Çukurova Ünİverİstesİ fen bİlİmlerİ enstİtÜsÜ...

ÇUKUROVA ÜNİVERİSTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hacı Durdu ÇOBAN BİR ANLAMSAL WEB UYGULAMASI OLARAK TÜRKİYE ORGANİK TARIM BİLGİ PORTALI TASARIMI

ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI ADANA,2010

I

ÖZ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hacı Durdu ÇOBAN

ÇUKUROVA ÜNİVERİSTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI

Danışman: Prof. Dr. Zeynel CEBECİ

Yıl: 2010, Sayfa:53 Jüri: Prof. Dr. Zeynel CEBECİ

Prof Dr. Murat GÖRGÜLÜ Yrd. Doç. Dr. Sait M. SAY Geçtiğimiz on yıl boyunca çevre koruma ve gıda kalitesini garanti altına

konusunda önemli bir küresel duyarlılık gelişmiştir. Organik tarım bu istekleri aynı anda karşılayan bir üretim biçimi olarak görülmüştür. Organik tarımda önemli bir potansiyeli bulunan Türkiye’de organik tarımla ilgili eksikliklerden biri öğrenme kaynaklarının yetersizliğidir. Bu sorunu gidermede etkin çözümlerden biri elektronik öğrenme kaynaklarının geliştirilmesi, yaygınlaştırılması ve erişiminin kolaylaştırılmasıdır. Erişimi sağlamak için depolama, indeksleme ve arama mekanizmalarına gereksinim vardır.

Bu çalışmada, bir organik tarım portalının geliştirilmesi ve organik tarımla ilgili öğrenme kaynaklarının tanımlanması için XML ile bir uygulama yanayının kullanılması amaçlanmıştır. Bu çalışmada, Dublin Core (DC), FAO AgMES ve IEEE LOM üstveri elemanlarının karışımı ile geliştirilen bir uygulama yanayı kullanılmıştır. Bu tür uygulama yanaylarının tarımsal ontolojiler ile kullanılmasıyla organik tarımda öğrenme kaynaklarının tanıtılması, dizinlenmesi ve aranmasında anlamsal web uygulamalarının yaygınlaşması sağlanabilecektir. Anahtar Kelime: Organik tarım, portal, öğrenme kaynakları, üstveri uygulamaları, anlamsal web

BİR ANLAMSAL WEB UYGULAMASI OLARAK TÜRKİYE ORGANİK TARIM BİLGİ PORTALI TASARIMI

II

ABSRACT MSc THESIS

Hacı Durdu ÇOBAN

DEPARTMENT OF ANIMAL SCIENCE INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES

UNIVERSITY OF ÇUKUROVA

Superviser: Prof. Dr. Zeynel CEBECİ Year: 2010, Page:53

Jury: Prof. Dr. Zeynel CEBECİ Prof Dr. Murat GÖRGÜLÜ Asst. Prof. Dr. Sait M. SAY Food security and environmental sustainability have been among the key issues

in last decade. Organic agriculture is considered as remedity to guarantee both of these two issues and put into operation. Even though Turkey has a great potential, organic production in Turkey has been below this potential due to the lack of learning and training resources on organic agriculture. In order to overcome this issue, developing and publishing e-learning/training resources, and easing to access them can be effective approaches. There is a strong need to the mechanisms for storing, indexing and searching to ease Access to the related resources.

The objectives of this study were to develop an information portal on organic farming and to index relevant web resources that can be accessed online via internet. In order to achive these objectives a metadata application profile based on XML markup language has been developed and adpated to the portal. This specific application profile has been created with the elements from Dublin Core (DC), FAO AgMES and IEEE LOM metedata standards and profiles. The use of this application profile with agricultural thesaurus will contribute to expanding semantic web applications.

Key words: Organic farming, portals, learning resources, metadata applications, semantic web

DESIGNING AN ORGANIC AGRICULTURE INFORMATION PORTAL FOR TURKEY AS AN SEMANTIC WEB APPLICATION

III

TEŞEKKÜR

Tez çalışmamın seçiminde, araştırmanın yürütülmesi ve tamamlanmasına kadar

kadar geçen her aşamada desteğini esirgemeyen danışman hocam Prof. Dr. Zeynel

CEBECİ’ye, Jürime katılan Prof. Dr. Murat GÖRGÜLÜ’ye, çeşitli konuları

araştırmamda yardımları ve yönlendirmeleriyle destek olan Yrd. Doç. Dr. Sait M.

Say’a; verilerin toplanması ve sisteme eklenmesinde yardımcı olan eşim Funda

ÇOBAN’a ve tüm bölüm öğretim üyelerine teşekkürlerimi sunarım.

IV

İÇİNDEKİLER SAYFA

ÖZ………………………………………………….…………………………….I

ABSTRACT…………………………………………………………………….II

TEŞEKKÜR…………………………………………………………...………III

İÇİNDEKİLER………………………………………………………………...IV

ŞEKİLLER DİZİNİ…………………………………………………………....VI

1. GİRİŞ…………………………………………………….................................1

1.1. Genel………………………………………………...….………………1

1.2. Türkiye’de Organik Tarım………………………………………….......3

1.3. Organik Tarım Ve Bilişim……………………………….……………..3

1.4. Anlamsal (Semantic) Web……………………………………………...7

1.5. Tezin Önemi ve Amacı…………………………………………………9

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR………………………………………..………….10

3.MATERYAL VE METOD………………………………...………………...22

3.1. Materyal……….……………….……………………………..……….22

3.2. Metot…...………….………….………………………………...……. 24

4. BULGULAR VE TARTIŞMA…………………………………………......25

4.1. Sistem Mimarisi Ve İşleyiş Modeli…………………….……………..26

4.1.1. Sistem Mimarisi………………………………………..…….…26

4.1.1.1. İstemci Katmanı………………………………..………27

4.1.1.2. Uygulama Katmanı…………………………….………27

4.1.1.2.(1). Nesne ve Üst Veri Yönetimi………………28

4.1.1.2.(2). Nesne Ekleme………………………..……29

4.1.1.2.(3). Nesne Arama Ve Listeleme Motoru………30

4.1.1.2.(3).(a). Basit Arama…………………31

4.1.1.2.(3).(b). Nesne Detay Bilgisi ……...…32

4.1.1.2.(3).(c). Nesne Görüntüleme………...33

4.1.1.2.(3).(d). Gelişmiş Arama…………..…35

4.1.1.2.(3).(e). Nesne Listeleme…………… 36

4.1.1.2.(4). Nesne Dışı İçerik Yönetimi……………….37

4.1.1.2.(5). Üyelik ve Oturum Yönetimi………………43

V

4.1.1.2.(6). Kullanıcılar ve Roller……………………...43

4.1.1.2.(7). Üyeler……………………………………...43

4.1.1.2.(8). Editörler……………………………………44

4.1.1.2.(9). Yönetim İşlemleri……………….................44

4.1.1.2.(10). Ziyaretçi İstatistiği……………………….45

4.1.1.3. Veri Katmanı…………………………………………..45

4.1.1.3.(1). Nesne Üst Verileri Depo Alanı....................46

4.1.1.3.(2). Veri Tabanı Yönetim Sistemi……………...47

5. SONUÇ VE ÖNERİLER……………………………………………….......48

KAYNAKLAR………………………………………………….......................50

ÖZGEÇMİŞ………………………………………………………………........53

VI

ŞEKİLLER DİZİNİ SAYFA

Şekil 2.1. BioAgro Giriş Sayfası…………………………………………………….10

Şekil 2.2. ATTRA Giriş Sayfası ……………………………………...…………….11

Şekil 2.3. Organik Eprints Giriş Sayfası ……………………………………………12

Şekil 2.4. OCW Giriş Sayfası ………………….…………………………………...13

Şekil 2.5. OAC Giriş Sayfası ……………………………………………………….14

Şekil 2.6. ISOFAR Giriş Sayfası …………………………………………………...15

Şekil 2.7. ENOAS Giriş Sayfası ………………………………………….………...16

Şekil 2.8. IFOMA Giriş Sayfası …………………………………………………….17

Şekil 2.9. OACC Giriş Sayfası …………………………………………………..…18

Şekil 2.11. Organik Avrupa…………………………………………………………19

Şekil 2.12. FIBL Giriş Sayfası ……………………………………………………...20

Şekil 2.13. Organik Tarım’da Biz…………………………………………………...21

Şekil 4.1. Organikbilgi Portalı Anasayfa Ekran Görüntüsü…………………………27

Şekil 4.2. Organik bilgi Genel Sistem Mimarisi…………………………………….28

Şekil 4.3 Nesne Üstveri Ekleme İşlemleri…………………………………………..29

Şekil 4.4. Veri Ekleme Ekran Görüntüsü……………………………………………30

Şekil 4.5. Veri Listeleme Ekran Görüntüsü…………………………………………31

Şekil 4.6. Nesne Detay Ekran Görüntüsü…………………………………………...34

Şekil 4.7. XML Ekran Görüntüsü…………………………………………………...34

Şekil 4.8. Veri Detaylı Arama Ekran Görüntüsü……………………………………35

Şekil 4.9. Veri Listeme Ekran Görüntüsü…………………………………………...36

Şekil 4.10. Dış Bilgi İstemci Ekran Görüntüsü……………………………………...39

Şekil 4.11. Dış Bilgi Veri Giriş Ekran Görüntüsü…………………………………..40

Şekil 4.12. Sözlük İstemci Ekran Görüntüsü …………………….…………………41

Şekil 4.13. Web Bağlantıları Ekran Görüntüsü …………………...………………..42

Şekil 4.14. Resim Galeri Ekran Görüntüsü .………………………………………..42

Şekil 4.15 Web Sayfası Ziyaretçi İstatistik Görüntüsü …………………………….45

Şekil 4.16.Organikbilgi Veri Tabanı Yönetim Sistemi……………………………..46

1. GİRİŞ Hacı Durdu ÇOBAN

1

1.GİRİŞ

1.1. Genel

Organik tarımın genel olarak kabul edilmiş, ortak bir tanım bulunmamasının

ötesinde farklı ülkelerde farklı terimlerle anıldığı da görülmektedir. Örneğin, ABD,

Kanada, Avustralya ve Birleşik Krallıklar’da organik (organic); Almanya ve

Avusturya’da ekolojik (ökologish) ve Fransa ve bazı ülkelerde biyolojik (bioloque)

terimleriyle ancak anlam temelinde birbirleriyle eşanlamlı kullanılmaktadır. Organik

tarım tanımlamalarının çoğunda kimyasal gübre ve ilaç kullanımını yasaklayan

kontrollü, sertifikasyona dayanan üretim öne çıkarken diğer bazı tanımlarda

sürdürülebilirlik kavramı da ön plana çıkmaktadır.

