พื้นที่ความทรงจําเดือนตุลาในภาคเหนือ...

วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1

27

พนทความทรงจาเดอนตลาในภาคเหนอ

ประวตศาสตรการเมองแบบลกปดลกเปด

ภญญพนธ พจนะลาวณย 1

บทคดยอ

บทความนตองการจะอธบายการเขยนประวตศาสตรของภาคเหนอทสมพนธกบ

เหตการณและความทรงจาชวยเดอนตลาทศวรรษ 2510 ทผานมาประวตศาสตรดงกลาวถก

อธบายและผลตซ าอยางผกขาดกบศนยกลางอยางกรงเทพฯและมหาวทยาลยธรรมศาสตร

ผานงานราลกเกยวกบเดอนตลารวมถงพนทความทรงจาตางๆ ซงไดรบการสถาปนาเปน

ประวตศาสตรนพนธอนทรงพลง ในขณะทประวตศาสตรเดอนตลาภาคเหนอนนพบวา

กลบเปนเพยงความทรงจาทกระจดกระจาย ประวตศาสตรในชวงดงกลาวแมจะมการ

สถาปนาขนแตกเปนการรเรมโดยคนนอก ไมสามารถเกดพลงเชอมโยงกบการเคลอนไหว

ทางการเมองหลงป 2549 ทมการตนตวทางการเมองอยางสง ความสมพนธกบเหตการณ

ดงกลาวไดอยางไมลงตวน ในทางทตรงกนขาม เหลามวลชนกลบเลอกชดความทรงจาทาง

การเมองอกชดหนงนนคอ การปฏวตสยาม 2475 และการพทกษรฐธรรมนญ นยของความ

ทรงจาชดนมทาททขดแยงกบความทรงจาชวง 14 ตลาคม 2516 ไปในตว

1 อาจารยประจา สาขาวชาสงคมศกษา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏลาปาง

(Lecturer, Social Studies Division, Faculty of Humanities and Social Sciences, Rajabhat Lampang University)


28

Abstract

This article aims to explain the writing of history and memory of what is known

as ‘October 14thof the 1970s’ in the North. In the past, the event was explained and

reproduced based on what happened in the center of Bangkok and Thammasat University

which then became the energized historiography of ‘October, 14th. On the other hand,

we found that the explanation and the memory of the event of the north is fragmentary. If

there was any writing of the event in the north, it was initiated by the outsider. Therefore,

there was no linkage with the active political movement in the north after 2006. Instead,

the people in the movement have selected another series of memory, that of the 1932

Revolution and the constitution-based legitimacy. The meaning of that memory seems to

contrast with the memory of the October, 14th.

ประวตศาสตรและความทรงจา

ไมใชความทรงจาทงหมดทถกเลอกมาเขยนเปนประวตศาสตร มนอยทเงอนไข

ในการสถาปนาผานปฏบตการทางการเมองในนามของอานาจในการสถาปนาความรขนอก

ดวย ความทรงจาอาจมไดมากมายขนอยกบเจาของความทรงจานนจะเปนใคร และเจาของ

ความทรงจานนมอานาจทางการเมองทจะกาหนดความรนนในทศทางอยางไรดวย ในกรณ

ของความทรงจาเดอนตลาทโดยตวมนเองมลกษณะทรวมศนยกลางอยทกรงเทพฯและกลม

คนเฉพาะกจงถกใหคณคาในททางอนไมกวางขวางนก งานเขยนนพยายามทาใหเหน

ขอจากดของความสมพนธและชองวางระหวางความทรงจารวม กบ ประวตศาสตรนพนธ

เดอนตลาภาคเหนอทไมสามารถยกระดบขนมาอยางทรงพลงได


29

สนามของประวตศาสตรนพนธภาคเหนอ

ในระดบประวตศาสตรทองถน, ประวตศาสตรภมภาคแลว ภาคเหนอถอวาเปน

พนททมความเขมแขงและคกคกเปนอยางยง ไมวาจะเปนดนแดนทอดมไปดวยเอกสารทาง

ประวตศาสตร, ตานานวด จารตทไดรบการฟนฟผานการจดจารตางๆ รวมไปถงศลปวตถ

และสถาปตยกรรมทยงเหลอรองรอยอย อาจนบไดวาสานกทางประวตศาสตรของ

ภาคเหนอนนมลกษณะทโดดเดนอยางมาก แนวคดการเขยนประวตศาสตรภาคเหนอนน

อาจแบงเปนอยางนอย 7 กลม ไดแก ประวตศาสตรแนวราชอาณาจกรลานนาและการ

ยอมรบตออานาจของสยาม (สรสวด, 2553), ประวตศาสตรเกยวกบงานโบราณคดและ

ศลปกรรม (สรสวด, 2553), ประวตศาสตรทพยายามรอสรางอานาจการครอบงาของสยาม

(ธเนศวร, 2542; 2552), ประวตศาสตรทพยายามรอสรางวฒนธรรมประดษฐ (ธเนศวร,

2537), ประวตศาสตรประชาชนทใหอานาจกบชนชนลาง (อานนท, 2522) รวมไปถงอก

กลมหนงกคอ ประวตศาสตรชมชนทสมพนธกบสทธในการจดการทรพยากร (ฉลาดชาย,

อานนท, สณฐตา, 2536 ; อานนท, 2527; อรรถจกร, 2541; 2548) อยางนอย 4 กลมน

สามญสานกทางการเมองกบเดอนตลาในภาคเหนอ

ขาพเจาทกทายบรรณารกษทโตะวจย แนะนาตวและอธบายวา

ตองการหาเอกสารและหนงสอแบบไหน บรรณารกษตอบดวยการเลาสรป

เหตการณ 14 ตลาคม 2516 และ 6 ตลาคม 2519 ในกรงเทพฯ ตอนทเลาจบ

เขาถามขาพเจา...ทาไมมาทาวจยทเชยงใหมและทาไมมาหองสมดน ขาพเจา

คดวาคงจะอธบายไมคอยชดเจนในตอนแรก หรอออกเสยงภาษาไทยผด

เกนไป เลยพยายามเลาอกครงหนง เนนประเดนวาสนใจบทบาททางการ

เคลอนไหวทางสงคมและการเมองของนกศกษาวทยาลยครเอง บรรณารกษ


30

ยงดสงสยอย แตใหรอตอนทเขาไปถามรนพวามอะไรบางหรอเปลา ตอนทเขา

กลบมาบอกวาบรรณารกษรนพไมเคยไดยนวานกศกษาวทยาลยครหรอนกศกษา

ทสถาบนการศกษาอนทเชยงใหมเคยมบทบาทสาคญชวงนน แลวบรรณารกษ

แนะนาวา “จรงๆแลวนะนอง ควรจะไปหองสมดมหาวทยาลยธรรมศาสตรเพราะ

เหตการณ 14 ตลา 6 ตลาเกดขนทกรงเทพฯ” เปนความจรงเชนนนหรอเปลา

(ฮาเบอรคอรน, 2556: 1)

บทสนทนาเกยวกบประวตศาสตรเดอนตลา ของ ไทเรล ฮาเบอรคอรน เมอเดอน

มนาคม 2547 ณ มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม ไดทาใหเราเหนไดชดถง “ความไมร” และ

การขาดความเชอมโยงระหวางประวตศาสตรเดอนตลาของคนในสงคมทวๆไป โดยเฉพาะ

ชวงเวลากอนรฐประหาร 2549 สามญสานกของคนทวไปนนอยหางไกลกบ “ความเปน

การเมอง” แบบทเรารสกกนในปจจบน

ความทรงจาเกยวกบเดอนตลาทวานสมพนธกบ 2 เหตการณคอ 14 ตลาคม 2516

และ 6 ตลาคม 2519 บคคลทางประวตศาสตรดงกลาวอยซอนเหลอมระหวาง 2 เหตการณท

ผลลพธทแตกตางกนออกไป ทาใหกลมบคคลในประวตศาสตรเลอกทจะแยกไปสงกดตาม

ความทรงจาและอดมการณทตนสมาทาน และยงสงกดอยในกลมบคคลไมมากนกในนาม

ของคนเดอนตลา

เรองเดอนตลา กอนรฐประหาร 2549

หากกลาววา ทผานมานนนบวาการมสวนรวมทางการเมองของคนไทยโดยทวไป

อยในภาวะเฉอยชากอาจไมผดนก ความขดแยงทางการเมองทงในระบบรฐสภา กระทงการ

รฐประหารป 2534 กยงไมแนใจนกวาสงผลกระทบอยางมนยสาคญตอประชาชนทวไป

เพยงใด แนนอนวานบแตเหตเหตการณพฤษภาทมฬ ในป 2535 เปนตนมา จะเรมมการขยบ


31

และปรบตวของขบวนการปฏรปทมอานาจและตองการจะมอานาจไมวาจะเปนเอนจโอ,

นกวชาการเทคโนแครต, กลมแพทยอาวโสรวมไปถงคนเดอนตลาทเคยวาดหวงจะสราง

สงคมอดมคต ดงทปรากฏในการรณรงครางรฐธรรมนญฉบบประชาชน 2540 แตคาถามกคอ

ประชาชนในนาม ชาวบาน ชาวนา ชาวไรจะรสกกระตอรอรนเพยงใดกบกรณการเรยกรอง

ประชาธปไตยผานรฐธรรมนญฉบบน จากเหตการณทางการเมองทคอยๆคลคลาย ปรากฏวา

ประชาชนดงกลาวไดประโยชนมากจากพมพเขยวใหมน ขณะทฝายทรณรงครฐธรรมนญ

ฉบบนมาจานวนมากกลบเหนดเหนงามกบการฉกรฐธรรมนญดวยการรฐประหาร 2549

ในเมอสามญสานกทางการเมองของสงคมไทยยงจากดอย เงอนไขทจะสราง

ความเชอมโยงกบความทรงจาการเมองทเพมอานาจใหกบประชาชนจงมแนวโนมทจะ

นอยลงไปดวย ปฏบตการผลตซ าความทรงจาเดอนตลาจงไดผลจากดอยในวงแคบๆ การ

ราลกถงความทรงจาเดอนตลามอยจากอยางนอย 3 สวน สวนหนงคอ คนรนเดอนตลา,

นกวชาการทเชยวชาญเกยวกบเหตการณดงกลาว และคนรนหลงเดอนตลาทโหยหาอดตอน

โรแมนตก ทางการเมองทเกดจากการสรางของคน 2 กลมแรก ตามชวงอายแลวคนรนเดอน

ตลาคอคนทเตบใหญขนสตาแหนงสาคญทางการเมอง, วงการธรกจ กระทงวงการเอนจโอ

กลาวไดวาคนกลมนเองเปนรากฐานสาคญอกหนงในสงคมไทย

กวาทพวกเขาจะสามารถกลบมาแสดงออกตวตนกลมาถงป 2546 ในวาระ

ครบรอบ 30 ป 14 ตลาฯ เหลาคนเดอนตลาสามารถปกธงอดมการณเขาสใจกลางอานาจรฐ

หลงจากสามารถผลกดนใหเกด “วนประชาธปไตย” ในวนดงกลาวได วาระเฉลมฉลอง

ดงกลาวยงมกจกรรมตางๆ เชน คอนเสรต "สายลมเปลยนทศ แตดวงจตมไดเปลยนเลย"

