TC.

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ

TEKNİK BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU

KONTROL VE OTOMASYON BÖLÜMÜ

RADYO VE TELEVİZYON TEKNOLOJİSİ PROGRAMI

MEDYA ARAŞTIRMALARI 1 DERSİ

MEDYA’DA KADIN- TÜRKAN ŞORAY

HAZIRLAYANLAR

2004150012 Pelin AYDIN

2004150036 Nazife KAYA

2004150015 İzel TOPALOĞLU

2004150031 Güneş AYYILDIZ

2004150061 Tuğba ÇAL

2004150032 Muhammed Ali EKİNCİ

DERS SORUMLUSU:

Yrd. Doç. Dr. Nalan DOĞAN

İSTANBUL, 2016

1

İÇİNDEKİLER

1 GİRİŞ……………………………………………………………………………………...4

1.1. AMAÇ………………………………………………………………………………...4

2 TÜRKAN ŞORAY’IN HAYATI…………………………………………………………5

2.1 Kariyeri2.1.1 Yeşilçam Yılları………………………………………………………………………6 2.1.2 Ustalık Dönemi ……………………………………………………………………...7

2.2 . Filmografi

2.2.1.Oynadığı Filmler ……………………………………………………………………...8

2.2.1.1.Melodramları ………………………………………………………………………14

2.2.2. Başrolü Paylaştığı Aktörler………………………………………………………..16

2.2.3.Oynadığı Karakterler………………………………………………………………...18

2.2.4.Oynadığı Diziler………………………………………………………………………28

2.2.5.Unutulmayan Replikler………………………………………………………………28

2.2.6.Yönettiği Filmler……………………………………………………………………...32

2.3. Türkan Şoray Kanunları

2.3.1.Kanunlar………………………………………………………………………………34

2.3.2.Kanunların Rolü………………………………………………………………………35

3 ESERLER

3.1 Müzik Albümleri……………………………………………………………………….36

3.2“Dört Büyükler Saltanatı” ve Şoray Farkı……………………………………………..37

3.3.Türkan Şoray Deyince…………………………………………………………………38

3.3.1.Türker İnanoğlu………………………………………………………………………38

3.3.2.Rıza Kıraç…………………………………………………………………………….39

3.3.3.Ali Bulaç………………………………………………………………………………39

3.3.4.Mehmet Acar…………………………………………………………………………40

3.3.5.Cemal Süreya………………………………………………………………………..41

2

4 TÜRKAN ŞORAY HAKKINDA BİLİNMEYENLER…………………………………41

4.1. Ödülleri ………………………………………………………………………………..42

5 SONUÇ…………………………………………………………………………………..43

KAYNAKÇA

3

MEDYA’DA KADIN - TÜRKAN ŞORAY

1 GİRİŞ

Medya araştırmalarında 'Kadın' denildiğinde ilk akla gelen ve Türk sineması için büyük önem taşıyan Sultan 60lı yıllardan, günümüze medyanın gözde odağı olmayı sürdürmüştür. Konuya böylesine katkıda bulunmuş olan bir kadından bahsedilecekse, Türkan Şoray akla gelen ilk isimdir. Türk sinemasının gelmiş geçmiş en güzel ve en başarılı oyuncularından biri olan Şoray, kariyeri boyunca hep zirvede kalmıştır. Şoray sadece oyunculuklarda yetinmeyip, bir  çok farklı projede yine göz dolduran güzelliğiyle başarısını ortaya koymuştur. Türk sinemasında vazgeçilmez kadın rollerinde parlayan Sultan kişiliğinden taviz vermeyerek, kesin adımlarla başarının kapılarını aralamıştır. Hem güzelliği hem yeteneğiyle farklı ülkelerde de kendisine büyük ölçüde izleyici kitlesi bulmuş ve başarısından yabancı basında ismini duyurmuştur. Hal böyle olunca Türkan Sultan'dan başkasını yazmak olmazdı...

1.1.AMAÇ

Medya’da Kadın olarak akla gelen ilk isimlerden Türkan Şoray’ın hayatından çalışmalarına sinema sektörüne kattığı başarılarına dair araştırmalar yapmak. Şoray hakkında detaylı bilgiler yerine sade ve kesin bilgileri göz önüne almak. Çok fazla çalışması olduğundan gençlere ve geleceğe dair daha net ve öz bilgileri seçerek bunlar üzerinde yoğunlaşmak.

1.2.YÖNTEM

Araştırma sonuçlarını sentezleyerek maddeler haline getirmek.

4

2 TÜRKAN ŞORAY’IN HAYATI

Genel Bilgiler

Doğum: 28 Haziran 1945 (75 yaşında)

Eyüp, İstanbul, Türkiye

Evlilik(ler)i: Cihan Ünal (1983-87)

Ebeveyn(ler)i: Halit Şoray, Meliha Şoray

Çocuklar: Yağmur Ünal (1985)

Meslek(ler): Oyuncu, senarist, yönetmen

Etkin Yıllar: 1960 - gününüz

Resmi Sitesi: turkansoray.net

Türkân Şoray (d. 28 Haziran 1945, İstanbul), Türk oyuncu, senarist ve yönetmen. Türk sinemasında "Sultan” lakabıyla anılmaktadır. 1960'larda sinema ile tanışmış, ilk sinema ödülü 1964 Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde Acı Hayat filmiyle en başarılı kadın oyuncu ödülünü almıştır. Toplamda 222 filmde rol alan Türkan Şoray, bu sayıyla dünyanın 'en çok film çeviren' kadın oyuncusudur. Şoray, 12 Mart 2010 tarihinde UNICEF Türkiye iyi niyet elçisi seçilmiş, "Sevgiyle yapılamayacak bir şey yoktur diye düşünüyorum. Gücü sevgiyle birleştirirsek, birçok sorunun üstesinden gelebiliriz" demiştir. Ayrıca Şoray'ın kendi adını taşıyan bir ilkokul da vardır.

5

Sinema oyuncuları Hülya Koçyiğit, Filiz Akın ve Fatma Girik'le birlikte, Türk sinemasının bir dönemine damgasını vurmuş dört önemli kadın oyuncudan biri kabul edilir. Bu dörtlü içerisinde, yönetmenlik yapan tek sinema oyuncusu olan Şoray, başrolünde kendisine eşlik eden Kadir İnanır ile oynadığı 1972 yapımlı Dönüş, 1976 yapımlı Bodrum Hakimi, 1973 yapımlı Azap, 2015 yapımı Uzaklarda Arama'nın tek başına; 1981 yapımlı Yılanı Öldürseler filminin ise Şerif Gören ile birlikte yönetmenliğini yapmıştır.

İstanbul'un Eyüp ilçesinde doğan Türkân Şoray memur bir ailenin ilk çocuğudur. Nazan ve Figen adında iki kız kardeşi daha olan Şoray'ın babası vefat etmişti. Annesi Meliha Şoray (1927-1984)'ın desteğiyle sinemaya adım atan Şoray, 1962 yılında Galatasaray eski asbaşkanı Rüçhan Adlı (1923-1995) ile 20 yıl bir birliktelik yaşadı. Bu süre içinde birkaç defa ayrılıp barışan çift, Rüçhan Adlı'nın eşinden bir türlü boşanmaması yüzünden yollarını ayırdı. Türkân Şoray, 1995 Ağustos'unda hastaneye kaldırılan Adlı'yı son anlarına kadar yalnız bırakmadı. Tiyatro oyuncusu Cihan Ünal ile 1983'te evlenmiş 1987'de ayrılmış ve bu evlilikten Yağmur adlı bir kızları olmuştur.

2.1. Kariyeri

2.1.1.Yeşilçam Dönemi (Şoray’ın 60’lı Yılları)

Türkan Şoray’ın 1960’lardaki öyküsü, Yeşilçam’ın o yıllardaki öyküsüyle koşuttur, hatta iç içedir. Birden sınırlarında taşarak, büyük kentin ayrıcalıklı seyircisine sunulan ikincil bir eğlence olmanın ötesine geçip yeni-kentlileri, kentleri aşarak yeni açılan sinema salonları ve de özellikle Batı- Güney- Güneybatı yörelerinde yazlık sinemalar aracılığıyla tüm Anadolu’yu etkileyen bu yeni kitlesel medyanın aldığı görkemli boyutlar doğrultusunda, Yeşilçam’ın yeni yıldızları da eskilerinin görmediği ilgiyi görmekte, toplumda büyük yankılar yapan kişiliklere dönüşmektedirler. 1960’ların sinema-magazin dergileri olan ‘’Artist’’ ve ‘’Ses’’in tirajları, 1940 sonları/50’lerin ünlü ‘’Yıldız Mecmuası’’nı birkaç kat katlamakta, film sayısı hızla çoğalmakta, yıldız ücretleri de Türkiye gelir standartlarını zorlamaktadır.

