Tolga GÜNEY – Sabrican ZAİM

MOBİL İŞLETİM SİSTEMLERİ

MOBİL İŞLETİM SİSTEMLERİ HANGİ CİHAZLARDA KULLANILIR ?

Smartphones – Akıllı Telefonlar

Akıllı telefonlar avuçiçi bilgisayarlar ile taşınabilir (cep) telefonlarının özelliklerini birleştiren cihazlardır. Akıllı telefonlar kullanıcıların bilgilerini saklamalarına, program yüklemelerine izin vermesinin yanısıra birer cep telefonudur da. Günümüzde internet ve multimedya kullanımının artması ile yaygınlığını her geçen dakika artırmaktadır...

Akıllı Telefonların Tarihi

İlk smartphone 1992 yılında İBM tarafından,Las Vegasta yapılan COMDEX fuarında sergilendi.

Cihazın Özellikleri;

**Arama fonksiyonlarına**Fax ve e-posta fonksiyonlarına**Dünya saatlerini görüntüleyebilme**Not ve Adres defterleriydi.

Cihaz aynı zamanda dokunmatik ekrana sahipti

Bellsouth firması tarafından 1994 yılında ,Amerikanın 15 eyaletinde 899 dolara satışasunuldu.

Akıllı Telefonların Tarihi

Nokia 9000 Communicator, Nokia’nın Communicator serisinin ilk,dünyanında 2. akıllı telefonudur.

1997 yılında piyasaya sürülmüştür.

**İntel 24 mhzlik işlemcisine**8 mblık hafızaya**4 mblık rame sahiptir.**Geos 3.0 işletim sistemini kullanır

Akıllı Telefonların Tarihi1997 yılında Ericsson GS88

2001 yılında Palm Kyocera 6035

2002 yılında Blackberyy

pazara dahil olmuş ve mobil pazarın büyümesinde büyük katkılar sağlamışlardır.

Personal Digital Assistant

Pda,dilimize cep bilgisayarı olarak geçmiştir.Normal bir bilgisayarın yapabildiği,çoğu işleme sahip olan bu cihazları Akıllı telefonlardan ayıran tek özellik arama fonksiyonlarının olmamasıdır.

İlk PDA 1992 yılında,Apple tarafından Las Vegas Consumer Electronics Show’da tanıtılan Newton’idi.

Günümüzde Smart phone kullanımının ve tablet bilgisayar kullanımının artmasıyla birlikte popülerliği azalmıştır.

Tablet Bilgisayarlar

Tablet bilgisayarlar,üzerlerinde klavye yada mouse gibi giriş ekipmanlarını barındırmayan,bunun yerine görsel klavye ve dijital kalemlerden yararlanan cihazlardır.

Multimedya özellikleri,sıradan bir taşınabilir bilgisayara göre çok daha fazladır.

Tablet Bilgisayarlar

2010 yılında Las Vegas’da gerçekleştirilen,Kullanıcı elektroniği fuarında 80den fazlayeni tablet bilgisayarın tanıtıldığı düşünüldüğünde,Tablet bilgisayarların ,önümüzdeki 2 yıl içinde dizüstü bilgisayarların yerini alması bekleniyor.

MOBİL İŞLETİM SİSTEMLERİ

**Android , Open Handset Alliance ve Google tarafından geliştirilen mobil işletim sistemidir.

**Mobil İşletim Sistemleri pazarında , %33’lük bir pay ile lider durumdadır...

Anlaşılacağı üzere android yaygın olarak unix tabanlı diye bilinsede aslında unix ile bir bağlantısı yoktur. Android’in açık kod tabanlı yapısı bir çok uygulama geliştirici için mükemmel bir zemin oluşturmuş ve bu doğrultuda henüz yeni çıkmış olmasına rağmen, bu alanda yıllardır var olan ve smartphone kullanıcılarına hizmet eden diğer işletim sistemlerinin bir çoğunu geride bırakmıştır.

Android OS Güncellemeleri

Android 1.19 şubat 2009 yılı itibari ile yayınlanmıştır. İlk sürüm olmasından dolayı , bir çok hatası mevcuttur...

