TCİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ

TEKNİK BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULUKONTROL VE OTOMASYON BÖLÜMÜ

RADYO VE TELEVİZYON TEKNOLOJİSİ PROGRAMIPROJE I DERSİ

MEDYA DİZİLERİNİN GENÇLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Hazırlayanlar:

Beyza Silinmez2070140043Furkan İnci 2070140010Hande Saltık2070140016Hüseyin Kızılkoca2070140005Mehmetcan Süer 2070140008Seval Atsak 2070140002Öykü Gökçil Gökkaya 2070140040

DERS SORUMLUSU:

Okutman Ş.Suha TAŞKÖPRÜLÜ

İSTANBUL, 2015

İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ

1.1. AMAÇ2. GÖRSEL MEDYANIN AİLE BİREYLERİ ÜZERİNDEKİ

ETKİLERİÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA3. MEDYA4. MEDYA OLGUSU5. MEDYANIN SINIFLANDIRILMASI 6. GÖRSEL MEDYA

6.1 TELEVİZYON6.2 SİNEMA6.3 TÜRKİYE’DE GÖRSEL MEDYA SÜRECİ6.4 GÖRSEL MEDYANIN TOPLUMSAL İŞLEVLERİ6.5 GÖRSEL MEDYA VE AİLE6.6 KADIN VE MEDYA6.7 ÇOCUK VE MEDYA6.8 MEDYA VE ÖZEL HAYAT

7 DİZİLER VE AİLE 8 TV DİZİLERİNİN GENÇLER ÜZERİNDE TÜKETİM KÜLTÜRÜ

OLUŞTURMA SÜRECİ VE YAŞAM TARZINAETKİLERİ9 TELEVİZYON VEDİZİLER10 TELEVİZYON İZLEME NEDENLERİ

10.1 İLİŞKİLER BOYUTU10.2 KİMLİK OLUŞUMU10.3 HAZ ALMA

11 TELEVİZYONUN GÜNDELİK YAŞAMI BİÇİMLENDİRME ETKİSİ12 TELEVİZYON VE TÜKETİM KÜLTÜRÜ13 TELEVİZYON DİZİLERİ14 DİZİLERİN İZLEYİCİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ15 DİZİLER VE SERİYEL KAVRAM16 SOAP OPERELAR / PEMBE DİZİLER17 DURUM KOMEDİLERİ18 GENÇLİK VE ÖZELLİKLERİ

18.1 BENLİK VE KİŞİLİK OLUŞUMUNDA GENÇLİK18.2 GENCİN KİŞİLİĞİNİ OLUŞTURMA SÜRECİNDEKİ

ETMENLER18.3 GENÇLİK STATÜSÜNÜN BİR GÖSTERGESİ OLARAK

TÜKETİM18.4 TARİHSEL SÜREÇTE GENÇLİK KAVRAMI

19 YAŞAM TARZI20 FARKLILAŞMANIN ETKİSİ21 MODANIN ETKİSİ22 KENTLEŞMENİN ETKİSİ

23 BOŞ ZAMANIN ETKİSİ24 BİR EĞLENCE ARACI OLARAK TELEVİZYON25 PRİME- TİME KUŞAĞINDA İZLEME ORANI26 BAĞIMLILIK HALİNE GELEN DİZİ SERİYEL KAVRAMI27 BAĞ VE ÖZDEŞİM KURULAN DİZİ KARAKTERLERİ28 DİZİLER YOLUYLA ÜRETİLEN VE TÜKETİLEN YAŞAM TARZI29 GERÇEĞİN YENİDEN İNŞASI ANLAMINDA DİZİLER30 DİZİLERİN TÜKETİM FAKTÖRÜNE ETKİSİ31 HAZ VE DOYUM SAĞMAKA ARACI DİZİLER32 DİZİ İZLENEBİLİRLİĞİNDE VE TÜKETİM BİLİNCİNİ OLUŞTUMA

SÜRECİNDE ÜNLÜ KİŞİLERİN ROLÜ33 ÇOCUKLARIN DEĞİŞEN İLGİLERİ VE KAYBOLAN ÇOCUKLUK34 MEDYANIN OLUMLU VE OLUMSUZ ETKİLERİ

34.1 OLUMLU ETKİLERİ34.2 OLUMSUZ ETKİLER

35 MEDYAYARATMAİLKELERİVEANAHATLARIİLE DÜŞÜK VE ORTA GELİRLİ ÜLKELERDENÖRNEKLER

36 CESARETLENDİRME VE MODELETKİLEŞİMİ37 YETİŞKİN-ÇOCUK İLİŞKİSİNDE OLUMLU MODELLER ORTAYAKOYMA38 ÖZGÜVEN VE YETERLİLİK DUYGUSU İNŞA ETME39 OLUMLU ÖRNEK (MODEL)KULLANMA40 EŞİTLİK41 ÇEŞİTLİLİK42 KARMAŞIKLIK43 BENZERLİK44 BİRLİK45 AİLE46 GERÇEKLİK47 SESİNİDUYURMA48 OLUMLU SOSYAL (PRO-SOCIAL) MEDYANINFAYDALARI49 İYİMSERLİK VE KÖTÜMSERLİK: İZLEDİĞİMİZ,OKUDUĞUMUZ,50 İNTERNETTE BULDUĞUMUZ ŞEYLER NASIL DÜŞÜNDÜĞÜMÜZÜ VE

HİSSETTİĞİMİZİETKİLİYOR51 İYİMSERLİK, ANLAM ÇIKARMA VEMEDYA52 GENÇLERİN ÇEVRİMİÇİ İLETİŞİMUYGULAMALARINI

KULLANIMLARIÜZERİNEARAŞTIRMA53 GENÇLERİN ÇEVRİMİÇİ FAALİYETLERİNİN GELİŞİMSEL ETKİLERİ54 SONUÇ55 KAYNAKÇA

GİRİŞ

Kültür, gündelik yaşam içerisinde, doğal bir süreçte oluşan, insanın kendiyaşam pratikleri içerisinde öğrendiği ve ürettiği bir olgu olarak tanımlanmaktadır. Günümüzde bu durum yaşanan teknolojik gelişmelerle birlikte değişimeuğramaktadır. Tüketimin teşvikiyle oluşan ve kitle iletişim araçlarıyla yayılan ve bu araçlarla yeniden üretilen kültür ve tüketim kültürü, özellikle televizyon sayesinde geniş kitlelere ulaşmaktadır. Televizyon programlarıarasında yeralandiziler özellikle akşam saatlerinde, gün sonu yorgunluğunun yaşandığı dilimde, dinlenme vakitlerinde; eğlenme ve zaman geçirme amacıyla izleyicinin karşısına çıkmaktadır. İzlenirliğin yoğun olduğu bu yayın kuşağında dizilerin seyirci üzerinde etkisi ve tüketimkültürünü yayması, yanı sıra sunduğu yaşam biçimi, yeniden inşa ettiği gerçeklikle kurgulaması, izleyiciyi özellikle gençliği birçok anlamda etkilemektedir. Günümüz toplumlarınıetkileyen en önemli öğelerden birini medyave özellikle de televizyonoluşturur. Medya izleyici üzerinde zihinsel, tutumsalve davranışsal etkiler oluşturmaktadır. Bu etkileri yaparken içinde bulunduğu toplumdan bağımsız değildir. Ancak günümüzde toplumsal etkileşimdemedyanındaha belirleyici olduğu gözlemlenmektedir.Bu durum, özellikle görselveişitsel özelliklere sahip olan televizyon için daha doğru bir saptamadır. Medyanın önemlibir formu olan televizyon; bireylerindavranışlarını şekillendirme, onlara çeşitli konularda modeller sunma, bilgi ve bilinç sağlama, tüketim faaliyetlerini oluşturma, yaşam tarzı sunma gibi konularda en çok dikkati çeken iletişim aracıdır.

AMAÇ

Televizyon dizileri, bireylerin dünyasına hızla nüfuz edebilen ve insanların algılamalarını degiştirebilen kitle iletişim araçları olarak nitelendirilebilirler. Bu çerçevede değerlendirildiğinde, filmler ve televizyon dizileri, insanların düşüncelerini etkileyen ve belirli konularda tavır almalarını sağlayan, kişiler, mekânlar ile ilgili imaj oluşturma gücüne sahip olan temel bir araç konumuna gelmişlerdir.

Kitle iletişim araçları ulusların milli sınırlarını ve coğrafi uzaklıklarım sanal olarak ortadan kaldırmış bulunmaktadır. Bu sayede dünya milletleri yoğun bir sosyo-kültürel ve hatta ekonomik ilişkiye girmişlerdir. Bugünkü dünyada güçlü bir medyayı elinde bulunduran devletler ve kişiler aynı zamanda gücü de kontrollerinde tutmaktadırlar. Günümüzde dünyanın herhangi bir bölgesinde oluşan olay, önem derecesine göre kitle iletişim araçları ile bir anda ulusal ve uluslararası düzeye taşınabilmektedir.Fakat yukarıdaki olumsuz etkiler dışında medyanın, toplumları yönlendirme, kültürü şekillendirerek yayma ve gelecek kuşaklara aktarma noktasında büyük öneme sahip olumlu etkileri de vardır. Günümüz toplumu, görsel medya ile iyi bir yaşam bişimi ve toplumun politikası hakkında bilgi sahibi olmakta ve başkalarına olan tutumlarını bu araçlara göre ayarlamaktadırlar.

GÖRSEL MEDYANIN AİLE BİREYLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Toplumsal bir süreç olan iletişimin, toplumsal sistemlerde bu süreci biçimlendiren ve yönlendiren mekanizma ise medyadır. ilk olarak haber verme ve bilgilendirmeyle başlayan fonksiyonlar zamanla artmış olan medya, günümüzde toplumun vazgeçilmez unsurlarından biri olmuştur. Çünkü medya toplumlar yönlendirme, kültürü şekillendirerek yayma ve gelecek kuşaklara aktarma noktasında büyük öneme sahiptir. Çeşitli sınıflandırması olan medyanın görsel medya alanı toplumsal yaşamın her düzeyinde yer almaktadır. Görsel medya, genelde bir düzeyi etkilediğinde diğerleri de bundan etkilenmektedir. Bu bağlamda önemli olan, etkilerin biçimi ve etkilerin azlığı ile çokluğudur. Bu konuda olumlu ve olumsuz etkiler olarak sınıflandırma yapmak daha doğru olacaktır.Medya, toplumları yönlendirme, kültürü şekillendirerek yayma ve gelecek kuşaklara aktarma noktasında büyük öneme sahiptir. Medya, inanç ve fikirleri ikna etmek, dikkat çekmek, yöneltmek gibi etkiler açısından bakıldığında; çok yaygın bir biçimde gücün etkili elemanları olarak göz önünde tutulur. Günümüzde insanlar, televizyondan gördükleri, radyodan işittikleri ve gazeteden okudukları ile iyi bir yaşam biçimi ve toplumun politikası hakkında bilgi sahibi olmakta ve başkalarına olan tutumları bu araçlara göre ayarlamaktadırlar. Diğer bir deyişle medya, insanın dünya görüşünü, tutum ve davranışlarını etkilemekte ve diğer bildirimler ile insanları belirli bir yönde değiştirmektedir. Bütün medya araçlarındaki ortak nokta, toplumdaki insanların düşüncelerini etkileyerek, belli bir senteze kavuşturmak ve ortak bir davranış biçimi kazandırmaktır. Görsel medyanın ailelerde yaygın olarak bulunur., izlenme ve izleme sıklığının oldukça yüksek oluşu şeklindeki araştırma sonuçlarıyla ortaya çıkan görsel medya izleme örüntüsü, bizlere görsel medyanın ailenin toplumsal yaşama bakışında ve onların model alabilecekleri bir kültürel referansın oluşturulmasında belirli bir oranda etkili olduğunu göstermektedir.

MEDYA

İletişim insanın doğal ve toplumsal çevresi ile ilişkilerine göre değişip gelişen ve buna karışlık insanı değiştiren bir olgudur . Ayrıca iletişim mesajlar aracılığıyla toplumsal etkileşim olarak da tanımlanabilmektedir. Söz konusu mesajlar bir kültürde anlamı olan biçimsel olarak nitelenmiş, simgesel veya temsili olaylar olmakla birlikte anlam yaratmak amacıyla üretilirler. iletişim, kişi içi iletişim, kişiler arası iletişim, örgüt içi iletişim ve kitle iletişimi olmak üzere dört şekilde gerçekleşir.Kitle iletişiminde kaynak ile hedef arasındaki kanallara ise en geniş tabiriyle medya adı verilmektedir . Genel çerçevede medyanın tanımı yapılırsa: “Yazı, ses, ya da görüntü aracılığıyla, iletişim kurmayı sağlayan yazılı (gazete ve dergi) ve elektronik basın (radyo, televizyon, sinema ve film), internet, hypermedia, bilgisayar, video, haberleşme uydusu, frekans, dağılımı, kitap, slayt, mültivizyon, faks, tele-foto, radyo-foto, lifaks, telefon, v.b. kitle iletişim araçlarının tümü ifade edilebilir.”Bireylerin ve toplumun gerek haberleşme ve gerekse bilgilenmesinde en güçlü ve en etkili araç medyadır. Hatta bazen tek başına belirleyici olabilmektedir. 19. yüzyılın ikinci yarısında, telgrafın icadıyla birlikte çok uzaklardaki haberleri alabilme ve gazete vasıtasıyla geniş kitlelere iletebilme imkânı, 20. asrın başında radyonun insan hayatına girmesiyle haber ve bilginin çok geniş bir alana, küresel seviyede nakledilebilmesi imkânını getirmiştir. Yazılı basınla yani gazetelerle dünyada etkili olmaya başlayan kitle iletişim araçları, daha sonra 1930’lardan 1950’lere kadar radyo sayesinde etkili bir elektronik basın aracı olarak devam etmiştir. Özellikle bu dönemde radyo, siyasiiktidarların propaganda aracı olarak kullanılmış, 1950’lerden sonra televizyon, çok hızlı bir biçimde toplum hayatı içinde yerini almaya başlamıştır. Çünkü televizyon, sesin yanma görüntüyü de ekleyerek etkiyi bir kaç kat daha arttırmıştır.Ayrıca, kitle iletişim araçları mekân farklılıklarını ve uzaklıklarını yok ederek öğrenmeyi herkes için mümkün kılan, yeni eğitim teknolojilerinin gelişmesine de yol açmıştır. Diğer taraftan iletişim devrimi, insanların beklentilerini ve gerilimlerini arttırarak, kitle kültürünün gelişmesinin ve yaygınlaşmasının zeminim de oluşturmuştur. Toplumsal ve siyasal hareketliliğe ivme kazandıran kitle iletişim araçları, pek çok toplumda bütünleşmenin gerçekleşmesine ön ayak olmuş ve gelişmiş ülkelerde enformasyon toplumunun gelişini haber vermiştir.

Medya gerçekliği dramatik bir şekilde vurgulamasından dolayı, fantezi şeylerin oluşturulmasında etkili olarak gerçek dünyanın acı veren yönlerini manipüle ederek insanlara sunmaktadır. Kısacası artık günümüzde toplumsal yaşamla ilgili her olayın haberi, kitle iletişim araçlarından alınmaktadır. Modern günümüz insanı, dünyayı, yaşamı, insanın kendisini

bile bu araçların hazırladığı anlamsal içerik yoluyla anlamlandırmaktadır. Nitekim bu durum aşağıda görüleceği üzere zamanla medya olgusunun doğmasına sebep olmuştur.

MEDYA OLGUSU

Medya, Latince ortada bulunan, aradaki, araç anlamlarına gelen “medium” kelimesinin bir türevidir. Bu anlamı ifade etmek için batı dillerinde “kitle iletişim araçları” karşılığı olan “massmedia” ifadesi kullanılmaktadır. iletişim alanındaki gelişmelerle birlikte kavramın kitle iletişim araçları haline dönüştüğünü söyleyebiliriz. Zamanla kitle iletişim araçları tabiri de giderek dönüşümlere uğramış, özellikle ingilizce eğitim görmüş entelektüeller arasında “medya” tabiri oldukça fazla prim yapmıştır. Buna göre medya, yazılı, görsel, işitsel, görsel–işitsel ve hatta dokunsal (körler için kabartma tekniği kullanılarak yazılan kitaplar) bazı kitle iletişim araçlarına verilen ortak addır. Medya toplumun beklentileri doğrultusunda bilginin, haberin, eğlencenin, propaganda veya reklamın üretimi ve kitleler arası dağıtımı ile meşguldür.Medya bir ifade aracıdır. Gerek sosyal iletişimdeki araçları, gerekse bir mesajın iletilmesini sağlayan teknik yardımcı araçları kapsar. Kitle iletişim araçları hem bu araçlara sahip olanlarla veya onu kullananlarla hedef kitle arasında hem de ülkeyi idare edenlerle halk arasında bir köprü vazifesi görür.Medya, bir güç kaynağı olarak toplumda ki yenilikleri ve yönetimi kontrol eden bir vasıtadır ve ulusal ya da uluslar arası düzeyde halkın hayatını etkileyen rolesahiptir.

