Ole Berdnyk LABIRYNT MINOTAVRA

Do novoji knyky vidomoho ukrajinkoho pymennyka uvijlo try povisti. Povis-legenda Labirynt Minotavra rozpovidaje pro prekrasne i trahine yttia Hipatiji inky-venoho, oryhinanoho myslytelia, matematyka, astronoma IV stolittia. Vidznaena I premijeju na Respublikankomu konkursi na krau naukovo-chudoniu knyku. V centri druhoji povisti Na vohni sviatomu spalymo rozluku yttia j pryhody praslovjankoho chlopcia Zoreslava, o ukaje yvu vodu, tretia povis Chto zvaysia vohnianym nareesia znajomy ytaa z junymy smilyvciamy, jaki letia do dalekych svitiv.

Ole Berdnyk LABIRYNT MINOTAVRAPovis-legenda Ole Berdnyk, 1990 Dmytro Zaruba, iliustraciji, 1990

Zavdy ternovyj vine bude kraym, ni carka korona, zavdy velynia pu na Holhofu, ni chid trimfanyj; tak z predvika bulo i tak vono bude doviku, poky ytymu liudy i poky rostymu terny. Kryk Prometeja lunaje bezli vikiv skri po sviti, vin zahluaje soboju potuni hromy olimpijki. Tysiai troniv upalo i liudkych, i boych, ale tytanova krua stoji, nae vina tverdynia ducha toho, o, nemov urahan, bez upynu iskorku, vchoplenu z neba, v mohutnij voho rozdymaje.

LESIA UKRAJINKA

astyna pera PERA HROZA

RYTMY KRONOSAVetchi stiny Aleksandriji zarosly burjanamy. Tut tak bahato tajemnych zakapelkiv, schovanok mona hratysia doschou. Hipatija tiahne svoho tovarya Isidora dali j dali, v chai ortopolochu, v zelenu imlu parkych zarostej, v plutanynu lin, olyv ta ternovykiv. Pa! nino klye jiji Isidor. Dali ne treba. Tam mona zustrity haddia e valy! Divynka rvuko zupyniajesia, v jiji nebesnych oach merechtia iskry zuchvalosti j smichu. Si! Ty bojisia hadiv? A jak e podvyhy, pro jaki ty mrije? A jak e mojry?! Chiba ne zitkaly vony tvoju nytku pry narodenni? y ty maje v zapasi inu? Choe obduryty suvorych bohy?.. Chlopyk soromlyvo opuskaje pohliad do zemli, a tym asom Hipatija chovajesia v huavyni i hukaje zdaleku: Ahov! Znajdy mene! Isidor staranno obnyporiuje vsi zakutky, zahliadaje v nimotni bijnyci muriv, toloy burjany. Nijak ne moe znajty podruhy! Jak vona tak umije chovatysia? uty vdovolenyj, aslyvyj smich. Hipatija de poru, ale de? Spitnilyj Isidor rozarovano zupyniajesia na vydnoti, rozvody rukamy. Pa! blahaje vin. Ja ne mou rozukaty tebe! Divynka vyskakuje z burjaniv, nae z-pid zemli, tanciuje dovkola tovarya tane peremohy, vysoko pidstrybujuy. Aha! Prohrav! Prohrav! Ty niby maje apku Ajida, vypravdovujesia Isidor. om ja tebe nikoly ne znachodu? Dyvysia ne v toj bik, serjozno zauvauje divynka i, ne davy jomu ocinyty svoju vidpovi, my dali, do mikych vorit. Isidor pospiaje za neju, a kuriava stelesia nad pokruenymy steynamy. Prokydajusia vid dytiaoho kryku linyvi storoi bilia vorit, artoma svariasia na Hipatiju. To znovu ty, pustunko! kae odyn, odkaliujuy. Anu, ky dodomu! My do moria! dzvinko kryy divynka. More sumuje za namy! Ne puu! triase bojovym spysom borodatyj vojin i vytriaje velyki orni oi na Hipatiju. Vona smijesia, vychorom prolitaje povz vartovych, tiahnuy za soboju Isidora. Storo spantelyeno i turbotlyvo hukaje: Obereno, durneka! e ne dovedy, dole, v ruky rozbijnykiv potrapyte! Ne doenu! aslyvo ozyvajesia Hipatija, a vytanciovujuy na bihu. Morkyj viter ochopliuje jiji hnuke zasmahle tilo nezrymymy obijmamy, hrajesia blakytnym chitonykom, nae stiahom. Pryhlueno umy zapinena chvylia, lye ysti cnotlyvi pisky, niby obmyvaje pered Hipatijeju neskinennu dorohu do dalekoho obriju. Skiky bihty po nij? y daleko? Chvylia zabuttia i ekstazu spovyvaje svidomis. Nema vtomy, nema viduttia asu. Za spynoju nezrymi kryla, vony tuavo j syno vymachuju, nesu u nezbahnennu dalei. Zemlia, more, ajky u nebi, tepli pisky, viter z pusteli to lye majevo chymernych obraziv uzdov kazkovoji steky. Isidor ne vidstaje vid podruhy, ale j ne moe nazdohnaty jiji. Vona niby marevo, niby chmarynka. Zjavliajusia na mokromu pisku maleki slidy letiuoji divynky. Zjavliajusia i znykaju, nae zolota ti. Ach, jak choesia nazdohnaty jiji, torknutysia zasmahloho plea, hlianuty v zatumaneni vid aslyvoho bihu oi! Pa! Zupyny! Doeny! Doeny! Pa! Ja ne mou! Ty nevlovyma! Vona spoviniuje polit. I ezaje bezdonne nebo dovkola, staje neskinennym sklepinniam nad nymy, i tepli pisky pestlyvo ciluju bosi dytiai nohy.

Ty ne dohnav mene, z alem kae Hipatija. Ty jak ptach, vypravdovujesia Isidor. Ja due chou dohnaty, ale ty nae la Artemidy! Sta Heraklom i doeny! Stanu, obiciaje chlopyk, serjozno zazyrajuy v tajemnyi oi Hipatiji. I taka vpevnenis hory u zoriano-ornych oach Isidora, taka yris i syla hraje na chudekomu preharnomu lyku, o divynka zaspokojujesia. Vona zryvaje z sebe chitonyk, kydaje na pisok i biy u vodu. Zelenavo-prozora chvylia nakryvaje jiji zapinenoju doloneju. Chlopyk pryluajesia do neji, i vony aslyvo hojdajusia v ninij kolysci moria, movby pradavni dity Nereja. 1 Zavmyraju na hrudiach vod, zavoroeni laskoju neosianych stychij soncia, povitria, chvy. Si! epoe divynka. Ja chou staty ryboju. ob plavaty v mori, v okeani. ob hratysia vino z nerejidamy, ob sluchaty neskinennyj epit moria I ja, lunoju vidhukujesia Isidor. ob plyvty za toboju. A potim ja chou staty ajkoju, vaviaje Hipatija, ob pokynuty more i polynuty do soncia, jak munij Ikar Te pid sylu tiky boham, namahajesia zapereyty chlopyk. Todi ja chou buty bohyneju, smilyvo odkazuje divynka. Isidor z ostrachom dyvysia na neji: y ne smijesia? Ni! Oi ve ne prozori, a synio-temni, vusta micno stuleni, pohliad u neskinennosti. Chto vona, o ne bojisia kazaty taki slova? Chiba ne znaje, o bohy uju vse?.. Divynka otiamyla vid zadumy, plyve do bereha. Vony sidaju na hariaomu pisku, i chlopyk poynaje nasypaty dovkola sebe vysoki mury. Vin prokopuje hlyboki rovy dovkruh ve i palaciv, prychorouje pokrivli ta majdanyky barvystymy erepakamy. Hipatija z cikavistiu stey za nym, zachopleno pidbadioriuje schvanymy vyhukamy. A chto ytyme u tvojemu palaci? zapytuje vona. Ty, kae Isidor, hostynno prohortajuy doriku pered vorimy. O velyka i nepovtorna doko Helisa, o caryce moriv i volodarko kazkovych zeme, prou laskavo do moho nebuvaloho carstva. Vono tvoje! Ja pryjdu, serjozno kyvaje Hipatija. Ja odvidaju tvij palac, Si Moe, cho tak my budemo razom, radije chlopyk, bo tebe ne nazdohnaty. A v mojemu palaci ty ytyme doviku Ne doviku, zaperelyvo chytaje holivkoju Hipatija. Meni stane sumno i v najharniomu palaci. Ja zachou na voliu i znovu pobiu ponad berehom moria A ja dohaniatymu tebe, sumuje Isidor, i ne zmou dohnaty. Divynka movy, nioho ne kae. I vony porynaju v nedytiau zadumu, sluchaju odvini rytmy nevtomnoho moria neskinennu hru vsemohutnioho Kronosa. Mynaju lita. Vychor podij kotysia nad svitom, nad Afrykoju. Potriasaje imperiji, carstva. Zmitaje liudej, naroduje inych. Zhasaje, vtyujesia, ob znovu vybuchnuty pochodamy, povstanniamy, zradamy. Lye more nezminno koty hrizni y laskavi chvyli u nevymirnis. Lye vitry prahnu u dalei, pereslidujuy nezrymu metu, sonce nevtomno sije yvliui zerna na hrudy Heji-materi ta zori merechtia na ninomu nebi, nae vichy ne projdenoho nikym liachu. Ta e nezminno vybihaju na bereh moria dity Hipatija j Isidor. Do nych zvykly vartovi bilia vorit, ebraky na vukych pokruenych vulykach Aleksandriji, ajky na berezi. Zdajesia, o dvoje nerozlunych ditej taka postijna oznaka svitu, jak ranok, jak kliui lelek, o prolitaju u nebi z dalekoji pivnoi, jak rozkvitannia bujnosadiv navesni. Ta ni! o miniajesia v nych. Nalyvajusia snahoju mjazy Isidora, nad huboju zjavliajesia ornyj puok, a v holosi nyki, voliovi obertony. Oi Hipatiji, mov krynyci, viddzerkaliuju nebo, chmary, sonce cilyj svit. Nalyvajusia1 Morke boestvo u hrekij mifolohiji.

buntivlyvymy sokamy nohy, ruky, i zolotavyj vodospad kis ohortaje hordovytu holovu sonianym oreolom. I nijak ne doene chlope divyny odnoho razu. Ne torknesia v polioti ruky, ne viduje buntivlyvoho pusu krovi. A baannia dohnaty jiji vse hunie stukaje v serce, a chvyli solodkoji znemohy vse ninie spovyvaju duu. Bia vony, a mi nymy nezrymyj barjer. Ne zrujnuvaty joho, ne perestupyty! Ve soromysia Hipatija rozdiahatysia pered Isidorom. Chovajesia za skeleju, nahynci biy u vodu, a ve todi klye tovarya. Vin plyve do neji, ta ve osterihajesia dyvytysia na roevu yju, na divoi persa, na peliustky polumjanych hub. Splyvaje de. Nakydaje veir tajemnyyj serpanok na bereh, na more, na imlysti mury j vei Aleksandriji. Pora dodomu, bo napevno chvyliujusia davno baky, ta ne pospiaju chlope i divyna, jduy berehom do mista. Na tli temnoho neba spalachuje majak udo svitu. Jaskravo-ovti polysky padaju na morku yroi, niby prokladaju dorohu korabliam u daleki kraji. Hipatija sidaje na teplyj kami, zaarovano dyvysia na siajvo majaka, mylujesia hroju vohniu. Zirka, epoe vona. Jaka zirka? ne rozumije Isidor. Zirka, stvorena liumy, ob ukazuvaty dorohu. Jak ce preharno, Si! arivno, Pa! zhodujesia chlope, tamujuy chvyliuvannia. Moe, j zirky v nebi to majaky bohiv? Majaky? vraeno perepytuje Isidor. Ato! Dlia nebesnych korabliv. Musia e bohy maty svoji okeany, moria. Je u nych i korabli dlia poukiv novych zeme ta skarbiv. A inake necikavo yty! U Hesida skazano, o zori to oi stookoho Arhusa, obzyvajesia chlope. A na sadivnyk, chrystyjanyn, kae, o zori to svitynyky, postavleni bohom na krytalevij, neporunij sferi omu vony todi inkoly padaju z neba? nedovirlyvo zapytuje divynka. Chto jich zbyvaje z krytalevoji sfery? Sadivnyk kae, o to oznaka padinnia dui. Vidpadaje vid boha dua, zhasaje i nebesnyj svitynyk!.. Ne do sercia meni taki slova, epoe divyna. Ne viriu v te. Ja bau neskinenne more nad namy i na niomu vohni majakiv. Tam buvaju buri, hynu korabli, majaky a iskry vid nych inkoly dosiahaju zemli Isidor movy, dumaje nad slovamy Pa. Chotila b ja staty majakom, znov ozyvajesia Hipatija. Jakym majakom? dyvujesia chlope. Kamjanym? Otakym, jak ocej? Ta ni Jak ty ne zbahne Takym, jak Platon, jak Sokrat, jak Eschil ob doviku siajaty liudiam, ob ne blukaly vony sered noi Ty taka, zhodujesia chlope. Ty syna A ja A ty, z nadijeju vidhukujesia divyna. A ja vino ochoroniatymu tvij voho ob vin ne pohas ob korabli, vertajuy z dalekoho plavannia, bayly na obriji zemnu zirku Hipatija, vdiano usmichnuvy, torkajesia ninymy paciamy ruky Isidora, i vin zliakano vidstoroniujesia. Pora dodomu Pora, z alem povtoriuje vona i vstaje z kamenia. Kotysia koleso asu. I nevblahanno nastupaje tryvona my torestva najdrevnioho boha Erosa. Dzveny lukavyj neutnyj smich, myhoty u prostori zolotysta strila! Ne schovajesia vid neji, ne zachystysia Staje mohutnim vojinom Isidor: munia posta, suvore oblyia z ninymy ornymy oyma, bujni temni brovy, o zroslysia na perenissi. Ve vyruaje vin z kohortoju baka v pochid suproty pustenych

