i

ULUSAL GENLK VE SPOR POLTKASI BELGES

NDEKLER NSZ ....................................................................................................................................... 1 YASAL DAYANAK ................................................................................................................. 1

YNTEM ................................................................................................................................... 2 GENLK POLTKALARI ...................................................................................................... 4 1. GR ..................................................................................................................................... 4

1. 1. Genlik Tanm ............................................................................................................... 4

1. 2. Neden Genlik Politikas ................................................................................................ 5 2. VZYON ................................................................................................................................. 5 3. TEMEL AMALAR .............................................................................................................. 5 4. LKELER VE DEERLER ................................................................................................... 6 5. TEMEL POLTKA ALANLARI .......................................................................................... 6

5. 1. ETM VE HAYAT BOYU RENME ................................................................... 6 5. 2. ALE ............................................................................................................................. 10 5. 3. ETK VE NSAN DEERLER .................................................................................. 12 5. 4. STHDAM, GRMCLK VE MESLEK ETM ............................................... 14 5. 5. DEZAVANTAJLI GENLER VE SOSYAL ERME ............................................. 18 5. 6. SALIK VE EVRE ................................................................................................... 23 5. 7. DEMOKRATK KATILIM VE YURTTALIK BLNC ......................................... 26 5. 8. KLTR VE SANAT ................................................................................................. 27 5. 9. BLM VE TEKNOLOJ ............................................................................................. 30 5. 10. ULUSLARARASI ALANDA GENLK VE KLTRLERARASI DYALOG ... 31 5. 11. SERBEST ZAMANLARIN DEERLENDRLMES ............................................. 35 5. 12. GENLK BLGLENDRMES .............................................................................. 37 5. 13. GNLLLK VE HAREKETLLK .................................................................... 38

SPOR POLTKALARI ........................................................................................................... 42

1. GR ................................................................................................................................... 42

1. 1. Sporun Tanm .............................................................................................................. 44

1. 2. Neden Spor Politikas .................................................................................................. 44

2. VZYON ............................................................................................................................... 44

3. TEMEL AMALAR ............................................................................................................ 44 4. LKELER VE DEERLER ................................................................................................. 45 5. TEMEL POLTKA ALANLARI ........................................................................................ 46

ii

5. 1. SPOR YNETM ....................................................................................................... 46 5. 2. SPOR KLTR VE HERKES N SPOR ............................................................. 51 5. 3. ELT SPORCU YETTRMEK ................................................................................. 54 5. 4. SPOR HUKUKU.......................................................................................................... 57 5. 5. ENGELLLER VE SPOR ............................................................................................ 59 5. 6. SPORCU SALII ..................................................................................................... 62 5. 7. ULUSLARARASI SPOR ORGANZASYONLARI VE OLMPYATLAR ............. 64

1

NSZ Trkiye byyen ekonomisi, gl demokrasisi, uluslararas alanda artan etkinlii ve

dinamik gen nfusuyla daha byk, daha mreffeh ve daha gl bir devlet ve toplum olma yolunda emin admlarla ilerlemektedir.

Genlerin ekonomik ve sosyal alann tmne etkin katlm lke kalknmas ve

geliimi iin byk neme sahiptir. Dinamik gen nfusun varl, insan merkeze alan ok boyutlu kalknma hamlesinin sreklilik kazanmasnda Trkiye adna byk bir frsat ve zenginliktir. Dolaysyla genlerin kiisel ve sosyal geliimini desteklemek, potansiyellerini tam anlamyla ortaya karabilecekleri imkn ve zemini hazrlamak, ekonomik ve sosyal hayatn her alanna etkin katlmlarn salamak gerekmektedir.

Bireysel, ekonomik ve sosyal ynleriyle spor; salkl nesillerin yetimesinde, halk salnn korunmasnda, ekonominin gelimesinde, toplumsal barn tesis edilmesinde, sosyal uyumun gelitirilmesinde ok nemli bir yere sahiptir. Bu nedenle Trkiye genelinde spor yapma alkanlnn ve spor kltrnn gelitirilmesi, lisansl sporcu saysnn

arttrlmas, olimpiyat ruhunun toplumda yaygnlatrlmas, yetenekli genlerin yetitirilerek elit sporcu haline gelmelerinin salanmas iin daha fazla aba harcanmaldr.

Genlik ve spor alannda ortak bir anlay, vizyon, politika ve hedeflere ulama, ilgili kamu kurum ve kurulular ile sivil toplum kurulular ve dier paydalarn hizmet ve faaliyetlerinde koordinasyon ve ibirliini salama amacyla, genlik ve spor alannda ulusal dzeyde bir klavuz olacak Ulusal Genlik ve Spor Politikas Belgesi hazrlanmtr.

Ulusal Genlik ve Spor Politikas Belgesi, genlik ve sporla ilgili tm paydalara program, proje ve uygulamalarda yol gsterici olacaktr. Bu belge paralelinde atlacak admlar bugnn ve gelecein bedenen, ruhen ve fikren gl nesillerini yetitirmeye nemli katklarda bulunacaktr.

YASAL DAYANAK Ulusal Genlik ve Spor Politikas Belgesi, 638 sayl Genlik ve Spor Bakanlnn

Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 18 inci maddesinde yer alan Genleri ve sporu dorudan veya dolayl etkileyen politika ve faaliyetleri yrten kamu kurum ve kurulular arasnda koordinasyon ve ibirliinin salanmas amacyla, Bakanlk tarafndan hazrlanarak Bakanlar Kurulunun onayna sunulur. Ulusal Genlik ve Spor Politikas Belgesi en ge drt yllk dnemler itibaryla gzden geirilerek gncellenir. Ulusal Genlik ve Spor Politikas Belgesinin gncellenmesinde ilgili kamu kurum ve kurulular, spor federasyonlar ile sivil toplum kurulularndan gelen neriler dikkate alnr. hkm gereince hazrlanmtr.

2

YNTEM Ulusal Genlik ve Spor Politikas Belgesi, genlikle ilgili kamu kurum ve kurulular,

niversiteler, sivil toplum kurulular, eitimciler ve zellikle genlerin gr ve nerileri

dorultusunda demokratik ve katlmc bir yntemle hazrlanmtr. Bu amala; yurt iinde ve yurt dnda kapsaml altaylar dzenlenmi, II. Genlik ras gerekletirilmi, spor altaylar ve olimpiyat sonras deerlendirme toplantlar dzenlenmi, yazl grler alnm, internet zerinden herkesin gr ve nerilerinin alnd ortamlar oluturulmutur.

Politika Belgesinde genlik ve spor politikalarnn ve bu politikalara ulamadaki hedeflerin belirlenmesinde mantksal ereve analizi yntemi kullanlmtr. Bu yntem erevesinde payda, sorun ve hedef analizleri yaplmtr.

Payda Analizi: Etkili ve uygulanabilir genlik ve spor politikalarnn oluturulabilmesi iin ilk olarak, bu politikalarn kimler iin retilecei ve kimlerle yrtleceinin tespit edilmesi gerekmektedir. Genlik ve sporla ilgili konular, birok kurum ve kuruluun birlikte almas gereken konulardandr. Bu amala ncelikle yaplan analizlerle genlik ve spor alanndaki paydalar belirlenmitir. Bu alma sonrasnda Genlik ve Spor Bakanl, kamu kurum ve kurulular, niversiteler, sivil toplum kurulular, genlik ve spor topluluklar, federasyonlar, zel sektr kurulular, medya ve bizzat genlerin kendileri genlik ve spor politikalarnn belirlenmesinde ve uygulanmasnda nemli paydalar olarak ortaya kmtr.

Sorun Analizi: Genlik ve spor politikalarnn belirlenmesi amacyla ncelikle bu alandaki sorunlarn tespit edilmesi gerekmektedir. Politika belgesinin oluturulma srecinde 549 kurum, kurulu, sivil toplum kuruluu ve kiiye resmi yazyla genlik ve spor politikalarnn oluturulmasnda yapabilecekleri katklar ile gr ve nerileri sorulmu, gelen yantlar sistematik olarak irdelenmi ve deerlendirilmitir.

Ayrca, Genlik ve Spor Bakanl tarafndan politika belgesinin dayanan oluturmak amacyla genlik altaylar dzenlenmitir. Samsun, Kayseri, Erzurum, Edirne, zmir, Kocaeli, Gaziantep, Adana, Trabzon, Diyarbakr, Konya, Bursa, Antalya, Bingl, stanbul, Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti ve Almanya'da dzenlenen toplam 17 genlik altaynda; genler, akademisyenler, siyasi parti temsilcileri, sivil toplum kurulular, her dzeyden eitimciler ve genlikle ilgilenen dier kurumlardan toplam 8.000 kii bir araya gelmi ve sorunlar dile getirmilerdir. Genlik altaylar sonras Ankara'da 450 gencin katlmyla II. Genlik ras yaplm, rann sonu bildirgesi 15.000 gencin katlmyla aklanmtr. altaylara ve raya 81 ilin yan sra Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti ve Avrupada yaayan Trklerden genlik temsilcileri katlmtr.

Ayrca Bursa ve Ankara'da iki adet geni katlml spor altay dzenlenmi ve 2008 ylnda gerekletirilmi olan Spor ras almalarndan sorun analizinde istifade edilmitir. Londra 2012 Olimpiyat Oyunlar sonrasnda sporcular, antrenrler, spor medyas mensuplar,

3

akademisyenler, spor federasyonlar temsilcileri, sivil toplum kurulular temsilcileri ve ilgili dier paydalarla deerlendirme toplantlar gerekletirilmitir.

Tm bu toplantlar, altaylar ve ralarda genlik ve sporla ilgili sorunlar ile zm nerileri, politika ve hedefler tartlmtr. Bu almalar sonucunda ortaya kan gr ve dnceler ile elde edilen veriler politika belgesinin oluturulmasna temel tekil etmitir.

Politika belgesi oluturma srecinde ayrca Genlik ve Spor Bakanlnn internet sayfasndan herkese grlerini bildirme imkn tannmtr. nternet zerinden ulatrlm olan 300 farkl gr de faydalanlan dier kaynaklar arasnda bulunmaktadr.

Hedef Analizi: Genlerin ve sporun sorunlar ile bu sorunlarn zmnde paydalarn belirlenmesinin ardndan, sorunlarn zmne ilikin genlik ve spor politikalar ve hedefler belirlenmitir.

4

GENLK POLTKALARI

1. GR Genlerin hayalleri, idealleri, enerjileri ve dikkate deer vizyonlar, iinde yaadklar

toplumlarn srekli geliimi iin vazgeilmez unsurlardr. Bunun yan sra genlerin karlatklar problemler de gnmz toplumlar ve gelecek nesiller iin sorun ve beklentilerin asli unsurlarndandr.

2012 ylnda 6,9 milyar olan dnya nfusunun 2050 ylnda 8,9 milyara ykselecei ngrlmektedir. Bu artn byk bir blm geri kalm ve gelimekte olan lkelerde meydana gelecektir. Gelimi lkelerin zaten yal olan nfuslar ilerleyen yllarda hzl bir ekilde yalanmaya devam edecektir. Avrupa Komisyonu tarafndan gerekletirilen STAT/05/48 aratrmasna gre Avrupada yal nfusun toplam nfus iindeki oran 2004 ylnda %16,4 iken bu orann 2050 ylnda %29,9 olaca ngrlmektedir. Dolaysyla ilerleyen yllarda gen ve dinamik nfusa sahip olmann, lkeler iin ekonomik ve sosyal bir avantaj olaca aktr.

Trkiye nfusunun %50,5'i 30 yan altndadr. 2011 ylsonu itibaryla nfusumuzun yaklak 20 milyonunu 14-29 ya aras gen nfus oluturmaktadr. Art hznn mevcut ekliyle devam etmesi halinde 2023 ylnda Trkiyede nfusun % 70i alma anda olacaktr. Trkiye, Avrupada gen nfusun toplam nfusa oran en yksek olan lkedir. Sahip olduumuz bu demografik yapnn avantaja dnmesi genlie ynelik etkin ve nitelikli politikalarla mmkn olacaktr.

Yaplan aratrmalar ve uzun vadeli nfus projeksiyonlar (BM 2300de Dnya Nfusu) Trkiye'de gen nfusun 2050 ylndan itibaren azalmaya balayacan gstermektedir. 2300'de Dnya Nfusu adl bu almada Trkiye'de doum oranlarnda 2050den itibaren belirgin bir azalma olaca ngrlmektedir. Buna gre 2000-2005 dneminde % 2,43 olan doum oran, 2050-2055 dneminde % 1,85e gerileyecektir. Bu nedenle de sahip olunan demografik frsatn korunmas hususunda tedbirler almak devletin ncelikli hedefleri arasndadr.

