o uckan - aglarin ekonomi politikasi

Ağların Ekonomi Politikası : Ağ Üzerinde Muhalefet

Dr. Özgür Uçkanİstanbul Bilgi Üniversitesi

24 Mart 2010Hereke Sohbetleri - 1

“Yaratıcı Yıkım”Kriz mi, Paradigma Dönüşümü mü?

“yaratıcı yıkım”


“Kapitalizm, doğası gereği bir ekonomik değişim biçimi ya da yöntemidir... Asla, ama asla durağan olamaz. Yaratıcı Yıkım süreci kapitalizmin asli olgusudur.” Joseph Schumpeter (“Kapitalizm, Sosyalizm ve Demokrasi”, 1950)

“yaratıcı yıkım”"ABD çelik endüstrisinin yaşadığı, yeni pazarların açılması ve zanaatkar atölyesinden fabrikaya uzanan organizasyonel gelişme gibi olgular, ekonomik yapıyı sürekli olarak içerden devrime uğratan, eskisini yıkarken hep yeni bir yapı yaratan endüstriyel mutasyonu gösteriyor... [Bu süreç] anlamını yaratıcı yıkımın hiç dinmeyen fırtınasında bulur; süreğen bir huzur dönemi hipoteziyle anlaşılamaz." Joseph A. Schumpeter ( "The Process of Creative Destruction", 1942)

“yaratıcı yıkım” ve inovasyon

“yaratıcı yıkım” ve inovasyonScumpeter’in yaklaşımı, doğrudan ürün ve süreç inovasyonu mekanizmalarıyla ilgili. Sürecin temeline teknolojik değişimi yerleştiren bir görüş bu.


Yeni ürün ve süreçler eskilerinin yerini alır, yeniden yapılanma süreci tüm ekonomik akışlara nüfuz eder ve sistemik bir çöküşü tetikleyerek yapısal bir dönüşüme neden olur. Çünkü kesintisiz inovasyon, paradigma dönüşümünün derin taşıyıcısıdır.


Yeni ürün ve süreçler eskilerinin yerini alır, yeniden yapılanma süreci tüm ekonomik akışlara nüfuz eder ve sistemik bir çöküşü tetikleyerek yapısal bir dönüşüme neden olur. Çünkü kesintisiz inovasyon, paradigma dönüşümünün derin taşıyıcısıdır. Bugün olup biten de bu...

kriz• (2006 üçüncü çeyrek –

2010 ???)


2010 ???)

• (Subprime) Mortgage Krizi


2010 ???)


• Kredi Krizi


2010 ???)


• Kredi Krizi

• Finansal Kriz


2010 ???)


• Kredi Krizi

• Finansal Kriz

• Küresel Kriz


2010 ???)


• Kredi Krizi

• Finansal Kriz

• Küresel Kriz

• Ya sonra?

batıyor muyuz?

hayır, batan eski paradigma...

yeni bir paradigma geliyor

kriz mi, paradigma dönüşümü mü?


Bu kriz bir "kriz" değil de, bir "paradigma dönüşümü"nün işareti.



Oyunun kuralları değişiyor.




“Yaratıcı yıkım” iş başında.





Kriz "merkez"de patladı ve oradan küreye yayılıyor. Dolayısıyla "sistemik“…





Kriz "merkez"de patladı ve oradan küreye yayılıyor. Dolayısıyla "sistemik“…

Paradigma dönüşümü başladı ve durdurulamaz.

paradigma dönüşümü

paradigma dönüşümü1929 "Büyük Buhran"ına hiç benzemiyor bu kriz.


Birer "değişim işareti" olan 1855 veya 1973 krizlerini andırıyor. İlki III. Napolyon döneminin sonunu getirip 3. Cumhuriyet'in kuruluşuyla sonuçlanmıştı; ikincisi ise ölçek ekonomilerinin çöküşünü başlatıp bir yanda finans piyasalarını küreselleştirmiş, diğer yanda da BİT’nin ekonomik yükselişini tetiklemişti.


Birer "değişim işareti" olan 1855 veya 1973 krizlerini andırıyor. İlki III. Napolyon döneminin sonunu getirip 3. Cumhuriyet'in kuruluşuyla sonuçlanmıştı; ikincisi ise ölçek ekonomilerinin çöküşünü başlatıp bir yanda finans piyasalarını küreselleştirmiş, diğer yanda da BİT’nin ekonomik yükselişini tetiklemişti.

Yalnızca ekonomik değil, sosyal, siyasi, hukuki, kurumsal birer dönüşüm anıydılar.

paradigma dönüşümüBu dönüşümü 1970'lerde başlayan ve 1988 kriziyle olgunlaşan (yönetişim ilkeleri) bir sürecin zirve noktası olarak görmek mümkün.


1973 krizi sonrası verimliliği düşen ve kârlılığı azalan "eski" ekonomiyi bugüne taşıyan yeni küresel finansal sistem olmuştu. Şimdi bu operasyonu gerçekleştirirken zehirlenmesinin bedelini ödüyor.


1973 krizi sonrası verimliliği düşen ve kârlılığı azalan "eski" ekonomiyi bugüne taşıyan yeni küresel finansal sistem olmuştu. Şimdi bu operasyonu gerçekleştirirken zehirlenmesinin bedelini ödüyor.

Reel sektörde 1990'larda bilgi ekonomisi paradigmasına doğru yaşanan dönüşümün bir benzeri bugün finansal sistemde yaşanmaya başlıyor.

paradigma dönüşümüBu, ölçek ekonomilerinin çöküşü, esnek ve geçişken kapsam ekonomilerinin yükselişi, temel ekonomik girdinin ham maddeden bilgiye dönüşmesi sürecidir.

paradigma dönüşümüBu, ölçek ekonomilerinin çöküşü, esnek ve geçişken kapsam ekonomilerinin yükselişi, temel ekonomik girdinin ham maddeden bilgiye dönüşmesi sürecidir.

Ekonomik ilişkilerin doğası gereği sürecin dönüştürücü etkisi önce reel sektörde görülmeye başlandı, şimdi de sıra finansta.

paradigma dönüşümüOyunun, yani ekonominin kuralları işleyecek!


Nasıl 1988 krizinden sonra 1995-2007 arasında ABD ekonomisinde ileri teknoloji ürünlerinin temsil ettiği katma değer imalat sektörü toplam katma değerinin %13,3'ünden %55'ine fırladıysa, nasıl bilgi ekonomisi ölçek ekonomisini yutarak büyümeyi sürdürdüyse, şimdi de finans sektöründe benzeri bir gelişme yaşanacak.


Nasıl 1988 krizinden sonra 1995-2007 arasında ABD ekonomisinde ileri teknoloji ürünlerinin temsil ettiği katma değer imalat sektörü toplam katma değerinin %13,3'ünden %55'ine fırladıysa, nasıl bilgi ekonomisi ölçek ekonomisini yutarak büyümeyi sürdürdüyse, şimdi de finans sektöründe benzeri bir gelişme yaşanacak.

