mri nevi mri nevi minimulti - roma-service · 3. tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati....

20
mri nevi minimulti mri nevi minimulti Dschendeskeri cajt – pamarisiskeri cajt

Upload: others

Post on 19-Jan-2020

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

mri neviminimultimri nevi

minimulti

Dschendeskeri cajt – pamarisiskeri cajt

Page 2: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

2. rik

mri nevi minimulti Didaktik: Pedar schijeskere aktivitetscha te phukal te dschanel.

Dschendeskero schpurtAndo dschend avral schukar hi!

So tu sa ando dschiv te khelel dschanes? Phand khetan!

jegoskero

naschipe

schijeskero

ladipe

dschiveskero

lobdakero

tschidipe

sanjakero

ladipe

Page 3: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

minimulti nevi mriDidaktik: O pistakere tschatschiptscha te prindscharel te siklol.

rik 3

O and likeripe le tschatschipendar upri pistaUse tro nugodinipe igen latsche upro pistakere tscha-

tschiptscha dik! Pisin o tschatschiptscha uso latsche kipi!

upre avre obocht te delupro ajgeni sikipe te dikelle avreske te pomoschinel

upro fakeriskere cajchnobocht te del

upre kisetime pistscha te ladel

1: upre avre obocht te del, 2: le avreske te pomoschinel,

3: upro ajgeni sikipe te dikel, 4: upro fakeriskere cajchn obocht te del,

5: upre kisetime pistscha te ladel

Page 4: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

mri nevi minimulti Didaktik: O alava taj o hischoskere kipi latsche use te tschil te dschanel.

4. rik

Ko hi ada?Saj pamarisi hi ada?

veka / ruv / vesch / jageri / bar / baba

Dschanes tu o pamarisi te upre te feschtinel?

Page 5: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

rik 5

minimulti nevi mriDidaktik: O soclini latsche khetan te phandel taj i pamarisi latsche andi heftlina te pisinel.

I karutnakeri roslinaI schukar karutnakeri roslina posal pe upre jek karo taj

mindschart ande sol. Laha khetan, o cilo kiraliskero rajipe sol. Schel berscha iste o cile son. Kaj o cile son?

Trnoružica sol andi vora.

Car i carica son andi schtala.

Konj sol ande pro kher.

Kucki son ando baro kher.

Golubi son andi kojnha.

Kuhar i njegov son upro hibo.

I karutnakeri roslina / O kirali tai i kiralkija / O gra

O dschukela / O taublini / O habeskero taj leskere dschene

Page 6: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

6. rik

Didaktik: O alava ando kipi te prindscharel taj latsche use te tschil te dschanel.

O Hansl taj i GretlRode o alava taj phand len le latsche kipenca khetan!

Ker use odola duj koji jek keresto, save na usi pamarisi kerinen!

mri nevi minimulti

HanslGretlvesch

sratuno giterilebkuchlinengero kher

tschohanipetscha

verdakompjuteri

Page 7: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

rik 7

I rani HolleGen o tekst!

minimulti nevi mriDidaktik: I pamarisi rani Holle ande jek pamarisiskeri kenva te rodel taj angle te genel.

Sina jefkar jek moschtovni daj, odola duj tschaja sina. Jek schukar taj nalini taj i avri na schukar taj lini sina. Jeke diveseske i nalini tschaj andi hanig urtschani. Upre jek schukar rito papal use pesteli ali. Kada oj bajder geli, use jek petscha ali, savi pherde frischne maroha sina. Oj meg jek kascht pherde latsche phabenca dikla taj akor use jek tikno kheroro li ali. Ande ada kheroro jek tikni, phuri dschuvli dschivlahi, i rani Holle. I tschaj usi rani Holle atschini taj sako di o vankoschi ar iste tresanlahi, kaj upro cilo them o dschiv te delahi.

alavengere alava (modre)

cajtakere alava (lole)

ajgenschoftakere alava (selene)

Page 8: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

8. rik

Saj pamaristscha hi adala?Gen adala silbtscha taj lade len palal! Te uso cil aun pejal, o mesch-teri / i meschterkija vaj jek ischkolaschi andar utscheder klas, o soc angle tuke te genel. Gondolin palal, saj pamarisi schaj ada ovlahi!

Feschtin uso soc jek kipo use!

kesdipe kesdipe kesdipe li mo ja

la ma je

lu me ji

il am ej

lo om jo

le mu ju

cil cil cil

amari somnakuni i lobda andi o ruv tschaj papal adaj hi hori hanig hi la tschaj haja

mri nevi minimulti Didaktik: I pamarisi te prindscharel taj te feschtinel te dschanel.