1. 1. Genlik Tanm Genlik, biyolojik olmaktan ziyade sosyolojik anlamda ele alnmas gereken bir

kavramdr. Genliin, iinde bulunulan zaman, toplumlarn sosyo-ekonomik geliimleri, kltr ve geleneklerine gre tanm yaplr. Dolaysyla, znellik ieren genlik tanmlamalar

iin evrensel kabul grm tek bir ya aralndan sz edilemez. lkemizin artlar gz nne alndnda genlik politikalarnn hedef grubu, 14-29 ya aralnda bulunan bireyler olarak kabul edilmektedir.

5

Genlerin ya, cinsiyet, ekonomik, sosyal, ailevi ve kltrel durumlar, eitim seviyeleri, yaadklar yerler vb. hususlar gz nnde bulundurularak, genlerle uygun iletiim kanallarnn kurulmas, kamu politikalarnn oluturulmasnda byk neme sahiptir.

1. 2. Neden Genlik Politikas Ulusal genlik politikalar sadece genleri deil aileyi, kurumlar ve toplumun tm

fertlerini ilgilendiren, bugn ve gelecei etkileyen nemli bir toplumsal deiken ve belirleyici faktrdr.

Hayatlarnn en nemli evresinden geerken iinde bulunduklar krlganlk ve istismara aklk nedeniyle genler, ilgiye ihtiya duyan zgn bir grup olarak grlmelidir. Genliin doasyla balantl olan bu durumun yannda genler, gelecein inasnda rol alacak dinamik bir insan kayna ve pozitif bir g olarak kabul edilmelidir.

Ulusal genlik politikalar, genlerin toplumsal yapnn her alanna etkin bireyler olarak katlm ve sahip olduklar beceri ve yeteneklerinin ortaya karlmas iin vazgeilmez bir unsurdur. Bunun yannda genlik politikalar genleri istismar ve ihmalden koruyan aralar btndr.

lkede genliin geliimi iin temel deerler oluturmak, hedefler belirlemek, ana hedef gruplarn tanmlamak, lkedeki gen bireyler ve tm ilgili kurum/kurulu ve gruplar arasnda ibirlii ve koordinasyonu salamak, genlik programlarn iyiletirmek ve ncelikleri saptamak iin etkin ve nitelikli genlik politikalarna ve bu politikalarn belirlenmi olduu politika belgesine ihtiya vardr.

2. VZYON Genlik politikalarnn vizyonu; genlerin evrensel ve insan deerlere sahip, milli ve

manevi deerlerine bal, evreye saygl, bilgi ve zgven sahibi, etkin, giriimci, toplumsal aidiyet duygusu yksek, toplumsal hayata aktif katlan, temel hak ve hrriyetlerini etkin bir biimde kullanan ve uluslararas alanda akranlaryla rekabet edebilecek seviyede bireyler olarak kendi potansiyellerini tam anlamyla gerekletirebilecekleri imkn ve zemini oluturmaktr.

3. TEMEL AMALAR Genlik politikalarnn temel amalar;

Genlik algsn doru bir zemine oturtmak,

Genliin ihtiya, beklenti ve endielerini tespit etmek,

Genlerle ilgili alma yapan kurum ve kurulular belirlemek, bunlar arasndaki ibirlii ve koordinasyonu temin etmek,

Genlik alanndaki sivil toplum kurulularnn faaliyetlerini etkinletirmek ve glendirmek iin gerekli destek ve teviki salamak,

Kaynaklar genliin geliimini tam anlamyla salayacak ekilde kullanmak,

Genliin kiisel ve sosyal geliimini desteklemek,

6

Genliin vatandalk bilincini gelitirmek,

Farkl gen gruplarnn ihtiyalarn da dikkate alarak genlerin kendi potansiyellerini ortaya karabilmelerine imkn salamaktr.

4. LKELER VE DEERLER Genlik politikalarnn temel ilke ve deerleri;

nsan haklarna, demokratik deerlere ve Cumhuriyete ballk,

Milli, tarihi, kltrel ve insani deerleri benimsemek, yaamak ve yaatmak,

Hak temelli bir yaklam esas almak,

Her trl ayrmcl nlemek ve frsat eitliini gerekletirmek,

Bireysel ve toplumsal farkllklar bir zenginlik, bu zenginlii de toplumsal dayanma ve btnlemenin bir arac olarak grmek,

Aratrmaya ve bilgiye dayal olmak,

Dezavantajl genlere ncelik tanmak, Politika ve uygulamalarda uluslararas standartlar gzetmek,

Katlmclk,

Eriilebilirlik,

Btncllk,

Uygulanabilirlik,

Hesap verilebilirlik,

effaflk,

Yerelliktir.

5. TEMEL POLTKA ALANLARI 5. 1. ETM VE HAYAT BOYU RENME Eitim, bireyin kendisini kiisel ve sosyal olarak gelitirerek dier tm haklardan

yararlanabilmesi iin olmazsa olmaz bir insan hakkdr. Ayn zamanda eitim, toplumsal gelime ve kalknmann, ekonomik bymenin, toplumsal dayanma ve btnlemenin vazgeilmez bir unsurudur.

Dinamik, gen bir nfusa sahip olan Trkiye, eitimi belirli bir dnem ya da srele snrlamak yerine, hayat boyu devam eden bir etkinlik olarak grmekte ve bu dorultuda ok ynl ve kapsaml programlar gelitirip uygulamaktadr.

Eitime eriim imknlarnda, eitimin fiziki ve teknolojik altyapsnda, eitimde frsat eitliinin salanmasnda, ders mfredatlarnn ada hale getirilmesinde, eitimdeki insan kaynann nicelii, nitelii ve bunlarn blgesel dalmlarnda, derslik ve niversite saysnda, yurt, kredi ve burs imknlarnda son yllarda nemli admlar atlm ve ciddi ilerlemeler kaydedilmitir.

7

Ancak eitim sisteminde istenilen seviyeye gelinebilmesi ve genlerin eitime ilikin ihtiya ve beklentilerinin karlanabilmesi iin son yllarda srdrlen reform almalarna devam edilmesi gerekmektedir.

Genlerin potansiyellerini ortaya karmalarnda, eitimcilerin bilinli, yeniliklere ak ve lider kiiler olmas politika hedeflerine ulalmasnda olduka nemlidir. Bu nedenle eitim ynetimi, retmen yetitirme sreleri, mfredat, eitim ortam ve aralar gibi alanlarda iyi bir planlamann yaplmas gerekmektedir.

POLTKALAR 1. Eitim politikasnn hak temelli, bilimsel verilere dayal, esnek ve katlmcl esas

alan bir yaklamla uzun vadeli olarak planlanmas. Hedefler

Eitim kurumlarnda ve yurtlarda rencilere ynelik tm uygulamalarda eit muamele ve ayrmclk yasa ilkelerini gzetmek.

Genlerin, kendileri ile ilgili karar alma srelerinde etkin olarak yer almalarn, ilgili eitim kurumlarnda oy ve sz haklarnn olmasn salamak.

Veli ile okul ynetimi arasndaki ilikileri daha kapsaml, effaf ve verimli bir zeminde gerekletirmek.

niversite rencilerinin talep ve dncelerini yneticilere dzenli ekilde aktarabilecekleri iletiim kanallarn arttrmak.

Eitim programlarn bilimsel ve istatistiki verilere dayal olarak hazrlamak, bu konuda toplumun talep ve ihtiyalarn dikkate almak.

Paydalar Milli Eitim Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Kalknma Bakanl,

Yksekretim Kurulu, niversiteler, Sivil Toplum Kurulular 2. Eitime eriimin arttrlmas ve eitimde frsat eitliinin salanmas.

Hedefler

Veri tabanlarn glendirerek genlerin tamamnn eitime eriimini salayacak imknlar arttrmak ve tevikleri oaltarak devam ettirmek.

Eitimdeki eitsizliklerin giderilmesi iin alnan tedbirleri arttrmak.

rencinin baarsn ve fiziksel-ruhsal geliimini olumsuz etkileyen birletirilmi snf ve ikili retim uygulamalarnn mmkn olan en alt dzeye indirilmesini salamak.

Okullara dzenli biimde devamn salanmas ve okulu terk oranlarnn drlmesi iin alnan tedbirleri glendirmek.

stn yetenekli genlere ynelik eitim ve destek imknlarn arttrmak. steyen her gencin imkanlar lsnde niversite eitimi almasn salamak.

8

Gvenli, sosyal ve sportif donatlar olan kaliteli yurt imknlarn arttrmak.

Yurtlarda sosyal, kltrel, sanatsal ve sportif aktiviteleri eitlendirmek ve arttrmak.

Tarm kesimindeki genler de dhil olmak zere alan genlerin eitim imknlarna eriimlerini kolaylatrmak.

Gen tutuklu ve hkmllerin eitimlerini srdrebilmeleri iin imknlar arttrmak.

Gen kadnlarn eitimin her kademesinde erkeklerle eit dzeyde yer almasn salamak.

Engelli, srekli hastal olan ve benzeri durumlardan kaynakl olarak eitim ve retim imknlarna eriim gl yaayan genler iin uzaktan eitim ve/veya zel eitim imknlar hazrlayarak bu genlerin eitim almasn salamak.

Paydalar Milli Eitim Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Adalet Bakanl, ileri

Bakanl, Kalknma Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Kltr ve Turizm

Bakanl, Yksekretim Kurulu, niversiteler, Sivil Toplum Kurulular 3. Eitim program ve uygulamalarnn, analitik dnen bireylerin yetimesini

salayacak biimde gelitirilmesi. Hedefler

Eitim sistemini, snav odakl olmaktan ziyade, dnmeyi, aratrmay, renmeyi, sorgulamay ve uygulamay reten bir yapya kavuturmak.

rencilerin bilgi ve algya dayal geliimine nem vermek. Genlerin Trkeyi ve en az bir yabanc dili doru ve etkin bir ekilde

kullanabilmelerini salamak.

Genlerin ilgi, tercih ve yeteneklerini, cinsiyetlerini, ruhsal ve fiziksel geliimlerini dikkate alan ok ynl ve etkin bir psikolojik danmanlk ve rehberlik hizmeti sunmak.

Paydalar Milli Eitim Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar

Bakanl, Diyanet leri Bakanl, Yksekretim Kurulu, niversiteler, Sivil Toplum Kurulular, Yerel Ynetimler

4. Okullarda ve niversitelerde fiziki ve beeri altyapnn glendirilmesi. Hedefler

Nitelikli eitimcileri yetitirmek ve istihdam etmek.

Eitimcilerin bilgi ve becerilerini gncel tutmalar iin periyodik deerlendirmeler yapmak ve baarl eitimcileri dllendirmek.

9

Fiziki altyap ve donanm eksikliinin, eitimin her kademesinde giderilmesine ynelik abalar arttrmak.

Bilgi ve iletiim teknolojilerinin daha yaygn ve etkin kullanmn salamak. Genleri, madde bamll ve iddetten uzak tutmak iin bulunduklar evreleri

ve eitim kurumlarn daha gvenli hale getirmek.

Paydalar Milli Eitim Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar

Bakanl, ileri Bakanl, Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Kalknma Bakanl, Yksekretim Kurulu, niversiteler, Sivil Toplum Kurulular, Yerel Ynetimler

5. Yaygn eitim imknlarnn gelitirilmesi ve hayat boyu renme anlaynn glendirilmesi.

Hedefler

Hizmet ii eitimler vb. eitim programlar yoluyla kiilerin mesleki bilgi ve becerilerini gelitirmek.

Etik deerlerin iselletirilmesine ynelik uygulamalar arttrmak.

Hayat boyu eitim anlay dorultusunda toplumun farkl kesimlerine; ailelere, ev kadnlarna, genlere ynelik bilgilendirici, eitici nitelikte eitli kurs, seminer, atlye almalar vb. etkinlikleri yaygnlatrmak.

rgn eitimin dnda kalm veya balad eitim programn bitirememi genlere, hayat boyu eitim anlayna uygun olarak yeni frsatlar sunmak.

Genlerin okuma ve yazma alkanln gelitirecek, ktphane kullanmn zendirecek ve ktphanelere eriimini kolaylatracak almalar desteklemek.

Paydalar Milli Eitim Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar

Bakanl, Kltr ve Turizm Bakanl, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Yksekretim Kurulu, niversiteler, Meslek Odalar, Yerel Ynetimler, Sivil Toplum Kurulular

6. Yurt d eitim araclyla genlerin eitim, kltr, bilgi dzeylerinin arttrlmas ve bunlarn topluma geri dnnn salanmas.

Hedefler

Yurt d eitim amacyla devam etmekte olan deiim ve eitim programlarn niversite rencilerinin yannda lise rencileri vb. farkl gruplara da uygulamak.

Yurt dnda eitim grmek isteyenlere salanan burs imknlarn arttrmak, verilecek burslarn finansmannn salanmas amacyla sivil toplum kurulularn ve zel sektr zendirerek srece dhil etmek.

10

lkemiz genlerinin, eitim ve retimlerine katk salayacak uluslararas eitim projelerinde yabanc lke genleriyle birlikte yer almalarn salamak.