rozbijnykiv, o terzaju provinciji Aleksandriji. I todi vtraaje spokij istnadciatylitnia Hipatija, ne moe sydity vdoma, ne moe hraty na arfi abo ytaty perhamenty pro slavetni podvyhy arhonavtiv. Ta o povertajesia vin zapylenyj, zmunilyj, z smutkom i trochy orstkym vidblyskom v oach, i radije divyna, smijesia aslyvo i tamuje ninis u nevyerpnij hlybyni blakytnoho pohliadu. Baa teje stari. Vsi baa. I bako Isidora slavetnyj strateh Sokrates, i bako Hipatiji vidomyj vsij imperiji matematyk Teon. Perehliadajusia, mova. Ta j o hovoryty? Chiba j tak ne jasno, o orlycia naley orlu, o ryba prahne do prozoroji hlybyny, o kvitka vmyraje bez soncia j dou. Nezvyajnymy zdibnostiamy obdaruvaly bohy ditej Teona i Sokratesa. Ve vony spereajusia z bakamy. Ve vony mandruju dumkamy poza mifini mei, zmurovani drevnimy mudreciamy. Ve chytajusia pid udaramy jichnioho rozumu dohmatyni stiny chrystyjanstva i tverdyni olimpijciv. I vyriuje Teon poslaty Hipatiju do Afin. Chaj vypje z peroderela mudrosti, chaj viduje podych legendarnoho Orfeja, chaj prysluchajesia do boestvennoji kifary Apollona. Bo sunesia zvidusiud navala neukiv-chrystyjan, dykych, orstokych fanatykiv, i zhasaju vohni ellinkych mudreciv sered temnoji buri, zarodenoji v palestynkij pusteli. Treba zapaliuvaty novi vohnya, jaki perevera syloju j potunistiu adni bahattia novoji viry. Sokrates zhodujesia chaj Isidor jide razom z divynoju. Aleksandriji potribni osvieni vojiny, a Hipatiji bude nadijnyj zachyst u dalekych Afinach Ne uju zakochani tych mirkuva. Jim bajdue de buty, o dijaty. Aby razom. Aby uty podych odne odnoho, aby bayty minlyve siajvo jedynych oej. Hipatija torkaje paciamy struny arfy: niby Eol, hrajuy, probihaje v prostori i nese arujui zvuky z budynku Teona do drimotnoho moria. Divyna zapliuuje oi, prysluchajesia do utlyvoji melodiji, improvizuje slova tajemnyoji pisni, jaka narodujesia v hlybyni jiji sercia, mov huk vino nezrymoji, vino kochanoji materi-Heji. Ne buntuj, moje serce! Zupynysia u vinim bihu! Vidpoy Zupyniusia z toboju i ja Nina Eos v roevim serpanku ciluje svitankovu sy, I zhasaje zirok teija Novyj de. Novi liudy j pisni Lye ja ne miniaju povik! Vse ukaju poatku j kincia I nese mene, niby kifaru Orfeja, bezalisnyj asu potik, I dovkola na chvyliach sercia!.. Zaklynaju i klyu: Ce ja! Zupyny, ne ezaj vdalyni! Daj umerty v tobi A meni tvoji oi dovino palaju i siaju odni V neskinennij jurbi Isidor tamuje podych, ob ne zliakaty arivnoji myti. Prosy, blahaje, vymahaje: ne vmyraj, ne propadaj, zupynysia! A holos tychaje, zlyvajesia z epotom litnioji noi, rozyniajesia v lehoti moria, a struny nino suprovoduju ostannie zitchannia pisni: A meni mov u sni ly odni osiajni

Tvoji oi v sumnij dalyni Zadumala Hipatija, schylyvy lyko do arfy, ti zadumy na ystomu oli. Vona niby ekaje oho. I junak viduvaje te ekannia i bojisia propustyty blahoslovennu my. Bo moe buty pizno, jako daty jij promajnuty. Blyskavycia ne dlia zapliuenych oej. Choe pobayty jiji, viduty ne drimaj! I vin zvaujesia Pa Ja uju, Si Ty pro koho spivala? Pro oi, drue Pro yji oi, Pa? Pro jedyni oi Ti, krim jakych nio ne vtiy u cilomu sviti Pa! suvoro kae Isidor. Ja chou, ob to buly moji oi dlia tebe Stan divyny tremty, mov oeretyna pid vitrom, temni viji liahaju na blidi oky. Tak vono i je, Si, epoe vona. Ty znaje, mij drue, davno pro ce A ja moji oi dlia tebe?.. To vome j ostannie udo svitu, zavmyrajuy vid tryvonoji radosti, promovliaje junak. Tvoji oi dlia mene nebesnyj majak. Ne vvijde mij korabe do adanoji havani bez toho vohniu Rozibjesia, zhyne na skeliach Tak i znaj, kochana Ruka Isidora nesmilyvo torkajesia jiji kosy, paci bia do plea, zupyniajusia, obpeeni jarym vohnem. Divyna rvuko vstala, vidkynula arfu, alibno skryknuly struny. Vona prostiahla ruky vhoru, z podyvom rozhliadala jich pry siajvi zirok, benteno epotila: O vono jak?! Bolisno j harno! Vohnenno j dyvno! Neve ty kochaje mene? Nad yttia! om e ci ruky ne miniajusia, liubyj mij? Ja ne zbahnu, moja Pa?! z podyvom ozyvajesia junak. om voho ne spaly mene? omu kryla ne vyrosly v mene za pleyma? om ja stoju na zemli? Treba letity, letity, mij liubyj, abo plyvty v okeani, abo rozvijaty popelom za vitrom, abo staty zvukamy pisni! Vona vladno tupnula i zakryala v rozpuci: omu nioho ne zminylosia, bohy? omu ne vidkrylosia nebo? Isidor vraeno movav, strachajuy dyvnoho poryvannia Hipatiji. Vona opustyla ruky, a jomu zdalosia, niby vpaly zlamani vity molodekoho dereva. Poulosia rydannia, i divyna prytulylasia lykom do junakych hrudej. Chlope poklav hariau doloniu na holovu Hipatiji, i vona zaspokojila, zatychla. Ja zboevolila, proburmotila divyna. Proba, mij liubyj Zi mnoju o stalosia Ty prosto vtomylasia Ni, ni Ne te Ja vidula tajemnyyj voho Kochannia Ce boestvenne polumja I vono musy roztopyty tilo, pidniaty nas u nebuvali svity I ja zliakalasia, o cioho ne stalosia Ale cioho ni z kym ne stajesia Tym hire tym hire! skryknula Hipatija, vidstoroniujuy i tryvono dyvliay na junaka. Neve treba hority, ob lye zijtysia i porodyty malekych kryklyvych istot?! Navio todi poezija, kazky i tajemnyi legendy? Navio? Ale , Pa, i ty bula dytiam?! To simja boestvennoho Erosa! Skiky radoiv dity daju bakam!.. Znaju, znaju! beztiamno burmotila divyna, zaperelyvo chytajuy holovoju, i v jiji kosach poblyskuvaly zoloti strily. Ale te roblia i zviriata, i ptachy, i ryby Tak prosto, tak zvyno A navio liudyni more vohniu, vid jakoho mona zadychnutysia? Navio, navio?! Isidor ne znav, o skazaty kochanij. Jiji vybuch buv dlia nioho dyvom i nespodivankoju. Vin i ne pidozriuvav, o v tenditnomu tili Pa prychovanyj vulkan pouttia! O vin vybuchnuv u nespodivanomu misci, i hodi zupynyty abo vtyyty toj vohnystyj vybuch!.. Si

Kay, moja kochana Ty liuby mene dlia mene? Lye dlia tebe, Pa Ale ja ja ne zmou bez tebe Neve ce pohano? Ce preharno, liubyj, kri sliozy usmichnulasia divyna. Ale ja o dyvne vidula jakyj potunyj poklyk I ve ne zmou toho zabuty Muu rozhadaty, kone rozhadaty tajemnyciu toho vohniu Inake ne yty! y pide i ty zi mnoju? Pidu, moja bohyne! Vsiudy? Zavdy? Doviku! I tut, i v krajini Ajida, i na ostrovach blaenstva V mojich oach nikoly ne zhasnu tvoji oi Ly pro odne prou Ne biy tak vydko, kochana Daj nazdohnaty tebe

SMERZ pusteli dychaje paliuyj viter. Na korabli poryvasto tripoe male vitrylo, prahne do poliotu. Ta e ne pora! Micni kanaty trymaju torhovenu monoremu bilia pryalu. Po mistkach bihaju siudy j tudy raby, po zahorilych tilach teu patioky brudnoho potu do triumiv plyve potik mikiv z jehypetkoju penyceju, zolote zerno ekaju u dalekij Elladi, v slavetnych Afinach. Nahliadai suvori kilikijci okrykamy pidhaniaju rabiv, inkoly piddajuy jim ochoty udaramy hnukych, zamanych paly. Hipatija z Isidorom pomi rodyiv ta znajomych. Najblye baky. Teon schvyliovano pryhladuje kueriavu borodu, zahliadaje tryvono u prozori oi doky. A vona de daleko, daleko. Vona ne bay nikoho dovkola. Chiba lye orni aryny oej Isidora. A ponad tym legendarni kraji mifinoji Attiky, nebuvali zustrii, chramy pradavnich bohiv, tajemnyi posviaty u boestvenni misteriji. Serce bjesia syno j nerivno, vono niby choe vypurchnuty z divoych hrudej i poletity ponad morem, ponad korabliamy, do adanoji mety. Bojisia, doniu? Ni krapeky, tatusiu. Vse movby son. Marennia. Ja ne znaju, o zi mnoju, ale meni zdajesia, o maje statysia o nezvyajne Dobre y zle? obereno zapytuje Teon. o pidkazuje dua? Ne znaju, ne vidaju Znaju lye, o cilkom nove. Moe, navi strane Bo j son chymernyj snyvsia nyni Skay meni, prochaje bako, to vemy valyvo. Bohy asto vidkryvaju prychovanyj plyn podij u snach Snylo meni, poynaje opovi Hipatija, i do jiji sliv uvano prysluchajesia Isidor, niby ja pidnimajusia na vysoku horu. I ta hora taka vysoka, taka kruta, o v ytti takoji ja nikoly ne bayla. Schyly jiji priamovysni, slyki, na nych nema ni steok, ni dorih. Lye de-ne-de ovtiju kosti liudej. Ja znaju, o to heroji, jaki prahnuly do veryny, ale ne zmohly podolaty krutyzny. Liano meni prote ja jdu, driapajusia po tych skeliach Sama? obereno zapytuje Isidor, z nadijeju zazyrajuy v jiji lyko. Sama, sumno vidpovidaje divyna, yro dyvliay v kochani oi. Nepravdyvyj son. Mara, burmoe Isidor, i hnivna zmorka prorizuje joho olo. Zady. Vysluchaj dali. Ve ne znaju, jakym udom, ale mynula ja bahato erepiv ta kistok. Vako bulo, due vako. Vbrannia moje potruchlo, ziterlysia na skeliach sandaliji, tilo stalo chudym i zmuenym Ta pamjataju, o ja vybralasia due vysoko. Ve bayla velykyj okean vdalyni, ve z neba siajaly jaki dyvni zori ne taki, jak my zvykly bayty. Ve vhori bilila pryvablyva veryna, do jakoji ja prahnula, a dovkola bahrianily kvity dyvnoho kolioru Inkoly zdavalosia, o to buly krapli krovi Ja ruyla dali I tut naletila zhraja ornych ptachiv, my jich bayly, tatusiu, v horach Ty jich nazyvav trupojidamy Vony nakynulysia na mene, poaly kliuvaty. Ja vidbyvalasia, kydala na nych kaminnia Zza skeli zjavyvsia olovik Chto vin? u vidaji zapytav Isidor. Chto vin buv? Ty, zitchnula Hipatija i omu tulyvo usmichnulasia. Ty kynuvsia do mene i poav vidhaniaty ptachiv. Ty klykav mene do prirvy i kazav, o tam je mistook, po jakomu my vteemo vid trupojidiv. Ja ne bayla mistoka a, okrim toho, meni kone treba bulo distatysia veryny vona vladno zaklykala mene, to bulo ponad usi prynady yttia. Ptachy rozdilyly nas I ja vidula synyj udar po holovi Ja vidula, o vmyraju o ty movy? bolisno zapytav Teon. Tak ce son, tatusiu, zaspokojila joho doka. Sluchaj dali. Ja bayla, jak vpalo moje tilo ja bula niby zboku A ptachy nakynulysia i poaly terzaty plo, i hlytaly jiji, i radisno kryaly. A ja smijalasia, bo vony mene ne bayly, ne znaly toho, o v mene vyrosly blakytni kryla i ja mou letity, a ne povzaty po schylach hory A ja de buv ja? blahav Isidor. Ty vpav u prirvu, tycho movyla divyna. o zatumanylosia v meni, ve dali ne pamjataju pro ptachiv, pro moje tilo Znaju lye, o ja zletila v prostir i polynula do veryny Tam ekav mene

chto ridnyj i blykyj. I ve ne bulo perepon dlia poliotu Chto tam buv? dopytuvavsia junak. Hipatija promovala, lye zahadkovo hlianula na Isidora. Teon vyter doloneju spitnile oblyia, oi v nioho buly tryvoni. Tiakyj son, doniu. Ja ne v syli rozhadaty joho. Moe, v Afinach diznajesia pro su toho vydinnia. Vono vemy valyve. Zvernesia do Plutarcha, vin povede tebe do orakula Ne viriu ja v toj son, vperto skazav Isidor i koso hlianuv na divynu. Ne moe buty, ob jaki ptachy rozjednaly nas. Ce nemolyvo. A chiba ja kau ce, mij drue? lahidno usmichnulasia divyna. Ja lye rozpovila te, o bayla Sny nini marennia, rozvalyvo obizvavsia Sokrates, bako Isidora. Poynajesia de, kypy yttia. Son dlia noi, liubov dlia dnia. Pora, dity moji. y vse zapamjatav, Isidore? Vse, mij baku Hipatija pid tvojim zachystom. Pamjataj Znaju pro te. Pylynka vpade na jiji holovu nema tvojeji holovy. Nu, ce ty ve zanadto, proburmotiv nevdovoleno Teon. Navio liakaty chlopcia? Ja pravdu skazav, tverdo movyv Sokrates. Ne pryvedy dole, o stanesia z divynoju chaj ne vertajesia dodomu Ne vernusia, tverdo skazav Isidor, obnimajuy baka. O ve raby zajmaju svoji miscia bilia bortiv. Zavoruylysia vesla, pidnialysia nad vodoju. Zavereala jurba ditlachiv, jaki provodaly z portu koen korabe, ebrajuy v mandrivnykiv ta kupciv dribni monety. Hipatija, probihajuy po mistoku, kynula edroju rukoju u vodu meku ellinkych oboliv. Ditlachy, niby zhraja definiv, ubovsnuly u more, nyporyly na dni, radisno vyrynaly, chvalylysia zdobyiu. Jurba na berezi smijalasia, potialasia. Vdaryly ob vodu vesla, napjalosia vitrylo na ohli. Korabe ruyv z havani. Bereh vydko viddaliavsia. Ve ne vydno oej Teona i Sokratesa, ve lye majoria ruky nad jurboju, ve ezaje v marevi synij himatij staroho matematyka. Hupaje v dnye korablia chvylia, radije more, syple chmary bryzok v oblyia mandrivnykam, jaki stoja bilia bortu. Krapli poblyskuju dimantamy na okach Hipatiji. y, moe, sliozy? Pa, tycho promovliaje Isidor. o z toboju? Neve vse vid toho snu? Ja chou pomovaty, drue, vidhukujesia divyna, zahortajuy v pla. Postojimo tycho Poza nymy metuylysia raby, moriaky, hospodar sudna kryav na koho, chodyv pomi riadamy hrebciv, svaryvsia z najmanciamy, a Hipatija ne ula nioho. Zavmerla, zasnula, ezla dlia zovninioho. Vpere v korotkomu ytti vidula nebuvalu storonu svitu. I korabe ne prosto korabe, i chmary ne taki, jak zavdy, i ajky v nebi legendarni, i chvylia yva, utlyva, i vlasne tilo niby zapona jakoho uda. Hen tam za sto liktiv vid korablia hrajesia zhrajka definiv. Vony vystrybuju z vody, dyvliasia mudrymy usmichnenymy oyma na Hipatiju, zaklykaju do sebe, do vinoji stychiji. Nao viddajesia na potalu uych stychij, Hipatije? om ne jde do nas, do vinoji voli? My pokaemo tobi taki dyva pradavnioho Okeana-baka, pro jaki vy, liudy, navi ne zdohadujete! Pryjdy, pryjdy, arivna Hipatije! o ce, o ce z neju? Vvyajesia, ujesia y naspravdi? Rytmino cokaju kopyta sonianych konej ob tver krytalevoho neba, i ujesia vladne irannia, i kovani vohnem kolesa vizka Helisa pidstrybuju na vikovomu liachu, natykajuy na suzirja. I laskavi oi polumjanoho tytana pronyklyvo zazyraju u serce divyny, zbuduju o ridne, davno zabute, tryvone. Narodujesia melodija, choe vyrvatysia z hrudej. Torknuvsia dui boestvennyj henij, zaspivav. Prynesy meni kifaru, drue Z toboju o dyvne, Pa Ty vsia niby osiajana vohnem Pisnia zvuy u hrudiach. Prynesy kifaru Isidor vykonuje baannia divyny, i vona nino pryhortaje do hrudej darunok Apollona, i urlyvi

