, Information and Media Literacy (ทกษะดานการสอสาร สารสนเทศ และรเทาทนสอ), Computing and ICT Literacy (ทกษะดานคอมพวเตอร และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร) และ Career and Learning Skills (ทกษะอาชพและทกษะการเรยนร) (ปราณ ออนศร, 2558, หนา 9) จากแนวคดการเรยนรในศตวรรษท 21 ผเขยนไดตระหนกวาการทนสตพยาบาลทรวธคดอยางมวจารณญาณจะสามารถตดสนใจปฏบตการพยาบาลไดดกวานสตทใชเพยงความรความจาเทานน (ทพยฆมพร เกษโกมล และสายสมร เฉลยกตต, 2557, หนา 72) นอกจากนหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต คณะพยาบาลศาสตร บรรมย มหาวทยาลยเวสเทรน ไดระบวตถประสงคดานการพฒนากระบวนการคดของผเรยน และมรายวชาและรปแบบการจดกจกรรมเพอพฒนากระบวนการคดของผเรยน ผเขยนจงไดออกแบบการเรยนการสอน รายละเอยดดงน 1. บรรยายหวขอการประยกตใชกระบวนการพยาบาลในการพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบเพอการแกไขปญหาใหกบนสตหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต ชนปท 3 ทลงทะเบยนเรยนในรายวชาการพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบ 2. มอบหมายใหนสตฝกใชกระบวนการพยาบาลในการแกไขปญหา โดยใหนสตเลอกปญหาทเกยวของกบชวตประจาวนอยางอสระ 3. ใหนสตเรยนรในรปแบบโครงการแกไขปญหา

��


4. ประเมนผลการเรยนรโดยใหนสตสะทอนคดหลงการประยกตใชกระบวนการพยาบาลในการเรยนการสอนเพอการพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบ ซงผเขยนขอยกตวอยางผลงานนสตโดยการประยกตใชกระบวนการพยาบาลในการพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบเพอการแกไขปญหาขยะบนหอพกนสต รายละเอยดตารางท 3 ตารางท 3 ผลงานนสตโดยการประยกตใชกระบวนการพยาบาลในการพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบ

เพอการแกไขปญหาขยะบนหอพกนสต กระบวนการพยาบาล (Nursing process)

การประยกตใชในการพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบเพอการแกไขปญหาขยะบนหอพกนสต

1) การประเมนภาวะสขภาพ (Health Assessment)

ปญหาขยะบนหอพกนสตพบไดทวไป สวนใหญจะมลกษณะเปนถงรวบรวมขยะจากภายในหองพก แลวนามาวางบรเวณมมของทางเดนซงไมมถงขยะรองรบ กอใหเกดบรรยากาศทไมเหมาะสม มสตวรบกวนประเภทแมลงสาบบรเวณจดวางขยะอกดวย

2) การวนจฉยทางการพยาบาล (Nursing Diagnosis)

จากการสอบถามเพอนนสตชนปท 3 พบวาสาเหตของการนาขยะมาวางบรเวณมมของทางเดน คอ “กอนหนาน บรเวณนมถงขยะ ตอมามหาวทยาลยใหนาถงขยะลงมาไวดานลางหนาหอพก แตนสตบางคนยงตดพฤตกรรมเดม และการถอถงขยะลงมาบางครงกหนก และมประเภทขยะเปยกดวย เลยไมอยากจะถอลงมา” เมอคนหาปญหาและสาเหตทแทจรงพบวา นสตมพฤตกรรมทไมเหมาะสม ทาใหเกดปญหาขยะบนหอพกนสต

3) การวางแผนการพยาบาล (Planning)

จากปญหาและสาเหตปญหาดงกลาวทางกลมนสตไดนาขอมลมาวางแผนการแกไขปญหา โดยมกระบวนการดงน 1. จดทาปายประชาสมพนธ/ปายแจงเตอน “หามทงขยะบนหอพก” ตดตามบรเวณจดตางๆของหอพก 2. จดตงคณะกรรมการตรวจหอพกโดยนสตจานวน 3 คน ตอชนของหอพก ทาการตรวจขยะบนหอพกในตอนเชาของทกวน เมอพบขยะบนหอพก จะคนหาผทงขยะ และใหรบผดชอบคาใชจายในการทงขยะ กโลกรมละ 20 บาท และนาเงนทไดมาใชจายในชนเรยน

4) การปฏบตการพยาบาล (Implementation)

นาแผนงานทวางไวในทดลองใชเปนระยะเวลา 2 สปดาห ระหวางวนท 16 – 29 มกราคม 2561 โดยตดปายแจงเตอนในบรเวณมมตก จานวน 4 แหงในแตละชนของหอพก และจดตงกรรมการตรวจหอพกจานวน 3 คนตอชนของหอพก ทาการตรวจขยะตามแผนทวางไว

5) การประเมนผลการพยาบาล (Evaluation)

จากผลการทดลองใชแผนงานทวางไว พบวาไมพบขยะบนหอพกนสต นสตทกคนนาขยะลงมาทงทถงขยะดานลางหนาหอพก สงผลลพธทดตอภาวะสขภาพของนสตพยาบาลบนหอพก และทางสมาชกกลมไดดาเนนการปฏบตการและตดตามผลในระยะยาวตอไป

��


จากการสงเกตการประยกตใชกระบวนการพยาบาลในการพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบในการแกไขปญหาของนสต พบวา นสตมการทางานเปนระบบ มขนตอนอยางตอเนอง และมความสามารถในดานการคดรเรมสรางสรรคซงเปนองคประกอบทสาคญของการคดเชงวพากษ (วจตรา กสมภ และคณะ, 2556, หนา 14) และจากผลการประเมนผลรายวชาพบวา 1. อาจารยเปนแบบอยางในการคดอยางเปนระบบทนากระบวนการพยาบาลมาประยกตใชในการแกไขปญหา 2. การนากระบวนการพยาบาลมาประยกตใชในการแกไขปญหาเปนบทเรยนทแปลกใหม นาสนใจ นาเรยนร ซงสอดคลององคประกอบการเรยนทมความสขของกตยวด บญซอ (2540, อางในปราณ ออนศร และสายสมร เฉลยกตต, 2556, หนา 11) 3. นสตมความสขในการแสดงความคดอยางอสระ ทาใหนสตกลาคด กลาแสดงความคดเหน 4. นสตมการคดทเปนขนตอนมากขน จากการประเมนผลรายวชาดงกลาว ผเขยนพบวา กระบวนการพยาบาลมความเปนระบบ มขนตอน และมความตอเนองเปนพนฐานเดม ดงนนการประยกตใชกระบวนการพยาบาลในการเรยนการสอนเพอการพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบนน จงสงผลใหนสตหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑตมการคดทเปนขนตอนมากขน มความนาสนใจ นาเรยนร และเปนเครองมอสาคญสาหรบวชาชพการพยาบาลทสามารถชวยใหพยาบาลนาไปประยกตใชในการแกไขปญหาอนๆอกดวย

สรป การประยกตใชกระบวนการพยาบาลเพอพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบของนสตพยาบาลเปนรปแบบการจดการเรยนการสอนทสอดคลองกบการเรยนรในศตวรรษท 21 เปนการเรยนรแบบโครงการแกไขปญหา นสตมความสขในการเรยนรและพฒนากระบวนการคด นสตไดลงมอปฏบตและทาใหคอยๆเกดความคดในแตละขนตอน ซงพนฐานการคดอยางเปนระบบนจะนาไปสการตดสนใจอยางมเหตผล และประสทธภาพในการใหบรการทางสขภาพและเกดผลลพธทดจากการแกไขปญหาทเกยวของกบนสตพยาบาล

เอกสารอางอง ทพยฆมพร เกษโกมล และสายสมร เฉลยกตต. (2557). การเขยนขอสอบแบบเลอกตอบเพอสงเสรมการคดแบบม วจารณญาณตามกรอบกระบวนการพยาบาล. วารสารพยาบาลทหารบก, 15(2), 71-77. ปราณ ออนศร. (2558). บทบาทผสอนตอทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21. วารสารพยาบาลทหารบก, 16(3), 8-13. ปราณ ออนส และสายสมร เฉลยกตต. (2556). การจดการเรยนรทางการพยาบาลเพอสรางความสข : บทบาทของ ผสอนและผเรยน. วารสารพยาบาลทหารบก, 14(1), 8-16. พรรณ ปานเทวญ. (2559). การพฒนาผเรยนในศตวรรษท 21 กบการเรยนรเชงรกในวชาชพพยาบาล. วารสาร พยาบาลทหารบก, 17(3), 17-24. พรศร พนธส. (2554). กระบวนการพยาบาล & แบบแผนสขภาพ : การประยกตใชทางคลนก. กรงเทพมหานคร : พมพอกษร. วจตรา กมสมภ และคณะ. (2556). กระบวนการพยาบาลและขอวนจฉยการพยาบาล : การนาไปใชในคลนก. กรงเทพมหานคร : บพธการพมพ. อรนนท หาญยทธ. (2557). กระบวนการพยาบาลและการนาไปใช. วารสารพยาบาลทหารบก, 15(3), 13 Rosalinda A. (2006). Applying nursing process A tool for critical thinking. Philadelphia :

Lippincott Williams & Wilkins.

��


การสงเสรมสขภาพดวยความรอบรทางสขภาพเชงพทธ ยค 4.0

Health Promotion Using Buddhist Health Literacy Era 4.0

ผวจย ฐาวร ขนสาโรง คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยเวสเทรน

บทคดยอ การพฒนาทรพยากรมนษย ถอเปนเปาหมายสาคญในแผนพฒนาประเทศ เพราะมนษยเปนหวใจและ

กลไกสาคญของกระบวนการพฒนา ประเทศไทยไดกาหนดยทธศาสตรชาต 20 ป เพอกาวสประเทศทพฒนาแลวดวยความมนคง มงคง ยงยน ภายในอก 20 ปขางหนา (ป 2579) โดยการขบเคลอนประเทศดวยเทคโนโลย ความคดสรางสรรค และนวตกรรม ทเรยกวา “ยค 4.0” หรอ “ประเทศไทย 4.0” การปฏรปประเทศ ยค 4.0 จงตองดาเนนคขนานไปกบการพฒนาทรพยากรมนษย การพฒนาทรพยากรมนษยทดทสดคอ การสงเสรมมนษยใหมสขภาพด ซงเออตอการมคณภาพชวตทด ใหเปนกาลงในการพฒนาประเทศ การสรางสขภาพเปนกลวธทมประสทธภาพใหผลทางสขภาพไดสงสด แตตองอาศยความรอบรทางสขภาพ ซงเปนทกษะในการตดสนใจเลอกวถทางและบรหารจดการสขภาพใหเปลยนแปลงในทางทดและคงไว ยงไปกวานนมหลกฐานเชงประจกษชวา ความฉลาดดานสขภาพทตาสงผลใหความสามารถในการปองกนและดแลสขภาพตนเองลดลง และกระทบตอคาใชจายดานสขภาพของประเทศใหสงขน รวมถงผลตภาพลดลงจากการขาดแคลนวยแรงงาน ดงนน การสรางเสรมความรอบรทางสขภาพแกประชาชนทกวยใหสามารถดแลสขภาพของตนเอง ตามระดบของความรอบรทางสขภาพทพงไดรบและเหมาะสมแกวยเปนเรองจาเปน

บนพนฐานของสงคมไทยทมพระพทธศาสนาเปนรากฐานของสงคมและวฒนธรรม พทธศาสนกชนนาหลกธรรมมาปฏบตในวถชวตปกต ฉะนน ความรอบรทางสขภาพเชงพทธจงงายและเหมาะสมกบสงคมไทยดวยการนาหลกธรรมโพชฌงค 7 ซงเปนองคแหงการตรสร มาประพฤตปฏบตใหดารงชวตอยอยางปกตสข มจตใจเขมแขง สงผลใหสขภาพรางกายแขงแรง เนองจากโพชฌงค 7 เปนหลกคาสอน (ทฤษฎ) และมรรควธ (หลกปฏบต) ชวยพฒนาการตดสนใจเลอกวถทางและบรหารจดการสขภาพใหเปลยนแปลงในทางทดและคงไว เมอประชาชนของประเทศมสขภาพและคณภาพชวตทดกจะเปนผลตภาพทด สามารถขบเคลอนประเทศกาวสประเทศไทย 4.0 ในทสด

คาสาคญ : การสงเสรมสขภาพ ความรอบรทางสขภาพเชงพทธ Abstract

Human resources development is a main target for the national development because human is the heart and key factor to develop Thailand according to the national strategy. The country mobility relies on the technology, creativity and innovation which is called “4.0 era” or “Thailand 4.0” in order to move it toward stability, prosperity, and sustainability in next twenty years. The Parallel evolution of the country and human resources development is necessary. The health promotion which brings about a good quality of life is important for human resources development. Moreover, the health production is most effective way to have a healthy life. This relies on the health literacy which is a skill in a decision making to improve his or her health. Furthermore, there is obvious evidence that the low health literacy gives rise to the low health prevention and care. This effects to the high cost of health care in the country as well as the low production owning to lacking of labour. The production of health literacy to the people in all ages is necessary.