Yurt dnda eitim alnan konularn topluma geri dnnn salanmas amacyla, eitim alan kiilerin eitim aldklar konularda eitim ve retim kurumlarnda veya kamu kurumlarnda projeler retmelerini veya var olan projelerde grevlendirilmelerini salamak.

Paydalar Milli Eitim Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Avrupa Birlii Bakanl,

Yksekretim Kurulu, niversiteler, Sivil Toplum Kurulular, zel Sektr 5. 2. ALE Toplumun en nemli esi olan ailenin yapsal zellikleri, toplum yapsn da

belirlemektedir. Bu bakmdan aile; yelerine maddi ve manevi destek salayan, onlarn sosyallemesine katkda bulunan, toplumun deerlerini yaatmak ve bunlar gelecek kuaklara aktarmaktan birinci derecede sorumlu olan dinamik bir btndr. Bu zellii ile btnln oluturan paralar arasndaki uyum, aile iinde huzur ve mutluluun salanmasnda nemli bir rol oynamaktayken; sz konusu paralar arasndaki uyumsuzluk aile yapsnda ciddi aksaklklar meydana getirebilmektedir.

Aile iinde salkl bir iletiim ortamnn bulunmas, genlerin baarl bir kimlik gelitirebilmelerine katk salamakta ve bu durum akademik ve sosyal yaamlarna da yansmaktadr. Aratrmalara gre; ilevsel ana-baba tutum ve davranlar, zellikle baba ile kurulan ilikinin nitelii, salkl aile ii iletiim gibi faktrler, genlerin salkl bir psikolojiye sahip olmalarnda, bamsz dnmelerinde ve bunlara benzer birok olumlu zelliin kazanlmasnda nemli bir rol stlenmektedir. Aksi durumda genler, uyumsuzluk, tutarszlk ve anti-sosyal davranlar sergileyebilmektedirler. Ayrca anne-babalarn demokratik, anlayl ve ilgili olarak tanmlayan genler, gelecee daha umutlu bakmakta ve olumlu dnebilmekteyken, anne babalarn otoriter ve ihmalkr olarak tanmlayan genler ise depresyona daha yatkn olmakta, kendilerini ve evrelerini arpk alglamaktadrlar. Dolaysyla bu genlerin gelecek umutlar ve mutluluklar azalmaktadr.

Hzla deien ekonomik, teknolojik ve sosyo-kltrel koullar her toplumsal yapy olduu gibi aile yapsn da etkilemektedir. Genlerin yetimesinde kilit rol oynayan ailelerin bu deiimlerden olumsuz etkilenmesi genleri ve dolaysyla toplumu da olumsuz ynde etkileyecektir. Bu olumsuz etkiler, genlerin n planda yer ald toplumsal sorunlar olarak ortaya kabilmektedir. Bu toplumsal sorunlarn banda sigara, alkol, uyuturucu madde bamll, iddet, erken evlilikler, erken yata gebelikler vb. gelmektedir. Aratrmalara gre uyuturucu madde kullanan genlerin byk ounluu nce sigara ve alkolle tanmaktadr. Ayrca aile ortamnda sorunlarla kar karya olan genlerin, bu tr sorunlar yaamayanlara gre daha fazla risk altnda olduu saptanmtr. Trkiye statistik Kurumu tarafndan

11

gerekletirilen ergen profili aratrmasnda; sigara ve alkol kullanma ve intihar etme dncesine dair elde edilen arpc veriler, lke genliinin kar karya kald riski gzler nne sermektedir.

Aile iindeki problemli srelere bal olarak ortaya kan dier sorun alanlarnn banda boanmalar, tek ebeveynlilik, evlilik d ilikiler gelmekte ve bu sorunlar genleri derinden etkileyerek, ailelerin genlere kar temel grevlerini yerine getirememelerine neden olmaktadr. Aile hayatyla ilgili bu sorunlar, ahlaki deerlerde yozlama, milli ve manevi deerlere yabanclama, su oranlarnn artmas ve psikolojik rahatszlklar gibi ar sorunlar beraberinde getirmektedir. Yaplan aratrmalar bu tespiti destekler niteliktedir. Buna gre ailelerin; iinde yaadklar toplumun deerlerini ve kltrn ocuklarna aktaramamalar, genlerin topluma yabanclama ihtimalini arttrmakta ve bu durum genlerin sua eilimli hale gelmelerine neden olmaktadr.

Aile yelerinin yaamlarn huzur iinde ve bir arada srdrebilmeleri iin gereken temel ihtiyalarnn karlanmas amacyla son 10 yldr ilgili kurumlar tarafndan nemli admlar atlmaktadr. Psiko-sosyal sorunlar olan, eitim ve salkla ilgili temel konularda ihtiyalarn karlayamayan bireylerden oluan bir aileyi bir arada tutmak ok gtr. 2002 yl sonundan beri yukarda belirtilen sorun alanlarnn ortadan kaldrlmas amacyla ihtiya sahibi ailelere eitim, gda, giyim gibi temel ihtiyalarnn salanmas konusunda yaplan almalar hzla devam etmektedir. Ailelerin daha salkl ve mutlu yaamalar, aile ii srelerin daha ilevsel hale getirilmesi, aile yaam kalitesinin arttrlmas ve ailelerin karlaabilecekleri riskli durumlara kar nlemler almalarna katkda bulunmak amacyla evlilik ncesi eitimler, aile eitimi programlar, genlere ynelik sosyal ierikli eitim

programlar lke genelinde youn bir ekilde devam etmelidir.

POLTKALAR 1. Ailelerin genlerle, genlerin de aileleri ile ilgili duyarllnn arttrlmas.

Hedefler

Ailelerin genlere ynelik farkndalklarn arttrmak.

Ebeveynleri, genlerin sorunlarna daha duyarl hale gelmeleri, zm retmeleri, nleyici ve tedavi edici almalarda aktif rol almalar konusunda bilinlendirmek.

Genlere, aile kurumunun nemini kavratma konusunda tm aralar etkin kullanmak.

Okul-aile birliklerinin, aile ve aile eitimi konusunda genlere ynelik yaplan bilgilendirme faaliyetlerinde daha aktif rol almasn salamak.

Genlerin, kadn-erkek eitlii, aile ve evlilik konularnda bilinlenmelerini salamak.

Ergenlik dnemine ilikin, ailelere ve genlere deiik kanallarla danmanlk ve rehberlik hizmeti salamak.

12

Sorumlulara ynelik bilgilendirme faaliyetlerinin belirli zaman aralklaryla yaplarak genliin eitimiyle ilgili konularn gndemde kalmasn salamak.

Aile terapisi, danmanl ve rehberliini genlerin iinden getii dnemleri dnerek uygulamak.

Ailelerde, genlerin eitimi, geliimi, sorunlarnn zm, geleceklerinin planlanmas konularnda ortak bir anlay gelitirmek.

Paydalar Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim

Bakanl, Salk Bakanl, Yerel Ynetimler, Sivil Toplum Kurulular

2. Ailevi deerlere genler tarafndan sahip klmas, bu deerlerin korunmas ve

gelitirilmesi. Hedefler

Bata medya olmak zere etki kapasitesine sahip kurum/kurulularn genleri bilinlendirme adna yaptklar faaliyetlerin egdml olarak ve daha youn ekilde yaplmasn salamak.

Aile yaps ve kltrne dair tarihten gnmze kadar olan srece ilikin bilgilendirmeler yapmak.

Genlerin, ailevi deerler konusundaki hassasiyetlerini arttrmay amalayan sosyal projeleri tevik etmek.

Genlerin kadn-erkek eitliine duyarl hale gelmelerine katkda bulunmak iin bilgilendirmeler yapmak ve sosyal projeleri tevik etmek.

Paydalar Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Kltr ve Turizm

Bakanl, Medya Kurulular, Sivil Toplum Kurulular

5. 3. ETK VE NSAN DEERLER Etik ve insani deerler; zgrlk, eitlik, kardelik, sevgi, sayg, hogr, dostluk,

dayanma gibi btn insanlar iin ortak saylabilecek stn nitelikteki deerlerdir. Bu deerler ayn zamanda toplumsal dzeni ve bu dzenin devamlln, toplumsal bar, uyum ve adaleti tesis eder.

Trkiye etik ve insani deerler asndan zengin bir tarihe ve kltrel mirasa sahiptir. Bununla birlikte, 21. yzylda kresellemenin de etkisiyle ok hzl yaanan toplumsal deiim ve dnm sreci ve buna bal olarak ortaya kan deer karmaas ve ok boyutlu toplumsallama sorunlar, ahlaki ve insani deerlerimizde bir anma ve yozlamaya yol am; sonu olarak toplumsal dokuya, dayanma ve btnleme ruhuna zarar vermitir. Deerler sisteminde yaanan bu yozlama en bata genleri etkilemektedir. Toplumun en nemli sorunlarndan biri, hem insan ycelten hem de toplumu ayakta tutan zengin ahlaki ve insani deerlerin genlere gerektii gibi aktarlamamas, benimsetilememesi ve

13

yaatlamamas sorunudur. Bu adan, etik ve insani deerlerden hareketle politikalar retmek gelecek iin daha da nem kazanmaktadr.

POLTKALAR 1. Evrensel etik ilkeler ve ahlaki deerler konusunda genlerin bilinlendirilmesi.

Hedefler

Aile yapsn, aileye has deerleri glendirmek, ailelere ynelik eitim ve bilinlendirme faaliyetlerini yaygnlatrmak.

Etik ve insani deerler eitiminin rgn ve yaygn eitim kurumlarnda her aamada verilmesini salamak.

Klasik medya aralaryla birlikte internet ve sosyal medyann deerlerin aktarlmasnda etkili birer ara olarak kullanlmasn salamak.

Toplumun sahip olduu deerleri, bu deerlerdeki deiim ve eilimleri ortaya koyan bilimsel aratrmalar tevik etmek.

Genlerin, karlkl anlay, hogr gelitirmesi ve nyargdan arnmas konusunda almalar yapmak.

Paydalar Babakanlk, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Aile ve Sosyal

Politikalar Bakanl, Diyanet leri Bakanl, Radyo ve Televizyon st Kurulu, Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu, Yksekretim Kurulu, niversiteler, Yerel Ynetimler, Medya Kurulular, Sivil Toplum Kurulular

2. nsan haklar bilin ve kltrnn genlere kazandrlmas.

Hedefler

Genlere ynelik insan haklaryla ilgili eitim faaliyetlerini ve bilinlendirici faaliyetleri arttrmak ve bu kapsamdaki projeleri desteklemek.

Genlerin, insan haklar alannda alan sivil toplum kurulularnn faaliyetlerine katlmlarn zendirmek.

Kamuda verilen hizmet ii eitimlerde, insan haklar bilincinin kazandrlmasna ynelik eitim modlleri gelitirmek.

Paydalar Babakanlk, Genlik ve Spor Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Milli

Eitim Bakanl, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Yksekretim Kurulu, niversiteler, Sivil Toplum Kurulular

14

3. Kadn-erkek eitliinin glendirilmesine ilikin tedbirlerin alnmas. Hedefler

Tre ve namus cinayetleri bata olmak zere kadna ynelik iddetin her eidine kar uygulanmakta olan politikalar devam ettirmek ve bu alandaki mevzuatn etkin bir ekilde hayata geirilmesini salamak.

Hayatn her alannda kadn-erkek eitliini glendirmeye ynelik tedbirleri arttrmak.

Paydalar Babakanlk, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli

Eitim Bakanl, Diyanet leri Bakanl, Medya Kurulular, Radyo ve Televizyon st Kurulu, Yerel Ynetimler, Sivil Toplum Kurulular

5. 4. STHDAM, GRMCLK VE MESLEK ETM Gen isizlii bugn tm dnyann kar karya olduu en temel problemlerden

biridir. Gnmzde hem gelimi lkeler hem de gelimekte olan lkeler, her geen yl igc piyasasna giren nemli saydaki gence srdrlebilir i alanlar oluturmak iin nemli kaynaklar ayrmaktadr. Genlerimizin igcne katlm durumu dnyadaki rneklerine paralel bir tablo izmektedir. Dnyann birok lkesinde olduu gibi lkemizde de genler, igc piyasasna girite ve alma hayatnda dezavantajl durumdadrlar. Dnyada olduu gibi lkemizde de genlerin karlatklar temel problemlerden biri, eitim dnemini tamamlayp igc piyasasna ilk girilerinde ortaya kmaktadr. arama konusunda yeterli derecede bilgi sahibi olmama, mesleklerin tantlmamas, rehberlik ve kariyer danmanl hizmetlerinin yetersizlii ve deneyim eksiklii gibi nedenlerle genler i bulma konusunda sknt yaamaktadr. Mesleki ve teknik eitim, genlerin igc piyasasnn taleplerine uygun nitelik ve

vasfta yetimeleri ve istihdama geilerini kolaylatrmas asndan nem tamaktadr. Eitimin kalitesi, arz-talep uyumsuzluklar ile talep yetersizlii mesleki ve teknik eitim

sisteminin genlerin istihdamna etkisi asndan balca sorunlarn oluturmaktadr. Mesleki eitime ynelik toplumsal ilgi halen zayftr ve bunu arttrmaya ynelik tantm almalar yeterince yaplamamakta; mezunlarn ara elaman olarak igc piyasasna girmek yerine

yksekrenime gei beklentisi devam etmektedir. Etkin, aktif igc politikalar yoluyla bireylerin mesleki beceri ve nitelik dzeyinin arttrlmas, i arama ve i danmanl hizmetleri ile bireylerin kendi niteliklerine uygun ilere ynlendirilmesi ve giriimciliin gelitirilmesi genlerin istihdamn arttrmadaki balca politikalardr.