akordy zitchanniam lehotu plynu nad morem. Zatychaje homin mi riadamy hrebciv, zbyrajesia dovkola Hipatiji jurba moriakiv, sam hospodar, mandrivni chrystyjany, kika divat. Vona nikoho ne bay, ne uje. Poru neji teper lye muza Polihimnija, kazkova doka Mnemoziny, ta sonianyj kifared Apollon. Vony radiju, vony vtieni, o serce zemnoji divyny vidhukujesia na tonki, nebesni zvuannia. Zvuky pisni sami soboju narodujusia u vraenij dui, niby vidlunnia harmoniji svitu, niby prochannia e nebuvaloho, neuvanoho yttia, jake zrije v hlybyni konoji tvorosti. Oko neba, Helise! Oko svitu, Helise! Zupyny na chvyku konej, zupyny! Ty pryjmy moje vitannia Ty pouj moje blahannia Iz nebesnoji jasnoji dalyny!.. Oko neba, Helise! Oko svitu, Helise! U arivnuju pohodu, u lychu Vse lety, nenae ptycia, Svitozarna kolisnycia Po stranomu, po nebesnomu liachu Oko neba, Helise! Oko svitu, Helise! Ja blahaju, yttiedajnyj, ja moliu Promi ky u serce june, Podaruj vohniane runo, Spopely moji vahannia bez aliu!.. Oko neba, Helise! Oko svitu, Helise! Ne adaju ja nioho u ytti A umru vimy do sebe, U kazkove dyvo-nebo, U prostory neskinenni, zoloti Zatychaje kifara. Zmovkaje holos Hipatiji. Mova zavoroeni liudy. Lye de pozadu jurby hlucho bubony jakyj asket, zahornutyj z nih do holovy u brudnyj korynevyj himatij: Boha treba proslavliaty Jedynoho i nevydymoho, tvorcia neba i zemli, a ne jazyekoho Helisa oho zibralysia, dity kniazia my, dovkola cijeji spokusnyci? Navio hnivyte myloserdnoho hospoda, vtiajuy bohoprotyvnymy pisniamy? Movy, durniu! harknuv jakyj moriak. Choe molytysia svojemu bohovi moly movky, v pusteli. Ne dratuj nas svojimy durnymy reamy! y ne hrije ty svoji kosti na soneku, y ne radije ty, jak i vse yve, tomu svitlovi, jake daje nam blahoslovennyj Heli os? Slavno, slavno skazav! reve zachoplena jurba. Tak joho! Chaj zatkne smerdiuu pau, a to kynemo joho na char rybam! Cha-cha-cha! Spivaj, spivaj! Poti nas, boestvenna divyno! A Hipatiji ve ne choesia hraty j spivaty. Dyvo-my ezla, rozvijalasia. Dovkola ve nema kazky. Kolyesia chvylia zazdrisnych, hnivnych, brudnych y zachoplenych obly. Serce prynyklo, muza poletila v nebo. Skau yro, vidkaliavy, movyv hospodar sudna, litnij suvoryj kilikije, o ne uv takoho holosu nide, cho mandruvav ymaleko po svitu. I schidni tyrany ta despoty ne maju takoho skarbu v svojich palacach. Pivcarstva mona viddaty za takyj talant dyvovynyj Desia carstv, vidhuknuvsia velete-moriak, o stojav poru hospodaria. Desia! V joho ornych oach majnuv zlovisnyj voho, huby peresmyknula hrymasa. Hipatija provela po tomu dykomu vladnomu lyci pohliadom, zdryhnulasia. Zahornuvy u pla, vona blahano zvernulasia

do Isidora: Meni cholodno ja vtomylasia Pisni, pisni! kryaly liudy. Choemo sluchaty! Hospodynia vtomylasia, zapereyv hospodar sudna. Prou do kajuty, vona davno ekaje vas. Hej, raby, veselie! A vy, ledari, azijki sobaky, oho zibralysia siudy? Pidniaty holovni vitryla! Isidor poviv divynu do triumu, vony usamitnylysia v malekij zatynij kajuti. Hipatija poklala kifaru na stolyk, pryliahla na vuzekomu liku. Vtomleno hlianula na junaka. omu vony taki? Chto, kochana? Liudy Ja ne zbahnu jich ojno sluchaly moju pisniu, jak dity I ve mona poviryty, o vony pidu za mnoju, kudy ja zachou o krasa ne vypusty jich z svoho ninoho polonu A zamovkaje pisnia, i vony znovu zviri Lajusia, hnivajusia, nenavydia odyn odnoho, hotovi vbyty za dribnyci omu tak, Isidore? To odvina tajemnycia liudkoho rodu, Hipatije My plyvemo do Afin, ob rozkryty jiji, ob znaty, jak dijaty, de ukaty liachiv Ce pravda, pravda, Isidore Vse bude harno Vse bude liubo. Zasny, moja krasune I chaj tobi prysniasia laskavi sny A ja oberihatymu tebe Zasny, moja Pa Mynaje dva dni j dvi noi. Ve de nedaleko Krit. A tam i do Afin rukoju podaty. Ta prymchlyvi vitry, nesluchniani. Hnivajesia j Posejdon, zburiuje, chvyliuje neosianu poverchniu vod. Natuujusia vitryla, tria, i hospodar sudna vely spustyty jich, a synie naliahty na vesla. Raby proklynaju norovystych bohiv, a chrystyjany nykom moliasia svojemu hospodovi, ob poslav jim dobru pohodu. Ne sluchajusia bohy ni blaha, ni proklia: buria navisnije, smeri chodia nad morem, niby kazkovi drakony hrajusia mi soboju na zachmarenych prostorach. Nasuvajesia ni. Strana, tryvona ni. Chvyli, jak hory, kotiasia na korabe, zahrouju pohlynuty mizernu posudynku. A vona zmahajesia, ne dajesia, vperto priamuje vpered, u pimu. Kudlati chmary aleno ma nad morem, jich bezalisno mahaje urahan, rve, matuje na astky, i vony inkoly rozstupajusia. Todi na rozliuene more kydaje sribni promeni Selena, zabarvliuje korabe u mistyni tony. Zcipliuju zuby raby-hrebci, praciuju ue ne za strach, a za sovis, bo znaju riatunok v jichnich rukach. I hospodar ne lajesia, ne bjesia, a ponuro j suvoro stoji bilia kermanya pochmuroho veletnia. Chvylia zalyvaje jich z nih do holovy darma! Treba micno trymaty pravylo, ob ne schybyv korabe z virnoho liachu. Znaje kilikije-velet, kudy jde sudno, znaje, navi zapliuyvy oi, za jakymy lye jomu odnomu vidomymy oznakamy. Isidor z Hipatijeju v kajuti. alibno stohne dnye korablia, i divyna tryvono pohliadaje na junaka. Vin zovni spokijnyj, najmenoho ostrachu ne prohliane v ornych oach, ale Hipatija znaje jiji tovary tamuje stranu tryvohu. U vikoneku orno-sribna imla, rozliueni okeanidy pliujusia otrujnoju pinoju, spivaju uroystyj himn peremohy. Hipatija prysluchajesia, dyvujesia: jaka mohutnis, jaka stychijnis! o liudyna suproty takoji potuhy!? Navio vona? De nad holovoju ujusia liuti kryky, stohin. y to, moe, zdajesia? Moe, to huk buri? Rvuko vidyniajusia dveri. Na porozi v svitli smoloskypiv zjavliajusia orni postati. Moriaky vako dychaju, ne vydno jichnich oej, lye zlovisni tini pid brovamy. oho vam? hrizno zapytuje Isidor. Hospodar klye. Bida! chrypko promovliaje moriak. o stalosia? Vin skae. Jdi oboje Isidor bere divynu za ruku, prytrymuje jiji za plei, vede po vukych schidciach na palubu. Ledve vin vstyhaje vyjty nahoru, jak na nych nakydajesia zhraja liudej. Isidor liuto zakryav, vychopyv z-pid plaa korotkoho bojovoho mea. Zhraja rozskoylasia. Poulasia brudna lajka. Isidor zachystyv divynu yrokymy pleyma, prytulyvy jiji do bortu, storoko ozyravsia, sudorono vdychajuy volohe, solone povitria. o stalosia? Chto na nych napadaje? Z-za ohly vyjov velet-kilikije, yroko rozkariayvy nohy, zupynyvsia pered junakom. Chyo

blysnuly zuby, oblyia moriaka bulo strane v promeniach Seleny. Hej, chlopyku! kryknuv vin, pokryvajuy svyst buri. Odijdy vbik. Nam ty ne potribnyj! oho vy choete? jaro huknuv Isidor. De hospodar? Nema hospodaria! zarehotav kilikije, i zhraja rozbijnykiv pidchopyla toj smich. Je pada! O hlia! Vin turchnuv nohoju o temne pid ohloju, i junak z achom pobayv, o to zakryvavlenyj trup hospodaria sudna. O bohy! Ci rozbijnyky zachopyly korabe. Teper ce piratka monorema! o dijaty? My vidpustymo tebe, dytyno! nasmikuvato provadyv velet. Ji sobi v Afiny, y v Spartu, y v Damask! ji cho v sami tartary! A choe stane piratom, slavnym chlopcem! Ni pana, ni raba! Huliaj, rubaj! Vsi bahatstva svitu nai! Nam potribna divyna! Tiky erez mij trup! hrizno zaryav Isidor, vystavliajuy pered soboju mea. Tak vono j bude, zasmijavsia velet. Ta tiky a meni tebe, mih by j poyty! A bohyni tvojij nioho ne stanesia, jij olimpijci sudyly preharnu doliu! Hej, divyno! oho vam? dzvinko j jasno huknula Hipatija. omu vy zarady mene zdijsnyly take kryvave dilo? Navio ja tobi, zlyj olovie? Oce ina ri! zradiv kilikije. Sama Afrodita ozvalasia. Z inkamy spravu maty pryjemnie! Posluchaj, bohyne! Ty sama vynna zvoruyla serce moje takym spivom, o pered nym, moe, j spiv Apollona nioho ne vartyj! I ja podumav navio meni, bidnomu moriakovi, plavaty u volodinniach Posejdona doviku?! Navio? Koly azijki despoty dadu meni za tebe horu zolota! uje? Ja j moji chlopjata budu aslyvi na vse yttia, i ty stane caryceju! Cha-cha-cha! Chiba nepravda? Ce strana svavolia! Prefekt Aleksandriji diznajesia pro vae piratstvo Cha-cha-cha! a zalyvajesia velet. Ne smiy, divynko! Chaj i sam imperator znaje o meni do toho! Pliuvaty ja chotiv na nych! Ja sam sobi imperator, i chaj navi Zevs odijde z mojeji dorohy, koly ja chou, o vynyty!.. Cioho ne bude, zlyj olovie! tverdo skazala Hipatija. Ja ne bojusia vmerty! A navio vmyraty? zdyvuvavsia velet. Hej, chlopjata moji! oho stojite?! Vziaty jiji! Ne pidcho! kynuvsia Isidor. Ubju! Dva moriaky metnulysia do junaka. Briaznuly mei. Isidor byvsia liuto j strano. Vin za kika chvylyn vybyv mea z ruk odnoho napasnyka i rozachnuv druhoho. Velet zakryav, pidbadioriujuy inych do napadu. Piraty, jak akaly, zhrajeju napaly na junaka, a tym asom kilikije pidkravsia zboku, vchopyv Hipatiju za pla i potiahnuv za ohlu. Isidore! Kochanyj! kryala vona, kusajuy i bjuy veleta po oblyiu. Riatuj mene! Vin rubavsia za pjatioch, namahavsia probratysia do divyny. Na oli joho ve kryvavylasia bahriana smuha, hariaa krov zalyvala oi. Pa! Trymajsia, chrypiv Isidor. Pa, ja ne dam tebe v ui ruky! O bohy! Za o taka naruha?! Isidora vidtysnuly na kormu, vin nasylu vidbyvavsia. Chto pidkravsia zzadu, udaryv palyceju po holovi. Me junaka poletiv za bort, ma kovtnula joho. Vin chytnuvsia, potoyvsia. orna bezodnia moria rozverzlasia; ne vtrymatysia, ne zupynyty padinnia. Hipa-a-a-ati Prostir prokovtnuv kryk Isidora. Vin zmachnuv yroko rozprostertymy rukamy, niby krymy, i vpav u more. Hipatija zakryala, mov zranena ajka, i vpala na palubu, do nih pirata, nima j cholodna

