TTeemmeellOOttoorriinnoollaarriinnggoolloojjiiAd›m Ad›m Ö¤renme Rehberi

Prof. Dr. Rudolf ProbstBasle Üniversite HastanesiOtorinolaringoloji BölümüBasle, ‹sviçre

Prof. Dr. Gerhard GreversStarnberg, Almanya

Prof. Dr. Heinrich IroFriedrich Alexander Üniversite HastanesiOtorinolaringoloji BölümüErlangen, Almanya

Frank Rosanowski, Ulrich Eysholdt’unkatk›lar›yla

366 flekil, 54 tablo

Çeviri Editörü

Doç. Dr. Nadir Y›ld›r›m

NOBEL TIP K‹TABEVLER‹

©© 22001111 NNoobbeell TT››pp KKiittaabbeevvlleerrii LLttdd. fifittii.

TEMEL OTOR‹NOLAR‹NGOLOJ‹ Çeviri Editörleri: Doç. Dr. Nadir Y›ld›r›m

IISSBBNN: 978-975-420-796-5

Basic Otorhinolaryngology

Bu kitap, Georg Thieme Verlag (Stuttgart, Almanya) tara-f›ndan 2004 y›l›nda yay›n haklar› al›nan ve bas›lan kitab›ngözden geçirilmifl 2nci bask›s›n›n izin al›nm›fl çevirisidir.Almanca bask›s›n›n bafll›¤› “Hals-Nasen-Ohren Heilkun-de” dir.

ISBN: 3-13-132441-4 (GTV)ISBN: 1-58890-337-0 (TNY)

Dr. Ulrich EysholdtProfesörFriedrich Alexander UniversitesiOtolaringoloji Bölümü Erlangen, Almanya

Dr. Frank RosanowskiProfesörFriedrich Alexander UniversitesiOtolaringoloji Bölümü Erlangen, Almanya

fiekiller: Karin Baum, Altrip

© 2006 Georg Thieme Verlag,Rüdigerstrasse 14, 70469 Stuttgart, Germanyhttp:// www.thieme.deThieme New York, 333 Seventh Avenue,New York, NY 10001 USAhttp:// www.thieme.com

Kapak: Thieme Yay›nevi grubuDizgi - Mizanpaj: Ziegler und Müller, KirchentellinsfurtAlmanya’da bas›lm›flt›r.

Düzenleme: Nobel T›p KitabevleriCan Gelgeç

Bask› / Cilt: Nobel Matbaac›l›k, Had›mköy-‹STANBUL

ÖÖnneemmllii nnoott:: T›p devaml› geliflim gösteren, sürekli de¤iflimiçinde bir bilim alan›d›r. Araflt›rma ve klinik deneyim devam-l› olarak bilgimizi, özellikle de uygun tedavi ve ilaç tedavisikonusundaki bilgimizi sürekli olarak art›rmaktad›r. Bu kitap-ta sözü edilen herhangi bir dozaj veya uygulaman›n kkiittaabb››nnbbaass››mm ttaarriihhiinnddeekkii bbiillggiilleerre uygun olmas› için kitab›n yazar-lar›n›n, editörlerin ve yay›nc›lar›n her türlü gayreti gösterdi-¤inden okurlar emin olmal›d›rlar. Ancak, bu ifade, yay›nc›lar aç›s›ndan kitapta belirtilen her-hangi bir dozaj talimat› ya da herhangi bir tedaviyi uygulamabiçimi bak›m›ndan bir garanti veya sorumlulu¤u içermemek-te, beyan etmemekte veya ima etmemektedir. HHeerr kkuullllaann››cc››--yyaa üreticilerin her bir ilaç için bast›¤› pp rroossppeekkttüüsslleerrii ddiikk--kkaattllee iinncceelleemmeelleerrii ve e¤er gerekiyorsa bu prospektüslerdebelirtilen dojazlar ve üretici taraf›ndan beyan edilen kontren-dikasyonlar›n elinizdeki kitapta belirtilenle farkl› olmas› du-rumunda bir hekime veya ilgili uzmana dan›flman›z tavsiyeedilir. Bu inceleme ifllemi, nadiren kullan›lan ya da piyasayayeni ç›kan ilaçlar için özellikle önemlidir. Her dozaj plan›veya kullan›lan her bir uygulama flekli kullan›c›ya ait bir riskveya sorumluluktur. Yazarlar ve yay›nc›lar her kullan›c›danyay›nc›ya fark edilen her türlü çeliflki ve hatay› bildirmeleri-ni rica eder. E¤er bu çal›flmada yay›ndan sonra hatalar bulu-nursa, www. thieme. com’daki ürün tan›t›m sahifesine “erra-ta” olarak yollanacakt›r.