15

Bu itibarla genlerin istihdam, ekonomik kalknma ve daha iyi bir gelecek iin byk nem tamaktadr. Ayrca, genlerin istihdam ynnde gen giriimcilerin desteklenmesi, baarl bir i fikrinin olumas ve bu i fikrinin planlanarak hayata geirilmesi gerekmektedir. Trkiye'de KUR ve KOSGEB tarafndan gen giriimcilerin eitilmesi ve desteklenmesi iin projeler retilmi, bu projeler sayesinde giriimcilik eitimleri dzenlenmi ve giriimcilerin baarl bulunan i fikirleri ve planlamalarna destek verilmitir. Dnyada youn bir ekonomik krizin yaand gerei gz nnde bulundurulduunda Trkiye'de istihdam alannda gelimeler ve isizlikle mcadelede nemli ilerlemeler kaydedilmitir. Bununla birlikte kresel bir sorun olan isizlik ve zellikle de gen isizlii, zerinde politikalar gelitirilmesi gereken bir alan olarak varln srdrmektedir.

POLTKALAR 1. Gen isizliini en aza indirmek iin etkin mcadele yntemlerinin

gelitirilerek srdrlmesi.

Hedefler

gc piyasasna girecek olan genlerin i ve gelir beklentisine uygun makul cretlendirme stratejileri belirlemek.

Genleri, ilgi alanlarna ve yeteneklerine gre mesleklere ynlendirmek.

Meslek liselerinin cazibesini /imknlarn arttrarak genlerin meslek edinimlerini salayc tedbirler almak.

Trkiyedeki igc envanterini kartmak ve ihtiyaca uygun mesleki eitim planlamas yaparak etkin bir ekilde uygulamak.

Blgesel i piyasas analizi yaparak genleri igc ihtiyacna gre mesleki

eitime ve raklk eitimine ynlendirmek.

niversitelerin blm ve program kontenjanlarn, igc piyasas ihtiyalarna uygun hale getirmek.

Ulusal istihdam stratejisini, lkenin ihtiyalarn ve gen nfusu dikkate alarak gelitirip uygulamak.

Gen istihdamn arttracak sektrlerde uluslararas sermaye yatrmlarn zendirmek.

Eitim srecinde yer alan genler iin yar zamanl i imknlarn gelitirmek.

Biliim, teknoloji ve hizmet sektr gibi gen istihdamnn fazla olduu sektrlere ncelik vermek.

Genlere ynelik istihdam garantili mesleki eitim kurslarn srdrmek ve mesleki sertifikalarn alan genlerin istihdam edilmeleri ynnde uygulanan tevikleri devam ettirmek.

16

Gen isizliin nlenmesi amacyla genleri istihdam eden giriimlere destek verilmesi uygulamasna devam etmek.

Kalknmada ncelikli blgeler/iller kapsamnda demografik yapya uygun, genlerin istihdamna dnk planlama yaparak, bu planlar etkin bir ekilde uygulamak.

Paydalar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim

Bakanl, Maliye Bakanl, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Kalknma Bakanl, Yksekretim Kurulu, niversiteler, Meslek Odalar, i ve veren Sendikalar, zel Sektr

2. Genlerin staj imknlarnn arttrlmas ve staj kalitesinin uluslararas standartlara uygun olarak gelitirilmesi.

Hedefler

niversiteler ve mesleki eitim kurumlarnn sanayi ve kamu kurulularyla devam eden ibirliini glendirmek suretiyle yeni staj ve i pratii imknlar gelitirmek ve staj zorunlu hale getirmek.

Uygulanan staj srecini, eitim ile e zamanl olarak, staj imkn olmayan alanlarda da yaygnlatrmak.

Staj srelerini, iin renilmesine ve meslein gerektirdii beceri ve niteliklerin kazandrlmasna esas olacak ekilde gelitirmek.

Staj yapan genlerin sosyal gvenlik koullarn tam zamanl alma hayatna gre dzenlemek.

Staj uygulamasndaki denetim mekanizmasn katlmc taraf saysn arttrarak etkin ekilde devam ettirmek.

Genlerin yurt ii ve yurt d eitim ve staj hareketliliini ulusal bir veri taban oluturarak kayt altna almak.

Mesleki stajlarn kategorilerini tespit ederek, staj srecinde yerine getirilmesi gereken faaliyetlerin standartlarn belirlemek.

Paydalar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim

Bakanl, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Yksekretim Kurulu, niversiteler, Meslek Odalar

3. Kariyer danmanl ve mesleki rehberlik hizmetlerinin daha etkin ekilde gelitirilmesi.

Hedefler

stihdam hizmetlerinde i ve meslek danman saysn arttrmak.

17

stihdam potansiyeli yksek ve piyasann srekli ihtiya duyduu meslek gruplarn kariyer meslek olarak glendirmek.

Genlik merkezleri, meclisleri ve rgtleri ile orta retim kurumlar arasnda salanacak ibirlii yoluyla kariyer gelitirme faaliyetlerini yaygnlatrmak.

Kamuda istihdam imknlar ve kamunun insan kayna ihtiyac hakknda genlerin bilin dzeyini arttrmak.

Genlik alanndaki sivil toplum kurulularnn kariyer danmanl faaliyetlerinde aktif rol almasn salamak.

Paydalar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Bilim Sanayi ve

Teknoloji Bakanl, , Milli Eitim Bakanl 4. almayan genlerin i hayatna katlmn salamaya ynelik sosyal

projelerin gelitirilmesi. Hedefler

aramaktan umudunu kesmi, hayal krkl yaam genleri i hayatna kazandrmak iin yeni istihdam projeleri gelitirmek.

Genlerin i bulmadaki sorunlarnn ortadan kalkmas iin danma merkezlerinin oluturulmas ve i planlamas kapsamnda hangi alanlarda igc eksii olduunun kamuoyuna duyurularak, genlerin o alanlara ynlendirilmesini salamak.

siz genlerin meslek ve beceri edinmelerini salayacak eitimleri arttrmak.

Paydalar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim

Bakanl, Medya Kurulular, Yerel Ynetimler

5. Tam zamanl alma haklar erevesinde evde alma, uzaktan alma, esnek alma gibi alma stratejilerinin gelitirilmesi.

Hedefler

Belirlenen cret ve istihdam politikas kapsamnda; belirli ilerin birden ok kii tarafndan kademeli olarak yaplmas ve bu kapsamda genlerin hem deneyimlerinin artmasn hem de belirli bir zaman sresinde cretlendirilmesini salamak.

Genlere i hayatnda alma esneklii salayarak srekli istihdam edilmeleri ynndeki almalar arttrmak. Her trl esnek almann yrtlebilmesi iin gerekli mevzuat dzenlemesini yapmak.

Paydalar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim

Bakanl, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Kalknma Bakanl, Yerel Ynetimler, zel Sektr, Kamu ktisadi Teebbsleri

18

6. Gen giriimciliine olan tevik ve desteklerin arttrlarak srdrlmesi. Hedefler

Giriimcilie verilen destek paketlerinin yeterli dzeyde kullanlmasnn nndeki brokratik ve ekonomik engeller ile dier engelleri kaldrmak.

Eitim kurumlarndaki giriimcilie ynelik projeleri etkin ekilde desteklemeye devam etmek.

Gen giriimciliinin desteklenmesine ynelik imknlar arttrarak devam ettirmek.

Gen giriimcilerin kredi ve dier maddi imknlarn arttrmak.

Genlere ynelik giriimcilik eitimlerini yurt geneline yaygnlatrmak.

Gen giriimcilerle yatrmclarn buluabilecei kurumsallam platformlarn saysn arttrmak.

Giriimcilii zendiren genlik derneklerini ve sivil toplum kurulularn desteklemek.

Paydalar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Bilim Sanayi ve

Teknoloji Bakanl, Kalknma Bakanl, Avrupa Birlii Bakanl, Milli Eitim Bakanl, zel Sektr, Kamu ktisadi Teebbsleri

5. 5. DEZAVANTAJLI GENLER VE SOSYAL ERME Dezavantajllk; ekonomik, sosyal ve siyasal hayata katl(a)mama sonucunu douran

bir durum olup, sosyal dlanmann temel nedenleri arasnda yer almaktadr. Sosyal dlanma, bireyin toplumsal yaamdan uzaklaacak maddi ve manevi yoksunluk iinde bulunmas, hakkn ve yaamn koruyacak kurumlardan ve sosyal destekten uzak bulunmas anlamn tamaktadr. Dezavantajllk bireyin iinde bulunduu bir durum iken, sosyal dlanma veya sosyal ierme bireyin yaad sreci ifade eden dinamik kavramlardr. Sosyal ierme, bireyin dezavantajllklarn azaltarak veya ortadan kaldrarak toplumla btnlemesi sonucunda sosyal hayata katlm srecini ifade eden bir kavramdr. Sosyal ierme, bireyi merkeze alr ve sosyal dlanmaya maruz bireyin yaamnn iyilemesine vurgu yapar.

Dezavantajl bireylere, zihinsel veya fiziksel engelliler, madde bamllar, sokak ocuklar, istismar edilen bireyler, sorunlu ailelerde yaayan kiiler, asosyal ve dier sosyal uyumsuzlar, sua bulamlar, isizler, ekonomik anlamda alt gelir seviyesindeki bireyler, eitim imknlarndan yararlanamayanlar vb. kiiler rnek olarak verilebilir.

ocukluktan yetikinlie gei dnemi olan genlik, beraberinde hem bireysel hem de yapsal sorunlardan kaynaklanan bir takm problemleri getirebilmekte ve baz durumlarda dezavantajlla dnebilmektedir. Trkiye'de dezavantajl gen gruplar arasnda engelliler, isizler, eitim imknlarndan yararlanamayanlar, sulular, istismara uram genler, sokak ocuklar ve madde bamllar ilk sralarda yer almaktadr.

19

Genlik dneminde yaanan dezavantajllk, bireyin toplumsal yaamdan uzaklamasna ya da kopmasna neden olabilmekte ve gen bireyin iinde yaad toplumla arasndaki ilikiyi olumsuz ynde etkileyebilmektedir. Dezavantajl gen birey ile toplum arasndaki bu olumsuz ilikiyi, bireyin sosyal ierilmesini salayabilecek politikalarn oluturulmas ve etkili bir biimde hayata geirilmesiyle gidermek mmkndr.

POLTKALAR 1. Engelli genlerin sosyal dlanmaya maruz kalmalarnn nlenmesi.

Hedefler

Engelli genlerin toplumsal yaama kazandrlmasyla ilgili projelerin retilmesini desteklemek.

Engellilere ynelik toplumsal duyarlln arttrlmas amacyla kitle iletiim aralarn kullanmak, eitim kurumlar ve sivil toplum kurulular ile ibirliini gelitirmek.

Kentsel planlama ve dzenlemelerde engelli bireyleri gz nnde bulundurmak ve onlarn istek ve ihtiyalarna ynelik zmlerin retilmesini salamak.

Engelli genlerin sahip olduu yasal haklar konusunda bilinlenmelerini esas alan almalarn saysn arttrmak.

Uzmanlar tarafndan engelli genlerin ailelerine gerektiinde psiko-sosyal destek hizmeti sunmak.

Engelli genlerin kiisel, sosyal ve kltrel geliimlerine ynelik almalar

yapmak.

Engelli genlerin spor faaliyetlerini yrtebilmeleri ile ilgili olarak nitelikli spor uzmanlar yetitirmek.

Engelli genlerin ebeveynlerinin veya kendileriyle ilgilenebilecek kimselerinin olmamas halinde barnabilecekleri tesislerin saysn arttrmak ve gelitirmek.

Paydalar Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Salk Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl,

Milli Eitim Bakanl, ileri Bakanl, Kltr ve Turizm Bakanl, niversiteler, Medya Kurulular, Yerel Ynetimler, Sivil Toplum Kurulular

2. Su ileyen genlerin topluma kazandrlmas ve genlerin su davranna ynelmelerinin nlenmesi.

Hedefler

Genlerin su ilemeye ynelme nedenlerine ilikin bilimsel aratrmalarn yaplmasn salamak.

