dünyada ve ab’de süt politikasındaki son gelişmeler ve ... · dünya süt ve süt Ürünleri...
TRANSCRIPT
Dünyada ve AB’de Süt
Politikasındaki Son Gelişmeler Ve
Türkiye Süt Sektörüne Etkileri
Doç. Dr. Ayşe UZMAY
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Tarım Ekonomisi Bölümü
Tarım Politikası ve Yayım Anabilim Dalı
Dünya Süt ve Süt Ürünleri Tüketimi (2012) IDF, 2013
Tüketim Kişi Başı Tüketim
Dünya Tüketiminde ki pay
(%)
Dünya Üretim
indeki Payı (%)
Kendine Yeterlilik Oranı (%)
Asya 311.6 73.1 40.6 37.7 93
Avrupa 207.5 280.3 27.0 28.4 105
AB 144.8 288.5 18.9 20.4 108
AB dışı 62.6 263.1 8.2 8.0 98
Kuzey Amerika
95.6 274.0 12.5 12.9 104
Güney Amerika
69.6 175.2 9.1 9.1 100
Afrika 53.3 49.7 6.9 6.0 86
Merkezi Amerika
20.4 127.6 2.7 2.2 81
Okyanusya 9.4 254.7 1.2 3.8 311
Dünya 767.4 108.7 100.0 100.0 100
KITALARA GÖRE HIZLI GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE
KİŞİ BAŞINA SÜT TÜKETİMİNDEKİ GELİŞMELER 2005 yılı baz alındığında 2012 yılı tüketimindeki artış
Kaynak: IDF, 2013
Dünya Süt ve Süt Ürünleri İthalatında İlk 10 Ülke
(x milyon ton)
2012 Yıllık Değişim 11/12 (%)
Çin 6.1 +30
Rusya 5.3 +16
Meksika 3.4 +7
Cezayir 2.9 -9
Japonya 2.3 -2
Venezuela 2.1 +12
Endonezya 2.1 +6
Suudi Arabistan 1.7 +5
Filipinler 1.5 -9
Birleşik Arap Emirlikleri 1.5 +25
Kaynak: IDF,2013
2012 Yılında Dünya Süt Üretimindeki
Artış 16.9 milyon Ton
(Dış Ticaret Payı %27)
Çin’in Süt ve Süt Ürünleri İthalatı
Kaynak: Gramer, Wheeler, Governor, 2014
Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Süt Ürünleri
Üretimindeki Değişim (2022 Yılı) (2010-12 Temel Dönemi)
OECD-FAO, Agricultural Outlook 2013-2022
Hayvansal Ürünlerde Tüketimdeki
Değişim 2022 Yılı
(2010-12 = Baz Dönemi)
OECD-FAO, Agricultural Outlook 2013-2022
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE SÜT TALEBİNDEKİ
ARTIŞIN ANA NEDENLERİ,
• Nüfus artışı,
• Gelir artışı,
• Batı tipi beslenme diyetine geçiş,
• Gelişmekte olan ülkelerde soğuk depolama sistemlerinin iyileşmesidir (OECD, FAO, 2013).
SÜT ÜRÜNLERİ İTHALATI İÇİN DÜNYA GENELİ TALEP PROJEKSİYONU
(2007 ve 2050 yılı)
Kaynak: Linehan, at al, 2014
2050 Yılı Dünya Süt Ürünleri Talebi
• 2007 yılında 7 milyar dolar olan dünya süt ürünleri talebinin 2050 yılında 85 milyar dolara yükseleceği tahmin edilmektedir.
• Hindistan’da 48 milyar $
• Çin’den 15 milyar $
(Linehan v, at all, 2012, Australian Bureau of Agricultural and Resource Economics and
Sciences )
Sanayileşmiş Asya Ülkelerinde
Kentleşme Oranı
Kaynak: World Bank.
ABD’nde Süt ve Süt Ürünleri
Politikalarında Reform Nedenleri • 1935 yılından itibaren uygulanan fiyat
destekleme sisteminin sektördeki aktörleri piyasalarda ortaya çıkan dalgalanmalardan koruyamaması,
• küresel kriz karşısında üreticilerin güvence araması,
• sektörde ihracat pozisyonunun korunup geliştirilme istegi,
ABD
• Üretici kar marjını (yem masraflarını dikkate alarak) koruma programı,
(Üreticiler Tarım Bakanlığı ile kontrat imzalayarak belirlenmiş
aralıklardaki kar marjı koruma aralıklarından ( temel kar marjı koruması-ek kar marjı koruması) birine dahil olurlar, üretim geçmişlerinin %80 altına düşmeleri durumunda kayıpları karşılanır. Gönüllük esasına dayanmaktadır)
• Süt piyasası stabilizasyon programı
(Kar marjını koruma programına dahil olanlar, stabilizasyon programına katılmak durumundadır).
ABD Yem Maliyetleri Üzerinde Gelir (Süt Marjı)
(1980-2013)
Kaynak: Bozic et al, Bulten, 2013.
