1

İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ TEMEL EĞİTİM

HİZMET BİR OSGB

2

LÜTFEN;

1-CEP TELEFONLARINIZI KAPATINIZ, 2-DERS NOTLARI NI KAYDEDİNİZ, 3-DERS ANINDA KENDİ ARANIZDA

KONUŞMAYINIZ, 4-ANLAMADIĞINIZ KONULARIN

TEKRARLANMASINI İSTEYİNİZ…!

Değerli katılımcılarımız

6331 sayılı İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİM

programına

Hoş geldiniz…!

3

4

Sizce İş Sağlığı ve Güvenliği

Nedir?

5

Tanım

‘İşyerinde işin yürütülmesi

sırasında, çeşitli nedenlerden kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek koşullardan korunmak amacıyla yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalardır’

6

İşyerlerinde çalışanların sağlıklı ve güvenli çalışmalarını sağlamak üzere alınması gereken tedbirler dizisidir.

7

Üretimin Gerçekleşebilmesi İçin;

+ + = Tehlike ve Risk

Önemli Olan Üç Unsurun Uyum İçersinde Bulunmasıdır.

Enerji Araç-Gereç Çalışan

8

İş Sağlığı ve Güvenliğinin Temel Amacı;

Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak,

Çalışanları çalışma ortamından kaynaklanan sağlık ve güvenlik risklerine karşı korumak,

Çalışanların sağlık, güvenlik ve refahını sağlamak ve geliştirmek,

Üretimin devamlılığını sağlamak, Verimi artırmak.

9

Sağlığımızı Neler Etkiliyor ?

- Ergonomik

Etmenler - Psiko-Sosyal

Etmenler - Vb.

-Fiziksel Etmenler

-Kimyasal Etmenler

- Biyolojik Etmenler

10

SAĞLIĞI ETKİLEYEN BAŞLICA FAKTÖRLER ŞUNLARDIR :

1-KİŞİYE BAĞLI FAKTÖRLER (Beslenme Alışkanlıkları,Temizlik Alışkanlıkları, Çalışma

Alışkanlıkları vb.) 2-ORTAM A)FİZİKİ ORTAM (sıcak,soğuk,havalandırma) B)BİYOLOJİK ORTAM (bakteriler,mikroorganizmalar) C)SOSYAL ORTAM (Gelenekler,Kültür,inançlar) D)PSİKOLOJİK ORTAM

(Dalginlik,sinir,ilgisizlik,dikkatsizlik) 3-DİĞER ETKENLER (Kalıtsal)

11

Fiziksel etmenler

• 1-Termal konfor koşulları • 2-Aydınlatma

• 3-Gürültü • 4-Titresim

İşten kaynaklanan etkiler

• İşyeri yerleşim planı

• Tekrarlayan işler

• İş sırasında gereken ekipmanların yerleşimi

• Uygunsuz duruş gerektiren işler

• Statik duruş gerektiren işler

FİZİKSEL FAKTÖRLER

13

1-Termal Konfor Koşulları

Çalışanların; Isı, Nem ve Hava Akımı gibi iklim şartları açısından gerek beden ve gerekse zihin faaliyetlerini sürdürürken belirli bir rahatlık içinde bulunmalarını ifade eder.

Sıcaklık

Nem

Hava akımı

Çalışma Ortamında Termal Konfor Şartları

14

-Ortamın Sıcaklığı -Ortamın Nem Durumu -Termal Radyasyon

-Hava Akımı Hızı -Yapılan İşin Niteliği -Çalışanın Giyim Durumu

-Çalışanın Yaşı ve Cinsiyeti

-Çalışanın Beslenmesi

Termal Konfor Bölgesine Etki Eden Faktörler

15

2-Aydınlatma (sorunlar)

- Göz kamaşması - Parlayıcı ve Patlayıcı ortamlarda flüoresan

ampul kullanmak - Ergonomik standartlara uygun aydınlatma

yapmamak - Çok güçlü veya zayıf aydınlatma

16

Aydınlatma •doğal ışıkla •yapay ışıkla •doğal + yapay ışıkla yapılır.

17

işyeri özellikleri

20 lüx işyerlerindeki avlular, açık alanlar, dış yollar, geçitler

ve benzeri yerler

işyeri özellikleri

50 lüx kaba malzemelerin taşınması, aktarılması, depolanması ve

benzeri kaba işlerin yapıldığı yerler ile iç geçit, kolidor, yol ve merdivenler

işyeri özellikleri

100 lüx

kaba montaj, balyaların açılması, hububat öğütülmesi v.b işlerin yapıldığı yerler

kazan dairesi, makine dairesi, insan ve yük asansörlerinin kabinleri, malzeme stok

ambarları, soyunma ve yıkanma yerleri, yemekhane ve helalar

işyeri özellikleri

200 lüx normal montaj, kaba işler yapılan tezgahlar, konserve ve

kutulama ve benzeri işlerin yapıldığı yerler

işyeri özellikleri

300 lüx ayrıntıların yakından seçilmesi gereken işlerin yapıldığı yerler

işyeri özellikleri

500 lüx koyu renkli dokuma, büro ve benzeri sürekli dikkati

gerektiren ince işlerin yapıldığı yerler işyeri

özellikleri 1000 lüx hassas işlerin sürekli olarak yapıldığı yerler

18

AYDINLATMA VE PARLAMA

• Aydınlatma ve parlama faktörleri azaltılmalıdır. Kullandığımız bilgisayar vb. ekipmanların yerlerini değiştirerek bu durumlardan korunulur.

19

3-Gürültü (sorunlar)

- Kalıcı ve ağır yoğun işitme

kaybı, - Kulak çınlaması, - Yorgunluk, stres, vb., - Denge kaybı, dikkat

dağılması, - İletişim sorunları vb

a) En düşük maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 80 dB(A) veya (Ptepe) = 112 Pa [135 dB(C) re. 20 µPa](20 µPa referans alındığında 135 dB (C) olarak hesaplanan değer). b) En yüksek maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 85 dB(A) veya (Ptepe) = 140 Pa [137 dB(C) re. 20 µPa]. c) Maruziyet sınır değerleri: (LEX, 8saat) = veya (Ptepe) = 200 Pa [140 dB(C) re. 20 µPa].

20

21

4-Titreşim (sorunlar)

-El ve kollarda uzun süre uyuşukluk ve/veya his kaybı (Parmak beyazlaşması)

- Damar hastalıkları ( osteo artikuler düzensizlikler, lumbago ve siyatik vs.)

22

Kimyasal Etmenler • Gaz ve Buharlar - Basit boğucular (CO2, argon, propan, bütan (LPG), - Kimyasal boğucular (CO), - Tahriş ediciler(ozon, SO2, hidrojen klorür), - Sistematik zehirler (hidrojen siyanür, benzen, karbon sülfür,

trikloroetilen). • Sıvılar - Asitler, kostik alkaliler - Benzen, solventler, petrol eteri,aseton - Boya- tiner sisleri gibi malzemeler deri hastalıklarına (kontak

dermatit) neden olurlar • Katılar - 5 mikrondan küçük solunabilir metal tozları( mesleki

zehirlenme, kanser veya alerji)

23

KİMYASAL RİSK UNSURLARI

24

• KİMYASAL MADDE: Doğal halde bulunan veya üretilen veya herhangi bir işlem sırasında veya atık olarak ortaya çıkan veya kazara oluşan her türlü element, bileşik veya karışımlardır.

KİMYASAL MADDELER

25

• Kimya sanayinin faaliyet alanı, doğal maddelerin kimyasal yapısını değiştirerek diğer endüstrilerde veya günlük yaşamda kullanılmak üzere yeni maddeler üretmektir. Kimyasalların üretilmesi ve kullanımı gelişmişlik düzeyi ne olursa olsun tüm ülkelerin ekonomik gelişmelerinde temel faktördür, yaşamımızın bir parçası haline gelmişlerdir. Beslenmemizi, sağlımızı, yaşam kalitemizi doğrudan ve dolaylı olarak etkilerler.

KİMYASAL MADDELER

26

KİMYASAL MADDELER • Dünyada 50 milyon kimyasal madde

bulunmaktadır

• 400 milyon ton kimyasal üretilmektedir.

• Bunlardan 8000 ile 10 000 türü tehlikeli 300 kadarı da kanserojendir.

• Her yılda 1200 yeni kimyasal üretilmekte ve piyasaya bir şekilde arz edilmektedir.

.

27

• Bu durumun en korkunç yanı üreten ve

kullananların sağlığını nasıl etkileyeceği konusunda çok az şey yada hiçbir şey bilmemeleridir

• Burada önemli olan husus kimyasal maddenin ne kadar güvenli olduğu söylenirse söylensin mümkün olduğunca korunma önlemleri alınarak çalışılmasıdır.

28

• Bazı kimyasalların zararlarının yıllar sonra ortaya çıktığı düşünülürse hiç bir kimyasalı tamamen tehlikesiz kabul etmemek gerektiği ortaya çıkmaktadır.

• Kimyasalların güvenli bir şekilde üretilmesi, kullanılması, taşınması ve yok edilmesi diğer bir değişle kimyasal risklerin kontrol altında tutulabilmesi için ilk ve en önemli adım, kimyasalların özelliklerinin ve aynı zamanda da insana ve çevreye olan zararlarının bilinmesidir.