Türkan, yeni gelen kadın yıldızlardan en parlak gözükenidir. 1961’de dokuz film çeker, bunu izleyen yıllarda bu ortalama12 civarında seyredecektir. Bunu filmler, daha önce de gördüğümüz gibi çok çabuk çekilen (ortalama 15-20 gün), oyuncuların post productiona’a, örneğin seslendirmeye katiyen katılmadıkları, kamera denmesinden itibaren azami bir ay içinde hazır olup gösterime giren hızlı kotarılmış yapımlardır. Tür ayrımı belirgin ve keskindir: komedi ve dram başlıca iki türdür. Polisiyeler de vardır, ama Türkan nedense bu alana ilgi duymaz, ya da onu bu alanda oynatma talepleri olmaz. Kimi tanınmış romanların uyarlamaları, birkaç tarihsel film, birkaç egzotik serüven, bu yıllardaki 100 küsur filminin genel görünümünü tamamlar.

Bu filmler arasında koyu melodramlar ve oldukça cıvık güldürüler başı çeker. Türkan bu filmlerde oyunculuğu yavaş yavaş ve çokluk kendi içgüdüsüyle öğrenir, filmden filme yavaş yavaş gelişme gösterir. O yılların komedilerine bakıldığında, kalınlığı gitgide azalan kaşların çatması, dudaklarını bir çocuk gibi büzerek dışarı taşırması, onu komedi oynamak için başvurduğu iki temel mimiktir. Bu konuda şöyle

6

der sanatçımız: ‘’- O filmler bana oyun gibi geliyordu. Koş diyorlar ben koşuyorum, düş diyorlar düşüyorum, çok gülüyorlardı bana… Masanın altına giriyordum, düşüyor, sonra kalkıp gidiyordum. Yaşım çok küçük olduğu için sanki bunlar gerçekten birer oyun gibiydi. Sanki komedi oynamak için özel bir çaba sarfetmiyorduk. Sanki hepimizin benim ve tüm o yetenekli komedi oyuncularının içinde birer palyaço var gibiydi.’’

2.1.2. USTALIK DÖNEMİ

Başrolde bir eşe sahip oyuncuların başarılı olduğu filmlerde Şoray'a onlarca erkek

sinema aktrisi eşlik etmiştir. Klasikleşmiş birkaç Şoray filminde de eleştirmen Agah

Özgüç'ün değimiyle 'Seyirciyi aldatmak, daha fazla para kazanmak için'

yayınlanmamış ancak seyirciye yayınlanmış gibi afişi basılmıştır. Şoray'ın Ediz Hun'la

oynadığı 1980 yapımı Tabancamın Sapını Gülle Donatacağım adlı filmin afişinde

Türkân Şoray ve Kemal Sunal olmasına karşın Ediz Hun ve Türkân Şoray'ın

oynadığı Güllü Geliyor Güllü filmi vardır. Kemal Sunal, sadece figüran oyuncudur.

Sonrasında Kemal Sunal'ın popüler oluşuyla aynı film başka adla, başka afişle tekrar

yayınlanmıştır. İlginç olaylardan biride Keşanlı Ali filmi olup görüntü yönetmeninin adı

olan Ali, film afişinde Keşanlı'nın altına büyük harflerle yazıldığından "Keşanlı Ali"

olarak adlandırılıyor.

Şoray'ın ilginç sinema deneyimlerinden biri kendisi ile Filiz Akın'ın Günahkâr Kadın

filminde bir araya getiren Ülkü Erakalın'dan henüz 17 yaşındayken bir film çekimi

sırasında yediği tokat olmuştur.

7

1990'lı yıllarla birlikte, televizyon dizileri çalışmalarına da ağırlık vermeye başlamış,

yaptığı bu çalışmalardan en çok ses getiren ve uzun ömürlü olanları,

başrollerini Şener Şen'le paylaştığı İkinci Bahar ve Haluk Bilginer ile paylaştığı Tatlı

Hayat olmuştur.

2.2.FİLMOGRAFİ

2.2.1. Oynadığı Filmler

1960 Köyde Bir Kız Sevdim

Aşk Rüzgarı

1961 Afacan

Aşk ve Yumruk

Dikenli Gül

Gönülden Gönüle

Güzeller Resmigeçidi

Hatırla Sevgili

Kaderin Önüne Geçilmez

Melekler Şahidimdir

Otobüs Yolcuları

Sevimli Haydut

Siyah Melek

Utanmaz Adam

1962 Acı Hayat

Allah Seviniz Dedi

Aşk Yarışı

Bardaktaki Adam

Billur Köşk

Biz de Arkadaş mıyız ?

Dikmen Yıldızı

Kırmızı Karanfiller

Lekeli Kadın

Ne Şeker Şey

Ümitler Kırılınca

Zorlu Damat8

1963 Acı Aşk

Ayşecik Canımın İçi

Badem Şekeri

Beni Osman Öldürdü

Bütün Suçumuz Sevmek

Çalınan Aşk

Çapkın Kız

Genç Kızlar

İki Kocalı Kadın

Küçük Beyin Kısmeti

Köroğlu-Dağlar Kralı

Sayın Bayan

1964 Adanalı Tayfur Kardeşler

Anasının Kuzusu

Bomba Gibi Kız

Bücür

Fıstık Gibi Maşallah

Gençlik Rüzgarı

Gözleri Ömre Bedel

Kader Kapıyı Çaldı

Kızgın Delikanlı

Macera Kadını

Mualla

Öksüz Kız

Yılların Ardından

1965 Ekmekçi Kadın

Elveda Sevgilim

Garip Bir İzdivaç

Hayatımın Kadını

Komşunun Tavuğu

9

Sana Layık Değilim

Seven Kadın Unutmaz

Siyah Gözler

Sürtük

Vahşi Gelin

Veda Busesi

1966 Akşam Güneşi

Altın Küpeler

Anaların Günahı

Çalıkuşu

Çamaşırcı Güzeli

Düğün Gecesi

El Kızı

Eli Maşalı

Günahkar Kadın

Karanfilli Kadın

Kenarın Dilberi

Meleklerin İntikamı

Meyhanenin Gülü

Siyah Gül

1967 Ağlayan Kadın

Ana

Ayrılsak da Beraberiz

Bir Dağ Masalı

Her Zaman Kalbimdesin

Kara Duvaklı Gelin

Kelepçeli Melek

Ölümsüz Kadın

Sinekli Bakkal

Tapılacak Kadın

1968 Abbase Sultan

Ağla Gözlerim

10

Artık Sevmeyeceğim

Aşk Eski Bir Yalan

Ayşem

Dünyanın En Güzel Kadını

Hapishane Gelini

Kadın Değil, Baş Belası

Kadın İntikamı

Kadın Severse

Kahveci Güzeli

Vesikalı Yarim

1969 Aşk Mabudesi

Ateşli Çingene

Bana Derler Fosforlu

Buruk Acı

Fosforlu Cevriye

Günah Bende mi ?

Kölen Olayım

Sana Dönmeyeceğim

Seninle Ölmek İstiyorum

Sonbahar Rüzgarları

1970 Ağlayan Melek

Arım, Balım, Peteğim

Birleşen Yollar

Buğulu Gözler

Bülbül Yuvası

Hayatım Sana Feda

Herkesin Sevgilisi

Kara Gözlüm

Mağrur Kadın

Mazi Kalbimde Yaradır

Merhamet

Tatlı Meleğim

11

1971 Ateş Parçası

Bir Genç Kızın Romanı

Bir Kadın Kayboldu

Gelin Çiçeği

Güllü

Gülüm, Balım, Çiçeğim

Mavi Eşarp

Melek mi, Şeytan mı ?

Sevmek ve Ölmek Zamanı

Unutulan Kadın

Yedi Kocalı Hürmüz

1972 Cemo

Çile

Dönüş

Sisli Hatıralar

Vukuat Var

Zulüm

1973 Asiye Nasıl Kurtulur ?

Azap

Dert Bende

Gazi Kadın (Nene Hatun)

Güllü Geliyor Güllü

Mahpus

Namus Borcu

Sultan Gelin

Yalancı

1974 Açlık

Bal Kız

Çılgınlar

Yüreğimde Yare Var

1975 Acele Koca Aranıyor

1976 Bodrum Hakimi

12

Deprem

Devlerin Aşkı

1977 Baraj

Dila Hanım

Selvi Boylum, Al Yazmalım

1978 Bir Aşk Masalı (Ferhat ile Şirin)

Cevriyem

Sultan

Tatlı Nigar

1979 Hazal

Küskün Çiçek

1981 Yılanı Öldürseler

1982 Mine

Seni Kalbime Gömdüm

1983 Metres

Seni Seviyorum

1984 Bir Sevgi İstiyorum

1985 Bir Kadın, Bir Hayat

Körebe

1987 Gramofon Avrat

Hayallerim, Aşkım ve Sen

On Kadın

Ruhumuz Goncagül

1988 Ada

1989 Ölü Bir Deniz

1990 Berdel

Menekşe Koyu

Soğuktu ve Yağmur Çiseliyordu

1993 Şahraman

Tatlı Betüş

1994 Bir Aşk Uğruna

13

1995 “Yer Çekimli Aşklar” filminin bir skeci

1996 Gözlerinde Son Gece

1997 Nihavent Mucize

2.2.1.1. Melodramları

Ayşem

Eski Bir Yalan

Öksüz Kız

14

Son Bahar Rüzgarları

Günah Bende mi ?