เมอวนเสารท 13 กนยายน 2546 ทหอประชมใหญ ศนยวฒนธรรมแหงประเทศไทย ทนา

สงเกตกคอ ในคอนเสรตนนลวนบรรจเพลงปฏวตทใชขบรองในพรรคคอมมวนสตแหง

ประเทศไทย เชน ดาวแดงแหงภพาน, วรชนปฏวต, ภพานปฏวต ฯลฯ แสดงใหเหนถง


32

ความสมพนธทแยกไมออกกบอดมการณฝายซายและพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย

(พคท.) หลงจากพรรคลมสลายลงไป ความขดแยงภายในพรรคทเกดขนกจบลงไปดวย ท

สงทยงดารงอยคอ ความทรงจา และมรดกของฝายซายทางวฒนธรรมและอดมการณ

กอนหนาน น ในป 2544 รฐบาลทกษณ ชนวตร ทมคนเดอนตลาเขามาเปน

บคลากรการเ มองไมนอย ไดจดต งคณะกรรมการจดสรางอนสรณสถานวรชน

ประชาธปไตยครงหลงสดและสามารถสรางใหอนสรณสถานดงกลาวจนแลวเสรจ การ

กอสรางมปญหาเรอรงมาตงแตคณะรฐมนตรเหนชอบในป 2517 (อนสรณสถาน 14 ตลา,

2556) เมอรวมกบการผลกดน “วนประชาธปไตย” ในปฏทนของชาตไดสาเรจ ยงทาให

ตาแหนงแหงทของคนเดอนตลาแจมชดขนเรอยๆ ทตลกรายกคอ ชวงบนปลายชวตของ

รฐบาลทกษณ ชนวตร กลบพบความขดแยงของคนเดอนตลาทแยกเปน 2 สวนไดแก ในฝง

สนบสนนทกษณ และฝงตอตานเกดรอยปรแตกมากขน

ชวงกอนรฐประหาร 2549 มหนงสอมากมายทกลาวถงเหตการณเดอนตลาอยางเลศเลอ

สงสง แนนอนวาเปนประวตศาสตรทผกอยกบศนยกลางอยางกรงเทพฯ เมอสารวจพรมแดน

ความรจะพบวา แหลงขอมลทมการกลาวถงเดอนตลากบภาคเหนอมอยอยางจากด ไดแก

จาก14 ถง 6 ตลาฯ (พมพครงท 3 ป 2544) เคยตพมพมาตงแตป 2541 เมอครบรอบ 25 ป

14 ตลาฯ แตในการพมพครงท 3 ไดเพมสวน “ลาดบเหตการณทางการเมองไทย 14 ตลาคม 2516–

6 ตลาคม 2519” โดยเนอหาหลกจะเนนความเปนตลาทสมพนธกบมหาวทยาลยธรรมศาสตร

อยางไรกตามทายเลมจะมบนทกเหตการณทางประวตศาสตรทมการเกบขอมลมาจากหนา

หนงสอพมพตางๆ ในนนปรากฏขาวทเกดขนในภาคเหนออยางนาสนใจโดยเฉพาะเหตการณ

หลง 14 ตลาคมเปนตนมาทเหนความเคลอนไหวนอกจากนกศกษาแลวยงเหนกลมคนตางๆ

ชาวนา ชาวไร กรรมกรซงรวมถงความเคลอนไหวในภาคเหนอ


33

เวบไซตอนสรณสถาน 14 ตลา(www.14tula.com/province/north_index.htm) ม

การกลาวถงเหตการณ 14 ตลาฯในจงหวดตางๆ ไดแก เชยงใหม เชยงราย ลาปาง ลาพน

แมฮองสอน แนนอนวา เ นอหาทมมากทสดไดแกทเชยงใหมมศนยกลางอยทการ

เคลอนไหวประทวงรฐบาลโดยกลมนกศกษาเปนหลก

และแลวความเคลอนไหวกปรากฏ : การเมองและวฒนธรรมของนกศกษาและ

ปญญาชนกอน 14 ตลาฯโดย ประจกษ กองกรต(2548) เปนการอธบายบรบทการเคลอนตว

ของนกศกษาทมศนยกลางอยทกรงเทพฯ และมหาวทยาลยธรรมศาสตร ซงทาใหเหนการ

คลคลายของอดมการณและปฏบตการทางความคดและการเมอง ไมเพยงเทานนงานนยง

ชใหเหนการทางานความคดผานตลาดหนงสอ มการกลาวถงจลสารทเชยงใหมอยาง วลญช

ทศนฉบบมนษยและปญหา และฉบบภยเขยว

เวบไซต 2519me.comเปนเวบไซตทบนทกความทรงจาของอดตนกศกษาท

เชยงใหม ตงแตยค 14 – 6 ตลาฯ ซงรวมไปถงการเขาไปเปนสมาชกพรรคคอมมวนสตแหง

ประเทศไทย

ทกลาวมานนบไดวา ยกเวนเวบไซต 2519me.com ท งหมดนถกสถาปนาเปน

ประวตศาสตรนพนธและความรในเชงสถาบนขนมา เนองจากมนเชอมโยงกบอานาจ

ความรของศนยกลางไมวาจะเปนมหาวทยาลยธรรมศาสตร อนสรณสถาน 14 ตลา

แมกระทงการกลายเปนหนงสอทปรบปรงมาจากวทยานพนธระดบปรญญาโท สวน

เวบไซตกถอเปนการพยายามรวบรวมความทรงจาอนกระจดกระจายของกลมคนรวมสมย

ขนมาทยงไมไดยกระดบกลายเปนสถาบน


34

เรองเดอนตลา หลงรฐประหาร 2549

การทารฐประหารในป 2549 ไดทาใหเกดแรงตอตานอยางมหาศาลแบบทไมเคย

เปนมากอน เนองจากมนไดเชอมตอความเคลอนไปยงพนทนอกเขตกรงเทพฯ พนทนอกตว

เมอง สานกทางการเมองของกลมคนจานวนมากถกปลกขนเปนแรงปฏกรยาตออานาจเผดจ

การ รวมไปถงการเคลอนไหวของกลมพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตยทเรมมากอน

รฐประหารดวย ความเคลอนไหวตอตานแมจะถกรเรมขนในเขตเมองหลวงกอน หลงจาก

นนกมการเชอมตอไปยงบคคล และมวลชนในตางจงหวดโดยเฉพาะในภาคเหนอและภาค

อสาน อดมการณตางๆนนถกพฒนาขนมากบขาวสารและชดความรทหลากหลาย

ทผานมาความเคลอนไหวทางการเมองทางภาคเหนอมกจะเปนภาพขององคกร

พฒนาเอกชน,ชนชนกลางในเชยงใหมในการออกมารณรงคตอตานหรอมสวนรวมกบ

ประเดนสาธารณะ ไมวาจะเปนการรณรงคตอตานเรองกระเชาขนดอยสเทพ, การรณรงค

สนบสนนเรองปาชมชน, การตอตานการสรางกระเชาขนดอยหลวงเชยงดาว ฯลฯ ยงความ

เคลอนไหวขยายวงขนมากเทาไหร ประชาสงคมแบบนกทาใหภาพความเคลอนไหวทาง

การเมองของคนระดบชาวบานกลบรางเลอนลง แรงงานในภาคเกษตร ภาคบรการมหาศาล

ในเขตภาคเหนอในฐานะมวลชนถกละเลยมาโดยตลอด ยกเวนเสยแตวา เขาเหลาน น

กลายเปนผ ถกกระทาจากรฐและนายทนหนาเลอดตามพลอตของเหยออธรรมอน

ตรงไปตรงมา ในทางกลบกนกระบวนการทางการเมองทสมพนธกบคนหมมากทสดกคอ

การเลอกตง ประชาชนชาวบานกลบถกผนกอยในวาทกรรมโง จน เจบ – ซอสทธขายเสยง

การไดผลประโยชนจากนโยบายของพรรคไทยรกไทยและการผกโยงตนกบทกษณ ได

กลายเปนขออางสาคญในการททาใหกลมคนมหาศาลถกละเลยและมองขามไป


35

สงครามความทรงจารวมสมย

หลงรฐประหาร นอกจากแรงตอตานในเขตภาคเหนออยางไมเปนทางการท

เกดขนในชายคาของตน ในยานพานกละแวกบาน รวมไปถงความเคลอนไหวกอตวออกมา

คดคานอยางเปดเผยแลว เราอาจกลาวไดวา การแสดงตวตนยนยนอยคนละขางกบ

รฐประหารอยางชดเจนทสดกคอ การลงประชามตรางรฐธรรมนญ พ.ศ.2550 ทผลออกมา

คอ พนทสวนใหญในภาคเหนอ และอสาน ไมรบรางรฐธรรมนญ ในทสดกนาไปสการ

เลอกตงและจดตงรฐบาลใหมนาโดยพรรคพลงประชาชนทมนายกรฐมนตรคอ สมคร

สนทรเวช บคคลทเคยเปนฝายขวาจดเปนตวรายในชวง 6 ตลา 19 อนงพรรคพลงประชาชน

คอ ฐานเกาของพรรคไทยรกไทยทถกยบพรรคไปนนเอง อยางไรกตามสมครกถกเลนงาน

จนพนตาแหนงนายกรฐมนตร ตอมากคอการขนมากบสมชาย วงศสวสด และในปลายป

2551 นเองทพรรคพลงประชาชนกถกยบอกครงหนง การขนมาดารงตาแหนงของสมคร

ตนป 2551 ซงเปนปทครบวาระ 35 ป 14 ตลาคม 2516 นบเปนเรองตลกอนขมขนสาหรบ

คนเดอนตลา เขาเปนนายกรฐมนตรทขนมาจากการเลอกตงทมภมหลงอนไมนาพสมย

สาหรบคอการเมองอดตฝายซาย ขณะทมวลชนมหาศาลทเลอกพรรคพลงประชาชน รสก

เชนนนหรอไม กยงไมทราบแนชด

ความเคลอนไหวสาคญของฝายตานรฐบาลกคอ การบกยดสถานทตางๆตงแต

รฐสภา ทาเนยบรฐบาล ทาอากาศยานสวรรณภม ระหวางเดอนตลาคม-ธนวาคม 2551 เกม

การเมองเชนนแมในทสดจะเปนพลงหนงทมผลกดดนไปสการยบพรรคพลงประชาชน แต

มนกกลายเปนแรงปฏกรยาสาคญใหมวลชนทสนบสนนพรรครฐบาลเรมตนตวอยางชดเจน

ฝายตอตานรฐบาลทอยปกคนเดอนตลา ใหความสาคญกบวนท 7 ตลาคม 2551 อนเปนวน

สลายการชมนมโดยรฐบาลทมผลใหเกดผบาดเจบและเสยชวต ไดมการเทยบเคยงการ

ปราบปรามดงกลาวกบเหตการณ 6 ตลาคม 2519 (ผจดการ 360° รายสปดาห, 2551) ในทาง


36

กลบกนหลงงานพระราชทานเพลงศพนางสาวองคณา ระดบปญญาวฒ ในวนท 13 ตลาคม

2551 กลบเปนทจดจาอกแบบของมวลชนฝายสนบสนนรฐบาล ซงไมไดสมพนธอะไรกน

เลยกบเหตการณเดอนตลาคม ดงนนอาจกลาวไดวา งานราลก 35 ป 14 ตลานนจากดวงอย

มากและเหยวเฉาลงเรอยๆ เมอมนไมสามารถสรางความหมายใหมๆใหสมพนธกบสงคมได

หลงจากทอภสทธ เวชชาชวะ หวหนาพรรคประชาธปตยสามารถรวมมอกบ

พรรคภมใจไทย จดตงรฐบาลขนมาไดโดยการหนนหลงของกองทพและผมากบารม นน

ยอมทาใหเปาหมายของการตอสของมวลชนทไดพฒนากลายเปนเครอขายเสอแดงทแขงขน

และกระตอรอรนนนไดทาใหตาแหนงแหงทของ 14 ตลายงถกกลบทบมากขนดวยเหลา

สามญชนและเครอขายนกการเมองพรรคเพอไทยเอง การประทวงและตอตานในป 2552

และป 2553 นาไปสเหตการณชมนมตอเนองในกรงเทพฯ และการนองเลอดกลางเมองครง

รนแรงนนคอ การปราบปรามราชประสงค 2553 เหตการณเหลานคอ ชดความทรงจาทถก

จดวางขนใหม สวนทางกบการไรททางของความทรงจาของเดอนตลาทนอกจากจะคอยๆ

เลอนหายไปตามสภาพแลว การแยกทางกนเดนของคนเดอนตลาไปตามสเสอกยงทาให

ความทรงจารวมไมสามารถจะแชรอดมการณรวมกนไดอยางจรงจงอกตอไป

ในเชงวชาการหลงรฐประหาร กพบความพยายามทจะนาเอาประวตศาสตรเดอน

ตลากลบคนมายงภาคเหนอกมอยมากขนเชนกนทามกลางความเขมขนของการเมอง

ระดบประเทศ และการพยายามผนวกความทรงจาเกาเขารวมการกบตอตานเผดจการทหาร

“States ofTransgression: Politics, Violence, and Agrrian Transformation in

Northern Thailand”เปนวทยานพนธระดบปรญญาเอกโดย Tyrell Haberkorn(2007) แสดงให

เหนบทบาททางการเมองของชาวนาและนกศกษาและผมความเกยวของกบการตอตาน

อานาจรฐอนเนองมาจากความเปลยนแปลงของสงคมเกษตรจนเกดการตอสในปญหาทดน

ทากน ในประเดนกฎหมายทดน อนมเวลาอยในชวงเดอนตลาคมตงแต ชวง 14 ตลาคม 2516-


37

6 ตลาคม 2519 ชาวนาชาวไรเหลานยงสมพนธและเชอมโยงกบความเคลอนไหว

ระดบประเทศอยางสหพนธชาวนาชาวไร ความเคลอนไหวดงกลาวทประทวงอยาง

กวางขวาง ทาใหพวกเขาถกตดปายใหกลายเปนฝายคอมมวนสต ทาใหเกดการปราบปราม

ลอบสงหารชาวนาเพอยบย งการเคลอนไหวของพวกเขาเอง

ขณะท จดหมายเหตความเคลอนไหวนกศกษามหาวทยาลยเชยงใหม (กลม

นกเรยนประวตศาสตรเพอ(ประชา)ชาต, 2550) อาจกลาวไดวา เปนเอกสารทเกดขนมาพรอม

กบการจดกจกรรมในชอเดยวกนในป 2550 สวนหนงเปนผลพวงมาจากแรงกระเพอมทาง

การเมองหลง 2549 เปนความพยายามของกลมนกศกษาภาควชาประวตศาสตรระดบปรญญา

ตรและปรญญาโททจะเปดพนทเพอคนหาความทรงจารวม กจกรรมดงกลาวมการจดเสวนา,

บอรดนทรรศการ, เอกสารประกอบ ไมวาจะเปนจลสารสนามเพาะ, เอกสารรวบรวมความร

เกยวกบเดอนตลาทเกยวของกบภาคเหนอโดยเนนทเชยงใหม

Revolution Interrupted : Farmers, Students, Law, and Violence in Northern

Thailand โดย Tyrell Haberkorn(2011/2554) เปนหนงสอทปรบปรงมาจากวทยานพนธ

เลมทไดกลาวมาแลว ไดรบการตพมพหลงจากวทยานพนธประมาณ 4 ป บรบทของ

หนงสอเลมนออกหลงการปราบปรามเสอแดงทราชประสงคในป 2553 ดงนนบรรยากาศ

ของหนงสอเลมนจงอยในอกบรบทหนง นอกจากนนยงไดมการเสวนาหนงสอเลมนขนใน

ป 2554 ทมหาวทยาลย Australian National University และป 2555 ทรานบครพบลก

เชยงใหมอก การเผยแพรหนงสอนออกในทสาธารณะสอดคลองกบสถานการณบานเมองท

มผ คนตนตวทางการเมองกนมากยงขน นนทาใหไทเรลมบทบาททเดนชดในฐานะ

นกวชาการผเชยวชาญเรองเดอนตลาฯภาคเหนอ โดยเฉพาะพนทเชยงใหม จนเธอเขยน

บทความทมลกษณะโตแยงความเปนศนยกลางความทรงจาเดอนตลาทกรงเทพฯ ดวย

บทความทชอ “ชายขอบประวตศาสตรนพนธเดอนตลา” (2556) ทเนนไปท 3 บคคลนนคอ


38

องน มาลก อาจารยมหาวทยาลยเชยงใหมผมน าใจและตงคาถามเกยวกบความอยตธรรม,

หมออภเชษฐ นาคเลขา แพทยหนมจากกรงเทพฯมาประจาอยทสาธารณสขประจาอาเภอ

พราว และพอหลวงอนถา ศรบญเรอง รองประธานสหพนธชาวนาชาวไร ในงานสมมนา

หลง 14 ตลา ในวาระทครบรอบ 40 ปเหตการณ 14 ตลาคม 2516 ในวาระนไดทาใหเกด

กจกรรมตอเนองอยางกจกรรม 81 ป บนเสนทางประชาธปไตย เรามาไกลแคไหน (2556)

ไดแก งาน นทรรศการภาพถายคนเดอนตลาวนท 6 กนยายน - 14 ตลาคม 2516 ณ องคการ

นกศกษามหาวทยาลยเชยงใหม อมช.

สาหรบกรณหลงรฐประหาร 19 กนยายน 2549 จะเหนไดวา ความรทไดรบการ

สถาปนาเกดขนจากคนนอกทมสถานะเปนนกวชาการตางประเทศ ขณะทความพยายาม

ระลกถงเหตการณดงกลาวโดยกลมนกศกษากเปนความพยายามทจะรวบรวมความทรงจา

อนกระจดกระจาย ทถกลบลมไปใหกลบมามททางอกครง โดยไมมอานาจสถาปนาความร

ขนมาเปนประวตศาสตรนพนธหรอสถาบนใดๆ ทงยงขาดชวงการสบตอจากอดตนกศกษา

รนพทเคยมตวตนอยซงมความสาคญในฐานะคนในและการเชอมกบตวละครใน

ประวตศาสตรและความเคลอนไหวปจจบน

โครงเรองหลกเดอนตลา 14 ตลาเรงรา 6 ตลาวปโยค

เปนททราบกนดในหมผมความทรงจารวมกนวา ชวง 14 ตลา เปนหวงยามแหงชย

ชนะ 6 ตลา คอโมงยามแหงความพายแพ การโคนลมอานาจเผดจการทหารอนยาวนาน

เรยกรองการเลอกตงในนามอานาจอธปไตยของปวงชนโดยอาศยพลงของอดมการณราชา

ชาตนยมใหม อยางไรกตามหลง 14 ตลา ความตนตวของอดมการณประชาธปไตยนาไปสการ

เรยกรองทกวางขวางจนถกกลาวหาวาเปนการเรยกรองเสรภาพมากเกนไป โครงสรางสงคม

อนรกษนยมทไมถกพงทลายอยางแทจรงจงยอนกลบมาทวงความชอบธรรมและอานาจอน


39

แทจรง ในทสดกจบลงทการปราบปรามเมอเชา 6 ตลา ปดเทอมมหาวทยาลยธรรมศาสตร และ

เปดภาคการศกษาของการเปนนกรบในปากบพคท.