RABYNIAVse bulo take znajome i liube. Hipatija bihla ponad morem, a nad neju kryaly ajky, a nad pusteleju vstavalo blakytne marevo dalekych oaz, i viter voruyv ovto-bili pisky, i chvylia spivala pro vinis. Ne bulo nioho dorosloho, obtialyvoho tilo stalo blaenno-lehke, vono kupalosia v potoci prunoho, ninoho povitria, i chitonyk majoriv na vitri, nae kryciata, i zolota dyvo-kosa vychrylasia dovkru holovy, nae mut sonianych strun z kifary Apollona. A za neju bih Isidor vinyj suputnyk jiji aslyvoji hry. Bih i ne mih dohnaty kochanoji. Jij tak chotilosia, ob vin dohnav jiji, zupynyv. To bulo b najvyym astiam dlia chlopjaty! Ale omu , om vona ne mohla zupynytysia? Jaka syla nesla jiji dali j dali, nazustri imlystomu obriju? O skeli, napivzrujnovani ihrakovi palacy z pisku ta erepaok tvorinnia Isidora. Jichnie uliublene misce, de vony hrajusia j kupajusia. Divynka zupyniajesia, skydaje chitonyk i postaje pered chlopcem u vsij cnoti i jasnosti divoo-dytiaoji krasy. Sonce radisno hrajesia z nedoverenymy formamy, pestlyvo ciluje bronzovu posta i domaliovuje promenystymy penzliamy vine udo materiHeji i Zorianoho Urana. Jaka ty harna, Pa! I ty prekrasnyj, mij Si! Nema nioho kraoho v sviti za tebe! A more? A sonce? A ptachy u nebi? A kvity? Kvity prekrasni, Pa, ale nema arivnioji kvitky za tvoji oi. Sonce nepovtorne, ale z toboju meni siaje sto son u blakytnomu nebi! Jak ty harno hovory om e ty tak ne hovoryv ranie? Koly, Pa? Todi v dalekomu ytti? Ne pamjataju, sumno promovliaje chlopyk, supliay brovy. Meni zdajesia, o nijakoho mynuloho ne bulo. Lye ja, ty i vinis. A vse ine son Moe, j pravda, zhodujesia Hipatija. Todi ja ne chou jty u ti daleki, vaki sny. Davaj budemo tut naviky, u carstvi naoji liubovi! Davaj! Hipatija tanciuje na hariaomu pisku i biy do vody. Tam jiji klyu druzi-definy, tam pryvitno machaju rukamy podruhy-okeanidy. Hipa-a-a-a Stranyj kryk Isidora skolychnuv serce divynky nevymovnym bolem. Vona sachnula, vdarylasia ob skeliu. Bryznula krov, potemnilo v oach. Hostryj bi pronyzav tilo i prohnav u nebuttia barvysti vydinnia. Dovkola plyvlo more pimy Hipatija zastohnala, povoruylasia. Svidomis vertalasia povino, vako, neochoe. U hlybyni jestva e vidluniuvav achlyvyj kryk Isidora, e ulysia divyni pachoi moria i um chvyli, a ve reanis vladno kuvala jiji v nezrymi kajdany, vela u polon. De vona, o z neju? Pokotyvsia obval pamjati, naletiv, zvychryv svidomis, poav toptaty mozok kopytamy spohadiv, nae tabun dykych konej. Korabe u portu bako pisnia Isidor strana ni zlovisne siajvo Seleny orni zakryvavleni liudy i zlovisnyj rehit A potim padinnia Isidora Padinnia v temne provallia moria Hipatija zbahnula vona samotnia! Mojra obirvala nytku Isidora. omu? Za o? Navio? Vona rvuko pidvelasia, pomacala dovkola sebe v pimi, vidula paciamy mjakyj kylym. Skoyla na nohy, ohlianulasia: vysoko nad neju vydno bulo v priamokutnyku vikna spokijni velyki zori. Tya, movannia. Divyna kynulasia do stiny, poala obmacuvaty jiji, dobralasia do dverej, udaryla v nych kulakamy. Dveri odrazu vidynylysia, v imlystomu kvadrati svitla zjavylasia nyzeka posta horbatoji

baby. Vona trymala v ruci smoloskyp i znyzu vhoru zapytlyvo-uleslyvo dyvylasia na Hipatiju. Zavoruylysia bezkrovni vuki vusta, v oach-buravykach blysnuly iskry. oho baaje volodarka? zapytala baba pokruenoju hrekoju movoju. Hipatija, peresyliujuy ohydu vid skrypuoho holosu, zapytala: De ja? omu ja tut? Ach, moja povelyteko, posmichnulasia baba, chiba tobi ne odnakovo, de ty? Vsia ojkumena tvoja, ty carycia svitu, a chiba volodari zapytuju, de vony? De car tam pup svitu. Vvaaj, o ty v svojemu palaci, my tvoji sluhy Ty smijesia, lycha inko? hnivno skryknula Hipatija, i hrymasa boliu zatumanyla jiji lyko. omu ne skae pravdy? Ja plyvla do Afin, zi mnoju buv druh Potim napad, bij, neprytomnis i ja otiamyla tut De ja, o zi mnoju? Marennia, marennia, volodarko, burmotila baba, i jiji hakuvatyj nis voruyvsia, niby chvist zmiji. Malo oho nam snysia vnoi yttia to ni, moja krasune, a protiahom noi bahato nasnysia vsiakoji vsiayny. Moja tobi porada: zabu daleki sny, yvy v novomu carstvi V jakomu carstvi! o ty verze?! Ja chou dodomu, ja chou povernutysia do baka! Do jakoho baka? zdyvuvalasia baba. Ja ne znaju pro tvoho baka! Ja Hipatija, doka Teona Aleksandrijkoho, schvyliovano movyla divyna, prytulyvy doloni do hrudej. Prou tebe, daj meni napysaty bakovi, vin nahorody tebe, jako ty vidpusty y ty, y chto inyj, do koho ja potrapyla Vse, o vin maje, tvoje! My zalyymosia ebrakamy, a ty matyme na budynok, zoloto i cinnosti Cha-cha-cha! smijalasia baba, i toj zlovisnyj smich kryanyv duu Hipatiji. Vin nahorody mene? Mene, jaka trymaje v ocych rukach duu j yttia sotni liudej?! Cha-cha-cha! Ta ty znaje, krasune, o za tebe ja matymu taku horu zolota, o Teonovi za sto yttiv jiji ne zarobyty, ne dobuty?! o ty choe vdijaty zi mnoju? achnulasia divyna. Komu viddaty? Ta ve ne dlia prysluuvannia, povelyteko, nasmikuvato odkazala baba. Taka kvitka povynna maty j dobroho sadivnyka. Pryjdy do tiamy, hotujsia do novoho liachu. Zabu davnie. Vono vmerlo. Moe staty synoju i vladnoju. To ne durij! Ja vse skazala. O prokliata horhono! nesamovyto kryknula Hipatija i kynulasia do baby, ob schopyty jiji za horlianku. Ale ta sachnulasia nazad, z pimy vystupyly dvi hihantki postati efipiv. Vony mjako vzialy Hipatiju za ruky, tovchnuly v kimnatu. Dveri bezhuno zaynylysia, z-poza nych doluniuvav vdovolenyj smich. Divyna vpala na kylym, prytulylasia znemoeno do stiny. Spokijno, spokijno! Treba zoseredytysia. Ne daty, ob chvylia vidaju zrujnuvala rozum. Stalosia! Stalosia te, do oho vona ne hotuvalasia. Udar, jakyj zapereuje vse, o bulo, o ekalosia dosi. Isidora nema. Mriji ne zbulysia. Bohy nasmijalysia nad neju, nad jiji prahnenniamy. Todi navio yty? oho ekaty? Piraty prodaly jiji. Cia baba pereprodaje jakomu tyranovi. Vona stane liakoju, vtichoju roznienoho, prymchlyvoho despota. Spohany tilo j duu, povstane suproty vlasnoho sumlinnia. Prymyryty, prykynuty, o zabula mynule, i ekaty vypadku dlia zvinennia? A potim o? Vernutysia do Aleksandriji bez Isidora? I karatysia vinoju mukoju? I chodyty na bereh moria, de ve nikoly, nikoly ne zjavysia joho slid? O ni, ni! Vse vyrieno, vse jasno. Jij vidnyni ne yty tut, u ciomu sviti, de bohy y demony nasmichajusia nad prahnenniamy liudej. Vona pide tudy, u sny, de prozori vody, i bilyj pisok, i vina radisna hra Bolisne marennia. Vono nadto zatiahlosia. Jak vyjty z nioho? ym perervaty nytku yttia? Spokijno, spokijno! Taka molyvis bude. Kochanyj Isidore! Trochy zady mene, ja pryjdu Vona pidvelasia znovu, prytulylasia olom do cholodnoho kameniu. Usmichnulasia. Bohy! Vona e moe usmichatysia! A omu b i ni? Chiba ne smino? Cha-cha! Chiba ne smine ce yttia? Chiba ne smini bohy, jaki tvoryly cej chymernyj svit? Navio, dlia oho? Chiba o dlia hry? Cha-cha! Nebesna komedija! Neve j bohy komedinty? Neve j tam svoji Sofokly ta Eschily, jaki pyu hrandizni dramy sobi dlia vtichy? Moe, ce dlia nych vpav u more kochanyj Isidor, a vony dyvylysia z svoho

olimpijkoho kolizeju, i smakuvaly nai stradannia, i vitaly tvorcia za vdalu trahediju. I nyni hotujesia nastupnyj akt dramy, de neasnu liaku Hipatiju prodadu inij orstokij liaci, i bohy, zatamuvavy podych, dyvytymusia, jak vona dijatyme osviena, zamrijana liaka, jaka vvaala sebe vinoju i nezalenoju, jak vona dijatyme v rabstvi? Cha-cha-cha! Dotepno prydumano! A moe, nema nema nijakych bohiv A lye chaos, peremiuvannia stychij, atomiv, jak pysav Demokrit I slipa vypadkovis Nikemni oskolky yttia, porodenoho slipoju pryrodoju O bohy! Tak omu taki prekrasni sny? Zvidky? Jak vony vynykaju? Liubov, ekstaz i legendy? Ni, ni, ni! Ne vypadkovis! Ne bajdua j slipa hra! Tajemnycia, nejmovirna tajemnycia! O Afino! Pryjdy, pryjdy! Daj mudrosti! Pora, jak meni buty! o ja zmou slabka divynka bez kochanoho, bez ridnych, bez druziv, u bajduomu, cholodnomu sviti? Tya. Movannia. Roevije nebo. Tanu u vysokosti zirky. Hipatija zavmerla, zakliakla. Bula nima, neporuna, lye duch jiji metavsia v labirynti chaosu, ukav vychodu, jak pradavnij heroj Tesej z pastky Minotavra. Do kimnaty zajly. Vona ne voruchnulasia. Bajdue hlianula na horbatu babu, na jiji suputny dvoch harnekych efipok z kupoju vbrannia u rukach. Radij, volodarko! proskrypila baba. Tvoja dolia nablyajesia. Prokysia zi snu mynuloho, ja tobi ve skazala. Hej vy, rabyni, vedi jiji do basejnu, odiahni, jak caryciu.. Efipky povely Hipatiju do vychodu.

VOLODARJiji myly, natyraly aromatnoju olijeju. Odiahaly v rozkini aty. Efipky prycmokuvaly, zazdrisno dyvliay na roevo-prozori persa Hipatiji, strunki nohy, na stan, podibnyj do vysokohorloji starovynnoji amfory. Divyna bula movazna, zakliakla, bajdua. Duch zasnuv, zhasly baannia, rozum zanimiv, obtiaenyj nespromonistiu vyriyty zahadku doli. Jiji pryvely u yroku rozkinu zalu, posadyly na vysoku kanapu, vstelenu persydkymy kylymamy. De zhory lylosia soniane svitlo, rajduno vyhrajuy v bahatobarvnych viknach. Stiny minylysia dyvovynymy mozajinymy kartynamy, vykonanymy v chymernomu fantastynomu styli, e ne baenomu Hipatijeju. Prote divyna ne cikavylasia niym. Sila movky na poduky, dyvylasia pered soboju, prysluchalasia do pustky, jaka rozachnula jiji duu navpil i posijala v nij beznadiju. Zjavylasia horbata baba, prynesla kifaru. Pochodyla dovkola, pryjazno usmichajuy, popravyla na Hipatiji skladky nino-lilovoho serpanku. Podala jij kifaru. Divyna ne voruchnulasia, ne hlianula na babu. Vimy, vladno movyla baba. Zaraz pryjde tvij povelyte majbutnij povelyte Vin maje kupyty tebe, uje? Spodobajsia jomu, zahraj, zaspivaj! Toj, chto pryviz tebe, opoviv, o ty spivaje, jak bohynia Chou uty teje Nu, krasune, otiamsia, sta inkoju, a ne marmurovoju bohyneju! Hipatija hlianula na babu, i z jiji oej dychnula taka tuha, taka beznadija, o horbata potvora zamovkla. Vona poklala kifaru poru divyny, vyjla he. V zali zalyylysia lye dva ochoronci napivholi efipy z opuenymy donyzu yrokolezymy meamy. Nezabarom pouvsia um. Storoi zavoruylysia, schylylysia v nykomu pokloni. Prolunav vysokyj rizkyj holos, vin o zapytuvav neznajomoju movoju, u vidpovi ulysia uleslyvi slova horbatoji baby. Chto mjako pidijov do Hipatiji. Vona pidvela vaki poviky, uzdrila molodoho vysokoho olovika v haptovanomu sriblom plai, yrokych taniach i temno-malynovych obotiach. Oblyia pryecia bulo bronzove, vrodlyve, nad prypuchloju huboju ornily nevelyki vusa, harni volohi oi dyvylysia na divynu adibno j zacikavleno. V nebaenomu vbranni, z bilym tiurbanom, vin zdavavsia Hipatiji kazkovoju istotoju, i o v nij probudylosia, nastoroylosia. Vona vako zitchnula. Pryele ozvavsia do neji. Hipatija ne zrozumila, pochytala holovoju. Horbata baba, bez upynu schyliajuy v poklonach, o skazala. Vin zadovoleno kyvnuv, a potim zvernuvsia do divyny ystoju ellinkoju movoju: Ja, volodar Pamiry, vitaju nebaenu kvitku neba Hipatija dyvylasia na nioho z nadijeju. Volodar Pamiry?! Tak o kudy jiji pryvezly? Ce ne due daleko vid bakivyny. Moe, cej volodar osvienyj i liubjaznyj? Todi vin zbahne trahediju samotnioji divyny i dopomoe distatysia dodomu?! omu ty tut? provadyv dali junyj tyran. Chiba dlia tebe oci hrubi liudy, ocia zla i adibna karlycia? Baba aslyvo zasmijalasia na ti obrazlyvi slova, a suputnyky volodaria zberihaly na lyciach masky zapobihlyvosti j pokory. Ja vimu tebe do sebe. Ty bude okrasoju moho haremu, ty bude najjasnioju zirkoju na mojemu nebi. Radij, prekrasna ellinko! Vai olimpijki bohy ne maju takoji rozkoi, jaku matyme ty u mojich volodinniach! Zahraj meni jaku pisniu, bohyne! Chou pouty tvij holos!.. Spivaty? Pro o spivaty? Jak vona zmoe? A duu spovyvaje tuha, a dua rvesia na astky i bryny bolisnymy akordamy. Posluchaj, posluchaj, schidnyj volodariu, pla i smutok polonenoho sercia Hipatija tuly kifaru do hrudej, torkajesia strun, i tryvono kotysia luna po zakutkach zaly, i zavmerly v ekanni suputnyky tyrana, i prymruylysia zamrijano hariai oi junoho volodaria. Zaspivala, zaholosyla Hipatija U hlybokomu mori, Na yrokim prostori udo-ryba yve udo-ryba plyve Bez turboty i horia