1.5 (Cupcake) Based on Linux Kernel 2.6.2730 nisan 2009 tarihinde bir çok yeni özellik ve güncellemeler ile yayınlandı.Camcorder mode ile videoları seyredebilme ve kayıt edebilme özelliğiTelefon üzerinnden direk olarak Picasa’ ya ve videoları youtube’ a upload edebilmeMetin tahmin edici yeni klavye yazılımıA2DP ve AVRCP destekli bluetoothBelirli bir uzaklıkta bluetooth kulaklığa otomatik olarak bağlanabilmeAna ekranda sık kullanılan klasör ve widgetları kişiselleştirebilmeAnimasyonlu ekran geçişleri

1.6 (Donut) Based on Linux Kernel 2.6.29[35]15 eylül 2009 tarihinde yayınlandıGeliştirilmiş android market uygulaması deneyimiDahili kamera, camcorder (kamera kaydedici) ve galeri arayüzüGalerilerde çoklu silme işlevi getirilmesiKişileri aramak için dahili uygulamalarla bütünlük sağlayan ve hızlı tepki gösteren geliştirilmiş sesli arama özelliğiAna sayfadan internette, kişilerde, geçmiş öğelerde ve sık kullanılanlarda aramaya olanak sağlayan geliştirilmiş arama özelliğiText-to-speech motoru ve CDMA\EVDO, 802.1x, VPNs için ve geliştirilmiş teknoloji desteğiWVGA ekran çözünürlüğü desteğiKamera uygulamaları ve aramalarda hız iyileştirmeleriGesture framework ve GestureBuilder geliştirme araçları

2.2 (Froyo)[44] Based on Linux Kernel 2.6.32[45]Androidin bu sürümü 20 mayıs 2010 tarihinde yayınlanmıştır.Genel olarak android işletim sistemi hızı, hafıza ve performansı otimize edilmiştir.JIT (just-in-time compilation- porgramların gerçek zamanlı çalışma erformansları geliştirmek için kullanılan bir yöntem) geliştirmeleri sebebi ile ekli uygulama hızlarının artırılmasıTarayıcıya Crome’s V8 JavaScript motoru entegrasyonuGeliştirilmiş microsoft exchange desteği (güvenlik politikaları, auto – discovery, GAL look-up, takvim senkronizasyonu ve remote wipe)Usb bağlantısı ve WİFİ tarayıcı özelliğiMobil ağ üzerinden veri erişimini engelleme özelliğiOtomatik ve toplu update özelliği ile güncelleştirilmiş market uygulamasıÇoklu klavye dilleri ve onalrın kütüphhaneleri arasında çabuk geçiş özelliğiSesli arama ve bluetooth üzerinden kontak paylaşım özelliğiNumeric ve alphanumaric şifreleme özelliğiTarayıcı uygulamalarında dosya upload alanları için destekGIF animasyonlarını görüntüleyebilen tarayıcıGenişletilebilen hafızaya uygulama yükleyebilme özelliğiAdobe Flash Player 10.1 desteği

2.0/2.1 (Eclair) Based on Linux Kernel 2.6.29[38]29 ekim 2009 tarihinde bir çok yeni özellik ile yayınlandı.Optimize edilmiş donanım hızıBir çok ekran boyut ve çözünürlüğü için destekİyileştirilmiş kullanıcı arayüzü (UI)Yeni tarayıcı arayüzü ve HTML 5 desteğiYeni kişi listesiArka planlardaki mükemmel siyah – beyaz dengesiGeliştirlmiş Google Maps 3.1.2Microsoft Exchange desteğiKamera için dahili flash desteğiDijital zoomÇoklu dokunmatik işlemleri kontrol etmek için geliştirilmiş MotionEventGeliştirilmiş sanal klavyeBluetooth 2.1Hareketli duvar kağıtları2.0.1 güncellemesi 3 aralık 2009 da yayınlanırken, 2.1 versiyonu 12 ocak 2010 tarihin de kullanıcı deneyimine sunulmuştur.