Finans sektörü bu kez gerçekten inovasyona ve reel ekonomiye yönelecek.

paradigma dönüşümüSpekülatif hareketlerle kredi bollaşması yaratan "finansal mimariler" ve risk gizleyen "finansal mühendislik" çöküyor.

paradigma dönüşümüSpekülatif hareketlerle kredi bollaşması yaratan "finansal mimariler" ve risk gizleyen "finansal mühendislik" çöküyor. Askeri-endüstriyel kompleksler için yapıldığı gibi (karşılıksız para/silahlanma döngüsü), şimdilik dev finans kuruluşları da vergi mükelleflerinin hesabına devlet fonlarıyla payandalanıyor (karşılıksız para/spekülatif kârlılık döngüsü).

paradigma dönüşümüSpekülatif hareketlerle kredi bollaşması yaratan "finansal mimariler" ve risk gizleyen "finansal mühendislik" çöküyor. Askeri-endüstriyel kompleksler için yapıldığı gibi (karşılıksız para/silahlanma döngüsü), şimdilik dev finans kuruluşları da vergi mükelleflerinin hesabına devlet fonlarıyla payandalanıyor (karşılıksız para/spekülatif kârlılık döngüsü).

Kimileri bunun yeni bir “devlet kapitalizmi” olmasını umuyor…

paradigma dönüşümüBağımsız otoritelerin bağımsızlığının tartışılacağı ve "finansal sıkıyönetim" taleplerinin yükseleceği yeni bir döneme giriyoruz.


Bu, liberalizmin yaralarını sarıp yeniden ivme kazanacağı bir "ara dönem" mi, yoksa yeni bir "devlet kapitalizmi"nin doğuşu mu?



Ama küresel finansal sistem, bilgiye dayalı emek, gayri-maddi sermaye ve yeni teknolojilerin ağ etkisi kapitalizmi öyle büyüttü ki, ticaret ve sermayenin serbest dolaşımından, yani liberalizmden vazgeçmesi düşünülemez. Devlet müdahalesinin borç çevrimini artırarak krizi öteleyip derinleştirmekten başka işe yaramadığı ise görüldü.



Ama küresel finansal sistem, bilgiye dayalı emek, gayri-maddi sermaye ve yeni teknolojilerin ağ etkisi kapitalizmi öyle büyüttü ki, ticaret ve sermayenin serbest dolaşımından, yani liberalizmden vazgeçmesi düşünülemez. Devlet müdahalesinin borç çevrimini artırarak krizi öteleyip derinleştirmekten başka işe yaramadığı ise görüldü.

"Devlet kapitalizmi"nin şansı yok.

yeni paradigma

yeni paradigmaKüreselden ulusala doğru bir kurumsal değişim yaşanacak (IFC, IMF, WB, WTO, OECD, OPEC, APEC, NAFTA, hatta bir “network devlet” olarak EU).


Yönetişim derinleşecek.



Küresel finansal sistem yeniden yapılanarak yüzünü "yeni" reel sektörlere dönecek; geleneksel sanayi de ancak yeni teknolojilerle kurduğu ilişki ve yeni "realite"ye dönüşme gücü sayesinde ayakta kalabilecek.



Küresel finansal sistem yeniden yapılanarak yüzünü "yeni" reel sektörlere dönecek; geleneksel sanayi de ancak yeni teknolojilerle kurduğu ilişki ve yeni "realite"ye dönüşme gücü sayesinde ayakta kalabilecek.

Askeri-endüstriyel komplekslerin ve oligopollerin devri kapandı.

yeni paradigma

yeni paradigmaDünyayı teknolojik inovasyon, enerji ve gıda yönlendirecek.


Küresel “denge oyunu” değişiyor. Oyunun kuralları değişiyor.



Tek taraflı dünya düzeni, ABD’nin ekonomik hegemonyası artık mümkün değil. ABD inovatif ve teknolojik gücünü de kaybediyor.




Tüm taraflar iktidarlarını paylaşmak zorunda.





Önce hammadde devleri eridi, sonra askeri-endüstriyel kompleksler, şimdi de sıra eski ekonominin son kalesi finansta. Bunu yeni bir sistemik yapılanma izleyecek.





Önce hammadde devleri eridi, sonra askeri-endüstriyel kompleksler, şimdi de sıra eski ekonominin son kalesi finansta. Bunu yeni bir sistemik yapılanma izleyecek.

İlk darbenin tetiklediği BİT’nin ekonomik yükselişi doruğuna ulaşacak. Temel ekonomik girdinin hammaddeden bilgiye dönüşümü süreci tamamlanacak. BİT ve ileri teknolojiler ekonomik ve sosyal hayatın bütününe “gömülü” hale gelecek.

“küresel ağ kapitalizmi”


Yıkılan kapitalizm değil, bir üretim tarzı.



Neo-liberal paradigma bitti, emperyal ulus-devlet kapitalizminin sonu geldi.




Yaratıcı yıkım işbaşında…




Yaratıcı yıkım işbaşında…

Küresel ağ kapitalizmi geliyor!

“küresel ağ kapitalizmi”• Küresel yönetişim: yeni kurumlar


• Teknoloji (BİT, nanoteknoloji, biyoteknoloji, genetik, enerji, çevre teknolojileri, vb.)



• Doğrudan piyasa iletişimi / networking



• Doğrudan piyasa iletişimi / networking• İşbirliği ağları



• Doğrudan piyasa iletişimi / networking• İşbirliği ağları• İnovasyon hub’ları: yeni “şehir devletleri” mi?




• Ağırlıklı sektörler: BİT, gıda, enerji, çevre





• Finans – ağ yönetişimi





• Finans – ağ yönetişimi• Dolara alternatif küresel para birimi





• Finans – ağ yönetişimi• Dolara alternatif küresel para birimi• Yeni küresel/yerel dengeler






• “Ekonomik Havzalar”: yeni bölgesel kalkınma modelleri






• “Ekonomik Havzalar”: yeni bölgesel kalkınma modelleri

• Kümelenmeler…

Ağların Ekonomi PolitikasıAğ Kapitalizmi: Ağ kapitalizmin karşıtını mı yaratıyor?

dijital ekosistem

dijital ekosistem• BİT gelişimini belirleyen belli “yasalar”dan söz edilir:


• Moore Yasası - işlemci gücü her 18-24 ayda bir ikiye katlanır;



• Disk Yasası - depolama her 12 ayda bir ikiye katlanır;




• Fiber Yasası – iletişim kapasitesi her 9 ayda bir ikiye katlanır;





• Metcalfe Yasası - ağın değeri ona bağlı aygıtların sayısının karesiyle orantılı olarak artar;






• Topluluk Yasası - içerik 2x oranında artar ve “x” iletişimde bulunan insanları sayısını temsil eder...







• Yani, daha fazla bilgisayar gücüyle, daha fazla depolama ve iletişim kapasitesiyle genişleyerek değer kazanan ağlarda oluşan topluluklar neredeyse sonsuz içerik yaratmakta ve bu durum toplumun sosyo-ekonomik yapısını hızla dönüştürmektedir.







• Yani, daha fazla bilgisayar gücüyle, daha fazla depolama ve iletişim kapasitesiyle genişleyerek değer kazanan ağlarda oluşan topluluklar neredeyse sonsuz içerik yaratmakta ve bu durum toplumun sosyo-ekonomik yapısını hızla dönüştürmektedir.