udo-ryba yve Povstaje ornokryla Buria zla i stosyla udo-rybu spitkala nedolia-bida. Zakrutyla u chvyli, Na pisok vykyda A dovkola i kvity, Synie nebo pryvitne Ta u rozkoi tij udo-ryba vmyra Jij u mori radity Ne pora ne pora Sliozy pokotylysia po okach Hipatiji, vona z nadijeju dyvylasia v oi tyrana. y zbahne, y zrozumije? Vin kyvnuv pryjazno, schvano hlianuv na horbatu babu. Pravdu skazala, doko demoniv. Neuvane udo distala ty. Vona moja. Matyme za neji vse, o zadumala. Hej, soniana divyno! Posluchaj, o tobi skae volodar Pamiry! udo-ryba vmyraje na berezi, ta nadijde kazkovyj rybalka, i poalije rybu, i kyne jiji v more. Ta tiky ne v te more, zvidky vykynula jiji buria. A vkyne vin jiji u te more, de vin i vitramy volodije. I ve nichto, prekrasna ellinko, ne posmije skryvdyty udo-rybu. Lye sam hospodar moria pryjde u hosti do neji, ob nasolodytysia jiji barvamy i arivnymy spivamy. y zbahnula moju movu? Zbahnula, pryjemnyj volodariu, tremtiaym holosom skazala Hipatija. Ale j te e ja chotila skazaty, o u udo-ryby buv druh nerozlunyj, i ridni ryby, i najliubii jiji serciu kraji. Druh zahynuv, baky daleko, i ridni kraji ranoju jatria serce, ne dadu yty. Ne zmoe hratysia udo-ryba u zatynomu laskavomu mori Vsi ti slova rankova rosa, kyvnuv lahidno volodar i osmichnuvsia. Zijde sonce i vysuy rosu. Taki oi, jak tvoji, takyj holos, jak tvij, ne dlia smerti, bohyne! Neve ty hadaje, o bohy tvoria udo lye dlia toho, ob kynuty joho odrazu v nebuttia?! Ach, jak ce bulo b nerozumno! Horbata baba i suputnyky volodaria, prykladajuy doloni do hrudej, na vsi lady vychvalialy mudris i rozum tyrana, a Hipatija viduvala, o jiji slova ve ni do oho: jaka pruna, lypka, nezdolanna petlia ohortala jiji zvidusiud, tysla, hornula z takoju syloju, o hodi bulo opyratysia. Hej, raby! zveliv tyran. Klyte nosijiv dlia caryci! Nad Pamiroju schody nebaene sonce

PODYCHDni. Noi. Tomlinnia i nesterpne ekannia. o dijaty, o robyty? Dovkola jevnuchy, slunyci. Dyvliasia, stea, ne daju zrobyty odnoho zajvoho kroku. Umerty b, kynutysia vnyz z vysokoji vei, de jiji znajty, jak na neji vyjty? Dovkola rozkini zaly, pokrueni perechody, vsiudy pyna storoa. odnia obmyvannia, natyrannia. Jiji hotuju dlia schidnoho tyrana, jak zamorku char dlia bahatoho lasuna. o jomu prahnennia Hipatiji, jiji vtraena liubov, jiji tuha za vityznoju? adoba volodinnia zatumanyla jomu rozum, pouttia, vin ne zdatnyj vynyty te, oho b tak baalosia divyni. Ach, bodaj e chvylynoku voli! Zyrnuty krajem oka na ridnyj bereh, vyjty na znajomu skeliu i kynutysia v more. I staty nerejidoju, i polynuty na chvyli za vitrom daleko-daleko. I zabutysia, zabutysia naviky Spokijno, spokijno, epoe o v hlybokij schovanci sercia. Doky yve ne vse vtraeno. dy, terpy, nadijsia. Ach, moje serce! oho spodivatysia? Novoji liubovi? Chaj navi vyzvolennia nadijde jij ue ne znaty ni astia, ni nasolody yttia, bo nikoly ne zasiaju niyji oi takoju laskoju, jak ti jedyni, nepovtorni oi! Vse mynaje, i vse zalyajesia, plyve nastyrlyva dumka. Chto ce promovliaje? Chto? Tya dovkola. Blyskui chytri oi z imly zakutkiv buravlia, stea, ne daju zoseredyty, vidpoyty. Prychody maty tyrana sucha, vysoka inka, zakutana v orne. Hostro dyvysia na rabyniu, movky ociniuje. Vsta, vsta pered soncem Pamiry! krya jevnuchy. Hipatija ne voruysia, bajdue dyvysia na tovstych pryslunykiv. Navio jij vstavaty? Pered kym? Rady oho? Strach? V neji nema strachu, bo vona choe vmerty! Chaj hnivno chmurysia cia zlovisna inka ellinka ne bojisia jiji! Maty tyrana neterpliae roby znak rukoju, vely rabam zamovknuty. Movky jde he. I znovu movannia. Nesterpne ekannia. Jij prynosia jisty, terpliae du, poky Hipatija neochoe prokovtne jakyj plid, zapje sokom hranata y cytrusa, a potim vidnosia posud. Toskno, nae v mohyli. Rozki dratuje, hnity. Mi fihurnymy kolonamy zori. Jaki velyki, volochati, tremtlyvi. Dychaje zapachom kvitiv parke povitria. Zdaleka lyne ledve utna melodija ua, nezbahnenna, tiahua. uyna, uyna, uyna Hipatija prostiahaje ruku do kifary, pryhortaje jiji do sercia, jak kochanu dytynu. Lye vona odna lyylasia vid ridnoho kraju. A vse ine propalo, navi zapach vlasnoho tila ve uyj, nepryjemnyj, solodko-prianyj. Struny rokou, plau. Plae dua. Plae serce v zemnij temnyci. Dorikaje. Komu? Narodujusia i zhasaju slova, akordy, jak zirnyci pered hrozoju na obriji. More, more kochane, Podaruj erepaku kazkovu Ja vteu na svitanni Na prostory pryvini, udovi Dyvne slovo ja znaju J erepaku arivnu otuju V uynekomu kraji V korablia zaakluju Chmary, chmary krylati, Podarujte doi nebuvali, ob uynci prokliati I ne uly j ne znaly, Jak po rici hrozovij Mij korablyk poplyne do moria

Na prostory udovi, De nemaje ni astia, ni horia Lliesia, lliesia melodijnyj pla, bo inake ne vytrymaje serce. Trisne vid rozpuky. ezaju raptovo jevnuchy, nenae tini pered schodom soncia. V zali tryvoha. Rozhortajusia pyni zapony, v sutinkach noi vyribliujesia posta tyrana. Vin ide povino, nevblahanno, jak dolia. Hipatija rozumije nadijov vyrianyj as. Rozum zahostryvsia, serce styslosia v kulak. Smoloskypy popid stinamy zalu kydaju ovtavi polysky dovkola, v tomu siajvi oblyia tyrana nepryjemne, strane. Ne vydno oej lye jamy pid brovamy. adibno hraju pid napnutoju kiroju elepy, zdryhajusia vid chiti huby. Spivaj, spivaj, volodarko moho sercia, epoe tyran, kruliajuy dovkola ertvy. Vin ne choe zjisty zdoby odrazu, vin e choe pohratysia. Ty zapaliuje voho u meni, jasnooka ellinko! e nikoho ja ne baav tak, jak tebe! Spivaj, spivaj!.. Hipatija prytulylasia zviriatkom bilia kolony, prypala do poduok, dyvysia na nioho, niby kozeniatko na stranoho udava. o jij skazaty? o? Ve vse vyrieno v dui cioho samovdovolenoho despota, jakyj nikoly ni v omu ne vidmovliav sobi. Tiniamy promajnuly slunyci, postavyly bilia nih Hipatiji nyzekyj stolyk, na niomu sribni j zoloti taci z vysokohorlymy pliakamy, sulijamy, z horamy vynohradu, jabluk ta hranativ. Volodariu, zirvalasia na nohy Hipatija, potim vpala na kolina. Volodariu, posluchaj mene, neasnu divynu Vin lih bilia neji, adibno smyknuv za ruku. Ja ja vpadu pered toboju, epotiv tyran, alenijuy vid prystrasti j ahy. Ty volodarka nakazuj, karaj mene karaj mene liubovju svojeju, ninistiu, suvoristiu Volodariu, zadychalasia vid tuhy j bezvychodi Hipatija, ja ne mou liubyty tebe Ja poliubyla naviky Naviky V mojemu serci ne vmistysia inyj Moja liubov vina Mene toj, jedynyj, ne kupyv, a znajov u cilij bezmenosti, v neosianij ojkumeni A teper vtratyv I ja pidu za nym Kudy? Kudy? chrypiv tyran. Kudy ty pide? Boevina! yttia my, kypinnia, vychor. oho ty didesia? Teper ty kvitka, a zavtra tvoji peliustky obletia i ty leatyme u brudi, pid nohamy Dlia nioho ja vino cvistymu, jak i vin dlia mene, plakala Hipatija. Odpusty mene Ja pidu u svit, ja chou vmerty tam, de my z nym zustrilysia Takoju ja liubliu tebe e bie, znemahav tyran. Pociluj mene Za tebe ja oddav pivskarbnyci, a mih by oddaty vse carstvo, aby ly ty poliubyla mene yro, jak toho nevidomoho Nizao! skryknula Hipatija j schopylasia na rivni nohy. Krae pomru! V jiji oach zahorilysia aleni vohni. Hipatija vidula, jak zlobna i dyka syla nevidomo zvidky spovniuje jiji, jak kamjaniju jiji mjazy i vtikaje zdorovyj hluzd. Vona vdaryla nohoju tyrana v hrudy. Vin vpav navznak, vdaryvsia skroneju ob suliju. Bryznula krov, pouvsia alibnyj stohin. Hipatija ostovpila. Boevina chvylia pokotylasia dali, u bezvis. Zalyylasia lye bezporadna divyna, poronia zala i neporuna posta tyrana v kaliui krovi. Z-za zapony vychopylysia dva ornokiri ochoronci. Tryvono prolunav honh. Zala spovnylasia tiniamy. Palac zalementuvav, zahuv. Hipatija ne ula nioho. Ohluchla, onimila. Vona bayla pered soboju lye ornu ohydnu pliamu, jaka rozplyvalasia na barvystomu mozajinomu pokrytti pidlohy, zapovniuvala svit. Strani oi materi tyrana zjavylysia z pimy, hlianuly v jiji duu hostro j liuto. Mov z bezodni prolunav holos: Mij neasnyj synu! Ja ne chotila, ob ty brav ciu doku demona! O, prokliatyj toj de, koly ty pobayv jiji! Hej, raby! Vimi jiji i ne spuskajte z neji oej! Zavtra vona pryvseliudno umre! uje, ty, zmijuko? Ne zachotila staty caryceju stane padalliu!

OSTANNIA MYJiji kynuly v maleseku kamjanyciu. Tam ne mona bulo ni sisty, ni liahty lye stojaty. Bronzovi, kuti dveri prytysly divynu do stiny, maje ne davaly dychaty. Hipatija bula spokijna, tycha. Vse tak prosto stalosia. Ne treba dumaty, jak vyrvatysia z nevoli. Kat zroby svoje dilo, i vona polyne nazustri kochanomu. Nema nijakych skladnostej muk i uka. To vse vyhadky buntujuoho mozku. Vin ezaje, i ezaju problemy. Prosto rozbyvajesia chymerne sviado, jake vidulo sebe svidomistiu. Ne treba nadto dovho zahliadaty v nioho, pryvjazuvatysia do vlasnoho vidbytku. ym vyde vin propade tym lehe, tym krae. Mynala dovha, dovelezna ni. Nimily nohy, tilo pronyzuvav bi, ale vin buv niby zboku, poza neju. Svitankova procholoda sudomyla kosti, na oblyia sidaly krapeky rosy. Inkoly u vikoneko zazyraly vartovi, dyvylysia na neji voroym okom. De daleko ulosia holosinnia, to lementuvaly vsiu ni najniati plakanyci. Hipatija usmichalasia sama sobi: jaki vony smini! Duch tyrana zvinyvsia z nikemnoji zemnoji klitky, a vony plau. Navio? y ne krae radity? Za vikonekom zamerechtily problysky soncia. Stalo teplie. Zahurkotiv zasuv, dveri vidynylysia. Jiji povely perechodamy. Na mikomu majdani vyruvala jurba, napyrala do pomostu. Lava vojiniv yrokolezymy meamy vidhaniala cikavych. Vukym prochodom, mi stinoju spysiv Hipatiju pidvely do miscia straty. Na doanomu pomosti stojala hihantka metaleva klitka, a v nij liuto metalysia dvi holodni rozliueni pantery ce vydno bulo po jichnich zapalych yvotach, vohnenno-zlobnych oach i sudomnych ryvkach. Ellinka achnulasia i pomertvila: neve jiji viddadu na zjiu chyakam? O bohy! Jaka orstoka kara! Vona zupynylasia na pomosti, hlianula dovkola. Doleko! Vse ui, nevidomi lycia. Tut nichto ne zaplae za neju. Dlia liudej jiji smer lye cikave, chvyliujue vydovye. Liudiam potribni rozvahy! Nedaleko vid pomostu palankin z atrom, otoenyj vartoju. Z-za barvystoji zapony vyzyraje stara pravyteka Pamiry, neterpliae ekaje poatku. O vona dala znak. Dva katy v ornomu schopyly Hipatiju za ruky i tovchnuly do klitky. Vona ne opyralasia, tycho vvijla do chyakiv, niby do znajomoji kimnaty. Zapliuyla oi, ekala napadu. Jurba nimuvala. Plyvla nebuvala tya. Hipatija rozpliuyla oi. Pantery sydily navproty neji, dyvylysia na divynu kruhlymy ovtymy oyma, skalyly velyki hostri ikla i nevdovoleno ryaly. Odna z nych machnula chvostom, stupyla mjakymy lapamy blye, niuchnula nohy ellinky i odijla. V jurbi pouvsia smich, potim rehit. Pokotylosia slovo, nabralo syly: Sviata! Sviata! Deva, deva! Pravyteka o hnivno kryala, za umom ne utno bulo. Vid atra bihly sluhy, varta rozhaniala jurbu. Hipatiju vysmyknuly z klitky, pantery nakynulysia na storoiv, ledve ne vchopyly odnoho z nych za nohu.