Vesikalı Yarim

15

16

Dila Hanım, Orhan Aksoy'un yönettiği, Safa Önal'ın senaryosunu yazdığı 1977 yapımı Türk filmidir. Filmin yapımcısı İrfan Önal'dır. Filmin başrol oyuncuları Türkan Şoray ve Kadir İnanır'dır.

Bodrum Hakimi, Türkan Şoray'la Kadir İnanır'ın başrollerini oynadığı, yönetmenliğini Türkan Şoray'ın yaptığı 1976 yapımı film. 

Selvi Boylum Al Yazmalım, Atıf Yılmaz tarafından yönetilen, başrollerinde Kadir İnanır veTürkan Şoray'ın oynadığı, 1977 tarihli film. Türk sinemasının başyapıtlarından biri olarak sayılmaktadır. 

2.2.2. BAŞROLÜ PAYLAŞTIĞI AKTÖRLER

i

17

Aşk Mabudesi, yönetmenliğini Nejat Saydam'ın yaptığı, başrollerde Türkan Şoray ile Cüneyt Arkın'ın oynadığı (1969) yılı yapımlı sinema filmidir. 

Tatlı Nigar, Orhan Aksoy'un yönettiği 1978 yapımı Türk filmidir. Senaryosunu Safa Önal'ın yazdığı filmin başrollerinde Türkan Şoray ve Bulut Aras oynamaktadır.

Siyah Gül, Türkan Şoray ve Kartal Tibet'in başrolünü paylaştıkları, Ülkü Erakalın yönettiği 1966 yılı yapımı Türkiye filmi.

YIL BAŞLIK ROLÜ NOTLAR

1960

Köyde Bir Kız Sevdim

Aşk Rüzgarı Nil

Güzeller Resmi Geçidi Ayşe

1961

Otobüs Yolcuları Nevin

Melekler Şahidimdir Zeynep

18

Baraj, Orhan Aksoy'un yönettiği 1977 yapımı Türk filmidir. Senaryosunu Safa Önal'ın yazdığı filmin başrollerinde Türkân Şoray ve Tarık Akan oynamaktadır.

Soğuktu ve Yağmur Çiseliyordu,başrollerini Türkan Şoray, Ekrem Bora ve Gülsen Tuncer paylaşmışlar.

2.2.3.Oynadığı Karakterler

Siyah Melek (Zincirler Kırılırken) Nesrin

Hatırla Sevgilim Türkân

Utanmaz Adam Sevim

Sevimli Haydut Emine

Kaderin Önüne Geçilmez

Gönülden Gönüle Nazan

Dikenli Gül

Aşk Ve Yumruk Tülin

Afacan

Kardeş Uğruna

1962

Biz de Arkadaş mıyız? Nihal

Acı Hayat Nermin

Lekeli Kadın Türkân

Billur Köşk

Bir Haydut Sevdim

Bardaktaki Adam

Aşk Yarışı Zeynep

Zorlu Damatl Gönül

Allah Seviniz Dedi

Kırmızı Karanfiller Türkan

19

Dikmen Yıldızı

Ümitler Kırılınca Oya

Ne Şeker Şey Canan, Jale

1963

Adanalı Tayfur Türkan

Köroğlu (Dağlar Kralı) Türkân Sultan

Beni Osman Öldürdü Türkân

Acı Aşk

Çapkın Kız Suna

Küçük Beyin Kısmeti Pervin

Sayın Bayan Türkân Bayraktar

İki Kocalı Kadın Sibel

Çalınan Aşk Aysel, Günsel

Bütün Suçumuz Sevmek Türkan

Badem Şekeri Güner Pirinçeken

Genç Kızlar Behlül, Eylül Servan

Ayşecik Canımın İçi Elif

1964

Adanalı Tayfur Kardeşler Türkân

Dağların Aslanı

Mualla Mualla

Fıstık Gibi Maşallah Gülten

20

Kızgın Delikanlı Avukat Sevil

Anasının Kuzusu Türkân

Macera Kadını

Kader Kapıyı Çaldı Leyla

Gözleri Ömre Bedel Leyla

Gençlik Rüzgarı Fatma Nur Erden

Bücür

Yılların Ardından Berna

Bomba Gibi Kız Leyla

Öksüz Kız

1965

Ekmekçi Kadın Ayşe, Zehra, Leyla

Elveda Sevgilim Türkân Kadiroğlu

Seven Kadın Unutmaz Türkân

Komşunun Tavuğu Türkân

Sürtük Naciye

Siyah Gözler Türkân

Hayatımın Kadını

Garip Bir İzdivaç Zeynep Gökalp

Veda Busesi Türkân

Vahşi Gelin Ayşegül

21

1966

Altın Küpeler Aylin

Sana Layık Değilim Türkân

Akşam Güneşi Jülide

Çalıkuşu Feride

Kenarın Dilberi Şarkıcı

Meleklerin İntikamı Türkân, Peri

Anaların Günahı

Düğün Gecesi Zeynep

Siyah Gül Gül

Meyhanenin Gülü Gül

Karanfilli Kadın

Günahkâr Kadın Türkân

Ferhat ile Şirin Şirin

Eli Maşalı

El Kızı Nazan

Çamaşırcı Güzeli

1967

Bir Dağ Masalı Lale

Bir Soförun Gizli Defteri

Ayrılsak da Beraberiz Fatma

Ağlayan Kadın Şükran, Leyla

22

Ana Döndü

Sinekli Bakkal Rabia

Ölümsüz Kadın

Kelepçeli Melek Nevin Erdem

Kara Duvaklı Gelin Perihan

Her Zaman Kalbimdesin

Tapılacak Kadın Türkan Ay

1968

Kahveci Güzeli Nermin

Vesikalı Yarim Sabiha

Abbase Sultan Abbase

Ayşem Ayşe

Hapishane Gelini Çengi Naciye

Kadın Severse Leyla

Dünyanın En Güzel Kadını Türkan Moray

Aşk Eski Bir Yalan Handan

Artık Sevmeyeceğim Nesrin, Leyla

Ağla Gözlerim Leyla, Hicran

Kadın İntikamı Handan

Kadın Değil, Baş Belası Çengi Naciye

196 Fosforlu Cevriyem Fosforlu

23

9 Bana Derler Fosforlu Fosforlu Cevriye Necla

Aşk Mabudesi Leyla Gürsoy/Ayla Gül

Buruk Acı Ülker

Kölen Olayım Azize

Sonbahar Rüzgarları Nalan Akçam

Sana Dönmeyeceğim Leyla Taner

Seninle Ölmek İstiyorum Selma

Ateşli Çingene Gelincik

Günah Bende mi? Müvin

1970

Bülbül Yuvası Nerime

Buğulu Gözler Canan

Arım, Balım, Peteğim Zeynep

Kara Gözlüm Azize Balıkçı güzeli ünlü şarkıcı olur

Hayatım Sana Feda Zeynep Sonar

Ağlayan Melek Sabahat

Tatlı Meleğim Leyla

Mazi Kalbimde Yaradır Şükran/Türkan

Birleşen Yollar Feyza

Merhamet Zeynep

Herkesin Sevgilisi Türkan Alpay

24

Mağrur Kadın Meral

1971

Sevmek Ve Ölmek Zamanı Emel Sayar

Gelin Çiçeği Arzu

Ateş Parçası Azize

Melek Mi Şeytan Mı? / Asrın Kadını

Nesrin

Mavi Eşarp Leyla

Unutulan Kadın Zeynep

Yedi Kocalı Hürmüz Hürmüz

Güllü Güllü / Gül Ediz Hun

Bir Kadın Kayboldu Selma

Gülüm, Dalım, Çiçeğim Leyla Ergüvenç/Şaziye

Bir Genç Kızın Romanı Selma Ediz Hun

1972

Cemo Cemo

Zulüm Ayla

Dönüş Gülcan Kadir İnanır

Sisli Hatıralar Dürrin Akbel

Vukuat Var Güllü

Çile Elif

1973

Mahpus Ümmühan

Güllü Geliyor Güllü Güllü Fındıkoğlu Ediz Hun

25

Azap Elif

Sultan Gelin Sultan

Asiye Nasıl Kurtulur? Asiye

Yalancı / Çok Yalnızım Zeynep

Namus Borcu Gurbet

Gazi Kadın / Nene Hatun Zeynep

Dert Bende Süreyya

1974

Şenlik Var / Bal Kız Zeliş / Leyla Taner

Yüreğimde Yare Var Nurten

Çılgınlar Selma / Cavidan

Açlık Meryem

1975

Acele Koca Aranıyor Melike

1976

Deprem Zeynep

Bodrum Hakimi Mefaret Tüzün

Devlerin Aşkı Türkan

1977

Selvi Boylum, Al Yazmalım Asya

Baraj Aysel

Dila Hanım Dila Hanım

1978

Sultan Sultan

Bir Aşk Masalı Banu

26

Cevriyem Cevriye

Tatlı Nigar Nigar

1979

Aşk ve Nefret

Hazal Hazal

Küskün Çiçek Zeynep

1981

Yılanı Öldürseler Esme

1982

Mine Mine

Seni Kalbime Gömdüm Eylül

1983

Metres Feride

Seni Seviyorum Aygül / Selma

1984

Bir Sevgi İstiyorum Melike

1985

Körebe Meral

Bir Kadın Bir Hayat Nuran

1987

Hayallerim, Aşkım ve Sen Derya Altınay

Gramofon Avrat Cemile

On Kadın Füsun

Rumuz Goncagül Gülsün

1988

Ada

1989

Ölü Bir Deniz Yüksel

27

1990

Berdel Hanım

Soğuktu Ve Yağmur Çiseliyordu Leyla

1991

Menekşe Koyu

1993

Şahmaran Sultan

1994

Bir Aşk Uğruna Selma

1995

Yer Çekimli Aşklar

1997

Nihavend Mucize Suzan

2002

Gönderilmemiş Mektuplar Gülfem

2004

Mürüvvetsiz Mürüvvet Mürüvvet TV Filmi

2006

Ayın Yıldızı Karagümrüklü Karakız TV Filmi

Aşk Beklemez TV Filmi

Hayatımın Kadınısın Asuman Karaca

2007

Hicran Sokağı Sabahat

Suna Suna

2.2.4. Oynadığı Diziler

2009 - Altın Kızlar2008 - Vurgun (Cevher)2007 - Aşk Yeniden2006 - Cemile (Cemile)2001 - Tatlı Hayat (Sevinç)1998 - İkinci Bahar (Hanım)1996 - Gözlerinde Son Gece