20

Su potansiyeli yksek gen bireylerin tespiti ve ihtiyalar dorultusunda psiko-sosyal destek hizmetinin verilmesi ynnde almalar arttrmak.

Genlerin sua ynelmesine neden olabilecek meknlarn rehabilitasyonunu salamak.

Sua ynelen genlerin etkili bir biimde rehabilite edilmesini salamak.

Hkm giymi genlerin tahliye sonras eitimlerine devam etmeleri konusunda almalar yapmak.

Paydalar Adalet Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Aile ve Sosyal

Politikalar Bakanl, ileri Bakanl, niversiteler, Yerel Ynetimler, Trkiye Radyo-Televizyon Kurumu, Radyo ve Televizyon st Kurulu, Sivil Toplum Kurulular

3. Sokakta yaayan genlerin toplumla btnlemelerinin salanmas. Hedefler

Sokakta yaayan genlere ynelik aratrmalarn yaplmasn tevik etmek ve yrtlen aratrmalar desteklemek.

Sokakta yaamaya itilen genlerin sosyal ierilmeleri konusunda almalar yapmak.

Genleri sokakta yaamaya iten nedenleri ortadan kaldracak projeler retmek. Sokakta yaayan veya alan genlerin ailelerinin bilinlenmelerini salamak.

Sokakta yaayan genlerin eitim imknlarna eriimini kolaylatrmak.

Toplumun sokakta yaayan genlere ynelik farkndalnn artmas konusunda almalar yapmak.

Sokakta yaayan genlere ynelik olarak psikolojik sosyal gelimeyi ve uyumu salayc ve sua ynelimden koruyucu tedbirleri arttrmak.

Paydalar Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim

Bakanl, ileri Bakanl, niversiteler, Medya Kurulular, Yerel Ynetimler, Sivil Toplum Kurulular

4. Genleri bamllk yapan maddelerden korumak iin nleyici tedbirlerin alnmas ve baml genlerin tedavileri ile ilgili olarak almalarn yrtlmesi.

Hedefler

Uyuturucu madde bamls genlerin rehabilitasyonu ve tedavileri ile ilgili merkezlerin saysn ve ulalabilirliklerini arttrmak.

21

Uyuturucu madde bamls genlere ve ailelerine ynelik psiko-sosyal hizmet sunmak.

Bamllk ile mcadelede sosyal medyadaki zendirici yaynlarn denetimini etkin bir ekilde yapmak.

Genlik merkezleri aracl ile madde bamll konusunda ailelere uzman kiilerin verecekleri eitimle farkndalk dzeylerini arttrmak.

Madde bamls genlerin tedavisine ynelik merkezleri yaygnlatrarak daha etkin hale getirmek.

Paydalar Salk Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl,

Milli Eitim Bakanl, ileri Bakanl, niversiteler, Medya Kurulular, Sivil Toplum Kurulular

5. Genlerin ve toplumdaki dier kesimlerin dezavantajl bireylere kar farkndalklarnn arttrlmas ve sosyal uyum srelerine aktif katlm.

Hedefler

Toplumsal cinsiyet eitliine ilikin gerekli eitimin genlere ve toplumun tm

kesimlerine verilmesini salamak.

Sosyal ierme politikalarnn oluturulma srecinde genler ile politika yapclar arasnda etkin i birliini kurmak.

Yurtlarda barnan ve aile ilgisinden yoksun byyen genlerin yurt yaam sonrasnda sosyal hayata uyumu konusunda, genlerin ve toplumdaki dier kesimlerin farkndalklarn arttrmak ve sosyal hayata etkin olarak katlmlarn salamak

Dezavantajl genlerin zorluklarla mcadele azmini arttrmak amacyla toplumdaki baarl dezavantajl genleri dllendirme mekanizmalar gelitirmek.

Paydalar Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim

Bakanl, Diyanet leri Bakanl, niversiteler, Medya Kurulular, Yerel Ynetimler, Sivil Toplum Kurulular

6. Kentlere g eden ve uyum sorunu yaayan genlerin sosyal ierilmelerinin salanmas.

Hedefler

Kente g etmi gen bireylerin, psiko-sosyal ihtiyalarn gidermek.

Geici gle kente gelen sosyo-ekonomik olarak dezavantajl olan ailelere mensup gen bireylerin eitimlerine ncelik vermek.

22

Doal afetler sonucunda g etmi; psikolojik, sosyal ve ekonomik olarak zarar grm gen bireylerin ihtiyalar dorultusunda hizmetler sunmak.

Gle gelmi genlerin kente uyumunu salamak ve yabanclamalarn nlemek iin genlik merkezlerini aktif olarak kullanmak.

Herhangi bir nedenle eitim hakkndan yararlanamam genlerin hayat boyu renme stratejisi kapsamnda mesleki ve yaygn eitim imknlarndan yararlanmalar iin gerekli nlemleri almak.

Paydalar Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim

Bakanl, ileri Bakanl, niversiteler, Yerel Ynetimler, Sivil Toplum Kurulular 7. Genlerin istismara uramalarnn nlenmesi. Hedefler

Engelli bireylerin fiziksel ve duygusal istismar konusunda toplumsal duyarll arttrmak.

Genlerin ailelerinde ve alma yerlerinde maruz kaldklar her trl istismar nleyici tedbirleri almak.

stismara urayan genlere ve ailelerine ynelik uzmanlar tarafndan psiko-sosyal destek hizmeti salamak.

Genlerin istismarn nlemek amacyla medya, sosyal medya, internet ve eitim kurumlar araclyla toplumsal bilinci arttrmak.

Paydalar Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim Bakanl,

ileri Bakanl, Salk Bakanl, niversiteler, Yerel Ynetimler, Medya Kurulular, Sivil Toplum Kurulular

8. Gen kadnlarn yaamn her alannda desteklenmesi. Hedefler

Gen kadnlarn yaadklar sorunlara ilikin aratrmalarn yaplmasn tevik etmek.

Gen kadnlarn yaadklar sorunlarn zmne ilikin projelerin retilmesini desteklemek.

Gen kadnlarn yaadklar sorunlara ilikin duyarllk salamak amacyla kitle iletiim aralarn kullanmak, eitim kurumlar ve sivil toplum kurulular ile ibirlii salamak.

Kentsel planlama ve dzenlemelerde gen kadnlar gz nnde bulundurmak ve onlarn istek ve ihtiyalarna ynelik zmlerin retilmesi salamak.

Gen kadnlarn sahip olduu yasal haklar konusunda bilinlenmelerini esas alan almalarn saysn arttrmak.

23

Gen kadnlarn eitim, salk, siyasal katlm konularnda hizmetlerden faydalanma ve temsil edilme oranlarn arttrmaya ynelik almalar yrtmek.

Paydalar Genlik ve Spor Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Salk Bakanl, Milli

Eitim Bakanl, ileri Bakanl, niversiteler, Yerel Ynetimler, Medya Kurulular, Sivil Toplum Kurulular

5. 6. SALIK VE EVRE 5. 6. 1. Salk Bireyde fiziksel, duygusal, sosyal ve kiisel baz deiim ve gelimelerin yaand

genlik dneminde, genler bu dneme zel salk sorunlar yaayabilmekte ve bu sorunlarn stesinden gelmek iin uzman kiilerin desteine ihtiya duyabilmektedir. Genlerin yaad salk sorunlar birtakm bireysel ve sosyal nedenlerden kaynaklanmakta olup, ergenlik dneminde yaanan fiziksel ve ruhsal deiimler de genleri olumsuz ynde etkileyebilmektedir.

Genlik dneminde bireylerin karlaabilecekleri salk problemlerinin yan sra uyuturucu, alkol, sigara ve buna benzer zararl maddelere ynelimi de sz konusu olabilmektedir. Genleri olumsuz biimde etkileyen zararl alkanlklarla mcadele etmek iin sosyal politikalar ve yasal dzenlemeler etkili bir biimde uygulanmaldr.

Ayrca genler, kendi salklar konusunda sorumluluk alma bilinlerinin gelitirilmesi, hastalanmadan nce salk kuruluuna bavurmalar gerektii, salk hizmetlerini etkin bir ekilde kullanmalar, bu hizmetlere nereden ve nasl ulaabilecekleri konularnda bilgilendirilmelidirler. Kronik hastal olan genler ile engelli genler salk hizmetlerinden daha etkin yararlanmalar ve zel salk ihtiyalarnn karlanmas konularnda desteklenmelidirler.

POLTKALAR 1. Genlerin madde bamll, sigara ve alkol gibi sala zararl

alkanlklardan korunmasna dair tedbirlerin yaygnlatrlmas.

Hedefler

Genleri ve aileleri madde bamll, sigara ve alkoln sala olumsuz etkileri konusunda bilinlendirmek.

Madde bamllyla mcadele konusunda ilgili kurumlar arasnda koordinasyona katk salamak.

Sala zararl maddelerin genler arasnda kullanmnn nlenmesi konusunda projeler gelitirmek.

Paydalar

24

Salk Bakanl, ileri Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Ttn ve Alkol Piyasas Dzenleme Kurumu, Medya Kurulular, Yerel Ynetimler, Sivil Toplum Kurulular

2. Genlerin salnn korunmasna ynelik nlemlerin arttrlmas. Hedefler

Genlerin ve ailelerin salk, beslenme, obezite, spor etkinlikleri vb. konularda yeterli bilgi sahibi olmalarna ilikin almalar yrtmek.

Yksek renim Kredi ve Yurtlar Kurumuna bal yurtlarda kalan rencilere verilen salk ve beslenme hizmetlerinin iyiletirilmesine ynelik almalar yapmak.

Genlerin toplu halde bulunduklar yerlerde (okul, yurt, kamp, kla, cezaevi vb.) salkl geliimlerini takip etmek ve genel salk eitiminin daha etkin bir ekilde verilmesini salamak.

Genlere ilk yardm bilincinin kazandrlmas konusunda almalar yapmak.

Genlere ynelik kronik hastalklar ve bu hastalklarn nlenmesi ile genlerin salk bilinci gelitirmeleri ve salk hizmetlerinden yararlanmalar hususlarnda bilgilendirici almalar yapmak.

Genlerin toplu halde bulunduklar yerlerde (okul, yurt, kamp, kla, cezaevi vb.) kronik hastal olan veya engelli olan genlerin ve ocuklarn ihtiyalarnn karlanabilecei dzenlemeler yapmak.

Madde bamls genlerin yaadklar sorunlar ve kt koullarla ilgili genlere uyarc mesajlar verecek haber ve programlar hazrlanmasna ve medya desteinin salanmasna ynelik almalar yapmak.

Paydalar Salk Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl,

Milli Eitim Bakanl, Radyo ve Televizyon st Kurulu, Medya Kurulular, Yerel Ynetimler, Sivil Toplum Kurulular

5. 6. 2. evre Gnmzde, artan evre sorunlar, bireylerin yaamn olumsuz etkileyebilmekte ve

gelecek nesillerin salkl koullarda yaam hakkna ulaabilmelerinde nemli bir engel tekil etmektedir.

evre sorunlarnn ortadan kaldrlmas veya azaltlabilmesi iin ncelikle bireylere evre bilincinin kazandrlmas gerekmektedir. Genlere evre bilincinin kazandrlmas ve genlerin evre sorunlar ile ilgili farkndalklarnn arttrlmas konusunda etkili ve uygulanabilir politikalar oluturulmaldr.

POLTKALAR 1. Genlerin evreye daha duyarl hale gelmesi ve farkndalklarnn arttrlmas.

25

Hedefler

Genlere ynelik eitim programlar ve sosyal sorumluluk projeleri ile evreye olan duyarlln, sorumluluun ve bilincin arttrlmasn salamak.

evre bilinci konusunu tm eitim kademelerinde mfredata almak. Genler arasnda, evreye zarar vermeyen ara ve rnlerin kullanmn

zendirmek.

Genlerin enerji kaynaklarnn verimli kullanm ile ilgili bilinlenmelerini salamak.

Geri dnm hakknda bilgilendirme almalar yapmak, geri dnm noktalarnn yaygnlatrlmasn salamak ve kullanmn tevik etmek.

evrenin korunmasn ve genlerde evre duyarllnn arttrlmasn salayacak uyarc mesajlar ieren programlar hazrlanmas konusunda medya destei salanmasna ynelik almalar yapmak.

Genleri yenilenebilir enerji bata olmak zere her trl (nkleer enerji de dhil) enerji kayna hakknda bilimsel gerekler nda bilgilendirmek, enerji ve evre arasndaki iliki hususunda genlerde gerekli bilinci oluturmak.

Paydalar Milli Eitim Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar

Bakanl, evre ve ehircilik Bakanl, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl, Orman ve Su leri Bakanl, Radyo ve Televizyon st Kurulu, niversiteler, Medya Kurulular, Yerel Ynetimler, Sivil Toplum Kurulular

2. Genler arasnda doa sevgisini yaymak amacyla, doada gerekletirilen etkinliklerin arttrlmas.

Hedefler

Doa sporlar tevik edilerek genlerde evre bilincinin oluturulmas ve gelitirilmesi konusunda almalar yapmak.

