ozgur uckan - İnternette nefret soylemi

İnternette Nefret Söylemi Dr.Özgür UÇKAN

Bilişim Hukuku Konferansları–2 / 14 Mart 2013

Dr. Özgür Uçkan

• 2009 yılından bu yana Alternatif Bilişim Derneği üyeleri olarak, İnternet ortamında yaygınlaşan, dolaşıma girerek sıradanlaşan ve bir noktadan sonra popülerleşen nefret söylemi üzerine çalışıyoruz.

• Bugün Türkiye’de sosyal medya ortamlarından Facebook’ta ve Twitter’da kullanıcıların ürettiği ve yaygınlaştırdığı nefret söylemine baktığımızda, Facebook Türkiye yönetiminin 19 Ocak 2007’de nefret suçunun kurbanı olan Hrant Dink’in katillerini öven ve bu nefret suçunu destekleyen “hayran” sayfalarına yönelik şikayeti “ifade özgürlüğüdür” diyerek kapatmayı red ettiğini öğrendiğimizde, hem toplum(umuz)daki hem de İnternet alanında işleyen ve bu ortamdan gelir elde eden şirketlerin ikiyüzlülüğü, daha ağır bir deyişle riyakârlığı ile karşı karşıya olduğumuzu görüyoruz. Aslında bu riyakârlık, toplum(umuz)da siyasi iradeden, yargıdan, yasamaya ve temel eğitim kurumlarına değin her kuruma sinmiş durumda. Siyasi iradenin, muhalefetin ve basının her haktan-özgürlükten yana ifadesini “terör eylemi” olarak etiketlediği, “sınıfta Alevi olan var mı?” diye soran öğretmenin olduğu bir eğitim sisteminde, bir yargı mensubunun örgütlü ve planlı bir nefret suçunu “karar beni de tatmin etmedi” şeklinde bu suçu görmeyerek, karar alması bu riyakârlığın nerelere nasıl temellendiğini göstermekte.

• Nefret söylemi bilindiği üzere, her türlü hoşgörüsüzlükten kaynaklanan ve önyargılardan beslenen nefreti yayan, teşvik eden, savunan ya da haklı çıkaran ifade biçimleri için kullanmaktadır.

• Nefret söylemi ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilemez...

(Mutlu BİNARK & Tuğrul ÇOMU, Sosyal Medyanın Nefret Söylemi için Kullanılması İfade Özgürlüğü değildir!, https://yenimedya.wordpress.com/?s=nefret+s%C3%B6)

https://yenimedya.wordpress.com/2012/01/20/sosyal-medyanin-nefret-soylemi-icin-kullanilmasi-ifade-ozgurlugu-degildir/


https://yenimedya.wordpress.com/?s=nefret+s%C3%B6




Dr. Özgür Uçkan

“Nefret Söylemi” kavramı, medya ve hukuki durum

Dr. Özgür Uçkan

“Söylem” kavramı

•Söylem, dilbilimde cümlelerin üstünde dilin örgütlü bir kullanımıdır. Söyleşim, şarkı, şiir, söylev, mülakat, sinema filmi, haber, televizyon programı vb. söz olayını oluşturan herhangi bir söz dizisini dile getirebilir ( Erol Mutlu, 1998:309).

•Söylem kavramı, esas itibariyle toplumsal alanda süregiden iktidar ilişkilerini, dilin anlamlandırma mücadelesi üzerinden okumayı öneren ve böylece toplumsal gerçeklik tanımlarının bu anlamlandırma mücadelesi boyunca sürekli değiştiğini varsayan bir kuramsal yaklaşımın kilit kavramı olarak karşımıza çıkar (Durna ve Kubilay, 2010:48).

Dr. Özgür Uçkan

“Nefret Söylemi” tanımı

•Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi 1997 yılında nefret söylemi konulu 97(20) sayılı Tavsiye Kararını almıştır. Bu kararda nefret söylemi şu şekilde tanımlanmıştır: “Irkçı nefret, yabancı düşmanlığı, antisemitizm veya hoşgörüsüzlük ifade eden, saldırgan milliyetçilik de dahil olmak üzere, hoşgörüsüzlüğe dayalı diğer nefret biçimlerini yayan, teşvik eden, savunan ya da haklı gösteren her tür ifade biçimidir. Hoşgörüsüzlüğe dayalı nefret, saldırgan milliyetçilik ve etnik merkeziyetçilik, ayrımcılık ve azınlıklara, göçmenlere ve göçmen kökenli kişilere karşı düşmanlık yoluyla ifade edilen hoşgörüsüzlüğü içermektedir”.

