İÇİndekİler · web view27 ab ülkesi arasında 2006 yılında makine ithalatında en fazla...

KONYA TİCARET ODASIETÜD ARAŞTIRMA SERVİSİ

OTOMOTİV

SEKTÖREL ÇALIŞMA - 2

MAKİNE İMALAT SANAYİSEKTÖR ANALİZİ

Seyida ERKEK

Etüd-Araştırma Servisi


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ

SEKTÖREL ÇALIŞMA 6

2009

İÇİNDEKİLER

YÖNETİCİ ÖZETİ………………………………………………………………………….…1

TABLOLAR LİSTESİ…………………………………………………………………………4

GİRİŞ…………………………………………………………………………………….…….5

BİRİNCİ BÖLÜM

DÜNYADA MAKİNE SEKTÖRÜ

1.1. Dünya Makine Sektörünün Tarihi Gelişimi……………………………………………….6

1.2. Dünya ve AB Makine Sektöründe Ekonomik Göstergeler ......……….…………………..7

1.2.1. İhracat………………………………………………………………………………….7

1.2.2. İthalat………………………………………………………………………………...11

İKİNCİ BÖLÜM

TÜRKİYE’DE MAKİNE SEKTÖRÜ

2.1. Türk Makine Sanayinin Genel Tanımı………………………………………………..…15

2.2. Türk Makine Sanayinin Tarihi Gelişimi………………………………..….....….……...18

2.3. Türk Makine Sanayinde Ekonomik Göstergeler….………………..…..…..….....……...19

2.3.1. Üretim…………………………………………….…..………………....…....….…..20

2.3.2. İhracat………………………………………………………………………...………23

2.3.3. İthalat………………………………………………….………….………………….29

2.4. Türk Makine Sektörünün SWOT Analizi………..……...……………………….……....32

2.5. AB’ye Katılım Sürecinin Sektöre Etkileri……………………………………………….35

ii


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


ÜÇÜNCÜ BÖLÜMKONYA’DA MAKİNE SEKTÖRÜ

3.1. Konya’da Makine Sanayinin Mevcut Durumu……………...…………………………...36

3.2. Konya’da Makine Sanayinin Swot Analizi………………………………………………38

3.3. Konya’da Makine Sanayinin Sorun Alanları………………………………..………..….39

3.4. Çözüm Önerileri………………………………………………………..……………..….41

3.4.1. Merkezi Yönetimin Yapması Gerekenler…………………………………………..…41

3.4.2. Yerel Yönetimlerin Yapması Gerekenler……………………………………….….…44

3.4.3. Konya Ticaret Odası’nın Yapması Gerekenler……………………………………..…46

SONUÇ………………..………………………………………………………………….….47

KAYNAKÇA…………………………………………………………………………….…..48

EK 1 – Makine Sektörü İstişare Toplantıları Katılımcı Listeleri…………………………….50

EK 2 – 2009 Yılı Dünya Makine Ve Teknik Fuarları………………………………………..56

iii

MAKİNE İMALAT SEKTÖR ANALİZİ

SEYİDA ERKEK


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


YÖNETİCİ ÖZETİ

Seksen değişik alanda faaliyet gösteren Konya sanayisi, bu özelliği ile tam bir sektörel

mozaik oluşturmaktadır. Sahip olduğu bu avantajını en iyi şekilde değerlendiren Konya

sanayisi, hızla gelişmekte ve küresel rekabet şartlarına artan oranda entegre olmaktadır.

Özellikle Avrupa Birliği müzakere sürecinde sektörlerimizin yeni oluşumlara kendilerini en

iyi şekilde hazırlamaları ve gerekli tedbirleri bugünden alarak küresel rekabet sürecinde öne

geçmeleri büyük önem arz etmektedir.

Bu kapsamda başlatmış olduğumuz çalışmalar çerçevesinde, Konya Ticaret Odası olarak,

Konya sanayisinin temel taşlarını oluşturan sektörlerimizin mevcut sorunlarını ve çözüm

önerilerini tespit etmek amacıyla “Sektörel İstişare Toplantıları” düzenledik. Bu çalışmada

sektörel çalışmalardan biri olarak makine imalat sektörü ele alınmıştır. Konya sanayisinin

lokomotifi konumunda bulunan makine imalat sanayinin mevcut sorunları ve bu sorunların

çözümü noktasında Merkezi Yönetime, Özel Sektöre ve Konya Ticaret Odası’na düşen

görevler ayrı ayrı tespit edilmiştir.

Dünya toplam ticareti içinde otomotiv sektörünün payı % 9.2, tekstil ve konfeksiyonun

payı % 7.1 düzeyinde iken, makine imalat sanayiinin payı % 10’un üstündedir.1

Makine imalat sanayii Japonya, Almanya, USA, İtalya ve İsviçre başta olmak üzere

OECD ülkelerinde yoğunlaşmıştır. Ayrıca İsveç, Fransa ve İngiltere de bu konuda önemli

imalatçı ülkelerdir.

2006 yılında 1 trilyon 530 milyar dolar düzeyindeki dünya makine ihracatının %45’ini AB

ülkeleri (27) yapmıştır. 84. fasılda AB ülkelerinin toplam makine ihracatı 2006’da 2005’e

kıyasla %12,8 artış göstererek 689 milyar dolara ulaşmıştır. AB’nin 2006 yılında makine dış

ticareti 1 trilyon 270 milyar doları aşmıştır.2

1http://www.makinetanitimgrubu.org/TR/yonlendir.aspx? F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFBFA78F5AB8E937542 AB ve Makine Teçhizat İmalat Raporu, Kasım 2007, http://www.oaib.gov.tr/raporlar/makine/MakTechizat2007.pdf

1

http://www.oaib.gov.tr/


http://www.makinetanitimgrubu.org/TR/yonlendir.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFBFA78F5AB8E93754



MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


2006 yılında 1 trilyon 485 milyar dolar seviyesinde gerçekleşen dünya makine ithalatının

%40’a yakınını AB ülkeleri (27) yapmıştır. 84. fasılda AB ülkelerinin toplam makine ithalatı

2006’da 2005’e kıyasla %11,3 artış göstererek 581 milyar dolara çıkmıştır. AB’nin makine

dış ticaretinin dörtte birinden fazlası Almanya tarafından gerçekleştirilmektedir.3

Makine imalat sanayi Türkiye’nin son yıllarda yıldızı parlayan sektörlerinin başında

gelmektedir. DPT verilerine göre 15 AB ülkesinde makine imalat sanayinde 21 bin 315 firma

faaliyet gösterirken, ülkemizde 11 bin kadar makine imalatçısı vardır.4 Yani ülkemizde 15 AB

ülkesindekinin yarısı kadar firma bulunmaktadır. Türkiye’nin toplam makine imalatı 15

milyar Euro düzeyinde olup, Avrupa ülkelerindeki toplam %4,3’ü oranındadır. AB

ülkeleri arasında 6.sıradayız (Almanya imalatta %40’lık paya sahip. Onu %19 ile İtalya, %10

ile Fransa ve %9 ile İngiltere takip ediyor).5

Her geçen yıl gerek üretim gerek ihracatta daha büyük adımlar atan makine sektöründe

yıllık üretim artışı %20 seviyesindedir. Makine sanayimizin üretimde kullandığı

girdilerin %80’i yine Türkiye’de üretilmektedir. Sektörde kapasite kullanım oranı ise

yaklaşık yüzde 78’dir. Makine imalat sanayinin toplam imalat sanayi içindeki payı

%4,7’dir.6

Türkiye geneli makine ihracat rakamlarını incelediğimizde ise; 2008 yılı Ocak-Aralık

döneminde 10 milyar 681 milyon 279 bin 701 dolar değerinde ihracat gerçekleştirildiğini

görmekteyiz. 2007 yılının aynı dönemine göre %18 oranında bir artış yaşanmıştır. Mal

grupları bazında incelendiğinde; 2008 yılı Ocak-Aralık döneminde, ihracatta en yüksek

artış gerçekleşen kalemler % 84,9 ile Ambalaj Makineleri, % 55,7 ile Savunma Sanayi İçin

Silah ve Mühimmat, % 46,3 ile Gıda Sanayii Makineleri, gerileme görülen mal grupları ise;

Büro Makineleri ve Deri İşleme Makinelerinde olmuştur. En fazla ihracat yapılan ilk üç ülke

Almanya, Rusya Federasyonu ve ABD olmuştur.7

Son 4 yıl içerisinde sektörün toplam ithalatı ihracatının 3 katından fazla artarak 19,6

milyar dolara çıkmıştır. 2007 yılında ise bir önceki yıla oranla ithalat rakamı %17,5

3 AB ve Makine Teçhizat İmalat Raporu, Kasım 2007, http://www.oaib.gov.tr/raporlar/makine/MakTechizat2007.pdf4 Sinan Yüzal, Makine İmalat Sanayi, İgeme Raporu, http://kobi.mynet.com/pdf/Makinaimalat.pdf 5http://www.makinetanitimgrubu.org/TR/yonlendir.aspx? F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFBFA78F5AB8E937546 A.g.e.7 http://www.oaib.gov.tr/disticaret/degerlendirme/makine.pdf

2

http://www.oaib.gov.tr/disticaret/degerlendirme/makine.pdf



http://kobi.mynet.com/pdf/Makinaimalat.pdf




MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


oranında artarak 23.2 milyar dolara ulaşmıştır. İhracata dayalı büyümenin sağlanabilmesi

için ihracat artışının ithalat artışının üzerine çıkması gerekiyor.

Bilindiği gibi otomotiv yan sanayi Konya’da önemli bir pazara sahiptir. Otomotiv

sektörünün temelini makine ve ekipmanları sektörünün oluşturduğu göz önüne alındığında

Konya’nın makine sektöründe hızla gelişmesinin önemi daha da artmaktadır.

Konya’da makine sanayisinin lokomotif iki sektörü, tarım alet ve makineleri ile değirmen

makineleridir. Makine sanayisinin ürün yelpazesi Konya’da düzenli olarak artmaktadır.

İlimizde teknokentin kurulmasıyla birlikte makine sanayisinin gelişimi ivme kazanmıştır.

Makine fuarları sayesinde firmalar kolayca dışarıya açılabilmektedir.

Konya Ticaret Odası’na kayıtlı her nevi makine imal eden ve satan üye sayısı 281,

ziraat makineleri, römork karasör, dorse vs. imal eden ve satan üye sayısı 182’dir.

Konya Sanayi Odası’nda kayıtlı tarımsal alet ve makine imal eden üye sayısı 59, asansör,

vinç vb. makineleri üreten 34, makine (metal, torna takım, tekstil mak vs.) imal eden 68

firma ve değirmen makineleri imal eden 52 firma bulunmaktadır.

Bugün Konya makine sektöründe iddialı bir konuma ulaşmıştır. Ancak halen kat edilmesi

gereken önemli mesafeler vardır. Konya Ticaret Odası Etüd-Araştırma Servisi olarak makine

sektöründe faaliyet gösteren firmalarımızın temsilcileri ile yaptığımız ‘Makine Sektörü

İstişare Toplantıları’ sonucunda elde edilen bulgulara göre Konya’da makine sektörünün

sorun alanları arasında; haksız rekabet, firmaların çoğunun KOBİ ölçeğinde olması, iç

pazardaki grupların ithal makineleri tercih etmeleri, satış kredilerindeki yetersizlik, ar-

ge eksikliği, yetişmiş eleman açığı sıralanabilir. Çözüm önerileri ise şöyle sıralanmaktadır:

Sektörel ve bölgesel teşvik uygulamasına geçilmesi (makine sektörüne özel teşvik),

Uygun kredi imkanlarının sağlanması,

Şirket birleşmelerinin teşvik edilmesi,

İl bazında projeler yürütülmesi,

Meslek okullarının yeniden yapılandırılması vs.

3


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1: Makine ve Aksamları İhracatında Önde Gelen Ülkeler

Tablo 2: AB (27) Ülkelerinin 84. Fasıl İtibariyle Makine İhracatı

Tablo 3: Makine ve Aksamları İthalatında Önde Gelen Ülkeler

Tablo 4: AB (27) Ülkelerinin 84. Fasıl İtibariyle Makine İthalatı

Tablo 5: Makine Sektörü Başlığı Altındaki Alt Sektörler

Tablo 6: Makine Sektörü Üretim ve Satış Değerleri (1.000 ABD Doları)

Tablo 7: Makine İmalat Sanayinde Büyüme Oranları ve Kapasite Kullanımı (%)

Tablo 8: 2001-2007 Yılları OAİB Makine İştigal ve İştigal Dışı Fiili İhracat

Tablo 9: Türkiye’nin Maddeler İtibariyle (84. fasıl tamamı ve fasıl dışı OAİB iştigal

alanı) Toplam Makine Sektörü İhracatı ($)

Tablo 10: Makine Ve Aksamları Sektörünün Tamamına İlişkin İhracat Kayıt Rakamları

Tablo 11: 2007-2008 Yılları Ocak- Haziran Dönemi OAİB İştigal Alanı İtibariyle

Ülkelere Göre Makine ve Aksamları İhracat Yapılan İlk 10 Ülke (Dolar)

Tablo 12: 2001-2006 Yılları OAİB Makine İştigal ve İştigal Dışı Fiili İthalat

Tablo 13: 2005-2006 Yılları OAİB İştigal Alanı İtibariyle Ülkelere Göre Makine ve

Aksamları İthalatı (Dolar)

Tablo 14: Türkiye’nin Maddeler İtibariyle (84. fasıl tamamı ve fasıl dışı OAİB iştigal

alanı) Toplam Makine Sektörü İthalatı ($)

4

MAKİNE İMALAT SEKTÖR ANALİZİ

SEYİDA ERKEK


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


GİRİŞ

Ülkemizin gelişmiş ülkeler kategorisinde yer alabilmesi için küresel olarak rekabet

edebilir bir imalat sanayiine sahip olması gerekmektedir. İmalat sanayii içinde ise makine

imalat sanayii, tüm gelişmiş ülkelerde büyük önem verilen ve öncelik taşıyan sanayi

dallarından biridir. Makine sanayinin üretimdeki payının, başta ileri sanayi ülkeleri olmak

üzere tüm ülkelerde artış gösterdiği görülmektedir. Elektrik-elektronik sanayi ile birlikte

dünya genelinde 1 trilyon doların üzerindeki pazar hacmiyle 21. yüzyılın en fazla işgücü

barındıran sektör haline gelmiştir.

Günümüzde makine sektörü diğer tüm sektörleri geliştiren temel bir sanayiye

dönüşmüştür. Makine imalat sanayi bütün dünyada olduğu gibi ülkemizin sanayileşmesinin

de itici gücüdür. Sektör, çok sayıda malın ve servisin gerçekleştirilmesinde kullanılan

makineleri imal etmektedir. Sektörün gelişme gösterdiği illerin başında Konya gelmektedir.

Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde sektörlerimizin güçlü ve zayıf yönleri ile sahip

oldukları sorunlar ve bunlara üretilebilecek çözüm önerilerini tespit etmek amacıyla

hazırlamış olduğumuz bu raporda öncelikle Dünya’da ve Türkiye’de makine sektörünün genel

durumu hakkında bilgi verilecek, ardından Konya Ticaret Odası Etüt-Araştırma Servisi olarak

makine sektöründe faaliyet gösteren Odamıza kayıtlı firmalarımızın üyeleri ile yaptığımız

“Sektörel İstişare Toplantıları”ndan çıkan sonuçlar doğrultusunda Konya’da makine

sektörünün mevcut sorunları ve çözüm önerileri sıralanacaktır.

5


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


BİRİNCİ BÖLÜM

DÜNYADA MAKİNE SEKTÖRÜ

1.1. Dünya Makine Sektörünün Tarihi Gelişimi

Son yıllarda dünya ekonomilerinde görülen uluslararasılaşma sonucunda makine

sektöründe rekabet artmış, istihdamda azalma olmuş, pazarlamanın önemi artmış, yabancı

sermaye yatırımları artmış ve ihtiyaç olan ara malları için ülke dışı kaynaklar daha fazla

kullanılmaya başlanmıştır.

ABD ekonomisinde son dönemde yüksek teknolojili ürünlerin tüm sektörlerde

kullanılmaya başlanmasıyla birlikte, başta imalat sanayii olmak üzere tüm sektörlerde yeniden

yapılanma ve buna bağlı olarak verimlilik artışları gerçekleşmiştir. İmalat sanayi içinde yer

alan makine imalat sanayiinde de bu durum geçerliliğini korumaktadır. Her ne kadar 1998

yılından beri sektörde bir küçülme söz konusu olsa da, makine imalat sektöründe yüksek

teknolojili daha akıllı makinelerin kullanımına bağlı olarak büyük verimlilik artışları

olmuştur.

Akıllı makinelerin üretim sürecine entegre edilmesi, nihai ürünlerin imalat süresini

kısaltmış, çok daha küçük oranlarda stoklarla çalışılmasını sağlayarak stok maliyetlerini

düşürmüş ve makinelerin bakım ve onarım maliyetlerini de azaltmıştır. Öte yandan, sektörde

çok daha fazla çevreye duyarlı makine kullanımı da gittikçe artmıştır.