Sanatta, moda da, norm ve kültürün gelişmesi ve degişmesinde önemli roloynar.

Bireyler için sosyal hayatı tasvir etmenin ve tanımlamanın bir kaynağı oldugu gibi toplum ve sosyal grupların yargılarını, birlikteliklerini haber ve eğlenceyle karışmış olarakanlatır.

Medya, halka simgeler ve mesajlar ileten bir sistem olarak bireyleri eğlendirmek, bilgilendirmek ve onları toplumun kurumsal yapısıyla bütünleştirecek değerleri inançlarıvedavranışbiçimlerinionlaraaçılmaktadır.

MEDYANIN SINIFLANDIRILMASI

Duyu organlarına göre: Göze hitap eden görsel araçlar, kulağa hitap eden işitsel araçlar , hem göze hem kulağa hitap eden görsel-işitsel araçlar .

Kitle iletişim araçlarının kullanım yogunlugu kişilerden kişilere, toplumlardan toplumlara değişmektedir. Bu durum ekonomik, kültürel ve sosyal birçok degişkendenetkilenmektedir .

Dilimizde iletişim araçlarının tümünü kapsayan bir anlam olarak medya kullanılmaktadır. Yazılı basın, görüntülü ya da görsel basın deyimlerine bakacak olursak basın zaten basılıyı, yazılıyı ifade etmektedir.

GörselMedya

Görsel medya televizyonu içerir. Kesintisiz bir haber ve eğlence kaynağı olan televizyon diğer kitle iletişim araçlarını oldukça geride bıraktığı için günlük hayatlarda ezici bir güç kazanmıştır. Radyonun hızını ve sesle sağlanan sıcak iletişimi uydu teknolojilerinin de yardımıyla hareketli ve renkli görüntüyle birleştiren televizyon yüksek maliyetli bir araçtır.

Televizyon toplumun daha çok ilgisini çekmekte onları bilgilendirmekte, günlük yaşamlarında kullanabilecekleri ve onları mutlu edecek yayınları takip etmekte ve boş zamanlarını bunlarla doldurmaktadırlar. Ayrıca insanlar en kolay ulaşabilen televizyonu kendilerine en yakın hissedip yalnızlıklarını onunla gidermekte ve otururken, yemek yerken hatta iş yaparken bile televizyon izlemeyisürdürmektedirler.

Televizyon

Çağımız teknolojisinin getirmiş olduğu araçlardan en yaygın olarak kullanılanı hiç şüphesiz ki televizyondur. Hemen her evde asli ihtiyaç olarak değerlendirilmektedir. Insanlar gün boyunca uzun zamanlarını televizyon karsısında geçirir olmuşlardır. Televizyon oldukça büyük birkitleye, insan grubuna hitap eden bir araç olarak dikkatleriçekmiştir.

Bugün kitle iletişim araçları içerisinde en önemli yeri tutan araç, televizyondur. Televizyon görsel ve işitsel özellikleri bir arada bulundurması nedeniyle diger kitle iletişim araçlarına oranla daha etkin kullanılmaktadır.

TV haber kaynağı olarak izleyiciler açısından ne kadar fazla tekel konumundaysa, yani alternatif kaynaklar ne kadar az veya etkisizse, alıcılar üzerindeki etkisi de o kadar fazlaolacaktır,

TV’den kaynaklanan mesaj toplumda yaşayan beklenti, gelenek görenek ve ihtiyaçlarla ne kadar uyumluysa o kadar fazla kabul görecek ve etkiliolacaktır,

Sinema

Dünya da neden film çevriliyor ve insanlar neden bu filmlere gidiyor? Seyirciyle yönetmenin karşılaştıkları yer neresidir? Karşılıklı iletişimi saglayan olgular nelerdir? Böyle bir iletişim söz konusu mudur? Bu sorular sinemayı anlamak isteyenlerin en sık sordukları sorulardır. Sinema temelinde tek yönlü bir dışa vurum ve iletim aracıdır. Öyleyse sinema seyircisi karşılıklı iletişimden değil kendisine bir şeyler iletilmesinden hoşlanmaktadır. Sinemanın kendine özgü kuralları vardır.

Öncelikle film esas olarak kendi içinde tek ve tamamlanmış bir bütün olarak tasarlanmıştır ve izleyiciye böyle bir bütün olarak sunulur. Buna karşılık televizyonun bütünlüğüakıştır.Dolayısıylatelevizyonunparçalanmışmetaözelliğivardır.

Teknolojik gelişmelerle özellikle sayısal televizyonun yaygınlaşmasıyla geçerliliğini yakın bir gelecekte yitirecek gibi görünse de bugünkü durumu doğru olarak belirlenmektedir. Sinema teknolojisi hem görüntü, hem de ses olarak televizyonda mümkün olandan çok daha yüksek bir niteliğin elde edilmesine olanaksaglar.

Sinema da bir kitle iletişim aracı olarak insanların zevk ve alışkanlıklarını etkiler. Sinema etkileme gücünü, insanların özdeşleşme duygusundan alır. Sinema salonlarının perde, ses, ıçık ve diğer teknik düzenlemeleri sayesinde izleyicilerin sinemanın farklı atmosferi içinde filme adapte olması sağlanmaya çalışılır. İnsanların özdeşleşme duygusuyla, sinemada gördükleri ve çok beğendikleri oyuncuların saç şekillerini, makyajlarını, giyimlerini ve hatta canlandırdıkları karakterlerin davranış özelliklerini bile taklit ettikleri görülmektedir.

Türkiye’de Görsel MedyaSüreci

Dünyada ilk düzenli TV yayıncılığı Londra’da 1936 yılında başlamıştır. Bu denemeler ve yayınlar doğal olarak siyah beyazdı. Oldukça kısa sayılabilecek bir süre soma New York”taki Columbia BroadcastingSystem renkli deneme yayınlarına başlamıçtır. 1948’deki Önemli bir adım ise Bardeen. Brattainve Shockely adlı Amerikalıların transistoru geliştirmeleriydi. O günlerden sonra transistor televizyonlardaki ve elektronik aletlerdeki lambanın yerini almıştır.

Haber ve programların seçilmesinde işlenmesinde ve sunulmasında ve kültür ve eğitime yardımcılık görevinin yerine getirilmesinde devletin ülkesi ve milletiyle bütünlügünü, insan haklarına dayanan milli güvenliğin ve genel ahlakın gereklerine uyulması haberlerin doğruluğunun sağlanması esasları ile organların seçimi yetki görev ve sorumlulukları kanunla düzenlenir.

Görsel Medyanın Toplumsal İşlevleri

Kitle iletişim araçları genel olarak filmler ve yüz yüze ilişkiler, sosyolojik propaganda alanında etkili olurken, mitingler ve posterler halka heyecan aşılamakta, gazeteler, radyo ve televizyon ise politikanın hemen hemen bütün halka aşılım metotlarında iyi sonuç vermektedirler. Görsel medyanın yayınlarında toplumsal sorumluluk ilkesine göre hareket etmesi, basın ahlakı ve basın meslek ilkeleri açısından yerine getirmekle yükümlü olduğu görevidir. Görsel medya demokrasinin işlemesi için yaşama, yürütme ve yargının yanında dördüncü güç olarak asli görevine dönmek zorundadır. Bu nedenle görsel medya, yayınların hazırlanmasında ve sunumunda toplumsal sorumluluk ilkesi ile hareket etmeli, toplumsal, siyasal ve kültürel yapının sağlıklı bir şekilde degişimi ve dönüşümünün yanında, ulusal bütünlüğü korumak için üzerine düşen görevi yerine getirmelidir.

Medyanın sosyal alandaki bir diğer işlevi ise, eğlendirme, iyi vakit geçirme ve duyguları uyandırma işlevidir. Medya göndermiş olduğu iletilerle insanları günlük hayatın stresinden uzaklaştırır, kişilere duygusal anlamda bir canlanma yaşatır. Günümüzde medyanın eğlence işlevi çok fazla ağırlık kazanmış ve diğer işlevlerinin önüne geçmiçtir. Bu durum ise izleyicinin dikkatinin önemli toplumsal konulardan ve eşitsizlikten uzaklaşmasına neden olmaktadır. Bu, son dönemlerde insanların çoğu toplumsal olayla ilgili bir fikre sahip olmamasının ve toplumsal degişimdeki payının farkına varamamasının başlıca nedenlerindendir. Neticede medyanın toplumsal fonksiyonlarından biri olan ve toplumu gevşetip rahatlatacak keyif ve eğlence imkânını sunmak, sosyal gerilimleri azaltmak olarak özetlenebilecek eğlence fonksiyonu diger içerik türlerine egemen olmaya başlamıştır.

GÖRSEL MEDYA VEAILE

Medya, günlük yaşamdan politikaya, sanattan siyasete, spordan ekonomiye birçok konuda yaptığı etkilerle toplumsal yaşamın önemli aktörlerinden biri olagelmiştir. Medyanın sahip olduğu bu konum, sadece Türkiye’de değil, dünyada da toplumların degişimve dönüşümünden etkilenmekte veonu etkilemektedir. Medyanın aile üzerindeki algı oluşturucu ve yönlendirici kapasitesi, medya araştırmacılarının yoğun olarak üzerinde çalıştıkları konulardan biridir. Bu alanda medyanın olumlu yönleri ve tahrip edici etkilerinin incelenmesinin ihmal edildiği görülmektedir.

Kadın ve GörselMedya

Medyadan en çok etkilenen gruplardan biri kadınlardır. Kadının etkilenmesi ailenin etkilenmesi, çocukların etkilenmesi ve dolayısıyla tüm toplumun etkilenmesi demektir. Medya, kadınların kendilerini kavrayışlarını ve kendilerine saygılarını etkilemede önemli bir rol oynamaktadır. Yazılı ve görsel-işitsel medyayla okuyucu, dinleyici ve izleyici olarak ilişkide bulunan kadın, gerçek ve imgesel yaşamındaki rollerine uygun bir tavır almaktadır. Örnegin; ev dışı yaşamıyla etkin bir baglantısı olmayan geleneksel ataerkil değerlere bağlı bir ev kadını, haberleri değil; kurgusal iletileri yeğlemektedir. Televizyon programları karçısındaev kadınının tavrı; ev dışı yaşama ilişkin olduğu düşünülen haberleri ve belgesel nitelikli programları, erkeklere özgü programlar olarak görüp dışlamak; aksine pembe dizi gibi içinde ev kadınlarının görüntülü olarak var olduğu kurgusal programları izlemek olacaktır.

Çocuk veMedya

Sosyalleşme kapsamı çerçevesinde medyanın yerine getirdiği bir diğer işlevi ise sosyal yönlendirme olmaktadır. İnsanların çeşitli yetersizliklerinin oluşu, buna rağmen bir çok konuyu bilmek ve görmek istemeleri medyaya önemli görevler ve sorumluluklar yüklemiştir. Medya bu yönüyle olup biten olayların daha rahat algılanmasına yardımcı olmaktadır.

Medya kuruluşları, çocukların, BirleşmiçMilletler Çocuk Hakları Sözleçmesi’ndeyer alan haklarının ihlalleri ile ilgili davranışlar karşısında yasal yaptırımlardan gücünü alan koruma giriçimlerine ek olarak çocukların bedensel ve ruhsal refahlarının korunması ve geliştirilmesi için üzerine düşen bütün sorumlulukları iyi niyetle ve yüksek düzeyde yerine getirmeyi bir görev bilmelidir. Kitle iletişim araçları, gençlerin, çeşitli ulusal ve uluslararası kaynaklardan gelen bilgi ve belgelere ulaşmalarını sağlamayaözendirilmelidir. Topluma yeni üyeler kazandırma, bunları toplumun kültürel değerleri ile eğitme medyanın işlevleri arasındadır. Böylelikle çocukların belirli bilgi kaynağından yararlanma özelliği de değişir.

Medyada şiddet; filmler, video oyunları, televizyon haberleri, müzik klipleriile farklı biçimlerde çocuklara sunulmaktadır. Araştırmalar haberlerde yeralan bombalama görüntüleri, doğal felaketler, cinayetler ve diğer şiddet içeren suçların görüntülerinin çocuklar üzerinde örseleyici etkilerinin olduğunu göstermiştir. Medyadaki şiddetin en sinsi ve güçlü etkisi ise bizim hepimizin gerçek yaşamdaki şiddete karşı duyarsızlaşmamıza yol açmasıdır.

Görsel Medya ve ÖzelHayat

Özel yaşamın gizliliği kavramının tanımlanması hep tartışmalı olmuş, yeni gelişmelerin ortaya çıkması bu tartışmaları artırmıştır. Özel yaşamın gizliliği birey tarafından, toplumdan çekilme, mahremiyet, tanınmazlık, saklama şeklinde gerçekleştirilebilir. Bugünkü anlamı ile özel yaşamın gizliliği konusunda tartışmalı olmayan, hemen herkes tarafından “özel yaşam” alanı içinde kabul edilen bir kısım vardır. Bu da öncelikle yalnız olma hakkıdır. Yalnız olma hakkı, istenmeyen müdahalelerin engellenmesini, güvenmeyi ve tanınmazlıgıda kapsamaktadır.

Kitle iletişim araçları aracılığıyla özel hayat alanına ilişkin olay açıklamalarında kural bunun hukuka aykırı olduğudur. Kamuyu ilgilendiren konularda, kamu yararı amacıyla yapılacak gerçeğe uygun olay açıklamaları hukuka uygundur. Medya organlarının, adli haberleri veriş şekilleri bazı durumlarda masumiyet karinesine aykırılık teşkil edebilmektedir. ‘Adil yargılama’ yükümlülüğü, yargılamanın basın yargılamasına dönüşmesine engel olmak durumundadır. Aksi takdirde yargısız infaz yapılarak,suçşüphesialtındabulunankişilersuçlunitelendirilmektedir.

Diziler veAile

Televizyon dizileri ve filmleri, sosyal gerçekliğin inşa edilmesine zemin hazırlayan psikolojik duruşları, dünyanın ne olduğu ve ne olması gerektiğine ilişkin ortak düşünceyi yönlendirir. Toplumsal kurumları ayakta tutan geniş bir kültürel temsilciler sistemin parçasıdır . Televizyon dramaları arasında önemli bir yer tutan televizyon dizileri, aynı karakterler ve çogunlukla da ortak mekâna dayanan ve her bölümde birbirinden farklı olay dizilerinden oluşan dramatik anlatılar bütünü anlamına gelmektedir. Içerik bakımından diziler sınıflandığında televizyondaki en eski tür pembe diziler görülür. Öyküsü mümkün olduğu kadar basit ve kolay kavranır türdendir. Bu dizilerde diğer bir özellik de seyirciyi sürekli bağlı tutacak kurgusallıkların sürüp gitmesidir.

Son yıllarda yerli yapım ve dramalarda büyük bir çoğunlukla mafya tiplemeleri “Ana, Deli Yürek, Tatlı Kaçıklar, Marziye, Yılan Hikâyesi, Kurtlar Vadisi, Azap Yolu vd. gibi.” işlenmekte, yeni gösterime girecek programlarda esas oyuncu ya da çevresinde mutlaka bir mafyacı bulundurulmaktadır. Yıllarca, sinema filmlerinde Türk Polisini garip elbiseleriyle olduğundan ağır, beceriksiz ve suç işlendikten sonra olay yerine gelen ilginç temalarla işleyen yapımcı-yönetmen-senaristler, bu kez mafya tiplemeleriyle şiddet kullanarak tanınan adamın/kadının zayıf, korkak, sinmiş insan karakterleriüzerindeyarattığıetkivekorkuhissiniişlemektedirler.