Not: Bu kararın bir tavsiye kararı olduğu ve herhangi bir devlet için bağlayıcı hüküm içermediğinin de altı çizilmelidir.

Dr. Özgür Uçkan

“Nefret Söylemi” kavramı

•Söylem olgusunda olduğu gibi nefret söylemi de dilsel pratikler üzerinden gerçekleşmektedir. Bu dilsel pratikler, kaba, sert, kışkırtıcı, küfürlü, küçümseyici, argo, alaycı, kural dışı ya da sıra dışı, saldırgan, ayrımcı, öfkeli, kızgın ve etiketleyici sözcük kullanımlarını içermektedir.

•Nefret söyleminin önemli bir özelliği “ben/biz” algısı çerçevesinde üretilmesidir. “Ben, biz” genellikle ideolojik olarak her türlü güç sahipliğini ve iktidarı temsil ederken, “öteki ve onlar” da iktidar tarafından yok sayılan, dışlanan ve aşağılanan azınlıkları, yabancıları, eşcinselleri, yabancıları, yoksulları ve toplumun dışına itilmiş tüm grupları temsil eder. (Eser AYGÜL, YENİ MEDYADA NEFRET SÖYLEMİNİN ÜRETİMİ: BİR TOPLUMSAL PAYLAŞIM AĞI OLARAK FACEBOOK ÖRNEĞİ)

Dr. Özgür Uçkan

“Nefret Söylemi” kavramı

• Kişinin kendisini konumlandırdığı ve ait hissedip, tanımladığı kimlik inşaasına yere göre kendisinden farklı olanlar- “ötekiler” değişmektedir. Ancak, kimi zaman bu konumlandırma sonucunda kişi, çeşitli önyargılar, ırkçılık, yabancı düşmanlığı gibi nedenlerle kendisinden farklı olandan nefret edebilmektedir. Bu his, öncelikle etiketlemelerle kullanılmakta olan dile, yani söyleme yansımaktadır.

• Bu nedenledir ki, nefret söyleminin temelinde önyargılar, ırkçılık, yabancı korkusu veya düşmanlığı, ayrımcılık, cinsiyetçilik, homofobi, vb. yatmaktadır. Türkçe’de var olan çeşitli kaba, sert, kışkırtıcı, küfürlü, küçümseyici, argo, alaycı, kural dışı ya da sıradışı, saldırgan, ayrımcı, öfkeli, kızgın kalıp cümle ve etiketleyici sözcük kullanımları, ötekilere yönelik nefret söylemlerini açık bir şekilde ortaya koymaktadır.

• van Dijk’a (1993) göre özellikle toplumsal eşitsizlikler söz konusu olduğunda, hegemonyanın sorgulanması noktasında söylemlerle üretilen ve pekiştirilen içeriklerin incelenmesi çok önemlidir. Bu nedenle nefret söyleminin hangi söylemsel pratiklerle üretildiği de önem kazanmaktadır. Nefret söyleminin üretiminde stigma (damga) ve Streotipler, özellikle kullanılmaktadır. (Eser AYGÜL, YENİ MEDYADA NEFRET SÖYLEMİNİN ÜRETİMİ: BİR TOPLUMSAL PAYLAŞIM AĞI OLARAK FACEBOOK ÖRNEĞİ)

Dr. Özgür Uçkan

Nefret Söylemi türleri

•Siyasal Nefret Söylemi:Siyasal bir düşünceyi ve bu düşüncenin takipçilerini hedef alan nefret söylemidir. Bazen bir ideolojinin tamamını, bazen yalnızca bir veya birkaç siyasi partiyi, bazen ise çok daha küçük grupları hedef alabilmektedir.

•Kadınlara Yönelik Nefret Söylemi:Temelde cinsiyetçi ifadelerin kullanılmasıdır. Aşağılama amaçlı bu ifadelerde kadının konumunun ikincilleştirildiği bir söylem oluşturulmaktadır.