Tüm dünya ülkelerinde makine imalat sanayiinde faaliyet gösteren firmaların önemli bir

bölümü KOBİ niteliğindedir.

1994 yılında Batı Avrupa’da 23 bin kadar imalatçı 2 milyon kadar kişiyi istihdam

ediyordu ve ortalama istihdam 87 kişi düzeyinde idi. Birleşik Amerika’da da yüzlerce küçük

firma faaliyet gösterirken, sadece 88 kuruluş 100’den fazla kişi istihdam etmekte idi. Buna

karşın Almanya’da yapı biraz daha farklı olup, 1995 yılında 5.800 firmanın ortalama

istihdamı 170 kişi idi. İtalya’da ortalama istihdam ise 70 kişi olarak tespit edilmişti.8

Bugün ise makine imalat sektörü ABD genelinde halihazırda 6,5 milyar dolar tutarında bir

pazarı teşkil etmektedir. Sektörde yaklaşık 60.000 kişinin istihdam edildiği tahmin

edilmektedir.9

8 9.Kalkınma Planı Mekine ve Metal Eşya Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, http://ekutup.dpt.gov.tr/imalatsa/makina/oik700.pdf 9 http://www.dtm.gov.tr/pazaragiris/ulkeler/abd/abd-rap-sek-ima.htm

6

http://www.dtm.gov.tr/pazaragiris/ulkeler/abd/abd-rap-sek-ima.htm

http://ekutup.dpt.gov.tr/imalatsa/makina/oik700.pdf


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


1.2. Dünya ve AB Makine Sanayinde Ekonomik Göstergeler

Dünya toplam ticareti içinde otomotivin payı % 9.2, tekstil ve konfeksiyonun payı % 7.1

düzeyinde iken makine imalat sanayiinin payı % 10’un üstündedir.10

Makine imalat sanayii Japonya, Almanya, USA, İtalya ve İsviçre başta olmak üzere

OECD ülkelerinde yoğunlaşmıştır. Ayrıca İsveç, Fransa ve İngiltere de bu konuda önemli

imalatçı ülkelerdir.

1.2.1. İhracat

Dünya makine ihracatı 2001 yılında 858 milyar dolar iken, dört yılda yaklaşık %59

oranında büyüme kaydederek 2005 yılında 1.361 milyar dolara ulaşmıştır. Dünya makine

ihracatı 2005 yılında bir önceki yıla kıyasla %11 oranında artmıştır. Makine ve aksamları

ihracatının dünya toplam ihracatından aldığı pay %13,1’dir.

2006 yılında 1 trilyon 530 milyar dolar düzeyindeki dünya makine ihracatının %45’ini AB

ülkeleri (27) yapmıştır. 84. fasılda (Kazanlar, makineler, mekanik cihaz aksamı) AB

ülkelerinin toplam makine ihracatı 2006’da 2005’e kıyasla %12,8 artış göstererek 689 milyar

dolara ulaşmıştır. AB’nin 2006 yılında makine dış ticareti 1 trilyon 270 milyar doları

aşmıştır.11

Tablo 1. Makine ve Aksamları İhracatında Önde Gelen Ülkeler

Ülke 2001 2002 2003 2004 2005Değ.

%

Pay

%

Almanya 107.457.266 110.765.736 134.752.890 174.344.139 185.513.739 6 14

ABD 145.087.126 129.957.333 130.513.540 148.804.804 166.423.464 12 12

Çin 33.579.000 49.213.128 81.470.226 118.132.244 149.694.351 27 11

Japonya 83.447.846 83.849.011 94.293.785 115.067.983 119.492.626 4 9

İtalya 49.467.044 50.860.528 60.858.352 73.487.734 76.466.548 4 6

Kaynak: http://unstats.un.org

10http://www.makinetanitimgrubu.org/TR/yonlendir.aspx? F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFBFA78F5AB8E9375411 AB ve Makine Teçhizat İmalat Raporu, Kasım 2007, http://www.oaib.gov.tr/raporlar/makine/MakTechizat2007.pdf

7

http://unstats.un.org/






MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Dünya makine ihracatında önde gelen ülkeler arasında; Almanya, ABD, Çin, Japonya,

İtalya, İngiltere ve Fransa gelmektedir. İlk beş ülkenin dünya makine ihracatından aldığı

toplam pay %52’dir.

En önemli dış ticaret partnerimiz olan ABD’nin 1996-2007 yılları arasında makine ve

aksamları dış ticaret verileri analiz edildiğinde, dış ticaret açığının genel olarak artış eğiliminde olduğu görülmekte, 2005 ve 2006 yıllarında bu açığın 60 milyar $’ı aştığı, 2007

yılında ise bir miktar gerileyerek 60 milyar $’ın altına düştüğü görülmektedir. 2001 yılı

dışında ithalatın her yıl bir önceki yıla göre arttığı gözlenirken, ihracatta en büyük artış oranı

2000 yılında kaydedilmiştir. 2007 yılında makine ve aksamları sektörü ihracatını %8,8

artırarak 198 milyar $’a çıkaran ABD’nin sektör ithalatı ise %2,5 artarak 256 milyar $

olmuştur. 2008 yılının ilk üç aylık döneminde ise ülkenin makine ithalatı artış oranı %1,5’e

gerilemiştir.12

Dörtlü GTİP bazında sıralandığında 2007 yılında ABD’nin başlıca makine ithal kalemleri

arasında %23 pay ile G.T.İ.P. 8471’de yer alan “Otomatik bilgi işlem makineleri ve bunlara

ait birimler, manyetik veya optik okuyucular vb.” ilk sırada yer almaktadır. 84. fasıl mal

gruplarına göre sınıflandırıldığında ise; G.T.İ.P. 8471’i de içeren “Büro makineleri” ilk sırada

yer almaktadır. “Kağıt ve Matbaacılık Makineleri” ve “Motor ve Aksamları” da bu mal

grubunu izleyen kalemler olarak görülmektedir. Bu üç mal grubu ülkenin makine ithalatının

yarısını oluşturmaktadır. Türkiye ABD’nin makine ithalatında 35.sırada yer almaktadır.

2007 yılında ABD’ye yönelik sektör ihracatının bir önceki yıla göre %23 artarak 369 milyon

dolara ulaştığı dikkat çekmektedir. İthalat ise yaklaşık %19 oranında artmış ve 916 milyon

dolar olmuştur.

Makine ve aksamları sektöründe dünyanın en önemli tedarikçisi olan Almanya’nın 2005

yılı sektör ihracatı bir önceki yıla kıyasla %6 oranında artarak 174 milyar dolardan, 186

milyar dolar seviyesine ulaşmıştır. Ülkenin sektör ihracatından aldığı pay %14 seviyesindedir.

İhracatında başta gelen ülkeler; ABD, Fransa, İngiltere ve İtalya, başta gelen ürünler ise;

otomatik bilgi işlem makineleri, içten yanmalı motorlar ve büro makineleridir.

12 Işıl Karaca, “ABD’nin Makine ve Aksamları Sektörü Dış Ticareti”, http://www.oaib.gov.tr/bulten/2008_2/ABD.pdf

8

http://www.oaib.gov.tr/bulten/2008_2/ABD.pdf


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


2005 yılında ihracatını en fazla artıran ülke Çin olup, %27 artışla dünya makine ve

aksamları ihracatından aldığı pay %11’dir. Aynı yıl Türkiye’nin ihracatı ise 5,1 milyar dolar

civarındadır. 2005 yılında ülkemiz, dünya sıralamasında 29.sırada yer almıştır.13

ABD, Almanya’dan sonra dünya makine ve aksamları ihracatında 2.sırada yer almaktadır.

İhracatını 2005 yılında %12 artırarak 149 milyar dolardan, 166 milyar dolara yükseltmiştir.

Kanada, Meksika, İngiltere ABD’nin ihracat yaptığı başlıca ülkelerdir. 2005 yılında bir

önceki yıla oranla Kanada’ya yapılan ihracatta artış gözlemlenirken, Japonya’ya yapılan

ihracatta %2 oranında bir azalma olmuştur.

AB makine mühendisliği endüstrisi için en önemli ihraç pazarları ABD, Çin ve Rusya’dır.

Özellikle Rusya ve Çin pazarları güçlü bir şekilde büyümektedir. 2020’ye kadar sanayinin en

önemli büyüme pazarlarının Hindistan, Malezya, Çin, Tayland ve Türkiye olması

beklenmektedir. OECD ülkeleri arasında muhtemelen ABD ve Kanada en yüksek büyüme

oranına sahip ülkeler olacaktır.

AB (27) ülkelerinin 84. fasıl itibariyle ihracatını 2005-2006 kıyaslamasıyla

incelediğimizde, bu dönemde ihracatın 12,8 oranında bir artış gösterdiği gözlemlenmektedir.

En yüksek ihracat oranını 212 milyar dolarlık ihracat rakamı ile Almanya gerçekleştirirken, en

yüksek artış oranını ise %44 ile Romanya göstermiştir (Tablo 2).

Tablo 2. AB (27) Ülkelerinin 84.Fasıl İtibariyle Makine İhracatı

Ülke 2005 Dolar 2006 Dolar Değişim %

1 Almanya 185.513.739.000 211.893.720.000 14,2

2 İtalya 76.466.547.895 84.840.704.137 11,0

3 İngiltere 63.850.137.560 71.719.414.895 12,3

4 Hollanda 53.423.937.216 60.795.704.961 13,8

5 Fransa 52.667.642.605 59.320.153.116 12,6

6 Belçika 26.729.882.274 27.908.719.011 4,4

7 Avusturya 20.789.899.948 23.375.509.191 12,4

8 İsveç 20.567.788.671 21.677.578.841 5,4

13 AB ve Makine Teçhizat İmalat Raporu, Kasım 2007, http://www.oaib.gov.tr/raporlar/makine/MakTechizat2007.pdf

9




MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


9 İrlanda 19.678.931.569 20.342.460.992 3,4

10 Çek Cum. 15.354.396.906 19.482.047.867 26,9

11 İspanya 15.761.027.969 17.554.599.961 11,4

12 Macaristan 14.446.122.000 17.171.505.000 18,9

13 Polonya 10.793.558.971 13.079.620.850 21,2

14 Danimarka 10.577.161.541 11.568.928.590 9,4

15 Finlandiya 8.577.680.310 9.713.028.934 13,2

16 Slovakya 3.949.657.156 4.667.520.028 18,2

17 Portekiz 3.159.374.328 3.457.247.208 9,4

18 Romanya 1.915.793.283 2.761.542.732 44,1

19 Slovenya 2.338.084.190 2.728.816.452 16,7

20 Lüksemburg 1.456.727.796 1.611.462.254 10,6

21 Yunanistan 855.928.495 1.035.091.565 20,9

22 Bulgaristan 758.542.062 926.678.661 22,2

23 Litvanya 656.681.229 859.054.574 30,8

24 Estonya 396.598.560 503.793.579 27,0

25 Letonya 248.173.137 289.237.055 16,5

26 Malta 154.648.768 118.208.907 -23,6

27 G.Kıbrıs 65.505.517 78.689.281 20,1

Toplam 611.154.168.956 689.481.038.642 12,8


İhracatın mal grubu bazında dağılımını incelediğimizde, 2006 yılı itibariyle AB (27)

ülkelerinin dünya geneli makine ve aksamları ihracatında büro makinelerinin başta geldiği

görülmektedir. Büro makinelerini, motorlar ile inşaat ve madencilikte kullanılan makineler

takip etmiştir.

10



MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


1.2.2. İthalat

2001 yılında 865 milyar dolar olan dünya makine ve aksamları sektörü ithalatı dört yıl

içerisinde %54 oranında büyüme kaydederek, 2005 yılında 1.336 milyar dolara yükselmiştir.14

2005 yılı itibariyle makine ve aksamları sektörünün, dünya ithalatından aldığı pay

%12’dir. Sektörde önde gelen ülkeler ABD, Almanya, Çin, İngiltere, Fransa ve Japonya’dır.

Bu ülkeler toplam makine ithalatından %42 oranında pay almaktadır.

2001 yılında 41 milyar dolar makine ve aksam ithalatı yapan Çin, 2005 yılına gelindiğinde

dünya sıralamasında ilk üçe girmeyi başarmıştır. Aynı yıl Türkiye ise 13,5 milyar dolarlık

bir ithalat gerçekleştirerek dünya sıralamasında 18.sırada yer almıştır. 2006 yılında ise

sektör ithalatı bir önceki yıla göre %14,1’lik bir artış gerçekleştirerek, 16,4 milyar dolardan,

18,7 milyar dolara yükselmiştir.

Tablo 3. Makine ve Aksamları İthalatında Önde Gelen Ülkeler

Ülke 2001 2002 2003 2004 2005Değ

%

Pay

%

ABD 164.880.747 164.189.194 172.948.679 203.591.361 228.405.100 12 17

Almany

a

71.252.001 68.742.595 81.533.370 98.151.839 107.013.863 9 8

Çin 40.534.475 52.114.471 71.459.934 91.601.140 96.283.691 5 7

İngiltere 51.613.619 51.369.386 56.472.648 64.685.939 69.525.223 6 5

Fransa 44.807.397 43.295.887 49.533.784 57.264.612 61.490.484 7 5


Dünyada makine ve aksamları ithalatında en büyük paya %17 ile ABD sahiptir. İthalat

değeri 2005 yılında bir önceki yıla göre %12 oranında artış kaydederek, 204 milyar dolardan,

228 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır.

ABD’den sonra dünya makine ve aksamları sektöründe önde gelen ülkelerden biri de

%8’lik payla Almanya’dır. Ülkenin makine ve aksamları ithalatı 2005 yılında bir önceki yıla

oranla %9’luk bir artış kaydederek, 107 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır. İthalatındaki


11





MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


başlıca ülkeler arasında; Çin, ABD, Fransa, İtalya ve Japonya gelmektedir. ABD ve

Almanya’nın son dönem ithalatında Çin en hızlı artış gösteren ülkedir.

2006 yılında 1 trilyon 485 milyar dolar seviyesinde gerçekleşen dünya makine ithalatının

%40’a yakınını AB ülkeleri (27) yapmıştır. 84. fasılda AB ülkelerinin toplam makine ithalatı

2006’da 2005’e kıyasla %11,3 artış göstererek 581 milyar dolara çıkmıştır.15

AB içerisinde gerek makine ithalatı gerekse ihracatı açısından en önemli ülke Almanya’dır

ve AB’nin toplam makine dış ticaretinden %26 pay almaktadır. AB’nin makine dış

ticaretinin dörtte birinden fazlası Almanya tarafından gerçekleştirilmektedir. AB

ülkeleri arasında makine ihracatında Almanya’yı İtalya, İngiltere, Hollanda ve Fransa

izlerken, ithalatta sırasıyla İngiltere, Fransa, Hollanda ve İtalya, Almanya’yı takip eden

ülkeler olmuşlardır. İthalat ve ihracattaki ülke sıralamaları değişmekle birlikte, AB’nin

makine ticaretinde söz konusu beş ülkenin (Almanya, İtalya, İngiltere, Hollanda ve Fransa)

etkin olduğu ve toplam AB makine dış ticaretinde %67 paya sahip olduğu görülmektedir.

27 AB ülkesi arasında 2006 yılında makine ithalatında en fazla artış görülen dört ülke

sırasıyla %35,7 ile Romanya, %31,3 ile Çek Cum., %28,9 ile Letonya ve %27,1 ile Slovakya

olmuştur. Görüldüğü üzere; hem makine ihracatı hem de ithalatı açısından en fazla artış

sağlayan ülke Romanya’dır.

Tablo 4. AB (27) Ülkelerinin 84.Fasıl İtibariyle Makine İthalatı

Ülke 2005 Dolar 2006 Dolar Değişim %

1 Almanya 107.013.863.000 122.440.391.000 14,4

2 İngiltere 69.525.223.719 72.766.204.001 4,7

3 Fransa 61.472.077.985 65.331.303.761 6,3

4 Hollanda 48.606.851.837 57.920.494.015 19,2

5 İtalya 38.320.777.855 40.773.316.938 6,4

6 İspanya 33.554.760.153 36.343.542.746 8,3

7 Belçika 28.833.599.676 29.719.871.826 3,1

8 Avusturya 16.690.107.172 18.242.505.378 9,3


12




MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


9 İsveç 16.214.004.190 18.085.351.879 11,5

10 İrlanda 15.584.010.186 17.529.998.828 12,5

11 Polonya 14.816.377.320 17.294.078.563 16,7

12 Çek Cum. 12.113.670.604 15.908.178.423 31,3

13 Macaristan 11.687.124.000 13.052.072.000 11,7

14 Danimarka 10.293.620.172 11.640.064.019 13,1

15 Finlandiya 7.303.395.365 7.803.884.447 6,9

16 Romanya 5.058.885.761 6.863.532.803 35,7

17 Portekiz 5.780.536.347 6.175.842.247 6,8

18 Slovakya 4.431.279.361 5.632.419.690 27,1

19 Yunanistan 4.389.791.176 5.194.590.585 18,3

20 Slovenya 2.484.965.495 2.832.548.155 14,0

21 Bulgaristan 2.016.028.629 2.438.502.999 21,0

22 Litvanya 1.603.392.339 2.002.415.806 24,9

23 Lüksemburg 1.740.256.398 1.814.980.219 4,3

24 Letonya 1.028.767.906 1.325.586.868 28,9

25 Estonya 1.032.518.080 1.264.270.608 22,4

26 G.Kıbrıs 495.898.233 573.365.516 15,6

27 Malta 377.625.859 383.062.101 1,4

Toplam 522.469.408.818 58.352.375.421 11,3


AB kaynaklarına göre; 27 AB ülkesinin AB dışı ülkelerden yaptığı makine ithalatı 2006

yılında %9,8 artışla 161 milyar Euro’ya ulaşırken, AB ülkelerinin kendi arasındaki ithalat ise

%8 artışla 312 milyar Euro’ya ulaşmıştır. Başka bir deyişle, AB ülkelerinin kendi aralarında

yaptığı makine ithalatı AB dışından yaptığı ithalatın iki katıdır.