Page 9: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

minimulti nevi mriDidaktik: O dialogi te genel taj palal te khelel te dschanel.

rik 9

Phukajaschi: I tschaj usi hanig geli taj na dschanlahi, so te kerel. Andi dar andi hanig urtschani. Kada li papal use peste ali, upre jek schukar rito li sina. Tschaj: „Jaj, saj schukar adaj hi! So hi ada? Adaj jek petscha pherde maroha hi!“Maro: „Molinav tut, jaj molinav tut, av orde!“Tschaj: „He, mindschart. Urschar meg eklik, me imar avav!“Maro: „Molinav tut, le man ari! Molinav tut, le man ari, mint me akor thaboja! Me imar kisno peko som!“Tschaj: „Latscho! Me tschak i maroskeri lapata iste lav!“Maro: „Palikerav tuke!“

Phukajaschi: Jek latschi tschaj la maroskera lapataha akor jek maro pal o kija, andar i petscha lel. Paloda i tschaj use jek kascht perel, savo pherde phabenca hi. Kascht: „Molinav tut, kede man tel! Molinav tut, kede man tel, mre phabi imar latsche hi!“Tschaj: „Me imar avav! Me tumen tel keda!“Kascht: „Jaj, palikerav tuke!“

Phukajaschi: Akor i tschaj use jek tikno kher al. Ande oda kheroro dschivlahi jek tikni, phuri dschuvli. I rani Holle: „Kedveschni tschaj, av taj atsch use mande!“Tschaj: „Me darav!“I rani Holle: „Na pekajs te daral. Tu ande mro kher pomoschineha mange, te schuscharel taj o vankoschi ar te tresenal, kaj o pora te urtschan.“Tschaj: „Latscho, me use tute atscha!“I rani Holle: „Dschanes, te o pora urtschane, akor upro cilo them, o dschiv del!“Tschaj: „Jaj, schukar!“

I rani HollePrindscharen tumen la rani Holle? Ko tumendar i pamarisi

prindscharel? Phukaven! Genen o dialogi taj khelen len palal!

Page 10: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

Didaktik: O mirinipeskere koji te prindscharel te siklol taj lenca buti te kerel.

Mindenfelitike mirinipeskere koji meteri = m kilo = kg literi = l

mri nevi minimulti

10. rik

So o tschave meresch schunen?

m kg lphabi ando gono P I G

thud ando staklo E T P

o utschipe le dombostar A R S

paj ando bekn K W M

o dugipe jeka baratar A B K

o pharipe jeke dschenostar D R K

o soft ande jek hordo R P I

o utschipe jeke turmistar S E D

o dugipe jeke dromestar I Z C

__ __ __ __ __ __ __ __ __

Page 11: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

Didaktik: Putrinipeskere droma individujeli te lakel!

Putrin o geniptscha!Gen taj pisin o betovtscha telal i tschatschi

putrinipeskeri mesuja!

minimulti nevi mri

53 46 32 61 41 71 12 9 38 29 2 66

7 . 7 + 12 = R 5 .3 + 26 = I

6 . 4 – 12 = T 9 .9 – 15 = K

5 . 8 + 13 = P 8 . 7 – 18 = J

9 . 6 + 17 = N 2 . 2 + 28 = T

3 . 7 – 19 = I 9 . 3 – 18 = A

8 . 6 – 19 = D 3 . 7 + 25 = U

So ari al

3 . 4 + 6 . 7 = 3 . 5 – 2 . 6 = 3 9 . 3 + 6 . 6 =

8 . 1 + 9 . 4 = 6 . 4 – 7 . 3 = 2 . 9 + 5 . 3 =

7 . 2 + 5 .9 = 8 . 6 – 5 . 4 = 7 . 6 + 3 . 3 =

rik 11

28

5951 3 33

54

44

63

3

Page 12: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

12. rik

kesdipe

… loli gutschma hi.

Jek

ba

rika

no

ots

cha

taj o

rde

an

do

them

le p

am

ari

stsc

hen

da

r

… 7 tiknorenca dschivlahi.

O na darutno sabo …

… duge khudime pal hi.

O efta ketschkortscha …

La prahoschna tschaj …

… dschiv te del mukel.

O Hansl taj i Gretl …

mri nevi minimulti Didaktik: Pe ando them le pamaristschendar ar te prindscharel taj o latschte soclini khetan te phandel.

La rapuncl …

… schel berscha

suti.

Page 13: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

minimulti nevi mri

rik 13

cil

… 7 tiknorenca dschivlahi.

… upri daj uscharen.

La lola gutschmakera ….

I dschiveskeri tschaj …

… staklune botschkori hi.

I karutnakeri roslina …

… daran la tschohanijatar.

… duge khudime pal hi.

Didaktik: Pe ando them le pamaristschendar ar te prindscharel taj o latschte soclini khetan te phandel.

La rapuncl …

… efta matscha astartscha.