Bu kitapta geçen baz› ürün isimleri, patentler ve tescil edilmifltasar›mlar, bu gerçe¤e metin içerisinde her zaman özel bir fle-kilde gönderme yap›lmam›fl olsa dahi gerçekte tescil edilmiflmarkalar ve üzerinde mülkiyet hakk› olan isimlerdir. Bu ne-denle, bir ismin özel mülkiyet olarak belirtilmifl olmamas›nabak›larak onun yay›nc› taraf›ndan anonim imifl gibi sunuldu-¤u düflünülmemelidir.

Bu kitap, tüm bölümleri ile birlikte yay›n hakk› (copyright)ile yasal olarak korunmaktad›r. Kitab›n yay›n hakk› yasas›n›nöngördü¤ü dar s›n›rlar d›fl›nda, yay›nc›n›n r›zas› olmaks›z›n,herhangi bir kullan›m›, yararlan›lmas› ya da ticareti yasa d›fl›-d›r ve dava konusudur. Bu, özellikle fotografik kopyalama,fotokopisini ç›karma, teksir kopyalama, mikrofilmlerini ha-z›rlama ve elektronik veri iflleme ve depolama için geçerlidir.

IIIIIIII

11.. BBööllüümmDr. Abdullah DURMAZ, Dr. S. Emre KARAKURTGülhane Askeri T›p Akademisi ve Askeri T›p Fakültesi KBB – BBC Anabilim Dal›, ANKARA

22.. BBööllüümmDr. Yusuf HIDIRGülhane Askeri T›p Akademisi ve Askeri T›p Fakültesi KBB – BBC Anabilim Dal›, ANKARA

33.. BBööllüümmDr. Tekin BA⁄LAM, Dr. Cengiz DURUCUGülhane Askeri T›p Akademisi ve Askeri T›p Fakültesi KBB – BBC Anabilim Dal›, ANKARA

44.. BBööllüümmDr. Fikret KASAPO⁄LUUluda¤ Üniversitesi T›p Fakültesi KBB – BBC Anabilim Dal›, BURSA

55.. BBööllüümmDr. Murat ENÖZ Özel Yenibosna Safa Hastanesi, ‹STANBUL

66.. BBööllüümmDr. K.Ça¤dafl KAZIKDAfiRize Üniversitesi T›p Fakültesi KBB – BBC Anabilim Dal›, R‹ZE

77.. BBööllüümmDr. Do¤an PINAR, Dr. Evren ERKULGülhane Askeri T›p Akademisi Haydarpafla E¤itim Hastanesi KBB – BBC Anabilim Dal›, ‹STANBUL

88.. BBööllüümmOdy. Fatma ESEN AYDINLI, Dr. Ody. Ahmet ATAfi Hacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi KBB – BBC Anabilim Dal› Odyoloji ve Konuflma Bozukluklar› Bölümü ANKARA

99.. BBööllüümmOdy. Merve ÖZBAL, Dr. Ody. Gonca SENNARO⁄LU Hacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi KBB – BBC Anabilim Dal› Odyoloji ve Konuflma Bozukluklar› Bölümü ANKARA

1100.. BBööllüümmDr. Atila GÜNGÖR, Dr. Mustafa GÜNEfi, Dr. Burak KA-PUCU, Dr. Musa Murat KONAK, Dr. Hakan CINCIKGülhane Askeri T›p Akademisi Haydarpafla E¤itim Hastanesi KBB – BBC Anabilim Dal›, ‹STANBUL

1111.. BBööllüümmDr. Burak KAPUCU, Dr. Adem ÇAKMAK, Dr. Serhat BASUTÇU, Dr. Ersoy TUFAN Gülhane Askeri T›p Akademisi Haydarpafla E¤itim Hastanesi KBB – BBC Anabilim Dal›, ‹STANBUL

1122.. BBööllüümmDr. Ody. Bilgehan BÖKEHacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi KBB – BBC Anabilim Dal› Odyoloji ve Konuflma Bozukluklar› Bölümü, ANKARA

1133.. BBööllüümmDr. Ömer DEVEL‹O⁄LU, Dr. Ceki PALTURASB Taksim E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi KBB – BBC Anabilim Dal›, ‹STANBUL