TV DİZİLERİNİN GENÇLER ÜZERİNDE TÜKETİM KÜLTÜRÜ OLUŞTURMA SÜRECİ VE YAŞAM TARZINAETKİLERİ

Günümüzde televizyon, günlük yaşamımız içerisinde önemli bir yere sahiptir. Kültürün şekillenmesindeve yenidenüretilmesinde etkisinin büyük olduğu gözlemlenentelevizyon,bu etkiyi prime-time denilen en çokizlenen zaman diliminde gerçekleştirmektedir. Diziler bu zaman dilimi içerisinde önemli biryere sahip bulunmaktadır.Teknolojik gelişmelerle birlikte gelen küreselleşme siyasal, ekonomik ve kültürel alanlarda

değişimlerin yaşanmasına etki etmektedir. Bu durum ülkeler arasında sınırların ve kültürel farklılıkların azalmasına ya da yeni küresel bir kültürünoluşmasını sebep olmaktadır. Bu durum, kitlelere en kolay ulaşantelevizyonun yayın anlayışının ve içeriğinin zamana ve gelişmelere göre değişime uğramasına sebep olmaktadır. Bu değişim toplumları dolayısıyla toplum içerisindeki gençleri de etkilemektedir. Gençler özellikle diziler yoluyla yeni bir hayat tarzının içerisine girmekte ve bu hayat tarzını arzulamaktadırlar. Takip edilendizilerde sunulan yaşam, giyim, saç şekli, karakterler ve sevilen oyuncuların kullanılması, senaryoların merak uyandırması gibi faktörler dizinin izlenirliğini artırmakta ve özellikle lise gençliğininkimlikoluşumunuetkilemekteve yönlendirmektedir. Tüketim sadece belli bir eşyayı alma anlamının yanında farklılaşma, statü kazanma, yeni bir yaşam biçimi olarak algılanmaktadır. Televizyon ve özellikle diziler yoluyla yaygınlaşan tüketim kültürü, gençlerin tüketim faaliyetlerini deyönlendirmektedir.

TELEVİZYON VEDİZİLER

En etkili, en yaygın ve en çok tüketilen kitle iletişim aracı televizyondur. Televizyon insanların günlük gevezeliği haline gelmektedir. Artık televizyondan vazgeçilememekte, televizyona olan gereksinim bir yaşamabiçimi haline gelmektedir. Günümüzde bireyin tek haber ve bilgi kaynağını televizyon oluşturmaktadır. Televizyon izleyicisi adına düşünüp, konuşmaktadır. Tüketim kültürü, medya kültürü olarak da tanımlanmaktave yaşamın her alanını kuşatmaktadır. Kitle iletişimaraçlarından en yaygın ve ucuz olan televizyon, kültürel değişimlerin ve popüler olanın üretilmesi ve yaygınlaşmasıadına önemli bir yere sahiptir. Diziler ve magazin programları,küçük yerleşim yerlerinde yaşayan gençlerin zihinlerinde "büyük şehirlerde yaşayanların daha farklı biryaşam tarzınave değerleresahip olduğu"ile ilgili gerçekliğin yeniden üretilmesine sebep olmaktadır.

Televizyonun Günlük YaşamdakiYeriTelevizyon 20. yy' ın en önemli olaylarından biridir. Televizyon hayatımızı, ailelerimizi, politik ve siyasal görüşlerimizi değiştirmektedir. Televizyon söyleyiş ve hikâyeanlatma biçimiyle bir anlamdaokuma alışkanlığımızın ve kişiler arasıöykünün yerine geçmişböylelikle temel olarak kültürümüzü değiştirmiştir. Dünya da olduğu gibi Türkiye'de de, televizyonun en fazla oranda izlendiği zaman dilimi ana yayın kuşağı ya da prime-time zamanıdır. Televizyon endüstrisinin devamlılığı izlenme oranlarının arttırılmasıyla ilgilidir. Medya endüstrisinin prime- timedilimindeki izlenmeoranlarını arttırmakiçin birbirleri arasında yaptıkları mücadele,medya ürünlerindekiçeşitliliği, farklılaşmayı ve çoğulculuğu artırmak yerine; türdeşlik, homojenleşme, tek tipleşme sonucunu doğurmaktadır.

Televizyon izlemeNedenleri

İnsanlar günlük hayatın ve çevresel şartların etkisiyle oluşan sıkıntıdan kurtulmak amacıyla ve rutin hayatı eğlenceli halegetirmekiçin televizyon izlemektedirler. Televizyon izleme sebeplerini oyalanma, ilişkiler boyutu, kimlik oluşumu ve haz alma şeklinde sıralamakmümkündür.

İlişkilerBoyutu

İzleyiciler tek tek yalnızlık duygularını televizyondaki insanlarla kurdukları ilişkiler aracılığıyla ve kendileri gibi birçok insanındaha aynı programı izlediğini, aynı uyaranlara maruz kaldığını, ağlama, gülme, heyecanlanma gibi aynı anda ortak duyguları yaşadıklarını bilerek rahatlamaktadırlar.

KimlikOluşumu

İzleyici bağlılığı, televizyonprogramıylaizleyici arasında yoğunilişki olarak tanımlanmaktadır. Bağlılıkkişinin hem sosyal hem kişisel kimliğinigöstermesine katkıda bulunmaktadır. Sürekli takip edilen programdan ve programda yer alan karakterlerden bahsetme, o karakterlerle kendini özdeşleştirme, karaktere benzemeye çalışma ve aşırı bir hayranlık duyma televizyonun sıkı takipçisi olan kişilerin tipik davranışları arasında görülmektedir.

HazAlma

Satın alma gerekçelerimiz arasında bu taklit etme kavramı devasa biryer tutar. Bezen de bir ürünü üst üste bir yerde görmek içimizde ona yönelik bir istek uyandırabilir. Moda dergilerindeki mankenleri görür ve onlar gibi giyinme, makyaj yapma isteğine kapılırız. Zengin ve ünlü kişilerin altlarındakigöz alıcı arabaları içinde keyif çattıkları, paraya acımadan dayayıp döşenmiş evleri görür ve ben de yaşamak isterim diye aklımızdan geçiririz. Bu nedenle karanlık, izbe bir bodrum katındabile olsak, karşımızdaki ışıltılı ekranda bu oyunlar, bize bu fantezileri ve düşleri gerçek hayatımızda yaşama ihtimali olmasa bile, hissedeceğimiz zevki yaşatan sanal bir araç haline gelmektedirler.

Televizyonun Gündelik Yaşamı BiçimlendirmedeEtkisi

Televizyon diğer iletişim araçlarından sonra icat edilmesine rağmen, diğer kitle iletişim araçlarına nazaran bireyin yaşamını daha fazla etkileyecek bir konuma gelmiştir. Gündemi yazılı basın belirlerken, günümüzde yazılıbasın görsel basın taklit eder hale gelmiştir. Günümüzde televizyon kamuoyu üzerinde büyük bir etkiye sahip olmaktadır. Televizyon çocuklar üzerinde de önemlietkiye sahiptir. Televizyonun gücü, küçük bir karşılaştırmayla,okula gitmeyen çocukların

televizyonyokkenbildikleriyle, televizyondan sonra bildikleri saptanarak belirlenebilmektedir. Çocuklar televizyon izlerken farkına varmadan belirli bir dünya görüşü kazanmakta ve farkına varmadan bilinçlenmektedirler. Çocuklar günümüzdekitle iletişim araçları sayesinde her şeyden haberdar olmaktadırlar. Liberal eğitimin işlevi de bu geniş kapsamlı bilinci oluşturmaktadır. Televizyon; enformasyon, eğlence ve reklam gibi yayınlarıyla; savaşları, terörü ve şiddeti kendi gerçekliğiyle sunarken; haber ve belgesellerdeki olayların gerçekliğini birey kurmacaymış gibi izlemektedir.

Televizyon ve TüketimKültürü

Tüketimfaaliyeti içerisindeduygularımız,biyolojik gereksinimlerimiz, estetik anlayışımızkodlama ustası televizyontarafından yenideninşa edilir. Duygularımız tümüyle bizim olmaktan çıkar çünkü konfor, itibar ve kalite bireyin zihninde bağımsızca oluşan değerler değildir. Bu değerlerdetelevizyonun belirleyiciliği yüksektir. Televizyon, kodlama tekniği olan ses, görüntü ve müzikle tamamladığı mesajları aktararak "ideal, arzulananı"göstermektedir.80' liyıllardan sonra önemli bir değişme, televizyon veradyo alanında devlet tekelinin ortadan kalkmasıyla özel televizyon ve radyo sayısının giderek artmasıyla yaşanmaktadır.Özel televizyon ve radyolarla rekabet edebilmek için kamu yayını yapan kanalların da sayısı çoğalmıştır.

TelevizyonDizileri

Televizyon dizilerinde kullanılan içerik her zaman olduğugibi günümüzde de tartışma konusu olmaktadır. Bazıları zararlı içeriği trendlere yakınolduğu için doğal bulmaktadır ve değişimin bir sonucu olarak görmektedir ayrıca yaratacağıtoplumsal ve ruhsal zararları küçümsemektedir. Oysa yerli dizi içerikleriyle ilgili yapılanbilimsel araştırmaya göre dizi içerikleri olumsuz etkileri de beraberinde taşımaktadır. Bugün televizyonlardayer alan yerli dizilerde aşk,birbirine kavuşamayan sevgililer, ihanetler, evlilik dışı ilişkiler, boşanmalar, eşler arası iletişim sorunları, ebeveyn-çocuk arasında yaşanan sorunlar, kuşak çatışması gibi konular değişik senaryolarla ele alınmakta, bir yandan toplumsal değerlerin korunmasına yönelik mesajlar verilirken bir yandan bu tür değerlerin önemsenmediğidikkati çekmektedir. Dizilerde, özenti oluşturacak biçimde bir hayat sunulması kimlik arayışı içinde olan gençler için olumsuz model olmakta,diziler aile içi sorunlara yol açabilmektedir.Televizyon dünyasını cazip hale getirmenin en kolay yolu, budünyayı "popüler kişiliklerle" dolu hale getirmektir. Televizyon, popüler kişilik üretme aracı olarak görev yapmaktadır. Popüler kişiliklerin kendi aralarındaki samimi muhabbetlerine tanık olmak seyirci için çok cazip bir tecrübedir.

Dizilerin İzleyici ÜzerineEtkisi

Televizyonların çocuk ve gençlerüzerindeki etkisi, toplumun diğer kesimlerine oranla çok daha fazladır. Bu etki televizyonların sadece bilgi aktarmaları yoluyla olmayıp, belli davranış modelleri sunmalarıyla etki etmektedir. Ancak bilinçsizözentiyle taklit söz konusuolduğundan vetaklit kaynağı tiplerin milli değerlerin güçlenmesi bağlamında, olumsuz yönleri özendirildiğinden,çocuk ve gençler yaratıcı güçlerini ortaya çıkaramamakta ve düşünme yeteneklerini kullanmada ciddi sorunlar yaşamaktadırlar. Televizyon dramları arasındaönemli bir yer tutantelevizyondizileri, aynı karakterler ve çoğunluklada

ortak mekâna dayananve her bölümde birbirindenfarklı olay dizilerinden oluşan dramatikanlatılar bütünüanlamınagelmektedir. Davranışı pekiştirilen, yaptığı davranışsonucu ödüllenen modeli gözlemleyenbireyler o davranışı daha sıklıkla yapmakta, daha kısa süreiçinde taklit etmeye çalışmaktadır. Bu açıdan bir televizyon dizisinde kanun dışı hareketleriyle beraber, kendine özgü kurallarkoyan ve yaşatan,kendineözgü problemçözmeyöntemlerikoyan, gerektiğinde şiddet uygulayan ve sonuç olarak bütün bunlara rağmen itibar gören kahramanıgözleyenbirey, aynı gözlemi kendi çevresindede yapıp taklideyönelebilir. Aynı kurallaragöre yaşama,aynı kıyafetigiymeve karşılaştığı problemleri aynıyöntemlerle çözme çabası içerisine girebilir.

Diziler ve SeriyalKavramı

Günümüzde televizyonprogramlarınınbüyük bir çoğunluğunu dramadizileri ve seriyallerioluşturmaktadır. Önceleri bu iki format arasındaki farklılıkları ortaya koymak çok daha kolayken, bu iki türün birbirine çok yaklaşması ile birlikte ayrım yapmak giderek zorlaşmıştır.İki formatta aynı karakterlere ve aynı mekâna sahip bölümlerden oluşmakta, ancak; dizide, bir bölüm sona erdiğinde bütün olaylar çözümlenmiş halde kalmakta, yani her bölüm kendi içinde küçük bir film olma özelliği taşımaktadır. Seriyaldeise bölüm olayların en çarpıcı yerinde bitmekte, gelecek bölüme çözümlenmemiş olaylar sarkmaktadır. Fakat bu konudaseriyallerin, dizilerden daha başarılı olduğu görülmektedir. Günümüzde televizyon kanallarında yayınlanan dizilerin çoğu bu iki formatın olumlu özelliklerini birleştiren dizi-seriyallereörnek teşkil etmektedir. Mutlu' nundaifade ettiği gibi "Bu birleşik formatta her bölüm açılıp kapanan biröyküyü anlattığı gibi, devam eden bir öyküyü de anlatmaktadır; böylelikle izleyicinin bir hatta birkaç bölümü kaçırmış olması, onu programdan uzaklaştırmaz; üstelik devam eden öykü sayesinde programa bağlı izler kitle oluşturalabilmektedir"

SoapOperalar (Pembe Diziler)

Pembe dizilerin ne olduğu herkes tarafından bilinse de tam bir tanımlama yapmak gerekir. Pembe diziler, arka planda bir ailehikâyesinin anlatıldığı, devam eden bir konusu olan ve genellikle hedef kitlesi kadınlar olarak belirlenen dizilerdir. Pembe diziler genelliklefikirlerle değil, hisler veduygularla ilgilenmektedir. Bunların dışında en önemli özelliklerinden biri pembe dizilerin bir sona ulaşacak gibi görünmemesi ve izleyiciye bu sonsuzluk hissini yaşatmasıdır.

DurumKomedileri

Televizyon, kültürün en güncel halini yansıtan iletişim aracıdır. Bu nedenle kültürel unsurlar değiştikçe, televizyonda değinilen konularda değişmektedir. Günümüzde komeditarzı diziler giderek yaygınlaşmakta ve komedilertopluma eleştirel bir bakış ile yaklaştığından,durum komedileri bir toplumdaki kültürelöğelere de eleştirel bir bakış açısı getirmekte ve bu konuları komedi unsurlarıyla izleyiciye iletmektedir. Genellikle yarım saat süren durum komedileri, devamlılığını karakterlerile sağlayan komedi türündekitelevizyonprogramlarıdır. Durum komedileri, mizahi anlatımlarını karakterlerin düştükleri komik durumlarla sağlamaktadırlar.

Gençlik veÖzellikleri

Gençlik, insan yaşamının çocukluktansonrakievresi,çocukluktan yetişkinliğegeçiş aşaması olarak tanımlanmaktadır. Gençlik insan yaşamının enverimli evresi olarak kabul edilmektedir. Evrensel olarak kabul edilmiş bir genç ve gençlik tanımı bulunmamaktadır ancak gençlik sosyolojik, psikolojik ve demografik açıdan farklı şekillerde tanımlanabilmektedir. Gençlik, çocuklukla erişkinlik arasında yer alanbedensel, zihinsel veduygusal olgunlaşmanın yaşandığı,bu yüzden de başlangıç

vebitişinin kesin çizgilerle ortaya konulamadığı bir dönemdir. 14 yaşındaki genç annesini ve babasını eleştirmesine, onların görüşlerini benimsememesine rağmen, arkadaş grubuna çok bağlıdır ve arkadaşları tarafından sevilen bir kişi olmayı amaçlamaktadır. Ergenlik döneminde genç ailesinden bağımsız duruma gelmek ve kimliğini bulmak istemektedir. Ailesi ve duyguları arasında kalan genç, kendisiyleaynı problemler içinde olan arkadaşlarına yakınlaşacaktır. Gencin arkadaşlarıyla birlikteolma süreci kendini tanımasına, başkalarının onu anlayabilmesine sebep olacaktır. Bu dönemde genç, bağımlılıktan bağımsızlığa uzanan bir süreç yaşarken bir yandan da kimlik kazanma sorunuyla uğraşmaktadır. Gençlik toplumla en az bütünleşmiş, toplumun en çok eleştiren kesimidir. Sorumluluğu düşük olduğu için toplumun en yaratıcı ve en güçlü parçasıdır.