28

1994 - Bir Aşk Uğruna (Selma)1993 - Tatlı Betüş (Betül - Betüş)

2.2.5 Unutulmayan Replikler

Samet ona baba demişti, Cemşid’i babalığa seçmişti

Gözlerime bak sevdiğim, gözlerime bak. Seni çok özledim. Asyam, Al yazmalım…Sevgi neydi, sevgi iyilikti, dostluktu… Sevgi emekti.

Durursam bir daha kurtulamam.Ziyanı yok gülüşü yeter bize.Yüreğim kaydıysa günah mı ?Çamura saplansam yardıma gelir misin ?Elini tuttum sıcacıktı, yüreği elimdeymiş gibi…Elinden tutuversem benimle gelir mi ?Seninim işte, alıp götürsene beni.Elveda Asya, elveda selvi boylum, al yazmalım, elveda, bitmemiş türküm benim.Sevgi neydi? Sevgi emekti, sevgi dostça uzanan insan eliydi.Benim adım İlyas. Kamyonumun adı Aldırma Gönül. Senin adın ne al yazmalım ?Bizimle konuşmuyor arkadaş. Peki niye konuşmuyor.Bizi adam yerine koymuyor mu   diyorsun. Ziyanı yok gülüşü yeter bize.Yarın aynı yerde aynı saatte çamura saplansam yardıma gelir misin ?Bilmem. Orası yol bir gören olur.Kalenin orda bekleyeceğim seni al yazmalım.Adını söylemezsen gitmem

Asya.

Sevgi neydi? Sevgi iyilikti, dostluktu, sevgi emekti..Durursam bir daha kurtulamam..Ziyanı yok, gülüşü yeter bize..Yüreğim kaydıysa günah mı?..Çamura saplansam yardıma gelir misin?..Elini tuttum sıcacıktı, yüreği elindeymiş gibi..

Elinden tutuversem benimle gelir mi?Seninim işte, alıp götürsene beni..Elveda asya, elveda selvi boylum al yazmalım, elveda..Bitmemiş türküm benim.(SELVİ BOYLUM ALYAZMALIM)

-9 asker.

+Ne askeri?

-Yani Papel.9 lira senin anlayacağın.

+Ama tartmadınız ki !

-Benim elimin hassasiyeti eczacı terazisinde yok. Tas tamam 250gram verdik sana. Fazlası var eksiği yok.

+Tartsanız terazinize yapışmaz herhalde

-Madem benim ölçümü beğenmiyorsun 10gram fazlasını geri alırım bende.

+Ben müşteriyim, sizde satıcı. Öyle göz kararıyla karides satıldığı nerde görülmüş?

29

-Eeeee balina değil, orkinos değil, sinavit değil, alt tarafı 250gram karides alacaksın arkadaş, tutup bir gazetelik laf ediyorsun. Böylece alıyorsan ne ağla.Almazsan keyfin bilir.

+Bari kağıdını değiştirin. Bu kese kağıdı ıslak.

-Hahh zatınızın teşrif edeceğini bilselerdi karidesler ıslanmamak için şemsiye kullanırlardı. Ama bizim kağıtları beğenmiyorsan seninkilere sararız.

+Bırakın onu. Notalarım var. Ah bestem, bestelerim! Keman Partisi, Çello Partisi , Viyola Partisi …

-Seninki gıy gıycı galiba

///

-Alooooo

+Bebek doğurur gibi o ne biçim alo be.Azize sen değil misin?

-Gel de bu yanpiriyle nazik konuş bakalım. Benim, nolmuş?

+Bana bak Azize, oraya taşınmakla alakadarlığımız bitam oldu sanıyorsan yanılıyorsun. Ayağını denk al.

-Ne bağırıyorsun be ayı.Kibarlığın mektebi var.Yatak odası sesinle konuşsana…

+Yatak odası neyi dedin? Kimin yatak odası bee. Günün ortalık yerinde yatak odasında ne işin var?

- Oda benim değil mi? İstersem 3 gün 3 gece çıkmam.

+Yalnız mısın odanda?

-Ne zamandan beri sana hesap veriyorum be kaşkaval. Oda benim. İstersem yalnız otururum istersem cümbür cemaat.

+Dinle beni kız! Hele bir erkeğin gölgesi senin gölgene dokunsun, o gölgenin aslını kevgire çevirmezsem banada Yengeç Rızalık haram olsun.

-Çüüüüş! Kime posta koyuyorsun be, senin karşında Temel Reisin kızı Azize var.O kafdiden şişirmelerini başkasına koy inek.

///

+Şu surata bak. Bu ne biçim kıyafet rezil.

-Hoş köpek

+Bana bak, yanındaki sıçanı da havuç yerine doğrar, şimdi seni pilaki yaparım.

-Höst. Çirkefe düşmüş yaban armudu sende!

+Babandır!Kaşkaval kabuğu

-Anandır! Kahbe Hüsniye’ nin oğlu

+Sokak aşiftesi

30

-Bitli ayşesi, süprüntü küfesi

+Veledi zina, kubur faresi

-Sütlü Hüsniye’nin sidikli Rızası hıhh.

+At kendini denize rezil, namusun bir paralık oldu.

-Sen at kendini parktaki havuza, ne güzel cacık olur ayının oğlu.

' Sevemedim kara gözlüm seni doyunca,Hep kıskandım seni elden yıllar boyunca '

‘’ Söyleyeceğim ilk şarkıyı mutlu insanlara adıyorum. Bu şarkının benim için tatlı acı hatıraları vardır. Aşkın ne olduğunu ben bu şarkıyla öğrendim. Saadeti bu şarkıda tattım. Bir şey daha öğrendim bu şarkıyla HERŞEYE SAHİP OLMAK İSTEYEN ELİNDEKİNİ DE KAYBEDİYORMUŞ. ''

' Herkes bana deli diye gülüp geçiyor,Senin aşkın beni kara gözlüm deli ediyor '

Her şey bitti babacığım bütün hayallerim, aşkım, herşey.. Şöhret, para insanı mutlu etmiyormuş meğer. Sevgiye ihtiyacım var dostluğa, şefkat'e. Kapanıp rahatça ağlayabileceğim sıcak bir göğse ihtiyacım var.. Artık beni bırakma baba .. ''Azize kaybedenlerdendir.. İçindedir o .. Yanında değil içinde.. Ve herşeyi bırakır döner babasının yanına . Biz de öyle yapmaz mıydık ? Dönmez miydik en sıcak yere ?

+ 250 gram karides verir misin kara gözlüm ?- Sen Şophen benim meçhul bestecim .. + Bir zamanlar karagözlü, yaramaz, balık kokan bir kız sevmiştim.- O benim işte. Kokla bak .Senin kara gözlün balıkçı güzelin.+ Azizem artık seni sevmekten korkmuyorum.

(YALNIZ BİR OPERA)

İnsan sevebileceği birini buluncaya kadar kaç kişiyi sevdiğini zannediyor.

(MİNE)

Meraklanma sosyete konuşma faslı kolay: Herkes ‘siz’, kendimden bahsederken ‘biz’ derim olur biter.

(ATEŞ PARÇASI)

Sevgi de yetmiyormuş. Çok eskiden rastlaşacaktık.

(VESİKALIK YARİM)

Attığın tokat bile aşkının sesiydi. Nefret, aşkını gizleyen bir maske, bir sığınak ama kurtuluş değil; aşktan kaçınılmaz çünkü. Beni seviyorsun…

31

+Nerden buldun bunu? -Sakladığın yerden.

