Moduł 3 Narzędzia i urządzenia do montażu komputera osobistego

1. Rodzaje i funkcje narzędzi monterskich 2. Rodzaje urządzeń i akcesoriów wykorzystywanych przy czynnościach mon-

terskich 3. Technologie i systemy ułatwiające montaż podzespołów komputerowych 4. Zasady doboru narzędzi i urządzeń do określonych zadań monterskich

2

1. Rodzaje i funkcje narzędzi monterskich

Podstawowymi elementami wyposażenia stanowiska pracy montera lub serwisan-ta sprzętu komputerowego są:

- stół montażowy i ergonomiczne siedzisko, - ogólne i punktowe oświetlenie, - odpowiednio przygotowana i uziemiona instalacja elektryczna z głównym włącz-

nikiem i kilkoma punktami elektrycznymi, - zestaw narzędzi montażowych, - urządzenia pomiarowe i diagnostyczne, - akcesoria i materiały do montażu komputera, - dobre warunki mikroklimatyczne (najlepiej klimatyzacja), - punkt sieciowy z podłączeniem do Internetu.

Na przygotowanie stanowiska pracy montera mają wpływ przepisy BHP i ergonomii pracy. To one regulują parametry pracy zamieszczone w powyższym zesta-wieniu. W tym rozdziale zajmiemy się rodzajami i funkcjami narzędzi monterskich.

Praktycznie każdy komputer osobisty można zmontować, używając prostego ze-stawu narzędzi i akcesoriów montażowych. Jednak niektóre koncerny produkujące komputery osobiste opracowują własne systemy montażu, wykorzystując niestandar-dowe śruby czy zatrzaski. Wówczas (podczas np. naprawy czy modernizacji takich kom-puterów) należy zaopatrzyć się w specjalne narzędzia danego producenta.

Podstawowy zestaw narzędzi umożliwiających montaż lub demontaż sprzętu komputerowego powinien zawierać:

- Komplet wkrętaków krzyżakowych z końcówką magnetyczną. Wkrętaki umożli-wiają zamocowanie elementów przy pomocy wkrętów montażowych. Dobrym rozwiązaniem jest dodatkowo stosowanie wkrętarki elektrycznej z wymiennymi końcówkami.

- Wkrętak typu Torx. Popularnie nazywany gwiazdkowym. Wykorzystywany do montażu przy pomocy śrub typu Torx.

- Pinceta umożliwia operowanie niewielkimi elementami np. zworkami, które wy-magają precyzyjnego osadzenia w mało dostępnych miejscach.

- Szczypce boczne do cięcia, które umożliwiają obcinanie końcówek plastikowych opasek.

- Szczypce wydłużone proste – umożliwiają mocniejsze dokręcenie np. dystansów do montażu płyty głównej w obudowie lub przytrzymania małych elementów.

- Szczypce wydłużone wygięte – pozwalają na drobne korekty blachy obudowy lub przytrzymywania elementów w trudno dostępnych miejscach.

- Szczypce uniwersalne płaskie, pozwalające wyginać blachę lub zaciskać różne elementy.

- Klucz nasadowy lub uchwyt z końcówkami nasadowymi. - Próbnik elektryczny (instalacji elektrycznej), umożliwiający np. wykrywanie fa-

zy, przewodów pod napięciem czy przerw w obwodach.

W tabeli 3.1 przedstawiono opisane powyżej narzędzia montażowe.

3

Tabela 3.1. Narzędzia i akcesoria monterskie.

Nazwa narzędzia Wygląd

Szczypce wydłużone wygięte

Szczypce wydłużone proste

Pinceta

Szczypce boczne do cięcia

Szczypce uniwersalne płaskie

Wkrętak krzyżakowy

4

Wkrętak gwiazdkowy

Uchwyt do końcówek nasado-wych

Próbnik instalacji elektrycz-nych

Źródło zdjęć: www.topex.pl

2. Rodzaje urządzeń i akcesoriów wykorzystywanych przy czynnościach mon-terskich

Problem elektryczności statycznej pojawia się na wielu stanowiskach pracy. Na-gromadzenie ładunków elektrostatycznych może wywoływać wyładowania elektrosta-tyczne ESD (Elektro Static Discharge), które mogą uszkodzić elementy elektroniczne lub gotowe produkty oraz wywoływać u pracowników nieprzyjemne wstrząsy elek-tryczne.