กระน นเรองตลาฯถอเปนความทรงจาทมผลตซ าความเปนศนยกลางอยท

ก ร ง เ ทพฯ พ ด ให ช ด ไปกว า น น ก ค อ ม แ กนกล า งค ว ามส า คญ ท โ ค จ รอ ย ท

มหาวทยาลยธรรมศาสตร ณ ทแหงนนเปนทงฉากหลงทางประวตศาสตรของการตงแถว

เพอเดนขบวน ฉากอนสลดของทงสงหาร และยงเปนโรงงานผลตบณฑตทผลตซ าความ

ทรงจาเดอนตลาและความเปนประชาธปไตย จนทกวนนการอางองถงสโลแกน “เสรภาพ

ทกตารางนว” ยงใชไดดเสมอในรวเหลอง-แดง สอดคลองกบขอสงเกตของ Tyrell ทเหนวา

ศนยกลางของความทรงจาเดอนตลาถกผลตซ าอยทธรรมศาสตรและกรงเทพฯ เหตการณ

ตางๆทเกดขนในภมภาคกลายเปนเพยงองคประกอบหนงของความเคลอนไหวหลก เรอง

เลาเดอนตลาในพนทภาคเหนอถกจดวางตาแหนงแหงทใหมจากการศกษาของ Tyrell ททา

ใหเหนถงโครงเรองทผกกบความเคลอนไหวของเกษตรกรชาวนาชาวไรและสถานศกษา

อยางมหาวทยาลยเชยงใหม ฝายหลงเรมเคลอนไหวกอนภายใตหวหอกอยางนกศกษาและ

ไดรบการสนบสนนจากอาจารยมหาวทยาลยผกระตอรอรน ในทสดความรนแรงทเกดขน

หลง 14 ตลา กเกดขนในนามความสญเสยของเกษตรกรทเคลอนไหวทางการเมองทถก

จดการโดยฝายขวา โดยถกทาใหเงยบดวยวธการเบยงประเดน การปดขาว ดวยพนทปาเขา

ดงดอยอนซบซอนทาใหภาคเหนอกลายเปนเขตอนตรายของรฐ แตเปนเขตปลดปลอย

ของพคท.พนทสชมพ พนทสแดงในรอยของจงหวดตางๆ เชน ลาปาง, ลาพน, เชยงใหม,

เชยงราย, นาน อยางไรกตามฐานสาคญกอยทภผาจ นาน


40

ประวตศาสตรนพนธเดอนตลา กบ ตวละครในพนทภาคเหนอ

เมอพจารณาจากประวตศาสตรนพนธทแลวมา เราสามารถแบงกลมผคนเปน 2

กลมตามลกษณะพนทผเคลอนไหวและมกจกรรมทางการเมองในยคนน นนคอ ในพนท

ชนบทและพนทเมองหรอชานเมอง เหลานคอ ตวอยางของกลมคนดงกลาว สาหรบพนท

ชนบทนนมความเคลอนไหวของชาวนาชาวไร กระทงอาชพหมอทอทศตนตามอดมการณ

แหงยคสมย อยางไรกตามนอกจากเรองของพวกเขาจะอยในขนตอนการสถาปนาเปน

ประวตศาสตรแลว บางคนยงอยคาบเกยวกบความทรงจาของมตรสหายรวมสมยดวย เรา

อาจทาความเขาใจผานตวละครดงน

พอหลวงอนถา ศรบญเรอง (พ.ศ. 2473-2518) (ฮาเบอรคอรน, 2556: 17-24) เปน

ผนาชาวนาอาศยอยทหมบานบานโลง ต.ปาบง อ.สารภ จ.เชยงใหม สมรสกบนางเรอนคา ม

บตรชายสอง ธดาอกสาม เขาจบป.4 ธเนศ อาภรณสวรรณระบวาเขามนสยโอบออมอาร ใจ

เยน สขม รอบคอบและชอบทางานสวนรวมจนไดรบวางใจใหดารงตาแหนงผใหญบาน

(หรอเรยกกนวา “พอหลวง”) ตลอด 5 ป เขาเคลอนไหวกอนทจะมการจดตงสหพนธชาวนา

ชาวไรแหงประเทศไทย เขามประสบการณอนหลากหลายมากอน เคยดารงตาแหนงสมาชก

คณะกรรมการตาบลและผนาของสหกรณเกษตรกรอาเภอสารภอนเปนตาแหนงทอยใต

โครงสรางราชการสวนภมภาคทมนายอาเภอคมอย เขาเคยเขารวมการเคลอนไหวเปนครง

แรกเมอครงทนกศกษาประทวงใหกองทพสหรฐอเมรกาออกจากประเทศในเดอน

กรกฎาคม 2516 ตอมาพฤศจกายน 2517 เขานากลมชาวนาสารภเขารวมการชมนมกลาง

เมองทเชยงใหมและไดรบเลอกเปนตวแทนไปรวมการชมนมทกรงเทพฯ และเมอมการ

กอตงสหพนธชาวนาชาวไรแหงประเทศไทยวนท 19 พฤศจกายน 2517 เขาไดรบเลอกเปน

รองประธานระดบชาตและเปนประธานระดบภาคเหนอ ความสาเรจของสหพนธฯ กคอ


41

การผลกดนใหประกาศใช พระราชบญญตควบคมคาเชานา พ.ศ.2517เขายนยนวาการตอส

เพอพระราชบญญตคาเชานา เปนการปฏวตรปแบบหนง

อยางไรกตามสงทตองดาเนนการตอเนองกคอการเดนสายไปทกอาเภอเพอให

ความรและแลกเปลยนชาวนากบสทธใหมวาพวกเขาจะไดประโยชนเชนไรจากกฎหมายน

นนคอ ใหนายทนยนยอมเกบคาเชานาตามพ.ร.บ. ซงไดทาใหเกดความขดแยงกบผเสย

ประโยชน บางครงกานนทเปนตวแทนรฐแทนทจะใหความรเกยวกบพ.ร.บ.ใหม กลบ

โกหกชาวนาและขมขสมาชกสหพนธฯ เสยดวยซ า สหพนธฯ ยงถกโจมตจากหนงสอพมพ

และวทยวาเปนพวกปลกระดมมวลชน ซงมนยการตดปายใหเปนการเคลอนไหวของพวก

คอมมวนสตนนเองบรรยากาศความหวาดกลวเกดขนไมวาจะเปนการเลยงอนธพาลของ

กานน และดงเอาตารวจเขามาในหมบาน

เขาเคยเปนบรรณาธการหนงสอพมพเองชอวา ชาวนาไทยโดยมสานกงานอยท

มหาวทยาลยเชยงใหมดวยความชวยเหลอจากกลมอาจารย แตหนงสอพมพทาไดเพยง 2

ฉบบ กอนทเขาจะถกสงหารในป 2518 เขาถกขมขครงแลวครงเลาแตกไมทาใหเขางดการ

เคลอนไหว แตสดทายเขากถกลอบสงหารเมออยบานคนเดยวเมอเชาวนท 30 กรกฎาคม

2518 โดยถกยง หนงสอพมพรายงานวา ถกยงทศรษะกวา 11 นดโดยปนพกสน .22 เสยชวต

ทนท นบเปนผนาชาวนาคนท 17 ทถกสงหารจากทวประเทศ เปนลาดบท 6 ในภาคเหนอ

ตงแตเดอนมนาคม 2518 ความตายของเขาไดทาใหศนยกลางนสตนกศกษาแหงประเทศ

ไทยและศนยนกศกษาภาคเหนอชมนมประทวงใหรฐสภาประกนความปลอดภยชวตชาวนา

กลมอาจารยมหาวทยาลยเชยงใหมออกแถลงการณใหตารวจจบมอสงหารใหได ทางฝาย

เจาหนาทรฐเองกพยายามปฏเสธความเปนผนาของพอหลวงอนถาและพยายามเบยง

ประเดนวา นกเคลอนไหวชาวนาหลายคนมมมมองตอตานกษตรย ซงลกษณะดงกลาวอาจ

ทาใหเปนชนวนความไมพอใจของเพอนบาน หรออกดานหนงกมการกลาววาเปนการ


42

ขดแยงจากผลประโยชนทางธรกจ ทงทรานคาเลกนอยๆ ของเขาไดกาไรเพยงวนละ 10-20

บาท นอกจากนนเจาหนาทยงทาหลกฐานปลอมททาใหเหนความขดแยงระหวางพอหลวง

อนถากบนกศกษาเสยอก เพอใสความนกศกษาวามสวนกบการสงหารอนถา

ภาพท 1: ทางเดนของชาวนาไทย (2521) ปรชา เปยมพงศสานต, บรรณาธการ

ในนมการรวมงานเขยนสวนหนงของพอหลวง อนถา ศรบญเรองดวย

นายแพทยอภเชษฐ นาคเลขา (พ.ศ. 2492-2549) (ฮาเบอรคอรน, 2556: 10-17) ท

รจกกนในนาม “หมอเมองพราว” เขาตดสนใจทจะมาประจาอยในชนบทในป 2517 ชอ

ดงกลาวไดมาจากชออาเภอพราว ทหางจากตวเมองเชยงใหมไปกวา 120 กโลเมตร วากนวา


43

เขาใสใจการเขาถงดานสาธารณสขในชนบท ท งยงไดบนทกและการตอตานความอ

ยตธรรมในพนทจนกลายเปนทชนชมกนในวงกวาง เขาเกดในครอบครวคนจนและเรยนจบ

จากคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหดล ศรราช อภเชษฐเคยรวมกบเพอนนกศกษาแพทย

และพยาบาลรวมถงอาจารยไปคายอาสาพฒนาชนบททภาคอสานและภาคเหนอ เขารสกอด

อดกบความไมเทาเทยมระหวางเมองและชนบท โดยเขาไดวจารณผอาวโสทใชตาแหนงสง

ในโรงพยาบาลดงเพอแสวงหาผลประโยชนสวนตว เขารวมสนทนาแลกเปลยนกบมตร

สหายปญญาชนรนใหมในยานทาพระจนทรและมหาวทยาลยธรรมศาสตร ปฏเสธการรบ

ปรญญาโดยใหเหตผลวา “เพราะผมถอวา คณคาของปรญญาบตรนนยงไมไดเกดขนอยาง

แทจรง ถาหากเรายงไมไดทางานรบใชประชาชนใหสมกบทไดนาเงนของประชาชนมา

ศกษาเลาเรยนจนถงขนน” เขาผานเหตการณ 14 ตลาคม 2516 มาและตดสนใจวาจะออกไป

ชนบทเพอรบใชประชาชน ทาใหเขาสมครทางานเปนแพทยสาธารณสขท อ.พราวใน

ตาแหนงแพทยประจาทศนยอนามย เมอวนท 10 เมษายน 2517

ในทองทชนบทเขามความแปลกแยกกบอทธพลในทองถน ดานหนงขดแยงกบ

ขาราชการและอกดานปรากฏวาไมไดเขาเปนสวนหนงของเหลานายทนทองถน ฝายขาราชการ

เหนวาหมอทาตวไมสมกบเปนขาราชการระดบสงประจาอาเภอ ขณะทเขาปฏเสธขอเสนอของ

เหลานายทนทตองใหหมอเปดคลนกนอกเวลาราชการเพอบรการพวกเขา เพอทจะไดไมตองรอ

ควนานและพรอมจะจายเพม เขาไดใชนามปากกา “หมอเมองพราว” โดยเขยนลงหนงสอพมพ

ชอวา อธปตยอนเปนหนงสอพมพของศนยกลางนสตศกษาแหงประเทศไทยชองทางดงกลาว

ทาใหเรองของเขาไดแพรกระจายออกไปอยางกวางขวาง ทาใหเขาไดท งคาบทความและเงน

บรจาค หนงสอ เสอผาและผาหม เรองราวของหมอเมองพราวไดมบทบาทในพนทชนบทเพยง

ปเศษๆเทานน ความขดแยงทนาไปสการยตการทางานของเขา กคอ ความพยายามเปดโปงการ

ทจรตในโครงการกอสรางโรงเรยน และยงสนบสนนประชาชนในการตรวจสอบบทบาทของ

นายอาเภอ ทาใหเกดเหตการณตางๆตามมาเชน จดหมายขฆาหมอปลายป 2517 การโจมตผาน


44

หนงสอพมพกลาวหาวา มขาราชการฝายซายคอมมวนสตไดสรางความวนวายขนในอาเภอ ยงม

จดหมายทกลาวหาสงไปยงหนวยราชการตางๆในเชยงใหมดวย เหตการณรายแรงทเกดขนกคอ

หลงจากทหมอเมองพราวไดจดงานฉายสไลดเกยวเหตการณ 14 ตลาคม 2516 และการ

เดนขบวน ซงมภาพการปะทะของประชาชนและการเผาอาคารตางๆ เมอเยนวนหนงของเดอน

พฤษภาคม 2518 กลายเปนวาหลงจากรายการดงกลาว ปรากฏวาเกดเพลงไหมทบานนายอาเภอ

พราว พบวาบานและสงของภายในถกทาลาย รวมถงหลกฐานการทจรต แตนนไดทาใหหมอ

เมองพราวตกเปนจาเลยในฐานะทยยงใหมการเผาบาน จนหนงสอพมพมการตพมพโจมตวา

ผเกยวของคอ ขาราชการฝายซาย 12 คน, คร 11 คนและแพทย 1 คน แตเมอสอบสวนกนแลวก

ไมปรากฏวาพวกเขาเกยวของใดๆ ในทสดเขากตดสนยายกลบกรงเทพฯ เพราะหวงวาการดารง

อยของเขาจะทาใหมตรสหายประสบกบเหตอนตราย โดยเฉพาะการถกกลาวหาวาเปน

คอมมวนสต เขาวางแผนวาจะงดรบราชการชวคราวในเดอนกนยายน 2518 แมหลงจากนเขาจะ

กลบมาทางานอกครง แตเขากไมไดกลบไปปฏบตหนาทในอ.พราวอกตอไปจนกระทงเขา

เสยชวตหลงจากรฐประหาร 2549 เพยงสามเดอน อยางไรกตามความทรงจาเกยวกบหมอเมอง

พราวถกผลตซ าจนกระทงมการสรางเปนภาพยนตรในป 2522 ชอเรองวา หมอเมองพราว

จากความขดแยงระหวางรฐโดยเฉพาะฝายอนรกษนยมและผลประโยชน ทาใหเกด

การปราบปรามชาวนาชาวไร มการสรปความตายและสญหาย ชวงป 2517-2522 พบวาเปน

ทงหมด 32 ราย เฉพาะในจงหวดเชยงใหม เชยงราย แมฮองสอน ลาพน ลาปาง (Haberkorn,

2007: 387-392) หลง 6 ตลา 19 ชาวนาชาวไรจานวนหนงตองหลบหนเขาปาไปสมทบการตอส

กบพคท. ความทรงจารวมดงกลาวยงสมพนธกบเรองเลาในบางหมบานทมความสมพนธกบ

พรรคคอมมวนสตหลงเหลออยดวย(ธรภพ และวชรพงษ, 2555)2

2 เปนรายงานผเขยนมอบหมายใหนกศกษาทมภมลาเนาในอาเภอเสรมงามทาการศกษา


45

ภาพท 2: หมอเมองพราว (2519) ภาพท 3: ภาพยนตร หมอเมองพราว (2522)