Bu konudaki yetkin kaynaklardan birinde, Lampkin (1990) organik tarımı:

“bütüncül, uygar, çevresel ve ekonomik olarak sürdürülebilir sistemler oluşturmayı

amaçlayan bir tarım yaklaşımı” olarak tanımlamaktadır. “Sürdürülebilir tarım”

kavramının genel olarak anlamı ise yalnızca doğal kaynakların uzun vadede

korunması ve verimliliklerinin garanti altına alınması ile kalmamakta; ekonomik,

sosyal ve ekolojik açıdan dengeli tarım sistemini ifade etmektedir (Francis ve

Youngberg, 1990). Diğer taraftan, organik tarımda çiftlik tüm unsurlarıyla (çiftçi,

toprak, organik materyaller, iklim, bitkiler, hayvanlar vb.) birlikte, bir bütünü

oluşturmak için etkileşim halinde olan ve yaşayan bir organizma olarak

görülmektedir (Lampkin, 1990). Bu nedenledir ki organik tarımı kullanılan girdi tipi

(yasaklanan veya izin verilen) yerine, üretime “bütünsel”(holistic) yaklaşımlar da söz

konusu olmaktadır. Ancak, uygulamada organik tarımı diğer sürdürülebilir tarım

sistemlerinden (alternatif, biyo-dinamik, yeniden üretken vd.) ayıran en önemli

unsur, organik olmayan (inorganik) gübreler ve sentetik tarım ilaçlarının

kullanımından kaçınılması zorunluluğudur.

Özellikle pazarlama sistemi açısından, organik tarımı diğer sistemlerden ayırt

eden en önemli faktörler arasında yasal standartlar, kontrol ve sertifikasyon işlemleri

sayılabilir (Tate, 1994; Lampkin, 1996). Sonuç olarak, organik tarım ne “gübresiz ve

ilaçsız tarım” ne de “doğal tarım” demektir. Organik tarım çiftliğin yönetiminden,


2

ürünlerinin pazarlanmasına kadar kendi özel prensip ve uygulamaları olan,

sürdürülebilir tarım sistemlerine bir yaklaşım olarak görülebilir (Demiryürek, 2000).

Organik Tarım’ın geçmişi 20. yüzyıla dayanmaktadır. Önceleri çok çeşitli

yöntemler geliştirilmiş, hatta bu yöntemlere astrolojik boyutlar katılarak ay ve

yıldızların etkisini de üretime katan ekoller ortaya konulmuştur. Tüm bu ekoller

incelendiğinde görülen temel öğe; organik dengenin korunarak, bitkisel ve hayvansal

üretimin birlikte aile işletmeciliği şeklinde yapılması, dolayısıyla üretimden tüketime

kısa devrelerin kurularak kendi kendine yeterliliğin sağlanmasıdır. Bu özelliği

nedeniyle organik Tarım’ın gelişimi 1. Dünya savaşı sırasında daha da artmıştır.

1930’lu yıllardan itibaren dünya nüfusundaki artışın artması ile birlikte, hızla artan

nüfusa yetecek miktarda tarım ürünü üretme kaygıları ve 1950’lerde (2. Dünya

Savaşı sonrası) ucuz gıda ürünü talebinin artması sonucu, tarımsal girdiler (gübreler,

hormanlar, antibiyotikler vs.) ve mekanizasyon yoğun olarak kullanılmaya

başlamıştır. Organik tarım 1950 yılından sonra Amerika Birleşik Devletlerinin

Marshall yardımı ile önemini yitirmiş, sağlanan ekonomik katkılar ve aşırı

desteklemeler sonucu üretimin her biriminin üretim aracından daha entansif (yoğun)

kullanımı süratle yayılmış, makineleşme, kimyasal ilaç ve gübreler ile kimyasal katkı

maddeleri kullanılmaya başlamıştır. 60’lı yılların sonunda Avrupa Topluluğu’nun

kurulması ve uyguladığı tarımsal destek politikaları, 1970’de pestisitlerin (kimyasal

maddelerin) ve kimyasal gübrenin keşfi de bu gelişmeye katkıda bulunmuştur.

(Uranbey, C., 2004)

Yeşil devrim olarak adlandırılan bu tarımsal üretim artışının dünyadaki açlık

sorununa bir çözüm getirmediğini, aksine doğal dengeyi ve insan sağlığını süratle

bozduğunu gören kişi ve gruplar bu konuda araştırmalara başlamıştır. Bu

araştırmaların sonucunda bilim çevreleri ve sivil toplum örgütlerinin baskısıyla 1979

yılından itibaren kimyasal maddelerin kullanımı ABD’den başlayarak tüm dünyada

yasaklanmıştır. Bunun sonucunda organik tarım tekrar gündeme gelmiş, 1980

yılından sonra tüketicilerin baskısıyla aile işletmeciliği şeklinden çıkarak ticari bir

boyut kazanmıştır. ABD’de 0-2 yaş grubu çocuk mamalarının imalinde organik

ürünlerin kullanılmasını zorunlu tutan yasanın da bu ticari boyuta önemli katkıları

olmuştur (Anonim, 2009).


3

Organik ürünler ticarete konu olması kontrol ve sertifikasyona ilişkin yasal

düzenlemeler yapılmasına, daha sonra 24 Haziran 1991 tarihinde Avrupa Topluluğu

içinde organik tarım faaliyetlerini düzenleyen 2092/91 sayılı yönetmelik

yayınlanarak yürürlüğe girmesine neden olmuştur.

1.2. Türkiye’de Organik Tarım

Türkiye’de organik tarım faaliyetleri 1980’li yılların ortalarında Avrupa’da

faaliyet gösteren firmaların Türkiye’den organik tarım ürünlerini (kuru üzüm, kuru

incir, kuru kayısı, fındık, baklagil ve pamuk) talep etmeleri ve bu üretim tekniğini

tanıtmaya yönelik çalışmaları ile başlamıştır. Türkiye’de organik tarımda

faaliyetlerin başlaması, gelişmiş ülkelerdeki gibi tüketicilerin bu ürünlere olan

talepleri neticesinde değil, gelişmiş ülkelerdeki tüketicilerin taleplerine bağlı olarak

başlamıştır(Ataseven ve ark, 2008).

Oldukça önemli bir potansiyeli bulunmasına karşın Türkiye’de organik tarım

beklenen gelişmeyi gösterememiştir. 1996’da sadece 6789 ha olan organik üretim

2004’te 209573 ha (toplam alanın %0,8’i) ve üretim miktarını 378803 tona ve üretici

sayısı 12806’a ulaşabilmiştir. 174 organik ürün çeşidi arasında en çok üretilen

ürünleri elma (52600 ton), buğday (31100 ton), pamuk (30200 ton), domates (22800

ton), incir (15700 ton), üzüm (13900 ton) ve zeytin (10900 ton) oluşturmaktadır. İç

tüketim oldukça düşük olup %95’i ihraç edilmektedir (EC, 2006). Bu istatistikler

AB üyesi ülkelerle karşılaştırıldığında oldukça düşüktür. Organik tarımın

tanınmaması, organik üretim tekniklerinin bilinmemesi ve hatta organik tarım yapan

üreticilerin üretimden vazgeçmesine kadar gidebilen üretim bilgisi eksikliği, ilgili

taraflarca yeterli teknik desteğin sağlanamaması, pazarlama, ticaret ve tanıtım

mekanizmalarının eksikliği gibi sorunlar Türkiye’de organik tarımın gelişememesine

yol açan temel sorunlar arasında yer almaktadır.

1.2.Organik Tarım ve Bilişim

Tarım, ülkemizde uzun yıllardır bilişim sektörünün ilgi alanı dışında kalmış

olmasına karşın; son yıllarda ve özellikle gelişmiş ülkelerde bilgi teknolojilerinin


4

gelişimiyle insana, bitkiye, hayvana ve çevreye duyarlı, üretimde kalite ve verimlilik

faktörlerini ön planda tutan bir evrim geçirmektedir. Tarımsal üretimde insan

gücünden hayvan gücüne ve daha sonra da traktör gücüne geçiş sürecinin devamı

olarak değerlendirilen ve hassas tarım (precision farming) olarak adlandırılan

teknolojiler de bu evrim süreciyle ortaya çıkmıştır. Hassas tarım, ekonomi ve çevre

koruma ilkelerini göz önünde tutarak; bilişim çağının gelişen teknolojilerinin

tarımsal üretimle bütünleştirilerek kullanılmasını ifade etmektedir (Vatandaş ve ark,

2001). Ülkeleri, teknolojiyi üretenler ve üretilen teknolojik ürünlerin tüketicisi

durumunda olanlar olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür. Hatta bu ürünlerin

tüketicisi durumunda bulunan ülkeler teknolojileri etkin kullanan, kullanmaya çalışan

ve kullanamayan ülkeler olarak ayrılabilir. Özellikle bilişim teknolojilerindeki

gelişme bu ayrımı belirginleştirmiştir. Dünya nüfusunun %80’nini barındıran

gelişmekte olan ülkelerin, toplam AR-GE harcamalarına katkısının %4 olduğu ve

dünyadaki toplam bilgisayarların %5’ini kullandıkları dikkate alındığında

(Mayor,1995), ülkeler arasında teknoloji üretimi ve kullanımı bakımından önemli

farkın olduğu açıktır.

Bilişim teknolojileri tüm sektörlere bilgi üretimi, bilginin işlenmesi,

depolanması, korunması, düzenlemesi ve hedef kitlelere ulaştırılması konusunda çok

önemli fırsatlar sunmaktadır. Tarımsal üretim teknolojisinde ve kırsal alana okul dışı

eğitim sunmayı amaçlayan yayım (extension) bu değişimlerden önemli ölçüde

etkilenmiştir. Bu gelişimin sonuçları yeni ve farklı yaklaşım ve uygulamalar şeklinde

ortaya çıkmaktadır. Son yıllarda Coğrafik Bilgi Sistemlerinin(GIS), bilgisayar

teknolojisinin ve internetin yayımda kullanılması önemli değişimlere yol açmaktadır.

Özellikle internetin yayımda (extension via intenet) kullanılmaya başlaması interaktif

(etkileşimli) bir ortamda yayımcı ve üreticilerin karşılıklı bir araya gelmesine olanak

tanımaktadır (Özçatalbaş, 2001).

Yıldan yıla üretim ve tüketim hacminde bir miktar artış olmasına rağmen

tüketicilere yönelik olarak bile çok az bilgi yayınlandığı görülmektedir. Genelde

Internet tabanlı bilgi sistemleri ve e-ticaret teknolojilerinin kullanılması yukarıda

anılan problemlerin çözümüne önemli katkılar sağlayabilecektir. Dünyada bu amaçla

kurulan organik tarım portalları (örneğin fao.org/organicag, ifoam.org) ve e-ticaret


5

sistemlerinin (örneğin westcountryorganics.co.uk, localharvest.org) sayısında bir

artış olduğu görülmektedir.