•Yabancılara ve Göçmenlere Yönelik Nefret Söylemi:Yabancıları, göçmenleri ve/veya etnik grupları hedef alabilmektedir. Türkiye’de ve dünyada ekonomik nedenlerle üretilmiş örnekleri sıklıkla görülmektedir. Ayrıca bu nefret söylemi ırkçılıktan da beslenmektedir. Farklı etnik grupları toplumda korku, kaygı kaynağı olarak konumlandırmakta ve “düşman” olarak işaretlemektedir.

Dr. Özgür Uçkan

Nefret Söylemi türleri

•Cinsel Kimlik Temelli Nefret Söylemi:Heteroseksüel cinsel kimlik dışındaki cinsel kimliklere sahip kişileri hedef alan nefret söylemidir. Temel olarak geyleri, lezbiyenleri, biseksüelleri, travesti ve transseksüelleri hedef alarak, bu cinsel kimlikleri ”sapkın”, ”iğrenç” olarak etiketler.

•İnanç ve Mezhep Temelli Nefret Söylemi:Farklı dinlere ve mezhep aidiyetlerine yönelik üretilmektedir. Türkiye’de ve dünyada farklı örnekleri sıklıkla görülmektedir. Türkiye’de Müslümanlık dışındaki dinlerin yanı sıra, hakim konumlanan/konumlandırılmış Sünni mezhebi dışındaki tüm mezheplere, başta Aleviliğe yönelik üretilmektedir.(Mutlu BİNARK & Tuğrul ÇOMU, Sosyal Medyanın Nefret Söylemi için Kullanılması İfade Özgürlüğü değildir!, https://yenimedya.wordpress.com/?s=nefret+s%C3%B6)







Dr. Özgür Uçkan

Nefret Söyleminin Üretiminde Geleneksel Medyanın Rolü

•Geleneksel medya, ticari ve örgütsel özellikleri nedeniyle hem kapitalist şirketler hem de ulus-devlet tarafından kontrol edilmekte; dolayısıyla da medya metinlerinde ona sahip olan ya da yöneten seçkinlerin veya reklâm veren kurumların çıkarları temsil edilmektedir.

•Bu nedenle toplumda muhalif, azınlık veya ikincil gruplar, medyada kendilerine yeterince yer bulamazlar. Ayrıca geleneksel medyada kendilerini yeterince ifade etmekten yoksun olan bu gruplar, egemen ideolojilerin ürettiği söylemlerle tanımlanıp, medya metinlerinde temsil edilmekte ve “öteki”leştirilmektedir.

Dr. Özgür Uçkan


•Ulusal basının özellikle ulusal değerler, milli egemenlik ve bütünlük gibi konular ekseninde ürettiği söylemlerin arka planında örtük olarak ideolji, ırkçılık vb olgular yer almaktadır.

•Bu doğrultuda yapılan yakın tarihli çalışmalar, geleneksel medyanın nefret söyleminin yeniden üretiminde aktif rol aldığını ortaya koymaktadır.

•Buna, Eser Köker ve Ülkü Doğanay tarafından İHOP (İnsan Hakları Ortak Platformu) desteği ile gerçekleştirilen araştırmayı, Hrant Dink Vakfı tarafından 2009 yılından bu yana yapılan “Medyada Nefret Söylemi İzleme Proje”sini, KaosGL Derneği’nin 2008 yılından itibaren gerçekleştirdiği “Medya İzleme Projesini” ve Sosyal Değişim Derneği’nin 2010 yılında Global Dialogue ve Hollanda Kraliyeti İstanbul Başkonsolosluğu’nun desteğiyle gerçekleştirdiği “Ulusal Basında Nefret Suçları:10 Yıl On Örnek” gibi çalışmaları örnek verebiliriz.(Eser AYGÜL, YENİ MEDYADA NEFRET SÖYLEMİNİN ÜRETİMİ: BİR TOPLUMSAL PAYLAŞIM AĞI OLARAK FACEBOOK ÖRNEĞİ)

Dr. Özgür Uçkan


http://www.nefretsoylemi.org/rapor/May%C4%B1s-Agustos-2012-Rapor.pdf/



Dr. Özgür Uçkan

Nefret Söylemine Karşı Uluslararası Yasal Düzenlemeler

•Uluslararası yasal düzenlemelerle ilgili olarak bakılması gereken en önemli çalışma, Avrupa Konseyi tarafından hazırlanan Avrupa Siber Suç Sözleşmesi’dir (The Convention on Cybercrime) (ETS No.185). Bu sözleşme 1 Temmuz 2004’te yürürlüğe girerek Konsey Üyesi pek çok ülke tarafından imzalanmış ve onaylanmıştır. Türkiye, bu sözleşmeyi 10 Kasım 2010 tarihinde imzalamış olmakla birlikte henüz onaylamamıştır.

