Tüberküloz Olgu Tanımları

Haluk Çalışır

Merkezi Merkezi BirimBirim

Bölgesel Bölgesel BirimBirim

Periferik BirimPeriferik Birim

Sağlık Bakanlığı

Gösterge• Değerli: Hangi durum ölçülmek isteniyorsa onu ölçmelidir.• Güvenilir: Gösterge objektif olmalıdır. Aynı koşullarda birden fazla

ölçüm yapıldığında aynı sonucu almalıdır.• Spesifik: Hangi durum ölçülmek isteniyorsa sadece onu ölçmelidir.• Sensitif: Gözlem yapılan durumda oluşabilecek değişiklikleri

ölçebilmelidir.• Operasyonel: Saha koşullarında da uygulanabilir olmalıdır.• Karşılanabilir maliyet: Maliyeti karşılanabilir olmalıdır.• Uygulanabilir: Normal program koşullarında uygulanabilir olmalı.• Ölçülebilir: Ölçümde kullanılan birimler objektif olarak ölçüm

yapabilmelidir.• Karşılaştırılabilir: Gösterge zaman içinde veya farklı yerlerde

yapılan ölçümleri karşılaştırabilmelidir.

Adapted from Development of health programme evaluation: report by the Director-General.Geneva, World Health Organization, 1978 (document A31/10).

Interim Policy on Collaborative TB/HIV Activities. Geneva, World Health Organization, 2004(WHO/HTM/TB/2004.330; WHO/HTM/HIV/2004.1).

Gösterge (Indicator)• Tanım: Göstergenin tanımında yapılan ölçümün pay ve

paydasında nelerin yer alacağı ve öngörülen hesaplamalar yer almalıdır.

• Amaç: Bu bilgiyi toplamaktaki amaç, bu gösterge neyi ölçecektir.

• Metot:Veri toplama yöntemi ve hangi düzeyde toplanacağı belirlenmeli.

• Sıklık, periodite: Hangi göstergenin hangi sıklıkla ölçüleceği,

• Gücü ve sınırlılıkları: Her göstergenin ölçümde başarılı olduğu ve olamadığı durumların belirlenmesi

• Önem: İzleme, değerlendirmede katkı derecesi • Sorumluluk: Kim bu ölçümlerin kalite, güvenirlilik,analiz ve

dağıtımından sorumlu olacak.• Ölçüm Aracı: Bu göstergeyi toplama için hangi araçlara

gereksinim bulunmaktadır.

ATS,CDC,IDSA.Treatment of Tuberculosis. MMWR.June 20,2003.52.No:RR-11

Verem Savaşı Daire BaşkanlığıTÜRKİYE’DE

TÜBERKÜLOZUN KONTROLÜ İÇİNBAŞVURU KİTABI

• Yerleşim• Akciğer TB• Akciğer Dışı TB• Akciğer ve Akciğer Dışı TB

• Bakteriyoloji• Yayma (+) AC• Yayma (-) AC

• Önceki tedavi öyküsü• Yeni olgu• Eski olgu

– Nüks, Tedavi başarısızlığından dönen,tedaviyi terkten dönen, nakil gelen, kronik olgu

DOTS, DGTS

1) Kapsamlı ve kalıcı tüberküloz kontrol aktiviteleri için HÜKÜMET KARARLILIĞI

2) Ferdi başvuru yapan semptomatik hastalarda BALGAM YAYMA MİKROSKOPİSİ ile vaka bulma,

3) GÖZETİM ALTINDA kısa süreli kemoterapi,1) Bütün yeni yayma pozitif hastalara ( en azından başlangıç fazında) (Kat I)

2) Rifampisin içeren tüm rejimlere

3) Tüm retreatment tedavi verilen hastalara (Kat II)

4) Temel ANTİ-TÜBERKÜLOZ ilaçların DÜZENLİ VE KESİNTİSİZ temini

5) Her bir hastanın vaka bulma ve tedavi sonuçları ile tüm tüberküloz kontrol programının performansını değerlendirebilecek bir STANDART KAYIT VE BİLDİRİM sistemi.

An Expanded DOTS Framework for Effective Tuberculosis Control.WHO/CDS/TB/2002.297

Standart Vaka Tanımları*

• Tedavi şemasını belirlemek için

• Kayıt ve bildirim için– Vaka tanımı için 4 temel noktaVaka tanımı için 4 temel nokta

• Tüberkülozun yeriTüberkülozun yeri• Balgam yayma sonucuBalgam yayma sonucu• Daha önce tüberküloz tedavisi alıp almadığıDaha önce tüberküloz tedavisi alıp almadığı• Hastalığın şiddeti Hastalığın şiddeti

•Treatment of Tuberculosis: Guidelines for National Programmes. •Third Edition. WHO. 2003

Tüberküloz

• Etken: Mycobacterium tuberculosis

• Tüm organlarda hastalık yapabilir.