• Genişbantın gelişimi, teknolojik ilerleme ve azalan operasyon maliyetleri, BT, telekom, medya ve eğlencenin birbirine nüfuz etmesini sağladı ve “Dijital Ekosistem” oluşmaya başladı. Herhangi bir sağlıklı ekosistemin ortak fayda yaratmak için paydaşlarının etkileşime girmesini sağlaması gibi, “Dijital Ekosistem” de katılımcılarının etkileşimi ile değer yaratıyor.

internet artık hayatımıza “gömülü”!

internet artık hayatımıza “gömülü”!• İnternet giderek gündelik, sosyal ve ekonomik hayatımıza

daha fazla "gömülü" hale geliyor.



• İnternetin geleceğini "kökten farklı" bir dizi teknoloji belirleyecek gibi görünüyor.




• Özellikle Web 2.0 ile birlikte hayatımıza giren ve esnek bağlantı imkanı, ağ etkisinin yaygınlaşması ve sosyal ağlar ile belirginleşen bu teknolojiler dijital ekosistemin gelişimini bütünleyecek.





• Bu gelişmede öne çıkan tekno-paradigma ise etkileşim, paylaşım, sanallaştırma, dağıtık ağ yapıları ve ortak aklın ağ mevcudiyeti olarak semantik çerçevesinde şekilleniyor.





• Bu gelişmede öne çıkan tekno-paradigma ise etkileşim, paylaşım, sanallaştırma, dağıtık ağ yapıları ve ortak aklın ağ mevcudiyeti olarak semantik çerçevesinde şekilleniyor.

• Yani internet giderek hayatımıza daha fazla “gömülü” olacak ve sosyal, ekonomik, teknolojik bir “arayüz” haline gelecek...

ulus-ötesi ağ kapitalizminin doğuşu

ulus-ötesi ağ kapitalizminin doğuşu• Toni Negri ve Michael Hardt, “İmparatorluk” adlı kitaplarında, Fordizm

sonrasında egemenliğin, tek bir kural mantığı altında birleşmiş bir dizi ulusal ve ulus-ötesi örgütlenmeden oluşan yeni bir biçim aldığını söyler. Bu küresel sistemi “İmparatorluk” olarak adlandırırlar. Bu, gayri-merkezi, mekanın tamamını kuşatan, tüm “uygar” dünyayı egemenliği altına alan ve egemenliğini sınırlandıracak hiç bir mekansal sınırın bulunmadığı bir sistemdir. “Yatay olarak eklemlenmiş dinamik ve esnek bir sistemik yapı”dır bu.



• Bilgisayar teknolojisi ve internet, ekonomik değil askeri bir bağlam içerisinde geliştirildi. İkinci Dünya Savaşı bilgisayarı, soğuk savaş da interneti getirdi. Ama bu teknolojilerin topluma yayılması, kapitalizmin ekonomik olarak yeniden yapılanması bakımından oynadıkları asli rol yüzünden oldu.




• Bilgisayar ağları, küresel ağ kapitalizminin doğuşunu mümkün kılan teknolojik temeldir. Bu, ekonomik, politik ve kültürel sermaye birikimini sibermekanı ve diğer yeni küresel koordinasyon ve iletişim teknolojilerini kullanan ulusötesi ağ organizasyonları üzerinde temellendirmeyi mümkün kılan birikim, düzenleme ve disiplin rejimleri olarak tanımlanabilir.




• Bilgisayar ağları, küresel ağ kapitalizminin doğuşunu mümkün kılan teknolojik temeldir. Bu, ekonomik, politik ve kültürel sermaye birikimini sibermekanı ve diğer yeni küresel koordinasyon ve iletişim teknolojilerini kullanan ulusötesi ağ organizasyonları üzerinde temellendirmeyi mümkün kılan birikim, düzenleme ve disiplin rejimleri olarak tanımlanabilir. (Christian Fuchs, Internet and Society: Social Theory In the Information Age, Routledge, 2008)

ulus-ötesi ağ kapitalizminin doğuşu

ulus-ötesi ağ kapitalizminin doğuşu• Küreselleşme sosyal ilişkilerin esnetilmesi olarak tanımlanabilir. Zaman-

mekan içerisinde iletişim ağlarının faaliyetidir bu. Küreselleştiren bir sosyal sistem, sınırlarını zaman-mekan içerisinde genişletir; bunun bir sonucu olarak, sosyal ilişkiler daha geniş zamansal ve mekansal uzaklıklarda geliştirilebilir.



• Küresel ağ kapitalizmi ulusötesi bir örgütsel modele dayanır: Ulusal sınırları aşan organizasyonlar...




• Burada yeni olan şey, bu organizasyonlar ve sosyal ağların küresel olarak dağıtımı, aktörler ve alt kültürlerin küresel olarak konumlanması ve dinamik olarak değişmeleri (sürekli yeni düğümler eklenebilir veya çıkarılabilir) ve sermaye, para, iktidar, insanlar ve bilgi akışlarının küresel olarak ve çok hızlı bir şekilde işlenmesidir.





• Küresel ağ kapitalizmi dinamik bir göçebe sistemdir. Öyle ki, bu sistem ve bileşenleri, sürekli olarak sınırlarını değiştirmek ve sermaye birikimi hedefi doğrultusunda farklı sistemleri kapsamak veya dışlamak yoluyla yeniden organize olur.





• Küresel ağ kapitalizmi dinamik bir göçebe sistemdir. Öyle ki, bu sistem ve bileşenleri, sürekli olarak sınırlarını değiştirmek ve sermaye birikimi hedefi doğrultusunda farklı sistemleri kapsamak veya dışlamak yoluyla yeniden organize olur. (Christian Fuchs, Internet and Society: Social Theory In the Information Age, Routledge, 2008)

paradigma dönüşümü• Ölçek ekonomilerinden kapsam [capacity]

ekonomilerine,


ekonomilerine,

• endüstriyel üretimden esnek ağ üretimine,


ekonomilerine,


• kol gücünden bilgi gücüne,


ekonomilerine,



• ulus-devletlerden ulus-ötesi İmparatorluk’a,


ekonomilerine,




• tek-kutuplu dünyadan çok-kutuplu, gayri-merkezi ve dağıtık, mekanı tümüyle kuşatan ağ-dünyaya geçiş paradigması...


ekonomilerine,




• tek-kutuplu dünyadan çok-kutuplu, gayri-merkezi ve dağıtık, mekanı tümüyle kuşatan ağ-dünyaya geçiş paradigması...

• Son küresel krizin adını koyduğu bir paradigma bu: Küresel Ağ Kapitalizmi...

yabancılaşma ve diyalektik mantık

yabancılaşma ve diyalektik mantık • “İnsan özünün gerçekleşmesi olarak katılımcı demokrasi,

üretim araçlarının özel mülkiyetinin ortadan kaldırılmasını ve boş zamanın teknolojik olarak fazlalaştırmasını gerektirir.”