KİMYASAL MADDELER

Kanserojen Maddeler

Kanserojen maddeler içerisinde sigara dumanı, pestisitler, asbest, ağır metaller (kurşun, cıva, kadmiyum), benzen ve nitrozaminler gibi maddeler bulunmaktadır. Bazı endüstri alanlarında çalışan işçilerde normal nüfusta görülmesi beklenmeyen kanser tiplerine rastlanmaktadır. Örneğin, mezotelyoma çok nadir görülen bir kanserdir ve sıklıkla asbest elyafa maruz kalan insanlarda görülür. Polivinil klorür (PVC) boruların ve diğer malzemelerin başlangıç maddesi olan Vinil klorür, ender rastlanan bir çeşit karaciğer kanserine neden olmaktadır.

31

KİMYASALLAR

• Akut etki, Bir maddenin yüksek

konsantrasyonuna kısa süreli (genellikle bir vardiyada) maruziyetin yarattığı etki,

32

KİMYASALLAR

• Kronik etki, Bir kimyasala uzun süreli ve

tekrarlanabilir maruziyetin yarattığı etki. Bu etki uzun zamandan sonra hissedilir.

KİMYASALLARIN VÜCUDA GİRİŞ YOLLARI

Kimyasalların Vücuda Giriş Yolları

Kimyasalların sağlık zararları vücuda bilinen üç yoldan girmekle meydana gelir.

• Solunum • Absorbsiyon (deri veya gözlerden

absorbe edilerek) • Sindirim (yiyerek, içerek)

Solunum yolu Solunum yolu ile insan sağlığını etkileyen kimyasal

maddeler vücuda; • Gaz-buhar • Sıvı • Toz halinden biri olarak girerler. • Kimyasallar işyeri havasında toz, sis, duman, gaz ve

buhar şeklinde dağılmış olabilir ve solunabilir. Bu yolla bu maddelerin etki alanı içinde bulunan işçiler pek çok kaynaktan ortaya çıkan kimyasal karışımlara maruz kalabilirler.

Deri ve gözlerden absorbsiyon yolu: • Deriden emilme solumadan sonra en çok mesleki maruziyetin

meydana geldiği yoldur. Özel önlem alınmamış ve uyarı bulunmayan bazı kimyasallara

dokunulması veya bu maddelerle koruyucusuz çalışılması, işçilerin pek çok kimyasalın zararlı miktarlarına deri yolu ile maruz kalma riskini ortaya çıkarır.

Deri yolu ile absorblanma genellikle sıvı haldeki kimyasalları için geçerli ise de, tozlarda eğer ter ile ıslanırsa deriden emilebilir.

• Bazı kimyasallar hiçbir etki uyandırmadan deriden geçebilir.

Deride tahrişe neden olan sodyum hidroksit (NaOH), Hidroklorik asit (HCl), sülfürik asit (H2SO4) vb aşındırıcı maddelerin aksine herhangi bir tahriş hissedilmez. Bu da tehlikenin fark edilmemesine yol açabilir.

Sindirim yolu • Solunan havada bulunan tozların yutulması, kimyasal

bulaşmış ellerin temizlenmeden yemek yenilmesi, sigara içilmesi veya yanlışlıkla yutma yoluyla, gaz, toz, buhar, duman, sıvı veya katı maddeler vücuda sindirim yoluyla da girebilir.

Yukarıda belirtilen üç yolla vücuda giren kimyasallar dolaşım sistemine girerek bütün vücuda yayılır.

Bu yolla sadece etkiye maruz kalan organ değil doğrudan bu etkiye hiç maruz kalmayan organları etkileyebilir ve plesenta yoluyla anne karnındaki bebeğe de geçebilir.

Bütün bu yollarla vücuda giren kimyasallar çeşitli sağlık zararlarına neden olurlar.

Hedef Organlar • Kimyasallar vücuda girdikleri zaman lokal veya sistemik

etkilere sebep olabilirler. Kimyasallar eğer kan dolaşımına geçer ve böylece

vücudun tüm kısımlarına dağılırlarsa sistemik etkilere neden olurlar.

Ancak kimyasalların toksik etkileri, tüm organlarda aynı değildir.

Genellikle 1-2 organı etkilerler. Kimyasalların toksik etkilerini gösterdikleri bu organlar hedef organ olarak tanımlanır.

Deri, merkezi sinir sistemi, kan dolaşım sistemi, karaciğer, böbrek, akciğer, kas ve kemik iliği en fazla hedef alınan organlardır.

Deri

• Vücuttaki en geniş organdır. 1.5-2 m² alan kaplar ve vücuda koruyucu örtü sağlar. Bir çok kimyasal vücuda deriden girerek kan dolaşımına etki eder.

• Egzama, tahriş, iltihaplanma işe bağlı en önemli deri hastalıklarıdır. Bu hastalıklar kimyasal ile temas etme sonucu oluşan alerjik veya alerjik olmayan reaksiyonlar ile olabilir. Çok çeşitli renklendirici boyalar, metaller, nikel, krom, kobalt ve tuzları, organik ve metalik civa bileşikleri, bir çok akrilik monomerleri ve lastik katkı maddeleri deride hasar meydana getiren maddelerdir. Ayrıca nem ve ısı da kimi deri hastalıklarının oluşmasını etkiler

Akciğer • Toz, metal dumanı, çözeltilerin buharı ve aşındırıcı

gazların ilk etkiledikleri organ akciğerdir. Formaldehit, kükürtdioksit, azotdioksit ve asit mistlerinin solunması akciğerleri tahriş ederek yaralar oluşturur ve solunum kapasitesini düşürür. Pek çok madde akciğerlerde allerjik reaksiyonlara neden olur.

• Akciğerlerde alerjik reaksiyonlar bakteri ve mantara solunum yolu ile temasla da oluşabilir. Örneğin çiftçi akciğeri denilen hastalık, kuru saman veya şeker kamışına temastan dolayı gelişen bir olaydır.

• Ayrıca pek çok kimyasalın solunabilir parçacıkları, solunduğu zaman akciğerlerde birikir ve pnömokonyoz denilen hastalıklara sebep olur.

Merkezi Sinir Sistemi • Merkezi sinir sistemi organik çözücülerin tehlikeli

etkilerine duyarlıdır. Bu çözücülerin pek çoğu birçok etkisinin yanında

narkotik etkiye sebep olur, örneğin toluen, triklor etilen bağımlılık yapabilir, hekzan merkezi sinir sistemi felçlerine neden olabilir.

Ayrıca kurşun, civa, mangan gibi ağır metallerde sinir sistemine etki eder.

Malation, Paration gibi organofosforlu insektisitler de sinir sistemini etkileyerek paraliz (felç) lere neden olur.

Kan Dolaşım Sistemi • Bilindiği gibi kan hücreleri kemik iliğinde

oluşur. Benzen kemik iliğine etki ederek lenfosit hücrelerde mutasyona neden olur. Kurşun (Pb) ve bileşikleri de kan problemlerine neden olan kimyasallara klasik bir örnektir.

Kurşun (Pb) eğer kana geçerse, eritrositlerde bulunan enzim aktivitelerini inhibe ederek kronik kurşun Pb zehirlenmesine neden olur.

Karaciğer

• Karaciğer kandaki istenmeyen maddeleri parçalayan ve arıtma görevi gören bir organdır. Karaciğer bozukluklarının belirtileri ancak çok ciddi hastalıklarda ortaya çıkar.

Aflatoxin gibi doğal kaynaklı kimyasallar ile karbontetraklorür (CCl4), kloroform, vinilklorür vb. çözücüler, karbon sülfür, poliklorlubifeniller karaciğer için çok büyük tehlike oluşturan belli başlı kimyasallardır.

Böbrek

• Vücudun boşaltım sisteminin bir bölümüdür. Vücudun çeşitli organlarında dolaşmış olan kandaki atık maddelerin dışarı atılmasını sağlar.

Ayrıca vücudun elektrolit dengesi ve kandaki asit seviyesini ayarlar.

Karbontetraklorür (CCl4) böbreklerin fonksiyonunu bozan ve tahriş eden en zararlı kimyasallardan biridir.

Ayrıca böbreğe zarar veren maddelerin başında Civa (Hg), kadmiyum (Cd), Krom (Cr), Demir (Fe), Altın (Au) gibi ağır metaller gelmektedir.

45

ÇALIŞMA ORTAMINDA SAĞLIK AÇISINDAN ZARARLI FAKTÖRLER

Tozlar a-Organik tozlar - Bitkisel, - Hayvansal, b- İnorganik tozlar (Metalik, Ametalik, Kimyasal, Doğal

bileşik 1- Fibrojenik Tozlar,

(Asbet, Talk) 2- Toksik (kurşun,

krom, mangan, kadmiyum ağır metaller)

3- Kanserojen tozlar, 4- Radyoaktif, 5- Alerjik, 6- İnert (kireç taşı,

alçı

Çözücüler 1-Primer tahriş

ediciler -Sert sabun,

deterjan -Asit ve bazlar,

reçineler 2-Allerjenler -Kömür katranı

türevleri, -Azo boyaları

A- FİZİKSEL FAKTÖRLER B- KİMYASAL FAKTÖRLER

C- BİYOLOJİK FAKTÖRLER

KATI MADDELER; Zehirlenmeye yol açma durumu en zayıf olan durumlarıdır. Ancak üretim sürecinde daha tehlikeli hale gelebilmektedirler (Kereste, kaynak çubuğu, poliüretan v.s.)

