technologia i jako - ips · technologia i c. całkowita liczba punktów, wg oceny jako nie wi ęcej...

Technologia i Jakość Wyrobów 58 (1-2) 2013

TECHNOLOGIA I JAKOŚĆ WYROBÓW

Dawniej Barwniki, Środki Pomocnicze

Rocznik LVIII Nr 1 - 2 2013 Spis treści:

Wpływ sposobu zabielania cukru na minimalizację zawartości popiołu konduktometrycznego Effect of whitening sugar to minimize the conductivity ash content Teresa Sumińska, Barbara Gajewnik, Edmund Waleriańczyk …………………………………………….

3

Jakość mikrobiologiczna cukru w Polsce Microbiological quality of sugar in Poland Małgorzata Kowalska………………………………………………………………………………………

17

Artykuły informacyjne …………………………………………………………………………………….. 21

Przegląd nowości …………………………………………………………………………………………… 23

Konferencje, targi, wydarzenia ……………………………………………………………………………. 25

Informacje dla Autorów …………………………………………………………………………………… 26

Wydawca: Instytut Przemysłu Skórzanego ul. Zgierska 73, 91 – 462 Łódź

tel. 42 253 61 08, fax 42 657 62 75 www.ips.lodz.pl


3

Redakcja mgr inż. Marta Łaczkowska – redaktor naczelna mgr Katarzyna Wesołowska – zastępca redaktor naczelnej dr inż. Bogusław Woźniak – redaktor tematyczny Rada Naukowa:

• dr inż. Edyta Grzesiak • prof. dr hab. inż. Krzysztof Kowalski • mgr inż. Krystyna Kosińska • dr inż. Iwona Krawczyk-Kłys • dr inż. Zbigniew Olejniczak • dr hab. inż. Maria Pawłowa, profesor PR • mgr inż. Stanisław Pruś • dr inż. Tadeusz Sadowski, profesor IPS • dr inż. Lucjan Szuster • prof. dr hab. inż. Jacek Tyczkowski • dr Barbara Wionczyk • dr hab. inż. Krzysztof Wojciechowski, profesor PŁ

Prenumerata: Prenumeratę można zamówić:

• pocztą tradycyjną: Instytut Przemysłu Skórzanego, ul. Zgierska 73, 91-462 Łódź • pocztą elektroniczną: [email protected]

Pełne wydanie biuletynu dostępne jest na stronie internetowej Instytutu: www.ips.lodz.pl

Łódź 2013


4

Wpływ sposobu zabielania cukru na minimalizację zawartości popiołu konduktome-trycznego

Effect of whitening sugar to minimize the conductivity ash content

Teresa Sumińska*, Barbara Gajewnik, Edmund Waleriańczyk

Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego Oddział Cukrownictwa,

ul. Inżynierska 4, 05-084 Leszno, e-mail: *[email protected]

Streszczenie

Celem pracy było zbadanie wpływu momentu rozpoczęcia zabielania w procesie rozdziału faz i czasu trwania przerwy pomiędzy zabielaniem syropem a wodą, z ewentualną dzieloną dawką wody, a także czasu zabielania, na zabarwienie i zawartość popiołu konduktometrycznego w cukrze białym. Badania przeprowadzono na wytypowanej wirówce w jednej cukrowni, w oparciu o wskazania automatycznego analizatora zabarwienia, uzupełnione pomiarami zawartości popiołu konduktometrycznego w wybranych próbkach. Wyniki badań z zabielaniem wodą potwierdziły, że zawartość popiołu konduktometrycznego maleje zawsze przy zwiększeniu dawki. Ilość wody należy dostosować do zakładanej jakości produkowanego cukru. Testy z małą ilo-ścią wody wykazały jednoznacznie jak istotne znaczenie dla przygotowania cukru do zabielania wodą ma wstępne zabielanie syropem. Podstawowym wymaganiem przy zabielaniu syropem jest zapewnienie odpowiedniej tempera-tury syropu wynoszącej minimum 80ºC.

Abstract

The aim of this study was to investigate the effect of the start whitening and length of breaks between whi-tening syrup and water, or water rates, and sharing time whitening the color and conductivity ash in white sugar. The study was conducted on a centrifuge in a sugar factory on the basis of an automatic analyzer display color, complemented by measurements of conductivity ash content in selected samples. The test results of water whiten-ing confirmed that the conductivity ash content decreases always with increasing quantities. The amount of water should be adjusted to the presumed quality of produced sugar. Tests with a little water show clearly the enormous importance for the preparation of sugar to the water whitening syrup in prechill. The basic requirement for whiten-ing syrup is to ensure proper temperature of the syrup at least 80 ºC.

Słowa kluczowe: badania mikrobiologiczne, biały cukier z buraków cukrowych, biały cukier z trzciny cukrowej. Key words: microbiological researches, white sugar from sugar beets, white sugar from sugar cane.

1. Wstęp Cukier biały jest naturalnym środkiem spożywczym o wysokiej czystości, zawierającym co najmniej 99,7% sacharozy. Produkt ten, otrzymywany w procesie tech-nologicznym bezpośrednio z surowca, jest wykorzy-stywany przez inne gałęzie przemysłu m.in. takie jak: owocowo- warzywny, gorzelnictwo, winiarstwo, cu-kiernictwo, farmacja. Przeznaczenie produktu decyduje o stawianych przez nabywcę wymaganiach. Dla niektó-rych odbiorców jest to: zabarwienie w roztworze oraz krysztale, zawartość popiołu konduktometrycznego, połysk, granulacja czy też wilgotność. Dla jakości cukru przeznaczonego do przetwórstwa przemysłowego istotne

są: zabarwienie i mętność roztworu cukru, zawartość substancji nierozpuszczalnych i popiołu konduktome-trycznego, dwutlenku siarki, inwertu oraz czystość mikrobiologicz-na. Wymagania jakościowe dla cukru białego są zawarte w normie przedmiotowej znowelizowanej w 1996 r. [PN-A-74850-1996] i rozporządzeniu unijnym WE nr 1234/2007. Cukier o jakości standardowej to cukier kategorii 2. Pro-dukt ten charakteryzuje się następującymi parametrami:

a. suchy, o jednolitej granulacji i sypkich kryształach, b. polaryzacja ≥ 99,7 0Z, wilgotność ≤ 0,06 %, in-

wert ≤ 0,04 %,

Technologia i

c. całkowita liczba punktów, wg oceny jakonie więcej niż 22, w tym: - za zabarwienie w roztworze max. 6,- za typ zabarwienia wg suchych wzorców max.

9, - za zawartość popiołu konduktometrycznego

max. 15. Cukier o wyższej od standardowej jakokategorii 1:, Wymogi dla cukru kategorii 1:

a. suchy, o jednolitej granulacji i sypkich kryształach,b. polaryzacja ≥ 99,7 0Z, wilgotność ≤

wert ≤ 0,04 %, c. całkowita liczba punktów, wg oceny jako

nie więcej jak 8, w tym: - za zabarwienie w roztworze max. 3,- za typ zabarwienia wg suchych wzorców max.

4, - za zawartość popiołu konduktometrycznego

max. 6. Cukier o jakości niższej od standardowej to produkt kategorii 3. Wymogi dla cukru kategorii 3:

a. suchy, o jednolitej granulacji i sypkich kryształach,b. polaryzacja ≥ 99,7 0Z, wilgotność

wert ≤ 0,04 %, c. za typ zabarwienia wg suchych wzorców d. pozostałe kryteria nie są normowane.

Z powyższego zestawienia wynika, żczynnikiem wpływającym na jakość gotowego wyrobu jest zawartość popiołu oznaczana metodtryczną. Problem popiołu zawartego w cukrze białym stanowi więc dla producentów bardzo poważne zadanie technlogiczne. Jeden punkt odpowiada:

• 0,0018% zawartości popiołu okrew stosowanej metodzie ICUMSA

Rysunek 1. Porównanie procentowego udziału trzech czynnikócukru wg wymaga

0

10

20

30

40

50

60

2002 2003

%


całkowita liczba punktów, wg oceny jakościowej,

za zabarwienie w roztworze max. 6, za typ zabarwienia wg suchych wzorców max.

popiołu konduktometrycznego

szej od standardowej jakości to produkt

suchy, o jednolitej granulacji i sypkich kryształach, ≤ 0,06 %, in-

całkowita liczba punktów, wg oceny jakościowej,

za zabarwienie w roztworze max. 3, za typ zabarwienia wg suchych wzorców max.

popiołu konduktometrycznego

szej od standardowej to produkt

suchy, o jednolitej granulacji i sypkich kryształach, ść ≤ 0,06 %, in-

za typ zabarwienia wg suchych wzorców ≤ 12, normowane.

tawienia wynika, że dominującym ść gotowego wyrobu

popiołu oznaczana metodą konduktome-

Problem popiołu zawartego w cukrze białym stanowi żne zadanie techno-

ci popiołu określonej

• 0,5 jednostki typu barwnego okrew stosowanej metodzie ICUMSA;

• 7,5 jednostki zabarwienia roztworu okrew stosowanej metodzie ICUMSA;

Zabarwienie cukru zależy od zabarwienia półproduktu z którego otrzymuje się cukrzyccyjnym należy całkowicie oddzielitałowy od kryształów przez: włary dawki wody zabielającej oraz rodzaju dysz i czasu zabielania [W przeciętnych warunkach około 1soku gęstego, połączonego z klarówkgotowym wyrobie Popiół konduktometryczny oprócz zabarwienia jest postawowym wskaźnikiem oceny jakowartości popiołu są zawarte w wiściowych obowiązujących producentów, jak i wymagnych przez odbiorców. Mianem popiołu wartość związków nieorganicznych. Do najwakationów zawartych w cukrze buraczanym naletas, sód, wapń i magnez (kolejnowartości) oraz ślady innych aniony to: węglany, siarczany i chlorki [ści popiołu w cukrze decyduje stopiesyropu międzykryształowego z powierzchni krysztłów w czasie zabielania wodpopiołu wbudowujących się do wnminimalna. Spłukanie resztek syropu monione, gdy cukrzyca I zawiera duWykazano, że zawartość popiołu w cukrze białym jest liniową funkcją ilości konglomeratówo dużej ilości konglomeratów zawierajwięcej popiołu niż prawidłowo uformowane kryształy [Wieloletnie badania, prowadzone w Oddziale Cukronictwa wykazały (rys. 1), żocenę jakości cukru wywiera zawartoduktometrycznego.

Rysunek 1. Porównanie procentowego udziału trzech czynników wpływającukru wg wymagań UE w latach 2002-2011.

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Rok

5

0,5 jednostki typu barwnego określonego w stosowanej metodzie ICUMSA; 7,5 jednostki zabarwienia roztworu określonego w stosowanej metodzie ICUMSA;

ży od zabarwienia półproduktu cukrzycę I. W procesie produk-

y całkowicie oddzielić syrop międzykrysz-kryształów przez: właściwy dobór temperatu-

ącej oraz rodzaju dysz i czasu zabielania [4].

tnych warunkach około 1-3 % zabarwienia czonego z klarówką, pozostaje w

Popiół konduktometryczny oprócz zabarwienia jest pod-nikiem oceny jakości cukru. Graniczne

zawarte w większości norm jako-producentów, jak i wymaga-

nych przez odbiorców. Mianem popiołu określa się za-zków nieorganicznych. Do najważniejszych

kationów zawartych w cukrze buraczanym należą: po-i magnez (kolejność wg malejącej za-

lady innych kationów. Zasadnicze glany, siarczany i chlorki [4]. O zawarto-

ci popiołu w cukrze decyduje stopień zmycia resztek dzykryształowego z powierzchni kryszta-

zabielania wodą i parą. Ilość składników cych się do wnętrza kryształu jest

minimalna. Spłukanie resztek syropu może być utrud-nione, gdy cukrzyca I zawiera dużo konglomeratów.