Benlik ve Kişilik OluşumundaGençlik

Kişilik bir kimsenin kendine göre belirgin bir özelliğiolması durumudur veya bir bireyi diğerinden farklı kılan bütün ayırıcı özellikleridir. Kişilik, bireyin sosyal, ahlaki, zihinsel vefiziksel özelliklerinin bütünleşmesidir. Kişilik, Kulaksızoğlu'nun yaptığı tanımdan daanlaşılacağı gibi, insanın tüm özeliklerini içeren geniş kapsamlı bir kavramdır. Kişilik kavramı çok çeşitli anlamlarda kullanılmaktadır. Bu yüzden de bu kavram huy, karakter ve benlik gibi kavramlarla karıştırılmaktadır. İnsan, kalıtsal olarak gizil güçlerle doğan, çevresiyle etkileşime girdikten sonra da bu yeteneklerini geliştiren bir canlıdır. Benlik bir takım yaşantılar sonucunda kazanılan bir oluşumdur. Çocuk, büyüme sürecinde giderek kendini diğer insanlardan ayırmayıöğrenir. Böylece 'benlik' kavramı oluşur. Kişinin kendiyle ilgili bir takım düşünceleri bulunmaktadır. Benlik bir insanın kendisini algılayışını, kendisiyle ilgili görüşlerini ifadeetmektedir.Benliğini oluşturmak için ilk mücadele anababaya yönelik olarak verilir. Ana babalarıyla oluşan kuşak çatışmasında konuşma, beğeniler, giyim, dünya görüşü veinançlar arasında

anlaşmazlıklar meydana gelmektedir. Genç ailesine karşı açık ve alıcı durumundan kapalı ve uzaklaşıcı bir duruma yönelmektedir. Çatışmada amaç toplumdan kopmak değil bir birey olarak toplumda yer edinmektir. Davranışlar bizebireyinkişiliği hakkında ipucu vermektedir.İnsanın davranışı, başka bir deyişle insan organizmasının uyaranlara verdiği cevap, beden ve ruh yapısının özelliklerine, toplumsal durumu ve rolüne bağlı olarak değişmektedir. Öğrenmenin sonucu oluşan kişiliğin gelişmesinde ve olgunlaşmasında yaşadığı çevrenin etkisi büyüktür. Gencin yaşadığı yerin coğrafi ve sosyo-kültürel yapısı, ailesinin sosyo-ekonomik durumu,arkadaşçevresi, öğretmenleri ve kitle iletişim araçları gibi birçokfaktör ergenin kişiliğinin oluşmasında önemli rol oynamaktadır.

Gencin Kişiliğini Oluşturma Sürecindeki Etmenler

Bireyin düzenli ve mutlu bir yaşam sürebilmesi ve toplum içinde bir yer kazanabilmesi, sağlıklı, bir kişilik gelişimi ile olanaklıdır. Kişilik gelişiminde en önemli dönem ergenlik dönemidir. Ergenliğin oluşumu ve gelişiminde etkili olan etmenler çeşitlidir. Bireyin kişiliği çok sayıda değişkenin etkisi altında zamanlaoluşur. Kişiliğinoluşmasındadoğuştan getirilen genetik ve biyolojik özelliklerin dışında çevre başlığı altında toplanabilen birçok faktör rol oynamaktadır. Toplumsal değerler, dini kural ve uygulamalar, kitle iletişim araçları, akran grupları vb. etkenler çevre ile ilgili etkenlerdir. Çevre, bireyin kişiliğini oluşturma süreciniolumlu veya olumsuz. etkilemekte, ergenlik çağındaki kişi kişiliğini oluştururkenaileden başlayarak çevredeki kişilerle özdeşleşmektedir. Gencin gelişimi üzerindeki etkisine bakıldığında toplumsalkurumlar arasındailk olarak aile gelmektedir. Ancak ailenin ilk dönemdeki etkisi gençlikte azalmaktadır. Özellikle arkadaşlarıgençlerin kontrol edilmelerini zorlaştırmaktadır. Bu dönemaileyle çatışmaortamınayol açmaktadır .Toplumlardaki ortak özelliğin mevcut birikimin toplumun devamı için yeni üyelere aktarılması gerekmektedir. Bu görevi ailenin yanındaokullardaüstlenmektedir. Lise döneminde gençlerin bir

bölümüaile, sosyal çevrelerinin ekonomik olanakları çerçevesinde bilinçlenmektedir . Gencin kimlik vekişilik kazanmasındaki etkenlerin başında arkadaş çevresi gelmektedir. Aileden uzaklaşma, çevredenetkilenmearkadaşlık ilişkileriylebaşlamaktadır. Genç, belirli bir arkadaş grubunda kalabilmek için bazenkendi alışkanlıklarından hatta kabul ettiği doğrulardan vazgeçebilir. Bunedenle arkadaş ilişkilerinin gencin kişiliğinin şekillenmesinde önemi büyüktür. Genç bir yandan bağımsızlığını kazanmaya çalıştığı bir yandan da kişiliğini oluşturmayaçalıştığı için bir boşluğadüşebilmektedir. Din, güven duygusu kazandırmasıaçısından gencin kimliğine katkıdabulunur. Din, aynı değerleretrafında bütünleşen bir topluluk içinde bulunma, bunlara katılma imkânı sağlayarak gence içinde bulunduğu toplumda kendisininde bir yerinin olduğunu hissettirirGençlikdöneminde spor yapmak takım arkadaşlarıyla birlikte olmanın verdiği ait olma duygusunu kazandırmaktadır. Bazı sporcuları örnek alıp onlar gibi olmak, önemli birrol model oluşturmaktadır.

Gençlik Statüsünün Bir Göstergesi OlarakTüketim

Toplumsal gruplar; ortak inançlardan, değerlerden ve normlardan oluşan, grup ideolojisini benimseyen,ortak duygusal ortamı yaşayan,ortak değerler ve çıkarlar çerçevesinde hareket eden bireylerin toplamından oluşmaktadır. Toplumsal gruplar kendi toplumsal durumlarını sınıflandırmada ve düzenlemede kültür ürünlerinikullanırlar. Bu ürünler toplumsal grup ilediğer insanlar arasında sınır çeken ya da bağlantı sağlayan bir iletişimdir.Toplumsal olana katılma şansının kişinin nesneleri ve hizmetleri elde etme olanağına göre gerçekleştiği ileri sürülmektedir. Dolayısıyla birey ancak satın aldığı ölçüde sosyal statüsünü sergileyebilir; sosyal gruba katılımı gerçekleşebilmektedir. Tüketimkültürüne gençler bağlamındabakarsak, tüketicilerin çoğunluğunun faydacı olmayan statü arama, kıskançlığı teşvik etme ve yenilik arama gibi amaçlar doğrultusunda ürün ve

hizmetleri tutkuyla arzuladıkları bir kültür olarak tanımlamak mümkündür. Özellikle bu kültürün kapsama alanına gençler girmekte ve gençlerin doyma noktası olmayacağını bildiği için bu durum tüketme eğilimine sebep olmaktadır. Bu durumun baş aktörü iletişim araçlarıdır. Gençlerin kimlik oluşumunda tüketimin önceliği dikkat çekicidir. Tüketim tarzları kişilerin kimliklerinin birer unsuru haline gelmektedir. Özneler kimlikleriniifade etmek amacıyla metaları kullanmakta ve kişilerin toplum içindeki statüsü tükettikleri ile ölçülür hale gelmektedir. Tüketim kültürü içinde yaşayan birey, kişisel tercihlerine göre, ürünleri, giysileri, görünüşleri seçerken bir yaşam tarzıoluşturmaktadır.

Tarihsel Süreçte GençlikKavramı

Gençlik biyolojik, psikolojik, toplumsal ve bilişsel bir yaşamsürecidir. Bu süreç gençlerin büyüdükleri ortamdan bağımsız ele alınmamalıdır. Gençleri anlamak için onların içinde yaşadıkları bağlamayaniaileleri,arkadaşları, okulları, iş ve serbest zaman ortamları gibi faktörlere ve bu faktörlerin nasıl değiştiğine ayrıca değişimlerin gençleri nasıl etkilediğine bakmak gereklidir. Gençleri etkileyen sosyal çevre gencingelişimindebüyük önem taşımaktadır. Dolayısıyla, hızla gelişen dünyamızda gençlerin gelişim sürecinin kendi içinde bir değişim yaşadığını unutmamakgerekir. Ülkemizde 'gençlik' kavramımaalesef net bir şekilde tanımlanmamıştır. Gençliği tanımlayan kaynaklar tarandığında gençliğin 'sorunlu' olarak görüldüğü ve 'sorunlarının çözülmesinin' gerekliliği üzerine çalışmaların yapıldığı gözlenmektedir. Buna rağmen yapılan her çalışmanın kendi içinde gençliği tanımlamakta farklı bir terminolojiyi tercih ettiği görülmüştür. Bu farklılığı şu şekilde örnekleyebiliriz. Gençliği; bir ulusun varlığının temel taşı, dinamik gücü ve geleceğin güvencesi olarak ifade eden çalışmalardan, ergenlikle erişkinlik arasında yer alan cinsel ve bedensel gelişme dönemi olarak ifade eden çalışmalara kadar pek çok farklı yönden 'gençlik' kavramının incelendiği görülmektedir. Elbetteyukarıda gençlerin gelişim sürecinin zamaniçerisinde gelişerek değiştiğini

belirttiğimiz gibi, gençlere bakış açısının da bu süreçte değişim gösterdiğini ifade etmemiz gerekir. Gençliğin değişimi moderniteyleparalellik göstermektedir. Çocuğun gerçek hayatın içinden alınıp başka bir kuruma emanet edilmesiyle geleceğe hazırlandığını görmekteyiz.Yani bir anlamda çocuklukta gençlikte yetişkinliğehazırlanan birdönem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sebeple gençlik moderniteninürünlerinden biriolmaktadır. 20'li yılların çocuğa, gençliğe, yaşlıya bakışıyla bugün arasında farklılıklar bulunmaktadır. Bu açıdan baktığımızda ve gençlik tarihini anlamaya çalıştığımızda aslında hiç durağan olmayan bir gençlik tarihiyle karşı karşıya kalmaktayız. Busüreçte sanayi devrimiyle durum çok ciddi değişim göstermektedir. Çünkü sanayi devrimi toplumun merkezine üretimi koymaktadır. Gençlik bu üretim hayatında dinamizmi temsil etmektedir. Ulus devlet yönetimi içinde çok önemli bir yer tutan geleceğingençler tarafından oluşturulacağı düşüncesi buradangelmektedir. 20. yüzyılın ideolojilerinde gençliğin bir sembol olarak alındığını görmekteyiz. Birinci Dünya Savaşı ve kurtuluş savaşı gibi savaşlar geçirmiş olan bir ülkedegençlik kavramı üzerine yüklenen anlamlar devlet merkezli olmakta; özgürlük, kendi hayatı ya da kendini kurtarmak yerine, gençlik tanımlamaları, cumhuriyetin bekçisi anlamında ifadeedilmektedir.

60' lı, 70' liyıllara bakıldığında siyasal gençliğin bir siyasal misyona sahip olmasının gerekliliği, gençlik mitinin devamı olarakgörülmektedir. 80 sonrasıgençlik mitinde farklılaşma yaşanmaktadır. Gençler,siyasetle ilgilenmeyen, kendilerini düşünen, vurdumduymaz, apolitik bir gençlik olarak değişmekte ve bu şekildetanımlanmaktadırlar.

YaşamTarzı

Birey, her zaman sayısız kültürel ortam içerisinde yaşamaktadır.İnsan, doğumuyla birlikte önce ailesinde, gelişim evresinde okulda, yaşadığı çevrede, yörede, çalıştığı yerdekısacası yaşamın her döneminde bulunduğu ortamın ve toplumun kültürüyle kaynaşmaktadır. Kişi sosyalleşme adı verilen olguyu yaşar ve yaşadığı toplumun bir üyesi haline gelir. Kültürün özü yaşamdır. Kültürün insanıntoplumsal yaşamının her alanındaki kendisi ve kendisine ait olan ya da kendisine ait olduğunu sandığı bir öğe olduğu ifade edilmektedir çünkü kültür, insanın kendi yaşamını, geçmişten gelendeneyimler, birikimlerve kendi oluşturduklarıyla nasıl ürettiğini anlatır.İnsan kendini nasıl üretiyorsa, bu üretme yolu onun kültürüdür.Yani insanyaşadığı toplumda ne üretiyorsa ya da toplum geçmişte ne üretmiş ve üretmeye devam etmişse bu yaşam tarzı olarak bireye yerleşmektedir. Geçmişte zengin ve fakir arasındaki farklar keskin sınırlarınoluşması ve statü farkının da çok almasınasebep olmaktadır. Günümüzdesosyal statüsembollerinin çağrıştırdıkları anlamlar yüklendikleri anlamlardan giderek uzaklaşmaktadır. Yani, parası olan herkes, çalıştığı iş koluna ve bağlı olduğu statü grubuna bakmaksızın, sadece yüksek statü gruplarının tüketebildiği ürünleri satın alabilir durumagelmiştir.Yeni kültür araçları, arzulanan bu yaşam tarzının popülerleşmesinde rol oynamaktadırlar. Bu araçlar spor, moda, müzik ve popüler kültür gibi yeni alanları meşrulaştırmak ve popüler kültür ile yüksek kültür arasındaki eski ayrımları ortadan kaldırmak içinentelektüellerle birlikte hareket etmektedir. Bireyinhayattanzevk alma ve iyi yaşama arzusunaolan saygısı onu materyalist bir yaşama yöneltmektedir. Materyalizmin temelaldığı yaşam tarzında her ürün değerlerle ilişkilendirilmektedir. Böyle bir yaşam tarzı tüketimciliğiöven bir tüketim ideolojisiyle günlük hayatı biçimlendirmektedir. Materyalist yaşam tarzında birey dünya mallarına önemvermektedir.

FarklılaşmanınEtkisi

Toplumsal düzende insanların en büyük ortak paydası tüketim gibi görünmek- tedir. Tüketim kültürü ve kümesinin oluşumunda küresel ve yerel dinamiklerle bun- larınetkileşimi belirleyicidir. Tüketim konusunda yerelden küresele doğru olan etki- ye Kjeldgaardve Askegaard"cooltüketim uygulamaları" adını vermektedir. Bu dacoololmayı bir değer olarak benimseyen günümüz gençliği için özellikle geçerli ola- bilecek bir tanımlamadır. Yazarlar geçerli tüketim kültüründeki yerel-küresel etkileşi- mi aynı zamanda "ortak ayrışma/ayrılık" kavramıyla dile getiriyorlar; yani tüketim pratiklerimizde aynı anda hem birbirimize benziyor hem birbirimizden ayrılıyoruz. Yaşam tarzının meslek sınıfları aracılığıyla ortaya çıktığı yaygınbir görüştür. Yaşam tarzı, değişik sınıfların tüketim kalıplarını etkileyerek, değişik yaşam biçimleri ortayakoymaktadır.Bourdieu' nundeğerlendirmesine göre; bireylerin kendilerini farklılaştırmak için kullandıkları hayat tarzları ve kültürleri beğenilerinin, yalnızca bireylerin gelir düzeyi ve mesleki konumlarına göre değil, sanat, edebiyat, felsefe ve sosyal bilim gibi alanlardaki kültürel sermayelerine ve zamangeçirme pratiklerinegöre de şekillenmektedir. Kültürel sermayeninkendine özgü bir değer yapısıbulunmaktadır.