��


Thai society and culture are based on Buddhism; therefore, Buddhist practice called “7Bojjhaïga (enlightenment factors)” is used for health literacy. According to Buddhist teaching the healthy mind brings about healthy body. If the people have a good health and quality of life, it will support the high productivity of the county and move it forward to Thailand 4.0

Key words : Health promotion, Buddhist health literacy

บทนา การพฒนาทรพยากรมนษย ถอเปนเปาหมายสาคญในแผนพฒนาประเทศ ตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาต ฉบบท 8 (พ.ศ. 2540-2544) ถงฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-2564) ทเนนการพฒนาคนทกกลมทกวยใหมกายใจแขงแรงสมบรณ มศกยภาพและคณภาพชวตทด สามารถดารงชวตไดอยางเหมาะสม เพอเปนกาลงในการพฒนาประเทศ (สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2560) เนองจากมนษยเปนหวใจและกลไกสาคญของกระบวนการพฒนา ประเทศทพฒนาแลวลวนใหความสาคญตอกระบวนการพฒนาทรพยากรมนษย เพราะเชอวาหากทรพยากรมนษยมคณภาพ การพฒนาประเทศทกดานกมโอกาสประสบความสาเรจสง ปจจบนรฐบาลไดกาหนดยทธศาสตรชาต 20 ป (คณะกรรมการจดทายทธศาสตรชาต, 2559) เปนแผนการพฒนาประเทศใหบรรลวสยทศน “ประเทศไทยมความมนคง มงคง ยงยน เปนประเทศทพฒนาแลว โดยใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ตงแตป 2560-2579” เปลยนจากประเทศทขบเคลอนเศรษฐกจดวยอตสาหกรรมหนกยคน (ยค 3.0 หรอประเทศไทย 3.0) สการเปนประเทศทขบเคลอนดวยเทคโนโลย ความคดสรางสรรค และนวตกรรม เปลยนจากการผลต “โภคภณฑ” เปนการผลต “นวตกรรม” ทเรยกวา “ยค 4.0” หรอ “ประเทศไทย 4.0”เปนการปฏรปประเทศใหมความมนคง มงคง และยงยน (สวทย เมษอนทร, 2559) ดวยเหตน การพฒนาทรพยากรมนษยใหมกายใจแขงแรงสมบรณและมคณภาพชวตทด จงตองดาเนนคขนานไปกบการปฏรปประเทศ ยค 4.0

การมสขภาพทดเปนพนฐานของการมคณภาพชวตทด เพราะสขภาพเปนสงสาคญและจาเปนยงตอความเจรญงอกงามและพฒนาการทก ๆ ดานในตวบคคล สขภาพเปนรากฐานทสาคญของชวตตงแตแรกเกดจนถงวยสงอาย สมเดจพระสมมาสมพทธเจาทรงตรสวา “อโรคยา ปรมาลาภา” แปลวา “ความไมมโรคเปนลาภอนประเสรฐ” เปนพทธภาษตทแมแตชาวอารยประเทศทางตะวนตกกยอมรบและเหนพองวา “สขภาพ คอ พรอนประเสรฐสด (Health is the greatest blessing of all)” รวมถงสภาษตของชาวอาหรบโบราณกกลาวไววา “คนทมสขภาพด คอ คนทมความหวง และคนทมความหวงคอ คนทมทกสงทกอยาง (He who has health has hope and he who has hope has everything)” นนหมายถง สขภาพเปนเสมอนมรรคาซงจะนาบคคลไปสความสขและความสาเรจตาง ๆ นานาได (กระทรวงสาธารณสข, กองสขศกษา, 2540) การทบคคลจะมสขภาพทดตองดแลสขภาพตนเอง ดงทเพนเดอร (Pender, 1982 : 150) และ โอเรม (Orem, 1985 : 38-41) ชใหเหนวา สขภาพเปนสงทบคคลตองสรางดวยตนเอง เรยกวา การดแลสขภาพตนเอง เปนการปฏบตกจกรรมทบคคลรเรมและกระทาในแนวทางของตนเพอดารงรกษาชวต สงเสรมสขภาพ และความเปนอยอนดของตนเอง โดยมแบบแผน เปาหมาย ขนตอน และความตอเนอง ซงอาศยความร ความชานาญ ความรบผดชอบในการดแลสขภาพตนเอง รวมถงแรงจงใจทจะกระทาและพยายามอยางตอเนองจนไดรบผลสาเรจ การดแลสขภาพม 4 มต (เรณ สอนเครอ และคณะ, 2549) คอ (1) การสงเสรมสขภาพ เปนการสรางความเขมแขงใหแกสขภาพกาย สขภาพจต สขภาพสงคม และสขภาพจตวญญาณ (2) การปองกนโรค เปนการลดความเสยงในการเกดโรคและสรางภมคมกนโรค (3) การรกษาโรค เปนการวนจฉยและรกษาโดยแพทยเพอลดความเสยหายแกสขภาพหรอมใหเสยชวต และ (4) การฟนฟสภาพ เปนการฟนฟสขภาพใหกลบมามสภาพใกลเคยงปกต ทงนการสงเสรมสขภาพและการปองกนโรค รวมเรยกวา “การสรางสขภาพ” เปนการดแลสขภาพกอนเกดโรค สวนการรกษาโรคและการฟนฟสภาพ รวมเรยกวา “การซอมสขภาพ” เปนการดแลสขภาพหลงจากเกดโรคแลว การสรางสขภาพจงเปนกระบวนการเชงสรางสรรคทเออใหมคณภาพชวตทด

��


การสรางสขภาพเปนกลวธทมประสทธภาพใหผลทางสขภาพไดสงสด แตตองอาศยทกษะการคดดวยปญญาและทกษะปฏสมพนธทางสงคมในการเขาถง ทาความเขาใจ และประเมนขอมลขาวสารทางสขภาพและบรการทางสขภาพทไดรบการถายทอดและเรยนรจากสงแวดลอม ซงทาใหเกดการจงใจใหมการตดสนใจเลอกวถทางในการดแลสขภาพ จดการสขภาพเพอปองกนและคงรกษาสขภาพทดไวเสมอ หรอเรยกวา “ความรอบรทางสขภาพ (Health literacy)” จงเกดการเปลยนแปลงสขภาพในทางทดเชงประจกษ (องศนนท อนทรกาแหง, 2556 : 6) บนพนฐานของสงคมไทยทประชาชนสวนใหญนบถอพระพทธศาสนา วฒนธรรมการดารงชวตหลอมรวมเปนเนอเดยวกบพระพทธศาสนา และเปาหมายของการปฏบตตามหลกคาสอนของพระพทธศาสนาคอ การรกษากายใจผปฏบตธรรมใหเปนปกต รกเมตตาเพอน (สตวโลก) รวมเกดแกเจบตายและอยรวมกนอยางศานตสข จงนบไดวาวถชวตของคนไทยแฝงการสงเสรมสขภาพวถพทธอยางกลมกลน ตามทศนะของพระพทธศาสนามองวา กายกบจตแมไมใชสงเดยวกน แตกายกบจต (ใจ) เกยวเนองสมพนธกน และมใจเปนประธาน ดงพทธภาษตทวา “มโนปพพงคมา ธมมา มโนเสฏฐา มโนมยา มนสา เจ ปทฏเฐน ภาสต วา กโรต วา ตโต น ทกขมนเวต จกก ว วหโต ปท แปลวา ธรรมทงหลาย (ตวเรา) มใจเปนใหญ ใจเปนประธาน สาเรจดวยใจ...” (กรมการศาสนา, 2525 : 13-15) กลาวคอ เมอใจปวย กายทไมปวยกปวยได แตถาใจเขมแขงในกายปวย กายกพลกกลบดขนได ดงคาพงเพยทวา จตเปนนาย กายเปนบาว หลกธรรมทางพระพทธศาสนาจงเนนการพฒนาจต ประกอบดวย หลกคาสอนและมรรควธ อาท พรหมวหาร 4 บญกรยา 3 สงคหวตถ 4 โพชฌงค 7 เปนตน ใหผปฏบตธรรมรกษากายใจเปนปกตและพฒนาทกษะการคดพจารณาโดยแยบคาย (โยโสมนสการ) การพนจพจารณาหาความจรงดวยปญญา (ธมมวจยะ) การรอบร เขาใจชดในสงตาง ๆ (ปญญา) เปนตน (เสถยร จนทมาธร, 2554 : 57-64) ไปพรอมกน สงผลใหการตดสนใจเลอกวถทางและบรหารจดการทกดานมประสทธภาพ รวมไปถงดานการดแลสขภาพ

ประเดนทนาสนใจและเปนวตถประสงคของบทความวชาการนคอ พระพทธศาสนามหลกธรรมและมรรควธใดทชวยพฒนาทกษะการคด การตดสนใจเลอกวถทางและบรหารจดการสขภาพดวยปญญาใหเกดการเปลยนแปลงในทางทด หรอเรยกวา ความรอบรทางสขภาพเชงพทธ อนจะนาไปสการสงเสรมสขภาพของคนไทยใหเปนกาลงของประเทศและขบเคลอนประเทศกาวสประเทศไทย 4.0 หรอ ยค 4.0 มประเดนสงเคราะห 2 ประเดนคอ การสงเสรมสขภาพและความรอบรทางสขภาพเชงพทธ เพอวเคราะหสงเคราะหใหไดผลลพธทตงไวดงน

ประเดนสงเคราะห การสงเสรมสขภาพ

สขภาพเปนเรองของทกคน เพราะสขภาพเปนองคประกอบสาคญททาใหการดาเนนชวตของบคคลทกคนเปนไปตามทตองการและมประสทธภาพ คนทกคนจงตองการเปนคนมสขภาพด การมสขภาพทดสมบรณจะเปนทนในการประกอบกจกรรมและภารกจในชวตประจาวน ตามบทบาทหนาทความรบผดชอบของตนเองได ครบถวน ในอดตมมมองเรองสขภาพเปนในลกษณะตงรบ หรอ“เสยจงซอม” หมายความวา รอใหเจบปวยแลวจงรกษา ทาใหเกดการเจบปวยและตายกอนวยอนควร สงผลกระทบตอประเทศทเดนชดคอ เกดการสญเสยทางเศรษฐกจเปนจานวนมาก ราวสามทศวรรษทผานมา มมมองดานสขภาพจงเปลยนไปในลกษณะ “สรางนาซอม” หรอเชงรก ดวยกระบวนการทเรยกวา การสงเสรมสขภาพ เปนกระบวนการเพมสมรรถนะใหบคคลสามารถควบคมปจจยทเปนตวกาหนดสขภาพและเปนผลใหบคคลมสขภาพดขน (Duangwadee, 2001) วธการน สงผลใหมสขภาพแขงแรง ไมเกดการเจบปวย สามารถลดคาใชจายในการรกษาพยาบาล และลดอตราการปวยดวยโรคทเกดจากวถชวตนอยลง องคการอนามยโลก (1998) เปนองคกรดานสขภาพของมนษยโลกไดเนนการดแล “สขภาพ” ซงหมายถง สขภาวะทสมบรณทงทางกาย ทางใจ ทางสงคม อยในสงคมทมศานตสข ไมเฉพาะการไมพการหรอไมมโรคเพยงเทานน และใหความสาคญของการสงเสรมสขภาพ โดยประกาศวา “สขภาพดเปนสทธของทกคน ทกคนควรมโอกาสทจะเขาถงการมสขภาพทดไดอยางแทจรง โดยทกคนทกสวนของสงคมจะตองรวมสรางสขภาพด” พรอมทง