• Yerleşime göre sınıflaması– Akciğer

• Yayma (+)• Yayma (-)

– Akciğer dışı organ tb.

Tüberküloz Yerleşimi

4% 1%2% 3% 3%4%

7%

11%

15%

50%

Yayma (+)AC

Yayma (-) AC

Lenf bezi

Plevra

Kemik Eklem

GÜS

Miliyer

Menengit

Periton

Diğer

•Menenjit•Miliyer•Perikardit•Bilateral plörezi•Spinal•GIS•GÜS

•Lenf nodu•Tek taraflı plörezi•Kemik•Periferik eklem•Sürrenal

Tüberkülozun Yeri

Akciğer

Akciğer dışı

1.

Yayma Sonucu Yayma (+)

Yayma (-)

2.

Daha önce tedavi öyküsü

Yok

Var

3.

Hastalığın Şiddeti

Ağır

Hafif

4.

Kategori I 2HRZE/ 4HR

Kategori II 2HRZES/I HRZE/4HRE

Kategori III 2HRZE/4HR

Kategori IV ÖZEL

Kategori I Kategori II Kategori IV

KÜR KÜR

Eski tedavi öyküsü (+)

Kategori I

• Yeni yayma pozitif akciğer tüberkülozu• Yaygın parankimal tutulumu olan yayma negatif akciğer

tüberkülozu• Tb.Menenjit• Tb.Pericardit• Tb.Peritonit• Bilateral Tb.Plörezi• Norolojik komplikasyonlu vertebra tüberkülozu• GİS Tb.• GÜS Tb

Tedavi:2HRZE (S)/4HR

Kategori II

• Yayma pozitif relaps vakalar

• Tedavi yetmezliği vakaları

• Daha önce tüberküloz tedavi öyküsü olan hastalar

Tedavi:2HRZES/HRZE/5HRE

Kategori III

• Yayma negatif akciğer tüberkülozu

• Tek taraflı tüberküloz plörezi

• Lenf bezi tüberkülozu

• Kemik tüberkülozu

• Cilt tüberkülozu

• Periferik eklem tüberkülozu

Tedavi:2HRZ/4HR

Hastaları ne zaman kontrol edeceğiz?

• Yayma (+) Akciğer Tüberkülozu– Balgam

• Tanı anında• Başlangıç fazı sonrasında• 5.ay• 6.ay

; Kategori I; 54,9Kategori II %15,6

Kategori III % 27,9Kategori IV;%1,5

0

10

20

30

40

50

60

Kategori I Kategori II Kategori III Kategori IV

Tedavi Sonuçları

• KÜR: Balgam konversiyonu gösterilen yayma (+) olan bir hastada, tedavinin son ayında da negatif olması.

• TEDAVİ YETMEZLİĞİ: Tedavinin 5.ayında yayma (+) olan hasta.

• TEDAVİ TAMAMLAMA: Tedavi süresi biten, ancak KÜR yada TEDAVİ YETMEZLİĞİ kriterlerine uymayan hasta.

• TEDAVİYE ARA VEREN: Tedaviye iki aydan fazla ara veren hasta

• ÖLÜM: Tedavi sırasında herhangi bir nedenden dolayı hastanın ölmesi

Bildirim

1. Ocak-Mart

2. Nisan-Haziran

3. Temmuz-Eylül

4. Ekim-Aralık

Merkezi Merkezi BirimBirim

Bölgesel Bölgesel BirimBirim

Periferik BirimPeriferik Birim

Sağlık Bakanlığı

Bildirim

• Her çeyreğin bitiminden sonraki ilk hafta içinde, periferik seviye ara birime rapor eder.

Tedavi Sonuçlarının Bildirimi

• 12-15 ay önce bildirimi yapılan vakaların tedavi sonuçları bildirilir.

Ocak-Şubat-Mart Nisan-Mayıs-Haziran Temmuz-Ağustos-Eylül Ekim-Kasım-Aralık

Ocak-Şubat-Mart Nisan-Mayıs-Haziran Temmuz-Ağustos-Eylül Ekim-Kasım-Aralık

İlk hafta vaka bildirimi

İlk hafta vaka bildirimi

İlk hafta vaka bildirimi

İlk ayTedavi sonuçlarının bildirimi

2004

2005

Süreyyapaşa 6. Göğüs Kliniği 2004 tüberküloz vakaları

• 268 Erkek

• 262 Kadın– Kategori I 291 (%54,9) %88.7– Kategori II 83 (%15.6) %60.8– Kategori III 148 (%27,9) %83.3– Kategori IV 8 (%1,5) %100

Toplam: 530Toplam: 530