•Avrupa Siber Suç Sözleşmesi temel olarak bilgisayar ağları üzerinden sahtecilik, çocuk pornosu ve telif hakkı ihlalleriyle ilgili olarak devletlerin ortak hareket edebilmelerine yönelik bir sözleşmedir.

Dr. Özgür Uçkan

Nefret Söylemine Karşı Uluslararası Yasal Düzenlemeler

•Avrupa Parlamentosu 1543 sayılı “Siber Uzamda Irkçılık ve Yabancı Düşmanlığı Üzerine Tavsiye Kararı”nda (2001) “ırkçılığın bir kanaat olmadığını, suç olduğunu” belirtmiş olmasından hareketle Avrupa Siber Suç Sözleşmesine bir Ek Protokol hazırlamıştır. Ancak Türkiye henüz Ek Protokolü imzalamamıştır.

•Söz konusu Ek Protokol, bilgisayar sistemleri aracılığıyla ırkçılık ve yabancı düşmanlığı yapılmasını suç olarak kabul eder ve bu suçlarla mücadele için hukuki bir çerçeve çizer (Çomu, 2012:26). Ek Protokol, Siber Suç Sözleşmesi’nin kapsamını genişleterek “ırkçı, yabacı düşmanlığı propagandası suçlarını kapsayacak şekilde maddi, usül ve uluslararası işbirliği hükümlerini içerir” (Akdeniz, 2009:79).

Dr. Özgür Uçkan

Ulusal Yasal Düzenlemeler

•Türkiye’deki yasal düzenlemelere bakıldığında, daha çok nefret suçuna yönelik düzenlemeler dikkat çekmektedir. Bu çerçevede özellikle ayrımcılığı düzenleyen Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 122. ve 216. maddeleri dikkat çekmektedir.

•Ayrıca yine bu kapsamda değerlendirilebilecek ve henüz yasallaşmamış yakın tarihli bazı çalışmalardan söz etmek mümkündür. Bunlardan biri, 2012 yılı başında Sosyal Değişim Derneği’nin girişimiyle, Türkiye’deki çeşitli sivil toplum örgütlerinin desteğiyle “Nefret Suçları Yasa Kampanyası”dır.

•Ayrıca bu kampanyadan bağımsız olarak, AKP Hükümeti 2012 yılının son aylarında nefret suçu yasasının çıkarılmasını gündemine almıştır.

Dr. Özgür Uçkan

Nefret Söylemi, internet ve sosyal medya

Dr. Özgür Uçkan

İnternet ve Yeni Medya

(Tuğrul ÇOMU & Mutlu BİNARK, Yeni Medyada Nefret Söylemi)

Dr. Özgür Uçkan

İnternet ve yeni medyada nefret söylemi nasıl yayılır

•nefret siteleri,

•elektronik nefret postaları,

•forumlar,

•haber siteleri ve okur yorumları,

•tarayıcı oyunları ve dijital oyunlar,

•sohbet odaları ve

•çeşitli diğer sosyal ağ uygulamaları

aracılığıyla nefret söylemi yayılabilir.