��


นยาม “การสงเสรมสขภาพ” โดยมวลประเทศสมาชกวา เปนกระบวนการเพมความสามารถของคนในการควบคมดแลและพฒนาสขภาพตนเองใหดขน ในการทจะบรรลสขภาวะทสมบรณทงรางกาย จตใจ และสงคม ปจเจกบคคลหรอกลมบคคลจะตองมความสามารถทจะบงบอกและตระหนกถงความมงมาดปรารถนาของตนเองทจะตอบสนองความตองการของตนเอง และสามารถทจะเปลยนแปลงและปรบตนใหเขากบสงแวดลอม ในการประชมนานาชาต เรองการสงเสรมสขภาพครงแรกของโลก ในวนท 21 พฤศจกายน พ.ศ. 2529 (ค.ศ. 1986) ณ กรงออตตาวา ประเทศแคนาดา เปนปฏญญารวมกนชอวา “ปฏญญาออตตาวา หรอ กฎบตรออตตาวา” เพอตองการใหเกดการขบเคลอนสการสาธารณสขแนวใหมทเกดขนทวโลก โดยทสขภาพมใชเปาหมายแหงการดารงชวตอยอกตอไป หากแตเปนแหลงประโยชนของทกวนทมนษยดาเนนชวต สขภาพเปนแนวคดดานบวกทมงเนนแหลงประโยชนทางสงคมและแหลงประโยชนสวนบคคล รวมถงศกยภาพทางกายของบคคลดงนนการสรางเสรมสขภาพจงไมเปนเพยงความรบผดชอบของภาคสวนทดแลสขภาพเทานน แตยงมงไปทรปแบบการดาเนนชวตทสงผลดตอสขภาพ ซงจะนาไปสการมสขภาวะในทสด (สนศกดชนม อนพรมม, 2556 : 1-2)

ประเดนทสงเคราะหได การสงเสรมสขภาพเปนกระบวนการเพมความสามารถของคนในการควบคมดแลและพฒนาสขภาพตนเองใหดขน และเปนกระบวนการเชงรกสงผลใหมสขภาพแขงแรง ไมเกดการเจบปวย สามารถลดคาใชจายในการรกษาพยาบาล และลดอตราการปวยดวยโรคทเกดจากวถชวตนอยลง ความรอบรทางสขภาพเชงพทธ (Buddhist health literacy)

ความรอบรทางสขภาพกบพทธกระบวนทศนกบสขภาพ เมอบรณาการเขาดวยกนไดแนวคดของความรอบรทางสขภาพเชงพทธ ดงน ความหมายของความรอบรทางสขภาพ

ความรอบรทางสขภาพหรอ Health literacy : HL เกยวของและมความสาคญอยางมากกบสขภาพ ปรากฏครงแรกในเอกสารประกอบการสมมนาทางวชาการดานสขศกษา ในป ค.ศ. 1974 (Mancuso, 2009) และเรมแพรหลายมากขน โดยมการกาหนดนยามความหมายไวอยางหลากหลาย กระทงมการใหคานยามโดยองคการอนามยโลกในป ค.ศ.1998 มการรณรงคใหประเทศสมาชกรวมมอกนพฒนาและสงเสรมใหประชาชนมความรอบรทางสขภาพ หลงจากนน คาวา Health literacy ปรากฏในบทความวจยมากมายดวยเปาประสงคผลกดนนโยบายสาธารณะทเกยวของกบการดแลสขภาพ การศกษา และสอสารมวลชน (Smith et al, 2004) เนองจากการพฒนาความรอบรทางสขภาพสงผลกระทบตอความสามารถของประชาชนในการชนาระบบสขภาพทสอดคลองกบปญหาและความตองการของประชาชน การแลกเปลยนขอมลสขภาพของตนเองรวมกบผใหบรการ สามารถคาดการณความเสยงดานสขภาพทอาจเกดขนได รวมทงกาหนดเปาประสงคในการดแลสขภาพตนเอง (WHO, 2009) หลกฐานเชงประจกษจากงานวจยหลายชนชวา ความรอบรทางสขภาพมความสมพนธกบผลลพธสขภาพ โดยบคคลทมระดบความรอบรทางสขภาพตาจะสงผลตอการใชขอมลขาวสารและการเขารบบรการสขภาพ อาท ในเรองการดแลโรคภยไขเจบดวยตนเอง การปองกนโรค รวมทงมแนวโนมทจะประสบปญหาสขภาพตงแตอายนอย และมกจะมสขภาพแยกวาหรอปวยหนก จนตองเขารบการรกษาในโรงพยาบาลมากกวา (NAAL, 2003) ดงนนความรอบรทางสขภาพเปนเสมอนกญแจทไขไปสกระบวนการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพใหดขน นยามความรอบรทางสขภาพ ไดถกกาหนดขนโดยนกวชาการจากกลมหรอสถาบนตาง ๆ มดงน

องคการอนามยโลก (1998) นยามวา “Health literacy represents the cognitive and social skills which determine the motivation and ability of individuals to gain access to, understand and use information in ways which promote and maintain good health” ซงสถาบนวจยระบบสาธารณสข แปลความวา “ทกษะตาง ๆ ทางการรบรและทางสงคมซงเปนตวกาหนดแรงจงใจและความสามารถของปจเจกบคคลในการทจะเขาถง เขาใจ และใชขอมลในวธการตาง ๆ เพอสงเสรมและบารงรกษาสขภาพของตนเองใหดอยเสมอ” (สถาบนวจยระบบสาธารณสข, 2541)

��


คณะกรรมการดานความรอบรทางสขภาพ สมาคมทางการแพทยของอเมรกน หรอ The Ad Hoc Committee on Health Literacy for the Council on Scientific Affairs of the American Medical Association: AMA (1999 : 553) ใหคาจากดความวา “ทกษะทงมวลซงรวมทงความสามารถพนฐานในการอานขอความและการคานวณตวเลขเพอปฏบตตนในการดแลรกษาสขภาพ”

ดอน นทบม (Nutbeam : 2008) นยามไววาเปนความร ความเขาใจ และทกษะทางสงคมทกาหนดแรงจงใจและความสามารถเฉพาะบคคลในการเขาถงทา ความเขาใจ และใชขอมลเพอใหเกดสขภาพทด รวมทงการพฒนาความรและทาความเขาใจในบรบทดานสขภาพ การเปลยนแปลงทศนคตและแรงจงใจเพอกอใหเกดพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสมดวยตนเอง

ซารคาโดลาส พลเซนต และเกยร (Zarcadoolas, Pleasant. & Greer, 2005 : 96-97) นยามวา “ทกษะทครอบคลมความสามารถของบคคลในการประเมนขอมลขาวสารสาธารณสขและนา แนวคดทไดมาเปนแนวทางในการลดปจจยเสยงดานสขภาพและเพมคณภาพชวต”

เพลยเซน และครวลลา (Pleasant & Kuruvilla, 2008) นยามวา “ความสามารถในการคนหา ทาความเขาใจ วเคราะห และใชขอมลทางสขภาพในการตดสนใจไดอยางถกตอง เพอใหมสขภาพดและลดความไมเสมอภาคทางสขภาพ”

กองสขศกษา (2554) ไดใหความหมายของความรอบรทางสขภาพ (Health Literacy) หมายถง ความสามารถและทกษะในการเขาถงขอมล ความร ความเขาใจเพอวเคราะห ประเมนการปฏบต และจดการตนเอง รวมทงสามารถชแนะเรองสขภาพสวนบคคล ครอบครวและชมชนเพอสขภาพทด การทจะมความรอบรทางสขภาพได จะตองมคณลกษณะสาคญ 6 ประการ ไดแก (1) การเขาถง ความสามารถในการเขาถงซงแหลงความรหรอการไดมาซงความรดานสขภาพ (2) การมความร เกยวกบสขภาพทถกตองและเปนปจจบน (3) การวเคราะห ความสามารถในการนาความรความเขาใจมาสอสารแลกเปลยนกนระหวางกลมเพอรวมกนวเคราะห เปรยบเทยบและประเมนกอนทจะตดสนใจ (4) การตดสนใจ ความสามารถในการตดสนใจเลอกทจะกระทาหรอไมกระทาการใดๆ ทเกยวของกบการดแลสขภาพ (5) การลงมอปฏบต การกระทาการดแลสขภาพตนเอง ครอบครวและชมชน และ (6) การรเทาทนสอ เพอนาไปสการมสขภาพด

กลาวโดยสรป นยามของความรอบรทางสขภาพ หมายถง ความสามารถในการตดสนใจดานสขภาพ โดยใชขอมลขาวสารทางสขภาพและบรการทางสขภาพทไดรบการถายทอดและเรยนรจากสงแวดลอม เพอเลอกวถทางในการดแลหรอจดการสขภาพตนเองใหเกดสขภาพทดและคงไว ยงไปกวานนความรอบรทางสขภาพเปนตนทนชวตทสามารถบงบอกถงคณภาพชวต โดยสามารถเรมไดทตวเองและขยายไปสครอบครวและชมชนเพอยกระดบการมสขภาพดของสงคมไทย นอกจากน การใชคาเรยก “Health literacy” ทมปรากฏในเอกสารภาษาไทยมหลายคา อาท

ความแตกฉานดานสขภาพ ซงเปนคานยามทสถาบนวจยระบบสาธารณสข (สถาบนวจยระบบสาธารณสข, 2541) แปลไวจากนยามทองคการอนามยโลก (1998) ไดใหคานยาม

การรเทาทนดานสขภาพ เปนคาทสอดรบกบการดาเนนงาน ดานการสอสาร ซงมการพฒนาและดาเนนงานเรองการรเทาทนสอ (media literacy) ในแผนงานสอสรางสขภาวะของเยาวชน สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

ความฉลาดทางสขภาวะ เปนคาทเรมมการเรยกกนในแวดวงการศกษา เมอกลาวถง literacy ในดานสขภาพ โดยมลนธเพอพฒนาการศกษาไทย สานกงานเลขาธการสภาการศกษา ภายใตการสนบสนนของสานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (2553) ทงน ศาสตราจารยสมน อมรววฒน ใหแนวคดวา “ความฉลาดทางสขภาวะ คอ ความเปนสขอยางฉลาด” เกดขนไดโดยวธเรยนรทจะดาเนนไปตลอดชวต ไดแก การเรยนเพอร (learning to learn) หรอการฝกฝนใหรวธทจะเขาใจ การเรยนรเพอปฏบตไดจรง (learning to do) หรอการ

��


สรางสรรคสงตาง ๆ ทแวดลอม การเรยนรเพอทจะอยรวมกน (learning to live together) หรอการมสวนรวมและรวมมอกบผอนในกจการทงปวงของมวลมนษย และการเรยนรเพอชวต (learning to be) หรอการมสตปญญาไหวพรบในการเขาใจโลกรอบตว มความรสกนกคดและจนตนาการทจาเปน ประพฤตตนดวยความรบผดชอบและอยางเปนธรรม ซงองคการการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UNESCO) ไดใหความสาคญกบวธเรยนร 4 แบบนวา “เสาหลกของการจดกจกรรมการเรยนร”

ความรอบรทางสขภาพ เปนคาทกาหนดขนใชในโครงการศกษาและพฒนาองคความรเรอง Health literacy เพอสรางเสรมภมปญญาและการเรยนรดานสขภาพ ของกองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพกระทรวงสาธารณสข (2553)

การใชคาในภาษาไทยเรยก “Health literacy” ทแตกตางกนอาจทาใหผอานหรอผทใชคา Health literacy เกดความสบสน การเขยนภาษาองกฤษ “Health literacy” รวมกบภาษาไทยทใชนนชวยลดความสบสนใหผอานหรอผทใชคาไดเบองตน ความสาคญของความรอบรทางสขภาพ

ความรอบรทางสขภาพมความสาคญมากในแงของการดแลสขภาพใหคงสภาพทดอยเสมอ ผลวจยตางประเทศ ชใหเหนถงความสาคญทชดเจนของความรอบรทางสขภาพวา ผทมระดบความฉลาดดานสขภาพตา จะมสถตใชบรการรกษาฉกเฉน และเจบปวยจนตองพกรกษาตวในโรงพยาบาลมากกวาผทมระดบความฉลาดปานกลางถงสง เนองจากความสามารถในการปองกนและดแลตนเองทดอยกวา และผลพวงทตามมาจะสงผลกระทบตอระบบสขภาพระดบประเทศคอ คาใชจายดานสขภาพทสงขน รวมถงผลตภาพลดลงจากการขาดแคลนวยแรงงาน (Dewalt & Hink, 2009 : 256-274)