(DEVLERİN AŞKI)

Ah bu aşk, ne acı bir yaraymış, ne uğursuz bir şeymiş.(EYLÜL)

2.2.6. YÖNETTİĞİ FİLMLER

Azap(1973)

Azap filminin konusu, köyünde amansız bir hastalığa tutulan oğlunun tek kurtuluş umudu olarak büyükşehir olan İstanbul'a götürmek olarak düşünür ve oğlunu İstanbul'da Cerrahpaşa hastanesine götürür, götürmesine götürür ama hastalık ilerlemiş olup artık çocuğunun yaşama şansı çok zor bulunan bir kalp pilinin bulunması ameliyat olmasına bağlıdır. Bu halde bile %10, %15 olarak görülmüştür. İstanbul gibi bir yerde herkese güvenilmeyeceğini bilemeyen Elif tüm parasını sahte bir pile yani dolandırıcıya kaptırmıştır. Daha sonra şehrin otel odaları, arka sokakları ile tanışan kadın, dilenci yerine konulmaya, hakir görülmeyi, tacize ve tecavüze kalkışanları, fuhuş batağına zorlanmıştır. Ünlü bir fabrikatörün milyoner oğlu Vedat büyük bir trafik kazası geçirmiştir. Ölümle pençeleşen Vedat'ın tek kurtuluşu böbrek bulunmasına bağlıdır. Elif bu böbreği vermek ister karşılığında Vedat'tan oğlunun Avrupa'da ameliyat olmasının sözünü alır. Ameliyatı başarılı geçen Vedat Elif'in oğlunun ameliyat olması halinde bile %10 veya %15 olduğunu öğrenir. Yaklaşık 200.000-300.000 lira riske attırmak istemeyen Vedat çocuğunu derme çatma sarhoş bir adamın lanet karısına yüklü para karşılığında baktırtmakadır. Zaman içinde çocuğun öleceğini tahmin eden Vedat'ın hesaplamadığı durum, Vedat evde yokken Elif'in gelmesi ve Sarhoş adamın hasta çocuk ile ilgili evin uşağını durumu anlatmasıdır. Çocuğunun yerini öğrenen ve öldüğünü gören kadın, çocuğun ölüsüyle birlikte Vedat'ın köşkünün basamaklarında Vedat'ı bekler, Vedar büyük bir korku ile yaklaşır ve büyük paralar, köşkü kadına vereceğini söyler ama kadın, Benden aldığını geri vereceksin der ve elinde makas ile Vedat bir bıçak ile yere serer. Türkan Şoray'ın bitmek tükenmek bilmez umudu ve dramı filme ayrıcalık katar.

Bodrum Hâkimi (1976)

Türkân Şoray'la Kadir İnanır'ın başrollerini oynadığı, yönetmenliğini Türkân Şoray'ın yaptığı 1976 yapımı film. Romantik içerikli bu film, Türkân Şoray'ın yönetmenlik koltuğunda oturduğu dört filmden biridir. Döneminde çok büyük bir sükse kazanmıştır. Filmin müziklerini Cahit Berkay yapmıştır.

Filmin konusu, gerçek hayatta yaşanmış bir olay çıkışlı yerel bir türküden alınmıştır. Türkü ve dolayısıyla film, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın hakimlerinden olan ve 1951'de atandığı Bodrum'da 1954 yılında nedenleri kesin olarak günümüzde de açıklığa kavuşturulamamış ve çeşitli yorumlara konu olmuş bir şekilde intihar eden Mefaret Tüzün'ün öyküsünü zemin almaktadır.

32

Bu yorumlardan bir tanesi de Mefaret Tüzün'ün aşık olduğu mahkum hakkında idam kararı vermesi sonrasında intihar ettiğidir.

1906 Kütahya Tavşanlı doğumlu olan Mefaret Tüzün'ün tam bir biyografisi, filmden uzun bir süre sonra 2002 yılında Belkıs Öztin Koparanoğlu tarafından kaleme alınarak yayınlanmıştır.

Dönüş(1972)

Gülcan, kendisi gibi bir köylü olan İbrahim ile evlenmiştir. Bir de oğulları olan bu mutlu çiftin sonu hazin bitecek olması bu filmi bir dram olarak nitelendirilmesine sebep olan unsurdur. Kendi toplumuna giderek yabancılaşan İbrahim, Almanya'ya gitmeye karar verir. Önce karısının itirazlarına karşı koyamaz ve erteler ama toplumun yabancılaşması dayanılmaz bir hal alır ve Almanya'ya işçi olarak gider.[1]

İlk günlerde, İbrahim , eşine mektuplar yollamaya başlar ama Gülcan okuma yazma bilmediği için,muhtara ve köydeki çocuklara okutur.daha sonra köylünün Gülcan'a cephe alması Gülcan'ın okuma yazmaya öğrenmesini mecbur kılar. Gülcan bu azimle köyün öğretmenine okuma yazma öğrenmek için başvurur. Köyün ağası Gülcan ile evlenmek ister ve ona bunu defalarca söylemesine rağmen, Gülcan eşini sevdiği için bunu her defasında reddettiği için ağada ona olmadık yollarla işkence eder. [1]

Ağanın oyunları arasındaki en çirkin ve en etkili olan ise: Gülcan öğretmenden eğitim alırken ağa, köylülerin kolay proveke edilebildiklerini fırsat bilerek, köylüleri Gülcan ve öğretmenin birlikte aşk yaşıyorlar iftirasını atar. Bunun üzerine köylü onları beraber yakalayıp kadını döve döve evine hapis ederler.[1]

Bu olaylardan sonra, muhtar efendi, köylü çocuklardan birine, İbrahim'e yollanması için bir mektup yazar. İbrahim o anda Almanya'da Gülcan'a ihanet etmiş ve bir Alman kökenli bir bayandan bir çocuk yapıp üçü beraber köyün yolunu tutarlar. Ağa, adamlarını Gülcan'ın üzerine en son saldığında, Gülcan bir nehrin yanındadır. Şu anda kadına tecavüz amacıyla saldırırlar ama Gülcan'ın çocuğu kendi kucağından nehre düşerek talihsiz bir şekilde ölür. Çocuğunun ölüsünü babası görecek kendi diye,Gülcan çoçuğunu gömmez ve evde tutar. köylülerin "gel yıkayıp gömelim. Yazıktır günaha girme" deyip ikna etmek isterler ama hiçbiri başaramadı. En son öğretmen köyden ayrılırken giderken Gülcan son defa rica eder ve gider.[1]

Bunun üzerine Gülcan ertesi gün yıkayıp oğlunu gömer. Ağa, hic utanmadan, Gülcan'a yine evlenme teklifi eder ve eğer yine kabul etmese daha büyük şeyler olacak diye tehdit etmekten geri kalmaz. Bunun üzerine Gülcan teklifi kabul ediyor gibi görünüp beraber oğlunun öldürüldüğü nehirden geçerken bir Çifteli'ile oracıkta ağa'yı öldürür.[1]

İbrahim, yeni eşi ve çocuğu ile yolda giderken yüksek hızdan dolayı kaza yapar ve, çocuk hariç, hepsi ölürler. Kazanın yanından tesadüf'le geçen Gülcan kocası görünce, kendisi aldattığı halde, hala sevdiğini onun ölüsünün üstünde ağlayarak gösteren Gülcan, İbrahim'in yanında olan ve kazadan sağlam olarak kurtulan çocuğu fark eder. Çocuk ta "beni al, nolursun" der gibi, arabanın arka koltuğunu ağlayarak çeker. Gülcan çoçuğu alır ve gideler. Acı dolu bir son olur

33

Uzaklarda Arama (2015)

Şehir merkezindeki bir pavyon resmi bir kararla, şehir dışındaki küçük bir kasabaya "sürülür." Mecburen taşınmak zorunda kalan pavyonun kadın çalışanları ile kasabanın kadınları arasında önce gizliden gizliye, sonra da apaçık bir mücadele ortaya çıkar. Kadınlar kocalarını pavyona kaptırmaktan endişe ederken, kasaba erkeklerinin keyfi oldukça yerindedir! Tüm bu hengamenin orta yerinde ise gözlerden uzak ama tutkulu bir aşk hikayesi vardır.

Ama aşıkların kendisi bile imkansızlığın farkında değildir...  Birbirinden oldukça farklı insanların hayatlarının kesişmesinden doğan bu trajikomik öyküyü ise bize 9 yaşındaki Yusuf anlatır...

Yönetmenliğini Yeşilçam'ın Sultan'ı Türkan Şoray’ın, senaristliğini ise Onur Ünlü'nün üstlendiği filmin oyuncu kadrosunda Yağmur Ünal, Ekin Türkmen, Sevda Erginci, Mehtap Bayrı, Elif Atakan, Pınar Göktaş, Esra Ergün ve Aslı Samat ve Mustafa Uğurlu yer alıyor. 

Yılanı Öldürseler (1981)

Esme (Türkân Şoray) köyün en güzel kızıdır. Abbas (Mahmut Cevher) onun uğruna elini kana bulamış ve on bir yıl hapis yatmıştır. Esme de onu beğenir. Fakat köyün ağası Halim'le (Ahmet Mekin) evlenmek zorunda kalmıştır. Abbas hapisten çıktıktan sonra bir gece evlerini basar, Halim'i öldürür ve Esme'yi kaçırır. Köylüler peşlerine düşerler ve Abbas'ı yakalayıp öldürürler. Sonra da Esme'nin köyden gitmesine karar verirler, aksi halde öldürülecektir. Fakat kimse Esme'yi öldürmeye kıyamaz. Oğlu Hasan'dan başka bu işi yapacak bulamazlar. Silahı onun eline verirler. Esme ocak başında ateşi harlarken Hasan silahını ateşler.