• Toplumun özü olarak işbirliği



• Toplumun özü olarak işbirliği• Kapitalizm: Araçsal akıl (özleri dışındaki hedeflerin araçları

olarak insanlar), rekabet mantığının tahakkümü: Bir grubun diğerlerinin zararına kaynakları biriktirmesi ve kullanması





• Yanlış toplum olarak rekabetçi toplum





• Yanlış toplum olarak rekabetçi toplum• Doğru ve akla uygun toplum olarak işbirliğine dayalı toplum





• Yanlış toplum olarak rekabetçi toplum• Doğru ve akla uygun toplum olarak işbirliğine dayalı toplum• İşbirliğine dayalı, katılımcı bilgi toplumu: Daha-değil (Ernst

Bloch)





• Yanlış toplum olarak rekabetçi toplum• Doğru ve akla uygun toplum olarak işbirliğine dayalı toplum• İşbirliğine dayalı, katılımcı bilgi toplumu: Daha-değil (Ernst

Bloch)(Christian Fuchs, Internet and Society: Social Theory In the Information Age, Routledge, 2008)

işbirliği ve rekabet

işbirliği ve rekabet • Olumsuzluk ve çatışma olarak insan özü: Her insan

(kendisi-için-olmak, kimlik), başkalarıyla (başkası-için-olmak) ilişki içinde ve o ilişki aracılığıyla varolur.



• Rekabet: Bu karşıtlığın, farklılığa yer vermeyen bir birliğin tahakkümü altında ortadan kaldırılması: Başkalarına karşı rekabet mantığı, bir grubun diğerleri karşısında avantajına dönüşür (yani sömürü: zenginler zengindir, çünkü yoksullar zenginlerin refahı ele geçirmesi yüzünden yoksullaşmışlardır)




• İşbirliği: Farklılık içindeki birliğin egemenliği altında antagonizmanın ortadan kaldırılması: Birlikte çalışma mantığı herkesi için avantaj yaratır.




• İşbirliği: Farklılık içindeki birliğin egemenliği altında antagonizmanın ortadan kaldırılması: Birlikte çalışma mantığı herkesi için avantaj yaratır.(Christian Fuchs, Internet and Society: Social Theory In the Information Age, Routledge, 2008)

işbirliği ve rekabet

işbirliği ve rekabet • Bilgi kapitalizmi içinde işbirliği ve rekabet antagonistik bir

ilişki içindedir.


ilişki içindedir.

• Rekabet eğilimine örnekler (birikim mantığı): Bilgi tekelleri (Microsoft, Google, vb.), dijital uçurum, kırılgan (precarious) bilgi emeği, bilgi savaşları, elektronik gözetim, internet sansürü, çevrimiçi itibar birikimi, siber nefret, metalaşmış sanal topluluklar, dezenformasyon


ilişki içindedir.


• İşbirliği eğilimine örnekler (birikim ve metalaşma mantığının olumsuzlanması): dijital armağan ekonomisi, dosya paylaşımı, özgür yazılım, açık içerik, alternatif telif sistemleri (Creative Commons), Wikipedia, siber protesto, e-katılım, işbirliği temelli sanal topluluklar, çevrimiçi yurttaş gazeteciliği


ilişki içindedir.


• İşbirliği eğilimine örnekler (birikim ve metalaşma mantığının olumsuzlanması): dijital armağan ekonomisi, dosya paylaşımı, özgür yazılım, açık içerik, alternatif telif sistemleri (Creative Commons), Wikipedia, siber protesto, e-katılım, işbirliği temelli sanal topluluklar, çevrimiçi yurttaş gazeteciliği

(Christian Fuchs, Internet and Society: Social Theory In the Information Age, Routledge, 2008)

internet: antagonist eğilimlerin alanı

internet: antagonist eğilimlerin alanı• İnternet ekonomisine bir örnek: Rekabetin işbirliğine antagonistik tecavüzü =>

İnternet-hediye-meta-ekonomisi



• Kapitalizmin yapısal krizleri

• dot.com krizi, 2000 (birikim ve kurgusal borsa hareketlerindeki mevcut değer antagonizmi)

• Yeni sermaye birikim stratejileri

• Web 2.0, “Sosyal Yazılım” (Google, MySpace, YouTube, Facebook, StudiVZ, Friendster, etc.)







• Tipik Web 2.0 uygulamaları kullanıcılar için bedava; kazanç bu serbest erişim sayesinde yüksek kullanıcı sayılarına ulaşılması, kullanıcının ürettiği içerik ve üçüncü taraflara reklam satmak yoluyla elde ediliyor. Daha çok kullanıcı, reklam oranlarının artmasıyla daha çok potansiyel kazanç demek.








• Armağan ilkesi kapitalizmin mantığına aşkındır, ama kapitalizm altında kapsanır, sermaye birikiminin bir aracı haline getirilir. İnternet armağanı ikili bir karaktere sahiptir: hem denge sağlayıcı hem de ideolojik ve potansiyel olarak dengesizleştiricidir; hem rekabet hem de işbirliği özelliklerine sahiptir.

internet: antagonist eğilimlerin alanı• Seyircinin metalaşması: “Çünkü seyirci gücü üretilir, satılır, satın alınır ve tüketilir, bir

fiyatı vardır ve bir metadır. (...) Seyirci üyeleriniz bedeli ödenmemiş çalışma zamanınıza katkıda bulunur ve karşılığında program malzemesi ve açık reklamlara maruz kalırsınız.” (Dallas Smythe, Communications: Blindspot of Western Marxism, 1981/2006).



• Seyirci ücretsiz çalışır. Medya tüketimi, seyirciyi müşterilere reklam biçiminde satılan bir metaya dönüştüren üretici emektir.




• İnternet: artı değerin üreticileri olarak üretici-tüketiciler (prosumer), ücretsiz çalışırlar; bedava içerik üreten kullanıcılar, küresel emek dışalım kaynağıdır (değer azalırken verimlilik artar ve artı değer oranı yükselir)





• Web 2.0: “google’layan”, YouTube’a video yükleyen, MySpace, Facebook ve Linkedin’deki profillerini güncelleyen kullanıcılar, reklam müşterilerine satılan bir seyirci metası oluştururlar.






• Geleneksel kitle iletişim araçlarındaki seyirci metası ile internetteki arasındaki fark, alıcıların üretici-tüketici (prosumer) olmaları, kullanıcı üretimli içerik, kullanıcıları sürekli olarak aktif ve yaratıcı olmaları, topluluklar kurmalarıdır. Bu, internetin çoktan-çoka iletişim niteliğinden kaynaklanır.







• İnternet seyirci metası, bir üretici-tüketici metasıdır.

bireyin medya karşısında değişen konumu

internet: antagonist eğilimlerin alanı• Bu yapısal antagonizm, karşıtların karşılıklı bağımlılığını beraberinde

getirdiğinden, işbirliği ve rekabet yanlızca bilgi kapitalizminin karşıt eğilimleri olmakla kalmaz, sürekli birbirlerinin alanına el uzatırlar.



• İşbirliğine dayalı, katılımcı bilgi toplumu henüz kurulmamıştır; ancak gelişme halindedir ve dinamikleri mevcut toplum modeliyle uzlaşmaz ilişki içindedir.




• Bu karşıtlığın bir tarafında e-katılım ve paylaşım ekonomisi, öteki tarafında e-tahakküm ve kıtlık ekonomisi vardır.