ความสาคญของความรอบรทางสขภาพ ยงมความชดเจนมากขน เมอมการจาแนกระดบของความรอบรทางสขภาพเปน 3 ระดบ คอ

1. ระดบพนฐาน หรอ Functional Health literacy ไดแก ทกษะการฟง พด อาน และเขยน ซงเปนทกษะทจาเปนตอการสรางความเขาใจและการใชชวตประจาวน ประชาชนตงแตวยเรยนจนถงวยสงอายจาเปนตองใชทกษะพนฐานเหลานในการอานฉลากยา (Medical label) อานใบยนยอม (Consent form) วธรบประทานยา กาหนดนดหมาย เปนตน

2. ระดบการปฏสมพนธ หรอ Interactive Health literacy ไดแก ทกษะในการสอสาร การเลอกใชขอมล การจาแนกแยกแยะขอมลขาวสาร การใชขอมลขาวสารในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ เปนตน

3. ระดบวจารณญาณ หรอ Critical Health literacy ไดแก ทกษะทางปญญาและสงคมทสามารถใชขอมลขาวสารในการวเคราะหเชงเปรยบเทยบ จดการสถานการณในการดารงชวตประจาวนของตนเองได และมสวนรวมผลกดนสงคมและการเมองเพอสงเสรมการมสขภาพด

ดงนน การใหความสาคญตอความรอบรทางสขภาพ กระทาโดยการสรางเสรมความรอบรทางสขภาพแกประชาชนทกวยใหสามารถดแลสขภาพของตนเอง ตามระดบของความรอบรทางสขภาพทพงไดรบและเหมาะสมแกวย เพอใหเกดการดแลสขภาพคงสภาพทดอยเสมอ และลดคาใชจายดานสขภาพใหกบประเทศในทสด

��พทธกระบวนทศนกบสขภาพ กระบวนทศนของพระพทธศาสนาทกลาวไวในบทนา มองวา มนษย ประกอบดวย กายกบจต แมไมใชสง

เดยวกนแตกายกบจต (ใจ) เกยวเนองสมพนธกน และมใจเปนใหญ มใจเปนประธาน ทกสงสาเรจดวยใจ (กรมการศาสนา, 2525 : 13-15) การรกษากายใจใหเปนปกตอยเสมอจงเปนการดแลสขภาพและการสงเสรมสขภาพไปพรอมกน และเหนวา การดแลสขภาพของมนษยเปนการดแลสขภาพแบบองครวม หมายถง การพฒนาทงสขภาพทางกาย ทางใจ ทางสงคม และทางจตวญญาณ โดยใหความสาคญกบการเขาถงภาวะของสขภาวะทางจตวญญาณ (หมายถง จตทคกบกาย) โดยภาวการณเขาถงจตขนสงคอ จตทลดความเหนแกตว จตทเหนแกผอน จตทเขาถงสง

��


สงสดคอ ภาวะสะอาด (วสทธ) มความสวาง (วชชา) มอสรเสร (วมตต) มความสงบ (สนต) เปนจตวญญาณแหงพทธะคอ เปนผร ผตน ผเบกบาน (ประเวศ วะส, 2550) พระพทธศาสนาใหความสาคญกบบคคลเปนอยางมาก กลาวคอ บคคลทกคนตางมศกยภาพในตนเอง บคคลจะดหรอรายยอมขนกบตนเองเทานน แนวคดนรวมถงการดแลสขภาพของตนเองดวย การดแลสขภาพในแนวคดทางพระพทธศาสนา ใหความสาคญของการรกษาสขภาพทางกายเพอดารงไว โดยถอวาเปนสวนประกอบอยางหนงของชวตทดในระดบทฏฐธมมกตถะ คอ ประโยชนปจจบน หรอประโยชนทสามารถนามาใชไดในปจจบน มใชอนาคต (พระพรหมคณาภรณ, 2546 : 132) หลกพทธธรรมทองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาไดทรงตรสสอนมนษยใหรจกพฒนาจตใจของตนเอง เพอใหดารงชวตอยอยางปกตสข เมอนาไปปฏบตจะทาใหสขภาพจตใจเขมแขง สงผลใหสขภาพรางกายแขงแรง คอ หลกธรรมทชอวา โพชฌงค 7 เปนองคแหงการตรสร การตรสรเปนจดหมายทตองการของพระพทธศาสนา องคธรรมแหงการตรสร กเปรยบเสมอนเครองมอทจะชวยใหบรรลจดหมายทตองการ อนประกอบดวย สต (สตสมโพชฌงค) ความระลกได สานกพรอมอย ใจอยกบกจ ใชสตเพอใหจตใจอยกบปจจบนไมคดฟงซาน ไมคดวตกกงวลมากเกนไป ธมมวจยะ (ธมมวจยสมโพชฌงค) ความเฟนธรรม ความสอดสองสบคนธรรม เปนการพจารณาเลอกสรรสงด ๆ มประโยชนแกตน วรยะ (วรยสมโพชฌงค) ความเพยร เปนการทาจตใจไมใหไมยอทอ ไมใหทอถอย ไมใหทอแท กลาทจะเอาชนะอปสรรคตาง ๆ ปต (ปตสมโพชฌงค) เปนการทาจตใจใหกระปรประเปรา ราเรงแจมใจ มความอมใจ ปสสทธ (ปสสทธสมโพชฌงค) ความสงบกายใจ เปนการทาจตใจใหผอนคลาย ไมใหเครยดมาก สมาธ (สมาธ สมโพชฌงค) เปนการทาจตใจใหตงมนแนวแนในสงดททา มใจตงมน จตแนวในอารมณ และ อเบกขา (อเบกขาสมโพชฌงค) ความมใจเปนกลาง เพราะเหนตามเปนจรง เปนการทาจตใจใหเขาใจชวต รจกการปลอยวางดวยปญญารคดรอบดาน เมอปฏบตไดดงนกจะทาใหสขภาพจตใจเขมแขง สงผลใหสขภาพรางกายแขงแรง (พระพรหมคณาภรณ, 2554 : 5-9, 28; พระพรหมคณาภรณ, 2546: 128) สรปไดวา ความรอบรทางสขภาพเชงพทธคอ การนาหลกธรรมโพชฌงค 7 มาประพฤตปฏบต เพอสงเสรมใหสขภาพดและคงไว

ประเดนทสงเคราะหได ความรอบรทางสขภาพ เปนความสามารถในการตดสนใจดานสขภาพ โดยใชขอมลขาวสารทางสขภาพและบรการทางสขภาพทไดรบการถายทอดและเรยนรจากสงแวดลอม เพอเลอกวถทางในการดแลหรอจดการสขภาพตนเองใหเกดสขภาพทดและคงไว ยงไปกวานนความรอบรทางสขภาพเปนตนทนชวตทสามารถบงบอกถงคณภาพชวต โดยสามารถเรมไดทตวเองและขยายไปสครอบครวและชมชนเพอยกระดบการมสขภาพดของสงคมไทย ความรอบรทางสขภาพมความสาคญมากโดยมหลกฐานเชงประจกษชวา ความฉลาดดานสขภาพทตาสงผลใหความสามารถในการปองกนและดแลสขภาพตนเองลดลง และกระทบตอคาใชจายดานสขภาพของประเทศใหสงขน รวมถงผลตภาพลดลงจากการขาดแคลนวยแรงงาน การใหความสาคญตอความรอบรทางสขภาพ กระทาโดยการสรางเสรมความรอบรทางสขภาพแกประชาชนทกวยใหสามารถดแลสขภาพของตนเอง ตามระดบของความรอบรทางสขภาพทพงไดรบและเหมาะสมแกวย สงผลใหคาใชจายดานสขภาพของประเทศลดลง

ในทศนะดานสขภาพของพระพทธศาสนาซงเปนรากฐานของสงคมและวฒนธรรมไทย เหนวา กายกบจตแมไมใชสงเดยวกน แตกายกบจต (ใจ) เกยวเนองสมพนธกน และมใจเปนประธาน หลกพทธธรรมจงเนนการพฒนาจต ประกอบดวย หลกคาสอนและมรรควธ ใหผปฏบตตามหลกพทธธรรมรกษากายใจเปนปกต และไดพฒนาทกษะการคดพจารณาโดยแยบคายดวยปญญารรอบ เกดการตดสนใจเลอกวถทางและบรหารจดการทกดานอยางมประสทธภาพ รวมถงดานการดแลสขภาพ ใหเปลยนแปลงในทางทด หรอเรยกวา ความรอบรทางสขภาพเชงพทธ นอกจากนนแลว องคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาไดทรงตรสสอนมนษยใหรจกพฒนาจตของตนเอง ดวยหลกธรรมทสาคญยงและเปนองคแหงการตรสร เพอใหมนษยดารงชวตอยอยางปกตสข มจตใจเขมแขง สงผลใหสขภาพรางกายแขงแรง นนคอ หลกธรรมโพชฌงค 7 จงสรปไดวา ความรอบรทางสขภาพเชงพทธ คอ การพฒนาการตดสนใจเลอกวถทางและบรหารจดการสขภาพใหเปลยนแปลงในทางทดและคงไวดวยหลกธรรมโพชฌงค 7

��


สรปบทสงเคราะห การพฒนาทรพยากรมนษย ถอเปนเปาหมายสาคญในแผนพฒนาประเทศ เพราะมนษยเปนหวใจและ

กลไกสาคญของกระบวนการพฒนา ประเทศไทยไดกาหนดยทธศาสตรชาต 20 ป เพอกาวสประเทศทพฒนาแลวดวยความมนคง มงคง ยงยน ภายในอก 20 ปขางหนา (ป 2579) โดยการขบเคลอนประเทศดวยเทคโนโลย ความคดสรางสรรค และนวตกรรม ทเรยกวา “ยค 4.0” หรอ “ประเทศไทย 4.0” การปฏรปประเทศ ยค 4.0 จงตองดาเนนคขนานไปกบการพฒนาทรพยากรมนษย การพฒนาทรพยากรมนษยทดทสดคอ การสงเสรมมนษยใหมสขภาพด ซงเออตอการมคณภาพชวตทด ใหเปนกาลงในการพฒนาประเทศ การสรางสขภาพเปนกลวธทมประสทธภาพใหผลทางสขภาพไดสงสด แตตองอาศยความรอบรทางสขภาพ ซงเปนทกษะในการตดสนใจเลอกวถทางและบรหารจดการสขภาพใหเปลยนแปลงในทางทดและคงไว ยงไปกวานนมหลกฐานเชงประจกษชวา ความฉลาดดานสขภาพทตาสงผลใหความสามารถในการปองกนและดแลสขภาพตนเองลดลง และกระทบตอคาใชจายดานสขภาพของประเทศใหสงขน รวมถงผลตภาพลดลงจากการขาดแคลนวยแรงงาน ดงนน การสรางเสรมความรอบรทางสขภาพแกประชาชนทกวยใหสามารถดแลสขภาพของตนเอง ตามระดบของความรอบรทางสขภาพทพงไดรบและเหมาะสมแกวยเปนเรองจาเปน

บนพนฐานของสงคมไทยทมพระพทธศาสนาเปนรากฐานของสงคมและวฒนธรรม พทธศาสนกชนนาหลกธรรมมาปฏบตในวถชวตปกต ฉะนน ความรอบรทางสขภาพเชงพทธจงงายและเหมาะสมกบสงคมไทยดวยการนาหลกธรรมโพชฌงค 7 ซงเปนองคแหงการตรสร มาประพฤตปฏบตใหดารงชวตอยอยางปกตสข มจตใจเขมแขง สงผลใหสขภาพรางกายแขงแรง เนองจากโพชฌงค 7 เปนหลกคาสอน (ทฤษฎ) และมรรควธ (หลกปฏบต) ชวยพฒนาการตดสนใจเลอกวถทางและบรหารจดการสขภาพใหเปลยนแปลงในทางทดและคงไว เมอประชาชนของประเทศมสขภาพและคณภาพชวตทดกจะเปนผลตภาพทด สามารถขบเคลอนประเทศกาวสประเทศไทย 4.0 ในทสด

เอกสารอางอง กรมการศาสนา, กระทรวงสกษาธการ. (2525). พระไตรปฏก ฉบบหลวง เลมท 25 บรรทดท 268-329 หนาท

13-15 พระสตตนตปฎก เลมท 17 ขททกนกาย ขททกปาฐะ-ธรรมบท-อทาน-อตวตตกะ-สตตนบาต. กระทรวงศกษาธการ: กรงเทพฯ.