Türkiye 2006 yılında AB’nin AB dışı ülkelerden yaptığı ithalatta 209 ülke arasında 9.

ülke olmuştur. Türkiye AB’ye yönelik ihracatını son yıllarda sürekli artırmış olup,

AB’nin makine ithalatında önemli bir yer edinmiştir.16


13





MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


İthalatın mal grubu bazında dağılımını incelediğimizde, 2006 yılı itibariyle AB (27)

ülkelerinin dünya geneli makine ve aksamları ithalatında tıpkı ihracatında olduğu gibi büro

makinelerinin başta geldiği görülmektedir. Büro makinelerini, motorlar ile inşaat ve

madencilikte kullanılan makineler takip etmiştir.

14


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


İKİNCİ BÖLÜM

TÜRKİYE’DE MAKİNE SEKTÖRÜ

2.1. Türk Makine Sanayinin Genel Tanımı

Türk Dil Kurumu Sözlüğü’ne göre, herhangi bir enerji türünü başka bir enerjiye

dönüştürmek, belli bir güçten yararlanarak bir işi yapmak veya etki oluşturmak için çarklar,

dişliler ve çeşitli parçalardan oluşan düzenekler bütününe makine denilmektedir.17

Genel olarak Gümrük Tarife Cetvelinin 84. faslı altındaki malları kapsayan makine

sektörü 18 alt sektöre ayrılmaktadır.

Tablo 5. Makine Sektörü Başlığı Altındaki Alt Sektörler

Reaktörler Ve Kazanlar

Türbinler Ve Turbojetlerin Aksam Ve Parçaları

Pompalar Ve Kompresörler

Vanalar

Endüstriyel Klimalar Ve Soğutma Makineleri

Endüstriyel Isıtıcılar Ve Fırınlar

Hadde Ve Döküm Mak., Kalıplar, Aksam Ve Parçaları

Gıda San. Makineleri, Aksam Ve Parçaları

Tarım Ve Ormancılıkta Kullanılan Makineler Aksam Ve Parçaları

Yük Kaldırma,Taşıma Ve İstifleme Makineleri Aksam Ve Parçaları

İnşaat Ve Madencilikte Kullanılan Makineler Aksam Ve Parçaları

Kağıt İmaline Ve Matbaacılığa Mahsus Makineler

Endüstriyel Kurutma, Yıkama, Ütüleme Ve Ambalaj Makineleri, Aksam Ve Parçaları

Tekstil Ve Konfeksiyon Makineleri, Aksam Ve Parçaları

Deri İşleme Ve İmalat Makineleri, Aksam Ve Parçaları

Kauçuk, Plastik, Lastik İşleme Ve İmaline Mahsus Makineler

Takım Tezgahları

Diğer Makineler, Aksam Ve Parçaları Kaynak: http://www.oaib.gov.tr

17 http://www.dtm.gov.tr/IHR/madde/makine.htm

15


http://www.dtm.gov.tr/IHR/madde/makine.htm


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Türk makine sanayiinde üretilen başlıca ürün grupları arasında; reaktör ve kazanlar;

türbinler ve turbojetler; pompalar ve kompresörler; motorlar; vanalar; klimalar ve soğutma

makineleri; ısıtıcılar ve fırınlar; hadde ve döküm makineleri; gıda sanayii ve ambalajlama

makineleri; tarım ve ormancılık makineleri; yük kaldırma, taşıma ve istifleme makineleri;

inşaat ve madencilik makineleri; kağıt ve matbaacılık makineleri; yıkama, kurutma ve

ütüleme makineleri; tekstil ve konfeksiyon makineleri; deri işleme makineleri; kauçuk ve

plastik işleme makineleri; metal işleme makineleri ve takım tezgahları; büro makineleri ve

rulmanlar sayılabilir.

Makine imalat sanayi, özellikle Avrupa Birliği ülkelerinde öncelikli sektör olarak

tanımlanan ve büyük önem verilen bir sektördür. Sektör, çok sayıda malın ve servisin

gerçekleştirilmesinde kullanılan makineleri imal etmektedir.

Makine imalat sanayinde ağırlıklı olarak

yatırım ve ara malı niteliğindeki ürünler yer

almaktadır. Ülkemizde planlı kalkınmaya

geçişten sonra ara ve yatırım malı niteliğindeki

makine ve teçhizatın üretimi önem kazanmış,

bunu sağlayacak yatırımlar desteklenmiş ve

korunmuştur. Bu şekilde devletin sağladığı

teşviklerle makine sektörü ciddi boyutlarda

gelişmiştir.

Tüm gelişmiş ülkelerde ve özellikle de Avrupa Birliği’nde önem verilen, geliştirilmesi

için devlet destekleri sağlanan bir sektör olan makine imalat sanayi, aynı zamanda ekonomik

krizlere karşı en hassas sektörlerden biridir. Ekonomide yaşanan en ufak bir olumsuzluk,

yatırımcıların yeni yatırım projelerini ertelemelerine, başlamış yatırımların da çoğu kez

yavaşlatmalarına neden olmaktadır. Benzer olarak krizlerden sonra da, yatırımcıların ileriyi

güvenli bir şekilde görme imkanına kavuşuncaya kadar zorunlu yatırımlar dışında makine

alımları ertelenmektedir. Dolayısıyla sektör, krizlerden ilk etkilenen ve kriz sonrasında da

olumlu gelişmelerin en son görüldüğü bir sektör durumundadır.

Makine sektörü aynı zamanda emek yoğun bir sektördür. Çok az sayıda makine tipi hariç,

seri imalat teknikleri bu sektörde uygulanmamaktadır. Son yıllarda makine imalatı daha çok

müşteri isteklerine göre şekillenmeye başlamıştır. Bu da ek mühendislik çalışması gerektiren

16


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


taleplere yol açtığından, batı ülkelerinde fiyatların artmasına sebep olmaktadır. Aynı tip

makinenin bir başka müşteri tarafından talep edilmesi halinde dahi, çoğu kez özellikleri ve

donanımlarının yeniden gözden geçirilmesi ve adaptasyonunun yapılması gerekmektedir.

Dolayısıyla yeniden tasarlanmayan makinelere dahi, her müşteri isteğine göre ek mühendislik

çalışması yapılması gerekmekte ve bünyesinde tecrübeli mühendis ve kalifiye teknik eleman

bulundurmayan makine imalatçıları, dünya rekabeti içinde yaşamlarını sürdüremez bir hale

gelmektedir.18

Makine sanayinde faaliyette bulunan çoğu firma KOBİ niteliğinde olmakla birlikte,

ülkemizdeki ucuz işgücü ve gelişmiş mühendislik becerileri, makine imalatçılarının

uluslararası pazarlarda rekabet şansını arttıran unsurlardır. Makine sanayi en iyi sürükleyici

sektörlerden birisidir. Hammadde olarak Türkiye’de yükselen bir sektör olan çelik

kullanılmaktadır.

Sektörün elektrik malzemeleri ve hidrolik sanayiine ihtiyacı

büyüktür. Bu sektörün gelişmesi, pek çok sektörün gelişmesini

teşvik edici niteliktedir.

Günümüzde makine sektöründe fiyat ikinci planda

kalmıştır. Son teknolojilerin kullanımı ile yeni ve farklı

tasarımların oluşturulması daha öncelikli hale gelmiştir. Artık

makinenin dış görünümüne önem veren, satış sonrası

hizmetlerde başarılı olan firmalar pazar paylarını daha kolay

artırabilmektedirler.

Ülkemizdeki makine ve aksam imalatçılarının önemli bir kısmı iç pazardaki daralma

sonrasında 1995 yılından itibaren başta AB ülkeleri olmak üzere ihracata yönelmiş olup, bunu

da AB Direktiflerine ve diğer teknik düzenlemelere uyumlu bir şekilde gerçekleştirmişlerdir.

Diğer taraftan, ihracatçılarımızın önemli bir bölümü "CE" işaretine sahip konumdadır. Ayrıca,

2005 yılı Kal-Der verilerine göre Türkiye’de makine imalat sanayisinde ISO 9000 serisi kalite

belgelerine sahip 255 firma vardır.19

18 http://ekutup.dpt.gov.tr/imalatsa/makine/oik552.pdf 19 Yüzal, a.g.e.

17



MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


2.2. Türk Makine Sektörünün Tarihi Gelişimi

Türk makine sanayinin geçmişi 1950'li yıllara dayanmaktadır. Türkiye’de makine imalatı

konusundaki ilk yatırımlar şeker, çimento fabrikaları, pompa, çelik konstrüksiyon gibi kamu

kurumları bünyesinde yapılmıştır. Başlangıçta daha çok kamu fabrikalarının makinelerinin

bakımı ve yenileştirilmesi maksadı ile kurulan tesislerin zaman içinde bu tür makineleri,

basitlerinden başlayarak imal etmeye yöneldikleri ve komple tesis imal eder konuma

geldikleri görülmektedir.

1950’li yılların sonlarına doğru özel sektör de makine imalatına ilgi duymaya başlamış ve

ilk imalat girişimleri gerçekleştirilmiştir. Bu dönemde döviz imkanlarının yetersizliği nedeni

ile ihtiyacı olan makineleri temin edemeyen yatırımcıların teşviki ile, daha önce onarım işi

yapan veya makine parçaları imal eden bazı girişimciler, müşterilerinin ihtiyacı olan

makineleri imal etmeye başlamışlardır.20

1960’lı yıllarda liman vinçleri dahil, çeşitli makinelerin imalatında başarılı olan

firmalardan, pek azı günümüze kadar faaliyetlerini devam ettirebilmişlerdir. Son dönemde

birkaç firma tekrar bu tür imalata yönelmiş, tersane vinçleri dahil, ileri teknolojili vinçleri

imal ve ihraç eder hale gelmişlerdir.

Ülkemizde teşvik sisteminin uygulanmaya başlandığı 1960’lı yıllardan beri yatırımcılar,

ihtiyacı olan makine ve teçhizatı teşvik belgesi kapsamında gümrüksüz olarak ithal etmek

imkanına sahip olmuşlardır. Dolayısıyla, diğer sektörler Gümrük Birliği sonrası, 1995

yılından itibaren gümrüksüz ithalatla rekabet etmek durumunda kalmış iken, makine imalat

sanayii 1960’lı yıllardan, yani hemen hemen kurulduğu ve gelişmeye çalıştığı yıllardan beri

gümrüksüz ithal edilen makinelerle rekabet etmek durumunda olmuştur. Bu durum sektörün

kar marjlarının, başlangıçtan itibaren düşük olmasına, bunun sonucu olarak da oto-finansman

ile büyümenin sınırlı kalmasına ve sektörün gelişmesinin yavaşlamasına neden olmuştur.

1980’li yılların başlarından itibaren ithalatın liberalleşmesi, kamu kurum ve kuruluşlarının

bu gelişme sonrası ihtiyaçlarını yurt dışından sağlamayı tercih etmeleri yanında, önemli

yatırımların dış kredi ile finansmanına öncelik verilmesi, bazı yatırım mallarını imal eden

firmalar için zor günlerin başlangıcı olmuştur.

20 http://www.turkishtime.org/sector_3/8_tr.asp

18

http://www.turkishtime.org/sector_3/8_tr.asp


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Son dönemde ülkemizde makine imalat sanayinde imalatçılarımız güncel teknolojileri

izlemekte, imal ettiği makineleri geliştirmeye çalışmakta, kaliteye büyük önem vermekte,

müşteri isteklerini dikkate alarak yeni modellerini programlarına dahil etmekte, servis

ihtiyaçlarını karşılayacak önlemler almaktadır. İmalatçılarımız bu sayede ihracatlarını ve

imalatlarını artırabilir hale gelmişlerdir. Buna karşın bazı makine imalatçılarının bünyesinde

hiç mühendis istihdam edilmediği, varsa da bunların daha çok işçi yöneticisi niteliğinde

çalıştırıldığı görülmektedir. Tasarım geliştirme, teknoloji izleme ve uygulama ile kalite

konularında çalışma yapmayan firmalar dezavantajlı hale gelmişlerdir. Zira ihracata açılma,

yenilikçilik yanında, kalite, teknoloji, verimlilik ve maliyet düşürücü çalışmalara önem

verilmesini gerektirmektedir.

1990-2002 yılları arasında kapasite kullanım oranlarına bakıldığında; 2000 yılında makine

sanayinde kapasite kullanım oranı % 76,4 ile en yüksek değerine ulaşmış olup, 2002 yılında

%69,8 olarak kaydedilmiştir. 1990-2002 dönemi için kapasite kullanım oranları ortalaması

%69 olmuştur. Günümüzde ise bu oran %78’lere kadar ulaşmıştır.

1998 yılı rakamlarına göre ülkemizde her tür makinenin toplam yurtiçi pazarı 10 milyar

dolar düzeyinde idi. Bu yurt içi kullanımın % 78 kadarı ithalat suretiyle karşılanmış ve 7,8

milyar dolarlık ithalat yapılmıştır. Aynı yıl içinde yurt içi makine imalatı ise 3,8 Milyar dolar

olmuş, bu imalatın 1,1 milyar dolarlık kısmı ise ihraç edilmiştir.

1999, 2000 ve 2001 yıllarında ekonomide yaşanan olumsuzluklar dolayısıyla pazarda iniş

ve çıkışlar yaşanmış ve 2001 yılında pazar, 1998 yılına göre % 25 kadar daralarak 7,5 dolar

düzeyine inmiştir. Aynı yıl yurt içi imalat 2,3 milyar olarak gerçekleşmiştir. Buna karşın

firmalar yaşamlarını sürdürmek için ihracata büyük önem vermişler ve 2001 yılı ihracatını 1,7

milyar dolar olarak gerçekleştirmişlerdir.

2001-2003 yıllarında AB ülkelerinde ve Amerika’da iç pazarda yaşanan daralma, bu

ülkelerde makine imalatı yapan firmaların satışlarının düşmesine neden olmuştur. 2004 yılına

gelindiğinde ise Pazar yavaş yavaş gelişmeye başlamıştır.

2.3. Türk Makine Sanayinde Ekonomik Göstergeler

Türkiye’nin son yıllarda yıldızı parlayan sektörlerinin başında gelen makine imalat sanayi

1990 yılından bu yana gerek üretim gerek ihracat alanında hızlı bir gelişim göstermiştir.

Bugün Türk makine sanayicileri, hem sahip olduğu potansiyeli hem de gösterdiği

19


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


performansıyla dünyanın gelişmiş ülkeleriyle pek çok alanda boy ölçüşen bir konuma

gelmiştir.

Dünyanın gelişmiş ülkeleriyle benzer yapıda olan makine sektörü, nitelikli işgücü ve

gelişmiş mühendislik becerileriyle makine imalatçılarının uluslararası pazarlarda rekabet

şansını artırmaktadır.

2.3.1.Üretim

Türk makine sanayinde her türlü parça ve aksamın yüksek kalitede ve rekabet edebilir

fiyatlarda üretimi yapılmaktadır. Üretim sürecinde yerli girdi oranı %80-85 civarındadır.

Makine imalat sanayinin üretimdeki payı, başta ileri sanayi ülkeleri olmak üzere tüm

ülkeler genelinde artış göstermiştir.

1950’lerde kurulan Türk makine sanayii, bugün sektöre hizmet veren 11 bin makine ve

aksam imalatçısıyla toplam 25 milyar dolarlık bir satış hacmi oluşturmaktadır.21

Devlet Planlama Teşkilatı verilerine göre 15 AB ülkesinde makine imalat sanayinde

21.315 firma faaliyet gösterirken, ülkemizde 11.000 kadar makine imalatçısı vardır. Yani

ülkemizde 15 AB ülkesindekinin yarısı kadar firma bulunmaktadır. Söz konusu verilere

göre, AB’de 21.315 makine imalatçısı dışında 60.000 kadar, firma başına istihdamı 20 kişiden

az olan ve makine sektöründe faaliyet gösteren firma olduğu, ancak bunların hemen tümünün

makine imalatından çok aksam parça imal eden veya onarım-yenileme işi yapan atölyeler

olduğu belirtilmektedir. Bu bilgilere göre AB’de, bu sektörde faaliyet gösteren firmaların

yaklaşık % 25’i gerçek makine imalatçısıdır. Aynı oranın Türkiye için de geçerli olduğu

düşünülürse ülkemizde yaklaşık 3000 kadar makine imalatı yapan kuruluş olduğu

söylenebilir.22

Türkiye’de toplam makine imalatı 15 milyar € düzeyinde olup, Avrupa ülkelerindeki

toplam makine imalatının %4,3’ü oranındadır. Toplam makine imalat değeri bakımından

Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında 6. sırada yer almaktadır (Almanya imalatta %40’lık paya

sahip. Onu %19 ile İtalya, %10 ile Fransa ve %9 ile İngiltere takip ediyor).23

21 Yüzal, a.g.e.22 Dokuzuncu Kalkınma Planı Makine Ve Metal Eşya Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, Ocak 2006 23 http://www.makinetanitimgrubu.org/TR

20



MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Ülkemizde, çok büyük olmayan pazar yanında, bu sektörde çok sayıda firmanın yer

alması, sadece yurt içi için imalat yaparak yaşamayı zorlaştırmaktadır. İç pazarın bu

kadar firmayı taşıması zor gözükmektedir. İhracata yönelmemiş, kalite ve teknolojiye gereken

önemi vermemiş firmaların gelecekte zor duruma düşmeleri kaçınılmazdır.

