İZLEYİCİ GÖZÜYLE TELEVİZYON YAYINLARI VE

RADYO VE TELEVİZYON ÜST KURULU

KAMUOYU, YAYIN ARAŞTIRMALARI VE ÖLÇME

DAİRESİ BAŞKANLIĞI

Bir ülkede izleyici ölçümleri tartışıldığı zaman, bu konu medya profesyonellerinden,reklam verenlere, medya aracılığıyla kamuya seslenen politikacılardan yurttaşlara uzananoldukça geniş bir alan kapsamaktadır. İzleyici ölçüm konusunda yeni teknolojilerinışığında bugün büyük bir değişim yaşanmaktadır. Medya mecralarını ölçmekte kullanılanizleyici ölçüm sistemleri, yeni teknolojilere bağlı olarak değişmektedir. Medya mecralarınıölçen farklı ölçüm sistemleri de en gerçek, en doğru sayıya ulaşmak için yöndeşmekte,bunun sonucunda izleyici kavramı da değişmektedir.

Ölçümlemedeki yenilikler ne olursa olsun, bu çalışmalar medya ve reklam sektörünekendini kabul ettirmelidir.

Gelinen noktada gerek teknolojikdeğişimler gerekse de uygulamadazaman içinde ortaya çıkan aksaklıklarve sektörün talebi nedeniyle mevcutyönetmeliğin güncellenmesi sözkonusu olmuştur.

GÜVENİRLİKHESAP

VEREBİLİRLİK

GÜNCELLİK

TUTARLILIK

VERİ GİZLİLİĞİ

ŞEFFAFLIK

TARAFSIZLIK

GEÇERLİLİK BİR ARAŞTIRMA GEÇERLİ DEĞİLSE

GÜVENİLİR OLMASININ BİR

ANLAMI YOKTUR!

İlgili maddeye «geçerlilik»ifadesi eklenmiştir.

Ölçüm sonuçları; geçerlilik, güvenirlilik,

tutarlılık, tarafsızlık, veri gizliliği, güncellik, şeffaflık ve hesap

verilebilirlik esaslarına göre hazırlanır.

Yeni Müşterek Endüstri Komitesi Tanımı getirilmiştir.

Müşterek endüstri komitesi: İzlenme/dinlenme ölçümleriniyaptırmak amacıyla bir araya gelen medya hizmet sağlayıcılarıve reklam sektör temsilcileri tarafından oluşturulan ve çoğunlukhisselerine medya hizmet sağlayıcılarının sahip olduğu yapıyı,

Sadece organizasyonel yapı ölçüm faaliyetinde bulunabilir.Organizasyonel yapının, ölçüm faaliyetinde bulunabilmesi içinÜst Kurula başvurması zorunludur.

Ölçüm faaliyetinde bulunabilecekler netleştirilmiştir.

ÖLÇÜMLEME FAALİYETİNDE İÇERİK ÜRETİCİLERİ OLARAK YAYINCILARIN

AĞIRLIĞINI ARTIRMAK HEDEFLENMİŞTİR.

BÖYLECE DÜNYA’DA DA REYTİNG ÖLÇÜMLERİNDE SIK GÖRÜLEN MÜŞTEREK

ENDÜSTRİ KOMİTESİ YAPILANMASININ TEŞVİK EDİLMESİ AMAÇLANMIŞTIR.

*VTA (Veritabanı Araştırması)

Yönetmelikte yapılan değişiklikle en fazla 2 yılda bir VTAaraştırmasının tamamının yenilenmesi hüküm altınaalınmış; ayrıca ihtiyaç halinde Üst Kurula başvuruyapılması kaydıyla evrenin belirli bir bölgesine yönelikkısmi VTA yapılabilmesine de izin verilmiştir.

Ölçüm sürecine ait ham veriler dedahil olmak üzere tüm verileringerekli hallerde kontrolünyapılabilmesi için ilk olarakTürkiye’de arşivlenmesi şartıgetirilmiştir.

Araştırma şirketine, veri tabanıaraştırmasını yapacak şirkete ve varsaalt yüklenicilerine ISO 20252belgesinin yanında GüvenilirAraştırma Belgesi (GAB) belgesine desahip olma şartı getirildi.

2015 yılında saha firmalarına GABzorunluluğu getirilmiştir!

Organizsayonel yapıda paydaşolabilmek için yayıncı kuruluşlaraRTÜK’ten lisanslı veya 6112 sayılıKanunun geçici 4 üncü maddesininbirinci fıkrası uyarınca yayınlarınadevam ediyor olma şartı getirildi.