กระทรวงสาธารณสข, กองสขศกษา. (2540). คมอประชาชนการสรางพฤตกรรมสขภาพทจาเปนสาหรบชวต. พมพครงท 7. กรงเทพมหานคร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

กองสนบสนนสขภาพภาคประชาชน กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข. (2556). คมอ อสม.นกจดการสขภาพชมชน. กรงเทพฯ : ชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

กองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข. (2554). ความฉลาดทางสขภาพ. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : นวธรรมดาการพมพ.

กองสขศกษา. (2553). ผลการสารวจ Health Literacy ในกลมเยาวชนอาย 12-15 ป. กองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข.

ขวญเมอง แกวดาเกงและดวงเนตร ธรรมกล. (2558). การเสรมสรางความรอบรดานสขภาพในประชากรผสงวย. วารสารวจยทางวทยาศาสตรสขภาพ. 2558, 9(2); 1.

คณะกรรมการจดทายทธศาสตรชาต. (2559). รางกรอบยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 – 2579) (สรปยอ). เขาถงเมอ 24 มกราคม 2561. เขาถงไดจาก http://policebudget.go.th/sites/ default/files/ยทธศาสตรฯ ระยะ 20 ป 60 - 79.pdf

��


จารวรรณ กองแกว. (2551). ประสทธผลของโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมตอการเสรมสรางความแตกฉานดานสขภาพในผปวยทมารบการเจาะชนเนอทตบทโรงพยาบาลศรราช.วทยานพนธหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต(สาธารณสขศาสตร) คณะสาธารณสขศาสตรมหาวทยาลยมหดล.

จนตนา ตนสวรรณนนท, ปนกนก วงศปนเพชร และชญญา ลศตรพาย. (2552). ปจจยเกยวของกบพฤตกรรมการบรโภคสอดวยปญญาของนกศกษาระดบอดมศกษาในเขตกรงเทพมหานคร. วารสารพฤตกรรมศาสตร, 16(1); 122-135.

ชนวนทอง ธนสกาญจน และลกขณา เตมศรกลชย.(2552).การนาเสนอแนวคดและประสบการณเรอง Health Literacy ความแตกฉานดานสขภาพ. ภาควชาสขศกษาและพฤตกรรมศาสตรคณะสาธารณสขศาสตรมหาวทยาลยมหดล. ตลาคม 2552-มกราคม 2553,46-55.

ธนาเดช โพธศร. (2554). การออกกาลงกายรวมกบการฝกสมาธทสงผลตอสมรรถภาพทางกายและระบบประสาทอตโนมต. คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย. มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา, 17.

ประเวศ วะส. (2551). สขภาวะทสมบรณ. หมอชาวบาน. กรงเทพฯ : 352. ประเวศ วะส.(2550). สขภาพองครวม.เขาถงเมอ 24 มกราคม 2561. เขาถงไดจาก http://www.siam

travellink.com/chaya/handbook/HolisticHealth. พระธรรมโมล (ทองอย ญาณวสทโธ), (2550). การศกษาเปรยบเทยบแนวคดเรองสขภาพแบบองครวมใน

พระพทธศาสนาเถรวาทกบแนวคดตะวนตก. สารนพนธพทธศาสตรดษฏบณฑต, (บณทตวทยาลย: มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย: 67.

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต). (2554). โพชฌงคพทธวธเสรมสขภาพ. พมพครงท 10. กรงเทพฯ : อกษรสมพนธ : 5-9, 28.

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต). (2554). สขภาวะองครวมแนวพทธ. พทธจกร. 59(11):5-10. พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต). (2546). พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม. พมพครงท 12.

กรงเทพฯ : การศาสนา : 128, 132. พระมหาทว มหาปโญ (ละลง). วเคราะหอายสสธรรม 5: หลกธรรมทชวยใหอายยน 5 ประการในคมภร

พระพทธศาสนาเถรวาท. เขาถงเมอ 24 มกราคม 2561. เขาถงไดจาก http://www.mcu.ac.th /site/articlecontent_desc.php?article_id=1697&articlegroup_id=290

พระมหาประจกษ กตตเมธ (ทองดาษ). (2559). การเสรมสรางความฉลาดทางสขภาพเชงพทธ. วารสารครศาสตรปรทรรศนฯ. 2559,3(3); บทคดยอ.

พระวชต ธมมชโต. (2552). พทธกระบวนทศนเพอสขภาพกบการเยยวยาสงคมไทย. แผนงานคมครองผบรโภคดานสขภาพ (คคส.) คณะเภสชศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย : กรงเทพ.

พนจ ลาภธนานนท. (2556). ประเดนสขภาวะในพระไตรปฎก. พมพครงแรก. กรงเทพฯ : จรลสนทวงศการพมพ. ภนนท สงหกฤตยา. (2553). ศกษาการประยกต ใชกระบวนทศนและกระบวนการสรางเสรมสขภาพตามแนว

พระพทธศาสนา. วทยานพนธน หลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพระพทธศาสนาบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. (2534). พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพฯ : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

มลนธเพอพฒนาการศกษาไทย. (2553). แนวทางการพฒนาความฉลาดทางสขภาวะของเดกเยาวชนและครอบครวดวยพลงเครอขายการศกษา. สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. กรงเทพมหานคร.

��


เรณ สอนเครอ และคณะ. (2549). แนวคดพนฐานและหลกการพยาบาล เลม 1 . พมพครงท 7. กรงเทพฯ : ยทธรนทรการพมพ จากด.

วระเทพ ปทมเจรญวฒนา. (2544). ผลของการฝกอาสนะและสมาธตามแนวคดนโอฮวแมนนสตอการเพมความเหนคณคาในตนเองของสตรในสถานสงเคราะหหญงบานเกรดตระการ. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาจตวทยา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สถาบนวจยระบบสาธารณสข. (2541). นยามศพทสงเสรมสขภาพ. ฉบบปรบปรงแปลโดยพสมยจนทวมล นนทบร.

สมเดจพระพทะโฆษาจารย (ป.อ. ปยตโต). (2525). พทธศาสนากบชวตและสงคม. สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต . (2560). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท 8 พ.ศ. 2540-2544 ถง ฉบบท 12 พ.ศ. 2560-2564 . เขาถงเมอ 24 มกราคม 2561. เขาถงไดจากhttp://www.thailibrary.org/library/shared/biblio_view.php?bibid=48461&tab= opac

สานกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต. (2550). พระราชบญญตสขภาพแหงชาต. สานกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (2552). ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต.

สนศกดชนม อนพรมม. (2556). พฒนาการสาคญของการสรางเสรมสขภาพ. นนทบร : โครงการสวสดการวชาการ สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข : 1-2.

สมาล มหณรงคชย. (2560). แนวคด “สขภาพ” ในพทธศาสนาเถรวาท. ศรนครนทรเวชสาร 2560; 32(3): 283-8 สวทย เมษอนทร. (2559). ไขรหส "ประเทศไทย 4.0" สรางเศรษฐกจใหม กาวขามกบดกรายไดปานกลาง. ไทยรฐ

ฉบบพมพ 2 พ.ค. 2559. เขาถงเมอ 24 มกราคม 2561. เขาถงไดจาก https://www. thairath.co.th/content/613903

เสถยร จนทมาธร. (2554). ธรรมวจยะ พระอาจารยชา สภทโท. กรงเทพฯ : มตชน; 57-64. อภญญา อนทรรตน. (2557). ความฉลาดทางสขภาพของผประกอบวชาชพดานสขภาพ Health literacy of

Health Professionals. วารสารพยาบาลทหารบก, 15(3): 3. เขาถงเมอ 24 มกราคม 2561. เขาถงไดจาก http://www.hsri.or.th/researcher/research/new-release/deta

องศนนท อนทรกาแหง. (2556). การสงเคราะหและการพฒนาดชนวดความรอบรดานสขภาพของคนไทยอาย 15 ปขนไป ในการสงเสรมดานอาหาร ออกกาลงกาย จดการอารมณ งดสราและสบบหร (Synthesis and Development of ABCDE-Health Literacy Scale of Thai Adults). รายงานการวจย. กองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข ประจาปงบประมาณ 2556.

Andres, M. M. (2012). Brief mindfulness training to improve mental health with Colombian healthcare professionals. California Institute of Integral Studies, ProQuest, UMI Dissertations Publishing 3545006.

Baker, D.W., et al. (2007). Health Literacy and Mortality Among Elderly Persons. ARCH INTERN MED.167(14).

Bickmore, T.W. ,etal. (2010). Usabilty of conversational Agents by patients withinadequate health literacy : Evidence from two clinical trials. Journal of Health Communication.15: 197-210.

Bryan, C. (2007). Provider and Policy Response to Reverse the Consequences of Low Health Literacy. Department of Health Management and Informatics, University of Missouri-Columbia.

��


Dewalt A.D. & Hink A. (2009). Health Literacy and Child Health Outcomes: A Systematic Review of the Literature. Pediatric, 124(3); 256-274.

Jain, S.,Shapiro, S. L., Roesch, S. C., Mills, P. J. et al. (2007). A Randomized Controlled Trial of Mindfulness Meditation Versus Relaxation Training : Effects on Distress, Positive States of Mind, Rumination, and Distraction. Annals of Behavioral Medicine, 33(1); 11-21.

Mancuso, J.M. (2009). Assessment and Measurement of health literacy : An integrative review of the literature. Nursing and Health Sciences. 11: 77-89.

Manganello, J.A. (2008). Health Literacy and adolescents: a framework NAAL. (2006). National Assessment of Adult Literacy. The Health Literacy of America’s Adults Result from the 2003 National Assessment of Adult Literacy. U.S. Department of Education.

Nutbeam, D. (2000). Health Literacy as a public health goal : a challenge for contemporary health education and communication strategies into health 21st century. Health Promotion International. 15(8) printed in Great Britain.

Nutbeam, D. (2008). Health Literacy and adolescents: a framework and agenda for future research. Health Education Research. 23(5). Published by Oxford University Press.

Singh Y, Singh J, Sharma R, Talwar A. (2015). FFT transformed quantitative EEG analysis of short term memory load. Pubmed. 2015;22(3) : 176-9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/ pubmed/26130926

World Health Organization. (1998). Health Promotion. WHO Publications. World Health Organization. (2009). Health Literacy and Health Promotion. Definitions,

Concepts and Examples in the Eastern Mediterranean Region. Individual Empowerment Conference Working Document. 7th Global Conference on Health Promotion Promoting Health and Development. Nairobi, Kenya.