Ülkemizde makine imalat sanayii, bazı iller çevresinde daha fazla yoğunlaşmıştır. Bunlar;

Konya, Bursa, İstanbul, Kocaeli, Trakya dahil Marmara Bölgesi, İzmir, Eskişehir, Ankara,

Gaziantep gibi illerdir. Çukurova bölgesi de bu kapsamda yer almaktadır. Takım tezgahı

imalatı ise, daha çok Konya, Bursa, Kocaeli, İstanbul, İzmir’de ön planda olan imalat

konusudur.

Her geçen yıl gerek üretim gerek ihracatta daha büyük adımlar atan makine sektöründe

yıllık üretim artışı %20 seviyesindedir. Makine sanayimizin üretimde kullandığı

girdilerin %80’i yine Türkiye’de üretilmektedir. Sektörde kapasite kullanım oranı ise

yaklaşık yüzde 78’dir.

Makine İmalatçıları Birliği’nin üyelerinden aldığı bilgiler baz alınarak yaptığı bir

değerlendirmeye göre, ülkemizde 2004 yılında %22,76’lık artış ile 24,1 milyar dolarlık ve

2005 yılında %5,59’luk bir artış ile 25,4 milyar dolarlık bir makine satışı olduğu

hesaplanmaktadır. Bu değerlerle ülkemiz makine pazarının Avrupa ülkeleri arasında,

büyüklük bakımından 7. sırada yer aldığı tahmin edilmektedir.24

Tablo 6. Makine Sektörü Üretim ve Satış Değerleri ( 1.000 ABD Doları)

2001 2002 2003 2004 2005

MAKİNE SATIŞI(Tahmini)

13.160.100 16.337.100 19.626.500 24.093.800 25.441.300

Değişim % - 24,14 20,13 22,76 5,59MAKİNE İMALATI(Tahmini)

9.663.000 11.779.000 14.300.000 17.500.000 17.675.000

Değişim % - 21,90 21,40 22,38 1,00 (*) Sadece yatırım malı makineler24 http://ekutup.dpt.gov.tr/imalatsa/makine/oik552.pdf

21



MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Kaynak: DPT (Sinan Yüzal, a.g.e.)

2007 yılının ilk çeyreğinde artış gösteren makine imalatı, ikinci çeyrekte yavaşlama

yaşamış olup, Temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına göre % 3,0 Ağustos ayında % 0,5

ve Eylül ayında da % 2’lik imalat azalması olmuştur. Son çeyreğin ilk ayı Ekim’de de aynı

olumsuzluk devam etmiş ve imalat % 2,4 azalmıştır. Kasım ayında ise, bir önceki yıl

düzeyinde kalmıştır.

Tarım alet ve makineleri imalat sanayi üretiminin büyük çoğunluğunu traktör teşkil

etmektedir. TÜİK verilerine göre, Türkiye’de 2003 yılında 29,288 adet, 2004 yılında 38,627

adet ve 2005 yılında 34,907, 2006 yılında ise 37 bin 383 adet traktör üretilmiştir.25

Traktör dışındaki tarım ve alet makinelerini üreten kuruluşlar çok az sayıda orta ölçekli

kuruluş dışında son derece küçük işletmelerden oluşmaktadır. Toplam firma sayısının yüzde

80’den fazlası, 10 kişiden az istihdamın sağlandığı firmalardan oluşmaktadır. Biçerdöver

talebi ithalatla karşılanmakta olup, parktaki biçerdöver sayısının zamanla yaşlanarak azaldığı

görülmektedir. Yapısı bu şekilde olmakla beraber Türk tarım alet ve makineleri imalat

sanayii, yurt içi talebin büyük bir kısmını karşılamaktadır.

Makine imalat sanayinin toplam imalat sanayi içindeki payı %4,7’dir. Sektörde

yabancı sermayeli 33 adet firma mevcuttur, sektörün yabancı sermaye içindeki payı ise

%1,1’dir. Makine İmalatçıları Birliği’nin, üyesi 185 firmadan derlediği bilgiler, bu grupta yer

alan firmaların ortalama istihdamının 53 kişi olduğunu göstermektedir. Aynı değerin

genelleştirilmesi halinde, atölye tipi imalat yapan ve/veya onarım ve yenileme işleri ile yan

sanayi olarak çalışan veya yenileme pazarı için aksam parça imal edenler dışında kalan

kuruluşlarda 180.000–200.000 kişi istihdam edildiği tahmin edilmektedir. Söz konusu küçük

kuruluşlar da dikkate alındığında istihdam 500.000 kişi olabilmektedir. Bu rakam içinde, kalıp

imalatçıları ile makineler için hidrolikpnömatik ve elektrik elektronik komponent imal eden

firmaların istihdamı yer almamaktadır.26

Tablo 7. Makine İmalat Sanayinde Büyüme Oranları ve Kapasite Kullanımı (%)Yıllar Büyüme Oranı Kapasite Kullanımı2002 21,3 79,52003 31,9 80,5

25 http://www.oaib.gov.tr/raporlar/makine/MakSektor2007.pdf 26 Yüzal, a.g.e.

22

http://www.oaib.gov.tr/raporlar/makine/MakSektor2007.pdf


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


2004 21,0 84,92005 17,2 78,92006 12,1 76,4

2007* 10,2 77,1 Kaynak: DPT 9. Plan ve İGEME Sektör Raporu (Çakar, a.g.e.) * Kesinleşmemiş tahmini değeri.

Sektör üretimindeki büyüme mevcut tesislerdeki kapasite kullanım oranlarının artışı ile

gerçekleşmiştir. 2003 yılında makine ve teçhizat üretimindeki kapasite kullanım oranı % 80,5,

2004 yılında % 84,9, 2005 yılında % 78,9 iken 2007 yılında %77 oranında gerçekleşmiştir.27

Yüksek oranda üretim artışı, hamur makinesi, deri işleme makinesi, basım cilt makineleri,

beton hazırlama makinesi, konkasör, lodertrakskavatör, tuğla briket makinesi, yem makinesi

yazar kasa, terazi baskül, pompa, kompresör, klima, fork lift, rulman, vanavalf gibi cihazlarda

olmuştur.28

Büyüme hızlarının 2004’ten itibaren kapasite kullanımı oranlarıyla beraber düşüş

göstermesi uygulanan sanayileşme politikasını da içeren ekonomik politika ile yakından

ilgilidir. Yüksek faiz ve düşük kur uygulaması ihracatı frenlemekte, maliyetleri artırmakta bu

da üretimin büyüme oranlarını aşağıya çekmektedir.29

2.3.2. İhracat

Son yıllardaki makine sanayi ihracatının artış oranları genel ihracatımızın artış

oranlarının üzerinde seyretmekte ve buna paralel olarak sektörün ihracatımız içerisindeki payı

sürekli artmaktadır. 2006 yılında Türkiye’nin toplam ihracatında makine sektörünün oranı

%7,8 iken, 2007 yılında bu oran %8,4’ yükselmiştir.

Makine sektörü ihracatı 1997 yılında değer bazında, önceki yıla oranla %22, 1998 yılında

da %16,3 oranında artmış, ancak artış oranı 1999 yılında %5 ve 2000 yılında %8 olarak

gerçekleşmiştir. Türkiye'nin genel ihracatı 2007'de bir önceki yıla göre yüzde 24

oranında artış gösterirken, makine sektörünün ihracatı bu oranın üzerine çıkarak

%43’e ulaşmıştır.

27 Ali Ekber ÇAKAR, Makine İmalat Sanayi Üzerine, http://www.makinesektorplatformu.org/TR/Genel/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF9B71935287F9CB9728 Yüzal, a.g.e. 29 Çakar, a.g.e.

23

http://www.makinesektorplatformu.org/TR/Genel/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF9B71935287F9CB97



MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Tablo 8. 2001-2008 Yılları OAİB Makine İştigal ve İştigal Dışı Fiili İhracat

Kaynak: http://www.oaib.gov.tr/raporlar/makine/MakSektor2007.pdf

Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri ‘Makine Sektör Raporu’nun sonuçlarına göre, 2001

yılında toplam makine ve aksamları ihracatı 1,8 milyar dolar olarak gerçekleşirken, 6 yıl

içerisinde yaklaşık 4 katına çıkarak 6,9 milyar dolara ulaştı. 2007 yılında 84. fasıl tamamı ve

fasıl dışı OAİB iştigal alanı itibariyle makine ihracatı bir önceki yıla oranla dolar

bazında %34 oranında artarak 9.2 milyar dolara çıkmıştır. 2008 yılı ihracatı ise 10,6

milyar doları bulmuştur.

Orta Anadolu Makine ve Aksamları İhracatçıları Birliği iştigal alanına giren GTİP’ler

kapsamında belirlenen ihracat kayıtlarına göre ise; 2007 yılı Ocak-Aralık döneminde

ihracat kayıt rakamı 5 milyar 552 milyon 212 bin 224 dolar iken, bu rakam 2008 yılı

aynı döneminde %24,6 oranında artış göstererek 6 milyar 916 milyon 307 bin 442 dolara

çıkmıştır.

YILLAR İHRACAT (Dolar)

2001 1.847.575.184

2002 2.350.231.106

2003 3.436.811.138

2004 4.397.455.801

2005 5.512.030.724

2006 6.868.127.197

2007 9.209.506.741

2008 10.681.279.701

24



MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Tablo 9. Türkiye’nin Maddeler İtibariyle (84. fasıl tamamı ve fasıl dışı OAİB iştigal

alanı) Toplam Makine Sektörü İhracatı ($)

OCAK-ARALIK 2007 OCAK-ARALIK 2008 (%) Değişim

MAL GRUBU ADI Miktar (Kg) Değer ($) $/KG Miktar (Kg) Değer ($) $/KG Miktar Değer

Reaktörler Ve Kazanlar 36.423.672 206.646.202 5,7 38.801.718 268.679.117 6,9 6,5 30,0Türbinler, Turbojetler, Aks. Ve Prç. 11.657.572 190.389.611 16,3 9.453.735 229.437.541 24,3 -18,9 20,5Pompalar Ve Kompresörler 67.772.523 535.633.500 7,9 72.042.204 598.586.840 8,3 6,3 11,8

Vanalar 30.092.411 250.412.776 8,3 37.619.851 324.798.226 8,6 25,0 29,7Endüstriyel Klimalar Ve Soğutma Mak. 164.061.720 764.844.714 4,7 155.854.963 819.146.919 5,3 -5,0 7,1Endüstriyel Isıtıcılar Ve Fırınlar 24.709.571 174.603.378 7,1 26.354.263 220.622.173 8,4 6,7 26,4Hadde Ve Döküm Mak., Kalıplar,Aks. Ve Prç. 33.163.165 203.820.849 6,1 36.723.092 273.494.164 7,4 10,7 34,2Gıda Sanayii Makineleri, Aks. Ve Parç. 44.017.261 270.839.919 6,2 57.909.775 396.290.882 6,8 31,6 46,3Tarım Ve Ormancılık Makineleri 65.108.277 274.038.702 4,2 78.809.069 382.880.206 4,9 21,0 39,7Yük Kaldırma, Taşıma Ve İstifleme Mak. 28.144.574 138.522.524 4,9 33.767.368 171.375.438 5,1 20,0 23,7İnşaat Ve Madencilik Makineleri 236.915.220 803.571.319 3,4 249.119.441 998.520.579 4,0 5,2 24,3Kağıt İmaline Ve Matbaacılığa Mahsus Mak. 5.535.346 49.354.223 8,9 5.465.638 54.958.885 10,1 -1,3 11,4Diğer Endüstriyel Yıkama, Kurutma Mak. 1.212.657 11.784.610 9,7 1.010.292 13.537.806 13,4 -16,7 14,9Ambalaj Makineleri, Aksam Ve Parçaları 2.761.309 43.731.715 15,8 3.573.890 80.867.986 22,6 29,4 84,9Tekstil Ve Konfeksiyon Makineleri 37.156.540 230.560.731 6,2 40.397.801 263.023.722 6,5 8,7 14,1Deri İşleme Ve İmalat Makineleri 1.865.783 6.903.068 3,7 1.429.279 6.380.682 4,5 -23,4 -7,6Kauçuk, Plastik, Lastik İşleme Makineleri 8.493.782 71.751.576 8,4 8.914.462 91.251.475 10,2 5,0 27,2

Takım Tezgahları 106.662.570 612.509.862 5,7 114.160.696 746.870.786 6,5 7,0 21,9

Motorlar 59.979 554.128 9,2 52.390 598.361 11,4 -12,7 8,0

Büro Makineleri 1.041.101 11.259.621 10,8 552.239 5.574.312 10,1 -47,0 -50,5

Rulmanlar 9.649.060 79.157.418 8,2 9.334.302 91.794.527 9,8 -3,3 16,0Savunma San.İçin Silah Ve Mühimmat 18.908.042 200.889.904 10,6 13.408.624 312.747.400 23,3 -29,1 55,7

Diğer Makineler, Aksam 68.770.706 420.431.872 6,1 80.623.775 564.869.418 7,0 17,2 34,4

25


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Ve ParçalarTOPLAM 1.004.182.839 5.552.212.224 5,5 1.075.378.868 6.916.307.442 6,4 7,1 24,6

Kaynak: www.makinebirlik.com

Makine ve aksamları sektörünün tamamına ilişkin Türkiye geneli ihracat kayıt

rakamlarını incelediğimizde ise; 2008 yılı Ocak-Aralık döneminde 10 milyar 681 milyon

279 bin 701 dolar değerinde ihracat gerçekleştirildiğini görmekteyiz. 2007 yılının aynı

dönemine göre %18 oranında bir artış yaşanmıştır.

OCAK-ARALIK 2007 OCAK-ARALIK 2008 (%) Değişim Miktar (Kg) Değer ($) Miktar (Kg) Değer ($) Miktar DeğerReaktörler Ve Kazanlar 36.423.672 206.646.202 38.801.718 268.679.117 6,5 30,0Türbin-Turbojet, Turbopropellerler. Aks., Parç. 11.657.572 190.389.611 9.453.735 229.437.541 -18,9 20,5Pompa Ve Kompresörler 67.772.523 535.633.500 72.042.204 598.586.840 6,3 11,8Motorlar 80.588.394 1.441.046.616 77.063.258 1.489.716.329 -4,4 3,4Vanalar 30.092.411 250.412.776 37.619.851 324.798.226 25,0 29,7Klimalar, Soğutucu Ve Dondurucular 376.453.484 1.706.710.498 364.173.662 1.868.319.593 -3,3 9,5Isıtıcılar Ve Fırınlar 28.445.556 197.623.910 31.679.802 254.950.461 11,4 29,0Hadde Ve Döküm Mak., Kalıplar, Aks. Ve Parç. 33.163.165 203.820.849 36.723.092 273.494.164 10,7 34,2Gıda San. Makineleri, Aks. Ve Parç. 44.017.261 270.839.919 57.909.775 396.290.882 31,6 46,3Tarım Ve Ormancılıkta Kullanılan Mak., Aks., Parç. 65.108.277 274.038.702 78.809.069 382.880.206 21,0 39,7Yük Kaldırma,Taşıma Ve İstifleme Mak., Aks., Parç. 28.144.574 138.522.524 33.767.368 171.375.438 20,0 23,7İnşaat Ve Madencilik Mak. Aks. Parç. 236.915.220 803.571.319 249.119.441 998.520.579 5,2 24,3Kağıt İmali Ve Matbaacılık Mak. 5.535.346 49.354.223 5.465.638 54.958.885 -1,3 11,4Diğer Yıkama, Kurutma Mak., Aks. Parç. 272.565.360 925.883.961 276.192.134 1.006.973.220 1,3 8,8Ambalaj Makineleri 2.761.309 43.731.715 3.573.890 80.867.986 29,4 84,9Tekstil Ve Konfeksiyon Makineleri 37.156.540 230.560.731 40.397.801 263.023.722 8,7 14,1Deri İşleme Ve İmalat Makineleri 1.865.783 6.903.068 1.429.279 6.380.682 -23,4 -7,6Kauçuk, Plastik, Lastik İşl. Ve İmali Mak. 8.493.782 71.751.576 8.914.462 91.251.475 5,0 27,2Takım Tezgahları 106.662.570 612.509.862 114.160.696 746.870.786 7,0 21,9Büro Makineleri 3.619.352 123.055.114 3.484.545 125.087.383 -3,7 1,7Rulmanlar 9.649.060 79.157.418 9.334.302 91.794.527 -3,3 16,0Savunma San.İçin Silah Ve Mühimmat 18.908.042 200.889.904 13.408.624 312.747.400 -29,1 55,7Diğer Makineler, Aksam Ve Parçalar 82.371.258 490.783.886 91.330.762 644.274.262 10,9 31,3TOPLAM 1.588.370.510 9.053.837.884 1.654.855.108 10.681.279.701 4,2 18,0

Tablo 10. Makine Ve Aksamları Sektörünün Tamamına İlişkin Türkiye Geneli İhracat Kayıt RakamlarıKaynak: Tüm İhracatçı Birlikleri Kayıtları (www.makinebirlik.com)

26

http://www.makinebirlik.com/

http://www.makinebirlik.com/


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Mal grupları bazında incelendiğinde; 2008 yılı Ocak-Aralık

döneminde, ihracatta en yüksek artış gerçekleşen kalemler

şunlardır:

% 84,9 ile Ambalaj Makineleri, % 55,7 ile Savunma Sanayi İçin Silah ve Mühimmat, % 46,3 ile Gıda Sanayii Makineleri. 2008 yılı Ocak-Aralık döneminde ihracatında gerileme görülen mal grupları ise; Büro

Makineleri ve Deri İşleme Makinelerinde olmuştur.