Gazlar ve Buharlar 1-Boğucu gazlar -Basit boğucu (Co2) -Kimyasal boğucu (CO) 2-Tahriş edici gazlar -NH3,SO2,Cl, -Asit buharları, -Azot oksitleri 3-Sistemik zehirler -CCl4, Alkoller, benzen 4-Narkotikler (Toluen vb.çözücüler)

46

TOZLAR KİMYASAL KÖKENİNE GÖRE İKİ GRUBA AYRILIR

1. Organik Tozlar • a) Bitkisel kökenli tozlar (pamuk tozu,

tahta tozu, un tozu, saman tozu v.s.) • b)Hayvansal tozlar (tüy, saç v.s.) • c)Sentetik bileşenlerin tozları (DDT, trinitro

toluen v.s.)

47

2. İnorganik Tozlar Kurşun, demir, bakır, çinko gibi metal ve kükürt,

karbon (kömür) gibi ametallerin ve bunların bileşiklerinden oluşan tozlardır.

• a)Metalik tozlar (demir, bakır, çinko tozu vb.) • b)Metalik olmayan tozlar (kükürt, kömür tozu) • c) Kimyasal bileşiklerin tozları (çinko oksit,

manganez oksit gibi). • d) Doğal bileşiklerin tozları (mineraller, killer,

maden cevherleri v.s.)

48 KİMYASAL ETKİLERE KARŞI TAM DONANIMLI KORUYUCULAR

49

50

• TEMİZ HAVA TÜPLÜ SOLUNUM SETLERİ

51

SOLUNUM SİSTEMİ KORUYUCULARI

• GM 900 -Tam Yüz Maskesi EN 136

52

• TEMİZ HAVA BAŞLIĞI. Hafif Saronex Maddesinden Mamul, Başı ve Omzu Koruyan EN 166 B3 Polikarbonat Vizörlü Başlık

53

T O Z M A S K E L E R İ

FİLTRE

54

G A Z M A S K E L E R İ

55

HAVA BESLEMELİ SOLUNUM CİHAZI TEMİZ HAVA MASKESİ

56

Eğer Tozlar ve Dumanlar Olmasaydı İnsanlar Bin Sene Yaşardı. İbn-i Sina

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ

58

Biyolojik Etmenler

• Bakteriler • Mantar • Virüs • Parazit

AMAÇ

Çalışma ortamında karşılaşılan sağlığa zararlı biyolojik risk

etmenleri hakkında bilgi sahibi olmak.

ÖĞRENİM HEDEFLERİ

• Çalışma ortamında risk etmeni olarak karşılaşılan bakteriler, virüsler, mantarlar, parazitler ve özellikleri,

• Biyolojik etmenlerden korunma yöntemleri,

• İlgili mevzuat hakkında bilgi edinmek.

TANIM

Biyolojik etkenler: Herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen, genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dahil mikroorganizmaları, hücre kültürlerini ve insan parazitleridir.

(Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik MADDE:4)

BİYOLOJİK ETKENLERE MARUZİYETİN OLABİLECEĞİ

İŞLER LİSTESİ • Gıda üretilen fabrikalarda çalışma.

• Tarımda çalışma. • Hayvanlarla ve/veya hayvan kaynaklı ürünlerle

çalışma. • Sağlık hizmetlerinin verildiği yerlerde, karantina

dahil morglarda çalışma. • Mikrobiyolojik teşhis laboratuarları dışındaki

kliniklerde, veterinerlik ve teşhis laboratuarlarındaki çalışma.

• Atıkları yok eden fabrikalarda çalışma. • Kanalizasyon, arıtma tesislerindeki çalışma.

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİNE KARŞI KORUNMA TEDBİRLERİ

1. Deri, yün, kıl ve benzeri hayvansal maddeler uygun şekilde temizlenip, steril edilmelidir.

2. Çalışma ortamının hava değişimini sağlayacak lokal ve genel havalandırma sistemleri kurulmalıdır.

3. Çalışanlar maruz kaldıkları riskler hakkında bilgilendirilmeli, işçiler tarafından belirlenen önleyici teknik önlemler işveren tarafında alınmalı, alınacak önlemlere çalışanların da uyması zorunlu olmalıdır.

4. İşyerinde riske maruz kalan işçilerin veya onların temsilcilerinin periyodik olarak gerekli biyolojik testlerden geçirilmeli elde edilen sonuçlar takip fişlerine işlenmelidir.

5. Eldiven, gözlük ve maske gibi kişisel koruyucular kullanılmalıdır.

6. Kişisel hijyenin sağlanması yöntemleri kapsamında çalışanların el, ağız ve beden temizliğine dikkat edilmeli ve maruz kalınan riskler hakkında gerekli bilgiler verilerek eğitilmeleri sağlanmalıdır.

7. İşyerinin riskleri dikkate alınarak çalışanların duyarlıkları tespit edilmeli, duyarlı olanlar aşılanma (bağışıklama) programına tabi tutulmalıdır.

8. Helalar ve diğer enfeksiyon kaynağı yerler kireç kaymağı ile dezenfekte edilmeli. Mutfakta ve gıda sektöründe çalışanların periyodik olarak portör muayeneleri yapılmalıdır.

9. İşyerlerinin tek başına korunması yeterli olmaz, işyerini çevresi ile düşünüp gerekli hijyenik, tıbbi ve teknik koruyucu önlemler alınmalıdır. Biyolojik çevrenin ve ekosistemin korunması sağlanmalıdır.

10. Ulusal çapta oluşturulacak düzenli kayıt ve geri bildirim sisteminde kan ve kan ürünleri ile bulaşan hepatit-B, HIV gibi etkenler takip edilmelidir.

11. Tetanos gibi sporlu etkenler sadece 1 atmosfer basınç ve 121 santigrat derece ısıda otoklavda ,basınçlı fırında veya buhar sterilizatörde yok etmek mümkündür

ERGONOMİ

Fizyoloji, psikoloji, antropoloji, tip ve mühendislik alanlarının bir karışımı olan yeni bir bilimsel ünitedir.

Ergos: iş

Nomos: Yasa

Yaşamın insana uygun hale getirilmesidir. .

66

Ergonomik Etmenler • Çalışanın işini yaparken

bedensel ve ruhsal olarak zarar görmesi

- Yorgunluk - İşyeri tasarımı (hatalara ve

strese neden olan işyeri tasarımı)

ERGONOMİNİN AMACI Çalışanların etkinliğini arttırmak Gereksiz ve aşırı zorlamalardan kaçınmak

Organizmanın zarar görmesini önlenmek

Lüzumsuz aktiviteleri önlemek

ERGONOMİNİN AMACI

Mobilya El araçları ekipmanlar İşin gereklilikleri İşyeri çevresi

İnsan ölçüleri Yetenekleri Kısıtlılıkları Beklentileri

UYUMLULUK

RAHAT AYAKTA DURUŞ KONUMU •Bu duruşta bacaklar arasında 30 derece açı vardır, ayaklar dışa açık, topuklar arası mesafe 20cm. kollar vücudun iki yanında aşağı sarkık, gözler sonsuza bakar durumda, gövde iki bacakla eşit şekilde desteklenmiş vaziyette kaslar gevşek olacaktır.

RAHAT OTURMA KONUMU Kollar iki yana sarkık ve bacaklar üzerine konmuş durumda, kalça ile bacak arasındaki açı 70 derece, ayaklar yere düz basmış durumdadır.

İNSANIN ÖZELLİKLERİ

Yaşı

Cinsiyeti

Boyu

Kas kütlesi

İNSANIN BECERİLERİ

Görme

Duyma

Tahammül

Hızlılık

Kavrama kabiliyeti

ELLE TAŞIMA

• Uygulanan güç

• Biçimsiz duruş

• Tekrarlanan hareketler

• Sırt • El • Bilek • Omuz • Boyun

SIRT Vücudun hemen hemen her hareketinde sırt kullanılmakta olduğundan en sıklıkla incinen bölgedir.

Bir çok sırt problemi omurga ile ilgilidir

Doğru Kaldırma Yanlış Kaldırma

KALDIRMA TEKNİKLERİ

Durun ve düşünün. Yük kaldırımını planlayın.

Yük nereye yerleştirilecek sorgulayın

Uygun yardımcı ekipmanlar kullanın

Yardıma ihtiyaç olup olmadığını sorgulayın

Yük üzerinde varsa engelleri çıkarın

BEDENEN YAPILAN TAŞIMACILIKTA ALINACAK GÜVENLİK TEDBİRLERİ

Ayaklarınızı bacaklarınızı açarak dengeli şekilde yerleştirin

Eğilirken dizler bükülmeli ve sırt düz tutulmalıdır. Bu durumda vücudun dengesini sağlamak için harcanacak güç an aza indirilecektir.

Sağlam şekilde kavrayın Kollarınızı bacaklarınız tarafından oluşturulan sınırlar içinde tutmaya çalışın

Kanca kavrayışı yaparak parmaklarınızı düz tutun. Taşınacak gereçler bütün avuç içiyle kavranıp kollar düz tutulduğunda yük bütün vücuda dağılacağından harcanacak kuvvet daha az olacaktır.

Çene içeride tutulmalıdır. Boynu uzatarak çeneyi içeri çekmek omurgayı kilitleyecektir. Böylece belde meydana gelebilecek sakatlıklar önlenir.

Sırt düz tutulmalıdır. Böylece karın bölgesindeki baskı azalacak, diskler üzerindeki basınç eşit derecede olacak ve sırt kaslarının çalışması tehlikeli bir pozisyonda olmayacaktır.