��


ระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) นามาประยกตใชกบงานดานสาธารณสขอยางไร How To Use Application The Geographic Information System (GIS) for Public Health

ผวจย ผชวยศาสตราจารย ดร.วราสรร วสวรสว

คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยเวสเทรน

บทคดยอ ปจจบนเปนยคทเทคโนโลยสารสนเทศและนวตกรรมตางๆเขามามบทบาทสาคญในการพฒนาระบบงานให

ทนสมย รวดเรว ตอบสนองการคดวเคราะหขอมลและนาผลทไดไปประกอบการตดสนใจในการกาหนดนโยบายการทางานหรอตอบสนองการแกไขสถานการณในภาวะฉกเฉนตางๆไดเปนอยางดไดนน จาเปนตองมระบบการทางานทมประสทธภาพเขามาชวยใหการทางานตางๆเหลานนบรรลวตถประสงค ซงระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) เปนระบบหนงทมประสทธภาพสามารถนามาประยกตใชกบงานดานสาธารณสขไดเปนอยางด เชน ใชในการระบตาแหนงของผปวยโรคระบาดตางๆในชมชน ซงจาเปนตองมการใชในการตดตามแนวโนมการวเคราะห การปองกนรวมทงการควบคมการแพรระบาดของโรค นอกจากนยงนาเอาระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) มาใชในสถานการณการจดการตอบโตภาวะฉกเฉนและภยพบตทางดานสาธารณสข ซงเปนสงจาเปนมาก ในการรบรขอมลตางๆให เกดความผดพลาดนอยทสดและมประสทธภาพมากทสด และชวยใหเขาถงขอมลในเชงพนทไดอยางทวถงและรวดเรว รวมถงรายละเอยดตางๆทเกยวของ และจาเปนตอมาตรการในการปองกนและแกไขปญหา โดยสามารถวเคราะหถงผลกระทบจากภยพบตเชนการอยในรศมของการไดรบผลกระทบจากสารเคมรวไหลจากโรงงาน เปนตน รวมทงการวเคราะหทศทางการวางแผน นโยบายและกลยทธในการอพยพ เคลอนยาย และชวยเหลอผประสบภย และทาการวเคราะหสรางภาพจาลองเหตการณเพอหาสาเหตไดทนท ตามสภาพของขอมลทเปลยนแปลงไปในแตละชวงเวลา ซงผทจะนาระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) มาประยกตใชกบงานดานสาธารณสขไดนน ตองเปนผทมความรในการใชโปรแกรม QGIS ซงเปนโปรแกรมทใชสาหรบการทางานทมลกษณะการใชงานเปนแบบการเรยกใชขอมลภาพ ขอมลตาราง การแสดงผลตาราง การแสดงผลกราฟ ตลอดจนสามารถสบคนขอมล วเคราะหขอมลและนาเสนอขอมลในรปแบบแผนท รวมทงตองมความรในการทางานดานสาธารณสขเปนอยางด จงจะสามารถนาระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) มาประยกตใชกบงานดานสาธารณสขไดอยางเหมาะสมและเกดประโยชน

คาสาคญ : ระบบสารสนเทศภมศาสตร, งานดานสาธารณสข ABSTRACT

Nowadays, information technology and innovation play an important role in the development of modern and fast systems to respond to the data analysis and to apply the results to decision-making. To set working policies to respond to emergency situations, an effective working system is needed to help those tasks to carry out the objectives. Geographic Information System (GIS) is an effective system that can applied to public health such as identifying the location of epidemic patients in the community; therefore, it needs to be used to track the trends analysis, the prevention, including the control of the epidemic of diseases. GIS is also used in emergency response situations and public health disasters. This is very important in the perception of information in order to have the smallest error but to provide the most effectiveness, and to provide quick and accurate access to spatial data, as well as related detailed information and necessary measures to

��


prevent and solve problems. This system can be used to analyze the impact of the disasters, for example, being in the radius of being affected by chemical spills from factories. It can also be used to indicate directional analysis, policy planning and strategies on evacuation, mobility, and assistance for the victims and then to analyze to create the event simulation in order to find the cause immediately, according to the condition of the data changes in each period. GIS applicants who apply for public health must be knowledgeable in the use of QGIS program that is used for the operation in running image data, table data, table and graph displays as well as data retrieval, data analysis, and data presentation in the map format. In addition, Quantum GIS (QGIS) program users must have very good knowledge of public health so that they can use GIS to apply to the public health tasks appropriately and beneficially.

Keywords : Geographic Information System, Public Health

บทนา ปจจบนยคเทคโนโลยสารสนเทศและนวตกรรมตางๆ เขามามบทบาทสาคญในการพฒนาระบบงานใหทนสมย การนาระบบสารสนเทศภมศาสตร(GIS) มาใช ในการจดการขอมล จดเกบขอมล การวเคราะหขอมลทางภมศาสตร ในงานดานสาธารณสขนนกเปนวธการหนงทจะสามารถชวยในการตดสนใจ การวางแผน และการแกไขปญหาไดเปนอยางด โดยเฉพาะโรคทมการระบาดทตองมการเฝาระวงทางระบาดวทยา มการปองกนและควบคมโรค ซงระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS)จะชวยใหการทางาน มความสะดวก มความชดเจน เขาถงขอมลทเปนปญหาทแทจรงไดดงนนการศกษาเกยวกบระบบสารสนเทศภมศาสตร(GIS) จงเปนสงจาเปน

การนาระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) มาประยกตใชกบงานดานสาธารณสข เทคโนโลยสารสนเทศและนวตกรรมตางๆเขามามบทบาทสาคญในการพฒนาระบบงานใหทนสมย รวดเรว

ตอบสนองการคดวเคราะหขอมลและนาผลทไดไปประกอบการตดสนใจในการกาหนดนโยบายการทางานหรอตอบสนองการแกไขสถานการณในภาวะฉกเฉนตางๆไดเปนอยางดไดนน จาเปนตองมระบบการทางานทมประสทธภาพเขามาชวยใหการทางานตางๆเหลานนบรรลวตถประสงค ซงระบบสารสนเทศภมศาสตร(GIS)เปนระบบหนงทมประสทธภาพสามารถนามาประยกตใชกบงานดานสาธารณสขไดเปนอยางดไดแก

1. การวเคราะหทางระบาดวทยา ซงจะวเคราะหขอมลเกยวกบการกระจายของการปวย เชนการกระจายตวของผปวยไขเลอดออก ในตาบลแหงหนงและ ขอมลเกยวกบการกระจายของการตาย ขอมลเกยวกบการกระจายของอบตเหต อบตภย ในชวงเวลาใด เวลาหนง โดยเฉพาะขอมลเกยวกบการกระจายของปจจยเสยงทางดานสาธารณสขพรอมทงมประโยชนในการวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยเสยงกบผลลพธสขภาพ (พนจ ฟาอานวยผล, 2550)

2. การวเคราะหระบบบรการสขภาพ ระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) จะวเคราะหการกระจายของทรพยากรสขภาพการกระจายของสมรรถนะบรการสขภาพ และการวเคราะหการเขาถงบรการไดเปนอยางด (พนจ ฟาอานวยผล, 2550)

3. ดานการสาธารณสข การประยกตใช GIS ในการบรหารจดการภาครฐกบงานทางดานสาธารณสข มใชกนอยางแพรหลายในตางประเทศ เชน การระบตาแหนงของผปวยโรคตางๆ การวเคราะหการแพรของโรคระบาด หรอแนวโนมการระบาดของโรค ซงการประยกตใช GIS จะชวยใหผบรหารสามารถวางแผนในการปองกนและแกไขปญหาทางดานสาธารณสขไดอยางมประสทธผลยงขน(กลมภมสารสนเทศประมง ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กรมประมง, 2558)

��


4. ดานการบรการชมชน จะเกยวของในสวนของการใหบรการของรฐกบประชาชนโดยทวๆไป ซงประชาชนในแตละพนท จะมความตองการบรการจากภาครฐแตกตางกนไป การใช GIS จะชวยใหผบรหารทราบถงความตองการของ ประชาชนโดยการใหบรการสาธารณะไดอยางเปนพลวตร (กลมภมสารสนเทศประมง ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กรมประมง, 2558) ระบบสารสนเทศภมศาสตร หรอ Geographic Information System : GIS คอ

กระบวนการทางานเกยวกบขอมลในเชงพนทดวยระบบคอมพวเตอร ทใชกาหนดขอมลและสารสนเทศ ทมความสมพนธกบตาแหนงในเชงพนท เชน ทอย บานเลขท สมพนธกบตาแหนงในแผนท ตาแหนง เสนรง เสนแวง ขอมลและแผนทใน GIS เปนระบบขอมลสารสนเทศ ทอยในรปของตารางขอมล และฐานขอมลทมสวนสมพนธกบขอมลเชงพนท (Spatial Data) ซงรปแบบและความสมพนธของขอมลเชงพนททงหลาย จะสามารถนามาวเคราะหดวย GIS และทาใหสอความหมายในเรองการเปลยนแปลงทสมพนธกบเวลาได เชน การแพรขยายของโรคระบาด การเคลอนยาย ถนฐาน การบกรกทาลาย การเปลยนแปลงของการใชพนท ฯลฯ ขอมลเหลาน เมอปรากฏบนแผนททาใหสามารถแปลและสอความหมาย ใชงานไดงาย (ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย,2561) องคประกอบของระบบสารสนเทศภมศาสตร GIS (Components of GIS)

องคประกอบหลกของระบบ GIS จดแบงออกเปน 5 สวนใหญ ๆ คอ อปกรณคอมพวเตอร (Hardware) โปรแกรม (Software) ขนตอนการทางาน (Methods) ขอมล (Data) และบคลากร (People) โดยมรายละเอยดของแตละองคประกอบดงตอไปน

1. อปกรณคอมพวเตอร คอ เครองคอมพวเตอรรวมไปถงอปกรณตอพวงตาง ๆ เชน Digitizer, Scanner, Plotter, Printer หรออน ๆ เพอใชในการนาเขาขอมล ประมวลผล แสดงผล และผลตผลลพธของการทางาน

2. โปรแกรม คอ ชดของคาสงสาเรจรป เชน โปรแกรม Arc/Info, MapInfo ฯลฯ ซงประกอบดวยฟงกชน การทางานและเครองมอทจาเปนตาง ๆ สาหรบนาเขาและปรบแตงขอมล , จดการระบบฐานขอมล, เรยกคน, วเคราะหและจาลองภาพ

3. ขอมล คอ ขอมลตาง ๆ ทจะใชในระบบ GIS และถกจดเกบในรปแบบของฐานขอมลโดยไดรบการดแล จากระบบจดการฐานขอมลหรอ DBMS ขอมลจะเปนองคประกอบทสาคญรองลงมาจากบคลากร

4. บคลากร คอ ผปฏบตงานซงเกยวของกบระบบสารสนเทศภมศาสตร เชน ผนาเขาขอมล ชางเทคนค ผดแลระบบฐานขอมล ผเชยวชาญสาหรบวเคราะหขอมล ผบรหารซงตองใชขอมลในการตดสนใจ บคลากรจะเปนองคประกอบทสาคญทสดในระบบ GIS เนองจากถาขาดบคลากร ขอมลทมอยมากมายมหาศาลนน กจะเปนเพยงขยะไมมคณคาใดเลยเพราะไมไดถกนาไปใชงาน อาจจะกลาวไดวา ถาขาดบคลากรกจะไมมระบบ GIS

5. วธการหรอขนตอนการทางาน คอ วธการทองคกรนน ๆ นาเอาระบบ GIS ไปใชงานโดยแตละ ระบบแตละองคกรยอมความแตกตางกนออกไป ฉะนนผปฏบตงานตองเลอกวธการในการจดการกบปญหาทเหมาะสมทสดสาหรบของหนวยงานนน ๆ เอง (ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย คณะวทยาศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย,2561)

หนาทของระบบสารสนเทศภมศาสตร( GIS) ภาระหนาทหลกๆของระบบสารสนเทศภมศาสตรควรจะมอยดวยกน5อยางดงน

1. การนาเขาขอมล (Input) กอนทขอมลทางภมศาสตรจะถกใชงานไดในระบบสารสนเทศภมศาสตร ขอมลจะตองไดรบการแปลง ใหมาอยในรปแบบของขอมลเชงตวเลข (digital format) เสยกอน เชน จากแผนทกระดาษไปสขอมลใน รปแบบดจตอลหรอแฟมขอมลบนเครองคอมพวเตอรอปกรณทใชในการนาเขาเชน Digitizer Scanner หรอ Keyboardเปนตน

��


2. การปรบแตงขอมล(Manipulation) ขอมลทไดรบเขาสระบบบางอยางจาเปนตองไดรบการปรบแตงใหเหมาะสมกบงาน เชน ขอมลบางอยางมขนาด หรอสเกล (scale) ทแตกตางกน หรอใชระบบพกดแผนททแตกตางกน ขอมลเหลานจะตองไดรบการปรบใหอยในระดบเดยวกนเสยกอน

3. การบรหารขอมล (Management) ระบบจดการฐานขอมลหรอ DBMS( data base management system) จะถกนามาใชในการบรหารขอมลเพอการทางานทมประสทธภาพในระบบ GIS DBMS ทไดรบการเชอถอและนยมใชกนอยางกวางขวางทสดคอ DBMS แบบ Relational หรอระบบจดการฐานขอมลแบบสมพทธ ซงมหลกการทางานพนฐานดงนคอ ขอมลจะถกจดเกบ ในรปของตารางหลาย ๆ ตาราง