I rani Holle …

Page 14: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

mri nevi minimulti

14. rik

O tikno schanti-akorGen latsche taj butschalin pal o butjakero angle dipe!

Didaktik: O gondo adale pamarisistar te hajol.

Sina jefkar jek tikno schanti-akor. Odole nisaj pajtaschi sina. Ov igen brigaschno sina. Le brauni gutschma sina, jek parno anorak 3 kale gombenca. Pedar i men jek seleno schal andar poschum le sina. Korkore andi kastlina beschlahi taj avre kuglini taj tscherhena aun diklahi, sar on upri vudariskeri keresuja hejnginahi taj pumen khelnahi. Jeke diveseske i tikni Anna ali. Oj le tikne schanti-akor dikla. Oj lija le, taj duj kale punktscha le atschenge, jek orandschi nak taj jek lolo muj upre feschtintscha. Upri balutni taj upri tschatschi rik, pipakere schuscharaschtscha upre pikintscha taj upri kalapa jek loli bandlika andar poschum pikintscha. Paloda le tikne schanti-akor upri vudareskerei keresuja use hejngintscha. Upre jefkar le tikne akor igen but pajtaschtscha sina taj ov bastalo sina.

Page 15: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

rik 15

Gule dschiveskere kuglini Tema: Ando dschiv!

Didaktik: Palal o recepto te butschalinel te dschanel.

O humel: I crema: - 6 kuki - 1/2 literi gulo tefelo - 6 bare roja tato paj - jek tikno falato ananas - 240 g prahoschno cukro - soft la ananasatar - 200 g gloti jaro - 2 jatschkortscha vanilakero cukro - 2 tschurtschakere schpicn pekipeskero pulveriSo meg pekal: kokoset taj papruschane tscharoreButschalin afka: 1. Ulav o kuki! Tschalav o dotertscha le pajiha, le cukroha taj le vanilakere cukroha upre. Keverin o jaro le pekipeskere pulveriha khetan taj de o dotertscha use. Akan tschalav o parno le kukendar upre taj asde le telal. 2. Akan de o pekipeskero papruschi upro bleho taj tschor o humel ande. Pek akor o humel use 200° 5 minuti dur. Akor muk sa ar te schudrol. 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav o gulo tefelo! De o soft taj o ananasakere falati taj te o humeliskere falati use taj keverin sa loke kheten! 6. Akan ker andar ada humel, tikne valami 5 – 6 cm bare gomboci (angloda o va telal schudro paj te likerel). Tekerin tre gomboci ando kokoset taj paloda paschlar len ando papruschane tscharore. But voja uso keripe taj latscho habe.

minimulti nevi mri

Page 16: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

16. rik

Patijaripe taj kamipe jek koja use hi! Amen manuscha,

latsche le marhenca khetan te dschil dschanas.

Ada o Del angle peske terdschartscha, kada le manusch kertscha. Ham o manuscha pal jek cajt, o patschajipe upro Del naschade taj bibastale le ule. Afka o Del jeke diveseske o baro paj bitschatscha. Le jekoschne, save o Del te retinel kamlahi, o Noah pra familijaha sina. Mint ov latsche sina taj upro Del patschalahi. O Del le Noahske phentscha: „Ker jek hajo! Le tra familija taj sakona marhatar 2 marhi tuha!“ Phand o kipo le alaveha khetan! Afka o cile marhi andi „Arche“ avna.

dschukel taj dschukli

Didaktik: Le marhen le anavenca khetan te phandel.mri nevi minimulti

Pisint

scha

go le in

stitut

ista

r la

reli

gijo

nake

ra p

edag

ogik

ake

gurumni taj bika esi

matschka taj

koderi

kameltscha

bakre

Page 17: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

rik 17

minimulti nevi mriDidaktik: Le marhen le anavenca khetan te phandel.

Pisintschago le institutistar la religijonakera pedagogikake

O habe le marhengeLe Noah but te kerel hi!

Sako di iste le marhen hahal. Saki marha oda hal, so kamla. Pomoschin le Noahske, sakona marhake o tschatscho habe te lakel. Pisin o tschatscho beto andi tschatschi kocka. Te sa latsche putrintschal, akor dikeha, so o Del kertscha, kada o baro paj alo.

AM AR

OD EL

Page 18: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

Amari tikni gola „Klepeto“

18. rik Klepeto

mri nevi minimulti Didaktik: Klepeto te prindscharel te siklol.

Del tuha mri kedveschni

dschuvli. Sar tuke ande asaj

schukar khameskero di dschal?

Palikerav le phutschajipeske, mro kedveschno mursch. Latsche!

He, obocht de! Duj kuki imar duach

i bavlal taj o vejteri naschatscham!

Imar dugeder sar

jek kurko upre amaro ficko

beschav taj obocht dav,

kaj amare kukenge nisaj bibastalo

koja te pasirinel!