2.3. Türkan Şoray Kanunları

2.3.1 Kanunlar

1- Türkan Şoray film senaryolarını film çekim tarihinden en az bir ay önce beğenir.

2- Türkan Şoray senaryoyu beğenmezse yeni senaryo verilir.

3- Çekilecek filmin yönetmeni ve baş rol erkek oyuncusu için Türkan Şoray'ın onayı şarttır.

4- Türkan Şoray adı jenerik, afiş, ilan ve sinema fenerlerinde başta ve tek olarak yazılacaktır.

5- Filmde öpüşme ve açık sahne olmayacaktır.

6- Filmlerdeki tarihsel giysiler şirkete, modern giysiler ise Türkan Şoray'a aittir.

7- Film çekimi yalnızca İstanbul'da olur, Şoray İstanbul dışına çıkamaz.

8- Çalışma saatleri sabah 08.00 ile akşam 19.00 arasındadır.34

9- Türkan Şoray, pazar günleri çalışmaz.

10- Türkan Şoray, mecburi gecikmeleri 10 günden fazla beklemez.

11- Filmlerin seslendirilmesinde Türkan Şoray'ın onayı şarttır.

12- Şirket filmi kendi hesabına çeker, başka şirket ile ortak yapım için Türkan Şoray'ın onayı şarttır.

13- Film renkli ise Türkan Şoray'ın onayıyla çekim saatleri uzayabilir.

14- Bu şartlara uymayan film şirketi 100 bin lira ödemeyi kabul eder.

15- İhtilaf vukuunda mercii mahkemeler, İstanbul mahkemeleridir.

16- Türkan Şoray şirketlerden film başına 60 bin lira alır.

17- Senaryoyu Türkan Şoray'ın onaylaması şarttır.

18- Türkan Şoray mecburi gecikmeleri 10 günden fazla beklemez.

2.3.2. Kanunların Rolü

*Türkan Şoray’a büyük paralar veremeyen firmalar Türkan Şoray’a benzeyen (onu taklit eden) ‘yeni Türkanlar’ bularak, oyuncu yaratma girişiminde bulunsalar da başarı elde edememişlerdir.

*Türkan Şoray’a sahneye çıkması için yıllarca büyük paralar teklif edilmiştir.

*Türk sinema eleştirmeni, gazeteci, senaryo ve kitap yazarı, sunucu Erman Şener’in (1942-2002) hazırladığı ‘’53. Yılında Türk sineması nereye gidiyor?’’ konulu ankete Türkan Şoray şöyle cevap vermiştir: ‘Ne yalan söyleyeyim, ben sinemanın bugünkü durumundan memnunum. İşin ekonomik tarafı beni ilgilendirmez. Ben paramı alır, filmi tamamlarım. Gerisi prodüktörlerin bileceği iş… Onlar düşünsün! Ama bana kalırsa Türk sineması konusunda ümitsiz olmak için hiçbir sebep yok.’

*Türkan Şoray, kanunları koyduktan sonra Cemo filmini çekmek için ilk defa şehir dışına, Elazığ’a gitmiştir. Sette Fikret Hakan ile yan yana ata bindikleri bir sahnede at Türkan Şoray’ı üzerinden atar ve o hızla kayaların üstüne uçar. Boyun kemiği kayan ve belimde kırıklar olan Şoray felç olma tehlikesi geçirir. Tedavi sonrası İsviçre’ye kontrole gitmiş ve mutlu bir neticeyle Türkiye’ye dönmüştür.

*Gazetelerin satışlarındaki en yüksek tirajı yakaladıkları zamanlardan biri de Cemo kazasını yayınladıkları zaman olmuştur.

*Türkan Şoray’ın başrolünde oynayıp, sette attan düşerek ölüm tehlikesi atlattığı Cemo filmi Türk sinemasında şimdiye dek yapılmamış en başarılı depaysement (şaşırtma-yabancılaştırma) filmidir.

35

*1972’li yıllarda Türkan Şoray bu kez kameraların önü yerine arkasına geçerek; Dönüş, Azap, Bodrum Hakimi filmlerini tek başına, Yılanı Öldürseler ’i (1981) Şerif Gören (Altın Portakal ödüllü Türk film yönetmeni) ile yönetir.

*Cemo kazasının üzerinden henüz 5 ay geçmesine ve doktorun uyarmasına rağmen yönetmenliğini yaptığı Dönüş filminde daha fazla çekimlerin ertelenmemesi için yer yer kendisini buz tutmuş, suya bırakmıştır.

* Türkan Şoray’ın yönetmenlik yapacağı haberleri Yeşilçam’da büyük tepki uyandırmış olsa da Şile yolu üzerinde Paşaköy2de Dönüş filminin çekimlerine başladığı ilk gün, hiç beklemediği bir destek mesajı alır: Yılmaz Güney sete bir vizör gönderir; içindeki notta şöyle yazar: ‘Bacım etrafa kulaklarınızı tıkayın. Bu işi başaracağınıza inanıyorum.’’

* Türkan Şoray’ın katıldığı ilk yurtdışı festivali 1973 yılındaki Moskova Film Şenliği’dir. Dönüş filmi Moskova’ da 14.000 kişilik büyük bir salonda izlenir. Rus basını Şoray hakkında ‘’Yanık Tenli Türk Güzeli’’ şeklinde manşet atar.

3 ESERLER

3.1. Müzik Albümleri

Türkan Şoray Söylüyor

Türkan Şoray Söylüyor yıllar önce albüm çıkartması yönünde gelen teklifleri reddeden sinema ve dizi oyuncusu Türkan Şoray'ın şarkıdan oluşan 2015 yılında çıkan stüdyo albümü. Türkan Şoray Söylüyor 11 Aralık tarihinde dijital ortamda, 14 Aralık'ta ise raflardaki yerini aldı. Sinema tarihinin en çok filmde oynayan kadın aktristi Türkan Şoray albümü ve söyleyeceği şarkılar için "Hepsi benim için çok özel şarkılar. Söylerken büyük keyif aldım. Sevenlerime hatıram" demiş, albümün ilk klibi ise "Olmaz Olmaz Bu iş Olamaz" şarkısına Beykoz Kundura Fabrikası'ndaçekilmiştir.

Şarkı listesi

1. "Tek Başına" (5:02) (söz: Ülkü Aker, müzik: Luigi Albertelli)36

2. "Duydum ki Unutmuşsun" (4:24) (söz: Selâhattin Altınbaş, beste: Turgut Yarkent)3. "Hasret" (3:42) (söz: Nahman Varon, müzik: Georges Moustaki)4. "Kıskanırım Seni Ben" (4:54) (söz: Teoman Alpay, güfte: Hikmet Münir Ebcioğlu)5. "Olmaz Olmaz Bu İş Olamaz (David Saboy remiks)" (3:46)6."Damarımda Kanımsın" (3:32) (söz - müzik: Sinan Subaşı)7. "Sevmekten Kim Usanır" (5:06) (söz: Mühir Ebcioğlu, müzik: Teoman Alpay)8. "Dertler Benim Olsun" (4:49) (söz - müzik: Orhan Gencebay)9. "Olmaz Olmaz Bu İş Olamaz" (3:54)(söz: Fikret Şeneş, beste: Apostolos Kaldaras, Eftihia Papagiannopoulou)10. "Damarımda Kanımsın (David Saboy remiks)" (3:22)

3.2. “Dört Büyükler” Saltanatı

1957 yılından başlayarak sinemaya geçen Fatma Girik ve sırasıyla 1960,1962 ve 1964 yıllarında sinemaya ilk adımlarını atan Türkan Şoray, Filiz Akın ve Hülya Koçyiğit’in kendilerinden önce ve de sonra gelenlerden farklı olarak sinemamızda bunca etkin ve etkili olmaları ve Akın’ın sinemadan gönüllü olarak (bir evlilik nedeniyle) uzaklaşmasının dışında diğer üçünün hala dimdik ayakta ve gündemde olmasının gizleri acaba nedir ? Çok genel biçimde elbette Türk sinemasının 1960’larla birlikte büyük bir atılım yapması, film sayısının korkunç bir ivmeyle artarak 1960’lar sonunda yılda 250, hatta 300 gibi inanılmaz bir sayıya yükselmesi, bu furya içinde sözü edilen yıldızların uzunca bir dönemde yılda 10-12 film çekerek seyircinin karşısına sürekli ve düzenli bir biçimde çıkmaları…

Televizyonun ülkemize dünyaya kıyasla çok geç gelmesi (ülke çapında yayınlar ancak 1974 yılında başladı), kuşkusuz sinemamız için büyük bir şans olmuş, Türkiye’nin hızlı kentleşmesiyle de koşut biçimde, özellikle büyük kentlerde oluşan geniş seyirci kitlelerinin temel eğlencesi olarak ortaya çıkan sinema, çok popüler bir kitle sanatı ve iletişim alanına dönüşmüş ve görülmemiş parlaklıkta yıllar yaşamıştır. Geçmişin ve daha sonraki yılların, yılda zar-zor bir ya da iki film yapabilen oyuncularıyla, yılda 10-12 film gibi bir hızlı fabrikasyonla seyirci karşısına çıkan bu yıldızlarımızın yaptıkları arasında, öncelikle sayısal ve niceliksel bir fark oluşmuş bulunuyordu. Düşünmek gerekir ki 1960’lı yıllarda ve 70’li yılların bir bölümünde, bir Türk filmi seyirci için her şeydi: hislenip ağlayacağı bir öykü (bugünün TV serileri ve pembe-diziler), çoğunun içinde yer alan şarkılar ve gazino sahneleriyle bugünün TV eğlence programları, yine ya komedi türünde olan bir kısım film veya dram türünde olanlarda bile, kimi yan tipler aracılığıyla bugünün komedi dizileri (İnce İnce Yasemince, Olacak O Kadar vb. esprisinde güldürüler). Bir Türk filmi seyirci için komple bir seyirlikti. Ve o filmlerde neredeyse ayda bir temposuyla beyazperdeye gelen yıldızlarla birkaç kuşaktan seyirci arasında kurulan o kolay anlatılamaz duygu ve gönül bağı, o sanki ayrılmaz ilişki de, artık yaşanamayacak ve tekrar edilemeyecek kendine özgü bir deneyimdi.