OAİB iştigal alanına giren ürünler itibariyle, mal gruplarının sektör ihracatından aldıkları

paylar incelendiğinde; 2008 yılı Ocak-Aralık döneminde;

%14,4 pay ile İnşaat ve Madencilikte Kullanılan Makineler birinci, %11,8 pay ile Endüstriyel Klimalar ve Soğutma Makineleri ikinci, %10,8 pay ile Takım Tezgahları üçüncü sırada yer almaktadır.

Ülkeler itibariyle ihracat kayıt rakamları incelendiğinde; 2008 yılı Ocak-Aralık döneminde

en fazla ihracat yapılan ilk üç ülke Almanya, Rusya Federasyonu ve ABD olmuştur. Söz

konusu dönemde ilk on ülke arasında en büyük ihracat artışı %52 ile Azerbaycan’a yönelik

olmuştur. Bu ülkeye ihracatımız 193 milyon dolardır.

2008 yılı Ocak-Aralık döneminde mal grupları bazında en fazla ihracat yapılan ülkeler;

İnşaat ve Madencilik Makinelerinde; Almanya, Rusya Fed., İtalya

Endüstriyel Klimalar ve Soğutucularda; İngiltere, Irak, Fransa

Takım Tezgahlarında; Almanya, Rusya Fed., Bursa Ser. Böl.

Pompa ve Kompresörlerde; Almanya, Rusya Fed., Romanya

Gıda İşleme Makinelerinde; Irak, Almanya, Kazakistan

Tarım ve Ormancılık Makinelerinde; ABD, Fas, Fransa

Vanalarda; Almanya, Rusya Fed., Mısır

Savunma Sanayiine Yönelik Silah ve Mühimmatta; S. Arabistan, Nijerya, ABD

Hadde ve Döküm Makinelerinde; Rusya Fed., Almanya, İtalya

27


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Reaktör ve Kazanlarda; İstanbul Deri Ser. Böl., İngiltere, İspanya

Tekstil ve Konfeksiyon Makinelerinde; Mısır, Bangladeş, Etiyopya

Türbin ve Turbojetlerde; ABD, Fransa, Avusturya

Endüstriyel Isıtıcı ve Fırınlarda; Almanya, Fransa, Mısır

Yük Kaldırma, Taşıma ve İstifleme Makinelerinde; Rusya Fed, ABD, Romanya

Rulmanlarda; Almanya, Fransa, İngiltere

Kauçuk, Plastik, Lastik İşleme Makinelerinde; Rusya Fed., İran, Romanya

Ambalaj Makinelerinde; İtalya, Polonya, Azerbaycan’dır.

Global mali kriz nedeniyle, 2008 yılı Aralık ayında Orta Anadolu Makine ve Aksamları

İhracatçıları Birliği’nin Türkiye geneli ihracatı %10,4 düşüş göstermiştir.

Tablo 11. 2007-2008 Yılları Ocak-Haziran Dönemi OAİB İştigal Alanı İtibariyle

Ülkelere Göre Makine ve Aksamları İhracat Yapılan İlk 10 Ülke (Dolar)

Ülke2007

Ocak- Haziran

2008

Ocak- Haziran

Değişim

%

1 Almanya 273.842.273 342.813.863 25

2 Rusya Fed. 158.811.011 242.491.653 53

3 ABD 144.543.036 217.644.286 51

4 İngiltere 174.681.927 179.901.278 3

5 İtalya 100.483.128 161.148.669 60

6 Fransa 100.451.513 147.342.223 47

7 İran 70.767.848 124.701.963 76

8 Romanya 105.474.248 118.933.206 13

9 Azerbaycan 54.702.326 98.158.652 79

10 Irak 80.477.179 86.689.163 8

Diğer Ülkeler 1.360.150.676 1.932.960.735 42

Toplam 2.624.385.164 3.652.785.691 39,2

Kaynak: OAİB kayıtları

28


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


AB ülkelerinin Türkiye’den ithalatı 2005 yılında 2 milyar 756 milyon 613 bin Euro iken,

2006 yılında bu rakam 3 milyar 395 milyon 928 bin Euro’ya yükselmiştir. Bu rakamlarla 5.

sıradaki yerini korumuştur.

Makine ihracatımızın yaklaşık %56’sının Euro bölgesine yönelik olması, buna karşın Euro

olarak yapılan ihracatın kayıtlara dolara çevrilerek alınması, ihracatın gerçek değerinin bir

miktar üstünde çıkmasına neden olmaktadır. Ancak, bu parite değişikliğinin etkisinin yaklaşık

%9 olduğu hesaplanmaktadır. Bu etki dikkate alındığında, yıl sonu itibariyle makine

ihracatımızın %25 düzeyinde bir artış gösterdiği sonucu çıkmaktadır. 2004-2006 yılları

arasında ihracat artışının yıllık % 23-25 aralığında olduğu dikkate alındığında makine

imalatçılarının 2007 yılında da ihracat bakımından iyi bir performans gösterdikleri

anlaşılmaktadır.30

Avrupa Birliği ülkeleri ile ABD ve Kanada gibi gelişmiş pazarlarda makinenin kalitesi,

uzun süre arızasız çalışması, güncel teknolojilerin uygulanması ne kadar önemli ise, makinede

rakiplere göre farklılık yaratılması ve yeniliklerin olması da aynı derecede önemlidir. Makine

sektöründe gözlenen ihracat artışı tek başına pazarlama faaliyeti ile sağlanmamış, daha çok

teknoloji ve tasarım geliştirme çalışmaları ile gerçekleşmiştir.

2.3.3. İthalat

2002-2006 yılları arasında Türkiye'nin makine sektöründeki ithalatı, ihracatının üzerinde

seyretti. Son 4 yıl içerisinde sektörün toplam ithalatı ihracatının 3 katından fazla artarak 19,6

milyar dolara çıktı. 2007 yılında ise bir önceki yıla oranla ithalat rakamı %17,5 oranında

artarak 23.2 milyar dolara ulaşmıştır. İhracata dayalı büyümenin sağlanabilmesi için

ihracat artışının ithalat artışının üzerine çıkması gerekiyor.

Tablo 12. 2001-2007 Yılları Makine ve Aksamları Sektörü Fiili İthalat Rakamları

30 Arslan Sanır, “Makine İmalat Sanayii Sektörü 2007 Yılı Değerlendirmesi Ve 2008 Yılı”, Makine İmalatçıları Birliği, Ocak 2008 Bülteni

29


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Kaynak: TÜİK verileri

Aynı dönemde en fazla ithalat gerçekleştirilen ülkeler ise Almanya, İtalya, Japonya, Çin

Halk Cumhuriyeti, Fransa, İngiltere, ABD, Güney Kore Cumhuriyeti, İsviçre ve Belçika

olarak sıralanabilir.

Türkiye’nin AB ülkelerinden ithalatı 2005 yılında 8 milyar 990 milyon 409 bin Euro iken,

2006 yılında bu rakam 10 milyar 423 milyon 750 bin Euro’ya yükselmiştir. Türkiye bu

rakamlarla 10.sıradaki yerini korumuştur.

Tablo 13. 2005-2006 Yılları OAİB İştigal Alanı İtibariyle Ülkelere Göre Makine ve

Aksamları İthalatı (Dolar)

Ülke 2005 2006 Değişim %

1 Almanya 2.887.492.562 3.080.653.881 7

2 İtalya 2.156.003.685 2.444.464.810 13

3 Japonya 777.150.895 943.107.496 21

4 Çin Halk Cum. 499.100.154 806.496.174 62

5 Fransa 643.481.864 691.725.503 7

6 İngiltere 594.344.891 628.266.295 6

7 ABD 588.541.871 574.240.096 -2

8 Güney Kore 507.425.385 550.126.414 8

9 İsviçre 382.704.492 430.592.935 13

10 Belçika 337.218.985 386.930.810 15

11 Diğer Ülkeler 2.214.113.503 2.843.073.970 28

Toplam 11.587.578.287 13.379.678.384 15

Kaynak: TÜİK

YILLAR İTHALAT (Dolar)

2002 8.571.357.307

2003 10.663.078.848

2004 14.055.479.457

2005 17.018.920.727

2006 19.607.829.103

2007 23.264.660.019

30


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Makine sektörü ithalatımız içerisinde önemli kalemler: motorlar, aksam ve parçaları, büro

makineleri, inşaat ve madencilikte kullanılan makine aksam ve parçaları ile takım

tezgahlarıdır. Daha sonra tekstil ve konfeksiyon makine aksam ve parçaları, pompa ve

kompresörler, ve endüstriyel kurutma, yıkama ve ütüleme makineleridir.

Tablo 14. Türkiye’nin Maddeler İtibariyle (84. fasıl tamamı ve fasıl dışı OAİB

iştigal alanı) Toplam Makine Sektörü İthalatı ($)

Değer (Dolar)

İthalat (Ocak-Aralık)Değişim %

2006 2007

Reaktörler Ve Kazanlar 384.131.304 400.351.693 4,2

Türbinler-Turbojetler, Aksam Ve Parçalar 291.580.925 384.140.251 31,7

Pompalar Ve Kompresörler 1.177.805.966 1.485.939.824 26,2

Vanalar 564.666.703 694.121.771 22,9

Klimalar Ve Soğutma Mak. 638.115.648 804.520.038 26,1

Isıtıcılar Ve Fırınlar 453.247.874 584.485.983 29,0

Hadde Ve Döküm Mak. Kalıplar Aks.Ve Parç. 588.776.167 656.845.435 11,6

Gıda San. Makineleri Aks. Ve Parç. 565.646.772 667.639.507 18,0

Tarım Ve Ormancılıkta Kullanılan Mak. Ve

Aks.

518.174.815 443.792.355 -14,4

Yük Kaldırma Taşıma Ve İstifleme

Mak.Aks.Parç.

595.487.720 827.482.497 39,0

İnşaat Ve Madencilikte Kullanılan

Mak.Aks.Parç.

1.777.818.929 2.049.836.388 15,3

Kağıt şmaline ve matbaacılığa mahsus mak. 564.674.864 653.827.129 15,8

Kurutma, yıkama ve ütüleme mak.aks.par.

(tekstil için olanlar hariç)

167.715.343 185.364.402 10,5

Tekstil ve konfeksiyon mak. aksamı 1.324.219.947 1.794.893.328 35,5

31


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Deri işleme ve imalat mak. aksamı 26.648.334 31.448.250 18,0

Kauçuk, plastik, lastik işleme mak. 459.488.973 486.496.074 5,9

Takım tezgahları 1.548.349.617 1.595.994.537 3,1

Motorlar, aksam ve parçaları 2.970.664.669 3.692.712.369 24,3

Büro makineleri 2.900.279.540 2.931.345.344 1,1

Rulmanlar 270.337.063 312.982.197 15,8

Silah ve mühimmat 135.844.763 251.069.520 84,8

Ambalaj mak. aksam ve parçaları 327.661.269 307.580.997 -6,1

Diğer makineler aksam ve parçalar 1.547.176.802 2.021.790.130 30,7

Toplam 19.798.514.007 23.264.660.019 17,5

Kaynak: http://www.oaib.gov.tr/raporlar/makine/MakSektor2007.pdf

Günümüzde birçok gelişmiş ülke yatırımcısı Türk makinelerine güven duyup satın

almakta ve yatırımlarında kullanmaktadır. Buna karşın ülkemizde çok sayıda kuruluş,

yatırımlarında ucuz makineye yönelmekte ve bu durum zaman içinde onların işletmelerine de

olumsuz etki yapabilmektedir. Diğer yandan kamu kuruluşlarının ithal makineye öncelik

vermeye devam etmeleri de olumsuzluğu daha da artırmaktadır.31

2.4. Makine İmalat Sektörü Swot Analizi

GÜÇLÜ YÖNLER ZAYIF YÖNLER

• Gelişmiş ve yeni teknolojilere açık,

uyum yeteneği yüksek, genç ve dinamik bir

nüfusun varlığı,

• Gelişmiş ülkelere göre maliyet

düşüklüğü; işçilik yanında mühendisliğin de

ucuz oluşu,

• KOBÎ yapısının sağladığı esneklik ile

ekonomide ve pazar şartlardaki değişmelere

daha kolay uyum sağlama imkanı,

• Teknoparklar, üniversite-sanayi ortak

• Genç nüfusun, sanayinin istihdam

beklentilerine uygun olarak eğitilememesi,

• Eğitim sisteminin araştırıcılığı ve

yaratıcılığı tetikleyecek yapıda olmaması,

• Firmaların, özellikle kalite ve tasarım

geliştirme konusunda yetişmiş teknik eleman

istihdamına yeteri kadar önem vermemesi,

• İleri teknoloji alanında uzmanlaşmanın

yetersiz oluşu,

• Bazı yan sanayi kuruluşlarının kalite ve

teknolojik geliştirmeye yeteri kadar önem

31 Makine İmalatçıları Birliği, Temmuz 2007 Ayı Bülteni, http://www.mib.org.tr/turkish.html

32

http://www.mib.org.tr/turkish.html



MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


araştırma merkezlerinin sayısının artması,

• Hammaddelerin önemli bir kısmının, yeterli

kalitede yurt içinden sağlanabilmesi,

• Birçok kuruluşun CE işareti kullanımı

konusunun gereklerini yerine getirmiş olmaları,

kalite ve yeni teknolojileri izlemeleri ve

uygulamaları,

• Esnek servis hizmeti,

• Pazarlama yeteneği,

• Nihai dağıtım malzeme ve üretim

yönetimi,

• Büyüklük/Kapasite,

• Yeni ürün geliştirme becerisi,

• Yeni ürün devreye alma becerisi,

• Üst yönetimin değişim uygulayabilme

yeteneği,

• Ürün odaklı stratejiden, müşteri odaklı

stratejiye hızlı geçiş.

vermemesi,

• Firmalararası işbirliği konusunun

önemsenmemesi,

• Bir kısım küçük işletmelerin elinde bulunan

eski ve verimi düşük imalat makinelerinin

yenilenemeyişi,

• Kamu alımlarında yerli imalatçılara gerekli

desteğin ve önceliğin verilmemesi sonucu iç

pazardan yeteri kadar pay alınamaması,

imalat artışının getireceği maliyet düşüşünün

sağlanamaması,

• Hala bazı firmaların tasarım geliştirme ve

AR-GE'ye yeteri önemi vermemesi,

• Yakın zamana kadar birçok firmanın

yurt dışı kuruluşlar için fason imalat

yapmalarının marka imajının oluşturulmasına

imkan vermemiş olması,

• Fikri mülkiyet haklarının korunamaması

sonucu başka firmalarca imal edilen

makinelerin kopyalanarak imal edilmesi.