Türkiye’de iki yıldan bu yana AB hibe desteğiyle devam etmekte olan

Türkiye Organik Tarım projesi ile politika geliştirme, kapasite ve kurum

yapılandırma ve eğitim ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Proje Web sitesinde

(organiktarimturkiye.org). Proje ile organik tarımı daha fazla teşvik etmek için

öncelikli hedefler ilgili Türk mevzuatını AB Organik Tüzüğü (2092/91) ile uyumlu

hale getirmek, söz konusu işgücünü eğitmek, bölgesel pilot projeler geliştirmek ve

etkili bir veri toplama ve iletişim sistemi kurmaktır. Organik tarımın hızla

genişlemesinden dolayı TKİB Türkiye’de bir yönetim ve uzantı sistemi yürütmek

için kaynak kapasitesini arttırmayı planlamaktadır (Stopes ve ark, 2007). Türkiye’de

organik tarımın iyileştirilmesini hedefleyen projenin ihtiyaç analiz raporunda organik

tarım için bilgi ve iletişim platformu eksikliği en çok şikayet edilen konuların

başında gelmektedir.

Yukarıda açıklanan gelişmelerden de anlaşılacağı üzere, genel olarak tarım,

özelde yeni gelişmekte olan organik tarım için okulda sürdürülen örgün eğitimde

olduğu kadar yaşam boyu öğrenme şeklinde informal (okul dışı) eğitime de

gereksinim çok fazladır. Küresel ölçekte rekabet ve sürdürülebilir tarımsal üretim bu

gereksinmeyi daha da önemli hale getirmiştir. Bu, tarımda yeni teknolojiler,

yöntemler ve sistemlerin yetiştiriciye aktarılması veya yetiştiricinin ve ilgili tüm

tarafların hızla öğrenmesi gerektiği anlamına gelmektedir.

Dahası, eğitim gereksinimi sadece yetiştirme/üretim için değil pazarlama,

küresel rekabet ve dolayısıyla ekonomik sürdürülebilirlik için de gereklidir. Bunların

yanında gittikçe tükenen doğal kaynakların korunması, temiz ve yaşanabilir bir çevre

ve ekosistemin devamlılığı da artık öğrenmede önemli disiplinler haline gelmiştir.

Günümüzde ağ uygulamaları ve Internet erişiminin yaygınlaşması gerek örgün

eğitim destek sistemleri ve gerekse derslik dışı yaygın uzaktan öğrenimi hedefleyen

e-öğrenme sistemlerinde hızlı ve paradigmik gelişmelere neden olmuş ve olmaya

devam etmektedir. Eğitim teknolojileri veya genel olarak e-öğrenme alanındaki bu

yeni kavram ve yaklaşımlardan biri de elektronik öğrenme kaynaklarıdır. Öğrenme


6

kaynakları, sistemler arası paylaşılabilir, eğitsel amaçla tasarlanmış öğrenme

kaynakları olarak e-öğrenmeye önemli yararlar ve fırsatlar sunmaktadır.

Elektronik öğrenme kaynaklarının eğitsel uygulamalarda yaygınlaştırılmasının

iki temel sürücüsü öğrenme amaçlı nesne tasarımı ve kullanıcıların bu nesnelere

kolay erişebilmelerini sağlayabilmektir. Erişimi sağlamak için depolama,

indeksleme ve arama mekanizmalarına gereksinim vardır. Öğrenme Nesnesi

Depoları (ÖND) öğrenme kaynakları için bu hizmetleri yürüten sistemlerdir. Bu

çalışmada Türkiye’de organik tarımla ilgili öğrenmede çeşitli elektronik

formatlardaki eğitim materyalleri, uygulama rehberleri, araç takımları gibi öğrenme

kaynaklarına erişimini sağlayacak bir bilgi sistemi modeli ve mimarisinin

geliştirilerek uygulamaya konulması hedeflenmektedir. Böylece başta üreticiler

olmak üzere organik tarımla ilgili kişiler, gruplar ve kurumların organik tarımla ilgili

deneyim, bilgi ve beceri düzeylerini geliştirmesi, ihtiyaç duyulan bilgi eksikliğini

kapatması ve istekliliklerini yükseltmesi mümkün olabilecektir. Böylece amaçlanan

üretim düzeyine ulaşarak çevre dostu, sürdürülebilir tarımsal üretime doğru yönelim

ve sorunların çözümüyle üretimde verimlilik ve AB OTP’na uyum

kolaylaşabilecektir.

Uluslar arası Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü [Institute of

Electrical and Electronics Engineers (IEEE)] öğrenme kaynakları için uluslar arası

kabul görmüş açık bir üstveri standardı yayınlamıştır (IEEE LTSC, 2002). IEEE

Öğrenme Nesneleri Üstveri Standardı [Learning Object Metadata Standard (LOM)]

olarak anılan bu standart IMS Project ve ARIADNE’nin katkılarıyla hazırlanmıştır.

IEEE LOM standardı 9 birincil düzeyde üstveri kategorisi altında yer alan bir

hiyerarşiye sahiptir. Bunlar bir öğrenme kaynağına ait general, lifecycle, meta-

metadata, technical, educational, rights, relation, annotation ve classification

kategorileridir. Bu kategorilerin her birinin muhtelif sayıda alt elemanları

bulunmakta olup toplam 76 veri elemanı söz konusudur. Bu standart daha çok eğitim

disiplinlerinde ve bazı öğrenme nesnesi depolarında uygulanmıştır. IEEE LOM,

ARIADNE, CanCore, UK LOM Core, SCORM ve IMS Learning Design gibi birçok

şema önerisi ve üstveri uygulama yanayı için temel oluşturmuştur. Aynı zamanda

“Consultative Group on International Agricultural Research (CGIAR)’ın geliştirmiş


7

olduğu tarımsal öğrenme nesnesi deposunda da kullanılmıştır. Diğer taraftan

Education Working Group of the Dublin Core Metadata Initiative eğitsel nesneleri

tanımlamada kullanılmak üzere Dublin Core (DC) terimleri geliştirmiştir. Bu

çalışmada mevcut DC elemanlarına bazı LOM elemanları ilave edilmiştir. Gateway

to 21st Century Skills (GEM) ve Education Network Australia (EdNA) gibi bazı

öğrenme nesnesi depolarında DC üstveri tanımlaması kullanılmaktadır. (Cebeci ve

ark.)

Bir öğrenme nesnesi deposu için uygulama yanayı geliştirmede önemli olan

nokta üstveri elemanlarının diğer depolarla paylaşılırlığı için mevcut standartlarla ve

uygulamalarla uyumluluk sağlamaktır. Yapılan bir çalışmada incelenen 59 depodan

%54’nün LOM veya LOM uyumlu IMS veya CanCore tabanlı; %22’sinin ise DC

tabanlı uygulama yanayı kullandığı tespit edilmiştir (Tzikopoulos ve ark. 2005)

Türkiye’de henüz organik tarım bir yana genel olarak tarımla ilgili herhangi bir

depo uygulaması söz konusu değildir. TKB başta olmak üzere birçok kaynakta

parçalı, kullanışsız ve erişim zorluğu olan kişisel dosyalar ve siteler bulunmaktadır.

Bu alanda geliştirilen ilk depo LOM uyumlu TrAgLor, Türkiye Öğrenme Nesneleri

Deposu olup henüz beta aşamasında hizmet vermektedir (Cebeci ve ark., 2007). Bu

nedenle organik bilginin tek bir noktada toplanması, dağıtımı ve erişimi sağlayacak

yeni sistemlerin organik üretim ve tüketime katkı sağlayacağı açıktır. Bu çalışma

sonunda Türkiye’de organik tarımla ilgili bilgi ve belgelere kolay erişim sağlayacak

bir sistem geliştirilmiştir.

1.4 Anlamsal (Semantic) Web

Anlamsal Web, günümüzde kullanılan web teknolojilerinin ve uygulamalarının

geliştirilerek gelecek nesil web uygulamaları olarak ortaya konmasıdır. Bu gelişim

içerisinde günümüzde kullanılan web sayfalarının içeriğinin terk edilmesi yerine

geliştirilmesi esastır. Anlamsal Web, makinelere içeriği biçimsel olarak temsil

edilmiş web sayfaları sunarak, insanların ve makinelerin birlikte daha iyi

çalışabilmesini sağlamaktadır (Berners-Lee ve ark., 2001). Böylece, günümüzde

arama yapılabilen web siteleri ve web portallar için yeni geliştirme yöntemleri


8

göstermekte, etkin iletişim ve arama yöntemleri sunabilmektedir (Maedche ve ark.,

2001). Bu yöntemler anlamsal web teknolojileriyle, günümüzde kullanılan web

portallarında da gerçekleştirilebilir. “Portal” kelimesinin sözlük anlamı “giriş”tir.

“Web Portal”, kelime anlamına uygun olarak, kişilerin internete ilk bağlantı noktaları

veya giriş yeri olarak tanımlanır. Web Portallar, kullanıcıların aradıklarını

bulabildikleri, içeriği kişiselleştirebildikleri ve diğer ortamlar ile ortak çalışabilen

web uygulamalarıdır. Bu özellikleri ile web sitelerinden ayrılan web portallar,

internet üzerinde şirketlerin ve kurumların müşterilerine hizmetler sunabildiği web

uygulamaları olarak tasarlanırlar. Günümüzde, gerek büyük yazılım firmalarının

sunduğu hazır olarak satılan web portallar (IBM-WebSphere, Microsoft-SharePoint,

vb.), gerekse özel olarak geliştirilen web portallar, şirketlerin sunduğu hizmetleri

internet ortamında müşterinin kendisinin gerçekleştirmesini sağlamaktadır. Ancak

günümüz web portalları, bu faydalarının aksine, kişiselleştirmede, portal içeriğinin

değiştirilebilirliğinde, bilginin saklanması ve gösteriminde esnek değildir (Zhdanova

V. Anna, 2005 ). Bugün Web Portallar, anlamsallığı ve esnekliği özellikle Web 2.0

ile ortaya çıkan ve sonradan eklenen özellikler ile sağlanmaya çalışmaktadırlar. W3C

(World Wide Web Consortium) tarafından tanımlanan web servisler, birçok web

portalın birbirleri arasında haberleşmenin arttırılması amacıyla tanımlanmış ve

kullanıma sunulmuştur. Haber alma servisi olarak düşünülmüş, ancak daha sonradan

web siteleri içerisinde güncellemelerin duyurulabilmesi için de kullanılan RSS (Rich

Site Summary) desteği, günümüzde birçok web portal içerisinde verilmektedir. Web

portal içerisinde ve web portalların kendi aralarında Sosyal Ağ kurabilmesine imkân

sağlar. Sonuç olarak tüm bu teknolojiler, anlamsal web teknolojilerinin kısmen de

olsa günümüz web portalları içerisine girdiğini göstermektedir. Ancak, bu anlamsal

web teknolojilere rağmen, günümüzde geliştirilen web portallar yazılım mimarileri

açısından daha ileri seviyedeki anlamsal web teknolojileri için uygun değildir. Bu

uyumsuzluğun ortadan kaldırılması ve anlamsal web ile portal mimarilerinin

birleştirilmesi için anlamsal web portallar oluşturulmuştur. Anlamsal web portallar,

günümüz portallarındaki kısıtlı anlamsallığı gidermek ve yapay zekâ, anlamsal arama

gibi teknolojilerin günümüz web dünyasında kullanılması için geliştirilmiş web

portallarıdır (Corcho ve ark., 2003 ).