1144.. BBööllüümmDr. Ömer DEVEL‹O⁄LU, Dr. Ceki PALTURASB Taksim E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi KBB – BBC Anabilim Dal›, ‹STANBUL

1155.. BBööllüümmDr. Ömer KARAKOÇ100 Yatakl› Van Asker Hastanesi KBB – BBC Bölümü, VAN

1166.. BBööllüümmDr. Serhat O¤uzTrakya Üniversitesi T›p Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dal›, ED‹RNE

1177.. BBööllüümmDr. Süay ÖZMENBursa Dörtçelik Çocuk Hastanesi KBB – BBC Bölümü, BURSA

1188.. BBööllüümmDr. Nadir YILDIRIMÖzel Keçiören Hastanesi, KBB – BBC Bölümü, ANKARA

1199.. BBööllüümmDr. Ody. Ahmet ATAfi, Ody. Elif Tu¤ba SARAÇHacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi KBB – BBC Anabilim Dal› Odyoloji ve Konuflma Bozukluklar› Bölümü, ANKARA

ÇÇeevviirreennlleerr

IIIIII

ÇÇeevviirrii ÖÖnnssöözzüü

Orijinali Almanca olan elinizdeki kitap, önsözün-de de belirtildi¤i üzere, esas olarak bir ö¤renci-uz-manl›k ö¤rencisi kitab› olarak tasarlanm›flt›r. Bunun-la birlikte, örne¤in logosu ile iflaretli kutucuklar-da yer alan “akademik” say›labilecek baz› bilgiler veson derece aç›k ve aç›klay›c› flekil ve flemalar› ile Ku-lak Burun Bo¤az – Bafl ve Boyun Cerrahisi ve ilgilibilim dallar›nda e¤itim gören, e¤itim veren ya da bil-gilerini tazelemek isteyen herkese hitap edebilecekniteliktedir. Ayr›ca, kitab›n Avrupa Kulak Burun Bo-¤az – Bafl ve Boyun Cerrahisi “Board S›nav›” haz›rl›-¤› için önerilen kitaplardan biri oldu¤unu da vurgula-makta yarar görüyorum.

Sa¤l›k bilimlerinde akademik etkinlik içinde bulu-nanlar›n büyük ço¤unlu¤unun kendi konular›nda ‹ngi-liz dilinde yaz›lm›fl literatürü izleyebilecek yetkinli¤esahip oldu¤u günümüzde böyle bir ders kitab›n› Türk-çelefltirmekteki amaçlar›m›z›;

1. “Ö¤renci ve uzmanl›k ö¤rencileri ile ‹ngilizcesi di-¤erleri kadar iyi olmayan meslektafllar›m›z›n bafl-vuru ve s›navlara haz›rl›k kitab› gereksinimlerinikarfl›lamak”,

2. “Yabanc› bir dilde yaz›lm›fl bir kitaptan çal›fl›rkenyaflanmas› muhtemel zaman kayb›n› ortadan kal-d›rmak”,

3. “Görece daha ekonomik ve haliyle daha kolay el-de edilebilir bir kitap üretmek”,

4. “Bir Türk t›p terminolojisi oluflturulmas›na katk›dabulunmak “ olarak s›ralamak mümkündür.

‹ster bilimsel ve belgesel, isterse hayal ürünü (fic-tional) olsun, her kitap bir öykü anlat›r ve bu nedenlede ak›c› bir dile sahip olmalar› arzulan›r. Bu ba¤lam-da, çeviri kitaplar›n da “tercüme kokmamas›” ve kolayizlenebilir olmalar›, di¤er yandan da asl›na olabildi-¤ince sad›k olmalar› istenir. Biz de bu kitab› çevirir-ken bu ilkelere ba¤l› kalmaya çal›flt›k. Çeviri s›ras›ndaTürkçe tam karfl›l›¤› olan sözcüklerin Türkçelerinikullanmaya çal›flt›k. Ancak, baz› yerlerde de “zorla-ma” ve kula¤a hofl gelmeyen Türkçelefltirmeler yerineuluslar aras› kabul görmüfl ‹ngilizce ya da Latince ori-jinal terimleri aynen koruduk, bazen de önerdi¤imizTürkçe karfl›l›klar› parantez içinde sunduk. Di¤er yan-dan, ayn› terimin kitab›n farkl› yerlerinde farkl› tercü-me edilmifl oldu¤unu görebilirsiniz. Bir dilde bir söz-cü¤ün anlamdafllar›n›n olmas›n›n o dilin zenginli¤i ol-du¤unu düflündü¤ümüzden bu konuda kat› bir tutumiçinde olmad›k.