• 10.000 ve üstü nüfusa sahip yerleşimyerlerinin Türkiye’nin toplam nüfusunaoranının yaklaşık %90’ı olduğu tespitedilmiştir.

• Mevcut düzenlemede bir alt sınırbulunmaması yani araştırmakapsamındaki sıfır ve üstü nüfusa sahipyani tüm yerleşim yerlerinde ölçümünyapılma zorunluluğu; hanelerin deşifreolması olasılığının artması , ulaşımkoşulları sorun yaratabilmesi ve“teknik arıza” durumlarında erişimsorunun veri kalitesinin düşmesineneden olabilmektedir.

Yönetmeliğin 8. Maddesinin birincifıkrasında güncelleme yapılarak «enbüyük alt sınır» ibaresi getirilmiştir:

Ölçümün temelini teşkil edecek evren;yerleşim yeri en büyük alt sınırı onbinolacak şekilde araştırma kapsamındakitüm yerleşim yerlerinde yaşayan hanehalklarını kapsar.

Tüm Nüfus

Nüfusu 10.000 ve üzerindeki yerler (% 89)

Yönetmeliğin 8. Maddesinin üçüncü fıkrası güncellenerek «birey» vurgusuna yer verilmiştir.

Evrendeki her bir birey veya hane, kapsama dâhil edilir ve bunların örneklemegirme olasılığı bulunur. Hane bazlı ölçümlemenin yanı sıra birey bazlı ölçümlemeyede imkan sağlanmıştır.

Dünya örneklerinde daha çok radyo ölçümlemesinin pasifölçümleme yöntemlerinin yanında aktif ölçümlemenin deyapıldığı görülmüştür. yönetmelikte yapılan değişiklik ile radyodinleyici ölçümleri için aktif veya pasif ölçüm yöntemlerindeseçim yapmaya izin veren bir düzenleme yapılmıştır.

Böylece organizasyonel yapı dinlenme oranı ölçümlerinde isterpanel kurarak ister panelsiz bir şekilde ölçümleme faaliyetindebulunabilir.

Böylece, panelsiz ölçümlemelerde «olasılıklı örnekleme»yöntemlerine doğru evriliyor.

Dünya örnekleri göz önüne alındığında mevcut mevcutyönetmelikteki panel-VTA sisteminin Ad-Hoc sisteminin ve aktifölçümleme yönteminin kullanılmasının önü açılmıştır.

Panel-VTA sistemi ya da diğer sistemlerin kullanım tercihiorganizasyonel yapıya bırakılmıştır.

Yönetmeliğin 9. maddesinin dördüncü fıkrası güncellenmiştir.

Veri tabanı araştırmasındaki SES grubu atamalarında Türkiye’yi temsileden SES ölçeği kullanılır. Panel tasarımında kullanılacak SES gruplarınıntemsiliyetinde, veri tabanı araştırması sonucunda elde edilen verilerdikkate alınır.Ses Ölçeği Tanımı (Organizasyonel yapı tarafından askı sürecindeönerilmiştir): Sosyo-Ekonomik Statünün belirlenmesinde kullanılacakdeğişkenleri (soruları) kapsayan anket veya benzeri ölçüm araçlarınıifade eder. Türkiye temsili ses ölçeği ifadesi merdiven altı ses ölçeklerinekarşı alınmış bir önlemdir.

• Ses gruplaması ve ölçeklendirilmesi olarakayrı ayrı belirtilerek tanımlamadaki yanlışanlaşılma giderilmiştir.

Yönetmeliğin 9. maddesinin beşinci fıkrasıgüncellenmiştir.

Paneldeki hanelerin veya bireylerinpanelde kalabileceği maksimum süre 5yıldan 7 yıla çıkarılmıştır.Yıllık panel yenileme oranı ise en az %15olarak korunmuştur.

Dünya örneklerinde ülke ortalaması 7 yıldır.%15 yıllık panel yenileme oranı bu ülkelerinbüyük bölümünde mevcuttur.

Yıllık bağımsız denetim raporlarınınÜst Kurula gönderilme sürelerinetleştirilerek uygulamadaki aksaklıkgiderilmiştir.

Yıllık bağımsız denetim raporları takipeden yılın en geç 6. ayına kadar ÜstKurula gönderilmesi hükmügetirilmiştir.

Yönetmeliğin 15. maddesinin dördüncü fıkrasında yapılan güncelleme ileyaptırımlarda radyo sektörüne ilişkin bir düzenleme yapılmıştır.