Genlerin evre ile i ie olaca, doada zaman geirmelerini ve doay sevmelerini salayacak evre eitim parklarnn oluturulmasn salamak.

Genlik merkezleri, genlik kamplar ve genlere ynelik projelerde genlerin doay tanmalarn ve doada zaman geirmelerini salayacak faaliyetler dzenlemek.

Genlik doa kamplarnn saylarn arttrarak daha fazla gencin faydalanmasn salamak.

zcilik, daclk, bisiklet, kayak, oryantiring vb. branlar tevik etmek.

Paydalar Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim Bakanl, niversiteler, Yerel Ynetimler,

Sivil Toplum Kurulular

26

5. 7. DEMOKRATK KATILIM VE YURTTALIK BLNC Katlm, en genel manada toplumsal srece dhil olma anlamna gelmektedir. Katlm,

yalnzca demokratik deerleri zmsemi toplumlarda mmkndr. Bir lkede insan haklarna saygl, evrensel deerleri benimsemi, demokratik, hesap verebilen, effaf, katlmc bir toplumsal yap ancak yurttalk bilinci yksek nesiller tarafndan ina edilebilir. Bu balamda, toplumsal yaamn her alanna gen nfusun katlm vazgeilmez mahiyettedir.

oulcu ve zgrlk demokrasinin Trkiye'de kalc bir ekilde yerlemesi iin gen nesillerin demokratik deerleri yaam biimi haline getirmeleri gerekmektedir. Genlerin siyasetin payda haline gelmesi, ileri demokrasinin olmazsa olmaz niteliindedir. Katlmc ve yurttalk bilinci yksek bir genlik iin ncelikle katlmn nndeki engeller tespit edilerek, genlerin toplumsal srelerde sz sahibi olmalar salanmaldr.

POLTKALAR 1. Eitim-retim politikalar belirlenirken demokrasi bilincinin genler

arasnda yaygnlatrlmas amacnn gzetilmesi. Hedefler

Demokrasi ve vatandalk bilincinin gelitirilmesine ynelik olarak eitim-retim mfredatn, temel insan haklar belgelerini kapsayacak ekilde dzenlemek.

Her trl ayrmcln nlendii, toleransl, demokrasi kltrnn benimsendii, katlmc, effaf, sorumluluk stlenen bir anlayn genler arasnda yerletirilmesine ynelik etkinlikleri srdrmek.

Genlerin demokratik katlmla ilgili yazl, grsel ve sosyal medyadan yararlanmasn tevik etmek.

niversitede renci temsilciliklerinin yetkilerini arttrmak ve karar alma srelerine katlmn desteklemek.

Paydalar Milli Eitim Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar

Bakanl, ileri Bakanl, Yerel Ynetimler, Yksekretim Kurulu, Radyo ve Televizyon st Kurulu, Trkiye Radyo-Televizyon Kurumu, Medya Kurulular, niversiteler, Sivil Toplum Kurulular

2. Genlerin ulusal ve yerel meclislerde temsilinin arttrlmas ve yerel ynetimler ile genlik arasndaki iletiim kopukluunun giderilmesi.

Hedefler

Bata sivil toplum kurulular olmak zere, genlikle ilgili kurum ve

kurulularnn katlmyla st genlik yaplanmasn oluturmak ve genlik sivil toplum

kurulularnn bu yapya katlmn tevik etmek.

Genlerin, yerel ynetimlerin karar alma mekanizmalarna etkin bir ekilde katlmn desteklemek.

27

Genlik alanndaki sivil toplum kurulularnn; TBMM, belediye meclisleri ve il genel meclisi dzeyindeki politika yapm srelerine katlmn desteklemek.

Genlerin siyasal srelere katlm imknlarn arttrmak.

Paydalar Trkiye Byk Millet Meclisi, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim Bakanl,

ileri Bakanl, Yerel Ynetimler, Medya Kurulular, Sivil Toplum Kurulular, Siyasi Partiler

3. Genlerin sivil toplum kurulularnda kurucu, ynetici ve ye olarak yer almalarnn tevik edilmesi.

Hedefler

Genlerin sivil toplum kurulularna ye olmalar ve bu alanda farkndalk sahibi olmalarna ilikin projeleri yaygnlatrmak.

Genlik ile ilgili almalar yapan sivil toplum kurulularnn kurulmas ve

almalar yrtmesi hususunda ilgili kurum ve kurulularca her trl destein verilmesini salamak.

Genlik derneklerinin yerel, blgesel, ulusal ve komu lkeler bata olmak zere uluslararas dzeyde dier genlik dernekleriyle i birliini desteklemek.

Paydalar Babakanlk, Genlik ve Spor Bakanl, ileri Bakanl, Dileri Bakanl, Avrupa

Birlii Bakanl, Yerel Ynetimler, Sivil Toplum Kurulular

5. 8. KLTR VE SANAT Sanatsal ve kltrel faaliyetlerin says ve nitelii ile toplumu oluturan fertlerin

sanatsal faaliyetlere ilgisi ve kltrel deerlerine duyarll, salkl ve gl bir toplumsal yapnn gvencelerindendir. lkemizin bu yapya ulamasn salamann yolu ise genlerden gemektedir. Sanata ve kltrel deerlerimize duyarl bir genliin yetitirilmesi, lkemizin yarnlarna gvenle bakabilmesinin teminatlarndandr.

Genlerin kltr ve sanat bilincini, sadece popler olandan yola karak deil, kendi gemii ve milli kltrne odaklanarak edinebilmesi; kendi kltrel deerlerimiz, rf ve adetlerimiz, geleneksel sanat dallarmz hakknda doru bilgiye sahip olabilmesi, lkesine, tarihine, dolaysyla geleceine sahip kacak nesillerin yetimesi iin ok nemlidir.

Trkiye, mzelerin ziyareti saylar, ktphanelerden yararlanan kii says, gazete ve dergi tirajlar, sahnelenen tiyatro oyunu ve izleyici says, gsterime giren yerli film ve ulat seyirci says gibi pek ok alanda ortaya kan istatistiklerden de grld zere kltrel ve sanatsal anlamda son yllarda nemli bir mesafe kat etmitir.

Bununla birlikte; daha fazla gence bu faaliyet ve uralara ulama imknnn salanmas, yetenekli genlerin kefedilmesi ve sanat duyarllna sahip bireyler yetitirilmesi iin yaplan almalarn arttrlmas gerekmektedir. Ayrca, yzyllardr

28

Anadoluda sregelen geleneksel sanatlarmz ve kltrel deerlerimizin unutulmamas, genlerimizin geleneksel kltrmze daha fazla ilgi gstermesinin salanmas iin yaplan almalarn arttrlmas bir zorunluluktur.

POLTKALAR 1. Genlerimize tarihimizin ve kltrel mirasmzn daha iyi tantlmas. Hedefler

Tarihi ve kltrel adan nemli yerler ile UNESCO Dnya Miras Listesinde yer alan alanlarn, tarihi eserlerin, mimari aheserlerin, mzelerin ve tarihimizdeki nemli ahslarn genlerimize tantlmas iin payda kurumlarla ortak almalar yapmak.

Milli ve manevi deerlerimizi genlere daha etkin ekilde tantmak.

Trkenin doru kullanmn zendirmek, zellikle gelien teknoloji ve internetin yaygn kullanmnn da etkisiyle popler kltrn Trkede yol at tahribatn nlenmesi iin almalar yapmak.

Genlerin iir, destan ve dier edebi eserler yoluyla sahip olduumuz tarihi ve kltrel deerleri tanyp benimsemesine katkda bulunmak.

Geleneksel sanatlarmzn genler tarafndan icra ve takip edilmesi iin almalar yapmak.

Tarihi ve kltrel mirasmzn aktarlmasnda etkili olabilecek dizi, film ve izgi filmlerin yaplmas konusunda destek salamak.

Genlerimizi tarihin ve kltrn canl tanklar olan kiilerle buluturmak.

Paydalar Kltr ve Turizm Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar

Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Atatrk Aratrma Merkezi, Trkiye Radyo-Televizyon Kurumu, Radyo ve Televizyon st Kurulu, Trk Dil Kurumu, niversiteler, Yerel Ynetimler, Medya Kurulular, Sivil Toplum Kurulular

2. Genlerin sanat faaliyetlerine katlmnn arttrlmas. Hedefler

Genlerin sanat etkinliklerine, sanatsal uralara ve kltrel faaliyetlere

ilgisini ve eriim imknlarn arttrmak.

Sanata ilgi ve yetenei bulunan genlerin erken yata tespiti ve geliimlerine imkn salanmas konusunda almalar yapmak.

Sanatsal faaliyetler konusunda eksik bilgilendirmeyi nlemek ve tantm eksikliini gidermek.

29

Eitim hayat dndaki genlerin sanatla tantrlmasn ve sanata ynlendirilmesini salamak.

Kltr ve sanat konusunda faaliyet gsteren sivil toplum kurulularn desteklemek, bu kurulular ile genlere ynelik ortak almalar yrtmek.

Gen sanat adaylarn burslar ve srdrlebilir projeler araclyla desteklemek.

Paydalar Kltr ve Turizm Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar

Bakanl, Milli Eitim Bakanl, niversiteler, Yerel Ynetimler, Medya Kurulular, Sivil Toplum Kurulular

3. Genlere ynelik kltrel ve sanatsal faaliyetlerin say ve niteliinin arttrlmas.

Hedefler

Modern sanat dallarna ynelik sergi, gsteri ve kurslar oaltmak. Modern sanatlarn geleneksel sanatlarmzla harmanland etkinlikler dzenlemek.

Sanat sokaa tamak ve genlerin gnlk hayatta sanatsal faaliyetle daha fazla i ie olmasn salamak.

Genlere ynelik olarak dzenlenen kltrel ve sanatsal faaliyetlere ayrlan kayna arttrmak.

Kltrel ve sanatsal faaliyetler iin kullanlabilecek meknlarn saysn arttrmak.

Paydalar Kltr ve Turizm Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim Bakanl,

niversiteler, Yerel Ynetimler, Sivil Toplum Kurulular

4. Ulusal ve/veya blgesel dzeyde genlie ynelik yayn yapan TV kanallarnn nicelik ve nitelik olarak yeterli seviyeye ulatrlmas.

Hedefler

Ulusal ve/veya blgesel genlik TV kanallar veya genlik konulu TV programlar oluturulmasn tevik etmek.

Genlik TV programlarnn ieriine genlerin katlmn salamak.

Genlik TV programlarnda genlerin almalar, rnleri, faaliyetlerine ncelikli olarak yer verilmesini salamak.

Paydalar

30

Trkiye Radyo-Televizyon Kurumu, Radyo ve Televizyon st Kurulu, Genlik ve Spor Bakanl, Medya Kurulular

5. 9. BLM VE TEKNOLOJ Bilimsel gelimelere ve teknolojik deiimlere kolay adaptasyon salayan genler,

lkelerin geliiminin garantisidir. Bilim a olarak adlandrlan bu yzylda, genlerin bilimsel gelimelere ve teknolojik deiimlere eriimini kolaylatran hzl haberleme imknlarn salayan alt yaplar oluturmak nemlidir.

Trkiye, son yllarda zellikle bilim ve teknoloji alannda byk atlmlar gerekletirmitir. Ar-ge almalarna nem verilmi, patent tescillerinde ciddi artlar grlmtr. Ayrca ar-ge alannda alan i gcnde byk art olmutur. Trkiye, son on ylda bilimsel retkenlik bakmndan byk ilerlemeler kaydetmi, zellikle aratrmac ve yaynlanan bilimsel makale saysnda ciddi art gereklemitir.

POLTKALAR 1. Bilgi iletiim teknolojilerinden genlerin etkin ve yaygn bir ekilde

yararlanmasnn salanmas.

Hedefler

Genlerin bilgi ve iletiim teknolojilerine eriiminin kolaylatrlmas iin internete eriimi en st dzeye karmak.

Haberleme ve iletiim kaynaklarn oaltmak ve kullanmn ucuzlatmak.

nternet eriim hzn ykseltmek.

Paydalar Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Ulatrma Denizcilik ve Haberleme Bakanl,

Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim Bakanl, niversiteler 2. Genlerin bilim ve teknolojiye ilgisinin ve teknolojiye eriiminin arttrlmas. Hedefler

Bilimsel faaliyetler desteklenerek, eitim kurumlarnn bilim ve teknoloji merkezleri olarak tm genlere ynelik faaliyet gstermesi iin dzenlemeler yapmak.

Paydalar Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim

Bakanl, niversiteler 3. Bilimsel almalarda genlerin daha fazla tevik edilmesi. Hedefler

Ar-ge almalarn tevik etmek ve genlerin ar-ge almalarna ynelmesini

salamak.

Genlerin bilimsel proje ve almalarnn desteklenmesi ynnde imknlar arttrmak.

Genlere ynelik bilimsel almalar dzenlemek.