Yükü ani itmeyin, çekmeyin ve kaldırmayın Yük taşıma hareketini yavaşça yapın

Kalkarken yükün kontrolünüz altında kalmasını sağlayın

Yükü kendinize yakın tutun Dönüş yaparken gövdenizi döndürmeyin

Yükün ağır kısmını gövdenize yakın tutun

Yükü bırakın Yerleştirmeyi sonrasında yapın

OFİSTE ERGONOMİ

ERGONOMİK TASARIMDAN BEKLENTİLER

Kullanım kolaylığı, Kullanıcıya uygunluk, Rahatlık, Sağlık ve güvenlik, Performansı arttırması

ERGONOMİK OFİS ORTAMI

ERGONOMİK OFİS ORTAMI

86

87

88

89

GÖZ MUAYENESİ

Sekiz saatlik Ekranlı Araçlarla

çalışma esnasında; ekran, klavye ve

döküman arasında yaklaşık 30 000

göz hareketi yapılmaktadır.

Bunun neticesinde göz sıvısı

kurumakta, gözde yanma ve

sulanma meydana gelmektedir.

Sol El Sağ El Her iki El

Geçerli uzanma alanı

Geçerli uzanma alanı

Öncelikli uzanma alanı

Masa

kenarı

UZANMA MESAFELERİ

92

OMURGANIN S BİÇİMİNİ KORU

• Gerek ayakta yapılan çalışmalarda, gerekse de oturarak yapılan çalışmalarda omurganın nötral pozisyonu olan “S” şeklini korumak önemlidir.

• “S” tipi duruş yerine “C” tipi duruşlar omurgada aşırı zorlanmalara neden olacaktır.

OMURGANIN S BİÇİMİNİ KORU

• “V” tipi duruşlar ise daha kötü sonuçlara sebep olabilir.

OMURGANIN S BİÇİMİNİ KORU

• Bu konumda ise sürekli dönüşler omurgada zorlanmalara yol açacaktır. Mümkünse çalışma noktası değiştirilmelidir.

OMURGANIN S BİÇİMİNİ KORU

• Doğal duruşu korumak için yükleme noktası kişinin ölçülerine göre ayarlanmalıdır. Bunun için ayarlanabilir sehpalar kullanılabilir.

OMURGANIN S BİÇİMİNİ KORU

• Mümkün olmayan durumlar için ise değişik çözümler izlenebilir. Önemli olan nokta işyerinizin kişilere uygun hale getirilmesidir.

OMURGANIN S BİÇİMİNİ KORU

98

• Günlük rutin işlerde bile omurganın “S” biçimini koruması basit temel hareketler ile sağlanabilir.

OMURGANIN S BİÇİMİNİ KORU

99

• Aksi takdirde anlık zorlanmalar omurgada hasara yol açabilir.

OMURGANIN S BİÇİMİNİ KORU

• Başka bir örnek vermek gerekirse, her gün kullandığımız telefonları boyun ve omuz arasına sıkıştırmayın. Kablosuz kulaklıklar kullanmak en uygun çözümdür.

OMURGANIN S BİÇİMİNİ KORU

101

DİRSEKLERİ İÇTE OMUZLARI GEVŞEK TUT

• Doğal pozisyonu sağlamak için dirsekler vücut kenarlarında olmalı, omuzlar gevşek olarak bırakılmalıdır. Kolay görünüyor, ama her zaman uyguluyor musunuz?

• Çalışma alanı inceleyecek olursak, sol resimde ürünlerin çok yüksekte olduğunu, omuzların kasıldığını, dirseklerin kanat gibi açıldığı görülmektedir. Zamanla vücutta yorgunluk başlayacaktır. Sağdaki resimde ise basit pozisyon değişiklikleri ile aşırı zorlanmalardan kaçınılmaktadır.

DİRSEKLERİ İÇTE OMUZLARI GEVŞEK TUT

103

BİLEKLERİ DOĞAL TUT

• Bilek duruşunda ise eli ön kol ile aynı düzlem üzerinde tutmak gerekir. Fareyi kullanırken bileğin zorlanmalardan kaçınmasını sağlarsınız.

• Araç kullanırken bileklerin ön kol ile aynı pozisyonda olması zorlanmaları ortadan kaldırır.

BİLEKLERİ DOĞAL TUT

105

DOĞAL DURUŞUNU KORU

Boyun düz

Omuzlar gevşek

Dirsekler yanda

Bilekler nötral

Sırtta S eğrisi

AŞIRI ZORLANMAYI ÖNLEMEK

• Ağır yükleri çekmek aşırı zorlanmalara neden olur. Bu nedenle zemin düzgün olmalı, tekerlekler sürtünmeyi yeterli derecede azaltmalı, arabanın tutma kulpları olmalıdır.

107

• Bileklerin doğal pozisyonu korunmalı, ayakkabı sürtünmesi çok itilecek malzemenin sürtünmesi az olmalıdır.

AŞIRI ZORLANMAYI ÖNLEMEK

• Taşınan malzemenin tutma kulpları olmalıdır.

AŞIRI ZORLANMAYI ÖNLEMEK

• Dirseklerin ve bileklerin doğal tutulması için fare gibi sık kullandığımız malzemeleri en yakınımıza yerleştirmeliyiz.

HER ŞEYİ KOLAY ULAŞILABİLECEK ŞEKİLDE YERLEŞTİR

• Kutulara erişmek için, pozisyon değişiklikleri yapınız.

HER ŞEYİ KOLAY ULAŞILABİLECEK ŞEKİLDE YERLEŞTİR

111

• Sıkça dönüşleri azaltarak hem aşırı zorlanmaları, hem de aşırı hareketleri azaltacaktır.

AŞIRI HAREKETLERİ AZALT

• Kalemlerin üzerinde yumuşak ekipmanlar yerleştirerek statik yükü azaltabiliriz.

YORGUNLUĞU VE STATİK YÜKÜ EN AZA İNDİR

• Basınç noktalarının en aza indirilmesinde ayakların bastığı zeminin yumuşak malzemeden yapılmasının paydası vardır.

BASINÇ NOKTALARINI EN AZA İNDİR

• Günlük temel egzersizler ile vücut yorgunluğu ve zorlanmaları engellenmelidir.

HAREKET, EGZERSİZ, GERİNME

HAREKET, EGZERSİZ, GERİNME

1. DURUŞ

HANGİ DURUŞ DOĞRUDUR ?

4. DURUŞ 3. DURUŞ 2. DURUŞ

117

İş yerlerinde elle kaldırma ve taşıma

en son çare olarak kabul edilmelidir.

Mümkün olduğunca mekanik kaldırma

ve taşıma sistemlerinden

yararlanılmalıdır.

ERGONOMİK TASARIMDAN BEKLENTİLER

Kullanım kolaylığı, Kullanıcıya uygunluk, Rahatlık, Sağlık ve güvenlik, Performansı arttırması

Ergonomik Koşullar

• Çalışanı işe uymayı zorlamak yerine, işi çalışana uygun hale getirmektir.

119

120

BİRLİKTE TAŞIMA

121

122

Malzeme taşıma, kaldırma işlerinde

uygun iş eldiveni giyilmelidir.

123

- Bak güzel kardeşim huni kullanmazsan daha hızlı doluyor...

Kazalara,

% 98 güvenli olmayan davranışlar sebep olmaktadır.

124

Kazaların: • % 88’i insan hatası • %10’u mekanik hatalar • %2 ‘si öngörülemeyen, sebebi

bilinemeyen nedenlerden dolayı meydana gelir

125

Özetle Kazaları;

Önleyebiliriz…!

126

Kazaları;

Tehlikeli Durum ve Tehlikeli Davranışları ortadan kaldırmakla,

Çalışanların Tutum ve Davranışlarını değiştirmekle,

Önleyebiliriz…!

127

Kazaları Önlemek İçin 1-Mühendislik ve revizyon 2-Eğitim 3-Ergonomi, 4-Teşvik tedbirleri uygulama 5-Disiplin tedbirleri uygulaması gerekli ve zorunludur.

128

GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ

Özel bir amaç, faaliyet veya durumu işaret eden - levha, - renk, - sesli ve/veya ışıklı sinyal, - sözlü iletişim ya da el–kol işareti yoluyla iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi veren, tehlikelere karşı uyaran ya da talimat veren işaretlerdir.

129

YASAKLAYICI İŞARETLER

- Daire biçiminde, - Beyaz zemin üzerine siyah piktogram, kırmızı çerçeve ve diyagonal çizgi şeklinde olmalıdır. (kırmızı kısımlar işaret alanının en az % 35’ini kapsar) ÖRNEKLER Açık alev kullanmak yasaktır.

130

ÖRNEKLER

-Sigara İçilmez İçilmez Forklift Giremez.