Dinlenme ölçümlerine ilişkin idari yaptırımlar yüzde on oranına çekilmiştir. Böyleceuygulanacak yaptırımlar 6112 sayılı Kanunda bulunan ilgili hükümlerle uyumlu halegetirilmiştir.

Yönetmelik;

Ölçüm sonuçlarının açıklanması,

Ölçüm sonuçları açıklanırken ölçüme dair KÜNYE bilgisi verilerek açıklanması önemli bir husustur,

Ölçüm sonuçlarına dair bilgi kirliliğinin ortadan kaldırılması

Hususlarında düzenleme getirdi.

RTÜK İLETİŞİM MERKEZİ

KANALLARI

RTÜK Çağrı Hattı

RTÜK Mobil

RTÜK Web Sitesi

CİMER

RTÜK İletişim Merkezi

vatandaşların şikayet ve beğenilerini

ilettikleri sistemdir. Yıllık ortalama 100 bini aşkın bildirim incelenmektedir.

ALO RTÜK 178 adıyla ilk defa 1998 yılında hayata geçirilen RTÜK İletişim

Hattı, 2006 yılında operatörler aracılığıyla vatandaşla doğrudan iletişim kurulması amaçlanarak

geliştirilmiş ve 444 1 178 RTÜK Çağrı Hattına dönüştürülmüştür.

Vatandaş bildirimleri, RTÜK web sitesinde yer alan e-form aracılığıyla RTÜK’e ulaşmaktadır.

Mobil internet kullanıcılarına da hitap

edebilmek amacıyla akıllı cihazlar için

“Mobil Uygulama” hazırlanarak

sisteme entegre edilmiş olup ilgili

platformlardan ücretsiz olarak

indirilebilmektedir.

Vatandaşlar bildirimlerini

RTÜK’e iletirler.

Bildirimler Uzmanlar tarafından tasnif edilir.

İlgili uzman bildirimi değerlendirir ve gerekirse

rapor yazar.

Tasnif edilen bildirimler kanaldan sorumlu uzmana ve izleyici

temsilcilerine incelemek üzere gönderilir.

Üst Kurul uzman raporu

doğrultusunda bildirime konu

olan yayını görüşür,

gerekirse ilgili kanala yaptırım

uygulanır.

Kurumumuza yayınlar ile ilgili iletilen bildirimler:- Günlük,- Haftalık, - Aylık, - Altı Aylık,- Yıllık olarak raporlanmaktadır.

2017 Yılı Vatandaş Bildirimleri;

2017 Yılında toplam 142969 bildirim gelmiştir. Bildirimde bulunanların; %67’si erkek, %33’ü ise kadın %43’ü üniversite veya ön lisans mezunu; %14’ü memur, %12’si üniversite öğrencisi; %19’u 21-25; %18’i 26-30 yaş grubundadır. Bildirimlerin %27’si İstanbul iline aittir. Bunu Ankara ve İzmir takip

etmektedir.

En çok bildirim alan kanal SHOW TV, en çok bildirim alan program“Evleneceksen Gel”, en çok tasnif edilen inceleme kriteri ise “GenelAhlak, Manevi Değerler ve Ailenin Korunması İlkesine Aykırılık”olmuştur.

2017 Yılı Vatandaş Bildirimleri;

2017 yılında program türüne göre Kuşak Programları ilk sırada yeralırken, Dizi Filmler ikinci sırada yer almıştır. Yıllar bazındaprogram türüne göre bildirim dağılımına bakıldığında en dikkatçekici veri, son iki yılda görülen Kuşak Programlarındaki ciddiartıştır.

2017 yılında haberler hariç diğer program türlerinde en çokizlenen programlar aynı zamanda en çok şikayet edilenprogramlar olmuştur.

2017 yılı reyting/share değerlerinde en dikkat çekici noktaDizi Filmler’in izlenme oranlarının yaş grubu düştükçe artışgöstermesi, buna zıt biçimde realite şovların izlenemeoranlarının ise yaş grubu arttıkça artış göstermesidir.

Yayınlar izleyiciden şikayet gelsin veya gelmesin sürekliizlenmekte ve raporlanmaktadır.

Kanundaki yayın ilkeleri doğrultusunda yaptırımuygulanmaktadır.

az önce tesadüfen denk geldiğim show tv deki evleneceksen gel adlı programda

yabancı bir bayanın ahlak dışı dansı ve buna hiçbir şekilde engel olunmaması dahası

gülerek seyredilmesi karşısında şok oldum .Bayan yabancı ve bizim kültürümüze aşina olmayabilir ancak sunucuların buna bir dur

dememesini hayretle karşıladım. Dans kesinlikle ahlak dışı hareketler ve erotik

hareketler içermekteydi . Gerekli uyarının yapılmasını rica ediyorum . Saygılarımla...