Defalarca gözden geçirilmesine karfl›n kitapta ya-z›m hatalar› bulabilirsiniz. Bu konuda sizlerin hoflgö-rüsüne s›¤›n›r›z. Kitab›n orijinaline sad›k bir formattave kusursuz bir bask› ile elinize ulaflt›r›lmas› için gös-terdikleri titiz ve profesyonelce çal›flmalar› nedeniyleNobel T›p Kitabevlerine ve özellikle Dizgi Servisi ça-l›flanlar›na ve çeviride katk›da bulunan arkadafllar›mateflekkürlerimi sunar›m.

Doç. Dr. Nadir YILDIRIMEK‹M 2010, ANKARA

IIVVIIVV

VV

II BBuurruunn,, PPaarraannaazzaall SSiinnüüsslleerr vvee YYüüzz

1 Burun Paranazal Sinüsler ve Yüzün Anatomi, Fizyoloji ve ‹mmünolojisi 1

2 Burun ve Paranazal Sinüslerin Tan›salDe¤erlendirmesi 15

3 Burun, Paranazal Sinüsler ve Yüzün Hastal›klar› 27

IIII AA¤¤››zz BBooflfllluu¤¤uu vvee FFaarriinnkkss

4 Dudaklar ve A¤›z Bofllu¤u 69

5 Farinks ve Özefagus 97

6 Tükürük Bezleri 131

IIIIII KKuullaakk

7 Kula¤›n Anatomi ve Fizyolojisi 153

8 Odyoloji (‹flitsel Muayene) 165

9 Çocuklarda ‹flitme Bozukluklar› – Pediatrik Odyoloji 197

10 D›fl Kulak 207

11 Orta Kulak 227

12 ‹ç Kulak ve Retrokoklear Bölge Hastal›klar› 255

13 Vestibüler Hastal›klar 271

14 Fasiyal Sinir 289

15 Lateral Kafa Taban› 297

IIVV BBooyyuunn

16 Eksternal (D›fl) Boyun 311

17 Larinks ve Trakea 337

18 Ses Hastal›klar› 385

19 Konuflma ve Lisan Bozukluklar› 397

EEkk

Acil ve ‹lk Yard›m Önlemleri 407

Kaynaklar 410

‹ndeks 413

‹‹ççiinnddeekkiilleerr

VVII

YYaakkllaaflfl››mmKKiittaapp kkiimmlleerr iiççiinn yyaazz››llmm››flfltt››rr?? Bu kitap hem bir derskitab› hem de baflvuru kitab›d›r. Kitap esas olarak ö¤-renciler için yaz›lm›flt›r, ancak, hekimler özellikle dedaha ileri e¤itim almakta olanlar (Ör. uzmanl›k ö¤ren-cileri) da bu kitab›n hedef kitlesi aras›ndad›r. Gerçek ö¤renme anlama demektir. Bu nedenle de ö¤ret-me aç›klama anlam›na gelir. Ö¤renmenin önemli birparças› temel kavramlar› ve bazen karmafl›k olabilenkarfl›l›kl› iliflkileri anlamakt›r. Ö¤renme ayn› zamandailginç hale getirilmelidir ve ö¤retim materyalinden veilgi çekici yönlerinden keyif almay› da beraberinde ge-tirmelidir. Bu nedenle bu kitap sadece bir s›nava haz›r-l›k kitab› olman›n ötesine geçmeyi hedeflemektedir. Dijital üretim teknolojisinin olanaklar› ö¤retim bak›-m›ndan oldukça etkin grafiksel bak›mdan çekici, an-cak, di¤er yandan da fiyat bak›m›ndan makul bir kitapyaratmak amac› ile kullan›lm›flt›r.