9

1.5. Tezin Önemi ve Amacı

Bu çalışmada Türkiye’de organik tarımla ilgili öğrenmede çeşitli elektronik

formatlardaki eğitim materyalleri, uygulama rehberleri, araç takımları gibi öğrenme

kaynaklarına erişimini sağlayacak bir bilgi sistemi modeli ve mimarisinin

geliştirilerek uygulamaya konulması hedeflenmektedir. Böylece başta üreticiler

olmak üzere organik tarımla ilgili kişiler, gruplar ve kurumların organik tarımla ilgili

deneyim, bilgi ve beceri düzeylerini geliştirmesi, ihtiyaç duyulan bilgi eksikliğini

kapatması ve istekliliklerini yükseltmesi mümkün olabilecektir. Böylece amaçlanan

üretim düzeyine ulaşarak çevre dostu, sürdürülebilir tarımsal üretime doğru yönelim

ve sorunların çözümüyle üretimde verimlilik ve AB OTP’na uyum

kolaylaşabilecektir. Türkiye Organik Tarım Bilgi Portalı (Organikbilgi) proje adıyla

hizmete açılacak olan sistem Türkiye’de organik tarımla ilgili olarak üretilen eğitim-

öğretim materyali kaynakları ve servislerinin çiftçilere olduğu kadar eğitimciler,

araştırma-geliştirme çalışanları ve kamu görevlileri (yayımcılar) ve tarımsal öğrenim

gören öğrencilerce erişilmesini kolaylaştıracaktır.

Geliştirilecek Organikbilgi portalının arama mekanizmalarında bilgi

sistemlerinde ikinci kuşak (Web 2) olarak kabul edilen anlamsal Web’in (semantic

Web) uygulaması olarak XML tabanlı ve belli bir standarda uyan bir markup dilinin

kullanılması ve örneklenmesi sağlanacaktır. Sistemin çekirdeğini oluşturan bu

işlemde organik öğrenme kaynaklarını tanımlamak üzere uygulama yanayı tasarımı

(application profile) uygulaması gerçekleştirilecektir. Uygulama yanayları, birden

fazla ad uzayından (namespace) çekilen veri elemanlarına ait şemalar olarak

tanımlanabilir. Uygulama yanaylarında farklı ad uzaylarından seçilen bu elemanlar

bir araya getirilerek özel bir uygulama için optimize edilmektedirler. Böylece

öğrenme kaynaklarının aranması, erişimi, kullanımı ve yeniden kullanılabilmesi için

üstveriler (metadata) kullanılması mümkün olacak ve geleneksel Web’te dağınık ve

organizasyonsuz durumda olan bilgi içinde kaybolma sorunu çözümlenebilecektir.

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR _______________ Hacı Durdu ÇOBAN

10

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR

Şekil 2.1. BIOAGRO giriş sayfası

BioAgro

Bioagro platformu bir organik tarım servis sistemi olup Bioagro

Konsorsiyomu tarafından geliştirilmiştir. Avrupa Komisyonu tarafından finanse

edilmiştir. Dublin Core (DC) üstveri standardı kullanılmıştır (Sideridis ve ark 2005).

Bioagro sisteminin ana sayfasının solunda navigasyon menüsünde kategorilere göre

indeksleme yapılmıştır [WS1].

Sistem üstveri mantığı ile geliştirilmiş olup web sayfasının solundaki

menüden veriler erişim sağlanmıştır. Sistemde basit ve gelişmiş arama sistemi

mevcuttur. Ayrıca Etkinlik, haber ve farklı site erişim için bağlantılar

yayınlanmaktadır. Almanca, Yunanca, İngilizce ve Rumence dilleri ile hizmet

vermektedir. Web sayfasının oluşturulmasında PHP, HTML, CSS ve Javascript

dilleri kullanılmıştır.


11

Şekil 2.2. ATTRA giriş sayfası

ATTRA - Ulusal Sürdürülebilir Tarım Bilgi Servisi

ATTRA - Ulusal Sürdürülebilir Tarım Bilgi Servisi, Uygun Teknoloji için Ulusal

Merkez (NCAT) tarafından yönetilir ve ABD Tarım Bakanlığı İş-Kooperatif Servisi

bir hibe kapsamında finanse edilmektedir. [WS2]

Basit arama sitemi kullanılmıştır. Kategorilere göre veri listelemesi

mevcuttur. Verilerde başlık özet ve oluşturan bilgileri mevcuttur.

PHP, HTML, Javascript ve CSS yazımlım dilleri ile geliştirilmiş. Veri tabanı

MySQL ve web sunucu olarak da Apache kullanılmıştır. Web dili İngilizce ve

İspanyolca olarak iki dilde hizmet vermektedir. Veri sunumu pdf ve html olarak bilgi

paylaşımı mevcuttur.


12

Şekil 2.3. Organik Eprints giriş sayfası

Organik Eprints

Eprints yazılımı İngiltere Southamton Üniversitesi (University of Southampton)

Elektronik Bölümü ve Bilgisayar Bilimi (Department of Electronics and Computer

Science)’de geliştirildi. Organik Eprints Linux ve diğer açık kaynak yazılım üzerinde

çalışmaktadır. Eprints Açık Belgeler Protokolü Metadata Harvesting için (OAI 2.0)

(Open Archives Protocol for Metadata Harvesting (OAI 2.0).) ile uyumlu olarak

oluşturulmuştur. Basit ve gelişmiş arama sitemi mevcuttur.[WS3]


13

Şekil 2.4. OCW giriş sayfası

Galler Organik Merkezi

Galler Organik Merkezi (OCW) 2000 yılında organik gıdaya ilişkin bilgilerin

yayılması için bir odak noktası olarak kurulmuştur. OCW üç kuruluşun Aktif

Organik Tarım Araştırma ve Bilgi Transferi Galler: ADAS, Elm Çiftliği Organik

Araştırma Merkezi ve Biyoloji Enstitüsü, Çevre ve Kırsal Bilimleri Aberystwyth

Üniversitesi ile ortaklaşa yönetilmektedir. [WS4]

Sistem de haberler etkinlikler gibi güncel bilgiler yayınlanmaktadır. Ayrıca

sitemde tüketiciler, öğrenciler, organik ürünler, yayınlar, organik iş dünyası ve

strateji gibi aşlıklar altında bilgiler sunulmaktadır.

. Web sayfası PHP, HTML, CSS, Javascript yazılım dilleri ile geliştirilmiş. Veri

tabanı MySQL web sunucu olarak da Apache kullanılmıştır.


14

Şekil 2.5. OAC giriş sayfası

Organik Tarım Konsorsiyumu

Organik Tarım Konsorsiyumu (OAC) tarafından geliştirilmiştir. Bilimsel

Kongresi Organik Tarım Araştırma (SCOAR) ve Amerika Birleşik Devletleri Tarım

Bakanlığı tarafından finanse edilmektedir. Konsorsiyum Ohio State Üniversitesi,

North Carolina State Üniversitesi, Iowa State Üniversitesi, Tufts Üniversitesi,

Organik Tarım Araştırma Vakfını içerir.

Web sayfasında basit ve gelişmiş arama sistemi mevcuttur. Bu arama

sistemleri ile bilgilere ulaşım sağlanmaktadır.

Basit bir üstveri standardı uygulanmıştır, veri başlığı yayın tarihi, anahtar

kelime, kaynak link ve özet gibi bilgiler sunulmaktadır. Web sayfasının

oluşturulmasında Adobe Coldfusion Dosyası (CFM) ,HTML, CSS, Javasript dilleri

kullanılmıştır.[WS5]


15

Şekil 2.6. ISOFAR giriş sayfası

Uluslar arası Organik Tarım Araştırma Kurumu Uluslararası Organik Tarım Araştırma Kurumu (International Society of Organic

Agriculture Research) (ISOFAR) organik tarımı tüm alanlarında araştırılmasını

destekleyen kurumlarla küresel işbirliğinin kolaylaştırılması ile yöntem, bilimsel

gelişim, eğitim, bilgi değişimi ve bireysel araştırmacılara destek veren bütünleşmiş

paydaşların etkileşimleri ile oluşmaktadır.[WS6]

Web sayfasında üyelik sistemi mevcuttur. Ayrıca sitemde yayınlar, etkinlikler ve

haberler gibi dış veri yapısı ile portal statüsündedir. Web sayfası PHP, HTML, CSS,

Javascript yazılım dilleri ile geliştirilmiş. Veri tabanı MySQL web sunucu olarak da

Apache kullanılmıştır.


16

Şekil 2.7. ENOAS giriş sayfası

Avrupa Organik Tarım Öğrencileri Ağı (The European Network of Organic Agriculture Students)

Farklı Avrupa ülkelerindeki organik tarım konusuna ilgi duyan öğrencilerin

bilgilendirilmesi ve tartışma forumlarıyla görüş alışverişinde bulunmaları amacıyla

öğrenciler tarafından oluşturulup geliştirilmiş bir WEB uygulamasıdır. Başta

İngilizce ve Almanca olmak üzere 10 farklı dilde hizmet vermektedir.

Giriş sayfasını kullanarak, Avrupa’da organik tarım konusunda eğitim

hizmeti veren eğitim kurumu ve diğer kuruluşlara dallanmayı sağlayacak adreslerin

bulunduğu bir bağlantı mevcuttur. Bunun yanında organik tarım ile ilişkili konulara

erişim için ayrı bir bağlantının da yer aldığı sitede, diğer Avrupa ülkelerinde bulunan

benzer web sayfalarının yer aldığı bağlantılarda bulunmaktadır. Ayrıca, üyelerin

birbirleriyle tartıştıkları bir platformda sitede mevcuttur. [WS7]

Web sayfası tasarımında PHP, HTML, Javascript ve CSS yazılım dilleri

kullanılmıştır. Veri tabanı uygulamaları için, MySQL, web sunucusu olarak da

Apache kullanılmıştır.


17

Şekil 2.8. IFOAM Giriş Sayfası

(IFOAM) Uluslararası Organik Tarım Hareketleri Federasyonu

IFOAM üye kuruluşlar da IFOAM Organik Ticaret Forumu, Organik

Perakendeciler Derneği, bu IFOAM Su Ürünleri Grubu ve IFOAM Forum

Danışmanlar ve Çiftçi Grubu gibi girişimleri gibi profesyonel kurumlar kurulmuştur.

IFOAM organik hareket için dünya çapında bir şemsiye kuruluş, 108 ülkede fazla

750 üye kuruluşları birleştirmek Olduğunu. İngilizce ve Almaca olarak iki dil

seçeneği mevcuttur.

Web sayfası PHP, HTML, CSS, Javascript dilleri ile oluşturlmuştur. Veri tabanı

olarak MySQL ve web sunucusu Apache kullanılmıştır.