(Evleneceksen Gel- SHOW TV)

«Anne dizisi çocuğa istismar aile içi şiddet çocuğu anneye kötülemeye

karşı kullanılıyor. şiddet uygulanıyor. kötü örnek insan psikolojisinin

bozduğunu düşünüyorum gereğinin yapılmasını arz ederim.»

(Anne-STAR TV)

Suskunlar adlı dizi çok fazla şiddet içeriyor. Çocukların işkenceye maruz kaldığı görüntüler yer alıyor. Topluma kötü örnek olabileceğini düşünüyorum. 18 yaş ve üzeri akıllı işaret ile yayınlanması gerektiğini düşünüyorum.

(Suskunlar- SHOW TV)

PROGRAM

TÜRÜ

ORTALAMA

SHARE

ŞİKAYET

YÜZDESİ (%)

REALITE SHOW 23.14 0.47

KADIN PROGRAMLARI 11.54 48.23

DİZİLER 11.41 10.10

BİLGİ VE EĞLENCE

YARIŞMALARI8.27 4.55

TALK SHOW 6.59 4.23

MAGAZİN PROGRAMLARI 4.64 0.34

AÇIK OTURUM/TARTIŞMA 1.56 1.37

Tablodan anlaşılacağı üzereözellikle «kadın programları»,«diziler» ve «bilgi ve eğlenceyarışmaları» program türlerininortalama reyting payları yüksekolmasına rağmen buprogramlara vatandaşlardangelen şikayetler de hiçazımsanmayacak seviyededir.

Yani her yüksek reyting alan

program sevilerek izlenen program

değildir!

Yayıncılıkta yeni teknolojiler büyük bir hızla uygulanmakta olup yayınlarhedef kitlelere sorunsuz, net bir şekilde ulaştırılması önemli bir gelişmedir.

Yayınların teknolojik kalitesi kadar yayın içeriklerinin de kalitesi önemli birkonudur.

Program içeriklerinin yalnızca kitle kültürü ile doldurulduğu, sanatın vekültürün yok sayıldığı bir yayıncılık anlayışı en ileri teknolojiyi barındırsa dabir anlamı yoktur.

Türkiye’de ortalama televizyon izleme süresi günlük yaklaşık 4saat, ayda 120 saat yılda 1460 saattir. Bu da,

Ayda 5 gün

Yılda 60 gün

Hiç durmadan televizyon izlediğimizi

göstermektedir!

Mediametrie’nin kurmuş olduğu Euro Data tv Worldwidetarafından seksenin üzerinde ülkeyi kapsayan araştırmasına göre,dünyadaki 2000’in üzerinde televizyon kanalı yaklaşık 2.8 milyartelevizyon izleyicisi tarafından günde ortalama 3 saatten fazlaizlenmektedir.Bu veri bizim yaptığımız araştırmalarda da yaklaşık böyledir.

Araştırma 37 ülkeden 74.000 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir.

Avrupa Birliği tarafından yapılan «Halk Danışma» çalışması ülkemiz için örnek teşkiledebilir.- %26 sivil toplum örgütü,- %25 Hükümet ve kamu kuruluşları,- %24 sanayi,- %18 bireyler,- %7 eğitim sektöründen oluşan bir araştırmadır.

Fransa’da izleyici ölçümlerini gerçekleştirenMediametrie adlı kuruluştur. 1985 yılındakurulan Mediametrie bugün Fransa veuluslararası alanda radyo, televizyon,sinema, internet, cep telefonu ve yöndeşmedyayı ölçen bir kuruluştur.Bu kuruluş 2008 yılında yaklaşık 57 milyaravro ciro yapmıştır. Gönlümüzde bizim demilli bir ölçümleme şirketinin olmasıdır.Yerli ve milli olması önemlidir.

SONUÇ OLARAK; RTÜK ilgili kanun ve yönetmelikle kendisine verilmiş olan

sorumluluğun farkında ve bilincinde olarak gerek program yayınlarını gerekse de ölçüm sonuçlarını

yakından ve titizlikle takip etmekte ve medya hizmet sağlayıcıların da programlarında

«KAMUSAL» yayıncılık anlayışı çerçevesinde yayın yapmalarını beklemektedir.

Saygılarımla arz ederim.

ŞEMSETTİN GÜRPINARDAİRE BAŞKANI