รวมบทความของนายแพทยอภเชษฐ นาคเลขา

ยอนกลบมาสพนทเมองหรอชานเมอง เราพบความเคลอนไหวของอาจารย

นกศกษา หรออดตนกศกษา ประกอบดวยเรองเลาของคนเหลาน

อาจารยองน มาลก (พ.ศ. 2460-2533) (ฮาเบอรคอรน, 2556: 4-10)แหงภาควชา

จตวทยา คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เรมสอนทนเมออาย 51 ป ความเปนผ

อาวโสของเธอกลบไมเปนอปสรรคกบการทางานกบคนรนใหม เธอไดรวมกบนธ เอยวศร

วงศ อาจารยแหงภาควชาประวตศาสตร คณะเดยวกนจดกลมใหนกศกษาไปซอมแซมวด

ฝายหนทตงอยดานตะวนตกของมหาวทยาลย ในชวงป 2512-2513 โดยการสนบสนนทาง

การเงนมงใหพนทดงกลาวเปนสญลกษณแหงการเกดใหมอนเปนแรงบนดาลใจของหนม

สาว ซงเปนความพยายามเชอมกบความเคลอนไหวของนกศกษากบศลธรรม โครงการ

ดงกลาวทาใหเรมมการขยายความสนใจของเธอตอกจกรรมนกศกษา กอนเหตการณ 14


46

ตลาคม 2516 เธอไดรวมทาวารสารสงพมพและกลมละครของนกศกษา พนทสาคญทเธอ

เปดใหทากจกรรมกคอ สวนอญญาหรอสวนไผหน อนเปนบานและสวนขององนเอง

สวนอญญากลายเปนพนทสาหรบประชมจดกจกรรมและทพกอาศยของนกกจกรรม ป

2517 ไดเปดรองรบกจกรรมของโครงการชาวนา ทมผเขารวมคอ ชาวนาชาวไรจากสหพนธ

ชาวนาชาวไรแหงประเทศและนกเรยนนกศกษา

องนจงเปนดจขมกาลงสาคญทสนบสนนการทางานระหวางนกเรยน นกศกษา และ

เกษตรกรชวงดงกลาว พบวาบานพกของโครงการชาวนาถกตารวจบกคน ทาใหชาวนาและ

นกศกษาถกจบในขอกลาวหาวามอาวธผดกฎหมายและเอกสารปลกระดมในครอบครอง องนได

นาเอาโฉนดสวนอญญาใชเปนหลกทรพยประกนตวพวกเขา หลงเหตการณ 6 ตลาคม 2519 องน

ในวย 59 ป ถกจบและกกขงโดยคาสงของคณะปฏรปการปกครองแผนดน ฉบบท 22 ลงวนท 13

ตลาคม พ.ศ. 2519 ซงระบผทเปน “ภยตอสงคม” ซงจะถกฝกอบรมเพอให “กลบตวเปนพลเมอง

ด” องนถกกกขงรวมกบคร ชาวนาชาวไร นกศกษาและขาราชการอก 40 คนทมพฤตกรรม “ยยง

ปลกปน ใช หรอสนบสนนใหประชาชนกอความวนวายหรอกอความไมสงบขนในบานเมอง”

และ “กระทาดวยประการใดๆ ใหประชาชนเลอมใสหรอเหนคลอยตามในระบอบประชาธปไตย

โดยมพระมหากษตรยเปนประมข” พวกเขาถกกกขงทศนยการณยเทพ ทอยขางในกาแพงเมอง

เชยงใหมใกลกบสวนบวกหาด ศนยดงกลาวตงขนในป 2512 โดย กองอานวยการปองกนและ

ปราบปรามคอมมวนสต (กอ.ปค.) หลงเหตการณ 14 ตลาคม 2516 ไดเปลยนเปน กองอานวยการ

รกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร (กอ.รมน.) วากนวาในศนยดงกลาวไมมการซอม ทรมาน

หรอทารายรางกาย มเวลาวางพอสมควรไดรบประทานอาหารสามมอ เทยวชมวดและอนสรณ

สถานสาคญ ออกกาลงกายเลนปงปองและแบดมนตน แตกเปนการใชเวลาทอยในทกกขง ถก

สอบสวนอยเชนนน เธอถกปลอยตวหลงจากถกกกขงไวเดอนครง กจกรรมหลกของเธอในศนย

นนไดรบการบอกเลาภายหลงวาคอ การทาความสะอาด กวาดพน รองเพลง อานหนงสอและ


47

แลกเปลยนความคดกบผถกกกขงอนๆ ในขณะนนไดถกบงคบใหเขยนรายงานพฤตกรรมตนเอง

คลายกบการวจารณตนเองของพรรคคอมมวนสต และเขยนตอตานคอมมวนสต เธอไดเขยน

“รายงานพฤตกรรมของนางองน มาลกทสมพนธกบนกศกษา” ลงวนท 9 พฤศจกายน 2519

การปลอยตวเธอในวนท 14 ธนวาคม 2519 เปนไปอยางเอกเกรกโดยมผวา

ราชการจงหวดเชยงใหม ชะลอ ธรรมศร หลงจากถกปลอยตวเธอกเตรยมตวเกษยณกลบ

กรงเทพฯ ไปทภมลาเนาเดมทซอยทองหลอ และตอสเพอขยายการเขาถงบรการทาง

การแพทย ในทสดกรวมกบลกศษยและสหายกอตงสถาบนปรด พนมยงค

ภาพท 4: หนงสอเกยวกบอาจารยองน มาลก

ขณะทนสต จรโสภณ (พ.ศ. 2492-2518) (Haberkorn, 2011; "ประวตศาสตรการ

เคลอนไหวอนเนองมาแตเหตการณเดอนตลา 2516 และเดอนตลา 2519 จาก ความทรงจา

ของ เพอนพองนองพ นกศกษากรรมกรชาวนาและ พนองชนชาตบนดอยสง เขตภาคเหนอ

ตอนบน," 2548; "นสต จรโสภณ ทรายเมดแรก แหง กลม "วลญชทศน" มหาวทยาลยเชยงใหม


48

ทถมกายเปนทางเพอมวลชน," 2548) อดตนกศกษาภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม เขามบทบาทในฐานะนกศกษานกกจกรรม และรวมกลมกอนของ

นกศกษาทงหลาย ตงขบวนการดบดาว เพอตอตานการคอรปชนในคณะกรรมการสโมสร

นกศกษาทวากนวาโกงกนกนอยางมาก จดสาคญจดหนงกคอ การทเขามสวนรวมในการ

ประทวงคณะปฏวตทออกกฎหมายควบคมดแลคณะกรรมการตลาการ (กต.) “ประกาศของ

คณะปฏวตฉบบท 299”ทลงวนท 12 ธนวาคม 2515 และจดการเดนขบวนจาก

มหาวทยาลยเชยงใหมไปทางหลงม.เชยงใหมไปทางสวนดอกและไปตงหลกอภปราย

บรเวณหนาศาลากลางจงหวดกอนจะแยกยายกนกลบ นสตมความเปนนกหนงสอพมพ,

บรรณาธการอยในตว เขาจดทาวารสาร วลญชทศนทาหนงสอ ผาลาดตพมพหนงสอฝาย

ซายทเคยเผยแพรในทศวรรษ 2490 ในนามของแนวรวมนกศกษาเชยงใหม โดยพมพ โฉม

หนาศกดนาไทยของจตร ภมศกด ตอมานสตลาออกจากมหาวทยาลยทาหนาทเปน

สอมวลชน รบตาแหนงหวหนากองบรรณาธการ หนงสอพมพมาตคามและ หวหนาขาว

ของหนงสอพมพอธปตยและเปนเจาของชมรมหนงสอแสงตะวน ตพมพงานของฝายซาย

อยาง เหมาเจอตง ผนาจนใหม, แถลงการณพรรคคอมมวนสต, สรรพนพนธเหมาเจอตง

เปนตน อยางไรกตามเขาจบชวตแสนสนลงหลงจากตกจากรถไฟอยางนาสงสย ระหวางท

เขากาลงจะเดนทางลงใตเพอไปทาขาว

นสตมความสมพนธกบกลมอดตนกศกษามหาวทยาลยเชยงใหมกลมหนง พวก

เขาไดผลตซ าความทรงจารวมผานเวบไซต 2519me ในเรองเลาดงกลาว ทาใหเหนวาพวก

เขามบทบาทตงแตกอน 14 ตลาคม 2516 หลงจากนนกไดมการขยายเครอขายทงในระดบ

นกเรยน นกศกษา ท งในเชยงใหม ลาพน ลาปาง เปนศนยกลางนกเรยนภาคเหนอ และ

ศนยกลางนกศกษาภาคเหนอ ทงตอมากยงไดเชอมโยงกบกรรมกรเชยงใหม ในโครงการ

นกศกษาเพอกรรมกรเชยงใหม ในมมมองและบนทกของพวกเขา ไดทาใหกลมนกศกษา


49

เหลานกลายเปนตวเชอมและมบทบาทสาคญยง (ประวตศาสตรการเคลอนไหวอนเนองมา

แตเหตการณเดอนตลา 2516 และเดอนตลา 2519 จาก ความทรงจา ของเพอนพองนองพ

นกศกษากรรมกรชาวนาและ พนองชนชาตบนดอยสง เขตภาคเหนอตอนบน, 2548)