• Ulusötesi bilgi kapitalizmi, rekabet mantığının tahakkümünde, işbirliği kavramını kolonize etmeyi şimdilik başarır. “Katılımcı” yönetim, ekip çalışması, “stratejik” ortaklıklar, kurumsal sosyal sorumluluk bunun örnekleri.






• Bu, disiplin toplumundan (kendini-)denetleyen bir topluma geçiş aşamasıdır. (Deleuze)






• Bu, disiplin toplumundan (kendini-)denetleyen bir topluma geçiş aşamasıdır. (Deleuze)(Christian Fuchs, Internet and Society: Social Theory In the Information Age, Routledge, 2008)

ulus-ötesi bilgi toplumunun antagonizmaları


• “Ağ kapitalizmi” kavramı özünde antagonist bir ikiliği barındırır.



• Bilgi ağları ortaklaşa üretim ve metaların bireysel mülkiyeti arasındaki antagonizmi güçlendirir.




• Ağ yapısı kapitalizmin temellerini oyuyor.




• Ağ yapısı kapitalizmin temellerini oyuyor. • Kapitalist birikim ve artı değer yaratma süreci artık ağ yapılanmasına, ağ

üzerinde gelişen işbirliklerine, ortaklaşa gayrimaddi emeğe, inovasyon ağlarına, bilginin üretim, erişim, paylaşım, yani değer yaratma sürecinin açık, kesintisiz, yatay koordinasyonlu ağlar temelinde gelişmesine bağlı.






• Ağ işbirliği ve paylaşım demek.







• Kapitalizm ise rekabet mantığının egemen olduğu bir araçsal akıl ürünü.








• Kapitalizm üretim araçlarının özel mülkiyeti üzerinde temelleniyor, ağ ise üretim araçlarını erişilebilir kılıp paylaşıma açarak mülkiyetin altını oyuyor.









• Rekabet ve işbirliğinin antagonist birlikteliğinin yaşandığı bir ara-dünyadayız.









• Rekabet ve işbirliğinin antagonist birlikteliğinin yaşandığı bir ara-dünyadayız.(Christian Fuchs, Internet and Society: Social Theory In the Information Age, Routledge, 2008)


• Christian Fuchs, internet ve toplum arasında, geleneksel medyanın bize anlattığının tersine tek boyutlu değil, çok boyutlu ve antagonistik bir ilişki olduğunu söyler:



• Kimi internetin suça, ahlaki çöküşe, köktenciliğe, terörizme, dilin yozlaşmasına, bilgi çöplüğüne, fikir hırsızlığına, insanların birbirlerinden yalıtılmasına yol açtığını iddia eder;




• kimi de demokrasi, özgürlük, refah, işbirliği, yeni işler, ekonomik büyüme, katılım, daha iyi eğitim gibi değerleri getirdiğini...





• Ama internet “antagonist eğilimlerin bir alanı”dır ve mevcut risklerle birlikte mümkün fırsatlar sunar.





• Ama internet “antagonist eğilimlerin bir alanı”dır ve mevcut risklerle birlikte mümkün fırsatlar sunar.(Christian Fuchs, Internet and Society: Social Theory In the Information Age, Routledge, 2008)

internet ve ulus-devlet

internet ve ulus-devlet• Küresel ağ kapitalizmine entegre olmakta sorun yaşayan

ulus-devletler bu antagonist ilişkiyi ısrarla tek boyutlu bir düzleme indirgemeye çalışır ve internete yönelik ciddi bir tehdit algısı geliştirir. Bu algı, yeni yönetsel paradigmalara uyumsuz doğalarının bir sonucudur.



• Oysa kendi sonlarını hazırlayan, internet ve temsil ettiği riskler ve fırsatlar değil, bu uyumsuzluklarıdır.




• Bu devletler internete yasakçı bir zihniyetle yaklaşır; tehdit olarak gördüğü bilgi akışını tamamen denetimleri altına almaya çalışır; başarısız olmaya mahkum bu yaklaşımla ne riskleri yönetebilir ne de fırsatları değerlendirebilir.




• Bu devletler internete yasakçı bir zihniyetle yaklaşır; tehdit olarak gördüğü bilgi akışını tamamen denetimleri altına almaya çalışır; başarısız olmaya mahkum bu yaklaşımla ne riskleri yönetebilir ne de fırsatları değerlendirebilir.

• Bu denklemde toplum geçici olarak kaybedendir. Ama asıl kaybeden bu uyumsuz devletler olacaktır.

iktidar, bilgi ve iletişim

iktidar, bilgi ve iletişim• Her iktidar, uyruklarının bilgiye erişimini ve

aralarındaki iletişimi denetlemeyi hayal eder.



• Ama internet, "küresel", "gayri-merkezi", "açık", "sınırsız", "etkileşimli", "kullanıcı-denetimli" ve "altyapıdan-bağımsız”...



• Ama internet, "küresel", "gayri-merkezi", "açık", "sınırsız", "etkileşimli", "kullanıcı-denetimli" ve "altyapıdan-bağımsız”...

• Bilgi iktidardan kaçar. Merkezi olmayan ve sınır-ötesi ağlar üzerinde dolaşan bilgiyi tamamen denetlemenin imkanı yoktur.

Türkiyebir enstantane

Türkiye’de durum

Türkiye’de durum• Olumsuz düzenleme anlayışı ve katılımsız kanun yapma süreci


• 2001 - 2009 arasında sansürlenen 6000‘den fazla site...



• 5651 sayılı yasa ve yeni düzenlemeler




• Terörle Mücadele Kanunu’nun site engellemek için kullanımı





• Yeni FSEK (Türkçe HADOPI?)






• E-Devlet ve Bilgi Toplumu Kanun Tasarısı ve Ulaştırma Bakanlığı’nın yetki aşımı







• Bilişim Suçları Kanun Tasarısı (Basın Kanunu’nu internete uygulamak)








• Ulusal Bilgi Güvenliği Kanun Tasarısı









• İnternet Alan Adları Yönetmeliği Taslağı










• Kişisel Verilieri Koruma Kanunu’nun henüz yasalaşmaması











• Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nun kadük hale gelmesi











• Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nun kadük hale gelmesi

• Bilgi Toplumu politikalarının ve hukusal düzenleme mekanizmalarının zafiyeti: Yönetişim Fobisi...

Türkiye’de durum

Türkiye’de durum• “Hukuk devleti”, pratik olarak hukukun yurttaşlar lehine ve devlete

rağmen üstün kılınmasıdır.



• Çünkü devletler, her zaman ve her yerde “düzenleme”den “denetleme”yi anlarlar ve “güvenlik” ile “hak ve özgürlükler” arasındaki dengenin teminatı hukuk devleti ilke ve kuralları çerçevesinde ancak yurttaş inisiyatifleri ve sivil toplum girişimleri ile sağlanır.




• Bu inisiyatifin şu ya da bu nedenlerle engellendiği, baskı altına alındığı ve yıldırıldığı durumlar, Çin’de olduğu gibi, “devlet güvenliği” gerekçesiyle bir elektronik foruma mesaj yollamanın ölüm cezasıyla tehdit edildiği “düzenleyici mevzuat”larla sonuçlanabilir.