3.0 (Gingerbread) Based on Linux Kernel 2.6.33 or 34[45]2010 yılının son çeyreğinde yayınlanması planlanmaktadır.WebM ( HTML 5 video ile kullanılmak için, yüksek kalitede sıkıştırılmış video açmak amacıyla tasarlanmış video formatı) desteğiGeliştirlmiş Copy – paste özellikleriOnaylanmamış yeni özellikler:Android market müzik mağazasıPC kütüphanesinden media streamingYenilenmiş kullanıcı arayüzüWide XGA (1366×768) ile oldukca yüksek çöznürlükte ekran desteğiYeni 3D oyunlar için yeni marketplace içerik desteğiVideo arama desteği

Android’in başındaki isim olan, Andy Rubin’in 8 Aralıkta twitter’da belirttiği bilgiye göre her gün 300.000 üzerinde yeni cihaz aktif oluyor...

İphone ve ipadlerde bu rakam 150.000lerde ...

Symbian, ortak bir işletim sistemi kurmak üzere yola çıkmış olan bir şirkettir.Symbian OS, Symbian şirketi tarafından mobil cihazlar (PDA’lar ve akıllı telefonlar) için geliştirilmiş bir işletim sistemidir. Symbian OS, Psion şirketinin geliştirdiği EPOC işletim sistemine dayanmaktadır. Hafıza yönetimi cihazın uzun süre hatasız çalışmasını sağlar.

2004 yılında, kurucu Psion şirketi hisselerini satmıştır. Symbian şirketinin bugünkü sahipleri Ericsson, Panasonic, Nokia, Samsung, Siemens AG ve Sony Ericsson’dur.İşletim sistemi Symbian ismini almadan önceki dönemlerde EPOC OS ismi ile daha çok PDA’larda kullanılmaktaydı. Bugün ise Symbian OS adını almıştır ve çoğunlukla akıllı telefonlarda kullanılmaktadır.

TEKNİK ÖZELLİKLERİSymbian OS 32-bit , çoklu işlemli bir işletim sistemidir.Çok sık karşılaşılan asenkron işlemlerin ve uygulamaların birbiri ile etkileşimli olarak çalışması için dizayn edilmiştir. Örneğin bir telefon görüşmesi kullanıcının e-mail yazma işlemini kesebilir. İstenirse kullanıcı telefon görüşmesi sırasında randevularına bakabilir veya not alabilir.

SMS ile kullanıcının telefon defterine ulaşmasını sağlayabilir ve bunu gönderebilir. Platform mimarisi ve yazılım geliştirme araçları vasıtasıyla uygulama geliştiriciler akıllı telefon kullanıcılarının günlük rutin işlerini yönetebilecek araçlar geliştirebilir.İlk zamanlardan bu yana Symbian OS kablosuz iletişim için düşük güç harcayacak şekilde tasarlanmıştır.

TEKNİK ÖZELLİKLERİDiğer önemli dizayn özellikleri:

• Performans – Symbian OS minimum pil kullanımı ve düşük kapasiteli hafızayı etkin bir şekilde kullanacak şekilde tasarlanmıştır.

• Çoklu işlem – Telefon ve mesajlaşma en genel bileşenlerdir.Tüm uygulamalar birbiri ile –fark edilmeksizin- paralel çalışacak şekilde dizayn edilmiştir.

• Standartlar – Symbian OS ,benimsenmiş olan açık standartlar üzerine kurulmuştur.Böylelikle uygulamaların platformlar arası taşınması kolaylaşır.

TEKNİK ÖZELLİKLERİ• Nesne tabanlı yazılım mimarisi

•Gömülü yazılımlar için hafıza yönetimi

• Çalışma hafıza ihtiyaçlarının düşüklüğü-Çok küçük çalıştırılabilir uygulama boyutları ve ROM-tabanlı kodlar

• Güvenli haberleşme ve veri depolama için güvenlik mekanizmalarıUnicode karakter seti ile uluslar arası uygulama desteği

Symbian Kullanım Lisansı Olan Markalar

**Arima**BenQ**Fujitsu**Lenovo**Panasonic**Motorola**Nokia**Samsung**Sharp**Siemens**Sony Ericsson

i-os

** iOS (eski adıyla iPhone OS) Apple'ın orijinal olarak iPhone için geliştirdiği ancak daha sonra iPod Touch ve iPad'de de kullanılan mobil işletim sistemidir

**Mac OS X'den türetilmiştir. iOS içinde 4 katman bulundurmaktadır: Core OS tabakası, Core Servisleri tabakası, Medya tabakası ve Cocoa Touch tabakası. Yazılım cihazın içinde 500 MB'lık bir alan kaplamaktadır.

i-os

** İşletim sistemi ilk olarak iPhone için Macworld Conference & Expo'da 9 Ocak 2007'de duyuruldu, aynı yılın Haziran ayında yayınlandı. İlk başta Apple pazarlama literatürü bu ismi açıkça belirtmedi, "iPhone OS X kullanıyor" diye açıkladı.