ść popiołu w cukrze białym jest ci konglomeratów. Cukry białe

ci konglomeratów zawierają od 25 do 80% prawidłowo uformowane kryształy [1].

Wieloletnie badania, prowadzone w Oddziale Cukrow-nictwa wykazały (rys. 1), że dominujący wpływ na

ci cukru wywiera zawartość popiołu kon-

w wpływających na ocenę jakości

Pp

Typ

Zab


6

2. Metodyka badań Celem niniejszej pracy było zbadanie wpływu momentu rozpoczęcia zabielania i długości przerwy pomiędzy zabielaniem syropem a wodą, ewentualnie dzielenia dawki wody oraz czasu zabielania na zabarwienie i zawartość popiołu konduktometrycznego w cukrze białym. Założono przeprowadzenie szczegółowych, wielokrot-nych prób zabielania na jednej wirówce w jednej cu-krowni w oparciu o wskazania automatycznego analiza-tora zabarwienia, uzupełnione pomiarami zawartości popiołu konduktometrycznego w wybranych próbkach. Zawartość popiołu w cukrze oznaczano metodą oficjal-ną ICUMSA GS2/3-17 (2002), polegająca na pomiarze konduktywności (przewodności) niecukrów zdysocjo-wanych elektrolitycznie i zawartych w roztworze cukru o stężeniu 28 Bx. 3. Dyskusja wyników

Wyniki przeprowadzonych badań zestawiono w tabeli 1. W Cukrowni w procesie rozdziału faz uwzględniono : dawkę wody dzielono na dwie równe porcje, do zabie-lania używano też syropu standard o temperaturze wy-noszącej (80-83)°C. Temperatura wody wynosiła około (88-90)°C. Badania prowadzono tylko na jednej z wirówek, nato-miast syropu używano do zabielania na wszystkich pracujących wirówkach. Nastawy czasowe podczas typowej pracy wirówki przeznaczonej do badań były następujące: • czas od zamknięcia klapy napływowej cukrzycy do

rozpoczęcia zabielania syropem - 8 s (obroty 354 obr./min) (moment rozpoczęcia zabielania)

• czas zabielania syropem – 5 s • czas zwłoki pomiędzy zabielaniem odciekiem a

parą - 2 s • czas odprowadzenia pary – 3 s • czas zwłoki pomiędzy zabielaniem parą a wodą - 8s • czas zabielania wodą (I porcja) – 1 s • czas zwłoki pomiędzy I a II porcją wody – 2 s • czas zabielania wodą (II porcja) – 7 s Momenty rozpoczęcie zabielania syropem określane czasem podanym w sekundach odpowiadały następują-cym obrotom wirówki: • 8 s - 354 obr/min, • 10 s - 409 obr./min, • 12 s - 469 obr/min. Dla próby nr 1 ustalono warunki zabielania przed roz-poczęciem testów. Identyczne warunki zabielania sto-sowano w próbach nr 6, 12, 17, 23, 28, 34, 40, 46, 52, 61, 66, 72, 78, 88, 99, 105 i 110. Zabarwienie cukru mierzone miernikiem automatycznym w tych 18 pró-bach nie było jednakowe. Wahało się od 17,0 IU do

22,3 IU przy średniej 19,2 IU. Zawartość popiołu kon-duktometrycznego w cukrze, oznaczona w ośmiu przy-padkach, była jeszcze bardziej zróżnicowana. Zmieniała się jednak jakość cukrzycy. Zawartość popiołu konduk-tometrycznego przy ustalonych nastawach wahała się od 0,0126% do aż 0,0324%, przy średniej 0,0189%. Należy jednak zaznaczyć, że przyjęte w tym czasie nastawy czasowe tj. woda łącznie 8s, co według wydaj-ności dysz, przyjmując pełny załadunek wirówki, obli-czono na 0,88 % nc, oznacza bardzo małą dawkę wody. Mogły więc wystąpić w niektórych przypadkach mniej zabielone warstwy całej masy i pobór próby bezpośrednio pod wirówką mógł nie od-zwierciedlać jakości uśrednionej masy cukru. Automa-tyczny pomiar zabarwienia na transporterze drgawko-wym dotyczy masy cukru częściowo wymieszanej, ale w tym przypadku technika stosowanego pomiaru spra-wia, że wynik różni się w pewnym stopniu od wyniku analizy laboratoryjnej (wykazuje nieco wyższe liczbowo wyniki). W tabeli 2 zestawiono wyniki oznaczeń zabarwienia i zawartości popiołu w cukrze w różnych próbach ze zmiennym momentem rozpoczęcia zabielania licząc od czasu napełnienia wirówki. Najwyższą średnią zawartość popiołu w cukrze (0,0219%) odnotowano dla momentu rozpoczęcia za-bielania syropem, w najkrótszym czasie trwania wyno-szącym 4 s i przy niższych obrotach bębna wirówki. W tym przypadku zanotowano też najwyższe zabarwienie cukru, średnio 21,5 IU. Dla czasu (6-10) s zawartość popiołu i zabarwienie mierzone automatycznym mier-nikiem były w liczbowych wartościach średnich dość podobne. Dla czasu 12s, zarówno zabarwienie ze śred-nią wartością 19,3 IU jak i zawartość popiołu konduktometrycznego (0,0168%) były najniższe. Nie wypróbowano natomiast dalszego wydłużenia czasu do momentu rozpoczęcia zabielania syropem.


7

Tabela 1. Wyniki badań zabielania cukru w wirówce B1750 (BMA).

Nr

Czas Ilość

syropu

Czas Ilość cał-kowita wody

Wskazania miernika zabarwie-

nia

Zawar-tość

popiołu

Rozpo-częcie

zabielania Syrop Pauza Para Pauza Woda 1 Pauza Woda 2 Pauza

Woda 3

Woda suma

s % nc s % nc IU % 1 2 3 4 5 6 7 1 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 18,2 0,0249 2 4 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 20,3 0,0249 3 6 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 18,4 - 4 10 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 18,4 - 5 12 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 18,5 0,0233 6 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 18,6 - 7 8 4 2,42 2 3 8 3 2 7 0 0 10 1,10 17,5 0,0176 8 8 2 1,21 2 3 8 3 2 7 0 0 10 1,10 17,7 0,0209 9 8 6 3,63 2 3 8 3 2 7 0 0 10 1,10 17,2 0,0182 10 8 8 4,84 2 3 8 3 2 7 0 0 10 1,10 15,9 0,0155 11 8 10 6,05 2 3 8 3 2 7 0 0 10 1,10 15,8 0,0184 12 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 17,4 - 13 8 2 1,21 2 3 8 1 2 7 0 0 12 1,32 15,6 0,0141 14 8 6 3,63 2 3 8 1 2 7 0 0 12 1,32 13,7 0,0111 15 8 8 4,84 2 3 8 1 2 7 0 0 12 1,32 13,2 0,0119 16 8 10 6,05 2 3 8 1 2 7 0 0 12 1,32 13,0 0,0114 17 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 17,0 0,0169 18 8 4 2,42 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 16,8 - 19 8 2 1,21 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 18,7 0,0200 20 8 6 3,63 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 18,6 0,0188 21 8 8 4,84 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 17,5 - 22 8 10 6,05 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 17,2 0,0140 23 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 18,4 0,0126


8

Tabela 1. Wyniki badań zabielania cukru w wirówce B1750 (BMA) cd.

1 2 3 4 5 6 7

24 4 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 19,6 0,0179 25 6 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 20,3 0,0202 26 10 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 19,5 0,0179 27 12 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 18,2 0,0200 28 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 19,7 - 29 8 5 3,03 2 3 8 0 2 8 0 0 8 0,88 18,6 0,0191 30 8 5 3,03 2 3 8 2 2 6 0 0 8 0,88 19,7 0.0176 31 8 5 3,03 2 3 8 4 2 4 0 0 8 0,88 19,1 0,0211 32 8 5 3,03 2 3 8 6 2 2 0 0 8 0,88 19,5 0,0197 33 8 5 3,03 2 3 8 8 2 0 0 0 8 0,88 20,0 0,0273 34 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 19,7 - 35 8 5 3,03 2 3 8 1 2 0 2 7 8 0,88 19,5 - 36 8 5 3,03 2 3 8 2 2 2 2 4 8 0,88 18,3 0,0170 37 8 5 3,03 2 3 8 3 2 4 2 1 8 0,88 18,7 0,0137 38 8 5 3,03 2 3 8 4 2 2 2 2 8 0,88 19,3 0,0180 39 8 5 3,03 2 3 8 5 2 2 2 1 8 0,88 19,1 0,0216 40 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 20,0 - 41 8 5 3,03 2 3 8 0 2 0 0 8 8 0,88 20,7 - 42 8 5 3,03 2 3 8 2 2 0 0 6 8 0,88 20,0 - 43 8 5 3,03 2 3 8 4 2 0 0 4 8 0,88 - - 44 8 5 3,03 2 3 8 6 2 0 0 2 8 0,88 19,0 - 45 8 5 3,03 2 3 8 8 2 0 0 0 8 0,88 18,4 - 46 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 18,4 0,0197 47 8 5 3,03 2 3 2 1 2 7 0 0 8 0,88 - - 48 8 5 3,03 2 3 4 1 2 7 0 0 8 0,88 19,2 0,0176 49 8 5 3,03 2 3 6 1 2 7 0 0 8 0,88 19,5 - 50 8 5 3,03 2 3 10 1 2 7 0 0 8 0,88 19,7 - 51 8 5 3,03 2 3 12 1 2 7 0 0 8 0,88 19,9 0,0217 52 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 19,9 - 53 8 5 3,03 2 3 8 1 1 4 1 3 8 0,88 19,2 0,0236