ModanınEtkisi

Moda, kapitalist sistemin mantığı içerisinde üretilip bireylerin farklılık ihtiyaçlarına cevap veriyormuş gibi görünse de diğer yandan, aidiyetlik duygusunu pekiştirme işlevinede sahip bulunmaktadır. Bireyselliği ve farklılığı ortaya çıkartmasına rağmen moda, bir yandan da bireyin kendisine benzerbir gruba, bir sınıfa ait olduğunu hissettirmektedir. Tüketiciler, neyin, nasıl ve hangi tüketimtopluluğuna girmekiçin tüketileceğini, durmadan değişen yaşam stillerini modadanöğrenmektedirler. Veblen' in oluşturduğu'süzülme' kuramı,birbirine karşıt olan iki ilkeyibirlikte elealmaktadır. Alt sosyal gruplar, 'taklit' ilkesini takip ederek üst

grupların kıyafetlerini kendilerine uyarlayarak yeni statüler oluşturmaya çalışmaktadır. Üst sosyalsınıflar ise, 'farklılaşma' ilkesini takip ederek, yeni oluşan modayauyumsağlamaya çalışmaktadırlar. Yani, taklit ve farklılık birbirini izleyen birözellik göstermektedir. Bir alt sınıf, bir üst sınıfın stiline, sembolüne uyum sağlamak için, onun kendisine en yakın üst sınıfa süzülmesini beklemektedir. Moda, rekabet koşullarında, kitleleri satın alma ve tüketmeye yöneltmek amacıyla planlanmış bir pazarlama tekniğidir. Modanın bireyselleştirme ve farklılaştırma iddiaları endüstriyel ürünlerin satın alınmasındangeçerek elde edilmektedir.

KentleşmeninEtkisi

Kent gibi büyük bir nüfus yoğunluluğununyaşadığı yerleşim alanlarında bireylerle kurumlar arasındaki sosyal ilişkiler, insanların düşünce ve davranışlarının değişmesine sebep olmaktadır. Dünyadaki pek çok ülkede ortak olarak görülen ve sosyolojik anlamda topluluk halinde yaşayan insanların sanayileşme, kentleşme vediğer faktörlerin etkisiyle ilişkiler örgütlenip, yapılaşma arttıkça ve büyük toplum yaşam tarzına geçildiğinde büyük değişim gözlenmektedir.

Büyük kentlerde yaşayanlar, artık tasarruf edip, giyim kuşam gibi önemsiz şeylere harcama yapmayan o eski tip tüketicilerden farklılaşmaktadır. Şehirdeki birey daha çok, bir kimlik duygusu oluşturabilmek, kim olarak algılanmayı istiyorsaonun için tüketmektedir. Bocockbir bireyin kendisini diğerlerinden farklı kılabilmek için kullandığı giyim kuşam tarzının, diğer bireyler tarafından daanlaşılıp yorumlanabilmesi için diğerleri ile ortak birtakım kültürel semboller paylaşabileceğinisavunmaktadır.

Modern kentlerde insanlar artık ihtiyaçları için tüketmemekte, toplumsal yaşamda kendilerine daha uygunimajlaroluşturmaamacıyla tüketimeyönelmektedir.Dolayısıyla tüketimin göstergeler yoluyla

kendini ifade etme vemetalar aracılığıyla kendine uygun yaşam tarzları oluşturmaya yardımcı olanbir eylem olduğu söylenebilir.

Boş ZamanınEtkisi

Bulunduğumuz ortamda bir yandan birey, özgün olmaküzerine sürekli vur- guyaparken, öte yandan birey olmak gitgide güçleşmektedir. Bunda bireyin tüketici olarak toplumsallaşmasında etkili kurumların, zaman içindeki değişimi önem kazanmaktadır. Boş zamanı tanımlayan farklı yaklaşımlar bulunmaktadır. Boş zaman, günün 24 saatini ele olarak bundan çalışma, uyuma, yeme, psikolojik-fizyolojik ihtiyaçlara yönelik zorunlu etkinliklere ayrılan zamanların çıkarılması şeklinde tanımlamak mümkündür. Boş zaman, kişinin işinden ya da diğer görevlerinden sonraserbest kaldığı rahatlama, eğlenme, sosyal başarı, kişisel gelişim amaçlarına yönelik faydalı kılınan zamandır. Boş zaman, hayatın gerekliliklerinin yerine getirilmesindensonra arta kalan, serbest ve zorunlu olmayanzamanolarak tanımlanabilir.Boş zaman olgusunun, tüketim kültürü içinde yaşam tarzı olarak günlük hayatta yer edinmesi sağlanmıştır. Tüketim yoluyla insanların daha fazla boş zamana sahip olmasını gerektiren bir yaşamtarzı oluşmaktadır. Medyaaracılığıyla, alışverişin farklı biçimlerinin, görüntülerinin, yaygınlaştırılması; elektronik ortamdan alışverişi olanaklı kılan web siteleri ve tüketimamacıyla kurulan,boşzaman değerlendirmenin en iyi yöntemi olarak sunulan alışveriş merkezleri gibi gelişmelerle tüketimciyaşamtarzı ve boşzaman faaliyetleri oluşmaktadır. Sanayi sonrasıdönemde, boş zaman özgürlüğünün anlamı kaybolmuştur. Boş zamanın tüketimi işe yansımış; bireyselci hale gelip, alışveriş ilişkilerini içerir olmuştur. Farklı sınıfsal süreçleri yaşayan çalışanların, serbest zamanlarda gösterdikleri yaşam deneyimleri çeşitlenmiştir. Gösterişli tüketim ve gösterişli boş zaman, bireylerin harcama ve tüketme yetenekleriylekomşularınıetkileyerek daha fazla saygınlık eldeetme çabaları şeklinde, ekonomik kaynakların müsrifçe

kullanımı haline gelmiştir .Zaten gösteriş için tüketim, zenginlerin boş yaşam tarzının faaliyetidir. Tüketim yoluyla insanların daha fazla boş zamana sahip olmasını gerektiren bir yaşam tarzı günümüzde oluşmuştur.

Bir Eğlence Aracı Olan Televizyon

Kitle iletişim araçları insanlara ulaşılabilirliği niteliğinde kitlelere hitap eden, kitlelerin haber alma, bilgilendirme işlevlerinin yanı sıra kitleleri eğlendiren araçlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda en etkin ve her evde baş köşe de oluşuyla televizyon kitle iletişim araçları arasında eğlenme ihtiyacını karşılayan, boş zamanı değerlendirme adına kullanılan önemli bir kitle iletişim aracıdır.Asıl anlamını prime-time kuşağındaki programlarda bulan eğlence medyası Mills'egöre toplumsal denetimingüçlü biraracıdırçünkü "insanlareğlence kültürüne zihinleri en gevşemiş,bedenleri en yorgunken maruz kalır ve buda medyanın karakterleri ile özdeşleşme için kolay yanıtlar sunar. Çalışma hayatının tek düzeliği, sıkıcılığı, bıkkınlığı ve rutinitelevizyonun prime-time kuşağı programlarında yerini renkliliğe, heyecana,coşkuna ve sürprizlere bırakır.

Prime-Time Kuşağında izlemeOranı

Günlük televizyon izleme eğilimleri incelendiğinde okul, çalışma hayatı, günlük meşguliyetlerden sonra insanların dinlendiği zaman dilimlerinde televizyonu daha çok izledikleri gözlemlenmektedir.Prime-time dediğimiz bu aralık akşam saatlerinde yayınlanan, yarışma programları, devamının ne olacağı beklenen ya da zengin yaşam tarzıyla sunulan ünlüler geçidi şeklinde, zaman zaman eğlendiren, güldüren, zaman zaman dramatik öğelerle bezenmiş dizilerden oluşmaktadır.

Bağımlılık Haline GelenDizi SeriyalKavramı

Televizyon insanların hayatlarına aileden biriymiş gibi dahil olmuş evlerin oturma, misafir, yatak odalarında hatta mutfaklarındabaş köşeye oturmuş durumdadır. Televizyonun kendine göre anlatım yapısıbelirginözelliğini oluşturmaktadır. Bir başka deyişle televizyon izleyicisinehitap ederken,ailenin o anki sohbete katılan diğer bir ferdi gibi yaklaşmaktadır, bu da anlatımın daha kısa, basit ve samimi bir yapıya sahip olmasını sağlamaktadır.

Bağ ve Özdeşim Kurulan Dizi Karakterleri

Televizyonun etkisi geçmişten günümüze yadsınmaz bir gerçektir. Kitleleri etkilemede televizyonun gerek ideolojik gerek kültürel gerek kimlik oluşumu gereksetüketimi teşvik etme anlamında, birçokfaktöre etkisisıralanabilir.Diziler günümüzdeTürk televizyonlarında bu etkinliğin en önemli parçası halinegelmiştir.Şener gençlik dönemini şu şekilde ifade etmektedir: Yetişme dönemindeerkek çocuk babasını,kız çocuk annesini örnek alır. Ergenlikte birey ailesinin etkisinden sıyrılır fakat kendine yeni örnekler seçmektedir. Hayran olduğu bir kişiden bir süre sonra vazgeçebilir ve kendine yeni bir özdeşim örneği bulur.Çünkü budönem hayranlıkların bol olduğu bir dönemdir ve gencin duyguları gibi beğenileri de sık sık değişim gösterebilmektedir. Genç bu şekilde deneye deneyekendi kişiliğini bulur. Gencin davranışları benimsemesinde ailesinin yaşadığı yakın çevrenin olduğu kadar, toplumun ve kitle iletişiminin de rolü vardır. Bunlar, sosyalleşme çevreleriolarak, gencin olumlu veya olumsuz yönde sosyalleşmesine katkıda bulundukları gibi özdeşleşme objeleri yaratarak, gencin kişiliğinin oluşmasında da etkilidir. Filmler ve televizyon dizilerindeki oyuncuların davranışları, canlandırdıkları karakterlerin özellikleri, filmlerin ve dizilerin konuları seyredenlerin beğendiği özelliklerle paralellik oluşturduğunda,seyredenler

kendilerini dizi-film kahramanlarınınyerine koymakta ve onlarla kendileriniözdeşleştirmektedirler. İzlenen dizilerin en beğenilen özelliklerine; B: "Genç oyuncuların olması velise dizisi olması", S: "Lise dizisi olması", N: "Komik, bana hitap ediyor olması" ifadeleri ayrıca; kendilerini yerine koydukları karakterler sorusunu: B: "Var. Reyhan karakterini kendime çok yakın buluyorum.", A: " Tonysopranos benim adamım ve Kuzey", S: " Var. Bir Aşk Hikâyesi, Ceylan.", N: "Dizi şu anda yayında değil ama Hanımın Çiftliği'ndeki Güllü karakterininyerine koyduğum oluyordu kendimi. Bir de eskilerden Yağmur Zamanıadlı dizideki Eylül karakterinin.",N:"Güneşi Beklerken dizisindeki Zeynepkarakterini beğeniyorum diyebilirim. Sağlamve otoriter karakteri hoşuma gidiyor.", G: "Leylailebenzerliğimolduğunu düşünüyorum, doğal bir karakter olarak geliyorgözüme, doğaçlama oynuyor sanki." G: "Oradaki başrol oynayan kız kadar güzel olmak isterdim." şeklinde cevaplandırmışlardır. Bu bağgençlerin kişilik oluşumu üzerinde ve tüketim faaliyetlerinde yol gösterici olmaktadır.

Diziler Yoluyla Üretilen ve Tüketilen Yaşam Tarzı

Televizyon dizileri gerçeğin yansıması olmakla birlikte, gerçeğin yeniden üretimi anlamını taşımaktadır. Gerçekte kişinin hayatında var olmayan biryaşam diziler aracılığıyla sunulmakta ve bir anlamda arzu oluşturup, bir anlamda dahayallerle tatmin edilmekte yani tüketilmektedir.Güzel evler, göz kamaştıran kıyafetler, pahalı arabalar, değerli hediyeler, mücevherler, partiler paranın yapabildiklerine soapdünyasından verilebilecek ilk örneklerdir. Partiler ve evlilik törenleri, büyük ve görkemli olmaktadır. Yaşam tarzı ile ilgili olarak da, tüketim kültürü bize belirlibir tarzın projesinivermektedir; çünkü tüketimkültürü,bütün sosyal grupların statü farklılıklarının kaynağının anlamlandırıcısıve bizim arzularımız ve hayallerimizin başlıca kaynağınıoluşturmaktadır. Bağ kurulan, sevilen karakterlerin yaşadıkları mekanlar, arkadaşlıklar, hayat tarzları ve karakterleri lise gençliği üzerinde etki oluşturmaktadır. Yaşamak istenen

arzulanan hayat bir anlamdadizileraracılığıyla tatminedilmektedir. "Bu karakterlerin yerinde olmayı ister miydin?" sorusuna: A: "Evet, ama kiloluyum.", S: "İsterdim. Masallardaki gibi yaşamak hep hayalimdir zaten." G: "Olmak isterdim, çünkü oyunculuğun özel ve beceri gerektirdiğini düşünüyorum sevdiğim karakterin fazlasıyla yetenekli olduğunu düşünüyorum." derken, "Dizilerde en çok dikkatini çeken şeyler neler oluyor?" sorusuna: B: "karakterler", S: "dekorasyon", A: "giyim ve yaşamtarzları",P: "karakterler, evler ve arabalar",S:"karakterler ve dekorasyon", S: "giyim ve karakterin hareketleri" A: " karakter", N: "giyim benim için ön sıralarda ama karakteri ve konuşması daha baskın. Dikkatimi tamamen üslubuylaçekebilir. Mekân ve giyim konusunda bir çekiciliği var, onlar gibiyaşamamak isterdim."G: "Karakterlerin yaptığı esprinin kalitelisi herzaman dikkatimi çekmiştir." S: "Kim masallardaki gibi yaşamak istemez ki? Mükemmel bir hayat herkesin hayalidir. Ben de isterdim.", G: "o arabalardan birinin benim olmasını isterdim",şeklinde verilen cevaplar; arabalar, evler,dekorasyonla karakterlerin yaşam tarzına özenildiğinin bir göstergesidir.

Gerçeğin Yeniden İnşası AnlamındaDiziler

Diziler gerçek yaşamdan esinlenseler bile gerçeğin tekrar kurgulanmış hali olarak bize sunulmaktadırlar. Lise gençliği dizilerdesunulan bu hayatların gerçeği biranlamda yansıttığını düşünselerde abartıya kaçan ve gerçek dışı durumların kurgulandığını dadüşünmektedirler."Televizyon, tamamlanmamış bir dünya sunmaktadır önümüze ve bu diziler sürekli olarak dünyayı yenideninşa etmeye zorlamaktadır. Günlükyaşamda gördüğümüz imgeler bir bütün ve sabittir. Oysa televizyon, daha hızlı bir şeklide bizi günlükyaşamdan uzaklaştırmaktadır. Böylece televizyonizleyiciyi bambaşka dünyalara götürmekte, gerçekten farklı bir gerçek sunmaktadır.Araştırmada sorulan "Dizilergerçeği yansıtıyormu?" sorusuna "Evet" yanıtını 2 kişi, "Hayır" yanıtını 1 kişi vermiştir. Geriye kalan 9 kişi ise "Hayır ama gerçeği yansıtantarafları da var." şeklinde biraz daha olumsuzbirifade kullanmışlardır.

Dizilerin, Tüketim FaktörüneEtkisi

Tüketim, ihtiyacı karşılamanın yanı sıra kitleiletişim araçlarıyla üretilen yine bu araçlar aracılığıyla tüketilen bir kültürel meta haline gelmektedir. Küreselleşmeyle birlikte sınırlar ortadan kalkmış, bu durum tüketim faaliyetlerin uluslararası bir alana yayılmasına sebep olmuştur. Bu yayılmakültürel olgularındafarklı kültürler tarafından benimsemesine sebep olmaktadır. Artık tüketim, kitle iletişim araçlarında görülen her şey ya da çoğu şeyanlamına gelmektedir.Tüketim günümüz dünyasının ideolojisidir ve temelinde daha fazla üretim daha fazla tüketim sonucunda daha fazla refah görüşündeolanlar olduğu gibitüketimiinsan özgürlüğünükısıtlayan, insanı başkalarına bağımlıhale getiren, insanınyabancılaşmasındaki önemli bir etken olarak gören düşünürlerde bulunmaktadır. Diziler oyunculardan konusuna kadar; birçok noktada izleyici üzerinde imgeler bırakmaktadır. Bu gündelik yaşamda; cep telefonu melodisi olarak, kimi

zamandizideki karakterlerin giyim tarzı, saç şekli, konuşma biçimi, jest ve mimikleri gibi imgelerle kendisini göstermektedir.