รปท 1 ตารางเกบขอมล

ทมา : รายงาน506 จากสสอ.เมองเพชรบรณ

4. การเรยกคนและวเคราะหขอมล (Query and Analysis) เมอระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS )มความพรอมในเรองของขอมลแลว ขนตอนตอไป คอ การนาขอมลเหลานมาใชใหเกด ประโยชน เชน ผปวยไขเลอดออกมมากทสดตาบลใด และม พนทใดเปนพนททมความเสยงสง หรอ ตองมการสอบถามอยางงาย ๆ เชน ชเมาสไปในบรเวณทตองการแลวเลอก (point and click) เพอสอบถามหรอเรยกคนขอมล นอกจากนระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS)ยงมเครองมอในการวเคราะห เชน การวเคราะหเชงประมาณคา (Proximity หรอBuffer) การวเคราะหเชงซอน (Overlay Analysis) เปนตน

รปท 2 การวเคราะหขอมลแสดงพนทเสยงในการเกดโรคไขเลอดออก

ทมา : Application of Geographical Information System for Analyzing the Risk of Hemorrhagic

Fever Occurrence in Phetchabun,Thailand. Wirasiri Waseeweerasi and Dilok Onla

ลา วนท วนพบ วน อาย เลข หม ตาบล อาเภอ จงหวด รพ.สต.ดบ เร มปวย ผปวย วนจฉย (ป) ท1 9มค.55 10มค.55 10มค.55 4 47 6 ดงมลเหลก เมอง เพชรบรณ ดงมลเหลก2 5กพ.55 8กพ.55 8กพ.55 7 141 10 วงชมพ เมอง เพชรบรณ วงชมพ3 12มค.55 16มค.55 16มค.55 40 57/2 หลกเมอง ในเมอง เมอง เพชรบรณ PCU14 17มค.55 21มค.55 21มค.55 12 28/1 สามคคชย ในเมอง เมอง เพชรบรณ PCU15 21มค.55 22มค.55 22มค.55 8 บานไมมเลขท2 สะเดยง เมอง เพชรบรณ สะเดยง6 19มค.55 24มค.55 24มค.55 8 402 6 นายม เมอง เพชรบรณ ถ=าน=าบง7 21มค.55 23มค.55 23มค.55 13 28/1 1 ทาพล เมอง เพชรบรณ ทาพล

��


5. การนาเสนอขอมล (Visualization) จากการดาเนนการเรยกคนและวเคราะหขอมล ผลลพธทไดจะอย

ในรปของตวเลขหรอตวอกษร ซงยากตอการตความหมายหรอทาความเขาใจ การนาเสนอขอมลทด เชน การแสดงชารต (chart) แบบ 2 มต หรอ 3 มต รปภาพจากสถานทจรง ภาพเคลอนไหว แผนท หรอแมกระทงระบบมลตมเดยสอตาง ๆ เหลานจะทาใหผใชเขาใจความหมายและมองภาพของผลลพธทกาลงนาเสนอไดดยงขน อกทงเปนการดงดดความสนใจของผฟงอกดวย(ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย คณะวทยาศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย,2561) รปท 3 เปนรปแบบการนาเสนอขอมลดวยกราฟแทง

ทมา: Application of Geographical Information System for Analyzing the Risk of hemorrhagic

Fever Occurrence in Phetchabun,Thailand. Wirasiri Waseeweerasi and Dilok Onla

ลกษณะขอมลภมศาสตร (Gcographic Features) ปรากฏการณ หรอวตถตางๆ ทอยรอบๆ ตวเราไดแกสภาพแวดลอมทางธรรมชาตและสภาพแวดลอมท

มนษยสรางขนแลวนามาแสดงลงบนแผนท ดวยจด (Point) เสน (line) พนท (Area หรอ Polygon) และตวอกษร (Text) อธบายลกษณะสงทปรากฏ ดวยส (Color) สญลกษณ (Symbol)c] และขอความบรรยาย (Annotation) ทตง (Location) ลกษณะขอมลภมศาสตรจะตองแสดงถงทตงทางภมศาสตรและทตงสมพนธของสถานทห รอสงตางๆ บนโลก (ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย คณะวทยาศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย,2561)

แผนท คอ สงทแสดงลกษณะของผวโลก ทงทเปนอยตามธรรมชาตและทมนษยสรางขนโดยแสดงลงบนพนราบ อาศยการยอสวนใหเลกลงตามขนาดทตองการและใชเครองหมายหรอสญลกษณแทนสงทปรากฏอยบนผวโลก (ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย คณะวทยาศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย,2561)

ลกษณะขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) โลกมความสลบซบซอนมากเกนกวาทจะเกบขอมลทงหมดเกยวกบโลกไวในรปขอมลดวยระบบ

คอมพวเตอร จงตองเปลยนปรากฏการณบน ผวโลกจดเกบในรปของตวเลขเชงรหส (digital form) โดยแทนปรากฏการณเหลานนดวยลกษณะทางภมศาสตรทเรยกวา Feature

121 83 75 129

107 97 67 81 123 81 36 168 110 94 113 91 68 37 32 73

51 54 27

33 72

33 16 89 62 43 74 31

884

434 423

895

556 762

321

1258

60

1258

157

1161

662 656 816

502

DHF DF

High

…Le

ss ra

inHe

avy

rain

Low

…Hi

gh…

Hous

es…

Hous

es…

Mun

icipa

l…Su

b-…

Mal

eFe

mal

eNe

wbo

rn –

…

15 Y

ears

…

2011(n=204)

2012(n=105)

2013(n=1,318)

��


ประเภทของ Feature ลกษณะทางภมศาสตรทเปนตวแทนของปรากฏการณทางภมศาสตรบนโลกแผนทกระดาษบนทกตาแหนง

ทางภมศาสตรและแทนสงตางๆ บนโลกทเปนลายเสนและพนทดวยสญลกษณแบบ จด (Point) เสน (Arc) พนท (Polygon) และตวอกษร ในระบบสารสนเทศภมศาสตรจะใช feature ประเภทตางๆ ในการแทนปรากฏการณโดยแบงออกเปน 3 กลม ดงน

1. จด (Point) ลกษณะทางภมศาสตรทมตาแหนงทตงเฉพาะเจาะจง หรอมเพยงอยางเดยว สามารถแทนไดดวยจด (Point Feature) เชนหมดหลกเขต บอนา จดชมวว จดความสง อาคาร ตก สงกอสราง ขอพจารณาเกยวกบมาตราสวน มาตราสวนแผนทจะเปนตวกาหนดวาจะแทนปรากฏการณบนโลกดวยจดหรอไม

ตวอยางเชน บนแผนทโลก มาตราสวนเลกจะแทนคาทตงของเมองดวยจด แมวาในความเปนจรงเมองนนจะครอบคลมพนทจานวนหนงกตาม ในขณะเดยวกนบนแผนทมาตราสวนทใหญขนเมองดงกลาวจะปรากฏเปนพนทและแตละอาคารจะถกแทนคาดวยจด ขอมลคาพกดของจดโดยมขอมลคาพกดแทนตาแหนงของจด x, y 1 ค แทนตาแหนงของจดแตไมมความยาวหรอพนท

2. เสน (Arc) คอลกษณะทางภมศาสตรทวางตวไปตามทางระหวางจด 2 จด จะแทนดวยเสน (Arc Feature) ตวอยางลกษณะทางภมศาสตรทเปนเสน ไดแกลานา ถนน โครงขายสาธารณปโภค เสนชนความสง

ขอจากดเกยวกบ ArcคอArc 1 เสน ม Vertex ไดไมเกน 500 Vertex โดย vertex ลาดบท 500 จะเปลยนเปน node และเรมตน เสนใหมดวยการidentifierคาใหมโดยอตโนมต

ขอมลคาพกดของ Arc ไดแก Vertex (คาพกด x, y คหนงบน arc) เปนตวกาหนดรปรางของ arc และarc หนงเสนเรมตนและจบลงดาน Node ซงarc ทตดกนจะเชอมตอกนท Nodeโดยความยาวของ arc กาหนดโดยระบบคาพกด

3. พนท (Polygon) คอลกษณะทางภมศาสตรทมพนทเดยวกนจะถกลอมรอบดวยเสนเพอแสดงขอบเขต ตวอยางขอมลทเปนพนทไดแกเขตตาบล อาเภอ จงหวด ขอบเขตอทยานแหงชาต เขตนาทวมขอพจารณาเกยวกบมาตราสวน มาตราสวนของแหลงทมาของขอมลจะเปนตวกาหนดการแทนปรากฏการณบนโลกแหงความเปนจรงดวย point หรอ polygon ตวอยาง เชน อาคารบนมาตราสวนขนาดใหญ เชน 1 : 4,000 เปน polygon ทถกกาหนดขน โดยขอบเขตอาคาร บนแผนท 1 : 50,000 ทมาตราสวนเลก อาคารจะแสดงดวยจดขอมลคาพกดของ Polygon จะประกอบดวย arc ตงแต 1 เสนขนไป แตม 1 Label pointและม Label point 1 point อยภายในพนทปดและใชในการแยกแยะแตละ polygon ออกจากกน(ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย คณะวทยาศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย,2561)

เทคนคและวธการนาเขาขอมล การนาเขาขอมล (Input data) เปนกระบวนการบนทกขอมลเขาสคอมพวเตอร การสรางฐานขอมลท

ละเอยด ถกตอง เปนสงสาคญอยางยงในการปฏบตงานดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรซงจาเปนตองมการประเมนคณภาพขอมล ทจะนาเขาสระบบในเรองแหลงทมาของขอมล วธการสารวจขอมลมาตราสวนของแผนท ความถกตอง ความละเอยด พนททขอมลครอบคลมถงและปทจดทาขอมล เพอประเมนคณภาพ และคกเลอกขอมลทจะนาเขาสระบบฐานขอมล

การนาเขาขอมลเชงพนท สาหรบขนตอนการนาเขาขอมลเชงพนทอายทาไดหลายวธ แตทนยมทากนในปจจบนไดแก การดจไทซ (Digitize) และการกวาดตรวจ (Scan) ซงทง 2 วธตางกมขอด และขอดอยตางกนไปกลาวคอการนาเขาขอมลโดยวธกวาดตรวจจะมความรวดเรวและ ถกตองมากกวาวธการเขาขอมลแผนทโดยโตะดจไทซและเหมาะสาหรบงานทมปรมาณมาก แตการนาเขาขอมลโดยการดจไทซจะสนเปลองคาใชจายนอยกวาและ

��


เหมาะสาหรบงานทมปรมาณนอย การใชเครองอานพกด (Digitizer) เปนการแปลงขอมลเขาสระบบโดยนาแผนทมาตรงบนโตะ และกาหนดจดอางอง (control point) อยางนอยจานวน 4 จด แลวนาตวชตาแหนง (Cursor) ลากไปตามเสนของรายละเอยดบนแผนท การใชเครองกวาดภาพ (Scanner) เปนเครองมอทวดความเขมของแสงทสะทอนจากลายเสนบนแผนท ผลลพธเปนขอมลในรปแบบแรสเตอร ( raster format) ซงเกบขอมลในรปของตารางกรดสเหลยม (pixel) คาความคมชดหรอความละเอยดมหนวยวดเปน DPI : dot per inch แลวทาการแปลงขอมลแรสเตอร เปนขอมลเวกเตอร ทเรยกวา Raster to Vecter conversion ดวยโปรแกรม GEOVEC for Microstation หรอ R2V

การนาเขาขอมลเชงบรรยาย ขอมลเชงบรรยายทจาแนกและจดหมวดหมแลว นาเขาสระบบฐานขอมลดวยแปนพมพ (Keyboard) สาหรบโปรแกรม PC ARC/Info จะจดเกบขอมลในรปแบบของ dBASE ดวยคาสง Tables สวนโปรแกรมจดการฐานขอมลแบบ Relational data base ทวๆ ไปบนเครอง PC เชน Foxpro, Access หรอ Excel จาเปนตองแปลงขอมลใหเขาอยในรปของ DBF file กอนการนาเขาส PC ARC/Info(ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย คณะวทยาศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย,2561)

สรป

ระบบสารสนเทศภมศาสตร(GIS) สามารถนามาประยกตใชกบงานดานสาธารณสข ตวอยางเชน งานดานระบาดวทยา งานดานภาวะฉกเฉนและภยพบตดานสาธารณสข ซงผทจะนาระบบสารสนเทศภมศาสตร(GIS)มาประยกตใชกบงานดานสาธารณสขไดนน ตองเปนผทมความรในการใชโปรแกรม Quantum GIS (QGIS)program ซงเปนโปรแกรมทใชสาหรบการทางานทมลกษณะการใชงานเปนแบบการเรยกใชขอมลภาพ ขอมลตาราง การแสดงผลตาราง การแสดงผลกราฟ ตลอดจนสามารถสบคนขอมล วเคราะหขอมลและนาเสนอขอมลในรปแบบแผนท รวมทงตองมความรในการทางานดานสาธารณสขเปนอยางด จงจะสามารถนาระบบสารสนเทศภมศาสตร(GIS)มาประยกตใชกบงานดานสาธารณสขไดอยางเหมาะสมและเกดประโยชน