9

Tabela 1. Wyniki badań zabielania cukru w wirówce B1750 (BMA). 1 2 3 4 5 6 7 54 8 5 3,03 2 3 8 1 2 4 1 3 8 0,88 20,1 0,0143 55 8 5 3,03 2 3 8 1 1 4 2 3 8 0,88 19,1 0,0134 56 8 5 3,03 2 3 8 1 0 4 2 3 8 0,88 22,3 0,0141 57 8 5 3,03 2 3 8 1 2 4 0 3 8 0,88 20,9 0,0329 58 8 5 3,03 2 3 8 1 0 4 1 3 8 0,88 22,2 0,0136 59 8 5 3,03 2 3 8 1 1 4 0 3 8 0,88 22,2 0,0159 60 8 5 3,03 2 3 8 1 0 4 0 3 8 0,88 24,2 0,0257 61 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 20,3 0,0162 62 8 4 2,42 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 21,4 0,0233 63 8 6 3,63 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 21,2 0,0179 64 8 10 6,05 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 22,9 0,0169 65 8 12 7,26 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 21,8 0,0197 66 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 20,0 - 67 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 2 2 10 1,10 17,2 - 68 8 2 1,21 2 3 8 1 2 7 2 2 10 1,10 18,2 0,0159 69 8 6 3,63 2 3 8 1 2 7 2 2 10 1,10 17,2 0,0137 70 8 8 4,84 2 3 8 1 2 7 2 2 10 1,10 16,0 0,0139 71 8 10 6,05 2 3 8 1 2 7 2 2 10 1,10 15,8 0,0155 72 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 19,4 - 73 8 2 1,21 2 3 8 3 2 7 2 2 12 1,32 16,0 0,0140 74 8 6 3,63 2 3 8 3 2 7 2 2 12 1,32 14,9 0,0117 75 8 8 4,84 2 3 8 3 2 7 2 2 12 1,32 14,7 0,0104 76 8 10 6,05 2 3 8 3 2 7 2 2 12 1,32 14,3 0,0108 77 8 4 2,42 2 3 8 3 2 7 2 2 12 1,32 14,7 0,0114 78 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 18,7 - 79 8 2 1,21 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 22,2 0,0282 80 8 6 3,63 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 19,7 0,0144 81 8 8 4,84 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 19,5 0,0144 82 8 10 6,05 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 18,9 0,0144 83 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 20,2 0,0181


10

Tabela 1. Wyniki badań zabielania cukru w wirówce B1750 (BMA). 1 2 3 4 5 6 7 84 4 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 22,6 0,0193 85 6 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 18,8 0,0232 86 10 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 18,6 0,0182 87 12 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 18,4 0,0134 88 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 17,9 0,0167 89 8 5 3,03 2 3 2 1 2 7 0 0 8 0,88 18,8 - 90 8 5 3,03 2 3 4 1 2 7 0 0 8 0,88 21,4 0,0411 91 8 5 3,03 2 3 6 1 2 7 0 0 8 0,88 20,6 - 92 8 5 3,03 2 3 10 1 2 7 0 0 8 0,88 20,0 - 93 8 5 3,03 2 3 12 1 2 7 0 0 8 0,88 19,1 0,0204 94 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 18,3 - 95 8 5 3,03 2 3 8 0 1 8 0 1 8 0,88 18,9 - 96 8 5 3,03 2 3 8 8 1 0 0 1 8 0,88 19,6 - 97 8 5 3,03 2 3 8 1 1 5 1 2 8 0,88 19,0 - 98 8 5 3,03 2 3 8 0 1 5 1 3 8 0,88 19,7 - 99 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 19,3 0,0120 100 8 5 3,03 2 3 2 1 2 7 0 0 8 0,88 19,3 - 101 8 5 3,03 2 3 4 1 2 7 0 0 8 0,88 19,0 0.0292 102 8 5 3,03 2 3 6 1 2 7 0 0 8 0,88 19,5 - 103 8 5 3,03 2 3 12 1 2 7 0 0 8 0,88 19,6 0,0126 104 8 5 3,03 2 3 10 1 2 7 0 0 8 0,88 19,3 - 105 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 22,3 - 106 8 5 3,03 2 3 8 0 1 5 1 2 7 0,77 20,9 - 107 8 5 3,03 2 3 8 5 1 0 1 2 7 0,77 25,0 - 108 8 5 3,03 2 3 8 7 1 0 1 0 7 0,77 22,2 - 109 8 5 3,03 2 3 8 0 1 7 1 0 7 0,77 21,9 - 110 8 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 20,1 0,0324 111 4 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 23,5 0,0240 112 6 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 20,2 0,0131 113 10 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 20,3 0,0238 114 12 5 3,03 2 3 8 1 2 7 0 0 8 0,88 19,6 0.0113 115 8 5 3,03 2 3 8 1 2 5 0 0 6 0,66 23,6 0,0170 116 8 5 3,03 2 3 12 1 2 7 0 0 8 0,88 19,6 0,0126


11

W tabeli 3 zestawiono wyniki trzech serii zabielania cukru w wirówce syropem w czasie od 2 s do 10 s przy stałym czasie zabielania cukru wodą 8 s. Wyniki zawar-tości popiołu w cukrze i zabarwienia cukru zilustrowa-no na rysunkach 2 i 3. Wyraźne wyższe wartości za-barwienia i popiołu występują przy zabielaniu syropem w czasie 2 s. Powyżej 4 s różnice są mniej wyraźne.

Rysunek 2. Zależność zawartości popiołu konduk-tometrycznego w cukrze od czasu zabielania cukru w wirówce syropem, moment rozpoczęcia zabielania syropem 8 s, pauza pomiędzy dawką pary po syropie a wodą 8 s, czas zabielania wodą 8 s, seria 1 próby nr 17 – 19, seria 2 nr 20 – 22, seria 3 nr 78 – 82 (Tab. 3).

Rysunek 3. Zależność zabarwienia cukru (pomiar automatyczny) od czasu zabielania cukru w wirówce syropem, moment rozpoczęcia zabielania syropem 8s, pauza pomiędzy parą po syropie a wodą 8s, czas zabielania wodą 8s, seria 1 próby nr 17 – 19, seria 2 nr 20 – 22, seria 3 nr 78 – 82 (Tab.3). W tabeli 4 zestawiono wyniki badań dwóch serii zabie-lania cukru w wirówce syropem w czasie od 2 s do 10 s przy stałym czasie zabielania cukru wodą 10 s. Podob-nie jak przy zabielaniu wodą w czasie 8 s tak i przy 10 s istotnie wyższe wartości zabarwienia i popiołu występują przy zabielaniu syropem w czasie 2 s. Powyżej 4 s różnice są również mniej istotne. W tabeli 5 zestawiono wyniki badań dwóch serii zabie-lania cukru w wirówce syropem w czasie od 2 s do 10 s przy stałym czasie zabielania cukru wodą wynoszącym 12 s. W tym przypadku istotnie wyższe wartości za-barwienia i popiołu występują przy zabielaniu syropem w czasie trwającym 2 s. Nawet przy 12 s stosowania wody dalsze zwiększanie czasu zabielania syropem, nawet do 10 s, skutkuje poprawą jakości cukru. W tabeli 6 zestawiono wyniki badań trzech serii zabie-lania cukru w wirówce syropem i wodą przy zmiennym czasie pauzy przed zabielaniem wodą od 2 s do 12 s przy stałym czasie zabielania cukru syropem 5 s i wodą 8 s. W 1 i 2 serii bardzo wyraźnie występuje najniższe zabarwienie i zawartość popiołu przy czasie pauzy 8 s. W 3 serii zabarwienie cukru przy wszystkich długo-ściach pauzy jest wyrównane. W tym przypadku najniż-szą zawartość popiołu oznaczono przy czasie pauzy 8 i 12 s.

0,01

0,015

0,02

0,025

0,03

0,035

0 5 10

Zaw

artość

pop

iołu

[%]

Czas zabielania syropem [s]

Serie1

Serie2

Serie3

Log. (Serie1)

Log. (Serie2)

Log. (Serie3)

14151617181920212223

0 5 10 15

zaba

rwie

nie

cukr

u, Iu

Czas zabielania syropem [s]

Serie1

Serie2

Serie3

Log. (Serie1)

Log. (Serie2)

Log. (Serie3)


12

Tabela 2. Zestawienie wyników badań zabielania cukru w wirówce przy różnym czasie rozpoczęcia zabielania syropem (kolumna 1) i stałych warun-kach zabielania syropem (5 s) i wodą (8 s).

Seria 1 Seria 2 Seria 3 Seria 4 Seria 5

Nr próby

Zabar- wienie

Zawar- tość

popiołu

Nr próby

Zabar- wienie

Zawartość popiołu

Nr próby

Zabar- wienie


Nr próby

Zabar- wienie


Nr próby

Zabar- wienie


s - IU % - IU % - IU % - IU % - IU % 4 2 20,3 0,0249 24 19,6 0,0179 62 21,4 0,0233 84 22,6 0,0193 111 23,5 0,0240 6 3 18,4 0,0284 25 20,3 0,0202 63 21,2 0,0179 85 18,8 0,0232 112 20,2 0,0131 8 1 18,2 0,0249 23 18,4 0,0126 61 20,2 0,0162 83 20,2 0,0181 110 20,1 0,0324 10 4 18,4 0,0255 26 19,5 0,0179 64 22,9 0,0169 86 18,6 0,0182 113 20,3 0,0238 12 5 18,5 0,0233 27 18,2 0,200 65 21,8 0,0157 87 18,4 0,0134 114 19,6 0,0113

Tabela 3. Zestawienie wyników badań zabielania cukru w wirówce przy zmiennym czasie zabielania syropem oraz stałym czasie zabielania wodą wy-noszącym 8 s.

Czas zabiela-nia syropem

Ilość syropu zabielającego

Seria 1 Seria 2 Seria 3 Nr

próby Zabar- wienie


Nr próby

Zabar- wienie


Nr próby

Zabar- wienie


s % nc - IU % - IU % - IU % 2 1,21 19 18,7 0,0200 - - - 79 22,2 0,0282 4 2,42 18 16,8 - - - - - - - 5 3,03 17 17,0 0,0169 - - - 78 18,7 - 6 3,63 - - - 20 18,6 0,0188 80 19,7 0,0144 8 4,84 - - - 21 17,5 - 81 19,5 - 10 6,05 - - - 22 17,2 0,0140 82 18,9 0,0144


13

Tabela 4. Zestawienie wyników badań zabielania cukru w wirówce przy zmiennym czasie zabielania syro-

pem oraz stałym czasie zabielania wodą wynoszącym 10 s.

Czas za-bielania syropem


Seria 1 Seria 2

Nr próby

Wskazania miernika

zabarwienia


Nr próby

Wskazania miernika

zabarwienia


s % nc - IU % - IU % 2 1,21 8 17,7 0,0209 68 18,2 0.0159 4 2,42 7 17,5 0,0176 - - - 5 3,03 - - - 67 17,2 - 6 3,63 9 17,2 0,0184 69 17,2 0.0137 8 4,84 10 15,9 0,0155 70 16,0 - 10 6,05 11 15,8 0,0172 71 15,8 0.0155

Tabela 5. Zestawienie wyników badań zabielania cukru w wirówce przy zmiennym czasie zabielania syro-

pem oraz stałym czasie zabielania wodą wynoszącym 12 s.

Czas za-bielania syropem


Seria 1 Seria 2

Nr próby

Wskazania miernika

zabarwienia


Nr próby

Wskazania miernika

zabarwienia


s % nc - IU % - IU % 2 1,21 13 15,6 0,0141 73 16,0 0,0140 4 2,42 - - - 77 14,7 0,0114 6 3,63 14 13,7 0,0111 74 14,9 0,0117 8 4,84 15 13,2 0,0119 75 14,7 0,0104 10 6,05 16 13,0 0,0114 76 14,3 0,0108

Tabela 6. Zestawienie wyników badań zabielania cukru w wirówce przy zmiennym czasie pauzy przed za-bielaniem wodą oraz stałym czasie zabielania syropem wynoszącym 5 s i wodą – 8 s.