Haz ve Doyum Sağlama Aracı Diziler

Kişi sahip olamadığı, beğenip istediğiya da ulaşamadığı birçok şeye karşı ilgi duymaktadır. Bu ilgi kişinin belirli bir ürünü vehizmeti takip etmesini, izlemesini sağlamaktadır. Bu durum sahip olunamasa da ürün ya da hizmeti kullanan kişileri görmek, bu kişiler üzerinden keyif almayı beraberinde getirmektedir. Tüketim kültürünün ve tüketim bilincinin oluşması süreklibir sahip olma isteği, tüketme ve bu tüketmeyle mutlu olma duygusunu beraberinde getirmektedir. Bu duyguyu tatmin bazen istenilenin alınamaması ya da istenilene ulaşılamaması şeklinde olduğunda tatmin duygusunun giderilmesi anlamınıtaşımaktadır.Tüketimi tetikleyen faktörlerin arasında başkasının üzerinden keyif almaya dayanan bir istek bulunmaktadır.unbox.it.com ve unboxing.com gibi sitelerde bilgisayar kullanıcıları dünyanın dört bir köşesindeki hiç tanımadığıkişilerin yeni satın aldıkları çeşitli ürünleri satıp almalarını izleyebiliyor. Organicreklam ajansında Yeni Platformların Yürütmeden Sorumlu Müdürü ChadStoller'inbelirttiği gibi, "Bu tutkunun ulaştığı bir doruk noktası. Bazı şeyleri satın almayı çok istediği ve bunlara büyük özlem duyduğu halde almaya gücü yetmeyen ya da şimdilik durumu uygun olmayan pek çok kişi var. Bu kişiler heveslerini bir şekildetatmin etme yolu arıyorlar." Haz almak ve bir başka kişi, olgu ya da olay üzerinden keyifsağlamak, tüketim toplumu haline geldiğimiz günümüzde tüketim kültürünün bir yansıması olarak deneklerden alınan cevapların bu doğrultu da olduğunu göstermektedir. S: "İsterdim. Masallarda ki gibi yaşamak hep hayalimdir zaten." G: "Olmak isterdim, çünkü oyunculuğun özel ve beceri gerektirdiğini düşünüyorum, sevdiğim karakterin fazlasıyla yetenekli olduğunu düşünüyorum." A: "Evet, çünkü Korkut çok yakışıklı, onunla oynayan kız olmak çok güzel." B: "Olmak isterdim, çünkü Reyhançok eğlenceli görünüyor." Z: "Evet. O karakter gibi mimar olmayı düşünebilirdim." Z: "Oradaki

başrol oynayan kız kadar güzel olmak ve o arabalardan birinin benimolmasını isterdim." S: "Kim masallardaki gibi yaşamak istemez ki? Mükemmel birhayat herkesin hayalidir. Bende isterdim." N: "Onlar gibi giyinip, gezip (giyinmekderken kaliteden bahsediyorum) onlar gibi yaşamamak isterdim."G: "Öyle bir ortamdabulunmak isterim tabiki." Diziler izleyiciye sahip olmak istediği hayatı, özdeşim kurduğu karakteri sunarak, tatmin oluşturup haz alma ve doyum duyguları sağlamaktadır.

Dizi İzlenirliğinde ve Tüketim Bilincini Oluşturma Sürecinde Ünlü KişilerinRolü

Günlük yaşamın vazgeçilmezihaline gelen dizilerde, sevilen oyuncularla karakterler oluşturulmaktadır. Ünlü, popülerolmuş, hayran kitlesiolan, yakışıklı/güzel kişilerin canlandırdığı karakterler izleyicileri daha fazla etkilemekte, dizilerin izlenirliğini artırmaktadır.Televizyon dünyasını cazip hale getirmeninen kolay yolu, budünyayı "popüler kişiliklerle" dolu hale getirmektir. Televizyon, popüler kişilik üretme aracı olarak görev yapmaktadır. Popüler kişiliklerin kendi aralarındaki samimi muhabbetlerine tanık olmak seyirci içinçok cazipbir tecrübedir. Televizyonun seyirlik dünyası nereye bakılsa karşımıza bir ünlünün çıktığı, popüler isimler, yüzler ve seslerin birbirine geçtiği bir ünlüler resmigeçididir. Ünlüler geçidinin en yoğun olduğu programların başında televizyon dizileri gelmektedir.Ünlüler geçidi olan dizi oyuncularının fan kulüpleri hayranlığın ne seviye de olduğunun en büyük göstergelerinden bir tanesidir. Herhangi birizleyici kitlesinin yer aldığı konuklu programa katılan oyuncuların beraberinde hayran kitleleri de gelmektedir. Dizilerin izlenirliğini sağlayan unsurların başında da ünlü, sevilen, beğenilen oyunculara duyulan hayranlık vardır. Bu hayranlık lise gençliği üzerinde kişilik oluşumu, özdeşim kurma çabası, haz ve doyum almanın dışında tüketime teşvik eden bir konuma ulaşmaktadır. Mülakata katılanların dizileri neden dolayı izledikleri sorulduğunda, A: "Oyuncu.", Z: "Oyuncu ve Konu.",S: "İyi, kaliteli oyuncu.", G: "Sevdiğim oyuncu." yanıtını vermiş,

dizinin neden beğenildiği ise; G: "oyunculuğun özel ve beceri gerektirdiğini düşünüyorum sevdiğim oyuncunun fazlasıyla yetenekli olduğunu düşünüyorum.", N: "...korkut çok yakışıklı onunla oynayan kız olmak çok güzel olurdu.", B: "O diziyi izliyorum çünkü oyuncu çok yakışıklı, çok seviyorum.", S: "Dizide beğenerek izlediğim oyuncuvar.",A: "İzliyorum çünkü genç oyuncuların olması..." şeklindeki cevaplarla öğrenilmiştir.

ÇocuklarınDeğişenİlgileriveKaybolan‘Çocukluk’

Televizyon ve şimdilerde internet, çocukların ilgilerinde belirgin değişimler yaratmıştır. Ancakenönemlisi,çocuklarınkimizamankendiistekleriilekimizamandayetişkinlerinizleme tercihleri nedeniyle karşı karşıya kaldıkları çeşitli medya içerikleri, çocukları yetişkinlerin başa çıkmadazorlandıklarıbirkaygıdünyasınataşımaktadır.Buanlamdaetkileri,çocuklardakültürel kırılma ve ilgilerde kaymanın ötesine uzanmaktadır. Zira insanlar, genellikle televizyonda normal olanın gösterildiğine inanmakta ve buna bağlı olarak televizyonda gördüklerinden oldukçaetkilenmektedirler. genellikle kaygı uyandıran haber içeriklerine ve görüntülere kolektif olarak maruz kalınmaktadır.Bunlarınçocukpsikolojisiüzerindekietkisininyetişkinlerekıyaslanitelikaçıdan katlandığınıdüşünmekyanlışolmayacaktır.Çocukluğun yitirilmesinde televizyon tek başına bir aktör değildir. Tüketim toplumu içindeçocuklukileyetişkinlikarasındakiayırıcıçizgihızlaaşınmaktaveçocukluğunkendiside hızla tükenmektedir. Ayrıca birbirine benzeme, marka tutkusunun yaygınlaşması, çocuk oyunlarının giderek yitmesi, sürekli can sıkıntısı halinin kalıcılaşması, çocukluğun tüketim kültürüiçindeyenidenbiçimlenmesinin,yitirilişininişaretleriolarakalınabilir. Marjinal örnekler (sözgelimi, belli bir siyasetin, inancın, ideolojininsözcülüğünü yapanvebuamaçlareklâmd

ışıfinansmansağlamışkanallar)dışındageneldemedya,fakatözeldetelevizyon küresel tüketim kültürünün söylemini taşımaktadır. Bugün dünyanınpekçokülkesindegençlerkablolutelevizyon,ceptelefonu,internet,dergiler,bilgisayaroyunlarıvs.gibipekçokfarklımedyaseçeneğinekolaycaulaşabilmekte,onlarasahipolabilmektedir.Ayrıca,buşekilde çocuk ve gençler aynı programlara, aynı karakterlere, aynıürünleremaruzkalmaktadırlar. Televizyonçocuğunilgisiniçekenbirincimecrahalinegelirken,sosyalistenirliğiyüksek bir çocuk idealinin gerçek olma ihtimali de git gide azalmaktadır. Bilgisayar oyunları ve televizyon ile haşır neşir çocuk prototipi, kitap okuyan ve akranları ile oyun oynayarak sosyalleşen çocuk idealinden çok uzaktır. Buna karşın, Alver ve Gül’ün (2005) İstanbul’da yaşayan 1000 çocuk üzerinde yaptıkları araştırmanın sonuçlarına göre, çocukların televizyon izleme süreleri kitap okuma sıklığına göre daha fazladır. Tıpkı kitaplarla olan ilişkilerinde olduğu gibi çocuk oyunlarının doğasında da önemli oranda değişimler meydana gelmektedir. Gözlemler, çocuklar zamanlarını gittikçe artan bir şekilde bilgisayar oyunlarının başında geçirdiğineişaretetmektedir.Çocuk ve gençler açısından, televizyonun tahtına göz dikmiş diğer görsel iletişim aracı bilgisayardır.Özellikleinternetkullanımıylaberaberbilgisayar,televizyonakıyaslakullanımının kontrolü çok daha zor, fakat etkileşimci özelliği ile televizyondan daha etkili olmaya adaydır. Kaldı ki gelecekte, internet ortamında TV izlemenin yaygınlaşması mümkün olduğunda, özellikle çoklu-medya teknolojisine aşina olan çocuk ve gençler için bu iki mecra, büyük bir olasılıklabirleşecektir.Bilgisayar, çocukların ilgi alanına giren bir dizi ürüne (örn. DVD veya VCD formatlarındavideo,oyun,kitapvb)nihaiulaşımortamıiken,internetbağlantısısayesindebilgi erişimi, çevrimiçi oyun, haber, ırkçı propaganda, porno ağlarına kadar geniş bir yelpaze oluşturan önemli bir mecra niteliği kazanmıştır. Dolayısıyla televizyon gibi bilgisayar da kullanıma bağlı olarak

olumlu katkıların veya olumsuz etkilerin kaynağıdır. Nitekim bilgisayar kullanımı konusunda ailelerin tutumları farklılaşmaktadır. Kimi ebeveyn bilgisayar ve internet kullanımınıçağiledahauyumluolma,dahaileribirdüzeygibialgılamaktaveçocukvegençleri bilgisayar kullanımı konusunda desteklemekteyken, kimine göre bilgisayar çocukları sosyal hayattan koparmaktadır ve kullanımı kontrol altında tutulmalıdır. Bir grup ise çocuğun internet kafelere gitmesine engel olmak adına, durumu gönülsüzce kabullenmiş görünmektedir. Bu gözlemler Batı’da yapılan bazı araştırmalar ile paralellik göstermektedir. Kanadalı ailelerle yapılan bir çalışmada, bu ailelerin çocuklarının interneti kullanmalarıyla ilgili olarak iyimser olduklarını, zira internetin geleceğin yöntemi olduğuna inandıklarını göstermektedir. Bu aileler çocuklarının bilgisayarda genellikle okulla ilgili ödevler, araştırmalar dolayısıyla vakit geçirdiklerineinanmaktadırlar. Çocuk kültürü ve medya bağlamında halen yaygın olmayan diğer bir araştırma geleneği ise iletişim alanındaki alımlama(reception) çalışmalarıyla paralellik gösterir. Bu görüşe göre çocuklar yetişkinlerin ideolojik mesajlarının alıcılarıdır. Ancak tamamen edilgin değillerdir, medya mesajlarını metinler arası bir biçimde eylemli olarak alırlar. Dolayısıyla çocuk düşüncesinin işleyişi ve içeriği, yetişkininkinden tamamen farklı olduğu varsayımı doğru değildir. Çocuklar masum ve kırılgan olmadıkları gibi özel yollarla düşünmezler, insan düşüncesinin bütün karakteristiklerine sahiptirler. Dyson çalışmasında sınıfta bir iletişim zinciri kurmak suretiyle, popüler medyadaki yaygın öykülerin okul çocukları tarafından kullanımını etnografik yöntemle incelemiştir. Araştırmacı sınıf ortamının, dialojik bir süreç içinde anlamın yeniden yazımında bir araç haline geldiğini; sınıf etkileşimleri içinde çocukların, tıpkı yetişkinler gibi, medya içeriklerini kendi ideolojik ilgileri doğrultusunda yeniden ürettiklerinigözlemiştir.Sonuç olarak medya mesajları etki gücünü metinler arası bir ilişkide kazanmaktadır. Televizyonveyabilgisayararacılığıileçocukvegençlereulaşanideolojikyadabanaliçerikler, daha geniş ölçekte, çocuk ya da yetişkin

herkesi kuşatan küresel tüketim kültürünün ve ideolojisinin içerikleridir. Dolayısıyla ‘çocukluk ve medya etkileri’ üzerine kuramsal veya uygulamaya dönük bir projenin ortaya konması, ancak problemin günlük hayata sinmiş küresel tüketimkültürü,medyaveçocukluküçgenindeelealınmasıdurumundamümkünolacaktır.Ayrıca medya-çocuk ilişkisine, sadece kayıplar üzerinden bakmak bizi muhafazakâr bir körlüğe götürebilir. Gigli’ye (2004) göre ise medya, çocuklar ve gençler için iki karşıt tema sunabilmektedir:Fırsatlarveriskler.Örneğinmedyanınküreselleşmesiçocuklarınbakışaçılarını genişletebilmekte ve bilgiye eşit ulaşım hakkını sağlayabilmektedir. Öte yandan kültürel özdeşleşme ve değerleri tehdit edebilmektedir. Teknolojik gelişmeler yeni yetenekler ve gençlerin aralarında daha fazla paylaşım fırsatı sağlayabilmekte, öte yandan çocukluğun yozlaşmasınadanedenolabilmektedir.Gigli’nin önerisi, ailelerin, eğitimcilerin, sosyal bilimcilerin katkılarını bekleyen en gerçekçiöneridir.Nitekimbuamaçlaülkemizdedeönemlibiradımatılmış;beşpilotildeseçilen ilköğretim okullarında, 2006-2007 eğitim öğretim yılından itibaren seçmeli olarak medya okuryazarlığı dersinin okutulmasıkararlaştırılmıştır.

MEDYANIN HEM OLUMLU HEM OLUMSUZ ETKİLERİ

Biliminsanlarıvehalk,medyayıçoğukezikifarklıbiçimdegörürler:Birtaraftan medyanınçokolumluolduğunudüşünürüz.Medyanınçocuklarınhayatınızenginleştireceği,sağlıksızdavranışlarıdeğiştireceği,onlarındüşgücünüveyaratıcılığınıhareke- tegeçireceği,eğitimvebilgileriniarttıracağı,toplumadâhilolmalarınıvehoşgörügös- termelerinidestekleyeceği,toplumsalboşluklarıdaraltacağıvegelişmeylesiviltoplumu özendireceğiyönündebüyükumutlarımızvebeklentilerimizolur.Öteyandanelektro-

nikmedyanınduygularıuyuşturacağı,düşgücünüyadaesneklikyeteneğinikısıtlaya- cağı, başkalarını incitecek şekilde umursamazlık geliştireceği, yıkıcı davranışları yüreklendireceği,çocuklarışiddetekarşıduyarsızkılacağı,kalıplaşmışdavranışlarasüreklilik kazandıracağı, ahlaki değerlerin yozlaşmasına yol açacağı, yerel kültürü bastıracağı ve toplumsal kayıtsızlığa katkıda bulunacağı yönünde büyük bir kaygı mevcuttur.Medyanın çocukların hayatındaki rolü ile ilgili olarak şimdiye dek edindiğimiz bilgi- ler, medyanın, ilettiği içerik, tüketilme ortamı ve koşulları, onlardan yararlanışbiçimle-

ri,çocukbireylerinyaşıvediğerözelliklerinebağlıolarakhemolumluhemdeolumsuz etkiyaratabileceğinigöstermektedir.Ancakmedyakendiiçindevekendibaşınaiyiya dakötüdeğildir.Bunlardahaçokçeşitlikesimlertarafındançokçeşitlişekillerdekul- lanılanteknolojilerdir.Bubütünmedyaorganlarıiçingeçerlidir:Tıpkıtelevizyonuniyi yadakötüolmasıgerekmediğigibi,kitaplardaiyiyadakötüdeğildir,çünkübunlarda basmakalıp ya da şiddet mesajları içerip içermedikleri açısından olduğu kadar içerikleriveçocuklarauygunolupolmadıklarıaçısındandatitizlikleincelenmelidir.