Toplam Yem masrafları Arasında Satın
Alınan Yemin Payı (%)
JAPONYA
• Ulusal süt ürünleri için gümrük düzenlemeleriyle birlikte fiyat desteği,
• Süt ürünleri piyasasına politik müdahaleyle süt ürünlerinin arzı ve fiyatlarında istikrar,
• İşlemede kullanıma göre çiğ sütün fiyatlandırılması, • Çiğ süt ticaret müzakere gücünün güçlendirilmesi
için süt üreticilerinin örgütlenmesi, • Üreticiler ve işleyicilerin gereksinimi arasında
kullanılan çiğ sütün fiyat farklılığı için destek (fark ödeme desteği) (bknz, politikalarda dönüşüm için, IDF, Ulusal Süt Konseyi Raporu, 2014)
KORE
• Ulusal düzeyde arz ve talep kontrol sisteminin oluşturulması,
• işlenmiş çiğ süte destek verilmesi,
• bir takım özel düzenlemeler yoluyla süt arz ve talep kontrol danışma gruplarının oluşturulması gibi politika önlemleriyle 2020 yılında üretimin 2,180,000 ton olması beklenmektedir.
Kore’de Süt Tüketiminin Artırılması
İçin Önerilen Politika Önlemleri • düşük gelirli ailelerin çocukları için, ücretsiz
okul sütü projesinin genişletilmesi,
• aktif katılımlı işletme deneyim programlarının artırılması,
• süt işleme için işletme tesislerinin desteklenmesi,
• ihracat potansiyeli olan ürünlerin belirlenmesi,
• yeni fonksiyonel süt ürünlerinin geliştirilmesi,
AFRİKA ÜLKELERİ
• % 30 süt soğuk zincirden geçiyor
• Aile tipi işletmelerde litre başına süt primi ödeniyor (kalite dikkate alınmıyor)
• Enerji masraflarında vergi muafiyeti yoluyla üreticilere indirim
• Okul sütü programı,
• Süt tozu üretim teşviği
AFRİKA HEDEFLER
• Kurumsal kapasitenin artırılması için sektör örgütlerinin teşvik edilmesi,
• Desteklemelerde kalite unsurunu ön plana çıkartmak,
• Regülasyon kurumlarının oluşturulması (piyasadaki olumsuzlukları ve belirsizlikleri gidermek için)
• Kayıt dışılığın kontrol altına alınması
Avrupa Birliği
Yeni OTP
Yeni Ortak Tarım Politikası’nda Ön Plana Çıkan
Unsurlar ,
• Daha yeşil bir Ortak Tarım Politikası • -Çevresel önlemler ile bağlantılı sübvansiyonlar, • Daha adil bir doğrudan ödeme dağılımı, • Her ülkede hektar başına tek bir ödeme, • Ulusal zarfların ılımlı olarak yeniden dengelenmesi, • Sadece aktif üreticileri destekleme hedefi, • Genç çiftçiler ve küçük üreticilere daha fazla fon
ayrılması, • Garanti gıda güvenliğinde daha fazla rekabet • Acil önlemler (sadece) bir kriz durumunda: müdahale,
yatırım fonları uygulanacaktır. • Kırsal kalkınma desteği ortaklaşa Birlik ve üye devletler
tarafından finanse edilecektir, • Basitleştirilmiş prosedürler
AB son dönem süt politikaları
• Arz Zinciri İlişkilerinde aktörlerden birinin diğerine göre aşırı pay almasını engellemeyi amaçlamaktadır.
▫ Yüksek düzeyde uzmanlar grubundan oluşan bir grup,
▫ Arz zincirinin düzgün çalışması için yüksek düzeyde forum oluşturulmuştur.
AB SÜT PAKETİ
• Süt paketi piyasada olumsuzluklar yaşanması sonucu hazırlanmış ve yürürlüğe girmiştir. Bu kapsamda,
• Üretici Organizasyonları • -Çiğ süt teslimi için sözleşme imzalamak, üretici
örgütlerinin oluşumuna izin verir. • -Üretici örgütleri AB süt üretiminin %3.5’ine ve ülke
süt üretiminin %33’üne denk gelebilir.. • Sözleşmelerin Düzenlenmesi • Süt üreticileri ve süt satıcıları arasında üye ülkelere
gerekli koşullar olduğunda yasal seçenekler olabilir
AB SÜT PAKETİ
• (Birimler arası) Dallar arası Organizasyonlar (Inter- Branch Organisations)
• Sanayinin gelişmesine yardımcı olan bir dizi fonksiyonları üstlenen arz zincirini kapsayan birimler arası organizasyonların oluşumuna izin verir.
• Koruma Altına Alınmış Menşe Adı ve Koruma Altına Alınmış Coğrafi işaret Altında Kayıtlı Peynirde (protected designation of origin (PDO), protected geographical indication (PGI) Cheeses) Arz Yönetimi
• Koruma Altına Alınmış Menşe adı ve koruma altına alınmış coğrafi işaret altında kayıtlı peynir pazarını geliştirmek için üye ülkeler bir arz (tedarik) yönetimi sistemi ortaya koyma seçeneğine sahiptir.