กระทงการเขาปาจบปนเพอสกบอานาจรฐ จนออกมาจากปาใชชวตปกต พวกเขากยงทาการ

ราลกถงอดตอยเนองๆ ดวยการพบปะ กระทงสรางเวบไซตเปนศนยกลางการบนทกความ

ทรงจาในอดตทเคยรวมตอสกนมาพวกเขาเหลานมตาแหนงแหงทในสงคมทอยในชน

บรหารระดบสง, นกวชาการอาวโส, เจาของกจการ กระทงเปนผกวางขวางในวงการตางๆ

ทงในฝงสนบสนนทกษณ ชนวตร และฝงตรงกนขาม ในอกดานหนงในพนทความทรงจา

เหลาน พวกเขายงบนทกสหายเกาทเปนกลมคนอกพวกหนงทยงอยตามปาดอย ทเคยรวม

รบกนมาในนามของพคท. และเรองราวของพวกเขาในเขตปาในชดฟอรมของพคท.3

สงทนาสงเกตกคอ ประโยคทแทนความรสกของเหลานกศกษาสมยนนด ทใน

ทสดแลวกพบความสบสนของความเคลอนไหวหลงจากไดชยชนะ

3 ตวอยางบทความ ไดแก “บนทกจากบานนาบวถงหนองกงจากสหายเสถยรถงสหายปรชา”, “ตามสมผสรองรอย

ประวตศาสตรนกตอสปญญาชนสามญชน จตร ภมศกด....”โดย วญ�ชน, “เพอนของผม...เรองราวจากความทรงจา” ของ

..ส.ฐาน, “ผดงศกด พนแสน ถง ส.มชย/ไกรวฒ ศรนพงศ....”โดย ผดงศกด พนแสน, “ผมชอ เลศเอดสน....เรองราวบอก

เลาจาก อดตนกศกษาคณะวทยาศาสตร รน 18 เมอตองเขาปาจบอาวธและการประยกตใชความรทางวทยาศาสตรการ

ประดษฐคดสรางในสถานการณสรบ”, “ดอกเสยวบาน.....บนดอยยาว –ผาหมน” โดยปาหนน ณ ดอยยาว “ประสบการณ

อนทรงคณคา ของสาวนอยวย 16 ป ในเหตการณประวตศาสตร 6 ตลาคม 2519”, “กลนจากความทรงจา จงสราง

บทเรยน เรยนรจากบทเรยน หมนสรปบทเรยน ยกระดบบทเรยน ถายทอดบทเรยน", “เรองเลา จาก ส. เอยบ...ผมกเขาปา

วนตรษจน”, “รร. การเมอง – การทหาร 7 สงหา ของฐานทมนเขต ๘......โดย ส.ขาน คาพรรค”, “บนทกจากเตสอง :

รอยตอแหงยทธการ......” โดย สหายกลด, “ประมวลภาพและเรองราวงานทาบญสสานวรชนเขต7-ผาจ”

รายละเอยดบทความดใน "ประวตศาสตรการเคลอนไหวอนเนองมาแตเหตการณเดอนตลา 2516 และเดอนตลา 2519 จาก

ความทรงจา ของ เพอนพองนองพ นกศกษากรรมกรชาวนาและ พนองชนชาตบนดอยสง เขตภาคเหนอตอนบน",

แหลงทมา: http://2519me.com/NTOctober/NTOcontent/NTOfiles/NTOhistoriedwritting.htm [14 มนาคม 2548]


50

การเอาเปนเอาตายกบรฐบาลถนอม-ประภาส ทาใหเรามงมนทจะ

หาหนทางในการตอสใหชนะ เรองราวตางๆ จงหลงไหลผานเขามาสพวกเรา

สงเกตไดวาหลงจากรฐบาลถนอม-ประภาสลมลงในเดอนตลาคม พวกเรา

สวนใหญเงยบเหงากนไปพกใหญ ไมรจะทาอะไร เพราะอยๆ คตอสกหงาย

หลง ลมตงลงไปอยาง ท เราไมไดนกมากอน ตอเ มอประชาชนอนๆ

โดยเฉพาะชาวนาในชนบทและผ ใชแรงงานลกขนมาตอสทวงสทธความ

เปนธรรมตางๆ พวกเราจงสามารถจบทศทางไดถก จากการเขาไปชวยกลม

ประชาชนเหลานนนเอง

พลงทรวมตวพวกเขาไดกคอ ศตรรวมทมลกษณะชวรายเหมอนปศาจทควรถกโคน

ลมอนมลกษณะคลายคลงกบปศาจทางการเมองในยครวมสมยททกษณ แบกรบไป

ภาพท 2: นสต จรโสภณ กบ การชมนมปราศรยคดคานประกาศของคณะปฏวตฉบบท 299

เมอวนท 13 ธนวาคม 2515 หนาสโมสรนกศกษา ตรงขามกบหอสมดมหาวทยาลยเชยงใหม


51

เมอมการเคลอนไหวทเอยงไปทางซาย กแนนอนยอมมฝายขวา ประวตศาสตร

นพนธประเภทนยงกลาวไดวา แทบจะไมมปรากฏ ทหลงเหลออยจงเปนรองรอยของความ

ทรงจารวมทถกปะตดปะตอขน เราพบการประทวงของฝายอนรกษนยม หลงจากทม

เหตการณสมเสยงไปตอการหมนพระบรมเดชานภาพ เดอนกมภาพนธ 2518 ประเสรฐ (ขอ

สงวนนามสกล) นกศกษาคณะสงคมศาสตร ปท4 ม.เชยงใหม ถกจบกมโดยถกกลาวหาวาใช

ชอลกขดขอความบรเวณพลบพลาทประทบในหลวง บรเวณศาลาอางแกว ในวน

พระราชทานปรญญาบตร ม.เชยงใหม (เกรยงศกด, 2551: 128) ทาใหในวนท 10 กมภาพนธ

นกศกษาและประชาชนเชยงใหม 500 คน ชมนมโจมต ประเสรฐ และขฆานกศกษาฝายซาย

ในมหาวทยาลยเชยงใหมใหหมด (เกรยงศกด, 2551: 129) เดอนมถนายน 2518 เกดเหตชาว

เชยงใหมกลมหนงบกเผารถและปดลอมโรงเรยนตวแทนชาวนาชาวไร ณ รร.บานตนแกว อ.

หางดง เชยงใหม (เกรยงศกด, 2551: 69)

กรณทนาสงเกตกคอกรณครอบครวของธเนศวร เจรญเมอง นกวชาการดาน

รฐศาสตร ชวงเวลาดงกลาวเขาศกษาตออยทสหรฐอเมรกา พบวาหลง 6 ตลาฯ ตารวจเขาคน

บานของธเนศวร ณ อ.ดอยสะเกด และพบหนงสอ The Soviet Political Systemซง เปน

หนงสอทเขยนโดยนกวชาการอเมรกน Alfred Meyer เพอตอตานคอมมวนสต แตกลบถก

เขาใจผดวาเปนหนงสอตองหาม ขาวทแพรออกไปทาใหกลมจดตงทางการเมองฝายขวาอยาง

ลกเสอชาวบาน ออกมาเดนขบวนตามไปโหรองดาทอ และขวางปาทหนาบาน พอของเขาถก

ตารวจลามโซไวทโรงพกหลายวน กอนจะถกสงตวไปคมขงทศนยการณยเทพทเดยวกบองน

มาลก เปนเวลา 7 เดอน และในทสดกถกไลออกจากราชการ โศกนาฏกรรมครงนสรางความ

สะเทอนใจใหกบธเนศวรเปนอยางสง หลงจากเขาทราบขาวจากหนงสอพมพไทยปลายเดอน

ตลาคม เขาตดสนใจยตการเรยนตงแตนน และรวมกบเพอนคนไทยเดนขบวน และแจก

ใบปลวทกระทรวงตางประเทศ สหรฐอเมรกา เดนทางไปฟงปาฐกถาของปวยองภากรณท


52

มหาวทยาลยแสตนฟอรด ธเนศวรหาทางกลบไปรวมงานกบเพอนในพรรคคอมมวนสตแหง

ประเทศไทย โดยเลอกหาเสนทางเขาทหลบเลยงการตรวจของราชการ ซงในทสดมาลงเอยท

การเดนทางผานประเทศจนตอมายงลาว อยางไรกตามการเดนทางไมใชเรองงาย กอน

เดนทาง เขาตองรอคอยขาวสารทแนชด ระหวางนนเขาตองทางานสารพดเพอเกบเงนใหแม

และนอง การเดนทางตอมาไดพาเขาไปยงญปน ฮองกง มาเกา ในป 2520 จนปลายปธเนศวร

เขาไปถงจน แตกตองรอการอนมตจากจนอก จนถงเดอนกนยายน 2521 เขาถงไดเดนทาง

ออกจากคนหมงมาทเมองลา การเดนทางผานทงรถบรรทก เครองบนของโซเวยต เรอ และ

เดนเทา ธเนศวรเดนทางในชดสเขยวสวมหมวกดาวแดงเขาสแผนดนไทยทางเขตหวยโกน อ.