131

UYARI İŞARETLERİ

- Üçgen şeklinde - Sarı zemin üzerine siyah piktogram, siyah çerçeve olmalıdır. (sarı kısımlar işaret alanının en az % 50’sini kapsar) Patlayıcı Madde Radyoaktif Madde Yüksek Gerilim

132

EMREDİCİ İŞARETLER

Gözlük Kullan Baret Giy Eldiven Giy

- Daire biçiminde, - Mavi zemin üzerine beyaz piktogram olmalıdır. (mavi kısımlar işaret alanının en az % 50’sini kapsar)

133

ACİL ÇIKIŞ VE İLKYARDIM İŞARETLERİ

-Dikdörtgen veya kare biçiminde, - Yeşil zemin üzerine beyaz piktogram olmalıdır (yeşil kısımlar işaret alanının en az % 50’sini kapsar)

Renk Anlamı ve Amacı Tehlikeli Hareket ve Davranış Kırmızı Yasak İşareti Tehlikeli hareket veya davranış

Tehlike Alarmı Dur, kapat, düzeneği acil durdur, tahliye et

Yangınla Mücadele Elemanı

Ekipmanların yerinin gösterilmesi ve ne olduğu

Sarı Uyarı İşareti Dikkatli ol, önlem al, kontrol et

Mavi Zorunluluk İşareti Özel bir davranış ya da eylem Kişisel koruyucu donanım kullan

Yeşil Acil kaçış, ilk yardım işareti

Kapılar, çıkış yerleri ve yolları, ekipman, tesisler

Tehlike yok Normale dön

(1) Mavi

(2) Fluoresan turuncu

Sadece dairevi bir şekil içinde kullanıldığında emniyet rengi olarak kabul edilir. Emniyet işaretleri dışında sarı yerine kullanılabilir. Özellikle zayıf doğal görüş şartlarında bu renk çok dikkat çekicidir.

135

İşyerinde tertip ve düzen içinde çalışmalıyız,

Bunlardan önemli olan bir konuda; İşyerinde kullandığımız,

HAMMADDE, MAMUL, YARI MAMUL veya YARDIMCI MALZEMELERİN veya ARAÇ GEREÇLERİN istiflenmesidir.

Şimdi bu konuya değinelim…

MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK

137

Yolları, basamakları, merdivenleri, çıkışları ve yangın teçhizatını

engelleyecek şekilde yığılan veya istif edilen malzemeler iş

güvenliği için tehlikeli durum oluşturur.

138

Depolanan malzeme kapıların kullanılmasını engellememelidir.

Geçiş yolları ve çıkış kapıları kolayca görülecek ve anlaşılacak şekilde işaretlenmelidir.

Geçiş yollarına malzeme konulmamalı veya depolanmamalıdır.

Forklift ve yaya yolları her biri açıkça belirlenmelidir.

139

Acil çık ış yollarında herhangi bir şey olmamalı,

Acil çıkışlar işaretlerle belirtilmeli,

Acil çık ış kapıları çalışma saatleri içinde k ilit li olmamalı,

Yangın söndürücülere daima kolaylıkla ulaşılabilmelidir.

140

İşlenmiş mamul, yarı mamul ve diğer malzemeler özelliklerine (ebat ve ağırlıklarına) göre düzgün olarak düşmeyecek ve devrilmeyecek şekilde istiflenmelidir.

141

Taşıma ve depolama işlerinin

güvenli bir şekilde yapılabilmesi

için ambalajların üzerindeki

etiketlerin anlamlarının bilinmesi

gerekir.

ETİKETLER

142

İŞARET

Tehlike Etiketleri

SEMBOL RİSK TANIMI ÖNLEM

ZEHİRLİ (T) ÇOK ZEHİRLİ (T+)

Öldürücü derecede zehirli maddeleri

çok dikkatli taşıyın

ZARARLI (Xn)

Cilde ve gözlere temas ederse yakabilir.

Bu maddeler belirlenen yerlerde depolanmalıdır.

143

İŞARET

Tehlike Etiketleri

SEMBOL RİSK TANIMI ÖNLEM

PARLAYICI (F)

Parlama noktası 21 0C altındadır. Herhangi bir ısı kaynağı ile temasta kolayca tutuşabilir.

Isı kaynağından uzak tutun ve diğer parlayıcı, patlayıcı maddelerden ayrı yerde depolayın.

Parlama noktası 0 0C altındadır. Kolaylıkla kıvılcım ve statik elektrikle tutuşabilirler.

İyi havalandırılmış alanlarda depolayın. Statik elektriğe dikkat edin. Naylon elbise giymeyin.

PARLAYICI (F+)

144

İŞARET

Tehlike Etiketleri

SEMBOL RİSK TANIMI ÖNLEM

OKSİTLEYİCİ (O)

Odun vb. yanıcı maddelerle temas ettiğinde yangın, Fuel-oil gibi yanıcı maddelerle temas ettiğinde patlamaya neden olabilir.

Yanıcı maddelerden uzak tutun ve yetkililerin gösterdiği yerlerde depolayın.

Özelliğine göre ısı, kıvılcım, başka maddelerle temas veya sürtünmesi patlamaya neden olabilir.

Fazla ısınmaktan, güneş ışığından, ani sarsıntı veya şoklardan koruyunuz.

PATLAYICI (E)

145

İŞARET

Tehlike Etiketleri

SEMBOL RİSK TANIMI ÖNLEM

AŞINDIRICI (C)

Diğer maddelerle reaksiyona girebilir.

Dikkatli taşıyın ve depolayın.

Suda yaşayan canlılar, bitki örtüsü, ozon tabakası için tehlikelidir.

Çevre kirliliğini önlemek için uygun şekilde depolayın.

ÇEVRE SAĞLIĞI İÇİN TEHLİKELİ (N)

146

Depolama ve Taşıma Etiketleri

SEMBOL ANLAMI

Isıdan koruyunuz

Kanca kullanmayınız

Donmaktan koruyunuz

147

SEMBOL ANLAMI

Donmuş olarak muhafaza ediniz

Düşürmeyiniz

Kuru muhafaza ediniz

Depolama ve Taşıma Etiketleri

148

SEMBOL ANLAMI

Soğukta koru fakat dondurma

Kırılacak eşyadır

Dikkatli taşıyınız

Depolama ve Taşıma Etiketleri

149

SEMBOL ANLAMI

İstiflemeyiniz

Fotoğraf malzemesidir

Bozulan, çürüyen maddedir

Depolama ve Taşıma Etiketleri

150

SEMBOL ANLAMI

Yuvarlamayınız

El arabası ile taşıyınız

Depolama ve Taşıma Etiketleri

Ok yönü yukarıda olacak şekilde taşıyınız

151

Karışması veya bir araya

getirilmesi tehlike yaratacak

malzemeler, birlikte

depolanmamalıdır.

152

Özellikle acil çıkış kapıları ve yangın tüp ve hortumlarının önüne hiçbir şekilde istifleme yapmayınız.

153

Çubuk ve borular, uygun raf

veya sehpalar üzerine veya bunların sağlanamadığı hallerde, kalaslardan yapılacak bir taban üzerine istiflenecek ve istifi her iki tarafı, dayanıklı kazıklarla desteklenecektir.

154

İstif yapılırken büyük ve uzun parçalar altta olmalıdır. İstif ve depolamalar üretimi aksatmayacak şekilde

olmalıdır. İstif yapılan tabanın taşıma gücünün bilinmesi gerekir. İstif yükünün ağırlığı bilinmelidir. Aynı özellikte bulunan maddeler bir arada istiflenmelidir. Elektrik tesisatlarının çok yakınına istif yapılmamalıdır.

155

AĞIR MALZEMELERİ MAKİNE YARDIMI İLE TAŞIYINIZ

156

KANCASINDA EMNİYET MANDALI OLMAYAN VİNÇLER İLE ÇALIŞMAYINIZ

157

• İtme, çekme, taşıma, kaldırma işlemleri sırasında sigara içilmemelidir.

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM (KKD)

GÜVENLİK İÇİN ÖNCELİKLE RİSKİ YOK EDİLMELİDİR. RİSKİ YOK EDEMIYORSANIZ KORUNUN

KKD; SİZİ KAZALARDAN KORUMAZ, SADECE KAZANIN ŞİDDETİNİ AZALTIR.

BU YÜZDEN ÖNCELİKLİ OLAN DOĞRU ÖNLEMLERİ ALMAKTIR.

BİLİNEN KKD ÖRNEKLERİ •Kafa Korunması •Ayak Korunması •Solunum Korunması •İşitmenin Korunması •Göz ve Yüz Korunması •El Korunması •Koruyucu giysiler

El Koruyucuları • Eldiven işçinin eline

uygun boyutta olmalıdır.

• Eldiven kesilmelere karşı dayanaklı olmalıdır

• Parça tutma ve parça taşımalara uygun yapıda olmalıdır

Ayak Koruyucuları •Kompozit Burun Koruyucu •Delinmeye Karşı Dirençli •Antistatik, Şok Emicili Kaymaz Taban •Terleme ve Aşınma Dirençli İç Astar

161

Koruyucu Gözlükler

• Uygun konfor ve hafiflik

• Çizilmelere ve kırılmaya karşı dayanıklı polikarbonat şeffaf lens

• Buğulanmaz lensler

İş Elbiseleri • Yüzük, saat, bilezik ve

benzeri eşyalar çalışmaya başlamadan önce çıkartılmalıdır.

• Bol, yırtık veya saçaklı iş elbiseleri giyilmemelidir

• Kol ağızları uygun olarak kapatılmış olmalıdır.

162

Kulak Koruyucular • Uygun kulaklık, iş

güvenliğinden sorumlu teknik personelin oluşturduğu risk analizi ile işyeri hekimininin çalışanları muayenesi sonucu göz elde ettiği verilere dayanarak seçilmelidir.

•Kulak yolunda akıntısı, ağrısı ya da geçirilmiş ameliyat vb. durumu bulunanlar kulak tıkacı takmamalıdırlar. Yeterli dinlenme araları

verilmelidir

163

Güvenlik Önlemi Almak Kolaydır, Hiçbir Uzuv Parayla Satın

Alınamaz…!