Sinema yazarı-yönetmen Engin Ayça da bu ‘dört büyükler ’in sinemamız içindeki önemini belirtiyor, ama ona göre “bu dört kadın, aslında tek bir kadındır: biri daha çocuksu, diğeri daha şuh, ötekisi biraz erkeksi vs. olsalar da, onlar, sanki aynı kadının dört farklı yüzüdürler”. Engin, oldukça ilginç ve doğru gözüken biçimde, bizdeki sözlü kültür geleneğine ve Anadolu seyircisi üzerinde hala etkisi olan eski masalların ve söylencelerin varlığına dikkat çekiyor. Ve bu masallardan, efsanelerden süzülüp gelen kadın ve erkek tiplerinin kitle için adeta mistik bir kadın-erkek yapısı, tiplemesi yarattığına dikkat çekiyor. Ona göre, özellikle 1960’larda gelen dört

37

büyükler, yani Şoray, Koçyiğit, Girik ve Akın bu mistik yapıya son derece uygundular, onun izini sürdüler ve bu yüzden, neredeyse 40 yıl sonra hala unutulmadılar, hala gündemdeler veya en azından güçlü bir biçimde hatırlanıyorlar. Oysa sonradan çıkan yıldızlar, aynı ölçülere uyamadılar, aynı gereksinmeyi karşılayamadılar ve bu nedenle aynı derecede kalıcı olmadılar. Benzer şeyler, kuşkusuz erkek yıldızlar için de söylenebilir.

Ve Şoray farkı…

Bu genel çerçeve içinde bu dört büyüklerin temsil ettikleri kişilikler de kimi farklılıklar dışında belli yerlerde buluşuyorlardı. Temel bazı ayrımlar vardı kuşkusuz… Fatma Girik, baştan itibaren dinamik, canlı, ‘acul’, girişken, kolay yılmaya ve pes etmeyen, yeri geldiğinde erkek gibi davranan bir tür Erkek Fatma olarak kendin kabul ettirecekti. Şimdilerde sinema yerine kaim ettiği televizyonculuğunda da aynı özellikleri kullanıyor. Türkan Şoray, kuşkusuz birkaç cümleye sığdırılmayacak uzun bir kariyer ve bunun getirdiği değişim süreçleri dışında çok genel olarak bakıldığında, güzel, çekici, alımlı bir kadın kişiliği yaratacak ve bunu hem güldürü he dramda aynı başarıyla sürdürecekti. Her iki değerli sanatçı da filmlerinde, sosyal kökenler itibarıyla bir uçtan bir uçtan öbürüne, bir kutuptan diğerine kolaylıkla gidip gelebileceklerdi: gerçek anlamda sınıfsal bir yapısı, kımıldamaz bir kast sisteminin donup kalmışlığı olmayan ve hiçbir zamanda olmamış Türk toplumu, bu iki sanatçının halk kızı veya burjuva dilberi tiplemelerini aynı ilgiyle ve onayla kabul edip bağrına basacaktı. İş Filiz Akın’da biraz farklıydı. Çünkü o, ince, sarışın ve kırılgan kişiliğiyle halk kızlarını oynasa da pek inandırıcı olamayacak, daha çok zengin kızlarını, ‘burjuva güllerini’ temsil ederek biraz farklı bir alana geçecekti. Hülya Koçyiğit ise Fatma ve Türkan’ların sınıfındandı: geniş bir canlandırma yelpazesi ve çok farklı kimliklere bürünme yeteneği olan, her kalıba girip her sınıfa ait olabilen, ama nedense en çok Muazzez Tahsin, Kerime Nadir veya Esat Mahmut romanlarından yapılmış uyarlamalarda, Büyükada ve Boğaz köşklerinde genelde beyaz üniformalı deniz subayı Ediz Hun’la, yanlış anlamalarla, ayrılıp birleşmelerle dolu kederli aşklar yaşayan kibar evin kızı olarak benimsediğimiz…

Ama tüm bu değerli ve yetenekli oyuncular arasında, her birine birer kitap ya da kitaplar, inceleme ve araştırmalar adanması gereken bu ünlü kişilikler arasında, Türkan Şoray bir başkaydı. Onun hem o ünlü dört büyükler arasında, hem kendisinden önce ya da sonra gelenler ve gelecekler arasında farklı bir yeri, değişik bir konumu vardı.

3.3. TÜRKAN ŞORAY DEYİNCE...

38

3.3.1.Türker İnanoğlu

Türker İnanoğlu, Türkan Şoray’la nasıl tanıştığını ise şu sözlerle anlatıyor: ‘Emel Yıldız sete çok güzel bir genç kızla birlikte geldi, on beş – on altı yaşında bir genç kızdı. Kara gözlüydü. İnsanın yüreğinin içine dalan bakışları vardı. Müthiş güzeldi, o ana kadar sinemaya böyle bir güzel gelmemişti. O zamanlar ben de çocuktum, o da çocuktu. Bir yakınlaşma oldu aramızda ama sonra geri çekildik ikimiz de. Buna aşk diyebilir miyiz bilmiyorum ama vardı bir şeyler, hafif flört oldu demek daha doğru olabilir. Türkan, o dönem hayatıma giren en özel ve bakışları en etkileyici kadındı.’

3.3.2. Rıza Kıraç

“Sinema insanların yüzüne tutulan ayna. Bu aynada gördüğümüz yüz size ne kadar benzerse o kadar ölümsüz oluyor. İnsanların jestleri ne kadar yerliyse o kadar unutulmaz kılıyor filmi.

Her ülkenin bir yüzü vardır. Fransızların, Marianne’i, İtalyanların Sofia Loren’i... Türkiye’nin yüzünü hiç kimse Türkan Şoray kadar simgeleyemedi. İster beğenin ister beğenmeyin o kayıtsız şartsız Türk Sineması’nın kraliçesi, üç kuşaktır sinemamızın sultanı. O bizim Sofia Loren’imiz.

39

Türkan Şoray yaşantısı, sinema kariyeri ve duruşuyla, yalın, içten ve samimi olduğunu kanıtlamış başarılı bir aktris.”

3.3.3.Ali Bulaç

“Türkan Şoray, Türkiye toplumunun ideal güzel kadın tipi. Şoray, kolektif hafıza da kendine özgü ve sınırları kendisinden ibaret bir profil çizerek yer etmiştir. Açık buğday ten, olağanüstü güzel, iri ve siyah gözleri ile o dönemler en dikkat çeken isimdi. Türkan Şoray’ın gözlerinde saf sevgi, sadakat ve tevekküle dayalı bir mutluluk beklentisi var. İhanete uğrasa bile karşı cevap vermez, gözlerinde düş kırıklığının ve ihanetin cevap olarak yeterli olduğu bir vicdan azabı okunur. Erkek bakış açısıyla Türkan Şoray’ın gözlerinde sevgiyi, şefkati ve sıcaklığı ve kadın olarak fırtınalara yakalanmış gemiyi bekleyen limanın güven verici koruyuculuğu var sanki. Erkeğe karşı zeki ve başaran ama fettan değil. Ona sahip olan erkek sırtını bir kalaya verdiğini düşünür. O dönemin ideal kadın tipi buydu.”

3.3.4.Mehmet Acar

“Türkan Şoray’ın varlık içindeki yokluğunu, kalabalıklar içindeki yalnızlığını, doldurulmaz eksikliğini konuşmak istedim. Özellikle onun çocuklarla olan ilişkisini, ilgisini, sevgisini düşünerek.

40

Toplumlar insanlara topluma rağmen bildiğince yaşamak izni vermemiştir hiç bir zaman. Şoray, bir ölçü kadınıdır, düzen kadınıdır. Şöhretin verdiği büyük güce dayanıp ‘nasıl istersem öyle yaşarım’ diyememiştir.

Türkan şoray işte böyle bir oyuncu... Sultan filan değil... Türk Sineması’nın efsaneleşen oyuncusu o...