Czas pau-zy przed zabiela-

niem wo-dą

Seria 1 Seria 2 Seria 3

Nr próby

Wskazania miernika

zabarwienia


Nr próby

Wskazania miernika

zabarwienia


Nr próby

Wskazania miernika

zabarwienia


s - IU % - IU % - IU % 2 47 - - 89 18,8 - 100 19,3 - 4 48 19,2 0,0176 90 21,4 0,0411 101 19,0 0,0292 6 49 19,5 - 91 20,6 - 102 19,5 - 8 46 18,4 0,0197 88 17,9 0,0167 99 19,3 0,0120 10 50 19,7 - 92 20,0 - 104 19,3 - 12 51 19,9 0,0217 93 19,1 0,0204 103 19,5 0,0126


14

W tabeli 7 zestawiono wyniki badań ze zmianą podziału łącznego czasu zabielania wodą 8 s na dwie porcje z zachowaniem między nimi pauzy 2 s. Czas pierwszej porcji wynosił: 0, 1, 2, 4, 6, 8. Najniższe zabarwienie 18,6 IU uzyskano przy braku zabielania pierwszą porcją a najwyższe zabarwienie 20,0 IU przy braku zabielania drugą porcją. W dwóch próbach z układem w jakim pracowano aktu-alnie na eksperymentalnej wirówce tj. 1 i 7 s, rozpoczynających i kończących doświadczenie odnotowano zabarwienie 19,7 IU. Najwyższą zawartość popiołu oznaczono również przy braku zabielania drugą porcją

a najniższą w konfiguracji 2 i 6 s. Wyniki tych prób wskazują na korzystne opóźnienie głównej porcji wody, nie potwierdzają też celowości dzielenia porcji wody. W tabeli 8 zestawiono wyniki badań ze zmiennym po-działem łącznego czasu zabielania wodą 8 s na trzy porcje z zachowaniem między nimi pauzy 2 s. Najniż-sze zabarwienie 18,3 IU uzyskano przy następującym podziale zabielania wodą: 2, 2 i 4 s. Najniższą ilość popiołu w układzie 3, 4 i 1 przy zabarwieniu 18,7 IU. W przeprowadzonych w tym czasie testach z podziałem dawki wody na dwie porcje, według układu ustalonego w cukrowni, uzyskano zabarwienie 19,7 i 20,0 IU. Testy z podziałem dawki na trzy porcje dały więc wy-nik korzystny. Korzystne było także samo opóźnienie w czasie kończącym proces wybielania cukru.

Tabela 7. Zestawienie wyników badań zabielania cukru w wirówce dwoma porcjami wody (pauza pomiędzy

porcjami 2 s) po zabielaniu syropem w czasie 5 s i łącznym czasie zabielania wodą 8 s.

Czas zabielania wodą, [s]

Nr próby Wskazania mier-nika

zabarwienia


Porcja 1 Porcja 2 - IU % 0 8 29 18,6 0,0191 1 7 28 19,7 - 1 7 34 19,7 - 2 6 30 19,7 0,0176 4 4 31 19,1 0,0211 6 2 32 19,5 0,0197 8 0 33 20,0 0,0273

Tabela 8. Zestawienie wyników badań zabielania cukru w wirówce trzema porcjami wody (pauza pomiędzy porcjami 2 s) po zabielaniu syropem w czasie 5 s i łącznym czasie zabielania wodą 8 s.

Czas zabielania wodą,

[s] Nr próby Wskazania mier-

nika zabarwienia


Porcja 1 Porcja 2 Porcja 3 - IU % 1 7 - 34 19,7 - 1 7 - 40 20,0 - 1 0 7 35 19,5 - 2 2 4 36 18,3 0,0170 3 4 1 37 18,7 0,0137 4 2 2 38 19,3 0,0180 5 2 1 39 19,1 0,0216


15

Na rysunkach 4 i 5 zilustrowano zależność zawartości popiołu w cukrze oraz zabarwienie cukru w zależności od czasu zabielania cukru w wirówce wodą w dniu 15.11.2011 r. Wyniki 4 serii: 1 – czas zabielania syro-pem 2 s, 2 – 6 s, 3 – 8 s i 4 – 10 s. wykazują, że zwięk-szanie ilości wody do zabielania powoduje zmniejsza-

nie zawartości popiołu w cukrze. Zależność ilościowej zawartości popiołu w cukrze od czasu zabielania wodą jest tym większa im mniej syropu użyjemy do zabiela-nia.

Rysunek 4. Zależność zawartości popiołu konduktometrycznego w cukrze od czasu trwania

zabielania cukru w wirówce wodą, moment rozpoczęcia zabielania syropem 8 s, pauza pomię-dzy parą po syropie a wodą 8 s, czas zabielania syropem: seria 1 - 2 s (próby nr 8, 13

i 19), seria 2 - 6 s (próby nr 9 i 14), seria 3 - 8 s (próby nr 10 i 15), seria 4 - 10 s (próby nr 11 i 16).

Rysunek 5. Zależność zabarwienia cukru od czasu trwania zabielania cukru w wirówce wodą, moment rozpoczęcia zabielania syropem 8 s, pauza pomiędzy parą po syropie a wodą 8 s, czas zabielania syropem: seria 1 - 2 s (próby nr 8, 13 i 19), seria 2 - 6 s (próby nr 9 i 14),seria 3 - 8 s

(próby nr 10 i 15), seria 4 - 10 s (próby nr 11 i 16).

4. Wnioski

0,01

0,015

0,02

0,025

0,03

0 5 10 15

Zaw

artość

pop

iołu

[%]

Czas zabielania wodą [s]

Serie1

Serie2

Serie3

Serie4

Log. (Serie1)

Log. (Serie2)

Log. (Serie3)

Log. (Serie4)

12

14

16

18

20

22

24

0 5 10 15

Zab

arw

ieni

e cu

kru

[IU]

Czas zabielania wodą [s]

Serie1

Serie2

Serie3

Serie4

Log. (Serie1)

Log. (Serie2)

Log. (Serie3)

Log. (Serie4)


16

Uzyskane w trakcie badań rezultaty umożliwiają sformułowanie następujących wniosków: 1. Wstępne zabielanie cukru w wirówce syropem

standard skutkuje zmniejszaniem zawartości po-piołu konduktometrycznego i obniżeniem zabar-wienia cukru.

2. Zależność zawartości popiołu w cukrze od czasu zabielania syropem jest tym większa im mniej wody chcemy użyć do końcowego zabielania.

3. Zależność zawartości popiołu w cukrze od stałego czasu zabielania wodą jest tym większa im mniej syropu użyjemy do zabielania, co dla energetyki fabrycznej ma niebagatelne znaczenie.

4. Wpływ zmiany momentu rozpoczęcie zabielania syropem na zawartość popiołu i zabarwienie cu-kru nie dał jednoznacznego wyniku. Natomiast przeprowadzone doświadczenia z różnymi daw-kami syropu wskazują, że przyjmowany w cu-krowniach czas 10 - 12 s jest zbliżony do opty-malnego.

5. Stosowanie zabielanie syropem bywa też trakto-wane jako sposób na poprawę jakości cukru bez zwiększania ilości wody, wprowadzanej na warsz-tat fabryczny.

6. Podstawowym wymaganiem, przy zabielaniu syropem, jest zapewnienie odpowiedniej tempera-tury syropu wynoszącej minimum 850C.

5. Literatura 1. Dobrzycki J.: 1984 Chemiczne podstawy techno-

logii cukru, WNT W-wa, 310-313 2. Gajewnik B., Sumińska T., Jakość cukru białego

wyprodukowanego podczas kampanii 2011. Gazeta Cukrownicza 2012, 135-139

3. Kowalska B., Sumińska T.: Jakość cukru białego wyprodukowanego podczas kampanii 2010. Gaze-ta Cukrownicza 2011, 113-116

4. McGinnis R. A.: 1976 Cukrownictwo, WNT War-szawa, 458-459,465-470,

5. PN -A-74850; Cukier biały 6. Rozporządzenie Rady WE nr 1234/2007 7. Strębska-Zając J; Sumińska T: Pełna analiza cu-

kru białego w aspekcie jego zgodności z wymo-gami PN, UE i zaleceniami ICUMSA; KSCB-1/2005, KSCB-2/2006, KSCB-5/2007; KSCB-7/2008.

8. Strębska-Zając J; Sumińska T: Jakość cukru bia-łego wyprodukowanego podczas kampanii 2009. Gazeta Cukrownicza 2011, 18-21

9. Zbiór przepisów analitycznych ICUMSA, Bar-tens, 2007


Jakość mikrobiologiczna cukru w Polsce

Microbiological quality of sugar in Poland

Małgorzata Kowalska

Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego Oddział Cukrownictwa, ul. Inżynierska 4, 05-084 Leszno

Streszczenie

W artykule przedstawiono wyniki badań mikrobiologicznych cukru białego wyprodukowanego podczas kampanii 2003/2004 i 2011 r. Przedstawiono również wyniki analiz mikrobiologicznych cukru białego z trzciny cukrowej. Dokonano oceny jakości mikrobiologicznej cukru produkowanego w Polsce.

Abstract

The article presents the results of microbiological researches of white sugar produced during the sugar campaign 2003/2004 and 2011. The article shows also the results of microbiological analyzes of white sugar from sugar cane. An evaluation of the microbiological quality of sugar produced in Poland was also presented. Słowa kluczowe: badania mikrobiologiczne, cukier biały z buraka cukrowego, cukier biały z trzciny cukrowej

Słowa kluczowe: badania mikrobiologiczne, biały cukier z buraków cukrowych, biały cukier z trzciny cukrowej. Key words: microbiological researches, white sugar from sugar beets, white sugar from sugar cane.

1. Wstęp Jakość mikrobiologiczna cukru białego jest monitoro-wana w Polsce już od około 50 lat przez Instytut Prze-mysłu Cukrowniczego (od 2009 r. Oddział Cukrownic-twa IBPR-S). Badania wykazują, że cukier jest produk-tem bezpiecznym dla zdrowia konsumenta. Jednak ze względu na potencjalne wykorzystanie cukru jako su-rowca w innych gałęziach przemysłu spożywczego (produkcja napojów, soków, koncentratów spożyw-czych, konserw, itd.) konieczna jest kontrola jego mi-krobiologicznego zanieczyszczenia. Obecność w cukrze drobnoustrojów jest wynikiem wtórnego zanieczysz-czenia. W produkcie tym oznaczanych jest wiele grup drobnoustrojów, a zakres wykonywanych analiz wciąż ewoluuje i się rozszerza na skutek rosnących i zmieniających się wy-magań jego odbiorców. Najczęściej w cukrze oznacza-ne są bakterie mezofilne, pleśnie, drożdże, bakterie termofilne tlenowe, gr. coli i Salmonella sp. Ponieważ w Polsce nie ma norm określających dopuszczalne po-ziomy poszczególnych drobnoustrojów w cukrze, ko-rzystano, przy ocenie jego mikrobiologicznej jakości, z wymagań określonych przez odbiorców.

Tabela 1. Dopuszczalna liczba drobnoustrojów

w cukrze białym z buraka cukrowego.