İYİ DİNLE, DOĞRU ANLA… 164

Düşüş engelleyici kablolar

190

Tehlikeli Davranış

191

Tehlikeli Davranış

192

Tehlikeli Davranış

193

Tehlikeli Davranış

194

Tehlikeli Davranış

195

Tehlikeli Davranış

196

Tehlikeli Davranış

204

Tehlikeli Davranış

205

Yetersiz KKD

206

Ekipmanların Yanlış Kullanımı

207

Tehlikeli davranışlar

serefonal@hotmai.com 50505171767 208

Tehlikeli davranışlar

210

YANMA VE YANGIN BİLGİSİ

211

212

213

214

215

216

217

YANMANIN TANIMI YANICI MADDELERİN BELİRLİ BİR ISI SEVİYESİNDE OKSİJEN İLE BİRLEŞMESİ SONUCU MEYDANA GELEN KİMYASAL BİR OLAYDIR.

218

YANGIN BAŞLAMASI • Yanma için; maddenin bir oksijen kaynağı

ile reaksiyona girmesi ve yanmanın başlaması için ateşleme gerekir.

• Yanıcı katı ve sıvıların gaz haline dönüşen kısmından oksijen ile birleşmesi yanmayı başlatır.

• Meydana gelen reaksiyon genellikle ekzotermik (ısı veren) bir reaksiyondur, bu da yanmanın devamı için gerekli ısının sağlanması anlamına gelir.

219

YANGIN ÜÇGENİN AÇILIMI

220

YANGIN OKSİJEN

ISI

OKSİJEN

YANICI MADDE

YANGIN KİMYASI YANMA OLAYININ BİLEŞENLERİ

YANGIN

221

YANICI MADDE 1-Katı Maddeler:

• Belirli bir hacim ve şekle sahiptirler,

• Moleküller arasında büyük çekim kuvveti vardır,

• Tutuşma sıcaklıkları farklıdır,

• Kaza ile tutuşması ve yanması diğer (sıvı-gaz) maddelere göre daha zordur.

222

2-Sıvı Maddeler • Belirli bir hacmi vardır,

Bulundukları kabın şeklini alırlar,

• Tutuşma, buharlarının tutuşması ile olur,

• Moleküler bağları katılara göre daha zayıftır.

223

3-Gaz Maddeler • Belirli bir hacimleri ve şekilleri yoktur.

• Atmosferde serbestçe yayılırlar

• Moleküller arası bağlar çok zayıftır.

• Oksijenle karışmaları çok kolay,

• Diğer maddelere göre çok kolay tutuşurlar,

• Teorik olarak basınç altında sıvılaştırılabilirler

224

YANMA ÇEŞİTLERİ YAVAŞ YANMA -YANICI MADDENİN YAPISI İTİBARİYLE, YANICI BUHAR VEYA GAZ OLUŞTURMADIĞI DURUMLARDA, - ORTAMDA BULUNAN ISININ YETERSİZ KALMASI HALLERİNDE, -ORTAMDA YETERLİ OKSİJEN OLMADIĞI DURUMLARDA MEYDANA GELİR. DEMİR, BAKIR GİBİ METALLERİN OKSİJENLE NEMLİ ORTAMDA BİRLEŞMESİ OLAYI “YAVAŞ YANMA” ya ÖRNEK VERİLEBİLİR.

225

Yavaş yanmanın zaman içerisinde hızlı yanma olayına dönüşmesidir. Özellikle bitkisel kökenli yağlı maddeler, hava içerisindeki oksijenle normal hava ısısında birleşerek çürümeye (oksitlenme) başlarlar. (Bezir yağına bulaştırılmış bez parçası kolaylıkla oksitlenir) Bu oksitlenme ilerledikçe zaman içerisinde ortamda ısı yükselir. İşte ortamdaki ısı alevlenmeye yetecek dereceye ulaştığı zaman kendi kendine yanma olayı gerçekleşir.

KENDİ KENDİNE YANMA

226

Yanmanın bütün belirtileriyle başladığı olaydır. Burada yanmanın belirtileri olan alev, ısı, ışık ve korlaşma mevcuttur. Kolay tutuşabilen maddelerde yanma, bazen parlama özelliği gösterir. Normal yanmada ve parlama şeklindeki yanmada basınç oluşmamaktadır.

HIZLI YANMA

227

ÇOK HIZLI YANMA (PATLAMA): Gazların yanma şeklidir. Ortalama 10 bar basınç oluşur. Bütün yanıcı gazlar alt patlama sınırı

geldiklerinde en ufak bir kıvılcımla patlarlar.

• Ayrıca 100,000 bar civarında basınç oluşturabilen çok çok hızlı oksidasyon vardır ki buna da (infilak) denir.

• Patlayıcı maddelerde meydana gelir. Örnek; dinamitin infilakinde basınç

artışı 200.000 bardır.

228

YANMA GAZLARI • Duman, gaz, buhar, katı

partiküllerden oluşan karışım

• Yanma gazları (CO2-CO)

• Yanan madde cinsine göre çıkan gazlar

229

YAVAŞ YANMA SONUCU ORTAYA ÇIKAN

ÇOK ZEHİRLİ BİR GAZDIR.

CO

230

YANGIN SINIFLARI A Sınıfı Yangınlar =Katı Madde

Yangınları • Yanıcı basit katı maddeler

yangınıdır. (odun, kömür, kağıt, ot, kumaş vb.)

• Temel özellikleri, kor oluşturmalarıdır.

• Bu tür yangınların temel söndürme prensibi soğutma,

• Temel söndürme maddesi sudur.

231

YANGIN SINIFLARI B Sınıfı Yangınlar (Sıvı Madde Yangınları) benzin, benzol, makine

yağları, laklar, yağlı boyalar, solvent, katran vb.)

• Temel özellikleri, korsuz ve alevli yanmalarıdır.

BU TİP YANGINLAR; HAVA İLE TEMAS KESİLEREK, BOĞMAK SURETİYLE SÖNDÜRÜLÜR.

HAVA (OKSİJEN) İLE TEMASI KESEN MADDELER; KÖPÜK, BUHAR VE SİSTİR.

SU ZERRECİK YA DA BUHARINDAN YANAN MADDE İLE HAVA ARASINDA TAMPON BİR ALAN OLUŞTURULARAK YANGIN BASTIRILIR.

232

Sıvı yanıcı maddeleri üç sınıfa ayırmak mümkündür.

• Birincisi, Su ile karışmayan sıvı yakıtlar; petrol, benzin, yağlar, boyalar vb.

• Bunların özgül kütleleri sudan hafif olduğu için devamlı suyun üstüne çıkarlar ve yanmaları suyun üzerindedir.

• Bu tür yangınlarda zincirleme reaksiyonların kırılması ve yüzeyin oksitleyici ortamla ilişkinin kesilmesi yada seyreltme önemlidir.

233

• İkinci sınıf ise katran, asfalt, gres gibi ağır yağların sebep olduğu yangınları içerir. Bunlarda da soğutma, boğma ve zincir reaksiyonlarının kırılması yönünde etkili söndürücüler kullanılır.

• Üçüncü sınıf ise su ile karışabilen sıvı yakıtlardır, alkollerin sebep olduğu yangınları içerir. Bunlarda da soğutma, boğma, konsantrasyonlarını düşürme, zincir reaksiyonları kırmak için etkili söndürücüler kullanılır.

234

• Sıvı yangınlar için en ideal söndürücü

köpüktür. • Fakat başlangıç ve küçük çaplı

yangınlarda CO2 ve KKT kullanılabilir

235

C Türü Yangınlar (Gaz Yangınları)

• Yanıcı gaz maddeler

yangınıdır. (metan, propan, bütan, LPG, asetilen, havagazı, doğalgaz ve hidrojen vb.)

• Temel özellikleri patlamadır. • Temel söndürme prensibi

yakıtı kesme ve boğmadır, • Temel söndürme maddesi BC

tipi Kuru Kimyevi tozdur. • Karbondioksit, su sisi, köpük

kullanılabilir.

236

D Türü Yangınlar ( Hafif Metal Yangınları )

• Yanabilen hafif metaller yangınıdır.

(alüminyum, magnezyum, titanyum, zirkonyum, lityum, çinko, sodyum, potasyum ve kalsiyum vb.)

• Temel özellikleri korlu, alevsiz ve yüksek sıcaklıkta yanmalarıdır.

237

• Temel söndürme prensibi boğmadır. • A,B,C türü söndürücüler faydasızdır. • Su kesinlikle kullanılmamalıdır. • Özel D tipi söndürme tozları kullanılır. (Sodyumklorür, sodyum bikarbonat,

magnezyum oksit yada bunların karışımları)

• D tozu bulunamadığında kuru kum ile örtülerek söndürülür.

238

• E SINIFI YANGINLARI

• Elektrik teçhizat tesisat ve ekipmanları ile elektronik cihazlardan çıkan yangınlardır. Aslında genellikle elektrik sadece yangının başlangıç nedenidir.

• İletken olmayan söndürücüler

kullanılmalıdır.

239

240

YANGININ EVRELERİ

• Başlangıç Evresi • Yayılma Evresi (Kararlı halde yanma

evresi) • Korlaşma Evresi (İçten yanma evresi)

241

YANGININ EVRELERİ Başlangıç Evresi

• Yangının ilk evresidir • İlk tutuşan maddelerle sınırlıdır • Az miktarda gazlar açığa çıkar • Biraz ısı oluşur, (ısının

yetersiz olması nedeniyle yarım yanma olur ve bol duman çıkar.)