Nevynna, nevynna! revla jurba. Vidpustyty! Znak boha! Znak boha! Katy schopyly Hipatiju i pidvely do kraju pomostu. Tam ve bula pryhotovlena derevjana koloda, velyka hostra sokyra. Nu o ce ve krae! Odna my, i drama zakinysia. Boestvenni hliadai rozijdusia z amfiteatru Hipatija ohlianulasia na klitku, vdiano usmichnulasia panteram. Nioho, nioho! Ne treba proklynaty svitu. Chaj vin yve, chaj vin radije, jako v nim je chyaky, o aliju zasudenych Jiji postavyly na kolina, zvjazaly ruky zzadu. Rozkine zolote volossia zavjazaly vuzlom na holovi. Kat obereno nachylyv jiji yju na vidpolirovanu kolodu, nino popravyv. Pevno, jomu e ne dovodylosia odru-buvaty takoji arivnoji holivky. Cikavo, o vin viduvatyme, rubajuy takyj vytvir pryrody?! y alityme, jak poalily jiji pantery? Hlucho umy jurba. y to hurkit moria? y dzvenia struny kifary? Moe, to Apollon soncesiajnyj boh pryjov provesty jiji v ostanniu pu? V hlybyni sercia prolunaly slova, vidkouvalysia u bezvis: Chmary, chmary krylati, Podarujte doi nebuvali, ob uynci prokliati I ne uly j ne znaly, Jak po rici hrozovij Mij korablyk poplyne do moria Na prostory udovi, De nemaje ni astia, ni horia vyde, vyde, kate! Vyzvoly mene z ostohydloho polonu, daj vohnysti kryla svojim udarom! Povino, a nadto povino zdijmajesia hostra sokyra, niby cholodnyj serp Seleny v zorianomu nebi. Hostro i zlobno blysnula nevmolyma krycia na sonci

astyna druha DOROHOJU TUHY

SLID V IMLIJe taki myti v ytti, koly vse, o vidbuvajesia, zdajesia nereanym, nespravnim, prymarnym. I rozum choe prokynuty, strusyty z sebe strane y tiake vydinnia i ne moe cioho zrobyty. Liudyna v takyj as niby povysaje nad bezodneju bahatioch svitiv i ne vidaje, do jakoho svitu vona naley? Tak bulo z Isidorom. Rana bula ne smertena, i vin otiamyvsia u morkij vodi, zachlynajuy vid solonoji ridyny, o zapovniuvala leheni, rozryvajuy jich stranym bolem. Sudomnym zusylliam chlope vyplyv na poverchniu moria, chvylia kynula joho na verchivja zapinenoho hrebenia, z tijeji vysoty vin pobayv orne pryvyddia korablia, o povoli tanulo v zlovisnosribnij imli. Zvidty ulysia kryky, vony zatychaly, viddalialysia. Isidora potiahlo v provallia vod, znovu pidnialo. Posejdone! kryav Isidor nesamovyto, i kryk joho propadav u revyi chvy, nae pysk pustenoho tukanyka. Posejdone, volodariu! Zupyny prokliatych pirativ, rozvij maru, objednaj mene znovu z kochanoju! Posejdone! Chaj vse, o ja bau, stane snom! Moje yttia naleatyme tobi, volodariu velykych vod! Tiky pomoy, pryjdy do mene! Buria alenila. Nichto ne prychodyv do Isidora z bezvydnoho moroku, z predkovinoho chaosu. Lye nina Selena dyvylasia na muky samotnioji liudyny z-pomi rozkolanych chmar, usmichalasia cholodno i bajdue. Junak buv udovym plavcem i trymavsia na vodi, nae ptach u povitri. Tomu strachu za yttia ne bulo, vin mih plysty kika dib pidriad. Ta vse, o stalosia, poselylo v serci Isidora taku rozpuku, o vin viduv ohydu do yttia. aleno byv kulakamy po chvyli, kovtav solonu vodu, vypliovuvav jiji razom z prokliattiamy. O, prokliatyj toj de, koly ja narodyvsia! Navio ja pobayv svit soncia, navio bohy dobuly mene z chaosu u cej nepravednyj, bajduyj svit? O, ezny, maro, ezny i zabery mene razom z soboju u nebuttia, u carstvo tyi! Ja ne chou yty bez neji! Ja ne chou, ty uje, Zevse! Ja ne mou Vsesvit movav. More hralosia z Isidorom bezalisno j laskavo. I vin vyriyv utonuty, prypynyty beznadijne borsannia. Perestav hrebty, povoli zanuryvsia v orno-imlystu hlybi. Hrymotinnia buri zatychalo, vidkouvalosia u bezvis, u svidomosti prodzvenila arivna struna, zaloskotala duu, klykala do sebe spokojem i astiam. U hrudiach bolilo, de v hlybyni jestva o kryalo, kvylylo i prosylo: ne treba, zupyny! Treba yty, treba e dyvytysia na sonce, na nebo, na neskinenni prostory lisiv i nyv! Isidor vladno vidachnuv ti holosy vid dui, zanuriuvavsia u mul smerti, u bahato-cvitnu tkanynu nebuvaloho viduttia zhasannia. Na temno-filetovomu tli spalachnuly zori nejmovirni, kazkovi, hrajlyvi. Vony splitalysia u mozajini hrupy, tkaly dyvni uzory, klykaly junaka u ninyj polon. Vin piddavavsia tomu poklykovi, plyv nazustri jomu viddano j radisno. Ta znenaka mi tymy zoriamy zjavylosia oblyia Nablyzylo jasnialo Chto ce? Chto? Zazyrnuly v serce oi dva blakytni noi. Jiji oi! Riatuj mene, kochanyj! Riatuj! O bohy! Ce Hipatija! Vona klye! Vona v bidi! Kryvavyj spalach vmyrannia rozbudyv zhasajuu plo, zmusyv rvonuty uhoru vid spokoju nebuttia do muky j boliu yttia. Jak vin mih zabuty, o vona lyajesia tut, v rukach pirativ?! Doky vona muysia i klye druha chiba moe vin prahnuty zabuttia? Ni, ni! Moja kochana, jedyna! Ja proplyvu cilyj svit za toboju, ja znajdu tebe i vyzvoliu z nevoli! My znovu budemo razom! Buria ne vuchala. Ni plyvla ponad morem, bezkinena, jak hore. Tilo Isidora poterplo, zanimilo, ale vin ne dumav pro te, ne chotiv dumaty. Ponad chvyliamy, ponad svitom, ponad samym yttiam zvuav, zaklykav, lunav jedynyj u vinosti holos. Vin oberihav junaka u neasti, vin viv joho do nevidomych berehiv. Na lycho y na radis? Chto mih skazaty pro ce?

Na svitanku more vykynulo joho na skeli. Zmuenyj, zakryvavlenyj, vin vypovz podali vid vody, vpav na kupu mokrych vodorostej i porynuv u vakyj son. Pryjov do tiamy Isidor vid hariaoho promenia soncia. Pidvivy holovu, pobayv sebe na skeliastomu berezi. Dovkola yrialy ajky ta burevisnyky, z krykom sidaly na vodorosti, vybyraly z nych tripotlyvych sribnych rybok, vykynutych bureju z moria. Teplyj viter vysuyv lachmittia junaka. Vin pohlianuv na ruky, na nohy: vse tilo bulo v ornobahrovych ranach, pevno, chvylia dovho byla joho ob kaminnia. Isidor zvivsia na nohy, skryknuv vid nesterpnoho boliu. Propovz na kolinach trochy, rozukav sered vykynutoho plavu palyciu. Pidpyrajuy, ruyv ponad berehom. Sonce poalo chylytysia do obriju, koly vin nablyzyvsia do jakoho selya. Joho pobayly vid krajnioji chatynky, o zakryala stara inka, z dverej vyjov syvoborodyj olovik i pospiyv na pomi. Svit chytavsia pered Isidorom, mlos zastylala oi, ale vin diakuvav doli za riatunok: znav, o zmoe yty, nadijaty i ukaty tu, bez jakoji cilyj svit zdavavsia nepotribnoju prymaroju Try dni vidpoyvav Isidor u hostynnych rybalok, nabyravsia syly, prychodyv do tiamy. Hospodar skazav jomu, o buria prybyla joho do malekoho ostrivcia, jakyj nazyvavsia Latmos. Zovsim poru proliahaly morki liachy do Attiky, Italiji i Aziji. Na zachodi leav slavetnyj ostriv Krit, u jasnu pohodu vin bovvaniv na obriji. Junak opoviv rybalci ta joho druyni pro svoje hore, pro vtratu kochanoji, pro bunt moriakiv na kilikijkomu korabli. Did sluchav Isidora, pochmuro chytav holovoju. Ce ne vpere, ne vpere, burmotiv vin. Siohodni plyve myrna kupeka trijera, a zavtra ce ve lychovisnyj pirat. Jich bahato v Ehejkomu mori, u Velykomu Ponti, tut bezli dribnych ostrivciv, je de zachovaty. Nema komu prybraty jich do ruk Ehe, nema komu Koly buly voji vidvani, bezstrani A teper hryzusia kesari mi soboju, jak akaly stepovi, matuju imperiju na astky, boevoliju vid adoby vlady A rozbijnyky ta piraty j sobi, dyvliay na teje bezzakonnia, uryvaju zdoby, de mona Ne zneviriujsia, junyj uynciu, moe, bohy zbereu tvoju kochanu sered lychych liudej. ym zmou dopomou tobi etvertoho dnia did vyruyv do Kritu, majuy namir pobuvaty v portu: prodaty vjalenu rybu i rozpytaty pro piratku monoremu. Povernuvsia vin za otyry dni. Isidor dyvyvsia na nioho blahano j poadlyvo y diznavsia o-nebu? y siaje cho jakyj prominyk sered imly nevidomosti? Did usmichavsia e zdaleku, vydno bulo, o jizdyv vin nedarma V portu diznavsia staryj rybalka, o kupeka monorema zupynyla tut na pivdnia. Z neji nichto ne schodyv, krim pochmuroho veleta-kilikijcia ta ozbrojenoho do zubiv pominyka. Braly vony v portu lye prisnu vodu, perepravlialy ovnom na korabe. Poplyvla monorema na schid. Ne inake jak v Antichiju abo Tars poplyv rozbijnyk, skazav did. Tam velyki nevinyki rynky tam vony j chou prodaty tvoju divynu Isidor ledve strymuvav nevymovnu muku i adobu pomsty. Ale komu, komu mstyty? De ukaty slidiv Hipatiji ta jiji kryvdnykiv? Pislia dovhych rozdumiv staryj rybalka poradyv, jak dijaty. Vin odviz Isidora do portu, dopomih vlatuvaty matrosom na velyku tryremu, o priamuvala z vantaem tkanyn ta olyvkovoji oliji do Tiru. Z bolem i vdianistiu proavsia junak z hostynnym didom, nazyvav joho bakom i dobrym morkym bohom. Rybalka movav, nino dyvyvsia na zmuene oblyia junaka, i oi joho pid syvymy kuykamy briv blyaly vid neprochanoji sliozy. Za tyde Isidor buv ue v Tiri. Ne vziav nijakoji platy vid hospodaria tryremy, bo mav deyciu drachm, zaytych u tunici. Rozpytuvav u portu pro monoremu, opysuvav jiji vyhliad, kolir vitryl, oznaky pirata-kilikijcia. Nichto ne bayv u Tiri takoho korablia. I todi chlope ruyv do Antichiji. Usiliakymy pravdamy j nepravdamy probyravsia vin pryberenymy liachamy, to prystavav do nevelykych hrup chrystyjan, jaki nesly vid selya do selya, vid mista do mista blahu vis pro nastannia carstva nebesnoho na zemli, to znovu jov samotnij. Natchnenni propovidnyky bayly hlybokyj sum v oach vrodlyvoho junaka i namahalysia torknutysia joho dui slovamy vtichy i zaspokojennia. Vin sluchav jichni povannia vtomleno j pokirno, potim zapytuvav hostro j vidverto: Jake carstvo nebesne? De vono? Ne ukaj javnych oznak carstva, usmichavsia laskavo propovidnyk. Vono v serci, vono v