Drobnoustroje Dopuszczalna liczba jtk/10 g

cukru

Bakterie mezofilne 200

Bakterie mezofilne termo-oporne

Brak danych

Pleśnie 10

Drożdże 10

Bakterie termofilne tleno-we ogółem

150

Bakterie termofilne tleno-we tzw. płasko-kwaśne

75

Enterobacteriaceae, gr. coli, Escherichia coli, Staphylococcus aureus,

paciorkowce kałowe, Liste-ria monocytogenes

Brak w 1 g,

Salmonella sp. Brak w 25 g


18

W 2011 r. Oddział Cukrownictwa przeprowadził rów-nież analizę mikrobiologiczną cukru z trzciny cukrowej, którego znaczne ilości importowano do kraju z Afryki i Ameryki Południowej.

2. Część doświadczalna

2.1. Metodyka badań Analizie mikrobiologicznej poddano w 2003 r. – 141, w 2011 r. – 97 próbek cukru białego otrzymanego z buraków cukrowych i 66 próbek cukru białego z trzciny cukrowej. W cukrze białym z buraka cukrowego oznaczano nastę-pujące drobnoustroje: • bakterie mezofilne według ICUMSA GS 2/3-41

i 43(1998), • pleśnie i drożdże według ICUMSA GS 2/3-

47(1998), • bakterie wytwarzające śluz według ICUMSA GS

2/3-45(2002), • bakterie mezofilne termooporne według

PN-91/A-74855/12, • bakterie termofilne tlenowe ogółem według

ICUMSA GS 2/3-49(1998), • bakterie termofilne beztlenowe redukujące i nie

redukuj ące siarczany(IV) według PN ISO 15213:2005,

• Salmonella sp. według PN-ISO 6579:2003, • grupa coli według PN-ISO 4832:2007, • Escherichia coli według PN-ISO 16649-2:2004, • Enterobacteriaceae według PN-ISO21528-2:2005, • Staphylococcus aureus według PN ISO 6888-

1:2001, • paciorkowce kałowe - filtracja membranowa,

pożywka agarowa Slanetz i Bartley, • Listeria sp. według PN EN ISO 11290-2:2000

Ap1:2005.

W cukrze trzcinowym oznaczono liczbę bakterii mezo-filnych, pleśni, drożdży, Salmonella sp., bakterie z grupy coli zgodnie z metodami podanymi wyżej. Liczbę drobnoustrojów saprofitycznych podano w jtk na 10 g próbki, zaś drobnoustroje chorobotwórcze w jtk/25 g (Salmonella sp.) i jtk/1 g – pozostałe drob-noustroje. 2.2. Ocena jakości mikrobiologicznej cukru białego Od 01.01.2004 r. w cukrowniach wdrożono zasady GHP i GMP oraz system HACCP. Wprowadzenie sys-temów zapewnienia bezpieczeństwa żywności pocią-gnęło za sobą między innymi konieczność poprawy stanu sanitarno-higienicznego cukrowni. Zwrócono uwagę na źródła wtórnego zanieczyszczenia cukru oraz

monitorowanie i sposoby ich zmniejszenia. Regularnie w cukrowniach kontrolowany jest poziom mikrobiolo-gicznego zanieczyszczenia wytypowanych maszyn i urządzeń, opakowań cukru, cystern do przewozu cukru luzem, dłoni pracowników mających bezpośredni kon-takt z gotowym wyrobem, powietrza służącego do su-szenia i chłodzenia cukru oraz kierowanego do silosów z cukrem. Dla cukrowni zostały opracowane „Zalecenia mikrobiologiczne do procesu produkcji cukru i konfek-cjonowania cukru białego”. Wytyczne te służą cukrow-niom do oceny stanu sanitarnego i higienicznego oraz jakości mikrobiologicznej cukru białego. Wszystkie te poczynania przyczyniły się do poprawy stanu sanitar-nego cukrowni, a tym samym jakości mikrobiologicznej cukru białego. Poniżej przedstawiono wyniki analiz mikrobiologicznych cukru wyprodukowanego przed wdrożeniem systemów zapewnienia bezpieczeństwa żywności (kampania 2003/2004) i z ostatniej kampanii 2011/12 r. Cukier obecnie produkowany charakteryzuje się znacz-nie mniejszym mikrobiologicznym zanieczyszczeniem niż wyprodukowany w 2003/2004 r. (rys. 1). Z mniejszą częstotliwością występują próbki cukru o znacznej liczbie bakterii mezofilnych tj. powyżej 200 jtk/10 g cukru: w 2003 r. - 31,9%, a w 2011 r. - 0%. Maksymalna liczba bakterii mezofilnych wykryta w cukrze wyprodukowanym w latach 2003/2004 wyno-siła 3500 jtk, zaś w cukrze z 2011/2012 r. tylko 400 jtk/10 g próbki. Średnia liczba tej grupy drobnoustrojów w 10 g cukru jest obecnie prawie czterokrotnie niższa niż w cukrze z 2003/2004 r. Cukier wyprodukowany w 2003/2004 r. odpowiadał wymogom odbiorców pod względem liczby bakterii mezofilnych w 68% próbek, zaś cukier z ostatniej kampanii w 99%. Również zanieczyszczenie cukru przetrwalnikami bak-terii mezofilnych jest obecnie znacznie mniejsze: śred-nia liczba przetrwalników spadła dziewięciokrotnie, a maksymalna liczba stwierdzana w próbkach obniżyła się z 1920 jtk do 50 jtk. Podobna sytuacja dotyczy zanieczyszczenia cukru ple-śniami i drożdżami. W próbkach cukru wyprodukowa-nego podczas ostatniej kampanii mikroorganizmy te wykrywano sporadycznie. Ich liczba wahała się od 0 jtk do 5 jtk/10g cukru – pleśnie i od 0 jtk do 8 jtk – drożdże. Liczba tych drobnoustro-jów we wszystkich zbadanych próbkach odpowiadała zaleceniom mikrobiologicznym. Natomiast cukier z kampanii 2003/2004 r. charakteryzował się większym zanieczyszczeniem pleśniami i drożdżami: 8% próbek zawierało zbyt dużą liczbę pleśni i 1% próbek drożdży. Znacznie obniżyła się także liczba przetrwalników bak-terii termofilnych tlenowych ogółem i tzw. ”płasko-kwaśnych”. W cukrze wyprodukowanym w latach 2003/2004 bakterie termofilne tlenowe ogółem stanowi-ły problem w 13% próbek, a tzw. „płasko-kwaśne” w

Technologia i Jako

21%. Obecnie wszystkie badane próbki cukru odpowidają wymaganiom odbiorców cukru. Cukier jest badany również pod katem wystbakterii wytwarzających śluz i bakterii termofilnych beztlenowych. Bakterie ww. rzadko i w małej lwykrywane w cukrze. W żadnej próbce cukru wyprodukowanego zarówno podczas kampanii 2003/2004 i 2011/2012 r. nie wykrto obecności bakterii chorobotwórczych.

Rysunek 1. Porównanie mikrobiologicznego zanieczyszczenia cukru białegokampanii 2003/2004r. i 2011/2012r.

BM – bakterie mezofilne, BMT TO – bakterie termofilne tlenowe ogółem, BTTP

3. Wyniki badań Jakość mikrobiologiczna cukru trzcinowego w Polsce W oddziale Cukrownictwa przebadano taktrzcinowy sprowadzany do Polski z Afryki oraz Amryki Południowej. Średnia zawartość bakterii mezofinych dla 66 przebadanych próbek wynosiła 24pleśni – 1 jtk/10 g, a drożdży 2 jtk/10 g. W cukrach importowanych nie stwierdzono obecnobakterii z grupy coli oraz Salmonella spBadania prowadzone na Politechnice Łódzkiej w kampanii 2009/2010 wykazały, że wszystkie (14) przebadane próby surowego cukru trzcinowego zawirały przetrwalniki tlenowych i beztlenowych bakterii termofilnych, bakterie tworzące śluzy oraz bakterie osmotolerancyjne, przy czym liczba ich nie przekraczła 104 jtk/10 g próby. W żadnej próbce nie wykryto bakterii z rodziny Enterobacteriaceaeponadto, że rafinowany cukier biały otrzymywany z surowego cukru trzcinowego spełnia wymagania mkrobiologiczne ustalone przez producentów napojów

BM BMT

227

4556

śred

nia

liczb

a dr

obno

ustr

ojów

jtk/

10 g

cu

krug


badane próbki cukru odpowia-

pod katem występowania luz i bakterii termofilnych

beztlenowych. Bakterie ww. rzadko i w małej liczbie są

adnej próbce cukru wyprodukowanego zarówno podczas kampanii 2003/2004 i 2011/2012 r. nie wykry-

ci bakterii chorobotwórczych.

Przytoczone wyniki badań mikrobiologicznychją na istotny wzrost jakości mikrobiolobiałego będącego skutkiem znaczhigienicznego i sanitarnego cukrowni, która jest z kolei wynikiem wdrożeniasystemu HACCP.

Rysunek 1. Porównanie mikrobiologicznego zanieczyszczenia cukru białego wyprodukowanego podczas kampanii 2003/2004r. i 2011/2012r.

bakterie mezofilne, BMT – bakterie mezofilne termooporne, PL – pleśbakterie termofilne tlenowe ogółem, BTTP-K – bakterie termofilne tlenowe tzw. płasko

mikrobiologiczna cukru trzcinowego

W oddziale Cukrownictwa przebadano także cukier trzcinowy sprowadzany do Polski z Afryki oraz Ame-

ść bakterii mezofil-nych dla 66 przebadanych próbek wynosiła 24 jtk/10 g,

ż ży 2 jtk/10 g. W cukrach importowanych nie stwierdzono obecności

Salmonella sp. Badania prowadzone na Politechnice Łódzkiej

że wszystkie (14) y surowego cukru trzcinowego zawie-

rały przetrwalniki tlenowych i beztlenowych bakterii śluzy oraz bakterie

osmotolerancyjne, przy czym liczba ich nie przekracza-adnej próbce nie wykryto

Enterobacteriaceae. Stwierdzono e rafinowany cukier biały otrzymywany z

surowego cukru trzcinowego spełnia wymagania mi-krobiologiczne ustalone przez producentów napojów

bezalkoholowych (National Soft Drink Association, USA) i producentów konserw (Natinal Canners Assciation, USA) [1]. Biernasiak (2010)wodawstwie Unii Europejskiej nie ma kryteriów mkrobiologicznych dla importowanego cukru trzcinowgo.

Dla porównania można podakrobiologicznych cukru trzcinoTajlandii w 2008 roku. Przebadano próbki pochodzz 37 cukrowni na zawartośćłem, drożdży, pleśni, bakterii termofilnych tlenowych w tym tzw. płasko-kwaśnych”, jak i bakterii termofilnych beztlenowych produkujących i nie produkujCukier badano także w kierunku bakterii z gr.terii koagulazo- dodatnich z rodzaju bakterii z rodzaju Streptococcuswykazały, że ilość bakterii mezofilnych wahała sigranicach 0-670 jtk/10 g cukru, jtk/10 g. Większość próbek była zanieczyszczona bateriami termofilnymi tzw. „płaskopoziom wynosił 100-200 jtk/10 g cukru, przy czym kilka próbek zawierało bakterie tego typu w ilo

BMT PL DR BTTO BTTP-K

455 1

72

495 0,5 0,5

11 3

2003/2004 r. 2011/2012 r.