242

YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER

• Yangının yayılma tehlikesi • Çökme tehlikesi • Elektrik tehlikesi • Gazların yayılması tehlikesi • Patlama tehlikesi • Kimyasal madde tehlikeleri

243

Yangının yayılma tehlikesi

244

Çökme tehlikesi

245

Elektrik tehlikesi

246

Gazların yayılması tehlikesi

247

Patlama tehlikesi

248

Kimyasal madde tehlikeleri

249

YANMA ÜRÜNLERİ • SICAKLIK • Sıcaklığın insan yaşamı üzerinde büyük etkisi

vardır. Yüksek sıcaklık insan vücudunda onarılmaz yaralar açar.

İnsan vücudu ve solunum sistemleri; 65 C derece sıcaklığa sınırlı bir süre, 120 C derece sıcaklığa 15 dakika 143 C derece sıcaklığa 5 dakika 177 C derece sıcaklığa 1 dakika dayanabilir

250

YANMA ÜRÜNLERİ • Duman: Yanma sonucu açığa çıkan gaz,

su buharı ve çeşitli katı maddeler ile sıvı haldeki aerosol parçacıklardan oluşan bir karışımdır. Duman içindeki gazlar, yanıcı maddeye göre değişiklik gösterir.

• Tamamlanmamış bir yanma olayında açığa çıkan karbon ve katran taneciklerinin havada oluşturduğu bulut kütlesidir.

251

YANMA ÜRÜNLERİ • Yangınlarda meydana gelen ölümlerin

çoğu duman içerisinde bulunan zehirli gazlardan ve yangın esnasında oluşan yüksek sıcaklıktan (ısı enerjisinin sonucu olarak) meydana gelmektedir.

• Ani parlama ve patlamalar haricinde direk olarak yanarak hayatını kaybeden cesetlerle nadiren karşılaşılmaktadır.

252

YANMA ÜRÜNLERİ

• ALEV: Alev yanma olayının gözle görülen kısmıdır. Kızıl renktedir. Oksijen azaldıkça alev sarımtırak renge dönüşür. Yanma sonucu oluşan gazların türleri ve miktarları da alev renginin oluşumunu etkiler.

253

YANMA ÜRÜNLERİ • Özellikle akaryakıt yangınlarında renk değişimi önem

kazanır. • Dolu tank, siyah duman ve kızıl alevle yanar. • Tank boşaldıkça (yakıt seviyesi düştükçe) duman

rengi kahverengiye, alev rengi ise sarıya dönüşür. • Tankın doluluk seviyesi daha da düştükçe

patlayıcı gazlar artar; duman sarı- mor karışımında, alev ise maviye dönüşür.

• Mavi alev yanmakta olan tankın infilak etmekte olduğunun işaretidir.

254

Yangını Söndürmenin 4 Yöntemi

Soğutma: A sınıfı ; su B sınıfı; su sisi

255

256

YANMA ÜRÜNLERİ

Serbestçe yanan maddelerde alev normal olarak vardır. İnsanlar ısı ışınımına (radyasyon etkisine) çok duyarlıdırlar. Isının ışınımı olan alevin etkisiyle yanabilirler. İnsan vücudunda 1.2. ve 3. derecede yanıklara neden olur.

257

YANMA ÜRÜNLERİ 1. Derece Yanık: Derinin güneş yanığı gibi

yanması, deride kızarıklık biçiminde görülen yanıktır, önemli kabul edilmez.

2. Derece Yanık: Su toplanarak derinin kabarcıklaşması biçiminde meydana gelen yanıktır. Acı verir. Tedavi gerektirir.

3. Derece Yanık: Derinin kömürleşecek derecede kavrulması biçiminde meydana gelen yanıktır.

258

A SINIFI YANGIN (KATI MADDE YANGINI)

SU

İLK MÜDAHALEDE

KURU KİMYASAL TOZ

KARBONDİOKSİT (CO2)

PORTATİF SULU SÖNDÜRÜCÜ

FOAM ( köpük)

259

FOAM (KÖPÜK) PULVARİZE SU KURU KİMYASAL TOZ CO2

B SINIFI YANGIN (SIVI MADDE YANGINI)

260

CO2 KURU KİMYASAL TOZ YÜKSEK SÜRATLİ PULVARİZE SU

C SINIFI YANGIN (GAZ MADDE YANGINI)

261

D SINIFI YANGIN (METAL YANGINI)

D türü KURU TOZ (sodyum klorür, sodyum bikarbonat, magnezyum oksit)

KURU KUM VE TOPRAK

262

E SINIFI YANGIN (ELEKTRİK YANGINI)

►Elektrik bir yangın çeşidi değildir. ►Yangını başlatan bir unsurdur. ►Fakat müdahale esnasında tehlikeler

oluşturduğundan söndürücü seçiminde dikkatli olunmalıdır.

►CO2 ►KURU KİMYASAL TOZ kulanılmalıdır.

►Eğer elektrik akımı kesilirse meydana gelen

yangın sınıfına göre bir söndürücü ile söndürülebilir.

263

ÇALIŞMA HAYATINDA ETİK

265

“ETİK” ne?

• Etik, kabul edilebilir ile kabul edilemez davranışı/eylemi birbirinden ayıran yaşam kurallarıdır.

• Ahlaki seçimler, görevler ve sorumluluklar çerçevesinde doğru ile yanlış arasındaki farkı dikkate alarak insanları yönlendirir.

266

ETİK • Bir başka deyişle “etik”,

insanların ahlaklı yaşamın temelleri üzerine akıl yordukları ve bu temellerden yola çıkarak, "doğru" ve yanlış"ı ayırt etmeye, doğru davranış biçimlerini bulmaya ve uygulamaya yarayabilecek kuramsal ve toplumsal araçları geliştirmeye uğraştıkları bir düşünce alanıdır.

267

•Bir toplumsal bilinç, davranış ve ideolojik ilişki biçimi; bir topluma özgü, tarihi süreçte somut olarak belirlenmiş, toplumun bireylerinin bir birlerine, devlete olan tutumunu kurallandıran, oluşumunu inançlardan alan törel görüşler, değerler, normlar, ilkeler, ilişki ve davranış biçimlerinin bütünüdür.

YÖNETSEL VE MESLEKİ ETİK

Ahlak, yanlış-doğru, iyi-kötü, erdem ve kusur ile davranışları ve davranışların sonuçlarını değerlendirme ile ilgilidir. Ahlak felsefesi ya da etik, ahlakı konu edinen felsefe dalıdır.

Ahlak :

268

Ahlak: • Toplumun en üst düzeydeki davranış standartlarıdır. • Bireylerin mesleklerinden ve kurumsal rollerinden

bağımsızdır. • Toplumun tümü için geçerlidir. • Büyükleri saymak küçükleri sevmek, • Komşusu açken tok yatan bizden değildir • Anne ve babaya saygı • Devletin malında tüyü bitmemiş yetimin hakkı vardır, • Yetimleri sevindirin, • İşçinin alın teri kurumadan hakkını ödeyiniz • Eline, diline, beline sahip ol, • Haram helal ...

• Gemisini kurtaran kaptan. • Yakalanmadığın sürece ne yaparsan yap. • Dürüstlük şimdiye kadar kimi zengin etmiş. • Herkes yapıyor ben niye yapmayayım. • Yapanın yanına kar kalıyor. • İş hayatında kazık atmayan var mı? • Battı balık yan gider. • Düşenin dostu olmaz. • Bedava sirke baldan tatlıdır. • Bana değmeyen yılan bin yaşasın, • Devletin malı deniz yemeyen domuz • ???

269 çalışma hayatında etik

270

AHLAK (ADET – TÖRE)

İnsanların birbirleri veya devlet ile

ilişkilerinde kendilerinden “yapmaları istenen” ve toplum düzenini sağlayan kurallar ve

normlar bütünüdür.

ADAB-I MUAŞERET

Ahlaksızlık değil ama “Davranış Hatası” ...

Ahlak ve Adab- ı Muaşeret toplumlara göre değişkenlik gösterir ...

271

ETİK TANIMI ETİK

Değişik ahlak anlayışlarının kesiştiği ortak

noktadan çıkan evrensel normlar bütünüdür ...

Etik: İnsanlar arasındaki ilişkilerin temelinde yer alan değerleri, ahlaki bakımdan iyi ya da kötü; doğru ya da yanlış olanın niteliğini ve temellerini araştıran felsefe dalıdır. Yunanca ethos (töre, gelenek, alışkanlık) sözcüğünden türemiştir.

272

•Belirli bir meslek grubunun, mesleğe ilişkin olarak oluşturup kurduğu, meslek üyelerine emreden, onları belli bir şekilde davranmaya zorlayan; kişisel eğilimlerini sınırlayan, yetersiz ve ilkesiz üyeleri meslekten dışlayan; meslek içi rekabeti düzenleyen ve hizmet ideallerini korumayı amaçlayan mesleki ilkeler bütünüdür.

YÖNETSEL VE MESLEKİ ETİK

Mesleki Etik: Meslek Ahlak ı; Belirli bir meslekte Özellikle doğrudan doğruya insanla

ilgili bir meslekte (hekimlik,

hemşirelik, öğretmenlik...) Uyulması gereken davranış kuralları

273

* İşçi – İşveren ilişkisi * Kurallar - Mevzuat

* Karşılıklı borçlanma (Emek – Ücret) * Sağlıklı ve güvenli işyeri (Anayasa Madde 56) * Tazminat hakkı * Bilme hakkı

ÇALIŞMA HAYATINDA ETİK

274

ETİK ÖRNEKLERİ

• Uluslararası Etik • Medya Etiği • Akademik Etik • Satış ve Reklam Etiği • Spor Etiği (Centilmenlik - Fairplay ) • Politik Etik

• Profesyonel Etik ( İş Ahlakı )

• İş değerleri, uzun zamandan beri süregelen iş değerlerinden bireysel iş değerlerine doğru bir değişim sürecine girmektedir.