ทงชาง จ.นาน เมอวนท 14 กมภาพนธ 2522 (ธเนศวร, 2554: 223-226) ธเนศวรรวมเปนสวน

หนงของพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย (พคท.) อยางเตมตว

ความเชอมโยงของขบวนการทางการเมองกบสานกทางประวตศาสตรกบภาคเหนอ

กลมการเมองมวลชนทมการจดต งและลองผดลองถกกลมใหญกลมหนงใน

ประวตศาสตรกคอ กลมคนเสอแดงทงในนามของนปช.กด หรอการรวมกลมขนมาตาม

พนทตางๆ หลงรฐประหาร 2549 แมไมอาจปฏเสธความเชอมโยงระหวางพรรคการเมอง

อยางพรรคไทยรกไทย, พลงประชาชน, เพอไทย ตอกลมมวลชนดงกลาวนไดเตมปากนก

แตกอาจกลาวไดวา พวกเขาคอ กลมคนทตนตวทางการเมองทไมไดถกซอเสยงและจงจมก

ไดเสมอไป กจกรรมทางการเมองของกลมเสอแดงเทาทพบกคอ พวกเขาไมไดผกพนตวเอง

อยกบเหตการณสาคญทางการเมองอยาง 14 ตลาคม 2516 หรอแมแต 6 ตลาคม 2519 ซง

อาจเปนเพราะวา ประวตศาสตรนพนธดงกลาว มนไมเคยถกสรางขนในสานกและสมพนธ

กบชวตของพวกเขา หรอกระทงการทางานทนอยมากของนกวชาการกบชาวบาน สานก

ดงกลาวจงกระจกตวอยเพยงในแวดวงนกวชาการหรอนกศกษาทเอาการเอางานการเมองซง


53

ถอวามจานวนนอยมาก ในทางกลบกน ปรากฏวาประสบการณการเมองจากการเรยนรจรง

ตงแตรฐประหาร 2549 เปนตนมา การรบขาวสารและขอมลความรผานทางสอเสอแดง

หรอสอทสนบสนนประชาธปไตยไมวาจะเปนหนงสอพมพ นตยสาร เวบบอรด เวบไซต

ตางๆ กระทงกจกรรมจากเวทปราศรยตางๆ ไดทาใหพวกเขามตวตนทางการเมองทผกพน

อยกบความทรงจาทางการเมองชดอนมากกวา หรออาจกลาวไดวาประวตศาสตรนพนธ

การเมองเดอนตลาไมไดใหอานาจทางการเมองแกพวกเขาในการเคลอนไหว

เสอแดงเชอมโยงกบการปฏวตสยาม 2475 ครบ 80 ปในป 2555

นาสงเกตเชนกนวา การรวมตวของกลมเสอแดงนน มลกษณะเปนการรวมตวท

ถกรวมศนยกลางอยทกรงเทพฯเชนกน และจากการตดตามการเคลอนไหวของกลมเสอแดง

เราพบวา ชดความทรงจาและประวตศาสตรของเสอแดงนนมความผกพนยอนหลงไปกบ

จดเปลยนสาคญตงแตตนนนคอ การปฏวตสยาม 2475 (ชาตร, 2556) ซงไดแสดงออกมา

หลายประการเชนการใหความสาคญกบอนสาวรยปราบกบฏ (พทกษรฐธรรมนญ)บรเวณ

หลกส, การใหความสาคญกบหมดคณะราษฎร ฯลฯ อนเปนสญลกษณทถกนามาตความ

ใหม หลงจากทถกละเลยไปนาน ยงไมตองนบความคกคกของงานตพมพในสอมวลชน,

งานเขยน, งานวชาการตางๆทใหความสาคญกบการปฏวตสยามมากยงขน

ขณะทความทรงจาปฏวตสยาม 2475 นนอยในตาแหนงแหงททไมลงตวกบ 14

ตลาคม 2516 เนองจากความทรงจาแบบ 14 ตลาคม 2516 นนยดโยงอยกบรชกาลท 7

โดยเฉพาะพระราชดารสทวา

ขาพเจามความเตมใจทสละอานาจอนเปนของขาพเจาอยแตเดม

ใหแกราษฎรโดยทวไป แตขาพเจาไมยนยอมยกอานาจทงหลายของขาพเจา


54

ใหแกผใด คณะใด โดยเฉพาะ เพอใชอานาจนนโดยสทธขาด และโดยไมฟง

เสยงอนแทจรงของประชาราษฎร

ขอความนถกนาไปขยายความสรางความชอบธรรมเพอโคนลมเผดจการทหาร

ในดานหนงแลวเปนการแสดงใหเหนทาทตอการเปนปฏปกษตอรฐประหารทผานมา ซง

นาจะรวมถงการปฏวตสยาม 2475 ดวย โดยรากฐานของอดมการณแลว ความทรงจารวมทง

สองชดจงมความขดแยงกนอยางชดเจน โดยเฉพาะในหวงเวลาทครบวาระ 80 ปของการ

ปฏวตสยาม 2475 นกวชาการและนกการเมองทสนบสนนฝงเสอแดงกยงใหความสาคญกบ

กรณดงกลาวมากกวา ยงความทรงจารวมของคนเสอแดงนนเปนปฏปกษกบรฐประหาร

อยางชดเจน ทาใหประสบการณและความทรงจาของการตอตานนนถอเปนหลกยดดาน

หนง ไมวาจะเปนการชมนมและการถกลอมปราบเมษายน 2553 ณ อนสาวรย

ประชาธปไตย และพฤษภาคม 2553 ณ แยกราชประสงค ยงไมตองนบถอเหตการณทเขยา

ความรสกอนๆ อยางงานศพองคณา ระดบปญญาวธ ทสาคญความเคลอนไหวดงกลาวมน

เชอมโยงอยกบอดมการณทใหความสาคญของความเทาเทยมของสามญชน

ในบรรยากาศเฉลมฉลองน จะมกเพยงสารคด 2475 อนแปลกปลอมกบอดมการณ

เสมอภาค สารคดนเปนทวพากษวจารณต งแตยงไมไดฉาย เนองจากมการเลอนวน

ออกอากาศออกไปจากชวงเวลาทควรจะฉายในวนครบรอบคอ 24 มถนายน 2555 ใน

สถานโทรทศนไทยพบเอส ไมเพยงเทาน นยงเ นอหาวพากษวจารณปฏบตการของ

คณะราษฎร (ภญญพนธ, 2555) โดยมนยกระหวดททาใหเรานกถงผสมาทานอดมการณ

แบบกษตรยประชาธปไตยจากคนในเดอนตลาไมเพยงเทานน วนท 14 ตลาคม ของคนเสอ

แดงกถกใหความหมายใหมวาเปน “14 ตลา วนปราบกบฏ” ในป 2555 (ชาตร, 2556: 34)

ซงสอดคลองกบแนวความคดการตอตานอามาตย จนกระทงมองวาเหลาอามาตยนเองททา

ใหเราหลงลมประวตศาสตรการปราบกบฏ การแทนทเชนนจงเปนเรองปกตทความทรงจา


55

รวมของพวกเขาจะเบยดขบประวตศาสตรนพนธเดอนตลาออกไปดวย อยางไรกตามผเขยน

มขอจากดในการศกษาวา กลมเสอแดงทางเหนอนนยดเกาะอยกบโครงเรองฉบบนเชนใด

ไดแตประเมนวา ชดความรทางประชาธปไตยสวนใหญจะไหลบามาจากสวนกลางตาม

ชองทางการสอสารทสงผานถงกนอยางงายดายกวาแตกอน

40 ป 14 ตลา 80 ป กบฏบวรเดช กบความเชอมโยงของมอบนกหวด

พบวากรณสาคญทรฐบาลเพลยงพล ากคอ การผลกดนพระราชบญญตนรโทษ

กรรมดงทกลาวไปแลว ปฏกรยาดงกลาวยงพบวาไดปรากฏอยในเขตตวเมองและใน

สถาบนการศกษา เชน เครอขายพลเมองเชยงใหมตานคอรปชนและตวแทนภาคธรกจ

สมาชกหอการคาจงหวดเชยงใหม ไดตงโตะลารายชอและแสดงสญลกษณเปานกหวดเพอ

แสดงจดยน เมอวนท 6 พฤศจกายน 2556 (ASTVผจดการออนไลน, 2556ก) ขณะทกลม

อาจารย นกศกษา คณะแพทย ทนตแพทย มหาวทยาลยเชยงใหมบางสวน และประชาชน

เชยงใหมกวา 300 คนออกมาเป านกหวดขบไล รฐบาลบร เวณสวนสขภาพ

มหาวทยาลยเชยงใหม และไดเดนรณรงคตอตานไปตามถนนนมมานเหมนทรและไป

สนสดทบรเวณสแยกรนคา เมอวนท 24 พฤศจกายน 2556 (เดลนวส, 2556) ในวนตอมากม

กลมเครอขายคนเชยงใหมทขวงทาแพประมาณ 40-50 คน (ASTVผจดการออนไลน, 2556

ข) การรวมตวกนทศาลาธรรม มหาวทยาลยเชยงใหมกวา 3,000 คน วนท 9 ธนวาคม 2556

(ASTVผจดการออนไลน, 2556ค) ภาพมวลชนมหาศาลทปรากฏในมอบนกหวด ซงตอมา

คอกลมทเรยกตวเองวา คณะกรรมการประชาชนเพอการเปลยนแปลงประเทศไทยใหเปน

ประชาธปไตยทสมบรณอนมพระมหากษตรยเปนประมข (กปปส.) ไดมภาพคลายกบการ

รวมตวของคนมหาศาลในเหตการณ 14 ตลาคม 2516 ขณะทบคคลทสนบสนนมอบกปปส.

ไมนอยกคอ อดตคนเดอนตลา เชน ชยวฒน สรวชย, สมบต ธารงธญญวงศ, ธรยทธ บญม,


56

วทยากร เชยงกล ฯลฯ ทงยงมจดเรมตนทคลายกนเมอเทยบกบกรณพ.ร.บ.นรโทษกรรม ป

2556 กบ กฎหมายโบวดา ป 2515

ในทสดมวลมหาประชาชนกยกระดบไปสการขบไลรฐบาลทมาจากการเลอกตง ท

นาสนใจกคอ มการการแชรขอมลโจมตรฐบาลและทกษณ ชนวตร และหยบชดคา “ระบอบ

ทกษณ” ออกมาโจมตระบบโครงสรางทเหลวแหลก อปมาดงโจมต ถนอม, ประภาส, ณรงค

ในเหตการณ 14 ตลาคม 2556 และชดคาทถกนามายมใชอยาง “กบฏ” กถกนามาสราง

ความหมายใหมใหกบมอบ ขณะท 14 ตลาคม กมคาวา “กบฏรฐธรรมนญ” สงเหลานเดนตาม

โครงเรองประวตศาสตรเดอนตลาอยางชดเจน และถกนามาใชอยางทรงพลง แตกระนนก

เปนประวตศาสตรนพนธเดอนตลาจากสวนกลางเปนหลก ขณะทเรากพบการแสดงออกถง

ความไมเหนดวยจากกลมคนเสอแดงในกรณเชยงใหมอยางชดเจน ไมวาจะเปนการเคลอน

คนไปเผชญหนา หรอกระทงปะทะ แสดงใหเหนถงการยดกมประวตศาสตรนพนธคนละชด

ประวตศาสตรเดอนตลา และความทรงจา อานาจความรทยงไมลงตว

อยางไรกตาม การตอสเพอใหความหมายของเดอนตลากบภาคเหนอกคงไม

สนสดลงงายๆ อาจเปนเพราะวาความทรงจาเดอนตลาเองกประสบปญหาของอาการกลน

ไมเขาคายไมออก 14 ตลาคม 2516 และ 6 ตลาคม 2519 บคคลทมชวตและระบอตลกษณ

ของตนมลกษณะทแตกตางกนไปในสองชวง บางคนเลอก 14 ตลา และพยายามจะหลงลม

6 ตลาฯ กระทงเลาขานกนในเบองหลงดวยซ าวา ในอดตประวตศาสตร 6 ตลา คอ ชวงท

พวกเขาไดหลงผด ขณะทบางคนตอกย าอตลกษณของ 6 ตลา ในลกษณะทคลายกบจะบอก

วาการปฏวตนนยงไมสนสด จดเปลยนนเองทาใหพบวา อดมการณนจงถกนาไปผลตซ า

อยางแตกตางกน ความรนแรงและโหดเหยมหลง 14 ตลา เปนดานมดและเหตการณทมกจะ

ถกทาใหลมเลอนไป อยางไรกตามการนา 6 ตลามาอธบายนนกใชวาไมมเสยเลย


57

ขณะทพนทของการศกษาเกยวกบความทรงจาทางการเมองและการตอส 14 ตลา

และผลพวงหลงจากนน จงเปดกวางรองรบการตงคาถามถงประวตศาสตรนพนธเดอนตลา

ทงฝายจบอาวธสในนามพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย อนประกอบไปดวยกลมคน

ยอยอนๆทเคยมบทบาทแตกถกลมหายไปจากความทรงจา อยางเชนกลมชาตพนธ ดงท

ผเขยนเคยอานพบรายงานของนกศกษา (นพนธ, 2554) ทศกษาประวตศาสตรในครวเรอนท

เปนครอบครวมงทบดาและมารดามาจากคนละขวอดมการณ นนคอ ฝายบดาอยกบพคท.