19

ń mikrobiologicznych wskazu-ści mikrobiologicznej cukru

skutkiem znaczącej poprawy stanu higienicznego i sanitarnego cukrowni, która jest

żenia zasad GHP i GMP oraz

wyprodukowanego podczas

pleśnie, DR – drożdże, bakterie termofilne tlenowe tzw. płasko-kwaśne.

bezalkoholowych (National Soft Drink Association, nserw (Natinal Canners Asso-

Biernasiak (2010) podaje, że w usta-wodawstwie Unii Europejskiej nie ma kryteriów mi-krobiologicznych dla importowanego cukru trzcinowe-

żna podać wyniki badań mi-krobiologicznych cukru trzcinowego jakie uzyskano w Tajlandii w 2008 roku. Przebadano próbki pochodzące

ść bakterii mezofilnych ogó-ni, bakterii termofilnych tlenowych w

nych”, jak i bakterii termofilnych ących i nie produkujących H2S.

e w kierunku bakterii z gr. coli, bak-dodatnich z rodzaju Staphylococcus, Streptococcus i Salmonella. Badania bakterii mezofilnych wahała się w

670 jtk/10 g cukru, średnio wynosiła 110 próbek była zanieczyszczona bak-

teriami termofilnymi tzw. „płasko-kwaśnymi”. Średni 200 jtk/10 g cukru, przy czym

kilka próbek zawierało bakterie tego typu w ilościach


20

blisko 1000 jtk/10 g, w jednym przypadku aż 1470 jtk/10 g. Ze względu na dużą liczbę przetrwalników cukier z niektórych cukrowni nie spełniał standardów. W żadnej próbce nie wykryto drożdży, pleśni, bakterii termofilnych beztlenowych, jak również bakterii choro-botwórczych. Według standardów tajlandzkich cukier nie może zawierać bakterii chorobotwórczych aż w 100 g. Autorzy podjęli się próby identyfikacji wyizolowa-nych drobnoustrojów w oparciu o cechy morfologiczne, fizjologiczne, a także biochemiczne. Wszystkie wyizo-lowane bakterie należały do rodzaju Bacillus. Po do-kładnej analizie stwierdzono obecność „płasko-kwaśnych”: B. coagulans, B.circulans, B.brevis, B.macerans [2]. Z kolei badania cukru trzcinowego prowadzone na Ko-staryce wykazały, że większość próbek (76%) zawierała drobnoustroje w liczbie mniejszej niż 100 jtk/g, zwłasz-cza w przypadku drobnoustrojów przetrwalnikujących (90% próbek zawierało mniej niż 20 jtk/g), pleśnie i drożdże występowały w większym stężeniu - 38% pró-bek miało liczbę tych drobnoustrojów większą niż 102 jtk/g, 76 % próbek było zanieczyszczone mikroorgani-zmami fekalnymi. Nie wyizolowano C. botulinum. Przebadano cukier dostępny w handlu – łącznie 50 pró-bek [3]. 4. Podsumowanie

Jakość mikrobiologiczna cukru białego produ-

kowanego w Polsce jest systematycznie kontrolowana. Wieloletnie badania wykonywane przez Oddział Cu-krownictwa dowodzą, że pod względem mikrobiolo-

gicznym obecnie produkowany cukier jest bezpiecznym produktem i surowcem dla innych gałęzi przemysłu spożywczego. Do znacznej poprawy mikrobiologicznej jakości cukru przyczyniło się wdrożenie w cukrowniach systemu HACCP. Próbki cukru trzcinowego analizo-wane przez OC spełniały wymagania w zakresie bakte-rii mezofilnych, pleśni oraz drożdży, a także bakterii chorobotwórczych. Jednakże analizując informacje zawarte w zagranicznych publikacjach, być może nale-żałoby rozszerzyć badania importowanego cukru trzci-nowego o wykrywanie przetrwalnikujących bakterii termofilnych. 5. Literatura

[1] Biernasiak J. (2010): Ocena czystości mikrobiolo-

gicznej surowego cukru trzcinowego. Szkoła letnia STC-Łódź 2010. www.stc.pl/dhttp.php?co=2010_06_22_biernasiak.pdf.

[2] Chittrepol S., Boonyaratanakornkit M., Sriroth K.

(2008): Enumeration and Identyfication of Mico-rorganisms in Plantatn in white sugar from facto-ries in Thailand. Kasetsart J. (Nat.Sci.) 42:321-327.

[3] Pujol V., Diazz J., Rodriguez E., Ariaz ML.

(2008): Microbiological contamination and antimi-crobial activity of cristalised cane sugar on some medically important microorganisms in Costa Ri-ca. Rev.Biol. Trop. 2, 431-7. www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19256417.


21

ARTYKUŁY INFORMACYJNE

Stowarzyszenie Polskich Chemików Kolorystów Fundacja Rozwoju Polskiej Kolorystyki

Stowarzyszenia skupiające specjalistów znających się na „końcowej obróbce”, czyli wykończeniu wyrobów włókienniczych, zaczęły powstawać już w XIX wieku, głównie w Europie. Jednym z pierwszych istniejących od 1884 roku do dziś należy Stowarzyszenie Chemików Kolorystów angielskich (The Society of Dyers and Co-lourists). Pierwsze samodzielne stowarzyszenie kolorystów w Polsce powstało dopiero w 1930 roku pod nazwą Polskie Towarzystwo Chemików Kolorystów. Konty-nuatorem tej działalności i tradycji w okresie powojen-nym były w ramach stowarzyszenia NOT sekcje Far-biarsko - Wykończalnicza, Barwnikarsko - Kolory-styczna i od 1959 r. Polski Komitet Kolorystyki. W grudniu 2002 w miejsce Polskiego Komitetu Kolory-styki zostało utworzone i zarejestrowane w Sądzie Re-jonowym w Łodzi Stowarzyszenie Polskich Chemików Kolorystów (SPChK). SPChK jest organizacją naukowo-techniczną zrzeszoną w federacji NOT oraz należącą do Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Chemików Włókienników i Kolorystów – IFATCC. Skupia członków indywidualnych i podmioty gospo-darcze, których działalność obejmuje zagadnienia zwią-zane z barwą, wytwarzaniem środków barwiących, wykończalniczych i pomocniczych oraz służących do tego celu urządzeń w przemyśle włókienniczym i innych (skórzany, papierniczy, farb i lakierów, two-rzyw sztucznych, ochrony środowiska itd.) Podstawowym celem działalności jest stwarzanie dla swoich członków warunków do wszechstronnej wy-miany wiedzy i opinii na temat zagadnień związanych z ww. branżami, ich integrację, kultywowanie tradycji stowarzyszenia, dokumentowanie barwnikarstwa i kolo-rystyki włókienniczej. Realizacja wymienionych celów odbywa się poprzez organizowanie odczytów, seminariów, kongresów, współpracę z organizacjami krajowymi i zagranicznymi (np. Czeskie Stowarzyszenie Chemików Kolorystów), działalność wydawniczą książek o tematyce branżowej jak: ”Zarys wiadomości o barwie”, „Drukarstwo włó-kiennicze”, „Barwnikarstwo w Polsce”, cykliczne wy dawanie Informatora Chemika Kolorysty i materiałów seminaryjnych. Specjaliści zrzeszeni w SPChK opracowują ekspertyzy i opinie o innowacyjności przedsięwzięć technicznych i technologicznych na potrzeby firm ubiegających się o wsparcie z funduszy unijnych. SPChK jako organizacja „non profit” nie prowadzi działalności gospodarczej, opierając swoją działalność

na składkach członkowskich i wsparciu finansowym z dotacji. Wszystkie najważniejsze cele statutowe Sto-warzyszenia są realizowane poprzez wsparcie ze strony Fundacji Rozwoju Polskiej Kolorystyki. Fundacja zo-stała powołana przez prywatnych fundatorów chemi-ków kolorystów w 1993 roku i podstawowym jej celem statutowym jest – „gromadzenie i pomnażanie środków finansowych przeznaczonych na wspieranie działalno-ści Stowarzyszenia Polskich Chemików Kolorystów (w latach 1993 – 2002 środki te były przeznaczane na wspieranie działalności Polskiego Komitetu Kolorysty-ki)”. Dzięki takiemu wsparciu wydawany wspólnie Informa-tor Chemika Kolorysty rozprowadzany jest bezpłatnie wśród członków stowarzyszeń NOT związanych z kolo-rystyką, instytutów branżowych oraz wśród technolo-gów zatrudnionych w zakładach przemysłowych. Także wydanie ww. książek było możliwe dzięki zaangażo-waniu w ten cel wsparcia z Fundacji. Fundacja wspiera również współpracę międzynarodową stowarzyszeń skupiających polskich kolorystów. Doty-czy to w szczególności przynależności Stowarzyszenia Polskich Chemików Kolorystów do Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Chemików Włókienników i Kolorystów (IFATCC). W kontaktach z Federacją Stowarzyszenie wnosi składkę członkowską, natomiast Fundacja ponosi koszty udziału w Radzie Delegatów Federacji oraz w Kongresach. Dzięki członkostwu w Federacji uzyskano dotychczas dwa stypendia dla polskich doktorantów oraz dostęp do najnowszych roz-wiązań naukowych i technologicznych prezentowanych na kongresach Federacji. Fundacja wspiera finansowo współpracę Stowarzyszenia Polskich Chemików Kolo-rystów z Czeskim Stowarzyszeniem Chemików Włó-kienników i Kolorystów (Spolek Textilnich Chemiků a Koloristů. Jest też zwykle współorganizatorem odczy-tów dla chemików kolorystów. Dzięki Fundacji możliwe jest także prowadzenie dzia-łalności związanej z udostępnieniem krajowym odbior-com atestowanych materiałów do wykonywania obo-wiązujących w krajach Unii Europejskiej i w Polsce badań jakości barwników i wyrobów włókienniczych. Materiały odpowiadają wymaganiom Międzynarodowej Organizacji Standardów (ISO), a ich zakup jest reali-zowany bezpośrednio w The Society of Dyers and Co-lourists (Bradford, Anglia). Stosowanie do badań ate-stowanych materiałów podyktowane jest wymaganiami Polskich Norm zgodnych ze standardem ISO. Z mate-riałów udostępnionych przez Fundację korzystają liczne przedsiębiorstwa, instytuty badawcze, uczelnie i szkoły. Działalność ta stanowi pośrednio promocję polskiego eksportu, ponieważ odbiorcy zagraniczni stawiają jako warunek zakupu badanie jakości wyrobów zgodnie


22

z wymogami ISO. Dążąc do ujednolicenia zasad i metod oceny wytwarza-nych w kraju barwnych wyrobów włókienniczych (pa-pieru, farb i innych barwnych produktów) posiadamy w ciągłej sprzedaży następujące materiały i artykuły do badań i oceny odporności wybawień zgodnych z wpro-wadzonymi w Polsce normami europejskimi EN i ISO 105: Szara skala do oceny zmian barwy PN-EN 20105-A02. Szara skala do oceny stopnia zabrudzenia bieli, PN-EN 20105-A03. ECE detergent w opakowaniach po 2 kg, PN-EN ISO 105-C06. Mydło do prania w opakowaniach po 2 kg, PN-EN ISO 105 C01-C05. Tkanina towarzysząca wiskozowa (w metrach), PN-EN ISO 105-F02. Tkanina towarzysząca poliamidowa (w metrach), PN-EN ISO 105-F03. Tkanina towarzysząca poliestrowa (w metrach), PN-EN ISO 105-F04. Tkanina towarzysząca poliakrylonitrylowa (w metrach). PN-EN ISO 105-F05. Tkanina towarzysząca wieloskładnikowa (pocięta w paczkach), PN-EN ISO 105-F10. Tkanina towarzysząca bawełniana (pocięta w paczkach), PN-EN ISO 105-F02. Tkanina towarzysząca wełniana (pocięta w paczkach), PN-EN ISO 105-F01. Tkanina towarzysząca bawełniana do badania odpor-ności wybarwień na tarcie (pocięta w paczkach), PN-EN ISO 105-F09.