OlumluEtkiler

Dünyanınheryanındayapılanaraştırmalarçocuklariçinüretilendiğerniteliklimed- yaürünlerikadariyieğitimaraçlarınındaçocuklarıngelişmesihedeflerininçoğunudes-teklemekte etkin olduğunu göstermiştir. Örneğin televizyondaki eğitim kanalları okul öncesi çocukların okula hazırlanmalarını çabuklaştırabilir, erken okumaya heveslendi- rebilirvebellieğitimprogramlarını öğretebilir.ÖrneğinçığıraçanbirokulöncesiprogramıolanSusamSokağıüzerineyapılmışolanincelemelerdenedinilensonuçlarböyle birpotansiyelinbulunduğunadairgüçlükanıtlarsunmuştur. Gelişmekteolanülkeleriçinhazırlananniteliklimedyaürünleribireyselvetoplum sal gelişme ve değişimi desteklemek amacıyla hazırlanmış iletişim süreçleri ve stratejilerinesistematikolarakuygulanangelişmeiletişimialanınadayanmaktadır.Buçaba-

larınçoğumedyayıkaynaklarıaztoplumlarlaazgelişmiştoplumlarıtoplumsalveekonomik açıdan gelişmiş ve toplumsal eşitlik açısından da özgür toplumlara dönüştürme de kullanmaktır. Ayrıcaküçükçocuklaraokumayazmaöğretmeyeyönelikçokdeğerligirişimlerde vardır.Buradaamaçonlarıgünlükkonuşmalara,öykülere,şarkılaravekitaplaraula- şır hale getirmektedir.

OlumsuzEtkiler

Öte yanda elde edilen kanıtlar, medyanın küçük çocuklar üzerinde çok olumsuz etkilerideolabileceğinigöstermektedir.Örneğindünyayıdolaşanmedyaiçeriğinin çoğunda televizyon programları, filmler ve video oyunlarında görülen şiddetisıradanbirolaymışgibiizlemeninçocuklarıpekçokolumsuzşekillerdeetkilediğianlaşılmıştır.Budurumonlarındavranışlarınıetkilemekte,saldırgandavranışlarıarttırmakta, zihinsel olarak da içinde yaşadıkları dünyaya karşı korku ve kaygı oluş- turmaktadır;sosyalaçıdaninsanlarınacıçekmelerinekarşıduyarsızlaşmalarınanedenolmaktaveşiddetin,çeşitlibiçimlerdekiçatışmalarıçözümlemenintekyoluolarak haklı görülmesine yol açmaktadır. Şiddete karşı mesajlar vermek amacıyla gösterilenşiddet,toplumsalçatışmalarınsunulmasıyadaçocukhaklarınınihlaledildiğidurumlardaizleyenlerüzerindebutürdenolumsuzetkiyaratabilir.Televizyonda çocuklar için gösterilen çizgi filmlerin çoğunda şiddet göklere çıkarılmakta ve kurbanyadaşiddetuygulayanayöneliksonuçlargörülmemektedir. Olumsuzetkilenmealanındagenişölçüdearaştırmayapılanikincibiralandamedya içeriğinde insanları basmakalıp kategorilere sokmada etkin

olan uzun ve kısa vadeli etmenlerolmuştur.Gençerkeklerinbasmakalıpimajlarıbuçocuklarınesasındaduygularınıgöstermeyen,ruhsalolaraketkinolmayan,sorunçözücüamaşiddetuygula- yan, kabadayı liderler oldukları mesajını vermektedir. Kızların basmakalıp özellikleriyse onların genç yaşlarından başlayarak görünümleriyle ilgilendiğini, başkalarının hoşunagitmeçabasındaolduklarınıgöstermekte,çoğukezedilgen,uysal,duygulu,kırılgan vedahaçokkendilerineeşitdavranılmayanbireylerolduklarıizleniminivermektedir. Büyükleri olduğu kadar küçük çocukları da hedefleyen programlarda kendini gösteren butürdenbasmakalıpdavranışlarıbenimsetme,erkekvekızçocuklarınözgüvenlerini,bedenselimajlarınıveerkenromantikvecinseldeneyimlerinietkilemektedir. Dolayısıylamedyaürünlerinedâhiledilmekonusu,medyanınçocuklaravegençle- retoplumlarındakiminveneyindeğerlisayıldığınıyansıtmasınedeniylebüyükönem taşımaktadır. Çocuklar bunu yapmakla şu gibi önemli sorularına kendimedyaların- dayanıtarayıpbulmaktadırlar:“Kendimidüzenliolaraktemsiledilmişolarakgörüyor muyum?Görmüyorsambubananeyianlatır?Kendimigördüğümde–özelliklekızsam yadaerkeksem,yadayoksunyadaengellibiriysem,azınlıkgruptansamyadasonde- recesavunmasızbirdurumdayaşıyorsamkendiminasılyansıtıyorum?”Sonuçta,çeşitlizorkoşullardayaşayançocuklarınkendilerininmedyadaçoknadirdeolsaolumluyansıtıldıklarınıgördüklerinibiliyoruz.Kendilerininmedyadakigörünümlerinikabulettiklerindeise,çoğukezgelişmişdünyanınkorumasınamuhtaçgüçsüzkurbanlar olarak temsiledilmektedirler.

MEDYAYARATMAİLKELERİVEANAHATLARIİLE DÜŞÜK VE ORTA GELİRLİ ÜLKELERDENÖRNEKLER

Bukonularavearaştırmasonuçlarınadayanarakbubölümdeerkençocuklukdöne- migelişimindeinsanhaklarınadayalınitelikteiletişimyaratmanınilkeveanahatlarıylaülkelerdeçalışmayöntemleriüzerindeduracağız.Builkelerinbütünyönlerikucak- layantekbirhedefivardır:Küçükçocuklarlailetişimkurmadagelişimselolarakuygun, kültürelolarakhassasvekapsayıcıbiryaklaşımlarbütünükullanarakonlaradeğerveren veonlaraulaşanyenibiryöntemegeçmezorunluluğu.

Bu araçları kullanacak ülkelerde medya oluşturmada birkaç çalışma yönteminin et- kili olduğusaptanmıştır.Medyanınyaratılmasındarolalanbütüntaraflarvehissedarlarenküçükçocukla- rın benzersiz ve bütüncül gelişme gereksinimlerini karşılayacak yöntemleri oluş- turmayı ortak bir hedef olarakbelirlemelidir.Hükümet,kurumlar,anababalar,öğretmenlerveyaratıcımedyauzmanlarıgibi gruplariletişimpolitikası,stratejiveprogramortayakoymaküzerehepbirlikte çalışmalıdır.BugruplardaözellikleHIV/AIDS,acildurumlar,çocukkoruma,cinsiyeteşitliği yadadiğerçocukhaklarıkonularındazorkoşullardayaşayanküçükçocuklarla onlarabakanlarınenivedigereksinimleriüzerindeodaklanmışbiryaratıcıileti- şim arayışıgerçekleşmelidir.Builetişimyalnızcagenççocuklarıeğitmeklekalmamalıonlarıcanlandırıpha- reketegeçirmeli,güçlüyönleriniöneçıkarmalıveonlarıngerginliklerini,sarsın- tı ve acılarını aşmalarına, iyileştirmelerine yardımcı olmalıdır.Medya ön saflarda çalışanlarla içinde yaşanan topluluğun sağladığı bakımın yanı sıra genç çocuklara bakan kişilerin sağladığı duyarlı, eğitici bakımı desteklemeli vebusüreçtetamamlayıcıroloynamalıdır.

CESARETLENDİRME VE MODELETKİLEŞİMİ

İnteraktifiletişim,çocuklarındikkatiçekildiğindeöyküyeyadabaşkabirortamabü- tünüyle katılmaları sağlandığında gerçekleşir; bu çocukların kavramsal, fiziksel ve duy- gusalolarakilgileriniyöneltmesineyardımcıolur.Kitap,radyovetelevizyongibigele- neksel medya araçlarıyla bile izleyiciler, akıllarını olduğu kadar bedenlerini de kullana- rakkendileriniifadeetmeye,eleştireldüşünmeyeyadabellibirmedyaaracıyardımıy- la yeni şeyler öğrenmeye davetedilebilir.

YETİŞKİN-ÇOCUK İLİŞKİSİNDE OLUMLU MODELLER ORTAYAKOYUN

Özellikle çocukların zor koşullar altında yaşadığı durumlarda çocuklar için iletişim- deonlarlakarşılıklıilişkiiçindebulunanyetişkinvebakıcımodellerininolumlunite- liklertaşımasıgereklidir.Çocuklarkendilerineyararlıolacakdikkatliveilgilibakıcı- larasahipolmayabilirlerve/veyaazsayıdaolumlumedyaseçenekleriilekarşıkarşıya olabilirler.

ÖZGÜVEN VE YETERLİLİK DUYGUSU İNŞA ETME

Araştırmasonuçlarıbirçocuğunözgüveniningiderekartanöğrenmeyetisiveme- raklailgiliolduğunugöstermiştir.Medyaküçükçocuklarınsadecebecerikazanması- nayardımetmeklekalmamalıaynızamandaçocuklarınkendilerinedeğer

veönemve- rildiğini görmelerinin özgüveni ile, öğrenme isteğini inşa etmeye ve eleştirel düşünce- yi geliştirmelerine yardımcı olduğunubilmelidirler.

OLUMLU ÖRNEK (MODEL)KULLANIN

Araştırmalarınçoğuçocuklarınveyetişkinlerintekrartekrargözlemledikleridavranış modellerini benimsediklerini göstermektedir. Bununla birlikte çocuk medyasının bazıorganlarışiddet,basmakalıpdavranış,lakaptakmavegüvenliyadasağlıklıolmayan edimler gibi istenmeyen davranışları sergilemektedir. Sonunda çocuklara “sakın böyle yapmayın”şeklindekısabirmesajlaöğütvermektedirler.Dahaetkinbirbaşkaseçenek cömertlik,uysallık,içtenlik,ilgililikvesorumlulukgibisağlıklıdavranışlarhakkında destekleyici, güçlendirici mesajların yanı sıra olumlu edimler göstermektir.

Giderekartanaraştırmalar,bizemedyanınazgelişmişülkelerdekierkençocukge- lişiminde fark yaratacak olumlu ve olumsuz potansiyeli bulunduğunu göstermiştir. Bu farklar, (örneğin saldırmayı taklit etmek yerine paylaşmayı taklit etmek gibi) davranış- sal, (sınıf arkadaşlarına sataşmak yerine internette arkadaşlıklar kurmak gibi) toplum- sal, (dikkat eksikliği göstermek yerine okul için hazırlıklı olma becerileri öğrenme gibi) kavramsal,(hattakötüyemealışkanlıklarıveşişmanlığayönelmekyerine)cinselilişkiylegeçenhastalıklardan,cinseltecavüzdenkendininasılkoruyacağıyadatemizlikalışkanlıkları öğrenme gibi fiziksel farklar olabilir.

EŞİTLİK

Eşitlik,televizyondaerkekvekızçocuklaraeşitdavranılıpeşitrollervefırsatlarsunulurkenaynızamandafarklılıklarıdikkatealınıpsaygıylayaklaşıldığındagelişir.Görüşülenlerin gözlemlerinin altındaki temel varsayım, çocuklara yönelik programlarda cinsiyet eşitliği gereksinimiydi. Görüşülenler erkek ve kız çocukların eşit haklara,eşitfırsatlaraveeşitsorumluluklarasahipolmasıgerektiğineveherikicinsiyetedesağlıkvesıhhatsağlayıppotansiyellerinigerçekleştirmelerine,özsaygıvetatmin dolu, onurlu bir yaşam sürmelerine, ailelerinde ve toplumlarında üretken katılımcılarolmalarınaolanaktanıyacakaynıbakımvebeslenmeninsunulmasıgerektiğineinanıyorlardı.Engözeçarpangörüşegöre,erkeklervekızlarekrandahertarzdan ve eşit sayıda olmalıydılar; çünkü varlıkları eşit şartlarda gerçek varlıklarını ya dabunayönelikgereksinimlerinisimgeliyordu.Birçokgörüşüleniçin,cinsiyeteşitli- ğihemerkeklerehemkızlaraaynıkişiliközelliklerinitaşıma,aynırollerivemeslekle- riüstlenme,hikâyedeaynıkonumdaolmaolanağısunmakanlamınageliyordu.

ÇEŞİTLİLİK

Çeşitlilik,çocuklarhemcinsiyet,ırk,etnikköken,vb.gibihersosyalkategoride hemdetümolasıgruplardagenişbirkarakteryelpazesivekarışımıaracılığıyla temsil edildiğinde eldeedilir.Çeşitlilikilkesicinsiyet,ırk,etnikköken,sınıf,din,dil,coğrafya,tarih,beceriler,yaş, cinsellikveailekimlikleriniinşaedecekşekildeetkileşendiğertümtemelinsandurumlarıveözellikleriarasındakikesişmenoktalarınadikkatedilmesinigerektirir.Durum açıktı:Programdabirinsangrubunutemsiledensadecetekbirkaraktervar

sa,hepsini simgelemesibeklenir.Budurumda,birinsanözelliğiençarpıcıniteliktirvebudatek- tipleşmeylesonuçlanır.Bunakarşın,birçokkız(veerkek)varsa,karakterlerözellikve nitelik çeşitliliği sergileyebilir, farklı formlarda ve şekillerde, birçok olasılıkların birle- şimi olarak ortayaçıkabilir.

KARMAŞIKLIK

Karmaşıklıkilkesi,birdereceyekadar,“farklıamaeşit”konumunubenimserve pratikte, daha karmaşık, geniş kapsamlı ve klişelerden uzak karakterler üreterek hem erkekler hem kızlar için olasılıkları ve nitelikleri genişletmeye çalışır..BENZERLİK

Benzerlik ilkesine göre, senaryo çatışma, kalıplaşma, statü belirleme ve karşıtlığa yolaçabilecekfarklılıklaraodaklanmakyerinekızlarınveerkeklerinyaşamları- nın ortak yönlerini vurgulamalıdır.Benzerlikilkesi,aynızorlukları,arzuları,hayalleriveumutlarıpaylaşançocukları yüceltir:sevgivedostluklaraihtiyaçduyan,maceralarıolanvezorluklarınüstesinden gelençocuklar;meraklıveçevrelerinikeşfetmeyeistekliolan,kimliklerininfarklıyönleriylemücadeleedençocuklar;dünyadakendilerinebiryeredinmeyeçalışançocuklar.Builke,azimliveolumluolan,sorunlarınıvebaşarılarınıpaylaşanhemkızhemerkekçocuklarınsunulmasınısavunur.Budurumda,sorunlarkızlarınyadaerkeklerin sorunları, çoğunluk çocuklarının ya da azınlık çocuklarının sorunları, yetkin çocuklarınyadaengelliçocuklarınsorunlarıolarakdeğil,çocuklarınyaşamlarınınsorunlarıolaraksunulur.

BİRLİK

Birlik,kızlarveerkeklerarasındakidostluklarınveilişkilerineşitşartlarüzerine inşa edilmesinigerektirir.Birlik ilkesi, çocukları birlikte yaşam deneyimlerini paylaşırken, birbirleriyle işbir- liği yaparken, mutlu bir büyüme ve gelişim için ortak arayışlarında birliktelik kurarken sunma olasılığını ifade eder. birlik ilkesini uygulayarak, çocuklar arasındaki benzerliklerin gündeme getirilmesi, cinsiyet ve çok kültürlü ilişkiler arasındaki uçurumları kapatacakveçocuklarıngruplararasıilişkilerkurduğuanlatımlarısunarak,engellerinaşıl- masınadestekverecektir.Dahabüyükbirbirliksağlamaarayışındakisenaryolar,tüm çocuklarıinsanolaraknitelendirentemelözellikleriveemellerivurgular.Birlikkonu- sunda ilerlerken, görüşülenler alternatif ilişkilerin gösterilmesinin ve işbirliğinin teşvik edilmesinin televizyonda çağdaş çocukluk ayrımında reform yapma çabalarına yönelik bir müdahale görevi üstleneceğini iddiaettiler.