สวนมารดาเปนมงทขนกบรฐไทย แมกระทงประวตศาสตรและความทรงจารวมของฝาย

ขวาในยคดงกลาวอยาง ลกเสอชาวบาน, พระภกษสงฆ สถาบนและบคคลในฝง

อนรกษนยม ไดมปฏบตการเชนไร คดอยางไรเชออยางไร สงเหลานจะขยายพรมแดน

ความรของประวตศาสตรระยะใกลในฐานะทเปนประวตศาสตรการเมองและความรสกนก

คดของคนทศวรรษ 2510 ทเปนรอยตอสการเปลยนแปลงระหวางเมองและชนบทใน

ทศวรรษตอมา.

ความลกปดลกเปด ระหวางความทรงจาและประวตศาสตร

ประวตศาสตรนพนธเดอนตลาถกนามาใชผานกลมการเมองทสมพนธกบ

สวนกลางและกลมคนทมททาไมเปนมตรกบประชาธปไตยทใหความสาคญกบการเลอกตง

แตมงเนนการตอตานความไมชอบธรรมในนามของคอรปชนท งยงอางองกบบคคลใน

ประวตศาสตรเดอนตลาน นดวย อยางไรกตามขอจากดของพวกเขากคอ ยงเปน

ประวตศาสตรจากสวนกลาง ไมตางจากอกกลมหนงทเปนเสอแดงทยดเหนยวเอาความทรง

จาจากสวนกลางในประวตศาสตรนพนธปฏวตสยาม 2475 ทยงหางไกลกบประวตศาสตร

เดอนตลาภาคเหนอ กระทงความทรงจารวมของการตอสของชาวไร ชาวนาในพนทชนบท

เองกไมมททางในฐานะความทรงจาของคนชนบท คนชนลางทเคยตอสและเรยกรองความ


58

เปนธรรม ความเทาเทยมกน อนเปนคานยมทฝายเสอแดงภาคเหนอพยายามชประเดนนอย

ดวย คาถามกคอวา ทาไมตองประวตศาสตรจากสวนกลาง ในอกดานหนงประวตศาสตร

สวนกลาง กนบเปนการสรางบรณภาพทจาลองอดมการณชาตนยมทแตกตางกนไป ในสวน

ของกลมเสอแดงนนอาจนบไดวามความตนตวทางการเมองทพงเกดขนไมนานนกในดาน

หนงแลวความทรงจาของพวกเขาจงไมสมพนธประวตศาสตรระยะใกลอยางเหตการณ

เดอนตลาฯ ทงเรองเลาและตวบคคล ซงอาจกลาวไดวาถกชวงชงความหมายไปโดยชนชน

กลางและคนเดอนตลาในฟากฝงทเปนฝายตรงกนขามในชวงกอนรฐประหาร 2549 เสยอก

และไมเพยงเทานน การตอสของพวกเขาสวนหนงมาจากการถกกดทบ ดถกจากอกฝายทมก

อางความมอภสทธ สองมาตรฐาน จนทาใหเกดสงทถกชขนมาอยางโดดเดน นนกคอ วาท

กรรมไพร-อามาตย ทแสดงใหเหนชนชนและความเหลอมลาทเกดขน แลวโครงเรองใดเลา

ทจะเหมาะเจาะไปกวาการนาการปฏวตสยาม 2475 มาผลตซ าความหมาย แทนทพวกเขาจะ

ชตรงไปยงสงทรสกวาเปนรากเหงาทางปญหาอยางตรงไปตรงมา โครงเรองนจงตอบโจทย

ไดเปนอยางด นคอ การอาศยอดมการณชาตนยมทไมมท งคานาหนาและตอทาย ตรงกน

ขามกบอกฟากฝงทพยายามองตวเองอยกบอดมการณราชาชาตนยม และเ ชอใน

ประชาธปไตยทมนามสกลตอทายซงปฏเสธไมไดวา มนเชอมโยงกบประวตศาสตรภม

ปญญาทกอตวขนอยางชดเจนในชวง 14 ตลาคม 2516 นนเอง ชาตนยมทงสองแบบจง

กลายเปนเครองมอสาคญทจะระดมพลงทางการเมองใหท งสองฝายไปดวยและนนทาให

สมรภมท งหลายมงสเมองหลวงทยงเหลอรองรอยของหลกฐาน วตถ และสถานททาง

ประวตศาสตรทไดสถาปนาไวอยางมนคงแลวบนทางสองแพรงนนเอง


59

บรรณานกรม

กลมนกเรยนประวตศาสตรเพอ(ประชา)ชาต. (2550). จดหมายเหตความเคลอนไหวนกศกษา

มหาวทยาลยเชยงใหม. เชยงใหม: ภาควชาประวตศาสตร คณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม.

เกรยงศกด เชษฐพฒนวนช. (2551). ลาดบเหตการณทางการเมอง14 ตลาคม 2516 ถง 6 ตลาคม 2519.

พมพครงท 4. กรงเทพฯ: มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร.

ฉลาดชาย รมตานนท อานนท กาญจนพนธ และสณฐตา กาญจนพนธ. (2536). ปาชมชนภาคเหนอ.

กรงเทพฯ: สถาบนชมชนทองถนพฒนา.

ชาตร ประกตนนทการ. (2556). คณะราษฎรหลงรฐประหาร 19 กนยา. อาน 4, 4(เมษายน-มถนายน)

ธรภพ มลอาย และวชรพงษ ปางบปผา. (2555). ขบวนการคอมมวนสตเสรมงาม. รายงานวชาทองถน

ศกษา สาขาสงคมศกษา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏลาปาง

(อดสาเนา)

เดลนวส. (2556). ชาวเชยงใหมผนกกาลงเปานกหวดไลรฐบาล [ออนไลน]. แหลงทมา:

http://goo.gl/OHOmve

ธเนศวร เจรญเมอง. (2542). 100ป สายสมพนธสยาม-ลานนา (พ.ศ. 2442-2542). เชยงใหม:

คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

ธเนศวร เจรญเมอง. (2552). คนเมอง ประวตศาสตรลานนาสมยใหม พ.ศ. 2317-2552. กรงเทพฯ:

สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ธเนศวร เจรญเมอง. (2537). เสอหมอหอมไมใชเสอสญลกษณของคนเมอง. เชยงใหม: โครงการศกษาการ

ปกครองทองถน คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

นพนธ วทยาวาณตย. (2554). ความทรงจาในครอบครวของฉนกบวถชาวมงรองสาน. รายงานวชาทองถน

ศกษา สาขาสงคมศกษา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏลาปาง

(อดสาเนา)


60

นสต จรโสภณ ทรายเมดแรก แหง กลม "วลญชทศน" มหาวทยาลยเชยงใหมทถมกายเปนทางเพอมวลชน

[ออนไลน].

แหลงทมา: http://2519me.com/NTOctober/NTOcontent/NTOfiles/northernhero2.htm

ประวตศาสตรการเคลอนไหวอนเนองมาแตเหตการณเดอนตลา 2516 และเดอนตลา 2519 จาก

ความทรงจา ของ เพอนพองนองพ นกศกษากรรมกรชาวนาและ พนองชนชาตบนดอยสง

เขตภาคเหนอตอนบน. (2548). [ออนไลน]. แหลงทมา:

http://2519me.com/NTOctober/NTOcontent/NTOfiles/northernmemostudent

politichistories5.htm

ผจดการ 360° รายสปดาห. (2551). 35ปของเหตการณ 14 ตลาคม 2516 เราเรยนรอะไร [ออนไลน].

แหลงทมา:

http://www.manager.co.th/mgrWeekly/ViewNews.aspx?NewsID=951000012652

ภญญพนธ พจนะลาวณย. (2555). บทวพากษ สารคด “2475” ThaiPBS–ไมใชของประชาชนตามทเขา

หลอกลวง. [ออนไลน]. แหลงทมา:

http://www.siamintelligence.com/2475-documentary-thaipbs/

สรสวด อองสกล. (2553). ประวตศาสตรลานนา. พมพครงท 7. กรงเทพฯ: อมรนทร.

สนต เลกสขม. (2538). ศลปะภาคเหนอ: หรภญชย-ลานนา. กรงเทพฯ: เมองโบราณ.

อานนท กาญจนพนธ. (2522). แรงงานในประวตศาสตรลานนาไทย.เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม.

อานนท กาญจนพนธ. (2527). พฒนาการของชวตและวฒนธรรมลานนา. เชยงใหม: ศนยหนงสอ.

อรรถจกร สตยานรกษ. (2541). ภาพรวมงานพฒนาขององคกรพฒนาเอกชนภาคเหนอ ทางเดนและ

ทางเลอกขององคกรประชาชน. เชยงใหม: ภาควชาประวตศาสตร คณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม.

อรรถจกร สตยานรกษ. (2548). ประวตศาสตรเพอชมชน: ทศทางใหมของการศกษาประวตศาสตร.

กรงเทพฯ: สานกงานกองทนสนบสนนงานวจย.

อนสรณสถาน 14 ตลา. (2556). ประวตความเปนมา. [ออนไลน]. แหลงทมา:

http://www.14tula.com/story.htm

http://2519me.com/NTOctober/NTOcontent/NTOfiles/northernhero2.htm

http://www.siamintelligence.com/2475-documentary-thaipbs/

http://www.14tula.com/story.htm


61

ฮาเบอรคอรน, ไทเรล. (2556). ชายขอบประวตศาสตรนพนธเดอนตลา. เอกสารระกอบการสมมนา

หลง 14 ตลา. 5-6 ตลาคม 2556 ณ หองประกอบ หตะสงห ชน 3 ตกอเนกประสงค

มหาวทยาลยธรรมศาสตร ทาพระจนทร จดโดย สานกพมพฟาเดยวกน คณะกรรมการ

14 ตลา เพอประชาธปไตยสมบรณ (อดสาเนา).

ASTVผจดการออนไลน. (2556 ก). เครอขายพลเมองเชยงใหมฯ ยนคดคาน พ.ร.บ.นรโทษกรรม ผาน

ส.ว. . [ออนไลน]. แหลงทมา:

http://www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?NewsID=9560000138461

ASTVผจดการออนไลน. (2556 ข). คนเชยงใหมตานลางผดคนโกง ไมหวนแดงปวน-นดเปา

นกหวดกลางขวงทาแพซ า. [ออนไลน]. แหลงทมา:

http://www.manager.co.th/Local/viewnews.aspx?NewsID=9560000146440

ASTVผจดการออนไลน. (2556 ค). คนเชยงใหมตรม! ไล “ระบอบแมว” เตมลานศาลาธรรม มช.

[ออนไลน]. แหลงทมา:

http://www.manager.co.th/Local/ViewNews.aspx?NewsID=9560000151685

Haberkorn, Tyrell. (2011). Revolution Interrupted, Farmers, Students, Law and Violence in

Northern Thailand. .Chiangmai : Silkworm.

_________. (2007). States of Transgression : Politics, Violence, and Agrarian Transformation in

Northern Thailand. Thesis (Ph.D.) Cornell University.

พื้นที่ความทรงจําเดือนตุลาในภาคเหนือ...

Documents