• Bireyselleşme, çalışma yaşamında olduğu kadar toplumsal boyutta da insanoğlunun

özerkliğini ve değerlerini • etkilemektedir.

Üretim,

Tüketim ve

Dağıtım döngüsünün bağımsızlaştığı,

Çeşitli esnek işgücü oluşumlarının arttığı ve

İş güvencesinin gittikçe azaldığı • bu yeni bilgi ekonomisindeki gelişmelerden, çalışanların

olumsuz bir biçimde etkilendikleri gerçeğini de gözden kaçırmamak gerekir.

• İş etiği; İnsanların yönetimi, Adalet Dürüstlük ve Eşitlik • konuları ile yakından ilişkili bir kavramdır .

• İnsan ilişkilerinin temelinde yer alan değerleri ve özel gruplar için geliştirilmiş belirli davranışları, kuralları ve normları içermektedir

İş Ahlakı Ahlak, belli bir dönemde belli insan toplulukları tarafından benimsenmiş olan ve toplum içinde insanların davranışlarını ve birbirleriyle ilişkilerini düzenlemek amacıyla başvurulan, töresel davranış kurallarının ve ilkelerinin bütünüdür

• Genel anlamda iş ahlakı: • Genel ahlak kurallarının iş yaşamında

uygulanması şeklinde tanımlamak mümkündür.

• İş etiği (work ethics) ve iş ahlakı (work morality) kavramlarının, zaman zaman birbirlerinin yerine kullanıldıkları görülmekle birlikte;

Yükledikleri anlam,

İçerik,

Nitelik ve

Kapsam • bakımından birtakım farklılıkları bulunmaktadır.

• İş etiği; • İnsanların birbirleriyle ilişkilerinde yol gösterici davranış

kurallarına dayalı bir sistemdir.

Hukuka,

Düşünmeye ve

Felsefeye dayalı • davranış ilkelerini içermektedir.

• İş ahlakı; • Çoğu zaman dinsel inançlarımızın bir parçası olan

kurallardan hareket etmekte, dine ve dinsel inançlara göre uyulması gereken kurallar bütününü kapsamaktadır.

• ETİK ÖRGÜTTE BİREY; –Sorumluluk alır. –Doğru söyler. –Mantıklı davranır, vicdan muhasebesi yapar. –Örgüt içi ve dışı çevreye zarar vermez. –İşleri sıraya koyar, örgütsel önceliklere duyarlıdır. –“herkese iyilik et, kaybeden yok” yaklaşımlarını

benimser. –Anlar, anlaşılmayı bekler, empatik yaklaşımı

benimser. –İnsana değer verir. –Sinerji yaratır.

281

• Etik örgütte Yönetim; – Yeniliği benimser. – Kontrol ihtiyacını ortadan kaldırır. – Tedarikçi ve çevreyle ilişkisi kalıcıdır. – Eğitim sistemini sürekli geliştirir. – Liderlik ve eğitimi kurumsallaştırır. – Bireyi geliştirip, katılımını sağlar. – Korkuyu yok eder. – İletişime açıktır. – işbirliği sağlar. – Slogan ve sayıdan çok doğru hedefler belirler. – İnsanların hayattan ve yaptıkları işten gurur duymalarını

sağlar.

282

Örgütsel etik olmazsa ne olur?

• Örgütün, ortak ve yöneticilerine duyulan güven yitirilir. • İmaj kaybı. • Grup çalışmaları azalır, grup etkinliği kaybolur. • Örgütsel iletişim zarar görür. • Özsaygı kaybolur. • Bağlılık azalır, “biz duygusu” kaybolur. • İşgören devir hızı artar. • Motivasyon azalır.

283

284

ETİK ÇATIŞMANIN OLUMSUZ SONUÇLARI

• Birey – Birey ( Ahlaki değerlerin çatışması veya diğerinin hakkını gasp etme)

SONUÇ KAVGA, DAVA • Birey – Kurum ( Ahlaki değerlerin çatışması, rüşvet, ticari yolsuzluk ) SONUÇ MÜŞTERİ VE ÇALIŞAN KAYBI, DAVA • Kurum – Kurum ( Taklit, teknoloji çalma, fikri hakların çatışması ) SONUÇ TİCARİ SAVAŞ, DAVA • Birey – Toplum ( Toplum değerleri ile çatışma ) SONUÇ KANUNİ CEZA, DIŞLANMA, PROTESTO • Kurum – Toplum ( Yasalara aykırı faaliyet ) SONUÇ YASA DIŞI FAALİYET, YASAL CEZA, İŞSİZLİK • Toplum – Toplum ( Göçmenlere davranış, 3. Ülkelerle ilişkiler ) SONUÇ TİCARETİN DÜŞMESİ, AMBARGO, SAVAŞ

BİR KURULUŞUN ETİK FAALİYETLERDE BULUNMASI VE ÜYELERİNİN / ÇALIŞANLARININ ETİK DAVRANIŞLAR GÖSTERMESİNİN YARARLI SONUÇLARI • Kuruluş içinde

– Güven ortamının artması – Kalite artışı (Süreç, Ürün ve İnsan) – Müşteri Memnuniyeti artışı – Paydaşların memnuniyeti artışı – Çalışanların sadakati artışı

• İşyeri içi / dışı ilişkilerde güven ortamının artması sonucunda

kararlarda ve faaliyetlerde bütünselliğin ve etkinliğin artması ...

• Sürdürülebilir karlılığın olumlu yönde etkilenmesi ...

• İş Kazalarında azalma görülmesi ...

286

YÖNETİCİLERİN ÇALIŞANLARA KARŞI ETİK SORUMLULUKLARI

• Çalışma hakkına saygı • Adil ücret ödeme • Çalışanlara özgür konuşma hakkını sağlama • İşçilerin dernek / sendika kurma ve grev yapma hakkına engel olmama • Özel hayatın gizliliğine saygılı olma • Güvenli ve sağlıklı koşullar yaratma ve çalışma hayatının kalitesini

artırma • Çalışanlar arasında ayrımcılık yapmama ve cinsel tacizden sakınma • Çalışanlara kararlara katılma hakkı sağlama Hak:

– Çalışana verilen şey mi? – Çalışandan alınmayan şey mi?

287

ÇALIŞANLARIN YÖNETİCİLERE KARŞI ETİK SORUMLULUKLARI

• Kapasitesini çalışmaya adamak ve gelişmek • Amire yalan söylememek ve dürüst olmak • Çıkar çatışmalarından doğan verimsizlikleri önlemek • Kayıtları ve belgeleri değiştirmemek • Kuruluşun malını özel çıkar için kullanmamak • Hırsızlık yapmamak • Hediye ve rüşvet almamak • Firma politikalarına uygun davranmak • Alkol ve uyuşturucu bağımlılığından kaçınmak • Cinsel tacizden kaçınmak

288

Etik İlkeler

• Etik ilkeler, iyi davranışta bulunma ve kötü davranışlardan kaçınma konusunda, kamu görevlilerine rehberlik ederler.

• Devlete olan güveni artırırlar ve kamu örgütlerindeki yönetsel davranış standartlarını yüceltirler.

• Değerlerin çatıştığı durumlarda karar vericilere yol gösterirler.

289

Etik Davranış İlkeleri 1- Görevin yerine

getirilmesinde kamu hizmeti bilinci

2- Halka hizmet bilinci 3- Hizmet standartlarına

uyma 4- Amaç ve misyona bağlılık 5- Dürüstlük ve tarafsızlık

290

Etik Davranış İlkeleri 6- Saygınlık ve güven 7- Nezaket ve saygı 8- Yetkili makamlara bildirim 9- Çıkar çatışmasından kaçınma 10- Görev ve yetkilerin menfaat sağlamak

amacıyla kullanılmaması 11- Hediye alma ve menfaat sağlama yasağı

291

12- Kamu malları ve kaynaklarının kullanımı 13- Savurganlıktan kaçınma 14- Bağlayıcı açıklamalar ve gerçekdışı beyan (yasağı) 15- Bilgi verme, saydamlık ve katılımcılık 16- Yöneticilerin hesap verme sorumluluğu 17- Eski kamu görevlileri ile ilişkiler 18- Mal bildiriminde bulunma

Etik Davranış İlkeleri

292

Bir anlaşmazlık olduğunda, muhatabınızın ayakkabılarını giyerek soruna bakın!” Kızılderili atasözü

HEDEFİMİZ

• (0) SIFIR İŞ KAZASI

• (0) SIFIR İŞ GÜCÜ KAYBI

• (0) SIFIR İŞ GÖREMEZLİK GÜN SAYISIDIR

Başaracağımıza inancımız tamdır.

Hizmet Bir Ortak Sağlık Ve Güvenlik Birimi

294

KATILIMCILARIMIZA TEŞEKKÜR EDER,

KAZASIZ VE SAĞLIKLI GÜNLER DİLERİZ.

Hizmet Bir Ortak Sağlık Ve Güvenlik Birimi

295

10. DAKİKA ARA VERİYORUZ.