Dr. Özgür Uçkan

Yeni medyanın özellikleri

Yeni medyayı geleneksel medyadan (gazete, dergi yayıncılığı, radyo, televizyon yayınları ve sinema filmleri) farklılaştıran özellikler:

•dijitallik,

•etkileşimsellik,

•multimedya biçemselliği,

•hipermetinsellik,

•kullanıcı türevli içerik üretimine izin verme,

•yayılım

•sanallıktır.(Yeni medyanın özellikleriyle ilgili ayrıntılı bilgi için bkz: Mutlu Binark ve Koray Löker, Sivil Toplum Örgütleri için Bilişim Rehberi,

http://panel.stgm.org.tr/vera/app/var/files/b/i/bilisimkitapweb.pdf)


http://panel.stgm.org.tr/vera/app/var/files/b/i/bilisimkitapweb.pdf

http://panel.stgm.org.tr/vera/app/var/files/b/i/bilisimkitapweb.pdf

Dr. Özgür Uçkan

Yeni medya ortamında nefret söyleminin ortaya çıkışı

• 1990’lı yılların ortalarından itibaren, İnternet’in ırkçı ve yabancı düşmanı örgütlenmeler tarafından kullanımının artmasına Birleşmiş Milletler de dikkat çekmiştir.

• BM Özel Raportörü 1997’de “İnternet, kamuoyunu etkileme mücadelesinde yeni bir savaş alanı olmuştur. Hala, gazetelerin, dergilerin, radyo ve televizyonun izler-kitle genişliğinin gerisinde olmasına rağmen, İnternet şimdiden insanların imgelemelerini, nefret, ırkçı ve anti-Semitik tedarik edicilerin iletileriyle ele geçirmiştir” saptamasını yapmaktadır.

• Simon Wiesenthal Merkezi’nin “Online Terror and Hate: The First Decade Report” (Mayıs, 2008) (www.wiesenthal.com) adlı çalışmasına göre,

• İlk olarak Batı Virgina’da yaşayan neo-Nazi George Dietz, 1983 yılında haberleşme panosu (BBS) üzerinden ırkçı söylemi yaymaya başlamıştır.

• Ardından 1984 yılında Louis Beam, ABD’de yine haberleşme panosu üzerinde Aryan Liberty Net’i başlatmıştır.

• Almanya’da ise 1990’ların başında haberleşme panoları üzerinden ırkçı söylem aşırı sağcı örgütler tarafından dağıtılmaya başlanmıştır.

• 1990’ların ortalarından itibaren İnternet üzerinden ırkçı söylemin yayılması artmaya başlamış, 1995 yılında eski Ku Klux Klan üyesi Don Black tarafından Stormfront websitesi kurulmuştur (Fofiu, 2010)

• 1998 yılında ise Kanada’da Ernst Zündel tarafından Holocaust Denial (Soykırımı İnkâr) websitesi açılmıştır.


http://www.wiesenthal.com

http://www.wiesenthal.com

Dr. Özgür Uçkan(Tuğrul ÇOMU & Mutlu BİNARK, Yeni Medyada Nefret Söylemi)

Dr. Özgür Uçkan

Güncel bir sorun olarak yeni medyada nefret söylemi

The Simon Wiesenthal Center’ın 8 Haziran 2010 toplantısının saptamaları:

•Bir önceki yıla göre İnternet’te nefret içerikli web sayfalarında %20 artış. (13 Mayıs 2009 raporunda saptanan sayı: 10.000’den fazla)

•İnternet’te nefret söyleminin yayılma hızını engellemenin en iyi yolu eğitim ve gençlerle diyalog.

•Nefret içerikli mesajlar en yaratıcı biçimde içerikte sunulmakta. Dolayısıyla pek çok kişi tarafından sanki popüler kültür ürünü gibi doğal olarak tüketilmekte.


Dr. Özgür Uçkan

Bir haber sitesinin okur yorumlarında üretilen ırkçılık ve cinsiyetçilik

“Sağlık Bakanlığı, yurtdışındaki sperm bankalarından enjeksiyon yöntemi ile çocuk sahibi olmayı yasakladı. Sağlık Bakanlığı genelgeye gerekçe olarak «Türk soyunu koruma»yı gösterdi.”

Bu habere gelen okur yorumları ağırlık olarak olumlu yöndeydi. Örneğin, haberturk.com alanında yayınlanan habere gelen 48 yorumun 35'i olumluydu. Irkçı, cinsiyetçi yorumlardan bazıları ise şöyleydi:

•sperm bankasına gerek yok.. azbandut gibi erkeklerimiz var..

•ahlaksızlığa son.........zina suç sayılmalı...!