YYaapp››:: Esas amaçlardan biri ö¤renim materyalini kulla-n›m kolayl›¤› olan ö¤renilmesi kolay bir formatta sun-makt›r. Sonuçta, ö¤retim materyalinin her biri kendiiçinde bütünlük oluflturan ö¤renim birimleri olan k›saüünniitteelleerree ( ) bölündü¤ü yeni bir ders kitab› ortayaç›km›flt›r. ‹çeri¤in üzerinde çal›fl›labilir daha küçük altbölümlere ayr›lmas› ders kitaplar›nda genellikle bulun-mayan ve geleneksel kitap yap›s› içinde bölümlerle bü-tünlefltirilemeyen ancak konuyla ilgili alt› çizilmesi ge-reken hususlar›n sunulabilmesini mümkün k›lm›flt›r. Her bir ünite koyu renkli (bold) olarak yaz›lm›fl birbbaaflflllaanngg››çç bölümü ile bafllamaktad›r. Bu bölüm ünite-de ele al›nan konuyu ve bunun kitab›n genel yap›s› ileuyumunu anlatmaktad›r. Burada özel noktalar›n alt› çi-zilmekte olup sunulan bilgi di¤er ünitelerle de ilgilidir.Bafllang›ç bölümü bir özet de¤ildir. Her bir ünitedeki konular onun kkaarrflfl››ss››nnddaakkii ssaahhiiffeelleerrddeesunulmufltur. Aç›k olmas› bak›m›ndan “aç›k kitap” lo-gosu sa¤ taraftaki sahifenin alt köflesine yerlefltirilmifl-tir: logolar›n say›s› (birden alt›ya kadar) o ünitede kaçadet “karfl› sahife” (ya da bunu ikiyle çarparsak kaç sa-hife) bulundu¤unu ve k›rm›z› renkli logo da üniteniniçinde kaç›nc› sahifede oldu¤umuzu göstermektedir.

KKoonnuu iiççeerriikklleerrii:: Bu ders kitab› kulak-burun-bo¤az vebafl ve boyun cerrahisinde son geliflmelere uygun ola-rak haz›rlanm›flt›r. Konunun temelinin kavranmas› içingerekli önemli bilgilerin ço¤u ana metinde flekillerdeve tablolarda yer almaktad›r.

Vurgu noktas› “dikkat” veya “dikkate al” anlam›nagelmektedir ve anahtar noktalara dikkati çekmeyiamaçlamaktad›r

TTeerrmmiinnoolloojjii:: Son y›llarda otolaringolojinin muhtelifalanlar›nda standart bir uluslar aras› isimlendirme kul-lan›lmas› yolunda çabalar harcanmaktad›r. Metinde engüncel terimler kullan›l›rken daha eski ve daha az s›k-l›kta kullan›lan terimler anlamdafl olarak verilmifltir.

VVII

ÖÖnnssöözz

BBuu öönnssöözz,, bbuu ddeerrss kkiittaabb›› hhaakkkk››nnddaa bbaazz›› tteemmeell bbiillggiillee--rrii vveerrmmeeyyii aammaaççllaammaakkttaadd››rr:: BBuu kkiittaappttaann eenn ffaazzllaa kkiimm--lleerr yyaarraarr ssaa¤¤llaayyaabbiilliirr?? ÖÖ¤¤rreettmmeekk iiççiinn hhaannggii yyaakkllaaflfl››mm

kkuullllaann››llmm››flfltt››rr,, yyaannii iiççeerriikk öö¤¤rreenniillmmeessiinnii ddaahhaa kkoollaayy--llaaflfltt››rrmmaakk iiççiinn nnaass››ll ssuunnuullmmuuflflttuurr?? BBuu ““ddeerrss kkiittaabb›› ttaakk››--mm››”” kkiimmlleerrddeenn oolluuflflmmaakkttaadd››rr??

11 DDeerriinnlleemmeessiinnee bbiillggiiBu sembol ile iflaretlenmifl kutular konunun temelininanlafl›lmas›n›n ötesine geçen bilgileri sa¤lamaktad›r.Bunlar, aras›nda ameliyat teknikleri, aç›klay›c› vaka su-numlar›, tarihsel bilgi ya da daha önce edinilmifl bilgile-rin bir tekrar› (Ör. embriyoloji) niteli¤inde olan bilgilersay›labilir. E¤er fazla zaman›n›z yoksa bu derinlemesinebilgi kutular›n› atlayabilirsiniz ve bu ana metindeki ma-teryali anlaman›z› olumsuz etkilemez.