FIRSATLAR TEHDİTLER• AB ülkelerinde makine imalatçılarının

yüksek ve orta-yüksek teknolojili makine

imalatına öncelik vermeleri, yeni gelişen

ülkelerin ise çoğunlukla düşük teknolojili

makine imal etmeleri, orta ve düşük-orta

teknolojili makine imal eden firmalarımız için

imkan yaratmaktadır,

• Uluslararası ticaretin serbestleşmesi,

Dünya Ticaret Örgütünün halen yüksek ithalat

vergileri uygulayan ülkeleri, bu vergilerin

düşürülmesine zorlamakta oluşu,

• Makine ve teçhizat yatırımı için yüksek

finansman maliyeti gerekmesi,

• Döviz kurlarındaki belirsizlik,

• Sipariş hacimleri küçüklüğü,

• Ortak bir vizyonun eksikliği,

• Rekabet koşullarındaki eşitsizlik,

• Uluslararası ticaretin serbestleşmesi sonucu

pazarda rekabetin artması, düşük teknoloji

grubunda imalat yapan gelişen ülke

firmalarının bu kategoride uyguladıkları

düşük fiyatlar,

33


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


• AB uyum sürecinde, AB'nin serbest ticaret

anlaşması imzalamış bulunduğu ülkelerin,

Türkiye ile de benzeri anlaşmaları

imzalamaları sonucu, bu ülkelerin ithalatta

uyguladıkları vergilerin düşecek olması,

• Potansiyel pazarlar; Rusya, Balkan

Ülkeleri, Türk Cumhuriyetleri, Orta Doğu

ülkelerine yakınlık ve nakliye kolaylığı,

• İmalatçı firmaların özellikle potansiyel

pazar konumundaki ülkelerde düzenlenen

fuarlara son yıllarda daha fazla katılmaları ve

markaların tanınır hale gelmesi,

• Son yıllarda gelişme gösteren ve potansiyel

pazarlar olarak görülen komşu ve yakın

ülkeler ile Mısır ve diğer Kuzey Afrika

ülkelerinde Türk makine sanayine güven

duygusunun oluşmuş bulunması,

• Orta Doğu ülkelerinde, politik

nedenlerle bazı batı ülkelerinden ithalata

karşı isteksizlik,

• Uzak Doğu ülkelerinde yatırım yapamayan

AB firmalarının, Türk firmaları ile işbirliği

yapmaya sıcak bakmaları,

• Türk firmalarının yakın ülkelerdeki

alıcıların özel satış şartları ve isteklerine daha

kolay uyum sağlayabilmeleri,

• Pazarda yer edinmiş, ihracat imkanı olan

firmaların önemli bir kısmının Avrupa

Birliği teknik düzenlemeleri ve uluslararası

standartlara uygun imalat yapmaları,

• Çoğunluğu KOBÎ yapısında olan

firmaların değişen pazar şartlarına ve

• Çeşitli koruma önlemleri ve devlet

desteklerinin uygulandığı ve çok düşük işçi

ücretlerinin hakim olduğu bazı Uzak Doğu

ülkelerinden yapılan ve uluslararası

standartlara uygun olmayan ithalat,

• Uzak Doğu ülkeleri ile gelişen bazı

ülkelerde uygulanan açık ve gizli devlet

destekleri,

• Gelişen ülkelerin ithalatta uyguladığı

yüksek ve ülkelere göre farklılık gösteren

vergiler,

• Son yıllarda Türk Lirasının aşırı

değerlenmesinin ithalatı tetiklemesi,

ihracatı zorlaştırması,

• Vize alınmasında karşılaşılan sorunlar ve

gecikmelerin, satılan makinelere kısa sürede

servis verme imkanını engellemesinin

müşteride yarattığı olumsuzluklar,

• AB'nin serbest ticaret anlaşması

imzaladığı ülkelerden yapılan ithalatta AB

ortak gümrük tarifelerinin uygulanması,

ancak bu ülkelerle ülkemiz arasında benzer

anlaşmaların imzalanmamış olması nedeni

ile bu ülkelerin Türk malların yüksek ithalat

vergileri uygulamaları,

• Birim ücret başına katma değer gelişmiş

ülkelerle mukayese edildiğinde ve diğer

sektörlerle mukayese edildiğinde çok

geridedir.

34


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


değişen müşteri taleplerine uyum sağlamada

daha esnek davranabilmeleri ve cevap verme

imkanı,

• Özellikle dış pazarlara açılan

firmaların kaliteye ve güncel

teknolojilerin uygulanmasına özen

göstermeleri, uluslararası standartlara uygun

imalat yapmaları,

• Gelişmiş ülkelerdeki imalatçılarla maliyet

bakımından rekabet imkanının olması.

2.5. AB’ye Katılım Sürecinin Sektöre Etkileri

Makine ürünlerinin AB’de piyasaya arz edilebilmesi için gerekli asgari sağlık ve güvenlik

şartları Makine Direktiflerinde (98/37/EC ve 98/79/EC) düzenlenmiştir. Direktifin amacı,

makine ürünlerinin AB’de serbest dolaşımının yanısıra kullanıcıların güvenliğini sağlamaktır.

Yeni Yaklaşım Direktiflerinden biri olan Makine Direktifi kapsamındaki ürünlerin

piyasaya arzı öncesinde uygunluk değerlendirmesine tabi tutulması ve CE işareti iliştirilmesi

gerekmektedir. Ürünün risk tanımına bağlı olarak uygunluk değerlendirilmesi ya üreticinin

kendisi ya da onaylanmış kuruluşlar tarafından gerçekleştirilmelidir.32

Orijinal direktifin uyumlaştırılmasına rağmen henüz ülkemizde Makine Emniyeti

Yönetmeliği kapsamında onaylanmış kuruluş bulunmamaktadır. Bu nedenle, onaylanmış

kuruluş gerektiren ürünlerden hem iç piyasaya arz edilecek olanlar hem de AB pazarına ihraç

edilecek olanlar için, AB’de yerleşik onaylanmış kuruluşlara başvurulması gerekmektedir.

Direktif kapsamındaki ürünlerin sadece %10’unun onaylanmış kuruluş gerektirdiği

dikkate alındığında, onaylanmış kuruluşların henüz atanmamış olması makine ürünlerinin

piyasaya arzının önünde önemli bir engel teşkil etmemektedir. Diğer bir ifadeyle, söz konusu

Yönetmelik kapsamındaki makinelerin önemli bir bölümü için uygunluk değerlendirme işlemi

üretici beyanı ile yerine getirilmektedir.

Ayrıca, makine sektörünün AB dahil üçüncü ülke pazarlarına girişinin kolaylaştırılması ve

rekabet gücünün artırılması bakımından “CE” başta olmak üzere belgelendirme (ISO 14000,

ISO 9000 serisi gibi) masraflarının %50’si Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında 32 www.kobifinans.com.tr/tr/sektor/010902/12565

35

http://www.kobifinans.com.tr/tr/sektor/010902/12565


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Tebliğ kapsamında karşılanmaktadır. Buna ilave olarak, aynı kapsamda KOSGEB’in de bilgi

ve diğer desteklerinin temin edilmesi imkan dahilinde bulunmaktadır.33

Makine Emniyeti Yönetmeliği kapsamındaki ürünlerin ithalat denetimleri “CE” İşareti

Taşıması Gereken Ürünlerin İthalatına İlişkin Dış Ticarette Standardizasyon Tebliğlerinde

(2004/9 ve 2004/22) belirtilen esaslara göre yapılmaktadır. Buna göre, AB dışındaki

ülkelerden gelen makine ürünlerinin Yönetmelik şartlarına uygun olup olmadığına dair

denetimler TSE tarafından gerçekleştirilmektedir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KONYA’DA MAKİNE SEKTÖRÜ

Konya hızla büyüyen, makineden gıdaya, tarım aletlerinden mobilyaya 80'e yakın ürün

yelpazesiyle üretim yapan bir kenttir. Konya’daki firmalar bugün 136 ülkeye ihracat

yapmaktadır. Firmalar son dönemde kaliteyi artırarak ürün standardını yükseltmiştir.

Konya, ürün çeşitliliği açısından ihracat kalemlerinde de zenginlik arz etmektedir. Konyalı

sanayicilerin ihraç ettiği ürünler arasında; kazan, makine, mekanik cihaz ve aksamı en fazla

ihracatı gerçekleştirilen kalemler olarak ilk sıralarda yer almaktadır.

Bilindiği otomotiv yan sanayi Konya’da önemli bir pazara sahiptir. Otomotiv sektörünün

temelini makine ve ekipmanları sektörünün oluşturduğu göz önüne alındığında Konya’nın

makine sektöründe hızla gelişmesinin önemi daha da artmaktadır.

3.1. Konya’da Makine Sektörünün Durumu

Konya ilinde sanayinin gelişimine bakıldığında Cumhuriyet öncesinin izlerini bulmak

mümkündür. İlin ekonomik yapısını belirleyici unsurun tarım olması nedeniyle, sanayi

yapısının şekillenmesinde tarıma dönük sanayiler başlangıç noktası olmuştur. Nitekim;

Konya’da Cumhuriyet öncesi 22 adet değirmenin faaliyette olduğu, 1923 yılında ise 8 adet

fabrikanın hizmette olduğu bilinmektedir. 1927 sayımına göre Konya’da en fazla işyerinin

bulunduğu sektör, tarıma dayalı imalat sanayidir.

33 http://cevre.kosgeb.gov.tr/

36

http://cevre.kosgeb.gov.tr/


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Konya ülkenin önemli bir tarım merkezi olduğundan sanayideki makineleşme çabalarında

önceliği tarıma dayalı sanayi oluşturmuştur. Konya’da tarımdan elde edilen gelirin sanayiye

yönlendirilmesi bölge tarım ürünlerini ilde değerlendirme çabaları, tarım kesiminin ihtiyaç

duyduğu alet ve makinelerin ilde karşılanmaya çalışılması, tarım makineleri, değirmen

makineleri, gıda ve diğer sanayi kollarının gelişmesine neden olmuştur.

Konya sanayileşmesini özel sektör eliyle tarımda makineleşmeyi baz alarak başlatmıştır.

Sanayileşme denildiğinde hiç kuşkusuz akla imalat sanayisi gelmektedir. Çünkü ülke

ekonomisinin sağlıklı bir görünüm arz etmesi, imalat ve üretim yapısına bağlıdır.

Konya sanayisinde 1950-1960 yılları arasında tesis sayısının 17’den 91’e ulaştığı

görülmektedir. Tarım makinelerine duyulan yoğun talep üzerine bu yöndeki ihtiyacı yerli

imalatla karşılamak amacıyla 1960’lı yıllardan itibaren Türkiye’de ilk defa tarım makineleri

imalatı Konya’da başlamıştır.

1965-1980 yılları arasında il imalat sanayisindeki gelişmeleri dikkate aldığımızda; en fazla

artışın, metal eşya, makine, ulaşım sektöründe olduğu görülmektedir. Metal eşya, makine

teçhizat ve ulaşım sektörü, Konya ilinde imalat sektörü içerisinde lokomotif sektörler olarak

öne çıkmaktadır.

Konya’da bir tarafta küçük sanayi siteleri oluşturulurken, diğer yandan 1970 yılından

itibaren de büyük ölçekli işletmelere dönük olarak “Organize Sanayi Bölgeleri”

oluşturulmaya başlanmıştır. Organize Sanayi Bölgelerinin en hızlı ve düzenli geliştiği illerin

başında Konya gelmektedir.

Bugün 1 milyon 344 bin m² alan üzerine kurulu I. Organize Sanayi Bölgesinde 150

işletme faaliyet göstermekte ve bu işletmelerde yaklaşık 4 bin kişi çalışmaktadır. I. Organize

Sanayi Bölgesi’ndeki işletmelerin 13’ü makine ve yedek parça imalat sanayi, 16’sı ise ziraat

alet ve makineleri imalat sanayisinde faaliyet göstermektedir. Konya Organize Sanayi

Bölgesi’nde (II. ve III. Organize Sanayi Bölgesi) ise 274 adet firma faaliyet göstermektedir.

Bunlardan 32 adeti makine ve yedek parça imalat sanayinde, 19 adeti ise faaliyet ziraat alet ve

makinelerinde faaliyet göstermektedir.

IV. Organize Sanayi Bölgesi’nin kuruluş çalışmaları ise devam etmektedir. Ayrıca 1

milyon 200 bin m² üzerine kurulu Büsan Özel Organize Sanayi Bölgesi’ndeki toplam 305

37


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


işletmenin 44’ü makine ve ekipmanları sanayiinde, 12’si ise tarım imalat makineleri

sanayisinde faaliyet göstermektedir.

Konya Ticaret Odası’na kayıtlı her nevi makine imal eden ve satan üye sayısı 281, ziraat

makineleri, römork karasör, dorse vs. imal eden ve satan üye sayısı 182’dir.

Konya Sanayi Odası’nda kayıtlı tarımsal alet ve makine imal eden üye sayısı 59, asansör,

vinç vb. makineleri üreten 34, makine (metal, torna takım, tekstil mak vs.) imal eden 68 firma

ve değirmen makineleri imal eden 52 firma bulunmaktadır.

Konya’da makine sanayisinin lokomotif iki sektörü, tarım alet ve makineleri ile değirmen

makineleridir. Makine sanayisinin ürün yelpazesi Konya’da düzenli olarak artmaktadır.

İlimizde Teknokent’in kurulmasıyla birlikte makine sanayisinin gelişimi ivme

kazanmıştır. Makine fuarları sayesinde firmalar kolayca dışarıya açılabilmektedir.

Konya’da 1950’lerde başlayan makina sektörü 1980’lerde ihracat ile tanışmıştır. Konya

makina sanayiinde azımsanmayacak bir ölçektedir. Değirmen makinalarında sektör lideri olan

Konya, tarım makinalarında Türkiye payının % 65’ine, metal işleme makinalarında %

70’ine ve araç üstü ekipman sanayisinde Türkiye payının % 75’ine sahiptir. 34

Konyalı makine üreticisi KOBİ’ler her geçen gün kendilerini geliştirmektedir. Ayrıca

sektör ilimizde önemli bir istihdam kaynağıdır. Otomotiv sektörünün temelini makine ve

ekipmanları oluşturur. Konya’da makine sektörünün hızla gelişmesi otomotiv sektörü için de

bir avantaj oluşturuyor.

3.2. Konya’da Makine Sektörünün Swot Analizi

Güçlü Yönler Zayıf Yönler

KOBİ varlığını sağladığı esneklik,

Üniversite-sanayi işbirliğinin

gittikçe artması,

Firmaların yeni teknolojilere açık

olması,

Kaliteli üretimin giderek artması.

Yetişmiş eleman eksikliği,

Firmaların çoğunun küçük ölçekli

olmasından dolayı yeni yatırımlar

yapamamaları,

Eskiye nazaran ilerleme kaydedilmiş olsa

da arge’ye yeterli yatırım yapılamaması,

34 http://www.musiadkonya.org.tr/default.asp?pg=haber&id=764

38

http://www.musiadkonya.org.tr/default.asp?pg=haber&id=764


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Tasarım eksikliği,

İl’in limanlara olan uzaklığı,

Atıl makineleri elde tutma konusunda bazı

firmaların gereksiz ısrarı.

Fırsatlar Tehditler

Sektörde faaliyet gösteren firma sayısının

fazla oluşu,

Sektörün il için lokomotif görevi görmesi,

TÜYAP fuar merkezinin varlığı ve makine

sektörü fuarına ilin ev sahipliği yapması,

Teknokent’in başarılı çalışmaları sayesinde

firmaların teknolojik donanımlarını

artırmaları,

İlin yatırımcılar için oldukça cazip olan

düzgün arazi yapısı.

Hammadde fiyatlarındaki artış,

Firmaların şirket birleşmelerine

yanaşmamaları, dolayısıyla da

büyüyememeleri,

Sektörün krizlerden en çok etkilenen

sektör özelliğinde olması,

Rekabet şartlarındaki eşitsizlik,

Sektörde yeni yatırım yapmanın yüksek

maliyetli olması.

3.3. Konya’da Makine Sektörünün Sorun Alanları

Bugün Konya makine sektöründe iddialı bir konuma ulaşmıştır. Ancak halen kat edilmesi

gereken önemli mesafeler vardır.

Konya Ticaret Odası olarak makine sektöründe faaliyet gösteren firmalarımızın

temsilcileri ile yaptığımız ‘Makine Sektörü İstişare Toplantıları’ sonucunda elde edilen

bulgulara göre Konya’da makine sektörünün sorun alanları şöyle sıralanabilir:

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın izni dışında hiçbir kısıtlama bulunmadan

yapılan ithalat ve haksız rekabet: Bazı sanayi ürünleri “bakım, onarım ve servis

yeterlilik” şartı ile ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın izni ile ithal edilmektedir.

Ancak, bunların dışında kalan malların ithalatında hiçbir kısıtlama bulunmamakta,

dolayısıyla spot ithalat ve haksız rekabet sürekli artmakta, kaynak kaybıyla birlikte

ülkemiz, bazı mallar için bir sanayi mezarlığına dönüşmektedir.

Firmaların çoğunun KOBİ ölçeğinde olması: Bu durum teknoloji yaratabilecek

sermayenin eksikliğine de yol açmaktadır. Sermaye eksikliği ise bir yığın problemi

39


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


beraberinde getirmektedir. Yeni yatırım yapılamaması, markalaşamama, ar-ge

eksikliği vs).

İç pazardaki alım gruplarının ithal makineleri tercih etmesi: Özellikle büyük

şirketler, Türkiye’de KOBİ’lerden alım yapmayı tercih etmiyor.

Yakın zamanda bazı olumlu gelişmeler olmasına rağmen, orta ve uzun vadeli

yatırım ve satış kredilerinin yetersizliği: Teknolojinin hızlı gelişmesine karşılık yeni

yatırımlar yapılması için yeterli sermaye temin edilememektedir. Bu yetersizlik,

üretilen makine ve teçhizatın teknolojik düzeyinin ve ürün kalitesinin düşük olmasına

yol açmakta, ürün maliyetini yükseltmekte ve uluslararası pazara çıkmayı

engellemektedir.35

Araştırma geliştirme eksikliği: Finans imkanının sınırlı olmasından dolayı veya bu

konuya yeterli önem verilmemesi nedeni ile ar-ge eksikliği sektörde önemli bir sorundur.