• Bu aşırı bir örnek sayılabilir, ancak mantık her zaman sonucuna ulaşma eğilimindedir. Denetleme ABD ya da AB’de olduğu gibi “çocuk pornografisi” ve “korsanlığın” denetlenmesi maskesiyle başlar, giderek tüm iletişimin denetlenmesi ve sansür edilmesi çabalarıyla sonuçlanır.





• Bu aşırı bir örnek sayılabilir, ancak mantık her zaman sonucuna ulaşma eğilimindedir. Denetleme ABD ya da AB’de olduğu gibi “çocuk pornografisi” ve “korsanlığın” denetlenmesi maskesiyle başlar, giderek tüm iletişimin denetlenmesi ve sansür edilmesi çabalarıyla sonuçlanır.

• Türkiye’de yaşanan da tam olarak bu!

Türkiye’de durum

Türkiye’de durum• Kişisel Verilerin Korunması Kanunu on yıldır tasarı halinde istisna

yarışına girmiş devlet kurumlarının talebiyle kuşa çevrile çevrile bir hal oldu ama hala yasalaşmadı.



• 2004’te Bilgi Edinme Hakkı Kanunu çıktı, ama birçok istisna ve bilgiye erişimin kamu kurumlarının insafına terk edilmesi sonucunda yasa kadük oldu.




• 2007’de 5651 sayılı "İnternet ortamında yapılan yayınların düzenlenmesi ve bu yayınlar yoluyla işlenen suçlarla mücadele edilmesi hakkında kanun" çıktı ve kıyamet koptu. Youtube ve Google Groups gibi popüler sitelere erişim neredeyse hiç sağlanamıyor ve bu kanun Türkiye’yi internet sansürü uygulayan ülkeler ligine soktu.





• 5651 dışında da birçok olumsuz düzenleme var ve hâkim yorumlarıyla herhangi bir siteyi erişime kapatmak çok kolay.





• 5651 dışında da birçok olumsuz düzenleme var ve hâkim yorumlarıyla herhangi bir siteyi erişime kapatmak çok kolay.

• İnternetle ilgili düzenlemelerin hâlâ merkeziyetçi yönetim paradigmalarıyla ele alınması çözümden çok sorun yaratıyor...

yönetişim fobisi

yönetişim fobisi• Sorun tamamen zihniyet sorunu.


• Benim “yönetişim fobisi” olarak adlandırdığım, merkeziyetçi yönetim geleneğine saplanmanın, ne iş dünyasına, ne STK’lara, ne akademiye, ne de vatandaşa güvenmemenin, katılımı imaj operasyonlarıyla geçiştirme kolaycılığının, yani tam bir “politika zafiyeti”nin sonucu bu durum…



• Çözümün koşulu, etkin katılım, şeffaf yönetim, adil paylaşım ve en geniş uzlaşma zemini…



• Çözümün koşulu, etkin katılım, şeffaf yönetim, adil paylaşım ve en geniş uzlaşma zemini…

• İktidarı paylaşmadan yönetmek artık mümkün değil...

Siyasetin İnovasyonuDijital Aktivizm

siyasetin inovasyonu

siyasetin inovasyonu• Siyaset, özellikle de ana akım siyaset uzunca bir süredir

krizde.


krizde.

• Kimileri buna "demokrasi krizi" diyor. İnsanlar siyasi temsil mekanizmalarına giderek daha az inanıyorlar ve oy vermenin yeterli bir katılım olduğunu düşünmüyorlar.


krizde.


• Seçimlere ilginin giderek düşmesi demokrasinin krizde olduğu anlamına gelmiyor. Bu aslında bir "siyaset krizi".


krizde.



• Teknoloji artık siyasete nüfuz ediyor. Yeni "katılım teknolojileri" ortaya çıkıyor.


krizde.



• Teknoloji artık siyasete nüfuz ediyor. Yeni "katılım teknolojileri" ortaya çıkıyor.

• Meslekten siyasetçilerin hoşuna gitmese de siyasette bir inovasyon gerçekleşiyor. Müzik yayıncıları, gazeteler ya da reklam ajansları da bu işten hoşlanmamıştı, ama sonuç değişmedi. Siyasetçileri zor günler bekliyor…

siyasetin inovasyonu• Siyaset yapmak dönüşüyor. Bireylerin siyasete katılımı

geleneksel temsiliyet mekanizmalarını aşındırıyor.



• Doğrudan demokrasi talebi güçleniyor.




• Bilgi ve iletişim teknolojilerinin ağ etkisi siyaset için etkili kanallar yaratıyor.





• Bu kanallar da doğası gereği bireyin devlete karşı korunmasına, yönetimin şeffaflığına, düşünce-ifade-iletişim özgürlüğüne ve mahremiyet hakkına odaklanıyor.





• Bu kanallar da doğası gereği bireyin devlete karşı korunmasına, yönetimin şeffaflığına, düşünce-ifade-iletişim özgürlüğüne ve mahremiyet hakkına odaklanıyor.

• Ülkemizde de bu hareketlerin yaratıcı etkisini hissedeceğiz. Bugün “sansüresansür ve “netdaş” hareketi, yarın “korsan partisi”, yakın bir gelecekte de siyaseti toptan dönüştürecek etkili yönetişim mekanizmaları…

siyasetin inovasyonu• Bilgi ve ağ ekonomisinin küresel ekonominin özü haline geldiği bir

dönemde teknolojik gelişmeyle büyüyen "ağ etkisi" kapitalizmi dönüştürüyor. Bu paradigma dönüşümünün özünü, ağ yapılarıyla birbirine bağlanan değer "hub" ve düğümlerinin baskın hale gelmesi, yani "ağ kapitalizmi" oluşturuyor. P2P ekonomisi, "wikinomics", medya ve pazarlama sektöründeki teknolojik dönüşümler, siyasettin giderek teknoloji bağımlı hale gelmesi... Hepsi bu dönüşümün bir sonucu.



• Dönüşümün asıl aktörü bu ağlara entegre olan toplulukların ta kendisi. Zapatistalardan Brezilya'daki katılımcı ağ ekonomisi deneyimlerine, viral pazarlamacılardan alter-küreselleşme taraftarlarına, Avrupa'daki Korsan Parti örgütlenmelerinden Peru'daki ağ gerillalarına, açık inovasyon topluluklarından hacker etiğini canlandırmaya çalışan yeni örgütlenmelere çok geniş bir yelpaze söz konusu.



• Dönüşümün asıl aktörü bu ağlara entegre olan toplulukların ta kendisi. Zapatistalardan Brezilya'daki katılımcı ağ ekonomisi deneyimlerine, viral pazarlamacılardan alter-küreselleşme taraftarlarına, Avrupa'daki Korsan Parti örgütlenmelerinden Peru'daki ağ gerillalarına, açık inovasyon topluluklarından hacker etiğini canlandırmaya çalışan yeni örgütlenmelere çok geniş bir yelpaze söz konusu.