Sistemde günlük haber, makale, etkinlik gibi portal bilgileri sunulmakta. Ayrıca

üyelik sistemi mevcut olup, üyelerin birbirleri ile bilgi paylaşımında bulundukları

forum sistemi de bulunmaktadır. Ayrıca online kitap satış bölümüde bulunmaktadır.

[WS8]


18

Şekil 2.9. OACC Giriş Sayfası

Kanada Organik Tarım Merkezi (Organic Agriculture centre of Canda)

Organik Tarım Merkezi Kanada (OACC) 2001 yılında kuruldu ve Kanada'da

türünün tek kurumu olarak organik araştırma ve eğitim alanında öncü bir rol

oynamaktadır. Ralph C. Martin, Doktora, P.Ag., Müdür, Organik Tarım Merkezi

Kanada Profesör Bölümü Bitki ve Hayvan Bilimleri Nova Scotia Tarım Koleji

tarafından geliştirilmiştir.

Web sayfası İngilizce Fransızca dil seçenekleri ile yayınlanmaktadır. Sitede

haberler, etkinlikler ve diğer sitelere bağlantılar bulunmaktadır. Ayrıca tüketiciler

için bilgiler, öğrenciler için iş olanakları hakkında bilgi verilmektedir.[WS9]

Web sayfası ASP, HTML, SHTML CSS, Javascript, programlama dillerinde

oluşturulmuştur. Web sunucusu olarak IIS (Internet Information System)

kullanılmaktadır.


19

Şekil 2.10. Organik Avrupa Giriş Sayfası

Organik Avrupa Stiftung Ökologie ve Landbau tarafından 2000 yılında Almanya kurulmuştur.

AB-Komisyonu tarafından finanse edilmiştir. İsviçre Organik Tarım Araştırma

Enstitüsü tarafından 2002 yılından buyana geliştirilmiştir.

Web sayfasında ülkelere göre organik tarım bilgisi sunulmaktadır. Ayrıca

sitemde avrupadaki organik tarım kurumlarına bağlantılar bulunmaktadır. Basit site

içi arama sistemi mevcuttur. Avrupadaki organik veri bankalarının iletişim bilgileri

bulunmaktadır.

Web sayfası ASP, HTML, CSS, Javascript dilleri ile oluşturulmuştur. Web

sucusu olarak da IIS kullanılmıştır.[WS10]


20

Şekil 2.11. FIBL Giriş Sayfası

Organik Tarım Enstitüsü (Institute of Organic Agriculture (FIBL))

İsviçre, Almanya, Avusturya da organik tarım araştırma ve danışma

merkezleri bulunan organik tarım araştırma enstitüsü tarafından oluşturulup

geliştirilmiş bir web uygulamasıdır. İngilizce, Almanca, Fransızca ve İtalyanca dilleri

ile hizmet vermektedir.

Organik tarım hakkında güncel haberler sunulmakta, üyeler ve site

ziyaretçiler arasında bilgi paylaşımı sunulmaktadır. Ayrıca dünya ve Avrupa organik

tarımı hakkında yıllık istatistiksel bilgi bulunmaktadır. Sitede basit arama sistemi

mevcuttur.[WS11]

Web sayası HTML, CSS, Javascript kullanılmıştır. Sitede ayrıca RSS sistemi

mevcuttur.


21

Şekil 2.12. Organik Tarım’da Biz Giriş Sayfası

Organik Tarım’da Biz

Türkiye’de organik tarıma ilgi duyan öğrenciler tarafından genel tarım ve

organik tarım hakkında bilgi sunulması oluşturulmuştur. Sitede organik tarım

hakkında genel bilgiler organik tarım haberleri, tarım haberleri ve sağlıklı beslenme

hakkında bilgiler sunulmaktadır. Ayrıca ziyaretçilerin görüşlerini paylaştıkları üyelik

sistemi mevcuttur.

Web sayfasının oluşturulmasında ASP, HTML, CSS ve Javascript dilleri

kullanılmıştır. Veri tabanı Microsolft Access’dir. Web sunucusu olarak IIS

kullanılmıştır.[WS12]

3.MATERYAL ve METOT Hacı Durdu ÇOBAN

22

3. MATERYAL ve METOT

3.1. Materyal

Çalışmada XML markup dili olarak Tarımsal Öğrenme Kaynakları Uygulama

Yanayı’dan (Agricultural Learning Resource Application Profile (AgLR AP)

faydalanılacaktır. FAO’nun son iki yıldan beri FAO Agricultural Information

Management Standard (AIMS) şemsiyesi altında yürüttüğü tarımsal üstveri kümesi

(Agricultural Metadata Sets veya kısaca AgMes) çalışma grupları tarımsal öğrenme

kaynaklarını tanımlama üzere yeni bir uygulama yanayı geliştirilmiş ve FAO’nun

geçmişteki Agris-tabanlı verileri süratle FAO AgMes üstverilerine

dönüştürülmektedir.

Ayrıca, uygulama yanayı Türkiye’nin de üye olduğu FAO üyesi ülkelerin kendi

ulusal depolarını geliştirmesine katkı da sağlayacaktır. FAO AgMes’in temel

prensiplerinden biri az sayıda ama çok kullanılan ve gerekli eleman setini oluşturmak

olmuştur. Bu nedenle IEEE LOM’un 76 elemandan oluşan tüm setini kullanmak

pratik görülmemektedir. Bazı çalışmalarda (ISO, 2004) LOM elemanlarının yalnızca

belli bir bölümünün kullanıldığı saptanmıştır. Dolayısıyla bu çalışmada yukarıda

anılan nedenlerle FAO’nun Dublin Core, AgMES ve LOM elemanlarının bir harmanı

olan FAO Ag LR uygulama yanayının Agricultural Learning Resource AP (AgLR

AP) üstveri elemanlarından faydalanılarak oluşturulmuştur.

Sistem oluşturulmasında kullanılan üstveri elemanları:

Başlık

Nesnenin adı veya nesnenin başlığıdır.

Oluşturan

Üstverinin oluşturanları tanıtan verilerdir

Takson Yolu

Nesnenin sınıflama sistemindeki taksonomik yolunu gösteren bir veridir.

Anahtar Sözcük

Nesneyi açıklayan anahtar sözcükler veya deyimlerdir.

Özet


23

Nesne içeriği hakkında bilgi veren açıklamadır. Bu eleman bir öğretim

nesnesinin amacı, içeriği ve özellikleriyle ilgili kısa açıklamaları içermektedir.

Notlar

Bilgi notu nesnenin teknik ve eğitsel kullanımıyla ilgili açıklama ya da bilgi

notlarını içerir. Bu bir anlamda nesneyi kullananlar arasında görüş alışverişi alanı

gibi hizmet görür.

Yayınlayan

Üstverinin yayınlanmasını sağlayan kurumları veya yayın organları hakkında

bilgi sunan verilerdir

Tarih

Nesnenin oluşturulduğu tarihi gösterir.

Tip

Nesnenin tipi belirtir.

Format

Nesnenin teknik formatını gösteren veridir.

Etkileşim Düzeyi

Nesnenin karakterize ettiği etkileşim düzeyini (Çok düşük, Düşük, Orta, Yüksek,

Çok yüksek gibi) gösteren veridir.

Boyut

Oluşturulan Nesnenin sayfa olarak âdetini gösterir.

Tanımlayıcı

Üstveri kaydını sınıflama sistemindeki diğer üstveri kayıtlarından ayırt etmeye

yarayan tekil tanımlayıcı ya da evrensel bir kimlik verisidir.

Dil

Üst veri için kullanılan dili gösterir. Sistemde kullanılan Türkçe (Tr) durumdadır.

Lokasyon

Nesneye erişmek için kullanılan adres verisidir. Bu veri, genel olarak, Internet

üzerinde bulunan bir öğrenme sistemi ve/veya ÖND üzerinde bulunan nesnenin

Uniform Resource Locator (URL) adresidir.


24

Telif ve Diğer Kısıtlamalar

Nesnenin kullanılmasıyla ilgili telif hakları ve kısıtlamaları olup olmadığını

gösteren evet-hayır türünde bir veridir.

Haklar

Haklar kategorisi nesnenin kullanımıyla ilgili telif ve kısıtlamalar ile ücret

hakkında verilerden oluşur. Bu gruptaki elemanlar sistemin hak yönetimine destek

olmayı amaçlamaktadır.

Ücret

Nesnenin ücretli olup olmadığını gösteren evet-hayır tipinde bir veri elemanıdır.

Eğitim Konusu (veya Eğitim Düzeyi)

Öğrenme nesnesinin kullanılmaya niyet edildiği temel çevreyi gösteren veridir

(İlköğrenim, orta öğrenim, yüksek öğrenim gibi)

Zorluk Düzeyi

Öğrenme nesnesi ile sunulan konunun zorluk veya güçlük düzeyini gösteren

veridir (Örneğin kolay, zor, çok zor gibi)

Tipik Öğrenme süresi

Nesnede sunulan konuyu anlamak, öğrenmek için gerekli tahmini veya ortalama

öğrenme süresini gösterir.

Ayrıca sistemin geliştirilmesinde aşağıdaki teknolojiler kullanılmıştır:

a) Web sunucu: Microsoft Internet Information Server,

b) Database: Microsoft SQL Server

c) Programlama Dili: Microsoft Visual Basic dili

d) İstemci betik dilleri: Javascript

e) Markup Dilleri: XML, HTML, CSS

3.2. Metot

Çalışmada Türkiye’de henüz çalışılmamış olan tarımsal söz dağarcıkları da

geliştirilmiştir. Kategoriler için ürün, işleme yöntemi ve kaynak türünü esas alan üç

boyutlu bir matris sistemi geliştirilmiştir. Üstverilerin kaydı ve güncellemesi için

özel formlar ve editörler geliştirilmiştir.


25

Bilgi Sistemi modülleri:

a) Yönetim modülleri

a. Öğrenim kaynakları düzenleme

b. Kullanıcı/üye kayıt ve yönetimi

c. Kullanım istatistikleri

b) Kullanıcı arabirimleri

a. Veri listeleme

b. Veri sorgulama

c. Raporlama

d. İstatistikler

c) Kültürel-Bilimsel etkileşim modüllerinden oluşturulmuştur.

Sorgulama ve Arama modülleri:

a) Basit arama,

Sistemde aranmak istenilen kelime veya kelime grupları, veri içerisinde bulunup

listelenmektedir. Herhangi bir arama kriteri seçilmemektedir.

b) Gelişmiş arama (tüm alanların kombinasyonu ile),

Gelişmiş arama seçeneğinde, aranmak istenilen kelime veya kelime grupları başlıkta,

özette, yazarda veya anahtar kelimede mi aranacağı seçilerek arama işlemi

yapılmaktadır. Ayarıca arama yapılırken yayın tarihlerinin aralığı belirtilmektedir.