31

Genlerin aktif katlmnn salanaca "teknoloji" temal projeler gerekletirmek.

Paydalar Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim

Bakanl, niversiteler 4. Genlerin sklkla kulland sosyal alanlarda internete eriim imknlarnn

arttrlmas.

Hedefler

Genlerin internet kullanmn uygun olmayan yerlerde renmesini engellemek ve genlerin tamamnn internet hizmetine doru, gvenli bir ekilde ulamasn salamak amacyla genlik merkezlerinin donanmlarn ykseltmek.

Genlerin barnma ve sosyalleme alanlarnda internet eriiminin kesintisiz ve hzl olmasn salamak.

Paydalar Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Bilim, Sanayi ve Teknoloji

Bakanl, Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, niversiteler 5. 10. ULUSLARARASI ALANDA GENLK VE KLTRLERARASI

DYALOG Trkiyenin uluslararas alanda artan itibarna ve stratejik nemine paralel olarak

genlerimizin uluslararas platformda daha aktif olarak yer almas gerekmektedir. Bu nedenle genlerimizin uluslararas arenada akranlaryla rekabet edebilecek donanma kavuturulmas bir zorunluluktur.

Yurt dnda yaayan genlerimizin de politika alanna dhil edilerek lkemiz, kltrmz ve deerlerimizle balarn glendirecek politikalarn gelitirilmesi devletin grevleri arasndadr.

Bu balamda genlerimizin hem yurt dnda yaayan genlerimizle hem de ortak deerlere sahip olduumuz akraba topluluklarn genleriyle daha fazla etkileimde bulunmalar ve ortak etkinlikler dzenlemeleri politik hedefler asndan nemli bir yere sahiptir.

Trkiye son yllarda ekonomik ve siyasi anlamda ciddi bir atlm gerekletirmitir. Bu atlmn kalc bir kalknma hamlesine dnebilmesi iin nemli noktalardan bir tanesi de beyin gnn nlenmesi olarak karmza kmaktadr. Trkiye, beyin g nedeniyle nitelikli genlerimizin bir ksmndan istifade edememektedir. Bu anlamda hem nitelikli genlerimizi lkemizde istihdam etmek, hem de yabanc uyruklu nitelikli genleri lkemizde yaamaya ve almaya tevik etmek gerekmektedir.

lme, Seme ve Yerletirme Merkezi verilerine gre lkemizde 147 lkeden 26 bini akn yabanc renci eitim grmektedir. lkemizde bulunan misafir renciler Trkiye iin

32

nemli bir zenginlik kaynadr. Misafir rencilerin genlik faaliyetlerine daha fazla dhil edilmesi ve genlerimizin farkl kltrlerle tanmasna zemin hazrlanmas gerekmektedir. Misafir rencilerin istihdam imknlar geniletilerek ve stn yetenekli genlerin lkemizde kalmas tevik edilerek tersine beyin gnn salanmas ve Trkiye'nin bir cazibe merkezi haline gelmesi nceliklerimiz arasnda bulunmaktadr.

Farkl kltrlerin birbiriyle ulusal ve kresel dzeyde daha fazla temas etmesi neticesinde ortaya kan etkileimin bir sonucu olarak gnmzde kltrler aras diyalog kavram n plana kmtr. Bar ierisinde bir arada yaama dair pek ok tarihi tecrbeyi ve kltrel miras bnyesinde barndran Trkiye, medeniyetler aras diyalogun ve kltrler aras hogrnn nemini kavramak iin esiz bir konuma sahiptir. Bu balamda Trkiye, genlere ynelik olarak hogr gibi hem kendi kltrmzn nemli bir unsuru olan hem de evrensel nitelie sahip olan bir deerin kazandrlmas iin gerekli almalar yapmak durumundadr.

POLTKALAR 1. Genlerimizin kreselleen dnyada uluslararas topluma etkin katk ve

katlmlarnn arttrlmas.

Hedefler

renci deiimleri, eitim programlar ve stajlar hakknda bilgi veren noktalara her sosyo-ekonomik gruptan daha fazla gencin ulamasn salamak.

Krsal alanlarda yaayan ve maddi imkn kstl olan genlerin de uluslararas faaliyetlere katlm imknlarndan faydalanmas iin tevikleri arttrmak.

Genlerin uluslararas dolamn arttrma adna vizesiz seyahat imknlarn geniletmek.

Orta retim rencilerinin uluslararas deiim programlarna katlmn salayarak programlarn hedef kitlesini geniletmek.

Genlik deiim programlarn AB lkeleri ile snrl olmaktan karp; ncelikle Trk Cumhuriyetleri, Ortadou, Balkanlar, Afrika ve Amerika'ya yaygnlatrmak.

Dnya genliinin birbirini anlama ve iletiiminde nemli bir rol olan izcilii yaygnlatrmak.

Uluslararas sportif, kltrel ve sanatsal organizasyonlara genlerin katlmn

salamak ve bu organizasyonlarn Trkiyede daha fazla gerekletirilmesi iin yaplan almalar arttrmak.

Uluslararas alanda faaliyet gsteren genlik ve renci dernekleri ile ibirliini arttracak projeler retmek.

Paydalar Babakanlk, Genlik ve Spor Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl,

Dileri Bakanl, Avrupa Birlii Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Kltr ve Turizm

33

Bakanl, Yksekretim Kurulu, niversiteler, Medya Kurulular, Sivil Toplum Kurulular

2. Genlerimizin uluslararas alanda rekabet gcnn arttrlmas. Hedefler

Genlik merkezlerinde cretsiz, uygulamal yabanc dil kurslarnn saysn arttrmak.

zgven sahibi, rekabeti, yeniliki, giriimci ve analitik dnen genlere ynelik almalar yapan sivil toplum faaliyetlerine kamu desteini arttrmak.

Genleri sportif ve sanatsal faaliyetlere ynlendirerek, onlarn uluslararas alanlarda sz sahibi olmalarn salayacak imknlar arttrmak.

Paydalar Genlik ve Spor Bakanl, Dileri Bakanl, Avrupa Birlii Bakanl, Milli Eitim

Bakanl, Kltr ve Turizm Bakanl, Trkiye Radyo-Televizyon Kurumu, Radyo ve Televizyon st Kurulu, niversiteler, Sivil Toplum Kurulular

3. Beyin gnn nlenmesi ve tersine beyin gnn salanmas. Hedefler

Gen beyinlerin lke ierisinde yetenek ve becerilerini gsterebilecekleri ve lke kalknmasna etkin katlmlarn salayacak frsat ve imknlar arttrarak beyin gn engellemek.

Genlerin kendilerini gelitirebilecekleri aratrma ve bilim merkezlerinin saysn arttrmak.

Genler tarafndan yaplan icatlarda, patent tescilini kolaylatrmak ve patent bavuru srecinin hzlandrlmasn temin etmek iin gerekli koordinasyonu kurmak.

Trkiye'de eitim grm yabanc uyruklu rencilerin istihdam imknlarn genileterek stn yetenekli genlerin lkemizde kalmasn tevik etmek.

Beyin g sebebiyle lkemizden ayrlm nitelikli genlerin geri dnn salayacak projeler gelitirmek.

Genlerin cretsiz faydalanmas amacyla ulusal elektronik ktphaneler kurmak, lisans, yksek lisans, doktora vb. dereceleri olanlardan AR-GE projelerinde almak isteyenlere destek salamak.

Paydalar Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Bilim Sanayi ve Ticaret Bakanl,

alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Ekonomi Bakanl, Gmrk ve Ticaret Bakanl, Kalknma Bakanl, Kltr ve Turizm Bakanl, ileri Bakanl, Ulatrma Denizcilik ve

Haberleme Bakanl, Trk Patent Enstits, Yksekretim Kurulu, Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii, niversiteler, Sivil Toplum Kurulular

34

4. Yurt dnda yaayan genlerimizle kurulan yakn ilikilerin gelitirilmesi. Hedefler

Yurt dnda yaayan genlerimize kendi kltrel kimliklerinin retilmesi iin akran eitimi yntemini etkin olarak kullanmak.

Yurt dndaki genlerimizin iinde bulunduklar topluma entegre olmalarn tevik ederken lkemizde yaayan genlerle birlikte katlacaklar faaliyetler sayesinde kltrlerinden kopmalarn engellemek.

lkemizde yaayan genler ile yurt dnda yaayan Trkiye kkenli genlerin sanal ortamda iletiim kurmasn salayacak platformlarn oluturulmas iin uygun altyapy salamak.

Paydalar Babakanlk, Genlik ve Spor Bakanl, Kltr ve Turizm Bakanl, Avrupa Birlii

Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Dileri Bakanl, niversiteler, Sivil Toplum Kurulular

5. Genlere; hogr, diyalog gibi insan deerlerin kazandrlmas. Hedefler

Kltrler aras etkileimi salamada genlik deiim programlarn etkin olarak kullanmak.

Trkiye'de dzenlenen genlik faaliyetlerine, farkl lkelerden ve kltrlerden genlerin katlmn arttrarak, farkl kltrler arasnda hogr ve diyaloga dayal ilikileri gelitirmek.

Farkl lkelerden genleri bir araya getirecek uluslararas genlik kamplar organize etmek ve farkl kltrlere sahip genlerin birlikte zaman geirmelerini salamak.

Paydalar Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Kltr ve Turizm Bakanl, Trk

birlii ve Koordinasyon Ajans, Yurtd Trkler ve Akraba Topluluklar Bakanl, Sivil Toplum Kurulular

6. lkemizde bulunan yabanc uyruklu genlerin, genlerimizle kaynamalarnn ve kltrmz tanmalarnn salanmas.

Hedefler

Trkiyede renim grmekte olan yabanc uyruklu genlerin, genlik faaliyetlerine katlmlarn arttrarak lkemiz genleri ile kaynamalarn salamak ve uyum

sorunlarn asgari seviyeye indirmek.

lkemizde bulunan yabanc uyruklu genlere ynelik faaliyet gsteren sivil toplum kurulular ile ibirliini arttrmak.

35

Trkiye'de bulunan yabanc rencilere kltrmz tantma adna tarihi meknlarmz kapsayan yurt ii gezileri dzenlemek.

Genlerimiz ile yabanc uyruklu genleri bir araya getirecek buluma, lke gnleri, tanma geceleri gibi organizasyonlar dzenlemek.

Paydalar Babakanlk, Genlik ve Spor Bakanl, Avrupa Birlii Bakanl, Dileri

Bakanl, Kltr ve Turizm Bakanl, Sivil Toplum Kurulular

5. 11. SERBEST ZAMANLARIN DEERLENDRLMES Gelien teknolojinin insanlar zerindeki etkisi yeni bir yaam biimini de beraberinde

getirmektedir. Hareketsiz yaam alkanlnn hkim olduu, kiiler aras iletiimin sanal ortamlara tand, sosyallemeden uzak yaam tarz, zellikle genler tarafndan olduka benimsenmektedir. Teknolojinin getirdii bu olumsuz etkilerden kurtulmann en iyi yolu serbest zamanlar olumlu bir ekilde deerlendirmekten gemektedir. Gelimi lke olmann kriterlerinden biri de serbest zaman etkinliklerine ayrlan sre ve bu sre ierisinde yaplan faaliyetlerin niteliidir.

Gnmz toplumunda serbest zamanlarn verimli bir ekilde deerlendirilmesinin bireyler ve zellikle genler zerinde olumlu etkileri vardr. Gelimi lkelerde genlere milli, manevi, toplumsal, kltrel, sanatsal ve insani deerleri kazandrmada en iyi yolun serbest zamanlar verimli bir eklide deerlendirmekten getii ve daha nemlisi serbest zaman etkinliklerinin eitimin bir paras olduu kabul edilmektedir. Genlerin serbest zamanlarn gerei gibi deerlendirmemeleri onlarn temelde var olan toplumsal, ekonomik ve psikolojik sorunlarnn daha youn biimde ortaya kmasna neden olmaktadr. Genlerin fiziksel, psikolojik ve sosyal olarak gelimesi ynnden de ilgilerini tatmin edecek faaliyetlere katlmasnda yarar ve zorunluluk vardr.

lkemizde genlere ynelik serbest zaman etkinlikleri planlayan, uygulayan kamu kurumlarnn banda Genlik ve Spor Bakanl bnyesindeki genlik merkezleri gelmektedir. Son yllardaki gelimelere bakldnda genlik merkezlerinin saysnn ve yapt faaliyetlerin artt gzlemlenmektedir.

Genlere sosyalleme, aktif vatanda olma, sorumluluk alabilme, zararl alkanlklardan uzak durma ve zamann ynetme vb. zellikler kazandran serbest zaman etkinlikleri konusunda devletin bir politika gelitirmesi son derece nemlidir. Serbest zamanlarn deerlendirilmesinin nndeki engelleri kaldrmak, yaplacak etkinliklerin kalitesi ve eitliliini arttrmak zere gelitirilecek politikalar, genlerimizin daha sosyal, giriimci, salkl, pozitif dnen, milli ve manevi deerlerine bal bireyler olmasn salayacaktr.