• Yeni katılım teknolojileri siyaseti dönüştürmek için medyayı da dönüştürmek zorunda. Bir siyaset platformu olarak medyanın "bireylerin ve sivil yapıların" eline geçtiğini göreceğiz.

katılım teknolojileri

katılım teknolojileri• Katılımı mümkün kılan araçlar


• Sosyo-teknolojik araçlar



• Bir harakete geçirici olarak BİT




• Sanal topluluklar





• Smart Mob’lar





• Smart Mob’lar

• Kullanılabilirlik ve etkileşim





• Smart Mob’lar


• Web 2.0 ve sonrası





• Smart Mob’lar



• Bir eylem örgütlenmesi olarak enformasyon tasarımı





• Smart Mob’lar




• Mobil internet





• Smart Mob’lar




• Mobil internet

• Sosyo-teknik network’ler





• Smart Mob’lar




• Mobil internet

• Sosyo-teknik network’ler

• …………..

sosyal, ekonomik ve teknolojik bir “arayüz” olarak internet


• Özellikle Web 2.0 ile birlikte hayatımıza giren ve esnek bağlantı imkanı, ağ etkisinin yaygınlaşması ve sosyal ağlar ile belirginleşen bu teknolojiler dijital ekosistemin gelişimini bütünleyecek. Bu genel gelişme BİT evrenini doğrudan etkileyecek.



• Bu gelişmede öne çıkan tekno-paradigma ise etkileşim, paylaşım, sanallaştırma, dağıtık ağ yapıları ve ortak aklın ağ mevcudiyeti olarak semantik çerçevesinde şekilleniyor. Bu yapıyı doğru okursak: mobil internet, bulut/örgü web platformları, sosyal yazılımlar ve hizmet yönelimli mimarinin (SOA), BİT kullanımını değiştireceğini; mobil robotlar ve RFID’nin, otomasyonda ilerlemenin yönünü belirleyeceğini; internet tarafsızlığı ve yönetişimi ile ilgili tartışmaların ise sosyal ağların geleceğini etkileyeceğini öngörebiliriz.



• Bu gelişmede öne çıkan tekno-paradigma ise etkileşim, paylaşım, sanallaştırma, dağıtık ağ yapıları ve ortak aklın ağ mevcudiyeti olarak semantik çerçevesinde şekilleniyor. Bu yapıyı doğru okursak: mobil internet, bulut/örgü web platformları, sosyal yazılımlar ve hizmet yönelimli mimarinin (SOA), BİT kullanımını değiştireceğini; mobil robotlar ve RFID’nin, otomasyonda ilerlemenin yönünü belirleyeceğini; internet tarafsızlığı ve yönetişimi ile ilgili tartışmaların ise sosyal ağların geleceğini etkileyeceğini öngörebiliriz.

• İnternet giderek gündelik, sosyal ve ekonomik hayatımıza daha fazla "gömülü" hale geliyor. İnternetin geleceğini "kökten farklı" bir dizi teknoloji belirleyecek gibi görünüyor. Bu teknolojiler yalnızca dijital ekosistemin etkileşim haritasını belirlemekle kalmayacak, interneti bizi çevreleyen dünya ile aramızda bir "arayüz" haline de getirecek.

dijital aktivizm

dijital aktivizm• Sosyal ve ekonomik hayatımıza gömülü hale gelmiş ve

dünya ile aramızda bir “arayüz”e dönüşmüş olan internet, doğal olarak aktivizmin de ayrıcalıklı alanlarından biri haline geliyor.



• Dijital aktivizmin tarihi, internetin tarihiyle eşzamanlıdır. Hatta ilk network deneyimlerine kadar gider.




• Bilgi ve iletişim teknolojilerinin ve bu teknolojiler aracılığıyla yaratılmış network’lerin farklı aktivist amaçlar için kullanımı geniş bir yelpazeye yayılır ve değişik adlarla anılır.




• Bilgi ve iletişim teknolojilerinin ve bu teknolojiler aracılığıyla yaratılmış network’lerin farklı aktivist amaçlar için kullanımı geniş bir yelpazeye yayılır ve değişik adlarla anılır.

• Ama kullanıcı deneyimini öne çıkaran ve etkileşim boyutunu derinleştiren Web 2.0 dönemi ile birlikte “dijital aktivizm” terimi ağırlık kazanmıştır. Sosyal ağlar bu aktivizm türünün ayrıcalıklı mecrasını oluşturmaktadır.

örnek kuruluşlar

örnek kuruluşlar• 19. Madde Vakfı - Article 19 Foundation


• Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği (ACLU) - American Civil Liberties Union



• Elektronik Sınırlar Vakfı (EFF) - Electronic Frontiers Foundation




• Elektronik Mahremiyet Enformasyon Merkezi (EPIC) - Electronic Privacy Information Center





• Demokrasi ve Teknoloji Merkezi (CDT) - Center for Democracy and Technology






• Siber-Haklar ve Siber-Özgürlükler - Cyber-Rights & Cyber-Liberties







• Açık Net İnisyatifi - Open Net Initiative








• DigiActive








• DigiActive

• Avrupa Dijital Haklar Örgütü - (EDRI) European Digital Rights








• DigiActive


• Vatandaş Katılımı İçin Dünya Birliği - CIVICUS: World Alliance for Citizen Participation








• DigiActive



• Uluslararası Mahremiyet Girişimi - Privacy International








• DigiActive




• Danimarka Dijital Haklar Örgütü - Digital Rights Denmark








• DigiActive





• İletişimi Geliştirme (İlerletme) Derneği (?) - Association for Progressive Communications








• DigiActive






• Dünya Bilgi Toplumu Zirvesi İnsan Hakları Kozası - WSIS Human Rights Caucus








• DigiActive






• Dünya Bilgi Toplumu Zirvesi İnsan Hakları Kozası - WSIS Human Rights Caucus

• Sivil Haklar Kütüphanesi - Civil Rights Digital Library

örnek kuruluşlar

örnek kuruluşlar• İrlanda Dijital Haklar Girişimi - Digital

Rights Ireland


Rights Ireland

• We.Rebuild.Eu - AB’yi Yeniden İnşa Etmek


Rights Ireland


• internetikurtar koalisyonu - savetheinternet.com coalition


Rights Ireland



• Blackout Europe - Open Internet


Rights Ireland




• Korsanlık Konsolosluğu - Embassy of Piracy


Rights Ireland





• Korsan Parti’ler...