Böylelikle arama yapılacak kayıt azaltılmaktadır.

c) Üstveri elemanları üzerinden arama

Arama işlemi üstveri elemanlarında biri veya birkaçı seçilerek yapılmaktadır.

4. BULGULAR VE TARTIŞMA Hacı Durdu ÇOBAN

26

4. BULGULAR VE TARTIŞMA

4.1. Sistem Mimarisi ve İşleyiş Modeli

4.1.1. Sistem Mimarisi

Organikbilgi sistemi, Web tabanlı geleneksel uygulama mimarisine uygun olarak

istemci katmanı, uygulama katmanı ve veri katmanı olmak üzere üç katmanlı bir

mimariye sahip olarak geliştirilmiştir. Web sistemi www.organikbilgi.org (Şekil 4.1)

alan adı altında yayınlanmaktadır.

Üç katmanlı Web mimarisinde istemci katmanı, kullanıcıların sistemle

iletişimini sağlayan ara yüzlerden oluşmaktadır. İstemci katmanında kullanıcı

sistemde yüklü olan Web tarayıcılar kullanılır. Böylece son derece geniş bir

coğrafyada, milyonlara ulaşan sayıda istemci üzerine özel olarak geliştirilmiş

herhangi bir sistem kurulmasının zorluğu ve maliyeti ortadan kaldırılmaktadır.

Uygulama katmanında istemci katmanından gelen istekleri karşılamak için

çoğunlukla veri katmanında üzerinde bir takım iş ve işlemleri yürüterek elde edilen

sonuçları istemci katmanına gönderen/görüntüleyen uygulamalar yer alır. Bu katman,

bir bakıma yapılan/yürütülen işlerin mantığı içeren kodları içerdiğinden iş mantığı

katmanı olarak da anılmaktadır.

Veri katmanı ise Web uygulamasının kullandığı verileri içeren veritabanı

yönetim sistemleri ve dosyalardan oluşan bir katmandır. Veritabanları verilerin

tablolar, görünümler, sorgular vb. yapılarla hızlı bir şekilde depolanması,

ilişkilendirilmesini ve aranmasını yöneten sistemlerdir.

http://www.organikbilgi.org


27

Şekil 4.1 Organikbilgi portalı anasayfa ekran görüntüsü

4.1.1.1. İstemci Katmanı

Organikbilgi uygulamaları sunucu taraflı geliştirildiği için istemci tarafında

işletim ortamı, tarayıcı türü ve sürümü açısından herhangi bir tarayıcı kısıtlaması

mevcut değildir. Organikbilgi için istemci tarafındaki tarayıcıların görevi kullanıcıya

görüntü sağlamak ve kullanıcı etkileşimleri sonucu alınan taleplerin (request)

uygulama katmanına iletilmesinden ibarettir.

4.1.1.2. Uygulama Katmanı

Organikbilgi’nin orta katmanı olan uygulama katmanı, ağırlıklı olarak üye ve

üye olmayan kullanıcıların nesne ve nesne üstverisi ekleme, yükleme, arama, tarama,

listeleme, görüntüleme, erişim ve iletişim işlemlerini gerçekleştiren yazılım


28

bileşenleri kapsayan bir katmandır (Şekil 4.2). Uygulama katmanı bileşenleri

kullanıcılarla etkileşim sağlayan arayüzler ile istenilen işlemleri gerçekleştiren

sunucu taraflı betiklerden (Asp Scripts) ve derlenmiş oluşmaktadırlar.

Şekil 4.2 Organikbilgi Genel Sistem Mimarisi

4.1.1.2.(1). Nesne ve Üstveri Yönetimi

Üstveri, bir kaynak için “ne”, “niçin”, “nasıl”, “ne zaman”, “nerede” ve kim”

sorularını yanıtlayan veri demektir. Eğitim için konuya yaklaşırsak, eğitsel bir

kaynak veya nesnenin başlığı/adı, yazar/ları, içeriği, eğitsel amaçları, hedef kitlesi,

yayın tarihi vb. veriler üstverileri oluşturan bazı veri elemanlarıdır.

Organikbilgi’nin nesne ve üstveri yönetimi bileşenleri üye kullanıcılar, editörler

ve depo yöneticilerinin depoya nesne ve üstveriler eklemesini; eklenen nesne ve

üstverileri yönetmesini sağlayan bileşenlerdir. Nesne ve üstveri ekleme Organikbilgi

içeriğinin oluşturulması ve zenginleştirilmesini sağlayan arayüzler, denetleyiciler ve

editörlerden oluşmaktadır.


29

Organikbilgi’nin nesne ve üstveri yönetimi bileşenleri üye kullanıcılar, editörler

ve depo yöneticilerinin depoya nesne ve üstveriler eklemesini; eklenen nesne ve

üstverileri yönetmesini sağlayan bileşenlerdir. Şekil 4.3’deki diyagramdan da

izlenebileceği gibi üzere nesne ve üstveri ekleme Organikbilgi içeriğinin

oluşturulması ve zenginleştirilmesini sağlayan arayüzler, denetleyiciler ve

editörlerden oluşmaktadır.

Şekil 4.3 Nesne Üstveri Ekleme İşlemleri

4.1.1.2.(2). Nesne Ekleme

“Nesne ekleme”, öğrenme nesnesi ve üstveri standartları hakkında yeterli bilgi

sahibi olmayan üye kullanıcıların hızlı ve basit biçimde nesne ve üstveri eklemesini

sağlamak için oluşturulmuş bir yöntemdir. (Şekil 4.4) Yani bu yöntemle depoya

eklenen nesne ile ilgili olarak tüm üstveri elemanlarını girişi yapılmaktadır.


30

Şekil 4.4 Veri ekleme ekran görüntüsü

4.1.1.2.(3). Nesne Arama ve Listeleme Motoru

Organikbilgi’nin nesne arama, tarama, listeleme ve görüntüleme bileşenleri

deponun her rol grubundaki kullanıcıları tarafından kullanılabilen merkezi

bileşenleridir.

OrganikBilgi deposunda bulunan nesneler üzerinde:

• Basit arama

• Gelişmiş arama

olmak üzere 2 farklı yöntemle sorgulama yapılabilmektedir


31

4.1.1.2.(3).(a).Basit Arama

Şekil 4.5’te görüleceği üzere basit arama, girilen sözcük veya sözcükleri nesne

başlığında aramak için başvurulan bir arama seçeneğidir.

Şekil 4.5 Veri listeleme ekran görüntüsü

Arama işlemi sonucunda bulunan veriler varsa istemci ekranında

listelenmektedir. Şekil 4.5’ten de izlenebileceği gibi arama sonuçları sayfasında:

• Nesne başlığı

• Nesne kategori/leri (disiplinler)

• Nesneyi oluşturan adı ve soyadı

• Nesneyi oluşturan email adresi

• Nesne yayın tarihi

• Nesne formatı

• Nesne tipi

• Nesneye ait anahtar kelime


32

gibi bilgiler listelenmektedir.

Nesne listesinde başlık ve kategori gibi açıklayıcı üstveriler dışında verilen

bilgilerden kayıt tarihi kullanıcıya nesnenin güncelliği; popülerlik ise nesneye kaç

kez erişilmiş olduğu hakkında fikir vererek karar vermelerine yardımcı olmak için

listelenmektedirler.

Listeleme işlemlerinde her sayfada 20 adet nesne listelenmektedir. Listede yer

alan diğer nesnelere erişim liste sayfalarının altında bulunan “sayfa dolaşımı (page

navigation) sağlanmaktadır. Sayfa dolaşım işlemi sırasıyla:

• İlk sayfaya git

• Önceki sayfaya dön

• <n> numaralı sayfaya git (sayfa numaralarına tıklamak yoluyla)

• Sonraki sayfaya git

• Son sayfaya git

düğmeleri bulunmakta ve kullanıcı bu düğmeleri kullanılarak kolay ve hızlı

şekilde istediği sonuç sayfasına ulaşabilmektedir.

Organikbilgi’de gerek arama ve gerekse listeleme yöntemlerine bulunan

nesnelere ve üstverilerini aynı görünümlerde görüntülenmektedir.

4.1.1.2.(3).(b).Nesne Detay Bilgisi

Nesne özeti görüntüsü, Şekil 4.6’da gösterildiği gibi, bir nesneyi açıklayan ve

kullanıcının nesneyi tanıması ve erişim için karar verebilmesini sağlayan aşağıdaki

özet bilgilerin görüntülendiği sayfalardır.

Bu sayfalarda:

• Nesne başlığı

• Nesne özeti

• Nesne web linkleri

• Nesne yayınlayan bilgisi


33

§ Adı soyadı

§ Adresi

§ Telefon

§ Email

• Nesne oluşturan

§ Adı soyadı

§ Adresi

§ Telefon

§ Email

• Nesne yayın tarihi

• Nesne tipi

• Nesne formatı

• Nesne fiyatı

• Hedef kitle

• Nesne anahtar kelime

• Nesne temin durumu

• Nesne telif hakkı

gibi temel tanıtıcı bilgiler ile

• Nesne ID,

• Nesneyi web sitesine ekleyen üyenin adı,

• Nesnenin web sitesine eklenme tarihi,

• Nesne üstveri izlenme istatistiği,

• Nesne Xml formatı.

gibi üstveri tanımlayıcı bilgiler görüntülenmektedir.

4.1.1.2.(3).(c). Nesne Görüntüleme

Organikbilgi’de nesne üstverileri tablo biçiminde (Şekil 4.6) ve XML biçiminde

(Şekil 4.7) olmak üzere iki ayrı şekilde görüntülenebilmektedir:


34

Şekil 4.6 Nesne Detay Ekran Görüntüsü

Şekil 4.7 Nesneye ait XML ekran görüntüsü


35

4.1.1.2.(3).(d). Gelişmiş Arama

Gelişmiş arama sadece nesne başlığında değil aşağıdaki üstveri elemanlarının

biri, birkaçı veya tümünü kombine ederek arama olanağı sağlayan bir arama

seçeneğidir. Böylelikle daha iyi filtrelenmiş sorgular oluşturulabilmekte ve ilgi

odağında yer alan nesneler daha kolay bulunabilmektedir.

Gelişmiş aramada aranan sözcük(ler):

• Nesne başlığı,

• Nesne açıklaması,

• Anahtar sözcükler,

• Konu disiplinleri (kategoriler),

• Katkı sağlayıcılar (yazar),

• Nesne yayın tarihi.

Şekil 4.8’de arayüz görüntü örneği verilen bu arama türünde, aranan sözcükler

söz konusu alanlar uygun şekilde bağlanarak arama işlemi gerçekleştirilmektedir.

Boş geçilen veya arama değeri girilmeyen alanlar için tüm değerler arama sonucuna

alınacak anlamını taşımaktadır. Alanların hiçbiri için veri girmeden/seçim

yapılmadan arama yapılırsa bu “tüm nesnelere ait üstverileri listele” anlamına

gelmektedir.