3.3.5. Cemal Süreya

“Türkan Şoray sinemada Türk kadın tipinin genel yansısı. Bu konuda bir iş bölümüne ne gereksinimi, ne niyeti hatta ne de gücü vardır. Sinemanın oyunculuğun ötesinde de bir konum kazanmıştır Türkan Şoray. Halk özlemiyle oluşmuş bir mitostur ve ulaşılmaz bir yalnızlık içindedir.”

4 TÜRKAN ŞORAY HAKKINDA BİLİNMEYENLER

- Türkân Şoray, ilk filminden sonra uzun bir süre teklif almayınca şansını bir de müzik dünyasında denemeye karar verir. Kendisine ders veren isim Fecri Ebcioğlu olur ve Batı müziği üzerine öğrendiği ilk parça da ‘Autumn Leaves’dir.

- Gençlik yıllarında Türkân Şoray’ın en beğendiği film aktörleri James Dean ve Clark Gable’dır.

- Ağlama sahnelerinin birçoğunda ne soğan ne göz yaşartıcı gerekirmiş Türkân Şoray’a, ‘kamera’ sesini duyduğu an başlarmış ağlamaya…

- Türkân Şoray 12-13 yaşlarındayken evlerinin bahçesine gelen bir falcı kendisine ‘Sen yıldız yıldız olup, gökyüzünde parlayacaksın’ demiş.

- İlk filmini çevirdikten sonra Zeki Çan’ın yazıhanesinin duvarına imzasını şöyle atar: ‘İşte Çok büyük bir artist olsam da burnum büyümeyecek. Hep aynı kalacağım.’

- ‘Dünyanın En Güzel Kadını’ filminin gece vakti balkonundan boğazın sularına atlama kısmını çekmeye sıra gelmiştir. Şoray korkmasına rağmen suya atlamıştır, başroldeki erkek oyuncu ise cesaret edemeyerek dublör kullanmıştır.

- Türk sinemasının en parlak yılları olan 1960-1970’lerde Türkân Şoray senede 10-12 film çevirmiştir.

- Türkân Şoray kanunlarını koyduktan sonra ‘Cemo’ filmi için ilk defa şehir dışına, Elazığ’a gitmiştir. Sette Fikret Hakan ile yan yana ata bindikleri bir

41

sahnede at Türkân Şoray’ı üstünden atar ve Şoray o hızla kayaların üstüne uçar. Boyun kemiği kayan ve belinde kırıkları ola Şoray felç olma tehlikesi geçirir. Tedavi sonrası İsviçre’ye kontrole gitmiş ve mutlu bir neticeyle Türkiye’ye geri dönmüştür.

- Türkân Şoray’ın oynadığı ilk reklam filmi Ören Bayan markasına aittir.- Türkan Şoray, saçlarını kirpi gibi kısacık kestirip, platin sarıya boyatmayı

istermiş. Bir-iki kere saçlarını sarı yapmış ama iki gün zor dayanabilmiş. Aynaya baktığımda kendine yabancılaşıyormuş. Sonra seyircinin gözündeki Türkan Şoray resmini de bozmak istememiş.

- Stilini kendim yaratmış. ‘Şunu giy’ diyen hiç olmamış.. Senaryo eline geldiği anda canlandıracağım karakterin nasıl giyinmesi gerektiğini de düşünürdüm. Ona özel alışverişe çıkarmış. Kafasındaki gibi bir şeyler bulamazsa da çizimini yapar, terzilere diktirirmiş. Aksesuarlar, şapkalar, çizmeler ve bunların kombineleri hep Şoray’a aitmiş. Filmlerden kazandığı paranın yarısı kostüme gitmiştir.

4.1. TÜRKAN ŞORAY – ÖDÜLLERİ

1964: 1964 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Kadın Oyuncu Ödülü, Acı

Hayat

1968: 1968 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Kadın Oyuncu Ödülü, Vesikalı

Yarim

1972: 5. Altın Koza Film Festivali - En başarılı kadın oyuncu[18], Mahpus

1972: 1. Altın Kelebek Ödülleri, En İyi Kadın Oyuncu Ödülü

1973: Moskova Film Festivali (Rusya) - Özel Ödül, Dönüş

1978: Taşkent Film Festivali - Uluslararası Aytmatov Kulübü Geleneksel Ödülü (Selvi

Boylum Al Yazmalım)

1987: 1987 Antalya Altın Portakal Film Festivali - En İyi Kadın Oyuncu (Hayallerim,

Aşkım ve Sen)

1990: 2. İzmir Film Festivali - Altın Artemis Onur Ödülü

1991: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı Unvanı

1992: 8. Bastia Akdeniz Sinemaları Festivali - En İyi Kadın Oyuncu, Soğuktu Ve

Yağmur Çiseliyordu

1994: 6. Ankara Uluslararası Film Festivali - Emek Ödülü

1994: 1994 Antalya Altın Portakal Film Festivali - En İyi Kadın Oyuncu, Bir Aşk

Uğruna

1996: 15. Uluslararası İstanbul Film Festivali- Sinema Onur Ödülü

42

1999: Roma Film Festivali - Büyük Ödül

1999: 2. Uçan Süpürge Kadın Filmleri Festivali - Kadın Yönetmen Ödülü

2000: Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi - Zirvedekiler 2000 Ödülü

2001: Akademi İstanbul - Yılın En Başarılı Sanatçısı Ödülü

2009: Sadri Alışık Ödülleri - onur Ödülü

2013: Engelsiz Yaşam Vakfı - Türk Sineması Üstün Başarı Ödülü

2013: 11. Türk Film Festivali - Onur Ödülü

6 SONUÇ

Zamanın şartları göz önünde bulundurularak kanunların, zaten maliyetli olan bir filmi daha da zorlaması. Yapımcısından  oyuncusuna, belirli şartlara uyma zorunluluğunun olması  aslında olumsuz iken, buna rağmen filmlerin izlenme ve Şoray'ın beğenilme oranı büyük bir kitleye hakim olduğu için bu şartlar olumlu yönde ilerlemenin basamakları haline gelmiş. Büründüğü her rolü ustaca hayata geçirerek gönülleri fetheden bir afet, baş aktör olmuştur. Yetenekli güzel oynamakla yetinmeyip, yönetme yeteneğini de yine aynı kararlılık ve başarıyla taçlandırarak başarının aktörlüğe bürünmüş hali olarak gözler önündedir. Yılların gazabına uğramayıp hala dillere destan olabilecek yapıtlarda ve organizasyonlarda güzelliği ve kararlarıyla kendinden sıkça söz ettirmiş olup, Yeşilçam’ın efsaneleri olarak kalmamıştır. Yeniliğe uyum sağlayabilen yetenekli güzelimiz Türk sinema tarihi için vazgeçilmezleri oluşturmuş diyebiliriz.

KAYNAKÇA

Atilla Dorsay’ın “Türkan Sultan’a Armağan” adlı kitabı (Alfa Yayınları)

Atilla Dorsay’ın “Sümbül Sokağın Tutsak Kadını” adlı kitabı (Remzi Kitabevi)

Ercan Akarsu’nun “50 Yıllık Aşk Türkan Şoray” kitabı (EsenKitap Yayınları)

Giovanni Scognamillo’nun “Türk Sinema Tarihi” (Kabalcı Yayınları)

Türkan Şoray’ın “Sinemam ve Ben” adlı kitabı (NTV Yayınları)

“Türkan Şoray Deyince” (Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları)

1. "Türkan Şoray'ın ilk albümü 'Türkan Şoray Söylüyor' çıktı". Habertürk. 10 Aralık 2015

43

http://www.haberturk.com/kultur-sanat/haber/1165355-turkan-sorayin-ilk-albumu-turkan-soray-soyluyor-cikti

2. "Yeşilçam'ın Sultanı Türkan Şoray'dan Albüm Müjdesi". haberler.com. 10 Aralık 2015. 16 Aralık 2015 tarihinde "http://www.haberler.com/yesilcam-in-sultani-turkan-soray-dan-album-7957679-haberi/" kaynağından arşivlendi.

3. "Türkan Şoray'ın ilk müzik klibi yayınlandı". Akşam. 9 Ocak 2016. http://www.aksam.com.tr/magazin/turkan-sorayin-ilk-muzik-klibi-yayinlandi/haber-479329

https://tr.wikipedia.org/wiki/Bodrum_H%C3%A2kimi

https://tr.wikipedia.org/wiki/Y%C4%B1lan%C4%B1_%C3%96ld%C3%BCrseler_(film)

https://tr.wikipedia.org/wiki/D%C3%B6n%C3%BC%C5%9F_(film,_1972)

http://www.filimadami.com/film/12921/azap/

http://www.beyazperde.com/filmler/film-240764/

https://www.google.com.tr/webhp?sourceid=chrome-instant&ion=1&espv=2&ie=UTF-8#q=T%C3%BCrkan+%C5%9Foray%C4%B1n+y%C3%B6netti%C4%9Fi+filmler

https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrk%C3%A2n_%C5%9Eoray#.C3.96d.C3.BClleri

https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrk%C3%A2n_%C5%9Eoray#Kariyeri

https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrk%C3%A2n_%C5%9Eoray#Hayat.C4.B1

 

44

45