•soyumuzu korumalıyız tabikide. yabancılarla evlilik beraberlik vs. bence çok sakıncalı. bir yabancının soyunun benim topraklarımda devam etmesinden son derece rahatsız oluyorum. 300.000 rus kadınla evlilik gerçekleşmiş. bunlardan doğan çocuklar türkmü oluyorlar şimdi? savaştığımız adamlarla akrabalık tabikide istemiyorum. ister meşru, ister gayri meşru. yüzme milli takımımda alman babanın kızları yarışıyor. sorunca ben "türk kadınıyım" diyor. türklermi?

•bu yolla doğacak bebeğin babasının belli olmaması sebebiyle de tehlike...


Dr. Özgür Uçkan(Eser AYGÜL, YENİ MEDYADA NEFRET SÖYLEMİNİN ÜRETİMİ: BİR TOPLUMSAL PAYLAŞIM AĞI OLARAK FACEBOOK ÖRNEĞİ)

Dr. Özgür Uçkan

YouTube: Kendini Yayınla

•Kullanıcıların, bilgisayar başında hazırladıkları videoların dışında, kişilerin “kendini yayınla”masına olanak tanıyan bir diğer unsur, kameralı ve video kayıt özellikli cep telefonlarının sıklıkla kullanılıyor olmasıdır.

•Dolayısıyla, herhangi bir an, kullanıcı, içinden gelen performansı gerçekleştirip, söz konusu performansa ait videoyu yayına verebilir.

•Bu ortamda da nefret söylemine sıklıkla rastlanmaktadır.


Dr. Özgür Uçkan

Kullanıcı türevli içeriklerde nefret söylemi

•Görüldüğü üzere, özellikle kullanıcı türevli içeriklerde farklı alanlardaki nefret söylemleri bir arada kullanılmaktadır. Zenofobik ya da ırkçı bir mesaj için üretilen içeriklerde, aynı anda homofobi / transfobi bu şekilde yer alabilmektedir.

•Kişinin kendini ifade edebilmek için ürettiği içeriklerde de, konu dışı taraflar etiketlenmekte, böylelikle nefret söylemi bir taraftan doğallaşırken, bir taraftan da yaygınlaşmaktadır.

•Özellikle kullanıcı türevli içeriklerde üretilen nefret söylemi, en hafif ve tek boyutlu düzeylerden, en ağır ve olabildiğince çok katmanlı düzeylere kadar değişik seviyelerde görülmektedir.


Dr. Özgür Uçkan

Ne yapılabilir?

Dr. Özgür Uçkan

Yeni medya ortamında nefret söylemine karşı mücadele yolları

Durban bildirgesi

• 31 Ağustos-8 Eylül 2001 yılında Güney Afrika-Durban’da gerçekleşen Irkçılık, Irkçı Ayrımcılık, Yabancı Düşmanlığı ve Diğer İlgili Hoşgörüsüzlük üzerine 3. Dünya Toplantısı’nının sonunda Durban Bildirgesi yayınlanmıştır (http://www.un.org/WCAR/durban.pdf, Erişim 11 Temmuz 2010).

• Durban Bildirgesi’nde, ırkçılığın, ırkçı ayrımcılığın, yabancı düşmanlığının ve diğer hoşgörüsüzlük biçimlerinin yeni örüntülerine dikkat edilmesi gerektiği, bu yeni örüntülerin gençleri hedef aldığı belirtilmektedir. Bildirgede, yoksulluğun, az gelişmişliğin, marjinalleştirmenin, toplumsal dışlamanın ve ekonomik eşitsizliklerin, ırkçılık, ırkçı ayrımcılık, yabancı düşmanlığı ve diğer hoşgörüsüzlük biçimleriyle yakından ilişkili olduğu da vurgulanmaktadır. Bunların yanısıra, bildirgede, bazı dinsel inanışlara yönelik dini hoşgörüsüzlüğün, anti-Semitizmin ve İslamofobinin arttığına da dikkat çekilmektedir.