POLTKALAR 1. Genlerin serbest zamanlarn deerlendirebilecei merkezlerin, faaliyetlerin,

etkinlik meknlarnn saylarnn arttrlarak hizmetin daha fazla gence ulatrlmas.

36

Hedefler

Genlerin rahat ulaabilecei ve fiziki olarak serbest zaman etkinliklerini gerekletirmeye msait genlik merkezlerini yaygnlatrmak.

Mevcut genlik merkezlerinin fiziki artlarn iyiletirerek daha ok gencin genlik merkezinden faydalanmasn salamak.

Genlik merkezi bulunmayan krsal yerleim yerlerinde genlerin serbest zamanlarn olumlu bir ekilde deerlendirmesi iin kamu kurumlar araclyla faaliyetler dzenlemek.

Serbest zamanlar deerlendirme amal sportif faaliyetlerin gerekletirilecei tesislerin saysn arttrmak.

Paydalar Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar

Bakanl, Yerel Ynetimler, Sivil Toplum Kurulular

2. Genlik merkezleri etkinliklerinden eitli nedenlerle faydalanamayan genlerin nndeki engellerin kaldrlmas.

Hedefler

Genleri serbest zaman faaliyetlerine ve genlik merkezlerine ynlendirmek amacyla ailelere eitimler vermek ve tantmlar yapmak.

Genlik merkezlerine gelen genlere nitelikli hizmet verilmesini salamak.

Kamu eliyle yrtlen serbest zaman etkinliklerinden daha fazla gencin haberdar olmas iin ulusal yayn yapan grsel ve yazl basn ile dier iletiim aralarn kullanmak.

Genlik merkezlerinden yararlanan genlerin aileleri iin genlik merkezlerinde etkinlikler dzenlemek.

Paydalar Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Maliye Bakanl, Aile ve Sosyal

Politikalar Bakanl, Yerel Ynetimler, Sivil Toplum Kurulular

3. Genlik ve izcilik kamplarnn kapasitelerinin ve saylarnn arttrlmas Hedefler

Genlerin tatil dnemlerini verimli geirebilmeleri iin genlik ve izcilik kamplarnn saylar arttrmak.

Mevcut kamp yerlerinin fiziki imknlarn, kapasitelerini ve aktif

kullanmlarn arttrmak.

Tarih, doa, kltr turlar dzenlemek.

Temal etkinlikler belirleyerek serbest zamanlarn ynetme becerisi ve ilgi alanlarn belirginletirmek.

37

Paydalar Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim Bakanl

4. Genlikle ilgili sivil toplum rgtlerinin kurulu ve yaplanmalarnn dzenlenmesi ve desteklenmesi.

Hedefler

Genlik sivil toplum rgtlerinin kurulmasn tevik etmek.

Genlik sivil toplum rgtlerinin kendi aralarnda alar ve at rgtler kurmalarn tevik etmek.

Genlerin genlik sivil toplum rgtlerine yeliklerini tevik edecek dzenlemeler yapmak.

Mevcut genlik sivil toplum kurulularnn ve kulplerin faaliyetlerini daha nitelikli yrtebilmesi iin yaptklar etkinliklere ve projelere destek vermek.

Paydalar Genlik ve Spor Bakanl, ileri Bakanl

5. 12. GENLK BLGLENDRMES Toplumsal faaliyetler ile toplum yaamna katlmak veya kendilerine ynelik

hizmetlerden ve frsatlardan yararlanabilmek iin genlerin bilgilendirilmesi gerekmektedir. Genlerin bilgilendirilmesi, , genlik faaliyetlerinin daha nitelikli yaplmasn, genlerin devletin veya zel sektrn kendilerine sunduu hizmetlerden daha kolay yararlanmasn ve lke genliinin uluslararas alanda rekabet gcnn artmasn salar. Genlerin kiisel, sosyal, kltrel ve eitsel anlamda geliimlerini salayabilmek iin eriimi ve kullanm kolay bilgi kanallarnn oluturulmas gerekmektedir. Genlikle ilgili faaliyet gsteren genlik alanlar, sivil toplum rgtleri ve kamu kurumlarnn, alanla ilgili yapt rnek

almalarn dier kii ya da kurumlarca bilinmesi, genlik faaliyetlerinin daha nitelikli olmas asndan nemlidir.

lke genelinde genlik adna yaplan faaliyetlerin desteklenmesi, denetlenmesi ve genlik alanlarnn bilgilendirilmesi ve bu konularla ilgili politika gelitirilmesi kanlmazdr.

POLTKALAR 1. Genliin kendi alanlarndaki faaliyetleri hususunda etkin ve yeterli biimde

bilgilendirilmesi. Hedefler

Genlik alannda faaliyetler yrten kamu, zel ve sivil toplum kurulularnn yapt faaliyetleri duyurmak ve bir kaynakta toplamak iin elektronik ortamda ulusal veri bankas oluturmak.

Genlik faaliyetleri konusunda genliin bilgilendirilmesini salamak zere gerekli iletiim kanallarn oluturmak.

38

Genlik alannda yaplan ve yaplabilecek faaliyetler konusunda bilgi vermek, bu faaliyetleri tantmak amacyla iletiim ortamlar oluturmak.

Genlik alannda yaplan faaliyetlerin tantm iin kitle iletiim aralarn, interneti, sosyal paylam alarn, ulusal ve yerel medyay etkin bir biimde kullanmak.

Genlik topluluklarnn projelerini destek programlar ve bte imknlar erevesinde desteklemek.

Paydalar Genlik ve Spor Bakanl, Maliye Bakanl, Yerel Ynetimler, Radyo ve Televizyon

st Kurulu, Trkiye Radyo-Televizyon Kurumu, Sivil Toplum Kurulular 2. Genlik alannda alma yapan kii, kurum ve kurululara genlik almalar

hakknda eitimler verilmesi. Hedefler

Genlik almalar konusunda teorik ve uygulamal eitimler vermek.

Genlik bilgilendirme eitimlerinde uluslararas genlik bilgilendirme sistemleriyle koordineli almalar yapmak.

Genlik konularyla ilgili yaplacak eitimlerde eitim yaplacak blgenin nceliklerini dikkate almak.

Paydalar Genlik ve Spor Bakanl, Avrupa Birlii Bakanl, Sivil Toplum Kurulular

5. 13. GNLLLK VE HAREKETLLK 5. 13. 1. Gnlllk Gnlllk; kiinin tamamyla kendi istei dorultusunda, dayanma ve yardmlama

amacyla, bireysel karlarn gzetmeksizin, hibir maddi beklentisi olmadan, sadece topluma faydal olma arzusuyla, fiziksel gcn, zamann, bilgi birikimini, yeteneini ve deneyimini birlikte ya da ayr ayr kullanabilmesi durumudur. Bu balamda gnlllk esas, lkeler arasndaki kltrel farkllklar nedeniyle deiik formlarda karmza ksa da, kreselleen dnya dzeninde insanln evrensel deerlerini n plana karmasyla birlikte, anlam kargaas yaanmadan zerinde ortak bir platformda uzlalan bir olgu olma zellii tamaktadr.

Gnllln doasnda adil ve gzel bir yaam istei yer almaktadr. Bu felsefi arka plan nedeniyle gnlll karakterize eden temel yap ta srekliliktir. nsanlar ne yaptn, neden yaptn ve ne kadar katma deer yaratacan bildii eylemler konusunda daha fazla gnll olacaktr.

lkelerin gelimilik dzeyleri ile gnlllk faaliyetleri arasnda doru bir orant bulunmaktadr. Gerekletirilen ulusal ve uluslararas organizasyonlarda gnlllerin nemi

39

hem mali adan hem de gnlllerin bilgi, beceri, deneyim ve yeteneklerinin farkna varmalar asndan nem arz etmektedir.

POLTKALAR 1. Genlerin gnlllk faaliyetlerine olan katlmlarnn arttrlmas ve gnll

olma nndeki engellerin kaldrlmas. Hedefler

Genlerin, eitim faaliyetleri dnda da mesleki beceri edinmelerini amalayan, renme yeterliliklerini arttrc, istihdam edilebilme imknlarn ve dayanma duygularn gelitiren, topluma daha kolay uyum salamalarn ve aktif vatanda olmalarn tevik edici gnll faaliyetler dzenlemek.

Genlerin gnlllk faaliyetlerini tek balarna gerekletirmeleri yerine, belirli gnll kurululara entegre olmalarn ve faaliyetlerini bu yolla gerekletirmelerini zendirecek almalar yapmak.

Toplumsal gnlllk bazl faaliyetlerin saysnn artmasn salayacak platformlarn oluturulmas, gnll kurulularn saysnn arttrlmas ve hlihazrdaki gnll kurumlarn iyiletirilmesi ynnde almalar yapmak ve bu kurumlar desteklemek.

Gnlllk hareketlerinin daha yaygn ve sistemli olmasnda, gnll kurulularn ve sivil toplum kurulularnn etkisini arttracak almalar yapmak.

Gnll kurulularn kendi aralarndaki iletiimlerini ve birbirlerine olan desteklerini salamlatrmak.

Gen gnlllerin sivil toplum kurulularna olan katlmlarn arttrmak ve bu genlerin baarsn destekleyici faaliyetlerde bulunmalarn salamak.

Eitim programlarnn her dzeyinde, gnllln benimsenmesi, gnlllk bilincinin yerlemesi ve yaygnlamas iin gerekli almalar yapmak.

Paydalar Genlik ve Spor Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Kalknma Bakanl, Yerel

Ynetimler, Sivil Toplum Kurulular

2. Genlerin dezavantajl bireylere ynelik gnll faaliyetlere katlmlar hususunda farkndalklarnn oluturulmas.

Hedefler

Dezavantajl olduu belirlenen genlerin ve ocuklarn topluma kazandrlmas iin gnll genlerle ortak almalar yapmak.

Genlerin engelli vatandalarla beraber olmalarn salayacak gnll almalarn tevik etmek ve destek olmak.

Paydalar

40

Genlik ve Spor Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Kalknma Bakanl, Sivil Toplum Kurulular

3. Genlerin ve sivil toplum kurulularnn gnlllk almalarnn desteklenmesi, genliin sivil toplum kurulular ve gnlllk hakknda

bilgilendirilmesinin salanmas. Hedefler

Kamu kurumlar tarafndan oluturulan hibe programlarnn saysn arttrmak, sivil toplum kurulularnn ve genlerin bu hibe programlarndan daha fazla yararlanmalarn salamak.

Merkezi ynetimin ve yerel ynetimlerin yan sra, zel sektrn de sivil toplum kurulularn desteklemesini salamak ve bu destei tevik edici uygulamalarda bulunmak.

Eitim kurumlar, medya ve sosyal medyann gcnden yararlanmak suretiyle, genlere, sivil toplum kurulular ve gnlllk programlar hakknda tantc almalar yapmak.

Gnlllk faaliyetlerini daha fazla n plana karacak, bu faaliyetlerin basnda daha fazla yer almasn salayacak ve genleri gnlllk faaliyetlerine zendirecek almalar yapmak.

Gnllln istismarn engellemek amacyla sivil toplum kurulularnn grev

alanlaryla ilgili kamu kurum ve kurulularnca yaplan denetimleri etkinletirmek.

Paydalar Genlik ve Spor Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Milli Eitim

Bakanl, Kalknma Bakanl, Yerel Ynetimler, Radyo ve Televizyon st Kurulu, Medya Kurulular, Sivil Toplum Kurulular

5. 13. 2. Hareketlilik Hareketlilik, genlerin ulusal ve uluslararas boyutta fiziksel ve dnsel yolculuunu,

kltrler aras diyalogu ve bar glendiren, kiisel geliimi destekleyen, yabanc dil renmenin niteliini arttran bir eylemdir.

Genlerin seyahat etmeleri; kiisel geliimlerinde, toplumsal ilikilerinde, kendilerini ifade etmede, zgvenlerinin artmasnda en etkili yollardan biridir.

Trkiyede genlerin aile ortam dnda sosyalleebilecei, kendini ifade edebilecei, kiisel geliimlerine katk salayabilecekleri etkinlikler, eitim faaliyetleri dnda genleri sosyal hayata hazrlamaya, glendirmeye ynelik formel olmayan eitim yntemleriyle salanmaktadr. Hareketlilik de bu yntemlerden biridir.

Trkiyenin, tarih boyu medeniyetlere ev sahiplii yapt dnlrse, Anadolunun birok kltr barndrmas, ulusal hareketlilik iin bir avantaj saylabilir.

41

Bu nedenlerle genlerin yeni yerleri ve yaamlar kefetmeleri, elenerek renmeleri ve bu sayede yeni beceriler kazanmalar, kt alkanlklardan korunmalar ve bu konuda bilinlenmelerini salayacaktr.

POLTKALAR 1. Ulusal ve uluslararas platformda g