Aby poradzić sobie z wyładowaniami elektrostatycznymi, można skorzystać ze sto-łu montażowego z wykładziną i matą antyelektrostatyczną ESD oraz akcesoriami lub użyć tylko zestawu antyelektrostatycznego. Taki zestaw składa się z uziemionej ma-ty, którą łączy się przewodem z obudową oraz paska zakładanego na nadgarstek.

5

Rys. 3.1. Stanowisko monterskie. Źródło: www.icd.pl

Wykładziny i maty antyelektrostatycze ESD wraz z akcesoriami ESD pozwalają stworzyć uziemienie odprowadzające ładunki elektrostatyczne, tym samym redukując powstające w ludziach ładunki elektrostatyczne do bezpiecznego poziomu. Stół monta-żowy posiada wiele akcesoriów, które można podłączyć do wykładziny lub maty anty-statycznej stołowej. Zaliczamy do nich:

- Gniazdo 10 mm. Wykładziny antystatyczne są wyposażone w takie gniazdo lub też należy je zamówić opcjonalnie w zależności od typu maty.

- Wspólny przewód uziemiający, którego jeden koniec jest mocowany do gniazda na wykładzinie, a drugi koniec do wtyczki. Ponadto posiada on gniazdo do podłą-czenia przewodu spiralnego z paska nadgarstkowego.

- Pasek nadgarstkowy. Pasek zakładany jest na rękę i umożliwia odprowadzanie ładunków elektrostatycznych ze skóry pracownika.

- Przewód spiralny, łączący pasek nadgarstkowy z gniazdem wspólnego przewodu uziemiającego.

- Wtyczka do podłączenia wykładziny przyłącza przewód uziemiający do złącza uziemienia.

Ergonomiczne siedzisko ma największy wpływ na kształtowanie pozycji pracow-nika podczas wykonywania pracy w pozycji siedzącej.

Minimalne wymagania dotyczące głównych elementów siedziska określone są w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.

6

Według nich ergonomiczne siedzisko powinno posiadać następujące parametry:

Oparcie o szerokości min. 36 cm, wysokości oparcia min. 26 cm. Zaopatrzone w regulację wysokości oparcia min. 5 cm oraz regulację odchylenia oparcia do tyłu min. 15°. Kształt oparcia musi być dopasowany do naturalnego wygięcia kręgosłupa.

Płyta siedziska o głębokości min. 38 cm, szerokości min. 40 cm. Regulacja wysoko-ści płyty siedziska w zakresie co najmniej 40 ÷ 51 cm od podłoża. Pochylenie płyty sie-dziska do tyłu o 2 ÷ 7°.

Podłokietniki w kształcie litery T z regulacją wysokości podłokietników ponad pły-tą siedziska w zakresie co najmniej 20 ÷ 25 cm oraz odległością między podłokietnika-mi: 46 ÷ 51 cm.

Do akcesoriów i materiałów monterskich używanych podczas montażu i naprawy komputera osobistego można zaliczyć:

- plastikowe opaski zaciskowe, które przydają się podczas spinania grup przewo-dów wychodzących z zasilacza lub przedniego panelu w obudowie,

- pasty termoprzewodzące, przydatne do montażu radiatora na procesorze, wyko-nane na bazie silikonu, metali (np. srebra) lub ceramiki,

- podkładki, wkręty, śruby i dystanse do montażu podzespołów w obudowie kom-puterowej.

W zależności od procedur wewnątrzzakładowych stosuje się na stanowiskach monterskich odpowiednie ubranie antystatyczne dla pracownika.

Podczas montażu lub po jego zakończeniu można sprawdzić czy sygnał elektryczny ma odpowiednie taktowanie (częstotliwość). Do tego typu zadań służy oscyloskop. Przy jego pomocy można obserwować przebieg sygnałów elektrycznych, prezentowanych w postaci wykresów wskazujących amplitudę (wartość) napięcia w funkcji czasu. Współczesne oscyloskopy są zazwyczaj urządzeniami cyfrowymi w formie stacjonarnej z własnym wyświetlaczem ciekłokrystalicznym lub mogą przyjmować postać karty roz-szerzeń przeznaczonej dla komputera osobistego. Przebiegi są wyświetlane (z wykorzy-staniem oprogramowania) na monitorze komputera.

Rys. 3.2. Oscyloskop cyfrowy.

Źródło: www.fachowyelektryk.pl

Oscyloskop może prezentować przebiegi prądu stałego (prosta linia), przebiegi prądu zmiennego (sinusoida), sygnału cyfrowego (przebieg prostokątny) oraz pulsacyj-nego.