nas. De my tam i vono. Chto zdobuv u dui dorohocinnyj nebesnyj adamant dlia toho ne isnuje horia, neastia, nestatkiv, bo vin maje najbie u sviti bahatstvo I o to za skarb? Istyna. Istyna, jaka zviniaje nas vid sujetnosti j marnosti cioho svitu. Istyna, proholoena j skriplena Chrystom, jakyj vziav na sebe nai hrichy, nai muky. Chto poviry v nioho, chto pide za nym toj naviky zviniajesia vid zakonu cioho svitu, toj odbyrajesia z seredovya hrichovnoho liudstva dlia novoji zemli j novoho neba Vin uziav vai hrichy? dyvuvavsia Isidor. Jak-to mona vziaty ui hrichy? Ade hrich to potvornis duchovna y morana! y mona vid horbatoho zabraty joho horb? Ni. y mona vid hijeny zabraty jiji smerdiavu? Ni. Tak i hrich liudyny ne mona zabraty vid neji. Lye sama liudyna povynna velykym zusylliam pozbavyty vid hricha Te, o nemolyve dlia liudyny, mjako povav propovidnyk, te molyve dlia jedynoho i vsemohutnioho boha otcia Isusa Chrysta. Nai sercia visk dlia boha. Zachoe vony obernusia v kami. Zachoe roztopy na prozoru sliozu molytvy Todi carstvo boe ne zaley vid liudej, pochmuro zapereyv Isidor, a lye vid prymchy booji. Do oho vaa vira? Navio propovi, koly vin moe jedynym velinniam zrobyty svit laskavym i dobrym My povynni adaty palko adaty, jak adaje dytia materynkoji hrudi I, pouvy toj pla dytiaty, prychody boh i roby udo v naomu serci Ach, jak syno treba plakaty, z bolem odviav Isidor. Skiky sliz i krovi, skiky muk i zloyniv dijesia v sviti, a boh movy, movy, jak mova i ti ellinki bohy! Ne kai meni pro blahostynu bohiv, bo ja zvidav lye dobro sercia liudkoho. Posejdon ne pryjov meni na pomi, koly ja vmyrav nad morkoju bezodneju. Mene vyriatuvaly vid smerti bidni liudy, jaki maju yve i nine serce, spovnene boliu Ty pravdu skazav, junyj drue, terpliae movyv chrystyjanyn, sumno pochytujuy holovoju. Posejdon y navi Zevs ne moe dopomohty liudyni. To idoly jazyeki, to satanynki hrymasy kniazia svitu cioho temnoho archanhela. A na boh yve v serci liudyny. Tiky erez serce vin dije, dopomahaje. Tiky v serci i murujesia tverdynia booho carstva. Tam spokij, vticha i radis Och, ne mu mene, olovie! Jak ja mou buty radisnyj, koly v nevoli moja kochana, koly de znemahaju u muci j rabstvi ini liudy, koly dovkola nas stiky plau j smutku? Ta moje carstvo boe povynne opovytysia vohnem spivstradannia, i ne stane joho, vono zvuhlije na aryi boliu! Obly boli cioho svitu, hotujsia do objednannia z synom boym. Vin hotuje dlia nas nove nebo, pid jakym ezaje stradannia Ne mou zalyyty! skryknuv Isidor. Ne mou radity! Doky chto stohne cho v odnomu sviti, ne moe radity ni liudyna, ni boh! Prokliata radis, zdobuta cho krapleju horia! Ta j skay chiba ne zarady neasnych prychodyv u cej svit va boh? Neve lye rady obranych? Propovidnyk zamovk, bo nioho ne mih vidpovisty na ti yri slova. A Isidor pokydav hurt chrystyjan i znovu jov paliuymy dorohamy schodu samotnio j zadumlyvo. Tak distavsia vin Antichiji, kika dniv chodyv po nevinykomu rynku, ohliadav jurby raby, spodivajuy pobayty Hipatiju. Nareti junak natrapyv na slid. Odyn z torhovciv rabamy povidomyv jomu, o prekrasna blakytnooka ellinka bula prodana kilikijciamy horbatij sirijkij perekupci Salini, a vid neji jiji zabrav tyran Pamiry za nezliennu sylu zolotych. Teper prokliata demonycia moe zalyyty svoje remeslo, zlovisno usmichavsia torhove. Otake astia pryvalylo do ruk. Cho by komu putniomu, a to potvori. A chto vona tobi, stavnyj junae? omu ukaje tu ellinku?! Diznavy, o ellinka kochana Isidora, torhove skeptyno prymruyv oi. Darma starajesia! Z ruk tyrana jiji ne vyrve. o ty maje? Jasni oi? Paru ruk? Hariae serce? Che-che! Te vse mara v pusteli. Palac tyrana otoenyj tysianoju storoeju, tudy j mucha ne prolety. Povertajsia, junae, dodomu, diakuj boham za riatunok, ukaj sobi inoji kochanoji. Chiba malo harnych divat na sviti, chiba malo prekrasnych oej? Vony zjavliajusia i ezaju, jak pina na chvyli. To lye hra stychij, mij harnyj chlope! Povir meni, ja znaju yttia. Bau, jak plau, prolyvaju sliozy preharni rabyni. A piznie vspokojujusia bo ne mona vino plakaty i ve spivaju, radiju i tia

svojich volodariv ninymy laskamy, jak niyly de u ridnim kraju kochanych chlopciv!.. Cha-cha! Takyj zakon bohiv i liudej! Ne hnivajsia, a podumaj dobre! Ja pravdu kau! Ohydnoju bula ta pravda dlia Isidora. Vin podiakuvav torhovcevi za vis i ruyv do Pamiry hirkymy pustenymy stekamy. Misto zustrilo joho veleliuddiam i schvyliovano-uro-ystym hamom. Na majdani tovpylasia jurma, poseredyni vysoiv pomist z klitkamy, a v nych alenily orni pantery. Voji odhanialy liudej vid pomostu, neadno byly jich derakamy spysiv, a tlumye nasidalo, alenilo vid adoby vydovya, i kryk kotyvsia nad pradavnimy veamy, nae hrim rozliuenoho moria. O vono carstvo boe, z bolem dumav Isidor. De tut zberehty spokij i radis? Jak posijaty dumku dobra u ci zvychreni, adibni dui? Vony chou lye vtichy j nasolody! Na pomist vyvely pryreenu, i junak spolotniv vid achu. Vin upiznav Hipatiju. Vona ne opyralasia, jla spokijno i tycho, niby vvi sni. Isidor rvonuvsia do neji, o zakryav, ale joho kryk tonuv u revyi tlumu. Vin bayv, jak kochana zajla do klitky, jak pidijly do neji pantery i ne torknulysia jiji. Blyskavycia nadiji pronyzala svidomis i znovu pohasla. Divynu vzialy z klitky i pidvely do kraju pomostu, de kat hotuvavsia vidtiaty jij holovu. Za o? Za o? kryav nesamovyto Isidor i poryvavsia vpered, niby chotiv poletity nad jurboju do neji, ob vriatuvaty jiji vid nemynuosti. Vona vbyvcia tyrana! kryknuv chto bilia vucha. Chiba ne uv? Ale hlia chyaky ne zajnialy jiji! Bohy daju znak, o vona ne vynna! Zvinyty! Zvinyty! Isidor kryav razom z usima, tysnuvsia do pomostu, pjaniv vid muky i bezsyllia. Hipatija stala na kolina, i junak bayv, jak kativka sokyra pidnialasia nad neju. Vin zapliuyv oi. Bohy! Ne dajte meni bayty cijeji ostannioji myti! Zaberi mene z prokliatoho svitu! Drevko spysa vdarylo joho v hrudy, pohasylo svidomis. Tysiaonoha jurba nakotylasia, zimjala pid sebe, pohlynula u kryvave, bezalisne revo

PUSTELIABezvydne more kolye vsesvit. Nema kincia-kraju tomu ostohydlomu kolychanniu. Bez hluzdu, bez mety, bez docinosti, bez liubovi. Kudy, navio, omu? Isidor rozproster ruky u vinis, choe zupynytysia, zatrymatysia, zbahnuty. Nao vin je, zvidky pryjov u svidomis, u svity viduttia i boliu? Bezvydna, pruna substancija nese joho, mne, terzaje i ne daje spoynku. Dua choe smerti j ne moe osiahnuty jiji. Chiba je muka bia? Vin rozpliuyv oi Nad nym merechtily cholodni zirky, plavno pochytuvalysia u temno-syniomu nebi. ulysia mirni udary, tyche elestinnia. o ce? De vin? Isidor sprobuvav povoruchnuty, zastohnav vid nesterpnoho boliu: vse tilo horilo, jak sucina rana. Strila pamjati kliunula v mozok, rozkolola zaponu zabuttia. Nevmolymo blysnuv pered nym vidblysk na kativkij sokyri, zahrymilo jurbye. Zihnuta bezzachysna posta na pomosti, i nad neju bezalisne vistria doli. O nebo! Ce stalosia?! I ne zachytavsia svit, ne rozkololysia hrudy materi-Heji, ne zatremtily osnovy Olimpu? Nao , nao vin znovu yve, chto vytiahnuv joho z ornoji prirvy dlia muky i bezplidnych terza? Vin nasylu pidniav ruku, torknuvsia oho yvoho i teploho. Hladeka kira, vkryta erstiu, dali yroki remeni, pletyvo z hruboji lozy. Vin ley skulenyj v hlybokij korzyni, pidvienij do spyny verbliuda. Na tli neba vydno speredu e kika veletiv pusteli, jaki povano j spokijno priamuju pid zorianym dachom. Chto schylyvsia nad Isidorom, junak pobayv ovtu pliamu oblyia, obliamovanu ornoju borodoju i hustoju hryvoju volossia. Nasunulysia temni provallia oej, pouvsia mjakyj melodijnyj holos: yvyj? De ja? slabkym holosom ozvavsia Isidor. Pid nebom, dyvno vidpoviv neznajomyj. Kudy my priamujemo? Do vinosti o za dyvni slova? Chto ci liudy? Vy chrystyjany? Vy vriatuvaly mene? Jak bahato zapyta dlia takoho chvoroho tila, tycheko zasmijavsia neznajomyj. Ni, my ne chrystyjany, tak sebe nazyvaju ti, jaki nikoly ne zbahnu suti Chrysta. A vriatuvav tebe vypadok, dolia tvoja, a ne my. Na karavan prochodyv majdanom mista tam koho strauvaly Jurba ve rozijlasia, bulo bahato zaduenych My ohlianuly trupy, ty e dychav. My vzialy tebe z soboju Tam ubyly moju kochanu, proepotiv Isidor. Ja ukav jiji po vsiomu svitu. Znajov i vtratyv Te, o je, ne mona vtratyty, spokijno skazav nevidomyj. Ty vtratyv te, oho ne bulo Jak ne bulo? skryknuv Isidor, i znovu pekenyj bi pyhnuv jomu v spynu. Ja znav jiji zmalku. My razom rosly, kochalysia. Razom jichaly do Afin, ob dobuty osvitu j mudris A potim piraty, rabstvo jiji smer O bohy! Navio taka naruha? Kryy holosnie, nasmikuvato skazav nevidomyj. Moe, pouju tebe bohy! Moe, vidhuknusia Ty tak bajdue sluchaje moji slova? z dokorom ozvavsia Isidor. Ty bez sercia Mudre serce ne bude pektysia tym bolem, jakoho nema. Ty vtratyv maru, svij son. Ty snyv kochanu, domivku, knyhy, majbutnie. Ty pliv dovkola sebe barvystyj vizerunok iliuzij. Vypadok y dolia rozbudyly tebe, i nema oho plakaty za tym, o narodylosia v pini buttia Jak dyvno ty mysly Chto ty? My syny hnozysu Hnozys? Znannia? o ce oznaaje? My piznajemo su cioho svitu, joho poatok, pochodennia, joho doliu i prahnemo do vtajemnyenoho korenia spravnioho buttia, do Velykoho Hnozysa Chto cej Hnozys? Boh? Syn boyj? y bahato bohiv?

Ni te, ni ine. Ce velyka povnota, duchovna Pleroma, de panuje velyka jednis. Tudy vernesia lye toj, chto vidsachnesia svitu, stvorenoho despotynym tvorcem, bohom zla Boh zla? Chiba ne dobri bohy stvoryly cej svit, sonce, more, zemliu, liudej? Neznajomyj z alem pochytav holovoju, orni provallia oej hlianuly na Isidora dopytlyvo i dokirlyvo. Ty hadaje, o boh dobra mih stvoryty pirativ, ubyv i tyraniv? Ty dumaje, o bohu liubovi treba buduvaty svity, de stradaju istoty liudy i tvaryny, de lliesia krov i panuje smer, de kyplia vijny i kuriava zamitaje navi najvyi sporudy, de siohodninij de ne vidaje pro zavtranij Mudreci kau, o vse hore vid hrichiv liudkych. o spoatku buv zolotyj vik, a ve potim Dytiai bajky, usmichnuvsia neznajomyj. Nikemne myslennia, jake bojisia obrazyty bohiv svojeju dopytlyvistiu. Ty mirkuje, jak dykun abo varvar. Neve u vsemohutnioho boha ne bulo snahy y vminnia daty svitovi povnotu astia j liubovi, ne tvoryty chyakiv ta bloy, hadiv y krokodyliv? Chto todi joho stvoryv? Ja ve skazav boh zla. Nehidnyj syn sviatoji Sofiji, drevnij drakon. Zvidky vin zjavyvsia? vraeno zapytav Isidor. Vpere uju take. Sluchaj uvano, suvoro movyv nevidomyj. Moe, ty nedarma potrapyv do nas hore, jake ty zvidav, vidkryje tvoju duchovnu su, probudy do istynnoho yttia i rozuminnia. Ni dovha, pustelia nima, nad namy zori, same as rozmovliaty pro sviaennyj hnozys. Bulo tak, junae uynciu Z praviku isnuje, je, ne prypyniajesia j ne vynykaje Jedyne Nerozdine yttia, Vseosiana Povnota. Vona obnimaje vsi sfery, vsi vyjavy, vsi molyvosti. I je v tij Povnoti bahato sutnostej, i kona z nych vina. Jichnie jednannia svobidne, nezalene, liubovne. I je pravo v tych sutnostej nevidjemne boestvenne pravo buty abo ne buty v tij jednosti Ale tak mona znyyty povnotu! zdyvuvavsia Isidor. O ni. Povnota ne ezaje, jako navi odna z sutnostej vychody z neji. Povnota vidtvoriujesia inymy sutnostiamy, bo vony bezmeni. Same tak stalosia, koly z Pleromy vidijla sviata Sofija, mudra sutnis Materynstva omu vona odijla? Vona ne vdovoniala povnotoju, danoju od viku, a zachotila vlasnoho porodennia, ditej vinoho vyjavu, jiji baannia stalo dijeju, i stina Pleromy zamknulasia za neju. Vona opynylasia samotnia sered chaosu. I porodyla toho, jakyj stav jiji perym synom i muem. Joho volia, vyjavlena v slovi, zbuduvala svit. I achnulasia Sofija, pobayvy cej svit, bo zbahnula svoju pomylku: svit, narodenyj nepovnotoju, ne moe staty harmonijnym. ob isnuvaty, vin povynen buv yvytysia vlasnymy sokamy, samopojidatysia. Tak narodylasia syla-sylenna svitiv, istot, liudej, jaki nesu v suti svojij porok nepovnoty i prahnennia do Pleromy. Vina adoba osiahnuty zaverennia i bezsyllia zdijsnyty ce zavdannia. I zaplakala Sofija horiuymy slimy, zbahnuvy svoje padinnia, i zvernulasia do Povnoty, ob vidkrylasia brama liubovi, ob pryjniala jiji nazad. Ale movala Pleroma, bo mist jednosti bulo perervano vinoju voleju Sofiji. Zalyajuy v novostvorenomu sviti astky svoho duchu j tvorosti, ne mohla Velyka Maty vernutysia do Spinoty. Todi vona poprosyla tvorcia svoho mua i syna, ob vin zupynyv koleso svitu. Tvore hnivno vidkynuv mudru poradu Sofiji, zajavyvy, o lye v niomu vsia povnota buttia i nema inych bohiv, okrim nioho. Tak peronarodenyj syn Sofiji povstav suproty Jednosti, utverdyvy porone buttia, jak dovinyj vyjav svojeji verchovnoji voli. Tak vin zamknuv cej svit u nevymirnu vjaznyciu, z jakoji vidtodi ne mohla vriatuvatysia odna dua Jaka strana legenda, proepotiv Isidor. Ce istyna, zapereyv nevidomyj. Ja tobi rozpoviv pradavnij zapovit mudreciv, jaki nesu estafetu hnozysu u majbutnie, ob koly Ostannij Syn Sofiji, jakyj pryjde v syli j slavi, zbahnuv svoje poklykannia i pouv zapovit Vityzny Svobody Ty kae pro Chrysta? Tak. Ale ne pro toho, jakomu pokloniajusia chrystyjany, ne pro toho, jakyj zobraenyj rozipjatym na derevi. Ja movliu pro jedynokrovnoho syna Sofiji, jakoho vona porodyla iz sebe, ob podaruvaty zmuenomu svitovi nadiju na povernennia do Povnoty. I Syn pryjov u svit, proklavy mist vid carstva boha zla do siajuoji Pleromy. Koen moe staty na nioho i ruyty do krajiny Voli, ale ne