Zorunlu sözleşmeler
Kaynak: EU, Commission, 2014
SÜT TESLİMİNDE SÖZLEŞME TİPLERİNE
GÖRE ÜLKELERDEKİ DAĞILIM
Kaynak: EU, Commission, 2014
AB’nde KOTA ÖNCESİ VE SONRASI
SÜT ÜRETİMİNDEKİ GELİŞMELER
Kaynak: Denieul, 2013
Sütte kota uygulamasının
İhracatta etkisi (1984-1994)
Kaynak: Denieul, 2013
AB Süt Üretici Fiyatlarındaki
Gelişmeler
Kaynak: EU, Commission, 2014
AB SÜT ÜRETİCİ FİYATLARINDAKİ
GELİŞMELER
Kaynak: LTO, 2014, http://www.milkprices.nl/
Süt Fiyatı İçinde Nakdi Ödenen
Masraflar (Cash costs) (%)
Kaynak: bülten
Üye Ülkelerde 2012 Yılı Süt
Fiyatlarında Marjinal Maliyetin Payı
(%)
AB’nde Kotaların Kaldırılmasının Üye
Ülkelere Etkileri
• Üretime Etkisi • Hayvan sayısına Etkisi • Tüketime Etkisi • Süt Teslimine Etkisi • Kaliteye Etkisi • Fiyatlara Etkisi (İç ve Dış Piyasa fiyatları) • Maliyetlere Etkisi • Gelir Etkisi (Üretici-Tüketici) • İç Ticarete Etkisi • Dış Ticarete Etkisi
AB ÜLKERİNDE KOTA UYGULAMASI
• 2012/2013 döneminde AB ülkelerinde üretim ortalama 0.06 düzeyinde kotanın altında gerçekleşmiştir (Almanya, Polonya, Avusturya, Danimarka dışında).
• Kota kullanımı ülkeler arasında değişmektedir.
• AB-15 için %4.8, AB-12 için % -12.5.
(Çek Cumhuriyeti %-11.7, Macaristan %-23.7, Bulgaristan %-55.3)
AB’nde İnek Sütü Arzı ve Sağmal İnek
Varlığındaki Gelişmeler
AB Ülkelerinde 2012 Yılına Göre 2023 Yılındaki Sanayiye
Aktarılan Süt Projeksiyonu (%)
Kaynak: AB uzun dönem
AB Ülkelerinde 2012 Yılına Göre 2023
Yılındaki Sanayiye Aktarılan Süt Teslim
Projeksiyonu (%)
% x=süt teslimi
İrlanda 20<x<25
Almanya, Hollanda 15<x<20
Danimarka, Fransa, Avusturya, Estonya, G. Kıbrıs, Polonya
10<x<15
Belçika, İngiltere 0<x<5
İtalya,İspanya, Portekiz, Litvanya, Letonya, Slovenya
Stabile yakın
Yunanistan, Finlandiya, İsveç, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Bulgaristan, Romanya, G.Kıbrıs
0>x>-15
AB’nin Dünya İhracatındaki Payı (%)
Kaynak: EU, Commission, 2014
AB Süt Ürünleri Üretim ve İhracatı 2023 Yılı
2010-12 Dönemi Ortalaması (Birim)
Kaynak:EU, Commission, 2013
POLİTİK DEĞİŞİM
• Tüm ülkeler Süt Politikalarında reform gerçekleştirmektedir,
• Reformlar daha çok global ve iç piyasalardaki dalgalanmalardan süt sektöründeki aktörleri korumaya yöneliktir,
• Ülkeler bu kapsamda üreticilerin kar marjını (yem masraflarını baz alan) koruyan politikalara yönelmektedir,
• İthalatçı ve yüksek maliyetle süt üreten ülkeler de süt üretimlerini ve ihracat potansiyelini geliştirici politikaları geliştirmeye çalıştırmaktadır.
SONUÇ
• Türkiye’nin global değişen politikalar kapsamında kısa dönemde doğrudan etkilenmesi beklenmemekle birlikte gelişmeler yakından takip edilmelidir,
• Yüksek maliyetler, kalite ve hijyen, kayıt dışılık, yeterli ve sağlıklı veri olmaması, geleceğe yönelik makro düzeyde araştırmaların yapılamaması uzun dönemdeki gelişmeler için önemli sorunlardır,
• Türkiye’de mevcut sorunlar bilinmektedir, uygulamada bölgesel arz-talep dengelerinin dikkate alındığı amaç hiyerarşisinin belirlendiği, bölgesel süt politikalarının uygulanmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
• Kısa zamanda maliyetlerini düşürüp, süt sektörünü kayıt altına alan, kalite ve hijyen problemlerini çözmüş ülke örnekleri de (Polonya örneği) takip ve analiz edilmelidir