ขอเสนอแนะ การนาระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) มาประยกตใชกบงานดานสาธารณสข ควรมการดาเนนงานใน

โรคตางๆทเปนปญหาดานสาธารณสขใหเพมมากขน

เอกสารอางอง พนจ ฟาอานวยผล.(2550).การวเคราะหทางระบาดวทยา.เอกสารประกอบการอบรมระบบสารสนเทศภมศาสตร

และการประยกตใชในงานสาธารณสข วนท 6-7 กนยายน 2550 ณ สถาบนวจยจฬาภรณ (ออนไลน).แหลงทมาจาก

https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:AzPcAHEUJ:https://www.hiso.or.th/hiso/picture/hotNews/GIS.ppt+&cd=3&hl=th&ct=clnk&gl=th -

สบคนเมอวนท 27 เดอน ตลาคม พ.ศ. 2561 พนจ ฟาอานวยผล. (2550). การวเคราะหระบบบรการสขภาพ.เอกสารประกอบการอบรมระบบสารสนเทศ

ภมศาสตรและการประยกตใชในงานสาธารณสข วนท 6-7 กนยายน 2550 ณ สถาบนวจยจฬาภรณ(ออนไลน ) .แหล งท มาจากhttps://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:AzPcA-H5EUJ:https://www.hiso.or.th/hiso/picture/hotNews/GIS.ppt+&cd=3&hl=th&ct=clnk&gl=th -

สบคนเมอวนท 27 เดอนตลาคม พ.ศ. 2561

��


กลมภมสารสนเทศประมง ศนยสารสนเทศ กรมประมง. (2558) ระบบสารสนเทศภมศาสตรสามารถนามาประยกตใช ประโยชนดานใดไดบาง : ดานการสาธารณสข (ออนไลน).แหลงทมาจาก https://www.fisheries.go.th/it-gis/data/faqs-005.html. สบคนเมอวนท 27 เดอนตลาคม พ.ศ.2561 กลมภมสารสนเทศประมง ศนยสารสนเทศ กรมประมง. (2558) ระบบสารสนเทศภมศาสตรสามารถนามาประยกตใช ประโยชนดานใดไดบาง : ดานการบรการชมชน (ออนไลน).แหลงทมาจาก https://www.fisheries.go.th/it-gis/data/faqs-005.html. สบคนเมอวนท 27 เดอนตลาคม พ.ศ.2561 ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย คณะวทยาศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย (2561). ความหมายของคาวา ระบบสารสนเทศภมศาสตร (ออนไลน). แหลงทมาจาก http://www.gisthai.org/about-gis/gis.html สบคนเมอวนท 27 เดอนตลาคม พ.ศ. 2561 ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย คณะวทยาศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย (2561). องคประกอบของ GIS

(ออนไลน). แหลงทมาจาก http://www.gisthai.org/about-gis/compo-gis.html สบคนเมอวนท 27 เดอนตลาคม พ.ศ.2561 ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย คณะวทยาศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย (2561). หนาทของ GIS

(ออนไลน). แหลงทมาจาก http://www.gisthai.org/about-gis/work-gis.html. สบคนเมอวนท 27 เดอนตลาคม พ.ศ.2561 ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย คณะวทยาศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย (2561). ลกษณะขอมล

ภมศาสตร (ออนไลน). แหลงทมาจาก http://www.gisthai.org/about-gis/feature-gis.html. สบคนเมอวนท 27 เดอนตลาคม พ.ศ. 2561

ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย คณะวทยาศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย (2561). แผนทและขอมลเชงพนท (ออนไลน). แหลงทมาจาก http://www.gisthai.org/about-gis/vactor-gis.html.สบคนเมอวนท 27 เดอนตลาคม พ.ศ. 2561

ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย คณะวทยาศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย (2561). ลกษณะขอมลในระบบ สารสนเทศภมศาสตร (ออนไลน). แหลงทมา http://www.gisthai.org/about-gis/data-gis.html. สบคนเมอวนท 27 เดอนตลาคม พ.ศ. 2561 ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย คณะวทยาศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย (2561). เทคนคและวธการ

นาเขาขอมล (ออนไลน). แหลงทมา http://www.gisthai.org/about-gis/input-gis.html สบคนเมอวนท 27 เดอนตลาคม พ.ศ. 2561

ประวตผเขยน ชอ นามสกล ผชวยศาสตราจารย ดร.วราสรร วสวรสว Assistant.Prof.Dr.WIRASIRI WASEEWEERASI วน เดอน ป เกด 07 ธนวาคม 2495 การศกษา พ.ศ. 2518 ผชวยพยาบาลและผดงครรภ วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนนราธวาส พ.ศ. 2531 พยาบาลและผดงครรภ วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนราชบร พ.ศ. 2535 ศษ.บ. (ศกษาศาสตรบณฑต เอกสขศกษาโทจตวทยา) มหาวทยาลยรามคาแหง พ.ศ. 2542 กศ.ม. (การศกษามหาบณฑต เอกสขศกษา)

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร (ทนวจย มลนธโรงพยาบาลเมตตาประชารกษ หลวงพอวดไรขง สามพราน)

��


พ.ศ. 2546 DOCTOR OF PHILOSOPHY IN EDUCATON ADAMSON UNIVERSITY Manila, Philippines (ทนมลนธโรงพยาบาลเมตตาประชารกษ ฯ หลวงพอวดไรขง สามพราน)

ตาแหนงหนาทปจจบน อาจารยประจาหลกสตรสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต ตาแหนงทางวชาการ ผชวยศาสตราจารย สถานททางาน มหาวทยาลยเวสเทรน ประสบการณการทางาน

1. พยาบาลประจาการ โรงพยาบาลพยาบาลราชบร สงกดสานกงานปลดกระทรวง สาธารณสข กระทรวงสาธารณสข

2. นกวชาการสขศกษา หวหนาฝายสขศกษาและประชาสมพนธ โรงพยาบาลสมเดจพระสงฆราชองคท 17 สงกดสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

3. นกวชาการสาธารณสข หวหนากลมงานวชาการ โรงพยาบาลเมตตาประชารกษฯ สงกดกรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข

4. นกวชาการสาธารณสข หวหนากลมงานเวชกรรมสงคม โรงพยาบาลเมตตาประชารกษฯ สงกดกรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข

5. นกวชาการสาธารณสข หวหนาศนยขอมลขาวสารดานสาธารณสข โรงพยาบาลเมตตา-ประชารกษฯ สงกดกรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข

6. นกวชาการสาธารณสข ผจดการศนยราชการใสสะอาดและขอรองเรยน โรงพยาบาลเมตตาประชารกษฯ สงกดกรมการแพทย กระทรวงสาธารณสขความเชยวชาญ / ชานาญการ ดานสาธารณสข, ดานสขศกษา, ดานการจดรายการวทย, ดานการแพทยแผนไทยและสปา ผลงานวจยของ ผชวยศาสตราจารย ดร.วราสรร วสวรสว

1. โครงการวจย การพฒนาภาพลกษณการทองเทยวเชงเกษตรสรางสรรค จงหวดสมทรสงคราม ภายใตแผนวจยการพฒนาประสบการณการทองเทยวเชงเกษตรสรางสรรค จงหวดสมทรสงคราม โดยการพฒนาภาพลกษณอยางมสวนรวม

RESEARCH PROJECT : DESINTION IMAGE DEVELOPMENT OF CREATIVE AGROTOURISM IN SAMUT-SONGKHRAM PROOVINCE UNDER THE RESEARCH PLAN OF THE EXPERIENCE DEVELOPMENT OF CREATIVE AGROTOURISM SAMUT-SONGKHRAM PROVINCE THROUGH PARTICIIPATORY IMAGE DEVELOPMEMT

2. ปจจยทมอทธพลตอการมสวนรวมในการบรหารจดการกองทนของคณะกรรมการกองทนหลกประกนสขภาพในระดบทองถนหรอพนทในอาเภอบานหม จงหวดลพบร

Factors influencing participation in management of health insurance fund committee Banmi District Lopburi Province.

3. สถานการณและปญหาการบรหารงานดานสาธารณสขของผอานวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล อาเภอบานหม จงหวดลพบร

The situation and problem of Healthcare Administration Director of Tambon Health Promoting Hospitals Banmi District Lopburi Province

4. พฤตกรรมการใชสารเคมทางการเกษตรและระดบเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในเลอดของเกษตรกร อาเภอบานหม จงหวดลพบร

��


BEHAVIOR TO USE AGRICULTURAL,S CHEMICALS AND LEVEL OF CHOLINESTERASE IN FAMERS BANMI DISTRICT LOPBURI PROVINCE

5. การมสวนรวมของชมชนในการจดการทรพยากรและสงแวดลอมการทองเทยวเชงเกษตรสขภาพ อาเภอบานหม จงหวดลพบร

The Community Participation in Resource Management and Environment Tourism Agriculture’s Health in Banmi District Lopburi Province

6. พฤตกรรมการใชยาปฏชวนะของประชาชน อาเภอทาตม จงหวดสรนทร (ใชระยะเวลา 6 เดอน) ANTIBIOTIC DRUGS USE BEHAVIOR OF PEOPLE THATUM DISTRICTS SURIN PROVINCE. 7. การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร( GIS) วเคราะหความเสยงในการเกดโรคไขเลอดออก

จงหวดเพชรบรณ ประเทศไทย Application of Geographical Information System for Analyzing the Risk of Hemorrhagic Fever Occurrence in Phetchabun Province Thailand

8. บทความเรอง : การใชสารเคมทางการเกษตร : สถานการณ หลกการปฏบตและผลกระทบตอสขภาพ THE USE OF AGRICULTURAL CHEMICALS : SITUATION PRACTICE PRINCIPLES AND IMPACT

ON HEALTH 9. ความเปนไปไดและรปแบบการจดการทองเทยวเชงสขภาพในเขตอาเภอทามวง จงหวดกาญจนบร

The feasibility studying and models of tourism management in Thamuang District, Kanchanaburi Province, Thailand

10. ปจจยทมผลตอคณภาพชวตของญาตผดแลผสงอายทเจบปวยตองพงพา แผนกจกษ โรงพยาบาลเมตตาประชารกษ ( วดไรขง ) 2551 ทนวจยมลนธวดไรขง (ใชระยะเวลาเกบขอมลนานมากและผวจยไดรบคาสงใหไปบรหารโครงการผาตดตอกระจกเทดไท 72 พรรษา มหาราชน รายงานผลลาชา เกอบ 2 ป)

Factors effected to quality of life of family caregivers of dependent elderly at department of ophthalmology, Mettapracharak hospital.

11. การประยกตใช 3 C – PDSA สการพฒนางานรณรงค ลด ละ เลกสรา 2552 (ใชเวลา 8 เดอน) ทนนาเสนอผลงานประชมวชาการสราแหงชาต ครงท 2 ทไดรบคดเลอกแสดงโปสเตอร รางวลรองชนะเลศ ชนดสอดวยภาพ

12. ความตองการในการบรโภคขาวของผปวยแผนกผปวยในโรงพยาบาลเมตตาประชารกษ (วดไรขง) มถนายน 2546 (ใชระยะเวลา 3 เดอน) ทนโรงพยาบาลเมตตาประชารกษ (วดไรขง) นโยบายกระทรวงสาธารณสข กรณรณรงคใหผปวยบรโภคขาวกลอง)

13. ความพงพอใจของนกศกษาโปรแกรมวชาวทยาศาสตรสขภาพ (สขศกษา) สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย สถาบนราชภฎสวนสนนทา ทมตอการฝกประสบการณวชาชพดานสขศกษาในโรงพยาบาลเมตตาประชารกษ (วดไรขง)กรกฎาคม 2546 (ใชระยะเวลา3เดอน ทนมลนธวดไรขง)

��


การประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ...

Documents