Rights Ireland






• Devlet Gözcüleri - Statewatch


Rights Ireland







• İnsan Hakları Eğitim Ortakları - Human Rights Education Associates (HREA


Rights Ireland








• Özgür Elektronik (İletişim) Derneği - Association Electronique Libre (AEL) (Belçika)


Rights Ireland









• Blog’u Bloklama - Don't block the blog


Rights Ireland










• Bastıralamaz.info - Bir Af Örgütü Kampanyası - Irrepressible.info - An Amnesty International campaign


Rights Ireland











• Açık Haklar Grubu (İngiltere) - Open Rights Digital Library


Rights Ireland











• Açık Haklar Grubu (İngiltere) - Open Rights Digital Library

• Sınır Tanımayan Gazeteciler - Reporters Without Frontiers

dijital aktivist hareketlerin işlevleri

dijital aktivist hareketlerin işlevleri• Advocacy / savunuculuk


• Campaign / kampanya



• Reporting / raporlama




• Lobbying / lobi




• Lobbying / lobi

• Watchdog /izleme




• Lobbying / lobi


• Street Action / gösteri




• Lobbying / lobi



• Legal Assistance / hukuksal danışmanlık




• Lobbying / lobi




• Capacity Building / kapasite geliştirme




• Lobbying / lobi





• Network Mapping / ağ haritalama




• Lobbying / lobi





• Network Mapping / ağ haritalama

• Funding / fonlama

NETDAŞhareketi

netdaş / netizen

netdaş / netizen“21. Yüzyıla hoş geldin. Sen bir Netdaş'sın (Net Vatandaşı). Net'in mümkün kıldığı küresel bağlantılılık sayesinde bir dünya vatandaşısın. Herkesi vatandaşın olarak görebilirsin. Fiziksel olarak bir ülkede yaşıyorsun, ama küresel bilgisayar ağları aracılığıyla dünyanın büyük bir kısmına bağlısın. Sanal olarak dünyadaki her bir netdaşın kapı komşususun. Aynı sanal mekanda varoluş coğrafi ayrımların yerine geçti.”(Michael Hauben, THE NET AND NETIZENS: The Impact the Net has on People's Lives, Columbia.edu)

“netdaş” tanımı

“netdaş” tanımı“Netdaş kavramı iki biçimde kullanılmaktadır. İlki, çok genel bir biçimde, hangi amaçla olursa olsun, internet kullanan herkese göndermede bulunmaktadır. Netdaş terimi genel olarak iyi ya da kötü sıfatlarla birlikte kullanılabilmektedir. İkinci kullanım tarzı benim anlayışıma daha yakındır. Bu terim, Usenet’i veya büyük İnternet’i önemseyen ve dünyanın yararına bu ağın işbirliği ve ortaklık yapısını inşa etmek için uğraşan kişileri tanımlamaktadır. Bunlar Net’i geliştirmeye çalışan kişilerdir.”(Michael Hauben, THE NET AND NETIZENS: The Impact the Net has on People's Lives, Columbia.edu)

netdaş kültürü

netdaş kültürü “Her insanın, düşüncelerini özgürce açıklamaya hakkı vardır. Bu hak, düşüncelerinden ötürü rahatsız edilmemek, ülke sınırları söz konusu olmadan bilgi ve düşünceleri, her türlü araç ve yollarla aramak, elde etmek ve yaymak hakkını gerektirir." (İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Madde 19)


“Ağların ağı” olan internetin karakteristik özellikleri, temel yapısını oluşturan “ağ mantığı”ndan dolayı, “küresel”, “merkeziyetçi-olmayan”, “açık”, “sınırsız”, “etkileşimli”, “kullanıcı-denetimli” ve “altyapıdan-bağımsız” nitelemeleriyle konumlanabilir.


“Ağların ağı” olan internetin karakteristik özellikleri, temel yapısını oluşturan “ağ mantığı”ndan dolayı, “küresel”, “merkeziyetçi-olmayan”, “açık”, “sınırsız”, “etkileşimli”, “kullanıcı-denetimli” ve “altyapıdan-bağımsız” nitelemeleriyle konumlanabilir.

“Topluluk (Community) ve iletişim (Communication) sözcükleri aynı köke sahiptir. Bir iletişim ağı kurduğunuz her yerde bir topluluk da kurarsınız ve ne zaman bu ağı yıkarsanız –yasadışı ilan ederseniz, çökertirseniz ya da erişilemeyecek kadar pahalı kılarsanız–, topluluğu da incitmiş olursunuz.” (Bruce Strerling, The Hacker Crackdown)

ortak payda

ortak payda

• Düşünce - İfade - İletişim Özgürlüğü

ortak payda


• Özel Hayatın Dokunulmazlığı - Mahremiyet Hakkı

ortak payda



• Net Yansızlığı (net neutrality) ve İnternet Yönetiminde Katılımcılık

ortak payda



• Net Yansızlığı (net neutrality) ve İnternet Yönetiminde Katılımcılık

• İnternetin Toplum Faydası İçin Geliştirilmesi

ortak payda

ortak payda

NETDAŞ HAREKETİ,

ortak payda

NETDAŞ HAREKETİ, İNTERNET ÜZERİNE (VE ÜZERİNDE) ODAKLI POLİTİKA YÜRÜTÜR;

ortak payda


DÜŞÜNCE, İFADE VE İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜNÜ;

ortak payda



BİREYİN MAHREMİYET HAKKINI VE ÖZEL HAYATIN DOKUNULMAZLIĞINI;

ortak payda




BİLGİYE ERİŞME HAKKINI;

ortak payda





YANİ İNTERNET KULLANAN BİREYLERİN TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİNİ SAVUNUR...

ortak payda





YANİ İNTERNET KULLANAN BİREYLERİN TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİNİ SAVUNUR...

“NET YANSIZLIĞI”NDAN YANADIR VE İNTERNETİN TOPLUM FAYDASI İÇİN GELİŞTİRİLMESİNE KATKIDA BULUNUR.

karşı-kültüragora

bilgisayar karşı kültürü


“Ancak çok azımız gerçekten neler olup bittiğini gördü ve CIA ile buluşarak LSD gücünü ele geçirdik ve şimdi de bilgisayarların gücünü IBM’den çekip alacağız, tıpkı psikolojiyi doktorlar ve psikanalistlerden kurtardığımız gibi.”

Timothy Leary


“Ancak çok azımız gerçekten neler olup bittiğini gördü ve CIA ile buluşarak LSD gücünü ele geçirdik ve şimdi de bilgisayarların gücünü IBM’den çekip alacağız, tıpkı psikolojiyi doktorlar ve psikanalistlerden kurtardığımız gibi.”

Timothy Leary

“Net hakkında hala coşkuluyuz, tıpkı Walt Whitman’ın trenler ve telgraf hakkında duyduğu coşku gibi. O trenlerin ve telgrafın bizi birleştireceğini, bizden bir topluluk yaratacağını düşünüyordu. Trenlerin bir gün toplama kamplarına da gideceğini öngöremezdi elbette.”

Andrei Codresku

iki farklı düşünme tarzı

internet: yeni agora?“Agora’nın en yeni enkarnasyonu ne alışveriş merkezidir ne de kapalı elektronik ortam, ama bu İnternet’in ta kendisi olabilir.

Agora zorunlu olarak bir yer duyumu yaratmaz, daha çok bir geçiş, çeviri ve kişisel özgürlük duyumu sağlar.

Eğer internet etkileşim, boş zaman ve ticareti doğru bir biçimde dengeleyebilirse, gerçek bir topluluk mekanına doğru evrilebilir.

Kartezyen dünyanın alışveriş merkezlerini, tema parklarını ve ofis binalarını yansılamayı sürdürürse, asla Homeros’un İliada’da betimlediği efsanevi ‘Toplanma Mekanı’ haline gelemez.”

Michael Ostwald

o uckan - aglarin ekonomi politikasi

Technology

blog internetikurtar koalisyonu

mparatorluk adl kitaplarnda

youtubea video ykleyen

odakli poltka yrtr

fordizm sonrasnda egemenliin

bt kullanmn deitireceini

blgye erme hakkini

mekan tmyle kuatan