prosto projty nad bezodneju treba zrektysia vsioho zemnoho, vsioho iliuzornoho. Syn mudroji Sofiji jde po svitu, vin muysia z namy, stradaje z namy, rozipjatyj u nas, v naomu serci. My syny Hnozysa nesemo vis pro rozterzanoho ducha, jakyj prahne do bakivkoho domu, zaklykaje vsich zriaych pokynuty morok i lynuty do vinoho svitla y zbahnuv mene cho trochy? y hory tvoja dua adoboju voli? Isidor pomovav, zitchnuv, dyvliay na daleki zirky. V ninij imli plyvly temni barchany, tycho elestiv pisok pid nohamy verbliudiv. Tini, tini Spravdi, bajdue, cholodne porodennia Chiba mona osiahnuty v ciomu sviti radis i povnotu, koly odyn udar kata zupyniaje vse ukannia, liubov i nadiju? Posluchaj ne znaju, jak klykaty tebe Nazyvaj bratom my braty po nevoli radyj budu, jako stanemo bratamy svobody Posluchaj, brate A jak e tvore, boh? Vin povstav proty Sofiji, svojeji materi i ony. Tomu joho sokrovenno nazvaly Satanoju. Ale malo chto znaje pro ce. erci boha zla, navpaky, nazyvaju Satanoju vsich duchiv dobra i liubovi. Chto ci erci? A vsi, chto pokloniajesia obrazu boha y bohiv. Vsi, chto vvaaje, o cej svit porodeno dobrym bohom. Vsi, chto vvaaje, o mona vriatuvatysia zi svitu zla, poviryvy v boestvennis Isusa, ale ne stavy takym, jak vin. I pohanki bohy, i chrystyjanke buzuvirstvo, i jevrejkyj Jehova, i dykunki idoly to lye strani tini pervisnoho drakona. Vin ne choe daty liudiam svobody, vin trymaje dui v poloni Navio? A o vin robytyme bez polonenych du? Bez molytov, bez chramiv, bez pokloniv, bez prorokiv? Litaty v nevymirnomu chaosi? Zlytysia z Povnotoju vin ne moe, bo vidkynuv jiji. A zalyytysia samotnim te ne moe, bo samotnis ce nebuttia. My je lye todi, koly viddajemo sebe inym Ce pravda! Oj, jaka ce pravda! prostohnav Isidor. Doky ja mih viddavaty sebe jij, ja buv aslyvyj, a teper Durnyj chlope, dokirlyvo skazav nevidomyj. Teper lye ty moe vybyraty steku do spravnioho yttia. Tam ty znajde, vidtvory use, o vtratyv tut, u moroci nyoho svitu I jiji? skryknuv junak. A jiji najpere! mjako epnuv nevidomyj. Bo povnota to liubov. Za hranniu tajny pera zustri zustri kochanych. Derzaj, brate! V mojim serci bi i nadija. Nae aryna zahorilasia. Ty opovisy meni vse, staryj brate. Ja chou znaty istynu My vidkryjemo tobi tajinu buttia. Tvoji kryla vidrostu. Ty syn ducha, jako tak vydko viduv viter istyny Ja zalyajusia. Inoho liachu nema. Vybyraju najvayj. Moe, na niomu vidukaju te, o vtratyv na mynulych stekach

PRYMCHA DOLIOj, jak dovho tiahnesia ekannia! omu ne opuskajesia sokyra? y ostannia my roztiahnulasia na viky? Dyvnyj homin jurby. Schvyliovani kryky. Bilia atra pravyteky metunia. Vona daje znak zaekaty, i kat vidchody. Vydovya! Vydovya! hrymy nevdovolena jurba, pjanijuy vid ekstazu ekannia. Do atra pravyteky nablyzyvsia bahatyj mandrivnyj his rozkinyj indukyj maharada. Ne schodiay z konia, pryvitav tyranku, pryklavy ruku do sercia. Vona skupo kyvnula, hnivno zsunuvy brovy: oho treba pryecevi? Sluha maharadi schylyvsia pered pravytekoju v pokloni, promovyv skupo j strymano: Velykyj volodar Arivarty maharada Chara-deva proponuje vykup za inku, zasudenu do straty. Vona vynyla zloyn i povynna vmerty, rizko movyla pravyteka. Maharada kae, smyrenno vidkazav sluha, znovu klaniajuy, o vona dlia vas ezaje i tak i tak. y vime jiji zemlia, y daleka Indija jasni oi volodarky nikoly ne pobaa tu, jaka vynyla zloyn. Pravyteka movy, kusaje bezkrovni vusta, zapytlyvo dyvysia na radnyka. Toj pohladuje dovhu syvu borodu, smyrenno opuskaje oi dolu. Velykoho pravytelia ne poverne z neba na zemliu, tycho proepotiv radnyk. Naa skarbnycia ne poronia. Chaj volodarka ne bojisia nazvaty sumu, dostojnu slavetnoho rodu Pravyteka pochmuro kyvnula, kri zuby procidyla vidpovi. Sluha povernuvsia do maharadi, i toj, vysluchavy poslancia, le pomitno vsmichnuvsia, schylyvy holovu na znak zhody. Boji povely Hipatiju z pomostu do maharadi. Na jiji misce potiahly inych zasudenych; jaroju blyskavyceju majnula v povitri sokyra. Jurba pobayla krov, zachopleno zakryala, poala tysnutysia do pomostu. Hipatija ohluchla vid kryku, nioho ne rozumila i tupo dyvylasia na vrodlyve oblyia maharadi, jakyj z cikavistiu rozhliadav blide j zamuene stvorinnia z veletenkymy blakytnymy oyma kazkovymy viknamy u netutenij svit, Vin o zapytav jiji divyna movala, lye zuby jiji dribno cokotily, niby vid cholodu. Po znaku maharadi sluha nakynuv jij na plei teplyj pla, zakutav, pidsadyv u zakrytyj palankin, ukriplenyj na spyni verbliuda. Vona znemoeno opustylasia na mjaki poduky, jaka stareka inka laskavo poklala jiji holovu na zrune pidvyennia. Vidchylylasia zaviska, blyskui orni oi maharadi znajly Hipatiju, hortannyj lahidnyj holos promovyv dosy ystoju hrekoju movoju: Zaspokojsia, divyno. Boh smerti Jama poaliv tebe. Vin odijov i ne skoro vernesia. Ty vina i pojide zi mnoju do prekrasnoji Indiji, v moju Arivartu Sliozy pokotylysia z oej Hipatiji, rydannia striasaly jiji zmuene tilo. Stara inka pryhortala jiji holovu do vyschlych hrudej, alislyvo epotila: Popla, popla, bidneka! V sliozach vyllie hore i strach. Vse myne Vse myne Jak mynaje yttia jak prochodia doi nad Arivartoju, ob daty dorohu stranym suchovijam Popla, popla, jasnooka uynko Pryhotuj duu svoju do velykoji radosti

UKANNIA V SOBIPochmuryj Sinaj. Bezvodna pustelia, nepryvitni hory. Paliui dni, procholodni noi. Tut aleno prokoujusia smeri nad mertvymy piskamy, niby slidy neestyvych ihry liutych demoniv. Tut chovajusia v krutych uelynach rozbijnyky i znedoleni, zberihajuy svoju nudennu voliu vid dovhych, ruk tyraniv, pravyteliv ta prefektiv provincij. Tut ukaju liachu do boha tysiai chrystyjankych asketiv, pochovavy sebe naviky vid svitu ta joho prynad v hlybokych vidliudnych peerach. Jich prynaduju siudy slavetni miscia, de pradavnij suvoryj prorok hartuvav Izrajilia do vyrianoji bytvy za zemliu zapovitnu, de mjav i lipyv z dykoho i chaotynoho plemja boych vojovnykiv, zdatnych pronesty erez tysiaolittia hriznu voliu nevmolymoho Jehovy. Jim e j dosi vvyajesia hrozova posta volodaria svitu, jakyj sered blyskavy ta hromu opuskajesia na horu Sinaj, ob stverdyty Mojseevi svoju prychynis a y hniv. I koly ponad horamy aleniju hromovyci, samitnyky radisno prysluchajusia do uroystoho vidlunnia, i molytvy jichni todi staju badioriymy, i pered jichnim vtomlenym zorom postaju vydinnia anheliv ta pradavnich sviatych, vtiajuy jich ta obiciajuy nezemne blaenstvo za muky, o dovodysia terpity na zemli. V cij pusteli znajly sobi prytulok i syny Hnozysa, suprotyvnyky vetchozavitnoho boha. Siudy prybuv i ellin Isidor, vriatovanyj hnostykom Kolinom, poslidovnykom slavetnoho Valentyna, vidomoho duchovnoho uytelia. Kika dniv ta noej Isidor spoyvav, dumav, blukav pomi nepryvitnych ske, namahavsia vidnajty sam v sobi rivnovahu dlia toho, ob yty, myslyty, viduvaty. Bo yty to oznaaje maty jaku metu i priamuvaty do neji. Dlia Isidora vse pozadu bulo zrujnovano, obezcineno, vtraeno, ote duch vymahav novoho rozuminnia i liachu. Peri rozmovy, o jich viv ellin z Kolinom v dorozi, zaronyly zerno nadiji v serce, ale treba bulo zmicnyty ti nesmilyvi parosti, viduty jichniu yttievis, nadijnis, docinis. Sinajka pustelia, obrana samitnykamy dlia duchovnych podvyhiv, vemy vidpovidala tomu, zarady oho tysiai zmuenych ukaiv istyny prahnuly siudy. Vona zalyala liudynu na samoti z nebom, vona vidrubuvala jiji vid prynad chaotynoho svitu i v sumnych dovkolynich krajevydach pokazuvala marnis zemnoho buttia. Nahromadennia ske, bidni ahari, maje povna vidsutnis yttia, jako ne liyty pustenych zmij y samotnich orliv u dalekomu nebi, vse ce hovorylo podvynykovi, o vin perebuvaje ne v ridnomu kraju, a mandruje dalekymy liachamy uyny i povynen znajty adanu vityznu neba za tumanamy i obmanom iliuzornoho yttia. Na pjatyj de Isidor zustrivsia z synamy Hnozysa. Okrim Kolina, dovkola veirnioho vohnya, zapalenoho bilia peery, zibralosia e kika duchovnych brativ. Dva z nych buly molodi jehyptiany, ne stari vid Isidora, ini litni, dosvideni liudy. Sered nych ellin vidznayv syvoborodoho veletnia z prozorymy oyma, chudoho j movaznoho. Vin dyvyvsia u vesele bahattia, i pohliad joho spoyvav na vydyvi netutenioho svitu. Kolin torknuvsia joho ruky, i toj kyvnuv. Neochoe rozimknuvy vusta, zitchnuv i, nae prokynuvy zi snu, zvernuvsia do Isidora: Na junyj brate, ty prybuv do nas. o baaje dobuty v cij pusteli? Vypadok pryviv mene siudy y volia bohiv, tryvono vidpoviv junak, ale ja viduv poklyk dui diznatysia pravdu pro sebe, pro svit. Navio ja, zvidky j kudy? Ja mav bakivynu, baka, kochanu, nadiji j metu. Ja prahnuv u majbutnie, bo hadav tam znajty zdijsnennia svoho yttia, zaverennia i plid. Ja buv slipcem. Pera buria, hrajuy, zrujnuvala moji dytiai ujavlennia. I ja stav ebrakom; oho meni teper prosyty i v koho? Brat Kolin vriatuvav moje tilo. Chto vriatuje moju duu, mij rozum vid beznadiji? Ty sam, suvoro vidpoviv syvoborodyj. Jak? Vidpovi u liudyni. Zzovni nema nioho. Jako ty ekaje pojasne y pova zboku, ty nemynue staje zalenym vid reej, molytov, bohiv, liudej, uyteliv, vodiv, sviaennych tekstiv. Ote, ty potrapliaje u rabstvo hrube y nine, ale vse-taky v rabstvo. Ja mou peredaty tobi svij dosvid, poradyty te y ine, ale ne bie. Vse, o skau tobi ja y inyj brat, vimy v serce, perepaly na vohni sumlinnia i muky i todi pryjmy abo vidky. Istyna v tobi! Ale ce strano! Niby cila vinis pered toboju i ty jiji hospodar.

Tak vono i je, kyvnuv syvoborodyj, i v joho dytiaych oach zablyaly veseli iskry. V serci liudyny zerno vinosti. Ale vsiake zerno mona znyyty nedbalistiu abo dobuty z nioho bahatyj vroaj. Bojisia ty vtratyty zerno, bojisia posadyty joho v zemliu, zalyysia ebrakom. A kyne u zemliu, pozbudesia toho skarbu, niby vtraty dorohocinne zerno, hlia, voseny matyme zamis odnoho zerna desiatky zeren. Zmoe i druziam podaruvaty dorohocinnyj vroaj sercia. Zapytuj e, junyj brate, chou pouty, ym benteysia tvoja dua. Zapytannia pokazuju hlybynu potreby. Moji vidpovidi budu lye vidhukom na sprahu tvojeji sutnosti Brat Kolin pojasnyv meni, zvina movyv Isidor, o cej svit ne stvorenyj dobrym i vseblahym bohom Ce tak, kyvnuv syvoborodyj. Mirkuj vidverto j yro, bez strachu. Navi my, liudy, majuy dobre serce, dijemo tak, ob ne vynyty zla, ob ne turbuvaty ridnych istot, ob dopomohty naym blynim. Neve vseblahyj boh moe buty hiryj vid liudej? Ade dlia vseblahoho tvorcia vse sue joho dity! A osoblyvo liudy istoty mysliai. Todi podumaj: y moe vseblahis i liubov tvoryty svit, v jakomu znemahaju miridy tvaryn i liudej, pojidaju odne odnoho i umnoaju z dnia v de okean zla i muky? Ne mysliu takoho, ska