Błękitna skala do badania odporności barwy na świa-tło, PN-EN ISO 105-B01 do B06. Tkanina do oceny rzeczywistej wilgotności podczas badania odporności na światło, ISO 105 seria B. Skala do wizualnej oceny głębokości wybarwienia. Artykuły te są do nabycia w siedzibie Fundacji Rozwo-ju Polskiej Kolorystyki: Pl. Komuny Paryskiej 5a, pok. 403 tel.: 42 - 632 89 57 w każdą środę w godzinach 9.00 - 12.00 i każdy piątek w godzinach 12.00 – 15.00. Informacji dotyczących składania zamówień i sposobu zakupu udziela mgr inż. Teresa Basińska, tel. dom.: 42 - 640 43 93 – wtorek, czwartek w godzinach 8.00 – 14.00. Na życzenie odbiorców, dla oferowanych produktów dostarczamy razem z produktem specjalny certyfikat zgodności. Zainteresowane osoby i instytucje prosimy o składanie pisemnych zamówień na wyżej wymienione artykuły. Oczekujemy również propozycji rozszerzenia dostępnej listy artykułów zgodnie z potrzebami. Obie organizacje posiadają wspólną stronę internetową: www.kolorysci.org.pl i adres e-mail: [email protected]. Opracował: mgr inż. Stanisław Pruś – wiceprezes Stowarzyszenia Polskich Chemików Kolorystów.


23

PRZEGLĄD NOWOŚCI LITERATUROWYCH I PATENTOWYCH

Sposób otrzymywania monodyspresyjnych mikrożeli pektynowych z wykorzystaniem

układu mikroprzepływowego

Wynalazek dotyczy formulacji monodyspersyjnych mikrocząsteczek pektynowych, do potencjalnych zasto-sowań w przemyśle: spożywczym i farmaceutycznym. Przedmiotem wynalazku jest sposób otrzymywania monodyspersyjnych mikrożeli pektynowych z wyko-rzystaniem układu mikroprzepływowego, obejmujący etapy: i) wytworzenia emulsji oraz ii) żelowania w wy-niku dyfuzji do fazy rozpraszanej jonów sieciujących zawartych w fazie ciągłej, charakteryzujący się tym, że wspomniana faza ciągła zawiera olej, sól metalu oraz kwas, a fazę rozpraszaną stanowi wodny roztwór pek-tyny opcjonalnie zawierający nanocząstki. Jako bazę fazy ciągłej zastosowano jadalny olej (rzepa-kowy), jej składową były też niezbędne do żelowania pektyny czynniki sieciujące: jony wodorowe oraz ka-tiony metali dwuwartościowych. Wybór kwasu octo-wego był podyktowany jego szerokim zastosowaniem w przemyśle, jak również mieszalnością zarówno z cieczami polarnymi jak i niepolarnymi, co umożliwia jego łatwą dyfuzję z fazy ciągłej do rozproszonej, Wy-bór soli metalu był podyktowany niską toksycznością soli wapnia, a także ich bardzo dobrą rozpuszczalnością w kwasie octowym. Testowano sześć różnych soli pod kątem rozpuszczalności w kwasie octowym oraz mie-szalności z olejem rzepakowym. Na podstawie uzyska-nych wyników wybrano węglan wapnia rozpuszczony w lodowatym kwasie octowym. Sposób przedstawiony w wynalazku charakteryzuje się prostotą, dużą powtarzalnością oraz możliwością wy-twarzania w/w żeli o zadanym rozmiarze czy morfolo-gii. Konstrukcja opisanego systemu formulacji jest pro-sta, opiera się na zastosowaniu taniej aparatury, czy materiałów oraz bazuje na łatwo dostępnych nietok-sycznych substratach.

Rys.1 Schemat systemu do monodyspersyjnych mi-

krożeli pektynowych. D.Ogończyk, P.Garstecki, M.Siek, Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej - Nr PL215011 - 14.03.2013

Sposób poprawy aromatu sterylizowanych przypraw liściastych, zwłaszcza majeranku

i tymianku

Sposób poprawy aromatu sterylizowanych przypraw liściastych, zwłaszcza majeranku i tymianku, charakte-ryzuje się tym, że do przypraw po sterylizacji, zwłasz-cza parą wodną, dodaje się związki aromatyczne o naj-wyższej aktywności zapachowej, tzw. główne odoranty, w postaci mikrokapsułek, przy czym do majeranku dodaje się mikrokapsułki hydratu sabinenu i linalolu w ilości po 1-3 g na 1kg przyprawy, a do tymianku dodaje się mikrokapsułki tymolu w ilości 20-50 g na 1 kg. Wojtowicz Elżbieta, Zawirska-Wojtasik Renata, Ada-miec Janusz, Korbus Eugeniusz Patent. Polska, nr 214582

Modelowanie kinetyki sorpcji

z zastosowaniem pochodnych ułamkowych dla układu barwnik azowy – sorbent roślinny

W pracy przedstawiono kinetykę procesu sorpcji barw-nika azowego Direct Orange 26 na roślinnym sorbencie naturalnym (słoma żytnia).Stwierdzono, że sorpcja barwnika dla najwyższego stężenia wynosi 22 mg/g suchego produktu. Można zatem ten odpadowy produkt polecić jako tani sorbent mogący służyć do separacji substancji barwnych z roztworów wodnych. Zapropo-nowano zastosowanie uogólnionego równania do opisu kinetyki sorpcji. Jest to nowe, autorskie podejście do zagadnień kinetycznych w procesie adsorpcji. Równa-nie wykorzystuje pochodne ułamkowe i może być sto-sowane w procesach adsorpcji niezależnie od jej me-chanizmu. W proponowanym podejściu nie zakładano, który z mechanizmów adsorpcji jest dominującym. Z analizy obliczanych przypadków można jednak wy-wnioskować, że lepszy opis daje równanie pseudo-pierwszego rzędu. Skłania to zatem do stwierdzenia, że sorpcja przebiegała wg mechanizmu zbliżonego do adsorpcji fizycznej. Aproksymacja danych doświad-czalnych dla wszystkich analizowanych danych kine-tycznych przebiegła w sposób zadowalający, co po-twierdziła ocena statystyczna. Porównanie opisu mate-matycznego za pomocą klasycznych równań pseudo-pierwszorzędowego i pseudodrugorzędowego z równa-niem wykorzystującym pochodną ułamkową wypadło zdecydowanie na korzyść tego ostatniego. W ogólności należy stwierdzić, że aproksymacja z wykorzystaniem równania trójparametrowego dała najlepsze wyniki, równania dwuparametrowe opisywały kinetykę sorpcji gorzej a jednoparametrowe najgorzej.


24

E. Tomczak, W. Kamiński: Modelowanie kinetyki sorp-cji z zastosowaniem pochodnych ułamkowych dla ukła-du barwnik azowy – sorbent roślinny. Inżynieria i Apa-ratura Chemiczna, 2013 (52) 4, 376-377. Zastosowanie plazmy w technologii żywności

Celem pracy było opisanie możliwości zastosowania niskotemperaturowej (zimnej) plazmy w badaniach żywności. Technologia ta należy do nowych, nieter-micznych technik. Jej potencjalne wykorzystanie w przemyśle spożywczym wiąże się przede wszystkim z utrwalaniem żywności. Możliwości jej praktycznego zastosowanie należy upatrywać w bardzo reaktywnych cząsteczkach chemicznych, z których jest złożona. Wolne rodniki, tlen atomowy oraz inne cząsteczki czy jony wykazują inaktywacyjne właściwości w stosunku do wielu mikroorganizmów. Skład chemiczny plazmy różni się w zależności od rodzaju gazu użytego do jej wytworzenia. Mieszaniny gazów, najbardziej letalne w stosunku do drobnoustrojów, zawierają tlen cząstecz-kowy lub powietrze. Możliwość zastosowania nisko-temperaturowej plazmy w przemyśle spożywczym jest obecnie na etapie badań laboratoryjnych. W literaturze tematu podawane są przykłady możliwości jej zastoso-wania w celu dekontaminacji powierzchni ziaren i na-sion, mięsa czy materiałów opakowaniowych. Rosnące zapotrzebowanie rynku na produkty mało przetworzone oraz potrzeba ochrony środowiska uzasadniają koniecz-ność dalszych badań nad technologią niskotemperatu-rowej plazmy. Wiedza na temat niskotemperaturowej plazmy skłania do stwierdzenia, że technologia ta może znaleźć zastosowanie w przetwórstwie żywno-ści. Do największych zalet należy jej nietermiczny cha-rakter, korzystny zwłaszcza w technologii żywności minimalnie przetworzonej. Jednak właściwość plazmy, z której wynika ta zaleta, jest także jedną z najwięk-szych wad tej technologii. Ze względu na specyficzny skład plazmy i samą naturę procesu, użycie jej może budzić pewne obawy konsumentów, co będzie wpływać na proces wdrożenia tej technologii. Kolejne problemy związane z tą techniką dotyczą głównie wpływu plazmy na składniki odżywcze żywności. Przeprowadzenie

odpowiednich badań, uwzględniających ten aspekt, umożliwi kontynuowanie prac nad przemysłowym wdrożeniem techniki zimnej pla-zmy. A.Wiktor, M. Śledź, M. Nowacka, D. Witrowa-Rajchert Możliwości zastosowania niskotemperaturowej plazmy w technologii żywności Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2013, 5 (90) 5 – 14.

Wpływ ultradźwięków na barwę produktów

spożywczych

Ultradźwięki to nowa metoda znajdująca zastosowanie w przemyśle spożywczym m.in. do przyspieszania jed-nostkowych operacji, takich jak: suszenie, ekstrakcja i zamrażanie. Sonikacja, pomimo małej inwazyjności, wpływa jednak na przemiany fizyczne, chemiczne i biochemiczne, zachodzące w surowcach. Barwa jest bardzo istotnym, z punktu widzenia konsumenta i pro-ducenta, wyróżnikiem jakości, opisującym produkty spożywcze. W badaniach określano wpływ 30-sto mi-nutowej obróbki ultradźwiękami o częstotliwości 21 kHz na zmiany parametrów barwy soków mar-chwiowych o ekstrakcie 9, 12 i 21°Brix, pochodzących od dwóch producentów. Barwę mierzono w systemie CIE L*a*b*, określając bezwzględną różnicę barwy, zmiany nasycenia i tonu barwy. Nie zaobserwowano jednoznacznego wpływu zawartości ekstraktu na zmia-ny barwy soków poddanych działaniu ultradźwięków. Stwierdzono, iż sok producenta A o ekstrakcie 21°Brix oraz sok producenta B o ekstrakcie 12°Brix cechowały się największą stabilnością na działanie ultradźwięków. Zmiany barwy soków po zastosowaniu ultradźwięków nie były wykrywalne przez ludzkie oko. Nie zaobser-wowano także istotnych statystycznie zmian w różnicy nasycenia i tonu barwy pomiędzy sokami przed i po działaniu fali dźwiękowej. P. Sakowski, E. Janiszewska: Zmiany barwy soku mar-chwiowego w czasie obróbki ultradźwiękami. Acta Agrophysica, 2013, 20(1) 161-17.