Yetişmiş eleman açığı: Her sektörde olduğu gibi makine sektörü’nde de yetişmiş

eleman açığı had safhadadır. Özellikle teknik ve mesleki eğitim konusundaki tutarsız

politikalar ve sık sık değişen eğitim sistemi ara eleman açığının her geçen gün

artmasına, bu da işgücü kaybına ve maliyetlerin artmasına sebep olmaktadır. 1980’li

yıllardan önce, meslek okullarında ve çıraklık kalfalık usulü ile küçük sanayi

kuruluşlarında eleman yetiştirilip sektöre mal ediliyordu. Daha sonra, zorunlu göç ile

Balkan Ülkeleri’nden gelen yetişmiş insanlar, kalifiye işgücü ihtiyacının bir süre daha

ertelenmesine vesile oldu. Ancak zorunlu eğitimin 8 yıla çıkması, cazibesini

kaybeden çıraklık okulları, yetişmiş tecrübeli eleman açığını had safhaya

getirmiştir. Lise mezunu olup da üniversite kapısında bekleyen genç nüfus da

sektörün ihtiyacına cevap verememektedir. Yurt dışındaki üniversitelerin mühendislik

bölümleri, en son teknolojinin görüldüğü ve kullanıldığı birer özel firma

donanımındadır. Ülkemizdeki pek çok üniversitede ise öğrencilerin kullanımına

yeterli alet ve ekipman sunulamadığı için öğrenciler yeterli düzeyde bir eğitim

alamamaktadırlar.36

CE işareti kullanımında, zorunlu belgelendirme kapsamında bulunan makineler için

yerli onaylanmış kuruluş bulunmamaktadır.

35 http:// www.dtm.gov.tr 36 http://www.busiad.org.tr/DuyuruDetay.php?hID=23

40

http://www.busiad.org.tr/DuyuruDetay.php?hID=23

http://www.kobifinans.com.tr/admin/www.dtm.gov.tr


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Firma sayısı pazar büyüklüğüne göre fazladır ve pazar bunlar arasında

bölünmektedir.

Kamu alımlarında dış kredi kullanımı sonucu, yerli imalatçılar bu pazardan pay

alamamaktadır.

SSK primleri ve enerji fiyatları yüksektir.

Tarım arazilerinin sanayi ve konuta dönüşmesi, giderek azalan tarım arazilerinin

düşük verimli tarım usulleri ile işlenmesi ve mekanize tarım için yeterli büyüklükte

olmaması, aynı şekilde, mevcut miras hukukuna göre arazilerin bölünmesi,

Gerek teknolojik yetersizlik, gerekse de bilgi ve kalifiye eleman eksikliği, standartlara

uygun ve projeye dayalı üretim yapılmasını zorlaştırmaktadır. Standart dışı ve

tasarıma dayalı olmadan üretilen makinelerin kullanım ve bakım kılavuzu ve

tanıtıcı broşürleri de hazırlanamamaktadır. Yine bu unsurlara bağlı olarak

ürünlerin yurt içi ve yurt dışı fuarlarda sergilenmesi ve yurt içi, yurt dışı

pazarlamasında zorluklar yaşanmaktadır.

Belgesiz üretim: Belgesiz üretim, tüketicinin kalitesi ve garantisi olmayan mala sahip

olmasına sebep olmaktadır. Bu durum sadece tüketiciye değil Türk ekonomisine de

zarar vermekte ve Türk malı imajının bozulmasına yol açmaktadır. Bu konuda yeterli

denetim bulunmamaktadır.

Muhtelif yollardan ülkemize sokulan kalitesiz sac malzeme, imalat ve kullanım

aşamasında tehlikeli ve geri dönüşü olmayan problemlere sebep olmaktadır.

3.4. Çözüm Önerileri

Sektörün gelişebilmesi için rekabet yapısının güçlü olması, devlet desteğinin artırılarak

daha iyi kullanılması gerekmektedir. Zira makine sektörü sanayimizin temel yapı taşlarından

birisidir. Bu yapıyı güçlendirmek için daha çok çalışmalıyız. Bu noktada yapılması gerekenler

şöyle sıralanabilir:

3.4.1. Merkezi Yönetimin Yapması Gerekenler

İhracatın artırılması ve işsizliğin azaltılması için üreten reel sektörün önündeki engeller

ortandan kaldırılmalıdır. Bu noktada Devletin yapması gerekenler şöyle sıralanabilir:

Sektörel ve Bölgesel Teşvik Uygulaması: Sektörel bölgesel teşvik uygulamasına

geçilmeli, bu kapsamda Konya için makine sektörü, otomotiv yan sanayi, gıda ile

birlikte teşvik edilmek üzere ilk sıralarda yer almalıdır. Makine imalat sektörü,

41


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


lokomotif bir sektördür. Eğer teşvik görürse demir-çelik dökümcülük, kaynak tekniği,

talaşlı imalat, kauçuk, plastik, boya, makine elemanları vs. sektörleri de harekete

geçirebilir.

Şirket Birleşmeleri Teşvik Edilmeli: Türkiye'de olduğu gibi Konya’da da makine

sektöründeki firmaların önemli bölümünü KOBİ niteliğindeki firmalar oluşturuyor.37

KOBİ’ler ise mevcut kapasiteleriyle belli miktarlarda üretim yapabilmekte, dolayısıyla

büyüyememekte, marka olamamakta, ar-ge’ye yeterli pay ayıramamaktadırlar. Bu

nedenle şirket birleşmeleri teşvik edilmeli, bu kapsamda yasal düzenlemeler

yapılmalıdır. İlimizde sektörün tanıtımı en iyi şekilde yapılmalı, önce Türkiye’de,

ardından dünya çağında marka olmanın yolları aranmalıdır. Bunun yolu da

profesyonelleşmekten ve kurumsallaşmaktan geçmektedir. Alt yapısı sağlam

firmalar ancak şirket birleşmeleri ile daha profesyonel ve donanımlı hale

gelebilirler. Bu konuda ilimizin en büyük engeli güvendir. Birleştikleri zaman

güçlerinin kaybolacağını düşünen firmalar bu nedenle birleşmeden kaçmakta,

tabiri caizse kendi yağıyla kavrulmaktadır. Etkin olmayan şirketler ise kıt

kaynakları da heba etmektedirler.

Kayıtdışılığın ve Haksız Rekabetin Önüne Geçilmelidir: Sektördeki kayıt dışılığın

önüne geçmek için leasing'de KDV oranlarının yüzde 8'e indirilmesi bir çözüm olarak

öne sürülebilir. Sektörün içinde bulunduğu sıkıntıların en büyüğü kayıt dışıdır. Bu

alanda bizce asıl yapılması gereken KDV'nin makine sektörü için yüzde 8'e

indirilmesidir. Burada maliye maddi kayba uğramayacaktır, hatta kazançlı çıkacaktır

bu sektörü kayıt dışında olmaktan çıkarıp kayıt altına alacaktır. Haksız rekabet ve

kalitesiz malzeme ithalatı konusunda yaptırım uygulama gücüne sahip yegane güç

devlettir. Yurt dışından kalitesiz malzeme ithalatına kesinlikle izin verilmemelidir.

Savunma Sanayi ve kamu alımlarında yerli makine alımı artırılmalıdır: Bu yolla

iç pazarın ithal ürünü tercih etmesinin önüne geçilebilir.

CE işareti belgelendirme hizmetlerinde yerli onaylanmış kuruluşların yetkilendirilmesi

sağlanmalıdır.

Enerji maliyetleri AB ortalamaları düzeyine inmelidir.

37 http://www.merhabagazetesi.com.tr/eski/arsiv/2006/03/19/g16.htm

42

http://www.merhabagazetesi.com.tr/eski/arsiv/2006/03/19/g16.htm


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Orta ve uzun vadeli yatırım, satış ve ihracat kredilerine daha fazla kaynak

ayrılması, finans araçlarının çeşitlendirilmesi: Alınacak ivedi tedbirlerle ve uygun

kredi şartları yaratılarak sektörün yurt dışındaki rekabet imkanları arttırılmalı, daha

büyük ve modern sanayi bölgelerinde gelişmiş teknoloji ve makinelerden

faydalanmaları için firmalarımıza gerekli imkanlar devlet tarafından sağlanmalıdır.

Sektörün, gelişme yolundaki ülkelere olan ihracatının artırılabilmesi için, hedef

pazarlar olarak görülen ülkelere yönelik özel finans modelleri geliştirilmeli ve bu

ülkelere yapılacak makine ihracatı Eximbank tarafından uzun vadeli

kredilendirilmelidir. Makine imalatı yapan firmalara uzun vadeli yatırım kredileri

sağlanarak imalatçıların tesislerini yenilemeleri ve yeni teknolojilere uyum

sağlamaları için yatırım yapmaları kolaylaştırılmalıdır.

Bir çok ülkede faaliyet gösteren Eximbank’lar, proje kredileri ile ve krediyi açan

ülkeden temin edilmek kaydı ile, yatırım malı makine ve techizat için uygun şartlarla

kredi açmaktadır. Türkiye’nin bu konuda potansiyel pazarları olan Türk

Cumhuriyetleri ve Kuzey Afrika ülkelerine, bu tür kredilerle komple tesis veya yatırım

mallarının satışına destek sağlanmalıdır. Günümüzde bir çok ülkedeki yatırım malı

makine imalatçısı firma, 24 hatta 36 aya kadar varan uzun vadeli kredilerden

yararlanmaktadırlar. Ülkemizde benzer imalatı yapan kuruluşlar, fiyatı ve kalitesi ile

rekabet edebilen teklifler vermelerine rağmen, bu alıcılara, özellikle Uzak Doğu hatta

Avrupa Birliği ülkelerindeki kuruluşların uzun vadeli kredi teklif etmeleri, son anda

satış imkanının kaybolmasına yol açmaktadır. Bu nedenle Türk Eximbank, tüm mallar

için mümkün olmasa da mal bazında farklı uygulamaya giderek, birim değeri yüksek

bu tür sanayi mamulleri için ilk aşamada en azında 24 aya kadar varan kredi imkanı

sağlayabilmelidir.

Meslek Okulları Yeniden Yapılandırılmalıdır: Sanayiimiz için yetişmiş ara eleman

ihtiyacının karşılanmasında en büyük görev milli eğitim politikalarını belirleyen

siyasilere düşmektedir. Yetişmiş ara eleman ihtiyacı çok büyük olan sanayiimize fayda

sağlayacak şekilde ve en kısa sürede meslek okulları yapılandırılmalı,

mezunlarının hemen iş hayatına atılabilecekleri teknik bilgi ve beceri sahibi

olarak yetiştirilmeleri için devlet tarafından çalışmalar acilen başlatılmalıdır.

Meslek liseleri diğer derslerde başarılı olmayan öğrencilerden oluşturulmak

43


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


yerine teknik ve matematik alanında eğitimli öğrencilerden oluşturulmalıdır. Bu

çalışmaların yanı sıra çeşitli kuruluşlar da özel eğitim kursları ve seminerleri

vasıtasıyla bu eğitime katkıda bulunmalıdır.

Üniversite önünde bekleyen gençlerimiz için Sanayi, Milli Eğitim Bakanlıkları ile

DPT, Odalar ve Sivil Toplum Örgütleri elele vererek bir eğitim programı

hazırlamalıdırlar.

Endüstri meslek liselerinde uygulamalı derslerin niteliği geliştirilerek atölyelerde

mevcut makine ve tezgahların güncel teknolojili modeller ile yenilenmesi

sağlanmalıdır. Teknik üniversitelerde güncel teknolojiler öğretilmelidir.

Sanayiimizin ihtiyaçlarına göre, 2 yıllık tekniker okullarının meslek yelpazesi

genişletilebilir. Düz lise mezunlarının bu hususta özendirilmeleri amacıyla askerlik

süresinde bazı avantajlar sağlanabilir (Geçmişte uygulandığı gibi).

Devlet üniversiteleri arasında teknik üniversitelerin sayısının artırılması bu noktada

yapılabilecekler arasında sıralanabilir. Bu üniversitelerle sanayinin işbirliği içinde

olmasını sağlayıcı çeşitli teşvikler yine devlet tarafından uygulanmalı ve bu yolla

eğitimin teori ayağıyla sanayinin uygulamadaki tecrübesi birleştirilmelidir.

Yurt dışı sektörel web sitelerine firmalarımızın reklam vermeleri teşvik edilmeli. Bu

ülkeler Türk markalarıyla bu web sitelerinde tanışmalıdır.

Önümüzdeki yaklaşık 5 yıl içinde bu teknik ve teknolojik gereklere uyum sağlayamayan

firmaların, artan iç ve dış rekabetin de etkisi ile bu pazardan elenmeleri kaçınılmaz

bir gelişme olacaktır. Daha etkin piyasa denetimi, CE işareti kullanımı gereklerine uygun

olmayan makinelerin imalatını, ithalatını ve piyasaya sunulmasını azaltacaktır. İş sağlığı

ve güvenliği, çevre kurallarına uyum konularında firmaların gerçekleştireceği uyum

çalışmalarının maliyetler üzerinde bir miktar olumsuz etki yaratması beklenmektedir. Bu

nedenle bu konuda uzun bir uyum süreci talep edilmesinde yarar bulunmaktadır.

Özellikle çevre şartlarına uyum konusunda AB'nin mali destekleri bulunmaktadır. Bu

konuda sanayicilerin bilgilendirilmesi ve bu imkanların değerlendirilmesi

gerekmektedir.38

3.4.2. Özel Sektörün Yapması Gerekenler

38 http://cevre.kosgeb.gov.tr/

44



MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Ar-ge’ye Daha Fazla Kaynak Ayrılmalı: Sektörde faaliyet gösteren firmalarımız ar-

ge’ye daha fazla kaynak ayırmalı, bu konuya gereken önemi göstermelidir. Marka

oluşturabilmek istiyorsak farklı olmak ve kalitede öne çıkmak durumundayız.39

Makine ihracatı, tekstil ya da gıda ihracatına benzemiyor. Çünkü, en iyi makineyi

yapsanız bile, dünyanın bir ucundaki alıcı, servis, yedek parça, bakım gibi

hizmetlerinizin olup olmadığını sorguluyor. Dolayısıyla, makinecilerin yurtdışında da

ciddi bir organizasyon yapısına sahip olması gerekiyor. Sektörün neredeyse tamamının

KOBİ olduğu düşünüldüğünde, ‘markalaşma’ olarak tanımlayabileceğimiz bu sürecin

gelişebilmesi için, finansman ve kurumsallaşma ihtiyacı doğuyor.

Özgün Tasarımlar Hazırlamalılar: Sektörde yerli firmalar birbirini taklit

etmemelidir. Firmalarımız kendi özgün tasarımlarını hazırlamaya gayret göstermelidir.

Tasarım Yeteneğine Sahip Eleman İstihdamı: Türk makine imalatçıları ilk aşamada

orta teknoloji düzeyinde tasarımlarla, gelişen ülkeler imalatçılarının önüne geçmek,

ancak burada da durmayarak, güncel teknolojilere uygun imalat yapmak zorundadırlar.

Bunu sağlamak ise ciddi bir mühendislik çalışmasını gerektirmektedir.

KOBİ’lerimizin bazı diğer giderlerinden kısarak, tasarım yeteneğine sahip, imalat

tecrübesi olan mühendis ve kalifiye eleman istihdamına büyük önem vermeleri

gerekmektedir. Bu tür eleman sağlamak kolay olmadığından, kabiliyetli elemanların

kadroya alınması ve bunların birikimlerinin geliştirilmesi dışında da başka bir imkan

görülmemektedir.40

Teknolojiyi Takip Etmek: Firmalarımız ileri teknolojiyi takip etmeli, ancak ileri

teknolojik donanımdaki bir ekipmanı almış olmak için almak yerine öncelikle

ekipmanın kullanımı konusunda yeterli donanıma sahip olduklarını kontrol etmeli, bu

teknolojiyi en doğru şekilde kullanacak elemanı bünyesinde tahsis ettikten sonra

ekipmanın alımına gitmelidir.

Şirket Evlilikleri: Firmalarımız şirket evlilikleri konusunda daha cesaretli

olmalıdırlar. Birleşmenin güçlerini kaybetmelerine yol açmayacağını, tam aksine

güçlerini artırmalarını sağlayacağını bilmeliler. Birleşmenin sağlayacağı güçlü

finansal ve yönetsel altyapı ile yeni yatırımlara girebilecek olan firmalarımız bu

39 http://www.oaib.gov.tr/gundem/makinesorunlari.asp 40 http://www.mib.org.tr/bulten/temmuz2007.doc

45

http://www.mib.org.tr/bulten/temmuz2007.doc

http://www.oaib.gov.tr/gundem/makinesorunlari.asp


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


sayede markalaşabilecek ve ilimiz makine sektörünü dünya çağında tanıtma imkanına

kavuşmuş olabileceklerdir.