Şekil 4.8.Veri Detaylı arama ekran görüntüsü


36

4.1.1.2.(3).(e). Nesne Listeleme

Organikbilgi’de kullanıcının ilgi alanına giren herhangi bir nesneyi bulabilmek

için başvurulabileceği diğer bir yol nesne listemedir. Nesne listeme Web

sayfasındaki sol menüde bulunan üstveri kategorilerinden listelenmektedir. (Şekil

4.9) Organikbilgi’de:


• Nesne kategori/leri (disiplinler),

• Nesneyi oluşturan adı ve soyadı,

• Nesneyi oluşturan email adresi,

• Nesne yayın tarihi,

• Nesne formatı,

• Nesne Tipi,

• Nesne Anahtar Kelime yapılabilmektedir.

Şekil 4.9. Veri listeme ekran görüntüsü


37

Listeme işlemi sonucunda depodaki tüm üstverilere ait:


• Nesne kategori/leri (disiplinler),

• Nesne teknik formatı,

• Nesne kayıt tarihi,

• Nesne yerelliği,

• Nesne popülerliği.

4.1.1.2.(4). Nesne Dışı İçerik Yönetimi

Organikbilgi yalnızca bir nesne deposu değil aynı zamanda hafif portal

mimarisiyle geliştirilmiştir. Bu nedenle depoda haberler, etkinlikler, makaleler,

teknik notlar, günlük, tarımsal sözlük ve web bağlantıları da yayınlanmaktadır. (Şekil

4.10) Tarım, veterinerlik, gıda, çevre, orman ve disiplinleri başta olmak üzere

yaşambilimleri ile ilgili günlük haberler ve etkinliklerin taranması, yayınlanması ve

yönetimini sağlayan bileşenler ve diğer depoların bağlantıları gibi nesne dışı içeriğin

yönetilmesini sağlayan bileşenler de Organikbilgi deposunun uygulama katmanı

içinde yer almaktadırlar.

Organikbilgi’de haber ve etkinlikler sistem yöneticileri ve disiplin editörleri

tarafından girilecek şekilde geliştirilmiştir. Günlük gazeteler, dergiler ve Web

ortamında yayınlanan haber ve etkinlikler incelenerek deponun VTYS (Veri Tabanı

Yönetim Sistemi)’ indeki haber ve etkinlikler tablosuna kaydedilmektedir.

Haberler, Habeler, Günlük Makale ve teknik not gibi bilgi tablosunda bir haber

kaydı ile ilgili olarak:

• Bilgi başlığı,

• Bilgi özeti,

• Bilgi tam metni,

• Bilgi tarihi,

• Bilgi resmi,


38

• Bilgi kaynağının,

• Bilgi ekleyenin kimliği,

• Bilgi eklenme tarihi

alanları mevcuttur (Şekil 4.11).

Ayrıca haberler, Günlük Makale ve teknik not istemcilere sunumunda da

aşağıdaki bilgiler verilmektedir.

• Bilgi başlığı

• Bilgi metni

• Bilgi tarihi

• Bilgi resmi

• Bilgi kaynağının

• Bilgi ekleyenin kimliği

• Bilgi eklenme tarihi

• Bilgi için yapılan yorum listesi

• Bilgi XML sunumu

• Bilgi görüntülenme sayısı

• Bilgi tavsiye linki

• Bilgi yazdırma linki


39

Şekil 4.10 Dış bilgi istemci ekran görüntüsü

Organikbilgi VTYS’ inin Etkinlikler tablosunda bir etkinlik kaydı ile ilgili

olarak:

• Etkinlik adı/başlığı

• Etkinlik özeti

• Etkinlik metni

• Etkinlik kaynak bağlantısı

• Etkinlik resmi

• Etkinlik başlama ve bitiş tarihi

• Etkinlik web sayfasında yayınlama tarihi

• Etkinliği ekleyen kişi kimliği


40

Şekil 4.11. Dış bilgi veri giriş ekran görüntüsü

Olmak üzere bir etkinliği tanımlamak için gerekli ve yeterli alanların tümü

mevcuttur .

Ayrıca etkinlik istemcilere sunumunda da aşağıdaki bilgiler verilmektedir.

• Etkinlik başlığı

• Etkinlik metni

• Etkinlik tarihi

• Etkinlik resmi

• Etkinlik kaynağının

• Etkinlik ekleyenin kimliği

• Etkinlik eklenme tarihi

• Etkinlik için yapılan yorum listesi

• Etkinlik XML sunumu

• Etkinlik görüntülenme sayısı

• Etkinlik tavsiye linki

• Etkinlik yazdırma linki


41

Organikbilgi VTYS’ inin sözlük tablosunda (Şekil 4.12) bir sözlük kaydı ile

ilgili olarak:

• Kelime adı

• Kelime açıklaması

• Kelime kaynağı

• Kelime ekleyen kimlik bilgisi

• Kelime eklenme tarihi

4.12.Sözlük istemci ekran görüntüsü

Organikbilgi VTYS’inin web bağlantısı tablosunda bir web bağlantı kaydı ile

ilgili olarak:

• Bağlantı kategorisi

• Kurum adı

• Kurum adres

• Kurum telefonu


42

• Kurum faksı

• Kurum email adresi

• Kurum web linki

• Kurum Logosu

Şekil 4.13. Web bağlantıları ekran görüntüsü

Organikbilgi VTYS’inin foto galeri (Şekil 4.14) tablosunda bir fotoğraf kaydı ile

ilgili olarak:

• Galeri adı

• Galerideki resimler

• Galeri görüntülenme sayısı


43

Şekil 4.14. Resim Galeri Ekran Görüntüsü

4.1.1.2.(5). Üyelik ve Oturum Yönetimi

Üyelik ve oturum yönetimi bileşenleri, kullanıcı kayıtlarını ve kullanıcılara

ilişkin rollerinin tanımını gerçekleştiren bileşenlerdir. Bunun yanında depoya giriş ve

çıkış işlemleri (oturum yönetimi) ile kullanıcı tercihlerinin yönetimini sağlayan

bileşenler de bu grupta yer almaktadırlar.

4.1.1.2.(6). Kullanıcılar ve Roller

Organikbilgi’de kullanıcı rolleri, üye olmayan kullanıcılar (ziyaretçiler), üyeler,

editörler, sistem yöneticileri olmak üzere 4 gruba ayrılmaktadır. Üye olmayan

kullanıcılar depoda nesne arama, tarama ve listeleme işlemi yapabilmektedirler.

4.1.1.2.(7). Üyeler

Organikbilgi’de sistem üye rolündeki kullanıcılar sisteme bilgi ekleme haklarına

sahiptirler. Ekledikleri bilgileri düzenleme, düzeltme, silme vb tüm işlemleri

yapabilme yetkisi yoktur. Eklenen bilgilerde yönetici kontrolunden sonra

yayınlanmaktadır.

Üye panelinde:

a) Nesne ve üstveri ekleme


44

b) Dış bilgi ekleme

c) Kelime Ekleme

d) Galeri Ekleme

e) Yorum/Açıklama yönetimi

4.1.1.2.(8). Editörler

Organikbilgi’de sistem editör rolündeki kullanıcılar sisteme kendilerinin

ekledikleri bilgileri düzenleme, düzeltme, silme vb tüm işlemleri yapabilme yetkisine

sahiptirler.

Editör panelinde:

a) Nesne ve üstveri yönetimi

b) Dış bilgi yönetimi

c) Sözlük yönetimi

d) Galeri yönetimi

e) Yorum/Açıklama yönetimi

4.1.1.2.(9). Yönetim İşlemleri

Organikbilgi’de sistem yöneticisi (admin) rolündeki kullanıcılar sisteme iletilen

her türlü içeriği düzenleme, düzeltme, silme vb tüm işlemleri yapabilme yetkisine

sahiptirler. Organikbilgi sisteminde yönetici ve editör rolüne sahip kullanıcılar

sisteme giriş yaptıklarında, ana sayfanın sol kısmında uygulama bileşenlerine ait

bağlantıların üst kısmında bir yönetim paneli görüntülenir. Yönetim panelinde:

a) Nesne ve üstveri yönetimi

b) Dış bilgi yönetimi

c) Sözlük yönetimi

d) Galeri yönetimi

e) Üyelik yönetimi


45

f) Yorum/Açıklama yönetimi

g) Web bağlantı yönetimi

4.1.1.2.(10). Ziyaretçi İstatistiği

Site ziyaretçilerin sayısını tutan sayaç sitenin sol alt köşesindedir. Ziyaretçi

istatistiğinde aktif, bugünkü, bu ayki ve bu yıl ki ziyaretçi sayıları veri tabanında

tutulmaktadır(Şekil 4.15).

Şekil 4.15. Web sayfası Ziyaretçi İstatistik Görüntüsü

Ayrıca her verinin, dış bilginin (haber, makale, vb.), kelimenin ve galerideki

resimlerin kaç kişi tarafından ziyaret edildiği veri tabanında tutulmakta ve sayfaların

altın da ziyaretçiye sunulmaktadır.

4.1.1.3.Veri Katmanı

Organikbilgi’nin üçüncü katmanı veri katmanıdır. Veri katmanı 5 bileşenden

oluşmaktadır:

• Organikbilgi Veritabanı Yönetim Sistemi (VTYS)

• Nesne deposu

• Üstveri deposu

• Çeviriler ve sistem verileri alanı

• Görüntü arşivi


46

Şekil 4.16. Organikbilgi Veritabanı Yönetim Sistemi (VTYS)

4.1.1.3.(1). Nesne Üstverileri Depo Alanı

Gerek yerel ve gerekse uzak nesne olsun Organikbilgi’ye kaydedilen nesne

üstverileri Fao Aglr Ap sisteminden yararlanılarak oluşturulan sisteme göre nesne

üstverileri XML formatında dosyalar olarak Öğrenme Nesneleri Üstveri Depo

Alanı’nda (ÖNÜV Deposu) depolanırlar. Organikbilgi’ye eklenen üstveriler bir

XML yaratıcı ile (Şekil 4.16) XML formatına dönüştürülürler. XML formatına

dönüşüm sırasında her üstveri dosyasına “<ID>.xml” şeklinde bir adlandırma kuralı

uygulanır.

Burada <ID>, söz konusu üstverinin VTYS’deki ÖN Kayıtları Tablosu’nda söz

konusu kayıt için otomatik olarak yaratılmış tamsayı formatında numarasıdır. Eğer,

bir nesne üstverisi söz konusu tabloya örneğin “450” gibi otomatik bir ID ile

kaydedilmişse, söz konusu üst veri dosyası için yapılan adlandırma ile üstveri

dosyasına “450.xml” adı atanır.


47

4.1.1.3.(3).Veritabanı Yönetim Sistemi

MS SQL Server 2005 veritabanı sunucusu üzerinde bulunan Organikbilgi

Veritabanı Yönetim Sistemi (VTYS) nesneler, üstveriler ile nesne dışı içeriğin

yönetimini sağlayan tablolar ve sorgulardan oluşmaktadır.