Başlangıç durumu

Belirti ve semptomlar

Öykü, gözlem, muayene yöntemleri

Tanı, ayırıcı tanı

Tedavi, daha ileri hasta yönetim yöntemleri

fifieekk.. 11 AAkk››flfl flfleemmaass›› iiççiinn rreennkk kkooddllaarr››

TTeeflfleekkkküürr Biz bu kitab›n üzerinde birlikte çal›flmaktan büyük ke-yif ald›k ve iflbirli¤imiz yazarlar›n kiflisel katk›lar›n›ntoplam›ndan baha büyük bir metnin ortaya ç›kmas› so-nucunu verdi. Thieme T›bbi Yay›nc›l›k’da bu kitab›norijinal Almanca versiyonu için bizim proje editörlü¤ü-müzü yapan Bn. Richter’in müsvedde metinlerimiziyorulmaks›z›n ve flevkle düzeltmek suretiyle bu sonu-cu elde etmemize büyük katk›s› olmufltur. Birçok kere-ler daha fazla aç›klanmaya gereksinim duyulan konula-ra ve ayn› zamanda ç›kar›lmas› gereken pasajlara dik-katimizi çekmifltir. Sonuç olarak, bu kitap bizim oldu-¤u kadar onun da eseridir ve kendisi bizim minnettarl›-¤›m›z› kazanm›flt›r. Waco Texas (ABD)’dan Terry Tel-ger de kitab›n ‹ngilizce tercümesini haz›rlam›flt›r. Ken-disi bu projeye her zamanki profesyonelli¤i ve üstünyetenekleri ile yaklaflman›n yan›nda, pek çok kez dahafazla aç›klanmaya ihtiyaç gösteren konular› dikkatimi-ze getirmifltir. Stephan Konnry, kitab›n ‹ngilizce versi-yonu içim bizim Thieme International’daki proje editö-rümüzdür. Kendisi çeviri sürecini, bu sürecin sadece li-san yönünü de¤il kültürel yönünü de bir bütün olarakak›lda bulundurmak suretiyle yönetmifltir ve o da Bn.Richter’in Almanca versiyonu için oldu¤u kadar bizimminnettarl›¤›m›z› kazanm›flt›r. Ayn› zamanda yay›nc›-m›z olan Thieme’ye de projeye destekleri ve geliflimi-ni desteklemeleri nedeniyle minnettar›z. Maharetli çi-zim ve grafikleri için Bn. Baum’a da teflekkürlerimizisunuyoruz. Ailelerimize de özel bir teflekkür borçluyuz. Gerçekteonlara ait olmas› gereken hat›r› say›l›r bir zaman buprojeyi haz›rlamak için harcanm›flt›r. Buna karfl›n bi-zim kitap üzerindeki uzun çal›flmalar›m›z› ancak birailenin sa¤layabilece¤i bir teflvikle desteklemifllerdir.

NNeelleerrii DDaahhaa ‹‹yyiilleeflflttiirreebbiilliirriizz??Amac›m›z bu kitab› okuyucular›m›z›n gereksinimleri-ne göre oluflturmakt›r. Sadece siz, yani okur bunu ba-flar›p baflaramad›¤›m›za karar verebilir. Bu nedenle birsonraki bask›da görmek istedi¤iniz de¤iflikliklerle ilgi-li olarak bizle ya da yay›nc›lar›m›zla temasa geçme-nizden memnuniyet duyar›z. Bu kitaptan büyük keyifalman›z› ve kitapla baflar›lar kazanman›z› dileriz.

VVIIII

fifieekk.. 22 EEddiittöörrlleerr

TTaabblloo 11 KKiittaapp eekkiibbii

Prof. Rudolf Probst, M.D.Prof. Gerhard Grevers, M.D.Prof. Heinrich Iro, M.D.

Prof. Frank Rosanowski,M.D.Prof. Ulrich Eysholdt, M.D.

Dr. Frank Waldfahrer

Tan›sal Radyoloji Enstitüsü,Munich Üniversitesi, CityCenter Hastanesi

Dr. Jürgen Lüthje

Antje-Karen Richter SimoneProfittlichStephan Konnry

Terry Telger

Gert KrügerIngrid Schöllhammer

Karin Baum

Yazar ve editörler,bkz. fiek.2

Foniyatri bölümlerininyazarlar›

Prof. H.Iro’nun mesaiarkadafl›

Bölüm bafllang›çsahifeleri için üç boyutluBT görüntülerinihaz›rlam›flt›r.

T›bbi program editörü vekonsept gelifltirme,Almanca Bask›

Proje yönetimi, Almancabask›

Çevirmen

Yap›m

Grafikler

EEkkiipp eelleemmaannllaarr›› GGöörreevvlleerrii

Soldan sa¤a: Prof. H. Iro Erlangen Almanya’da bulunan Fried-rich Alexander Üniversite Hastanesi Otorinolaringoloji Bölü-mü’nün baflkan›d›r; Prof. G. Grevers Starnberg Almanya’daözel otorinbolaringoloji hekimi olarak çal›flmaktad›r ve Prof. R.Probst ‹sviçre’de Basle Üniversite Hastanesi’nde Otorinolarin-goloji Bölümü’nün baflkan›d›r.