• Bildirgede özellikle medya ve yeni medya dolayımı ile (İnternet dahil) fikirlerin özgürce ifade edilmesi hakkı desteklenmekte, ırkçılık, ırkçı ayrımcılık, yabancı düşmanlığı ve diğer hoşgörüsüzlüklere karşı mücadele için enformasyon aranması ve elde edilmesi özgürlüğü savunulmaktadır.


http://www.un.org/WCAR/durban.pdf




Dr. Özgür Uçkan


Durban bildirgesi

• Bildirgede medyanın incinebilir birey ve gruplara yönelik olarak -özellikle göçmenler ve sığınmacılarla ilgili- olumsuz stereotipleri ve yanlış imgeleri dolaşıma soktuğu, böylece kamuda yabancı düşmanlığının ve ırkçı ayrımcılığın yayılmasına katkıda bulunduğuna, ırkçı birey ve grupların şiddet eylemlerini teşvik ettiğine de dikkat çekilmektedir.

• Bu bildirgede yeni medya dolayımı ile yaygınlaşan nefret söylemine karşı özellikle vurgu yapılmaktadır. İnternet’in ırkçılık, ırkçı ayrımcılık, yabancı düşmanlığı ve diğer hoşgörüsüzlük biçimleriyle mücadele için kullanılması, eşitlik ve ayrımcılıkla mücadele ilkelerini desteklemek için yeni iletişim teknolojilerinin kullanılmasının desteklemesi önerilmektedir.

• Durban Bildirgesi, devletleri, fikir ve ifade özgürlüğünü garanti edecek şekilde, bazı önlemleri almaya davet etmektedir.Bildirgede geleneksel medya ve yeni medya ortamında sektörün aktörlerinin gönüllü olarak düzenleyici bir takım etik kodlar geliştirmeleri ve uygulamaları talep edilmektedir. İnternet Hizmet Sağlayıcıları (İHS) ırkçı iletilerin dağıtılması konusunda bazı gönüllü kodları uygulamaya ve öz-denetimsel önlemleri almaya çağrılmaktadır. İHSler, ilgili sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte ulusal ve uluslararası düzeylerde konuyla ilgili düzenleyici organlar oluşturulmaya da teşvik edilmektedir.


Dr. Özgür Uçkan


OSCE (AGİT) ODIHR’in yeni medyada nefret söylemiyle mücadele önerileri

• OSCE ODIHR tarafından hazırlanan “Preventing and Responding to Hate Crimes” adlı el kitabında (2009) (Varşova, ODIHR) STK’lara nefret suçları ile mücadelede oynayabilecekleri roller arasında ayrımcılık, hoşgörüsüzlük ve nefret suçların varlığına karşı farkındalık geliştirmeyi de sıralamaktadır.

• Nefret suçu ve nefret söylemi arasında da bir bağ olduğu belirtilir. Doğrudan bağın kanıtlanması zor olsa dahi, nefret temelli şiddet çoğunlukla nefret söylemi içerisinde ortaya çıkar.

• Örgütlü nefret grupları fikirlerini çeşitli yayınlar, popüler müzik, Internet ve gösterilerle dile getirirler.

• Tüm bunlar nefret söylemini ve nefret suçlarını normalleştirmeye ve meşru kılmaya yöneliktir.

• Bu el kitabında STK’ların nefret söylemi tarafından oluşturulan hoşgörüsüzlük ortamına karşı mücadele edebileceği belirtiliyor.

• Farkındalık geliştirme, izleme ve eğitim etkinlikleri bu mücadelede önemli araçlardandır, ancak bazı durumlarda daha etkili mücadele statejilerine başvurulmalıdır.


Dr. Özgür Uçkan

Nefret söylemine karşı toplumsal örgütlenmeler

Genel bilinç oluşturmaya yönelik uzun erimli çalışmalar:

• Eğitim faaliyetleri

• Projeler

• Araştırma raporları ve yayınlar

• Tanıtım materyalleri

• Filtre yazılımlar

• Eğitsel oyunlar

• Mesaj panoları

• Toplantılar

Doğrudan nefret gruplarını hedef alan kısa erimli yaklaşımlar:

• Gözlemler ve afişe etme edimleri

• Hacker girişimleri

• Bildirimde ve ihbarda bulunma

• Alan adı (domain name) satın alma

• Yasal yollar


Dr. Özgür Uçkan

Öneriler

Nefret Söylemine karşı yapılacak çalışmaların ilk adımı nefret’in ve nefret söyleminin kaynaklarını ortadan kaldırmaya yönelik olmalıdır. Yeni medyada üretilen ve dolaşıma sokulan nefret söylemi bütün boyutları birlikte ele alınmalıdır.