Me asaj brigaschni som,

kaj imar duj kuki naschatscham.

Me na dschanav le buter te

uscharel, dschimeg amari tikni

gola upro them al!

Kada oda ovla? Kada bujinla?

Jeke tschau vaj jeka tschaj

uschtidaha?

Tu dikeha le akor!

Mange jek hi, obste jek

tschau vaj jek tschaj ol.

Mange barikano hi,

hot amaro tschavoro sasto hi!

Tuk! Tuk! Tuk!

Akan i cajt hi! Me dad ojav!

Dik, amaro tschavoro

bujinel!

Ha ha ha lo M M Me ss som …

Page 19: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

minimulti nevi mri

rik 19

Didaktik: O phuripeskere adikvati tekstscha te interpretirinel taj te hajol te dschanel.

O Memo pamaristscha schunel

O Memo jek bari kenva uschtidija.

Andi kenva pamaristscha hi.

I muam Lili sako di jek pamarisi angle leske genel.

Hetvinake, i loli gutschmakeri duach o vesch dschal.

Kedenake, i karutnakeri roslina ando turm and sol.

Sridon, resen o Hansl taj i Gretl la tschohani.

Tschetertekon, i rani Holle dschiv upri phuv tschidel.

Paraschtujake, i prahoschni tschaj pri stakluni

botschkora naschal.

Kurkeske, ando teateri

„O ruv taj o efta ketschkortscha“ kheldo ol.

Gen bajder, ando arto ardipe.

Tu dikeha le akor!

Mange jek hi, obste jek

tschau vaj jek tschaj ol.

Mange barikano hi,

hot amaro tschavoro sasto hi!

Page 20: mri nevi mri nevi minimulti - ROMA-SERVICE · 3. Tschinger o ar schudrimo humel ande tikne falati. 4. Tschin i ananas ande tikne falati taj tschor o soft ande jek staklo. 5. Tschalav

20. rik jeneri/feberi 2016-01

So ande hi:Dschendeskero schpurt................................... 2

O and likeripe le tschatschipendar upri pista... 3

Ko hi ada? Saj pamarisi hi ada? ..................... 4

I karutnakeri roslina.......................................... 5

O Hansl taj i Gretl............................................. 6

I rani Holle........................................................ 7

Saj pamaristscha hi adala?.............................. 8

I rani Holle ....................................................... 9

Mindenfelitike mirinipeskere koji ................... 10

Putrin o geniptscha!....................................... 11

Ando them le pamaristschendar.................... 12

Ando them le pamaristschendar.................... 13

O tikno schanti-akor ...................................... 14

Gule dschiveskere kuglini ............................. 15

O manuscha taj o marhi................................. 16

O habe le marhenge.......................................17

Amari tikni gola „Klepeto“.............................. 18

O Memo pamaristscha schunel..................... 19

O ruv o betovtscha (a, e, i, o, u) haja............ 20

O ruv o betovtscha „A E I O U“ haja!

Pisin o falime betovtscha ando alava ande!

I loli gutschmakeri upre pro schero jek schukar loli

g_tschm_ ledschel.

Te le i kiraliskeri tschaj tschumidija, akor andar i dschamba jek

k_r_l_sk_r_ tsch_ _ ol.

I karutnakeri roslinaande suti.

Angli dis utsche

r_sl_n_ bartschine.

I prahoschni tschaj pri stakluni

b_tschk_r_ naschatscha.

Medieninhaber und Herausgeber: © 2015 HNVŠ Volkshochschule der burgenländischen Kroaten 7000 Eisenstadt, Marktstraße 3, Technologiezentrum - www.vhs-croates.at

Für den Inhalt verantwortlich: Gärtner-Horvath Emmerich, Roma-SeviceÜbersetzung: Schmidt Josef, Roma-Service Lektorat: Wogg, Mag. Michael - Illustration: Gabriel Jasmine Layout und Satz: Bunyai, BEd, MAS, MSc StefanDruck: Schmidbauer Druckerei Ges.m.b.H. , A-7400 Oberwart - http://www.derschmidbauer.at

Redaktion: Arth Frida, Bencsics Alexandra, Billisits Martina, Bunyai Stefan, Buranits Helene, Dorner Patricia, Hajszan Margit, Imre Manuela, Marlovits Michael, Sagmeister-Koch Juliana, Schweiger Petar, Varga Marlen, Zsivkovits Silvia

Erklärung gemäß Mediengesetz: „moj novi minimulti“ ist eine Zeitschrift für SchülerInnen im Burgenland, verfasst in Kroatisch und Romanes. Gefördert vom Bundeskanzleramt aus Mitteln der Volksgruppenförderung.

Gartenstraße 37511 Kleinbachselten