7

3. Technologie i systemy ułatwiające montaż podzespołów komputerowych

W ciągu wielu lat rozwoju rynku komputerów, popularnie zwanych „składaków”, zmieniały się systemy i technologie ułatwiające montaż i wymianę podzespołów kompu-terowych. Pierwszą nowością w tym zakresie było odejście od lutowania na płycie głównej mikroprocesora czy modułów pamięci operacyjnej i wprowadzenie elementów wielokrotnego montażu typu slot (listwa montażowa) czy socket (gniazdo). Pozwoliło to na rozwój montażu modułowego komputerów standardu IBM PC.

Kolejnym etapem było wprowadzenie do użytku gniazd pod procesory opracowa-nych zgodnie ze standardem ZIF (ang. zero insertion force socket). Pozwoliło to na łatwy montaż i wymianę procesora bez ryzyka jego mechanicznego uszkodzenia. Wiele lat póź-niej wprowadzono taki sam standard przy taśmach interfejsu pamięci masowej typu S-ATA (ZIF connector). Na rysunku 3.3 pokazano zdjęcie gniazda ZIF dla procesora AMD K8.

Rys. 3.3. Gniazdo typu ZIF.

Źródło własne.

Niewielkim, ale bardzo przydatnym rozwiązaniem było zastosowanie śrub bezna-rzędziowych, które można przykręcać i odkręcać ręcznie. Stosuje się je przeważnie do skręcania obudowy jednostki centralnej.

Wiele ułatwień stosowanych jest w dobrej klasy obudowach komputerowych. Do najczęściej spotykanych zaliczamy:

- mocowanie napędów optycznych i dysków twardych za pomocą specjalnych szyn i zatrzasków,

- komory, sanie lub kieszenie montażowe na dyski twarde, - zdejmowane panele przednie jednostki centralnej w celu łatwiejszego montażu

napędów, - zatrzaski do mocowania kart rozszerzeń.

8

4. Zasady doboru narzędzi i urządzeń do określonych zadań monterskich

Dobór narzędzi monterskich do określonych zadań warunkują między innymi na-stępujące czynniki:

- trudny lub łatwy dostęp do miejsca wykonania czynności, - zasady BHP podczas wykonywania zadań monterskich, - aspekty technologii montażu, - przeznaczenie narzędzi.

Ze względu na przykład na stopień możliwości dostępu do śruby możemy wybrać narzędzie z grotem lub z nasadką. W zależności od sytuacji montażowej, raz wykorzy-stamy szczypce wydłużone proste, raz wygięte. Decyzję co do wyboru narzędzia podej-mujemy podczas montażu i w ściśle określonej sytuacji.

Podczas pracy na linii produkcyjnej montującej komputery kwestie doboru narzę-dzi i materiałów regulują procedury montażowe. Na zdjęciu 3.4 pokazano stanowisko montażu zestawu komputerowego.

Rys. 3.4. Stanowisko montażu komputerów osobistych.

Źródło: gazeta.pl

Wskazówki na temat korzystania z określonych narzędzi powinny być elementem instruktażu stanowiskowego, który powinien przejść każdy pracownik oraz uczeń na zajęciach praktycznych.

9

Rys. 3.5. Zestaw śrub montażowych do zasilacza.

Źródło: http://www.conrad.pl

Rys. 3.6. Zestaw antyelektrostatyczny (mata + opaska).

Źródło: renex.com.pl

10

Bibliografia:

1. Kowalski T., Kwalifikacja E.12 Montaż i eksploatacja komputerów osobistych oraz urządzeń peryferyjnych, Gliwice, Helion 2012

2. Mueller S., Rozbudowa i naprawa komputerów PC., Gliwice, Helion 2009. 3. Wojtuszkiewicz K., Urządzenia techniki komputerowej, Warszawa, PWN 2011. 4. Marciniuk T., Pytel K., Osetek S., Przygotowanie stanowiska komputerowego do

pracy. Część 1 i 2, Warszawa, WSiP 2013

Netografia:

1. Narzędzia monterskie – www.renex.com 2. Narzędzia monterskie – www.icd.pl 3. Narzędzia monterskie – www.topex.pl 4. Oscyloskopy – www.oscyloskopy.com.pl 5. Serwis o tematyce komputerowej – www.pclab.pl 6. Zasady BHP przy demontażu komputera –

https://www.youtube.com/watch?v=7wBUF1iyPsk