Hali hazırda nefret söylemi ile ilgili olarak akademisyenler, hukukçular ve sivil toplum örgütleri gibi farklı disiplinlerden aktörler tarafından çeşitli çalışmalar yürütülmektedir. Bu çalışmalar sonucunda geliştirilen somut önerileri şöyle konumlayabiliriz: ...

(Eser AYGÜL, YENİ MEDYADA NEFRET SÖYLEMİNİN ÜRETİMİ: BİR TOPLUMSAL PAYLAŞIM AĞI OLARAK FACEBOOK ÖRNEĞİ)

Dr. Özgür Uçkan

Öneriler

•Yeni medya ortamlarının kullanıcılarında nefret söylemiyle ilgili farkındalık geliştirilmesi ve bu amaçla eleştirel medya okuryazarlığının geliştirilmesi

•Yeni medya ortamında dolaşıma sokulan nefret söyleminin kaynağının çevrimdışı dünyada olması nedeniyle nefret söyleminin ortaya çıkış nedenleri ve koşullarının araştırılması.

•Nefret içeriklerinin şikayet yoluyla kaldırılması,

•Olumlu örneklerin ve nitelikli içerik üretiminin teşvik edilmesi,

•Yeni medya uygulamalarının hizmet sözleşmelerinde (Terms of Services) nefret söylemi ile ilgili maddelerin bulundurulması,

•Yeni medya ortamlarında yayın yapan medya profesyonellerine yönelik nefret söylemine karşı farkındalık yaratma eğitiminin verilmesi,

•Yeni medya ortamında dolaşımda bulunan nefret içerikleriyle ilgili izleme ve raporlama çalışmalarının yapılması,

•Avrupa Siber Suç Sözleşmesi Ek Protokolü’nün Türkiye tarafından imzalanması

(Eser AYGÜL, YENİ MEDYADA NEFRET SÖYLEMİNİN ÜRETİMİ: BİR TOPLUMSAL PAYLAŞIM AĞI OLARAK FACEBOOK ÖRNEĞİ)

Dr. Özgür Uçkan

Özetle...

•Yeni medya ortamlarındaki nefret söyleminin ayakları burada/bu dünyadadır.

•Yeni medya ortamlarının özellikleri bu ayrımcı söylemsel pratikleri daha yaygın, daha pervasız kılmaktadır.

•Yeni medya ortamlarında dolaşıma sokulan ve çoğu kez kullanıcıların ürettiği bu söylemsel pratikler, ancak zihinsel dönüşümle değişebilir. Bunun için de toplumda her türlü ayrımcı pratikle mücadele edilmesi, barış ve tanıma dilinin geliştirilmesi gereklidir.

•Yeni medya ortamlarında kullanıcının ne yaptığının, ne paylaştığının, nereye nasıl dahil olduğunun farkındalığının ve bilincinin geliştirilmesi her düzeyde‐her yaşta gereklidir. Bunun yolu da “yeni medya okuryazarlığı”dır.


Dr. Özgür Uçkan

Okuma önerileri

•Yeni Medyada Nefret Söylemi, Yay. Haz. Tuğrul Çomuİstanbul: Kalkedon Yayınları, Eylül 2010.

•Gidişoğlu, S. ve Rızvanoğlu, K. (2012), “İnternette Türk Milliyetçiliği: Türk Milliyetçisi Siteler ve Ağ Yapısı Üzerine bir Analiz”, Nefret Suçları ve/veya Nefret Söylemi, (Der). Yasemin İnceoğlu, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 223‐246.

•Binark, M. ve Çomu, T. (2012), “Sosyal Medyanın Nefret Söylemi için Kullanılması İfade Özgürlüğü değildir!”, https://yenimedya.wordpress.com/?s=nefret+s%C3%B6

•Binark, M. (2012), “Yeni Medya Okuryazarlığı” I. Uluslararası Teknoloji Bağımlılığı Konferansı Bildiri Tam Metinleri Kitabı, İstanbul: Ümraniye Belediyesi Yayınevi.





Dr. Özgür UçkanDinlediğiniz için teşekkürler...

ozgur uckan - İnternette nefret soylemi

Technology

turul omu

mutlu bnark

turul omu

mutlu bnark

rk ayrmclk

eser aygl

tevik eden

c3 b6