Üniversite-sanayi işbirliği artırılmalıdır : Bilindiği gibi son dönemde San-Tez

projeleri ile ilimizde bu anlamda önemli bir ilerleme kaydedilmiştir. Yine ilimizde

Teknokent aracılığıyla da üniversite-sanayi işbirliği hızla artmaktadır. Ancak bu

yeterli değildir. Tüm firmalarımızın bilgiye ulaşmaları sağlanmalı, firmalarımız bu

konuda istekli olmalı, araştırmacı olmalıdır. İnovatif çalışmalar konusunda

Teknokent’ten ve üniversitelerin ilgili bölümlerinden ziyadesiyle faydalanmaktan

çekinmemelidirler.

İl Bazında Projeler Yürütülmeli: Kalite markası oluşturmak hedefiyle tanıtıcı fuar

organizasyonu, makine üretim havzalarının kurulması ve yurtiçi ve yurtdışında makine

ticaret merkezlerinin ikamesi gibi son derece orijinal projeler makine birlikleri

tarafından yürütülmeye başlamıştır. Bütün bunlar devletten finansal destek almadan

makine firmalarının kendi çabalarıyla sağladıkları önemli girişimler. Bu tür

girişimlerin artırılması ve il bazında da önemli projelerin hayata geçirilmesi gerekmektedir.

3.4.3. Konya Ticaret Odası’nın Yapması Gerekenler

Konya Ticaret Odası, KOBİ'lerin faaliyet gösterdikleri sektör hakkındaki bilgilere

kolay erişimini sağlamayı sürdürebilir. Sektörü ilgilendiren tüm gelişmeleri takip

ederek, üyelerini bu konuda ilk elden bilgilendirerek, gerekirse sektörel bültenler

yayınlayabilir.

Konya Ticaret Odası, hali hazırda yürüttüğü sektörel istişare toplantıları, düzenlemiş

olduğu çeşitli seminer ve konferanslar vasıtasıyla daha fazla firma yetkisine ulaşarak,

onları sürekli dinleyerek sorunlarını çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarına iletebilir.

Konya Ticaret Odası, sektör temsilcileri ile üyelerinin buluşmasını sağlayıcı adımlar

atabilir. Gerekirse sektörün Konya’da hareketlenmesini ve tanıtımını temin etmek

amacıyla makine sektörü ihracat rakamlarının bir seferlik Konya’da açıklanması

ve bu yolla Konya’nın sektördeki tanıtımının da yapılmasını sağlayıcı bir

organizasyona öncülük edebilir.

Geçtiğimiz yıl Konya Ticaret Odası Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin

Güçlendirilmesi Programı kapsamında Selçuk Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi

46


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


işbirliğiyle AB projesi yürütmüştür. Bu vb. AB projeleri ile Odalar hem üniversite-

sanayi işbirliğine katkıda bulunmakta, hem de üyelerine projeler konusunda örnek

olmaya çalışmaktadır. Ayrıca projeler kapsamında ilimizin ihtiyaç duyduğu nitelikli

eleman açığı da bir nebze olsun kapatılabilmektedir. Önümüzdeki dönemde de benzer

projelere katılım sağlayarak, projelere katılacak olan sanayicilere yol gösterici

hizmetler sunubilir.

Düzenlenen fuarlara daha fazla katılımın ve etkinliğin sağlanması için farklı

uygulamalara gidilebilir. Geçen yıla ait ihracat rakamlarını ihracatını artırmış

firmalara ödül olarak yurt dışındaki fuarlara katılım konusunda uygun bir ücret

indirimi sağlanabilir.

Firmaların haksız rekabetinin önüne geçmek için toplantılar düzenleyerek firma

yetkilileriyle görüşmeler yapılabilir. Firmaların kaliteli üretimini teşvik için ne tür

yaptırımlar yada teşvikler uygulanabileceği konusunda görüşülebilir.

Konya Ticaret Odası makine sektörüne yönelik tasarım yarışması düzenleyebilir.

SONUÇ

Türkiye'de makine sektörü çok hızlı bir değişim ve gelişme yaşamıştır. Makine sektörü

otomotiv ile birlikte Türkiye’de ihracatı en hızlı artan sektörlerden biri haline gelmiştir.

Türk makine sektörünün yıllık ihracat artış oranının son yıllarda ülkemizin toplam ihracat

artış oranının üzerinde kaydedildiği göze çarpmaktadır. Ancak yine de bu durum ihracat

potansiyelinin oldukça altında seyretmektedir. Sektörün güçlü olduğu yönler kadar zayıf

olduğu bazı konular da bulunmaktadır. Bu nedenle Türk Makine sektörünün dünya makine

ticaretinden aldığı payı artırmak için;

İşgücü maliyetindeki vergi yükü azaltılmalı,

Firmaların kaliteye ve güncel teknolojilerin uygulanmasına özen göstermeleri ve bu

çerçevede uluslararası standartlara uygun imalat yapmaları sağlanmalı,

Yabancı sermayenin yerli üreticilerle işbirliği geliştirilmesi temin edilmeli,

Ar-ge yatırımları artırılarak, yeni ve farklı tasarımlar oluşturulmalı,

Sektörün teknik ara eleman ihtiyacını karşılayabilecek şekilde eğitim sisteminde

gerekli yapılandırmaya gidilmeli,

47


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


Sektörün ihtiyaç duyduğu büyük yatırımlar için büyük projeler gerçekleştirilmelidir.

Konya makina sanayicileri olarak güçlü yanlarımızı iyi kullanıp zayıf yanlarımızı

güçlendirmeye çalışırsak bu bağlamda fırsatlarımızı daha iyi değerlendirir, iç ve dış

tehditlere karşı daha dirençli durabiliriz.

Yenilik yapılmalı, ürün yelpazesi çeşitlendirilmelidir. Ve en önemlisi kümelenmeye

gidilmelidir. Dar alanda birbirleri ile rekabet eden firmalar çok fazla. Herkes makinanın aynı

aksamını yapmaktansa aynı makinanın farklı aksamlarını yapmalıdır. Bunu yaparken de ürün

kalitesine dikkat edilmeli ve rakiplerinden sıyrılabilmelidir. Markalaşarak aslında Konyalı

firmalar rekabet güçlerini artırabilirler.

KAYNAKÇA

ULUSOY, Gündüz, “Türkiye’de Makine İmalatı Sektörünün Bir Değerlendirmesi”,


ÇAKAR, Ali Ekber, Makine İmalat Sanayi Üzerine,

http://www.makinesektorplatformu.org/TR/Genel/BelgeGoster.aspx?

F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF9B71935287F9CB97

KARACA, Işıl, “ABD’nin Makine ve Aksamları Sektörü Dış Ticareti”,


SANIR, Arslan, “Makine İmalat Sanayii Sektörü 2007 Yılı Değerlendirmesi Ve

2008 Yılı”, Makine İmalatçıları Birliği, Ocak 2008 Bülteni

YÜZAL, Sinan, Makine İmalat Sanayi, İgeme Raporu,


Dokuzuncu Kalkınma Planı Makine Ve Metal Eşya Sanayi Özel İhtisas Komisyonu

Raporu, Ankara, Ocak 2006, http://ekutup.dpt.gov.tr/imalatsa/makine/oik552.pdf

48








MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


AB ve Makine Teçhizat İmalat Raporu, Kasım 2007,

http://oaib.gov.tr/raporlar/makine/MakTechizat2007.pdf

Makine İmalatçıları Birliği, Temmuz 2007 Bülteni, http://www.mib.org.tr/turkish.html

http:// www.kobifinans.com.tr/tr/sektor/010902/12565



http://www.makinetanitimgrubu.org/TR




http:// www.dtm.gov.tr /pazaragiris/ulkeler/abd/abd-rap-sek-ima.htm





EKLER

EK 1 – Makine Sektörü İstişare Toplantıları Katılımcı Listeleri

Toplam Toplantı Sayısı: 7Toplam Toplantıya Çağrılan Kişi Sayısı: 62Toplam Katılımcı Sayısı: 11

1. MAKİNE SEKTÖR TOPLANTISI

KATILIMCI LİSTESİ

KONU: Makine Sektörünün Sorunları Ve Çözüm Önerileri

TARİH: 30.03.2006

TOPLANTIYA ÇAĞRILANLAR: 7 Kişi40. Komite Asıl Üyeleri (Her Nevi Makine İmal Eden ve Satanlar)

KATILIMCI SAYISI: 7 Kişi

49





http://www.kobifinans.com.tr/admin/www.dtm.gov.tr







http://www.kobifinans.com.tr/tr/sektor/010902/12565

http://www.mib.org.tr/turkish.html

http://oaib.gov.tr/raporlar/makine/MakTechizat2007.pdf


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


ŞİRKET ADI KATILIMCI ADI -SOYADI

1 Sağbili Makine Sanayi Ticaret Ltd.Şti. Mustafa SAĞBİLİ2 Adanalılar Makine Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti. Abdullah Hikmet

ADANALI3 İmaş Makine San. A.Ş. Tahir ATİLA4 Metosan Hidrolik Pnömatik Tic. ve San. Ltd. Şti. Mevlüt TOKKACI5 Atiker Metal İth. İhr. ve İmalat San. Tic. A. Ş. Mehmet ATİKER6 Sarıtaş Motor Yenileme Mak. San. ve Tic. Ltd. Şti. Bünyamin Yakup

SARITAŞ7 Asarsan Makine İnşaat Doğr. San. Ve Tic. Ltd. Şti. Aziz ASAR


KATILIMCI LİSTESİ


TARİH: 20.04.2006

TOPLANTIYA ÇAĞRILANLAR: 12 Kişi 40. Komite (Her Nevi Makine İmal Eden ve Satanlar)

KATILIMCI SAYISI: 3


1 Arı Metal Dövme Ve Makine İmalat Sanayi -2 Mustafa Ceylan Hidrolik Makine Sanayi Ali İhsan Ceylan

Öner Taşar3 Genç Değirmen Makineleri Sanayi Ticaret -4 Sekizli Makine Ve Vinç Sanayi -

50


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


5 Enkomak Makine Sanayi -

6 Unormak Değirmen Makineleri Sanayi Ali Kızıl

7 Serin Makine Sanayi Ve Ticaret -

8 Hidrokon Konya Hidrolik -

9 Düzgünler Makine Sanayi -

10 Honmaksan Makine Sanayi -

11 Fimak Fırın Makineleri -

12 Molino Makine Sanayi Ve Ticaret A.Ş. -


KATILIMCI LİSTESİ


TARİH: 1 Mart 2007

TOPLANTIYA ÇAĞRILANLAR: 12 kişi 40. Komite (Her Nevi Makine İmal Eden ve Satanlar)

KATILIMCI SAYISI: 1 kişi


1 Galipoğlu Hidromas Hidrolik -2 Unormak Değirmen Makineları -3 Molino Makine San. Ve Tic. -4 Dikkan Vana Döküm Ve Makine San. -5 Hidrokon Konya Hidrolik Makine San. -

51


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


6 Fimak Fırın Makineları İmalat San. -

7 Düzgünler Makine San. Ve Tic. Ltd. Şti. -

8 Alfa Hidrolik Makine Oto. -

9 Acar Değirmen Vals Makine San. -

10 Özen Değirmen Makine San. Ve Tic. İbrahim Özşahin

11 Himmet Usta Değirmen Makineları -

12 Serin Makine Ve San. Tic. -

4. MAKİNE SEKTÖRÜ TOPLANTISI

KATILIMCI LİSTESİ


TARİH: 17.05.2007

TOPLANTIYA ÇAĞRILANLAR: 10 Kişi 40. Komite (Her Nevi Makine İmal Eden ve Satanlar)

KATILIMCI SAYISI: 0


1 Say-Mak Makine İmalat Ve Dış Tic. -2 Yahya Usta Makine Endüstri San. -3 Halis Kayhan Endüstri Ve Makine San. -4 Sandıkçılar Makine San Ve Tic. -5 Hemko Hidrolik Makine San. Ve Tic. -6 Özdepak Ambalaj Makineları İmalat San. -7 Bozyiğitler Makine San. Ve Tic. -

52


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


8 Özbaşak Değirmen Makineları İmalat San. -9 Mehmet Konsan makine İmalat San. -10 Özkayhan Hidrolik Mak. San. -


KATILIMCI LİSTESİ


TARİH: 22.04.2008

TOPLANTIYA ÇAĞRILANLAR: 7 kişi 40. Komite (Her Nevi Makine İmal Eden ve Satanlar) KATILIMCI SAYISI: 0


1 Mert Makine San. Ve Tic. A.Ş. -2 Naim Göncü Makine San. Ve Tic. Ltd. Şti. -3 Umak Makine İmalat San. İç Ve Dış Tic.Ltd. -

4 Mikron Hidrolik Makine Nakl. Oto. San. -

53


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


5 Say-Mak Makine İmalat Ve Dış Tic. Ltd. Şti. -

6 Marla Makine Tekstil Ve Gıda San.Tic. Ltd. -

7 Fms Hidrolik Gıda Ve Tarım Ürünleri San. -


KATILIMCI LİSTESİ


TARİH: 22.04.2008


KATILIMCI SAYISI: 0


1 Asarsan Makine İnş.Doğ. San. Ve Tic. Ltd. -2 Özhorsan Makine İmalat Oto. San. Ve Tic. -3 Ali Akman-Dost Makine -4 Ahmet Devecioğlu-Devmak Makine -5 Tugana Hidrolik Makine İmalat San. Tic. -

54


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


6 Anko Oto. Makine San. Ve Tic. Ltd. Şti. -

7 Aksoy Hidrolik Pnömatik Makine San. Tic. -


KATILIMCI LİSTESİ


TARİH: 12.06.2008


KATILIMCI SAYISI: 0


1 Geçgel Makine San.Tic. Ltd. Şti. -2 Suntaş Makine San. İ. Ve Dış Tic. Ltd. Şti. -3 Özkayalı Makine Tarım San. Ve Tic. Ltd. Şti. -4 İtina Makine Gıda Nakliyat San. Ve Tic. Ltd. Şti. -5 Konstar Makine San. Ve Tic. Ltd. Şti. -

55


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


6 Hemko Hidrolik Makine San. Ve Tic. Ltd. Şti. -

7 Ostaş Makine Dayanıklı Tük.Mal. Oto.San. Ve Tic. -

Ek 2. Dünya Makine Ve Teknik Fuarları

Kod Fuar Tarihi Sektör Fuarın adı ve Açıklama

Fuar Yeri-Organizatör

2274 28.03.200931.03.2009

Makine ve Teknik

SIMM 2009: Makine Üretim, Kalıp Ürün Endüstrisi, Plastik ve Kauçuk Endüstrisi Fuarı

ShenzhenUFI

142 20.04.200924.04.2009

Makine ve Teknik

Hannover Fair: Uluslararası Sanayi Fuarı

HannoverHannover Messe

2242 20.05.200922.05.2009

Makine ve Teknik

ANEX Shanghai: Asya Nonwovens fuarı ve Kongresi

ŞangaySince

1982 30.06.200902.07.2009

Makine ve Teknik

Aluminium China: Aluminyum Fuarı

ŞangayReed Expo

2216 01.09.200903.09.2009 Demir Çelik STEEL EXPO:

Paslanmaz Çelik Fuarı ŞangayCCPIT

235 24.09.200926.09.2009

Makine ve Teknik

Eu’Vend: Uluslararasi Akilli Makine (vending machine) Fuari

KölnKoelnmesse

56

http://www.euvend.de/

http://www.fuartakip.com/fuarlar/fuarturdetay.asp?ID=235&yer=

http://www.stexpo.com.cn/


http://www.aluminiumchina.com/


http://www.since2007.com/anex09.html


http://www.hannovermesse.de/

http://www.hannovermesse.de/


http://www.simmexpo.com/


http://www.fuartakip.com/fuarlar/fuartakvimi.asp?yer=&sektorkod=makina&orderby=fuaryeri

http://www.fuartakip.com/fuarlar/fuartakvimi.asp?yer=&sektorkod=makina&orderby=fuaryeri

http://www.fuartakip.com/fuarlar/fuartakvimi.asp?yer=&sektorkod=makina&orderby=fuaradi

http://www.fuartakip.com/fuarlar/fuartakvimi.asp?yer=&sektorkod=makina&orderby=fuaradi

http://www.fuartakip.com/fuarlar/fuartakvimi.asp?yer=&sektorkod=makina&orderby=sektorad

http://www.fuartakip.com/fuarlar/fuartakvimi.asp?yer=&sektorkod=makina&orderby=tsira

http://www.fuartakip.com/fuarlar/fuartakvimi.asp?yer=&sektorkod=makina&orderby=ID


MAKİNE İ

MALAT SANAYİ


2042 13.10.200916.10.2009

Makine ve Teknik

Interlift: Asansör Fuarı

AugsburgAFAG

2303 14.04.201017.04.2010 Demir Çelik

FOUNDEQ EUROPE: Metal Döküm Makineları, Ekipman ve Ürünleri Fuarı

BresciaEdimet Spa

2304 14.04.201017.04.2010 Demir Çelik METEF: Uluslararası

Aliminyum Fuarı BresciaEdimet Spa

57

http://www.metef.com/


http://www.foundeq.com/



http://www.interlift.de/


İÇİndekİler · web view27 ab ülkesi arasında 2006 yılında makine ithalatında en fazla...

Documents