AİLE

Aile,çocuklarınyaşamlarındakianasosyalbağlamdırvedolayısıylaçocukların deneyimlerinindestekleyici,ilgilibiraileyaşamınaoturtulmasıinsanilişkileri, anne-baba-çocukveyetişkin-çocukilişkileriaçısındanolumlurolmodellerisunulmasına olanaktanır.Aileninçocuklarayönelikprogramlardakimerkezikonumu,görüşülenlerinuygulamalarındaönemlibirtemaydı.Türüneolursaolsun,ailearzuedilirolarakkabuledi- lirken,çocuklarınilgilivesağlıklıaileortamlarındabüyüdükleriningörülmesigerek- tiğindeuzlaşılmaktaydı.BirçokAmerikandurumkomedisindevefilmlerdegenellikleyetersizannebabalarıntemsilettiğiişeyaramazailelergösterm

eyada“evdetekbaşına”trendininbirparçasıolarakaileyitamamenyoksaymaeğiliminekarşıserteleştirileryapıldı.Buçalışmadagörüşülenlerbueğilimetümkalpleriylekarşıkoyuyorlardı. Onlarınailemerkezlibakışaçılarınagöre,çocukluk,genelolaraközelilgiveçocukla- rınbüyüdüklerindenasılbireylerolacaklarınailişkinbirvizyonvemodelbarındıran yetişkin karakterler gerektiren birdönemdir.

GERÇEKLİK

Gerçekliktelevizyonprogramlarınıgerçekyaşamdankarakterler,anlatılarvesos- yal bağlamları betimleyecek şekilde tasarlanmayayönlendirir.Gerçeklikilkesi,yapımcılarınözdeşleşmevebağlılıkiçermepotansiyeliyle“gerçek yaşamdanalınmış”gibigörünensosyalbirdünyasunanprogramlaryaratmaçağrısınıyansıtır.

SESİNİDUYURMA

Sesiniduyurma,televizyonprogramlarıçocuklarınbakışaçılarınınbizzatkendile- rinin gördüğü ve dile getirdiği biçimde sunulacak şekilde düzenlendiğinde müm- kündür.Sonilke,görüşülenlerinbizzatçocukların“sesiniduyurma”çağrılarıdır.Azyadakötüte

msiledilengruplarıonlaramedyadasözvererekgüçlendirmekavramı,çeşitliku- ramsal yaklaşımlardan ve farklı ilgi alanlarından gelen akademisyenler tarafından kapsamlışekildetartışılmıştır.Hemçocukluğunkuramsallaştırılmasındahemdetümkültür ve medya formlarında temsil edilmesinde çocukların (Kendilerine ait) alanları, ses- lerivebuyüzdentemsilleriyoktur.Bizimtartışmamızbağlamında,“sesiniduyurmak” temeldeçocuklarınbakışaçılarınınyetişkinlerinürettiğimedyakanallarındaifadeedil- mesine olanak tanımaktır. Bu “sesini duyurma” çağrılarında, “yetişkinlerle konuşan ço- cuklar”yadaiçdünyalarınıkendiçıkarlarına“geliştiren”çocuklaryerine“çocuklarla konuşan çocuklar” değerivurgulanır.

OLUMLU SOSYAL (PRO-SOCIAL) MEDYANINFAYDALARI

Günümüzde birçok çocuğun medya aracılığıyla sosyalleşiyor olması 21. yüzyıl yaşa- mınınbirgerçeğidir.Çocuklarduygusalvesosyalyaşamlarınıdünyaileyaşadıklarıet- kileşimli bir süreç aracılığıyla geliştirirler. Buna, bireysel ve grup bağlantıları yaratmak amacıylaiçindeyaşadıklarıkültürünkurallarını,normlarınıvedeğerlerinibenimsemek dahildir. Medyanın etkisi medya seçimi ve seçilen medyanın içeriğine bağlıdır. Medya etkile- rine maruz kalmanın çocukların iyi olma (well-being) halini etkilediği kesindir ve artan medya tüketimi ile obezite oranları arasında bağlantı bulunmuştur. Diğer yandan araştırmacılartelevizyondakiensevdiklerikarakterleriseyrederekçocukları

nsempativeem- patiyi öğrenebileceklerini bulmuştur. Yaşlarına uygun eğitici program- lara ve durum komedilerine ilgi gösteren çocukların özgecilik, işbirliği ve hoşgörü dahil çocuklar için olumlu sosyal sonuçlar yarattığına ilişkin ek kanıtlarbulunmaktadır.Çocuklar televizyon karakterlerine bağlanırlar ve bu karakterlerin duygusal durumlarınısıklıklayansıtırlar.SusamSokağıduygularınrolünüveduygusaldurumlarlabaşa çıkmayı eğitici içeriğine eklemiştir. Bu, bazı çocukların başkalarına gösterdiği empatihissinivehoşgörüyüartırmaktadır. Butürprogramlarıizleyençocuklarizlemeyençocuklardandahafazla olumlusosyaldavranışgöstermiştir.Bukısavadelibirdurumdeğildir.Yardımlaşmayı,bağıştabulunmayıyadapaylaşmayıgösterenprogramlarıizleyençocuklarınikiile üçgünsonrakontrolgrubunagöresözkonusubudavranışlarıgöstermesidahayük- sek olasılık içermektedir. Sosyal yaratıklar olarak davranışlarımızda ortamımızda gözlediklerimizimodelalırızvebudaizleyicilerindavranışlarındayansımaktadır.Buile- tilerin desteklenmesi olumlu sosyal medyanın etkisini güçlendirir.Benzerşekildeişbirliğiiçindeetkileşimdebulunançeşitlietnikkarakterleriiçeren programlarıseyredençocuklarfarklıgruplarakarşısaygıvehoşgörüdahildahafazla olumlututumgeliştirdiler.

İYİMSERLİK VE KÖTÜMSERLİK: İZLEDİĞİMİZ,OKUDUĞUMUZ,İNTERNETTE BULDUĞUMUZ ŞEYLER NASIL DÜŞÜNDÜĞÜMÜZÜ VE HİSSETTİĞİMİZİETKİLİYOR

ÖğrenilmişçaresizlikveöğrenilmişiyimserliküzerineyaptığıaraştırmadaMartin Seligman (1991) kişinin düşünceler, fikirler ve eylemler

aracılığıyla dünyaya yaklaşma şeklininokişinindünyayıyaşamaveaçıklamaşekliüzerindeciddibiretkiyesahipol- duğunuönesürmektedir.Seligmansonotuzyılınıiyimserözelliklidüşüncelerinkişi- niniyiolmahalininasıletkilediğiniveolumsuzdüşüncelerinnasıldepresyonayolaça- bileceğini inceleyerek geçirmiştir. (Seligman, 1991). İyimser dünya deneyimlerini daha fazlaözyeterliolanterimlerileaçıklayabilir,budadolayısıylaonundüşüncelerini,his- leriniveeylemlerinietkiler.Budüşünceler,fikirlerveeylemlerdebunakarşılıkbireyin deneyimiüzerindeetkiliolur.Budöngümekanizmasıkişininaçıklamatarzınınspekt- rumunabağlıolarakdahayüksekyadadahadüşükdüzeylerdeçalışabilir.Seligman(1991)kötümseri“kötüolaylarınuzunsüreceğine,yaptıklarıherşeyibozacağınave[kötüolayların]kendihatasıolduğunainanma”eğiliminesahipkişiolarak tanımlarken iyimseri “başarısızlığın geçici bir terslik olduğuna, kendi hatası olmadığı- na;koşulların,kötüşansınyadabaşkainsanlarınbunanedenolduğunainanan”kişi olaraktanımlar. Ancakiyimserlikkonusundakiçalışmalariyimserlereyönelikfazlasıylaolumlubir resim,kötümserleriçinsekasvetlibirresimçizmeeğilimindedir.Başkabirdeyişle,kötümserlikçoğuzamandahaazpsikolojikiyiolmaile,kötümserliğininolmamasıisedahayüksekpsikolojikiyiolmailebağdaştırılmaktadır. İyimserlerin kötümserlere göre stresli durumlardadahaiyiolmavebuolaylariledahaönceincelendiğiüzeresorunlaradahaproaktifyaklaşımsağlayacakşekildebaşaçıkmaeğilimigösterdikleribilinmektedir.Bazı araştırmacılariyibirsonucayatırımlarınedeniyleiyimserlerinrisklidavranışlaragirmeye daha açık olabileceğine ilişkin endişelerini dilegetirmişlerdir.Günümüz dünyasında, Seligman, ABD gibi sanayi toplumlarındaki mutluluk ara-

yışının“Ben”inçokönemliolmasınayolaçtığınıbunundabireyciliğevurguyapılanve ego merkezci bir perspektifin desteklendiği aşırı bireycilerin medya hikayelerinde büyük oranda yansıtıldığını görmektedir.

İYİMSERLİK, ANLAM ÇIKARMA VEMEDYA

İnsanlar anlam çıkaran yaratıklardır ve yaşamlarımızdaki olaylar ve yaşadıklarımız- lailgiliaçıklamalarararız. Kötümserkişilerolumsuzdurumlarıkişininkarakterözelliklerinevekalıcıveki- şininyaşamınıntümyönlerineyayılanfaktörlereatfedilebilirolarakaçıklamaeğilimi gösterirler.Buaçıklamalarkişininhayatınıkontroledemediğihissininyordayıcısıdır, budaSeligman’ınöğrenilmişçaresizlikçalışmalarındakişiyidepresyonaeğilimlihale getirenunsurolarakgösterilmiştir.Diğeryandaniyimseraçıklamalartersbirdurum karşısındapsikolojiksağlamlıkhissinekatkıdabulunur.

GENÇLERİN ÇEVRİMİÇİ İLETİŞİMUYGULAMALARINI KULLANIMLARIÜZERİNEARAŞTIRMA

Çevrimiçiergensohbetodalarıvebloglarkonuluilkaraştırmalarımda,buyenior- tamlardakiçevrimiçiiletişimianlamakamacıylahemnitelikselhemnicelikselanaliz yöntemleri kullanıldı. Greenfield ve ben söylem analizi yöntemiyle, çevrimiçi ergen sohbetodalarıkullanıcılarının,sohbetortamınahasgörselözelliklerenasıluyumsağ- ladıklarınıtespitettik;bunagöre,gençlermevcutiletişimstratejileriniuyarlayarakve

yenistratejileryaratarakkonuşmanıntutarlıolmasınısağlıyorveyenibiriletişimdilioluşturuyordu.(Greenfield&Subrahmanyam,2003).Birsonrakibildiride,buanali- zitekbirsohbetdökümününicelikselsöylemmetodukullanarakinceleyipgeliştirdik. Buanaliz,katılımcılarınherkeseaçıkolansohbetortamınıcinsellikleilgiliendişelerini/zihinlerinimeşguledenmeseleleritartışmakiçinkullandığınıortayakoydu.Bunun yanındakimlikbilgileripaylaşımınıbüyükolasılıkla“eşleşme”davranışlarındabulunmak için yaratıcı yollarla kullandıklarını gösterdi. Bununardındanyaptığımızblogçalışmasında,ergenyazarlarıntuttuğu195adetİngilizcebloguanalizettik.Toplam585adetblogyazısı,gerekyapıgereksetematikiçerikbağlamındaanalizedildi.Aynızamandablogyazarlarınınkullanıcıadları,kullanıcıresimleriveprofilbilgilerideincelendi. İnternetyaygınlaştıkçahergeçengünçokdahafazlagenççevrimiçiolmuştur.Araştırmalargençlerinanlıkmesajlaşmahizmetleriniçevrimdışıarkadaşlarıylaokuldaki olaylarvededikoduamaçlıiletişimkurmakiçinkullandığınıgöstermiştir.

GENÇLERİN ÇEVRİMİÇİ FAALİYETLERİNİN GELİŞİMSEL ETKİLERİ

Araştırmalar, gençlerin çevrimiçi ortamları çevrimdışı arkadaşlarıyla birlikte, çevrimdışı meselelerle başa çıkmak için kullandığını gösteriyor olsa da, bu kullanımın gelişimsel etkileri üzerinde durmak önem taşımaktadır. Bu bölümde, gençlerin medya kullanımının,örneğinsağlıklailgilikaynaklaraulaşmakgibifaydalarınaveayrıcasiber zorbalık, bağımlılık ve uykusuzluk gibi tehlikelerine kısaca değineceğim.Çevrimiçiortamlarınsağladığıbelkideenönemliimkân,bilgiyekolayerişimsunmalarıvesağlıklailgilibirkaynakhizmetivermeleridir. Çevrimiçis

ağlıkkaynaklarınınpotansiyelinindoğrukullanılabilmesiiçin,gençlerinçevrimiçibilgilerinkalitesini ve inanılırlığını daha iyi değerlendirebilmesini sağlayacak bir dijital okur-yazarlık eğitimindengeçmesigerekmektedir.İnternetaynızamanda,obezite,yemebozuklukları, öfkekontrolügibisorunlardakullanılabileceke-teknolojilerdesunmaktadır.Buteknolojilerinetkinliğihakkındabugünekadaryapılanaraştırmalar,şimdiliksadecekarışıketkileriolduğunuortayakoyabilmiştirveuygulamayageçilmesindenöncedaha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. Çevrimiçi ortamın sağladığı imkânlardan biri de,yabancılarlaetkileşimegeçebilmektir,çünkübu,bazıdurumlarda,örneğintoplumundışınaitilenkişileriçinfaydalarsağlayabilir. Gençlerinçevrimiçiortamdakarşıkarşıyaolduğubirdiğertehlikedeyabancılarla etkileşimegirmeolasılığıdır.Dahaönceleriergenlerine-teknolojileriyabancılarlaetkileşimegeçmekiçinkullandığıtaktirde,butipetkileşimlerledoğanzayıfbağlarınvar olan huzuru azaltacağına dair tasalar vardı. Ancak araştırmalar, gençlerin çevrimiçi ortamlarlaçoğunluklaçevrimdışıakranlarıylaetkileşimegeçtiğinigösterdiğiiçinbukonu daha az sorun edilmektedir.

SONUÇ

Sonuçolarakbubildiridesunulanaraştırma,yenimedyanınergengelişimiüzerindeönemlibirrolüolduğunugöstermektedir.Çevrimiçiiletişimuygulamalarıilkkullanılmayabaşlandığındayapılançalışmalar,gençlerinbuuygulamalarıöncelikleakranlarıylailetişimhalindeolmakiçinkullandıklarınıgöstermiştir.Buçalışmalarayrıcagençleriniletişimkurduğuakranlarınınçevrimdışıhayatlarındantanıdıklarıarkadaşları olduğunu ortaya koymuştur. Gençler çevrimiçi faaliyetleri, beliren cinsellik,tutarlıbirkimlikinşaetmek,akranlarveromantikilişkileriyleyakınilişkilerkurmakgibigeçirmekteolduklarıgelişimgörevleriylebaşaçıkmalarınayardımamacıyla dakullanmaktadır.Gençlerinyenimedyakullanımınınçevrimdışıhayatla

rıylailişkiliolduğusaptandığıiçin,medyakullanımınıngelişimüzerindekietkilerinigözönü- nealmakönemtaşır.Araştırmalargençlerinmedyakullanımınıntehlikelervefırsatlar barındırdığını göstermektedir.

KAYNAKÇA

- GÖRSEL MEDYANIN AİLE BİREYLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA -TAYLAN KARA

- TV DİZİLERİNİN GENÇLER ÜZERİNDE TÜKETİM KÜLTÜRÜ OLUŞTURMA SÜRECİ VE YAŞAM TARZINA ETKİLERİ -ÜMMÜHAN YILMAZ

- TELEVİZYON VE ÇOCUK - SEVİM CESUR- BİLDİRİLER KİTABI/ 2 - İLETİŞİMİN ÖNEMİ – AHMET ÖZCAN- TRT TELEVİZYON YAYINLARI KAMUOYU ARAŞTIRMASI- MEDYA EKOLOJİSİ – NECLA ODYAKMAZ- TÜRKİYE’DE TELEVİZYON YAYINCILIĞI BAĞLAMINDA MEDYA

VE SİYASET İLİŞKİSİ – OSMAN ANIL URAL - HALKLA İLİŞKİLERDE MEDYA YÖNETİMİ – ECE ÇÖKLÜ- TÜRKİYE’DE MEDYA VE SEÇİMLER- TÜRKİYE’DE MEDYA SUÇ VE AHLAKİ PANİK İLİŞKİSİ – ASLI

GÜNGÖR KIRÇIL