25

KONFERENCJE, TARGI, WYDARZENIA

ELASTOMERY 2013 "Elastomery - nauka i przemysł"

15. Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna

23-25 października 2013, Warszawa

Organizatorem konferencji jest Instytut Inżynierii Mate-riałów Polimerowych i Barwników Oddział Elastome-rów i Technologii Gumy w Piastowie. Tematyka konferencji:

• Fizykochemia i modyfikacja elastomerów • Wzmacnianie i sieciowanie elastomerów • Materiały i surowce dla przemysłu gumowego • Guma i kompozyty elastomerowe • Procesy technologiczne • Recykling odpadów gumowych • Badanie surowców i wyrobów gumowych • Urządzenia do przetwórstwa i aparatura badawcza

Więcej informacji można znaleźć pod linkiem: http://www.konferencjaelastomery.ipgum.pl/ „ZWIERZ ĘTA W BADANIACH NAUKOWYCH”

9-11 września 2013, Warszawa Organizatorem konferencji jest PolLASA we współpra-cy z IBD im. Nenckiego PAN, Krajowa Komisja Etyczna, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie – Wydziałem Nauk o Zwierzętach oraz Instytutem Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN. W czasie Konferencji wykłady wygłoszą zaproszeni zagraniczni i krajowi Prelegenci m.in.:

• dr Andrea Zsombok, Tulane University, School of Medicine, USA,

• prof. El_bieta Kompanowska-Jezierska, IMDiK PAN, KKE, Warszawa,

• dr Anna Kiersztan, IBD PAN, • prof. dr hab. Alicja Józkowicz, Zakład Biologii

Medycznej, Wydział Biochemii, Biofizyki i Bio-technologii UJ,

• prof. Krzysztof Zabłocki, IBD PAN, • dr hab. Magdalena Zielinska, IMDiK PAN, • dr Massimo Foa, IDEXX BioResearch, •

• prof. Sandor Georgy Fekete, Szent Istvan Unviersi-

ty, Hungary, • pan Dariusz Drewniak, MNiSW, Warszawa

. XI MI ĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NA-

UKOWO-TECHNICZNA Technologiczne Systemy Informacyjne

w Inżynierii Produkcji i Kształceniu Technicznym 5 - 7 czerwca 2013 r. w Kazimierz Dolny.

Organizatorzy: Komitet Inżynierii Produkcji PAN Politechnika Lubelska:

• Instytut Technologicznych Systemów Informacyj-nych

• Katedra Organizacji Przedsiębiorstwa Narodowy Uniwersytet Techniczny w Sewastopolu (Ukraina) Lubelskie Towarzystwo Naukowe Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich Oddział w Lublinie Polskie Towarzystwo Zarządzania Produkcją Oddział w Lublinie Celem konferencji jest prezentacja wyników nowych badań i wymiana doświadczeń ośrodków krajowych i zagranicznych w następujących zakresach:

• technologiczne systemy informacyjne w procesach produkcyjnych i kształceniu;

• projektowanie i automatyzacja procesów produk-cyjnych, komputerowo zintegrowane systemy wy-twarzania (CIM);

• systemy eksperckie i symulacja procesów produk-cyjnych;

• współdziałanie elementów maszyn i maszyn w sys-temach technologicznych;

• nowe materiały i technologie ich otrzymywania; • zastosowanie metod sztucznej inteligencji w prze-

myśle; • e-biznes; • sterowanie procesami logistyki, magazynowania

i przygotowania produkcji. Dodatkowe informacje na temat wydarzenia można znaleźć na stronie internetowej: www.wm.pollub.pl.


26

INFORMACJE DLA AUTORÓW Tematyka czasopisma

Komitet Redakcyjny zaprasza do współpracy Autorów publikacji dotyczących, badań nad nowymi wyrobami, technologii i rozwiązań w zakresie produkcji, podno-szenia, zapewniania i kontroli jakości wyrobów prze-mysłu barwnikarskiego, włókienniczego, skórzanego, tworzyw sztucznych, spożywczego oraz innych. Na łamach naszego czasopisma publikujemy wyniki oryginalnych prac badawczych i technologicznych oraz przeglądy literaturowe. Zamieszczamy także krótkie komunikaty dotyczące podjętych badań, relacje z kon-ferencji, materiały reklamowe oraz artykuły sponsoro-wane. Informujemy, że artykuły naukowe podlegają recenzji i kwalifikowaniu do druku oraz opracowaniu redakcyj-nemu w uzgodnieniu z autorem. Przeciwdziałanie przypadkom „ghostwriting” oraz „guest autorship”.*

Redakcja kwartalnika Technologia i Jakość Wyrobów prowadzi politykę przeciwdziałania przypadkom „gho-stwriting” oraz „guest autorship”. Z „ghostwriting” mamy do czynienia wówczas, gdy ktoś wniósł istotny wkład w powstanie publikacji, bez ujawnienia swojego udziału jako jeden z autorów lub bez wymienienia jego roli w podziękowaniach zamiesz-czonych w publikacji. Z „guest authorship” („honorary authorship”) mamy do czynienia wówczas, gdy udział autora jest znikomy lub w ogóle nie miał miejsca, a pomimo to jest auto-rem/współautorem publikacji. Dowodem etycznej postawy pracownika naukowego oraz najwyższych standardów redakcyjnych powinna być jawność informacji o podmiotach przyczyniających się do powstania publikacji (wkład merytoryczny, rze-czowy, finansowy etc.), co jest przejawem nie tylko dobrych obyczajów, ale także społecznej odpowiedzial-ności. Redakcja prosi o wypełnienie deklaracji dotyczącej wkładu poszczególnych Autorów w powstanie publika-cji. Autor nadsyłając pracę do druku jednocześnie oświad-cza, że nie była ona w tej samej postaci publikowana w innym czasopiśmie, ani złożona w żadnej innej re-dakcji. Wraz z artykułem należy przesłać zgodę na pu-blikację wyrażoną przez kierownika jednostki, w której jest zatrudniony Autor oraz podpisany dokument prze-kazania praw autorskich. *Procedura została opracowana na podstawie wytycz-nych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Przygotowanie artykułu Prosimy o uwzględnienie niżej podanych zaleceń; przy-czyni się to do ułatwienia późniejszej pracy redakcyjnej nad Państwa tekstami: 1. Autor nadsyłający pracę proszony jest o podanie: • imion i nazwisk wszystkich Autorów publikacji, • pełny adres Instytucji, w której publikacja została

opracowana, • danych kontaktowych Autora wyznaczonego do

prowadzenia korespondencji z redakcją i czytelni-kami (adres mailowy, numer telefonu),

• krótkiego opisu przebiegu pracy zawodowej wszystkich Autorów.

2. Objętość artykułu nie powinna przekraczać 15 stron maszynopisu, łącznie z rysunkami, tabelami, przypi-sami i bibliografią. W przypadku dłuższych prac Autor proszony jest o dokonanie podziału na części, które mogłyby zostać opublikowane w kolejnych numerach czasopisma.

3. Manuskrypt powinien być zapisany w postaci do-kumentu Word, czcionka Times New Roman 11 pkt.

4. Rysunki, tabele i zdjęcia należy dołączyć do manu-skryptu osobno np. w postaci pliku: PDF, JPG. Powinny być wykonane czytelnie, ponumerowane i nazwane w tekście rysunkami (Rysunek 1) bądź tabelami (Tabela 1). Nie mogą zawierać niezrozu-miałych, dowolnych skrótów. Jednostki miar powin-ny być zgodne z układem SI. Czcionka zastosowana do opisu rysunków to: Times New Roman 11 pkt. Wykresy, rysunki i zdjęcia drukowane są w wersji czarno-białej, wersja kolorowa może być zamieszczona odpłatnie.

5. Struktura artykułu: • Tytuł i streszczenie – powinny właściwie

i czytelnie opisywać treść artykułu. Należy podać je w języku polskim i angielskim.

• Słowa kluczowe – maksymalnie sześć, podane w języku polskim i angielskim.

• Część doświadczalna – opis zastosowanych mate-riałów i metodyki.

• Wnioski/dyskusja wyników. • Literatura – powinna być zgodna z kolejnością cy-

towania w pracy i podana według wzoru zamiesz-czonego poniżej. Odwołania do literatury w tekście powinny być podane w nawiasach kwadratowych np. [1].

1. K. Wojciechowski, A. Wyrębak: Cukry i ich wy-

korzystanie w syntezie, aplikacji i utylizacji barw-ników. Barwniki, Środki Pomocnicze. 2003, 44 (3/4) 3-17.


27

2. E. de Hoffman, J. Charette, V. Stroobant: Spek-trometria Mas. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne. Warszawa, 1998.

Przesyłanie artykułów Artykuł należy przygotować w zapisie elektronicznym w postaci załącznika do listu przesłanego pocztą elek-troniczną na adres mailowy: [email protected]. Dodatkowo pocztą tradycyjną Autor proszony jest o przesłanie poniższych dokumentów.

Konieczne dokumenty • dokument przekazania praw autorskich, • zgoda kierownika jednostki, • deklaracja dotycząca wkładu poszczególnych Au-

torów w powstanie publikacji. Informacje dodatkowe Za stronę merytoryczną artykułu odpowiada Autor. Procedura recenzowania artykułu 1. Redaktor Naczelny po wstępnym zakwalifikowaniu

artykułu do druku wybiera spośród ekspertów z da-nej dziedziny dwóch Recenzentów, którzy na pod-stawie streszczenia wyrażą zgodę na przeprowadze-nie recenzji.

2. Redakcja przesyła Recenzentom pełny tekst artykułu oraz formularz recenzji.

3. Recenzenci i Autorzy pozostają wzajemnie anoni-mowi tzw. „double-blind review proces”.

4. O dokonaniu recenzji Autor zostanie powiadomiony przez redakcję.

5. Na podstawie otrzymanych recenzji o dopuszczeniu artykułu do druku decyduje redakcja.

6. Jeżeli w recenzji pojawią się sugestie co do wpro-wadzenia zmian w artykule Autor zostanie popro-szony o dokonanie poprawek bądź przygotowanie odpowiedzi na uwagi, z którymi się nie zgadza.

7. Po zatwierdzeniu wszelkich poprawek i zmian arty-kuł kierowany jest do druku.

8. Lista Recenzentów czasopisma jest publikowana raz w roku na stronie internetowej czasopisma.


28

technologia i jako - ips · technologia i c. całkowita liczba punktów, wg oceny jako nie wi ęcej...

Documents