Şekil 4.16’daki diyagramdan da görüleceği üzere Organikbilgi VTYS’inde:

a) Öğrenme nesnesi kayıtları tablosu,

b) Dış Bilgi tablosu,

c) Sözlük tablosu,

d) Foto galeri tablosu,

e) Web bağlantıları tablosu,

f) Yorumlar tablosu,

g) Kullanıcılar tablosu,

h) İstatistikler tablosu

bulunmaktadır.

5.SONUÇ VE ÖNERİLER Hacı Durdu ÇOBAN

48

5. SONUÇ VE ÖNERİLER

E-öğrenme sistemlerinde kaliteli öğrenme kaynaklarına erişim en temel

gereksinimlerden biridir. Bu gereksinim çoklukla İnternet üzerinde hizmet veren

genel amaçlı küresel, bölgesel veya ülkesel ölçekli arama makineleri (Google,

Yahoo, MSN Live Search, AskJeeves gibi) ve belli bir konuya odaklanmış özel

arama makineleri ve konu dizinleri aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Bu tür

makineler, öğrenme nesnelerini depolamak ve dizinlemek amacında değildir. Bu

nedenle, depolanan nesnelerin eğitsel ve teknik özellikleri konusunda herhangi bir

bilgi vermedikleri gibi arama sonucunda ulaşılan sonuçlardan hangisinin eğitsel

olarak kullanılabileceği konusunda da herhangi bir bilgi sunmamaktadırlar. Bu

durumda, belli bir öğrenici profiline uygun, belli disiplinlere uygun öğrenme

kaynaklarını bulmak için oldukça yoğun çaba, zaman ve emek harcamak gerekir.

Oysa öğrenme nesneleri depoları öğrenme amacıyla hazırlanmış nesneleri teknik ve

pedagojik özellikleriyle dizinlediklerinden birer arama sistemi olmasının ötesinde

aynı zamanda birer e-öğrenme destek sistemi olarak da işlev görürler.

Organikbilgi’de geliştirilen üstveri standardı içerik özellikleri ile depo tasarımına

bazı ek yaklaşımlara da başvurulmuştur. Bunlar:

• Gelişmiş arama özellikleri

• Haber ve etkinlik duyuruları

• Üstveri sunuşundaki kategorizasyon

• Fotoğraf galerisi oluşturma

• Web bağlantıları

• Organik bilgi sözlüğü

Üstveri alanlarının tümünde arama veya tüm üstveri elemanlarından istenilen

bölümlerinde arama gibi gelişmiş arama seçenekleri de kullanıcılara sunulan pratik

arama arasında bulunmaktadır. Keza, üst veri sunuşunun hem özet, hem tablo

görünümlü ve XML görünümünde sunulması da Organikbilgi sisteminin kullanımını

pratik hale getirmektedir.

5.SONUÇ VE ÖNERİLER Hacı Durdu ÇOBAN

49

Yukarıda özellikler yanında Organikbilgi sistemi güncel tarımsal haberler ve

gelecek etkinliklerin sunulduğu hafif bir portal mimarisine de sahiptir. Böylece

kullanıcıların yalnız sayısal öğrenme nesneleri değil, organik tarım hakkında günlük

haber ve ileriye dönük etkinlikler de almaktadır. Ayrıca Organikbilgi sisteminde

organik bilgi sözlüğü ile organik tarımdaki bilimsel terimlerin anlaşılmasına

yardımcı olunmuştur. Görsel veri olarak Organikbilgi’de kayıtlı kullanıcıların

organik tarımla ilişkili fotoğraf galerisini oluşturmalarına imkân vermektedir.

Organikbilgi, tarım ve ilgili yaşambilimlerinde eğitim-öğretim kalitesinin

yükseltilmesine, uzaktan öğretim uygulamalarının yaygınlaşmasına, eğitsel ürünlerin

ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtımına ve erişimine olanak sağlayan öncü

sistemlerden biri durumuna gelecektir. Türkiye’de spesifik olarak yalnızca organik

tarım ile alakalı OrganikBilgi deposuna benzer sistemden olmadığı anlaşılmaktadır.

Bu nedenle, Organikbilgi’nin mevcut sürümü Organik tarımda ağ tabanlı öğrenme

teknolojilerinin yaygınlaşmasına katkı sağlayabilecek, böylece e-içerik

genişlemesinde etkisi olabilecektir.

Sistemin gelecekte Organik tarıma ait bilgilerin sunulması yanında, organik

tarımda üretim yapan üreticilerin ve ara ürün satıcıların ürünlerini elektronik ortamda

satışa sunabilecekleri pazarlama sistemi oluşturulacaktır. Ayrıca Organikbilgi

üyelerinin organik tarım hakkında merak ettiklerini veya sahip oldukları bilgileri

diğer kullanıcılarla paylaşabilecekleri form sistemi de oluşturulacaktır.

50

KAYNAKLAR

ANONYMOUS, 2009. http://www.volkanderinbay.net

ATASEVEN Y., GÜNEŞ E., “Türkiye’de İşlenmiş Organik Tarım Ürünleri

Üretimi ve Ticaretindeki Gelişmeler”, 2008

BERNERS-LEE T., HENDLER J., LASSİLA O., “The Semantic Web”,

Scientific-American dergisi, 2001.

CEBECİ, Z., ERDOĞAN, Y., KARA, M. (2007). TürkÖnde: Türkiye Tarımsal

Öğrenme Nesneleri Deposu. 24. Ulusal Bilişim Kurultayı, 14-16 Kasım 2007,

Ankara. Bildiriler Kitabı, sayfa: 54-63.

CORCHO O., CİMA A. LOPEZ, GOMEZ-PEREZ A., " ODESeW.

Automatic Generation of Knowledge Portals for Intranets and Extranets ",

2003.

DEMİRYÜREK, K. 2000. The analysis of information systems for organic and

conventional hazelnut producers in three villages of the Black Sea Region,

Turkey. Doktora tezi (basılmıştır), The University of Reading, Reading, UK.

301 s. EC (2006) Turkey Key Reports, Screening Report, Ch 11: Agriculture

and Rural Development in Turkey. 7 September 2006.

http://ec.europa.eu/enlargement/pdf/turkey/screening_reports/screening_repor

t_11_tr_internet_en.pdf

FRANCİS, C.A. VE YOUNGBERG, G. 199O.Sustainable agriculture: An

overview.“Alınmıştır: C.A. Francis, C.B. Flora ve L.D. King (eds).

Sustainable Agriculture in Temperate Zones. New York: John Wiley and

Sons”, s.1-23.

http://www.bioagro.gr, BIOAGRO,WS1

http://attra.ncat.org, ATTRA, WS2

http://www.orgprints.org, Organik Eprints, WS3

http://www.organiccentrewales.org.uk, OCW, Galler Organik Merkezi, WS4

http://www.organicaginfo.org, OAC, Organik Tarım Konsorsiyumu, WS5

http://www.isofar.org , ISOFAR ,Uluslar arası Organik Tarım Araştırma, Kurumu,

WS6

http://www.volkanderinbay.net

http://ec.europa.eu/enlargement/pdf/turkey/screening_reports/screening_repor

http://www.bioagro.gr

http://attra.ncat.org

http://www.orgprints.org

http://www.organiccentrewales.org.uk

http://www.organicaginfo.org

http://www.isofar.org

51

http://www.enoas.org, ENOAS, Avrupa Organik Tarım Öğrenciler Ağı, WS7

http://www.ifoam.org , IFOAM, Uluslararası Organik Tarım Hareketleri

Federasyonu, WS8

http://www.organicagcentre.ca, OACC, Kanada Organik Tarım Merkezi, WS9

http://www.organic-europe.net, Organik Avrupa, WS10

http://www.organic-world.net, FIBL , Organik Tarım Enstitüsü, WS11

http://www.organiktarimda.biz, Organik Tarım’da Biz, WS12

LAMPKİN, N. 1990. Organic Farming. Ipswich:Farming Press, 701 s.

MAEDCHE A., STAAB S., STOJANOVİC N., STUDER, R., SURE Y.,

“Seal-A Framework for Developing Semantic Web Portals”, AIFB Enstitüsü,

Karlsruhe Üniversitesi, Karlsruhe Almanya, 2001.

MAYOR, F., 1995. Bugün ve Yarın, Bilim ve İktidar, Science and Power: Editör

F.Mayor ve A.FORTİ. UNESCO 1995. Tubitak Popüler Bilim Kitapları:

48/1999. ISBN 875- 403-076-6,Çeviri: M.Küçük, Ankara.

ÖZÇATALBAŞ, O., 2001. Sanal Ortamda İnteraktif Yayım-1, Cine Tarım Dergi,

Yıl 4/35, 38-39, Adana.

STOPES, C., SELVİ, A., CENGİZ, B. (2007). Information and Communication

Needs Analysis Report for Project the “Technical Assistance for the Ministry

of Agriculture and Rural Affairs for the alignment of organic agriculture

legislation to the EU acquis and the development of organic agriculture in

Turkey” (http://www.organiktarimturkiye.org)

TATE, W. B. 1994. The development of the organic industry and market: An

International Perspective. “Alınmıştır: Lampkin N.H. ve S. Padel (eds).The

Economics of Organic Farming: An International

Perspective.Wallingford:CAB International.”, s. 11-24.

TZIKOPOLOUS A., MANOUSELIS N., YIALOURIS C., COSTOPOULOU

C., SIDERIDIS, A. Investigating Digital Learning Repositories’ Coverage of

Agriculture-related Topics in Proc. of Int. Congress on Information

Technologies in Agriculture, Food and Environment (Eds, Z. Cebeci et al.),

pp. 168-175. October 12-14, 2005, Adana, Turkey. (2005). Uranbey, C.,

http://www.enoas.org

http://www.ifoam.org

http://www.organicagcentre.ca

http://www.organic-europe.net

http://www.organic-world.net

http://www.organiktarimda.biz

http://www.organiktarimturkiye.org)

52

2004, Ekolojik Tarım ve Ekim Nöbeti Uygulamaları, Ege Üniv. Yayınları,

İzmir.

VATANDAŞ. M., GÜNER, M., TÜRKER, U.(2001). Hassas Tarım

Teknolojileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları

Bölümü. Ankara.

ZHDANOVA V. ANNA, "The People's Portal: Ontology Management on

Community Portals", DERI-Digital

53

ÖZGEÇMİŞ

20.04.1978 Tarihinde Kahramanmaraş’ta doğdu. İlk, Orta ve Lise öğrenimimi

Kahramanmaraş’ta tamamladı. Selçuk Üniversitesi Ali Rıza Ercan M.Y.O.

Bilgisayar Programcılığı Bölümü’nden 2000 yılında mezun oldu. Çukurova

Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü’nden 2006 yılında mezun oldum.

Aynı yıl Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Ana Bilim Dalı’nda Yüksek Lisans

öğrenimine başladı.

Çukurova Ünİverİstesİ fen bİlİmlerİ enstİtÜsÜ...

Documents