** Başlangıçta, third-party uygulamalar desteklenmiyordu. Steve Jobs daha sonra geliştiricilerin uygulamalar geliştirmesini savundu. 17 Ekim 2007'de Apple SDK'in geliştirildiğini duyurdu ve geliştiriciler için Şubat ayında yayınladı. 6 Mart 2008'de iPhone OS'in beta sürümü yayınladı.

**4. versiyon Nisan 2010'da duyuruldu. Bu versiyon multitasking, iş amaçlı özellikler, email ve eklentiler için şifreleme özelliklerini içeriyordu. 7 Haziran 2010 WWDC 2010'da Apple, iPhone OS'in adını iOS olarak değiştirdiğini açıkladı. Apple, Cisco System ile anlaşıp iOS markasının lisansını aldı..**iOS 4, 21 Haziran 2010'da iPhone 4'dan 3 gün önce yayınlandı. iOS'in ilk versiyonu bedava olarak dağıtıldı, daha sonraki güncellemeleri ise $9.99 fiyatla satmaya karar verildi.

Windows Mobile Microsoft firması tarafından PDA ve akıllı telefonlar gibi mobil cihazlar için tasarlanmış olan bir işletim sistemidir. Windows CE çekirdeği üzerine temellendirilmiştir

Windows Mobile'in genel özellikleri şunlardır:* Cihaz başlatıldığında birçok işletim sisteminde bulunan "masaüstü" benzeri bir ortam yerine "bugün ekranı" (Today screen) gelir. Bugün ekranı randevuları, yapılacaklar listesini, e-posta mesajlarını gösterir. Bu ekrana daha fazla şey eklemenizi sağlayan programlar bulunmaktadır. Ayrıca artalan resmi değiştirilebilir.* Üstte bulunan görev çubuğu saati, ses düzeyini ve bağlantı bilgilerini gösterir. Çubukta bulunan "başlat" düğmesi Windows'un masaüstü sürümlerindeki başlat düğmesine benzer.* Windows Mobile ile birlikte (PDA'larda) Word Mobile, Excel Mobile, PowerPoint Mobile gibi programlar gelir. Bu programlar masaüstü sürümleri kadar özellik içermese de temel görüntüleme ve düzenleme işlemleri için yeterlidir. PowerPoint Mobile ise sadece sunumları görüntülemek için kullanılabilir, düzenlemeye izin vermemektedir. * Outlook ve Windows Media Player programları da Windows Mobile ile yüklü gelen yazılımlardandır.

*Windows'un masaüstü sürümlerinin aksine görev çubuğu üstte, menüler altta bulunur. Ayrıca "kapat" düğmesi genellikle programları kapatmak yerine simge durumuna küçültür, ancak açık programlar görev çubuğunda listelenmediği için bu durum birçok programın açık kalmasına, ve dolayısı ile sorunlara sebep olabilir.Ek olarak ;* Windows Mobile günümüz işletim sistemleri içinde en etkin ve sık kullanılan Windows XP ile tam uyumlu çalışması avantajını gün geçtikçe artırmakta, bununla birlikte üretilen GSM telefonlarının belli bir kısmında da işletim sistemi olarak tercil edilir konuma gelmektedir. (Ör: Motorola MPX serisi)

Windows Mobile sürümleri Windows Mobile işletim sisteminin Windows Mobile 2002, Windows Mobile 2003, Windows Mobile 2003 Second Edition (İkinci Sürüm), Windows Mobile 5.0, Windows Mobile 6 isimli sürümleri bulunmaktadır. Windows Mobile 2003 Second Edition ile VGA (640×480) ve kare (240×240 ve 480×480), ekran desteği eklenmiştir. Windows Mobile 5.0 sürümü ile kalıcı hafıza desteği eklenmiştir. Windows Mobile 6 ise bir önceki sürüm temel alınarak hazırlanmıştır.--6 Ocak 2008 (UTC)windows mobile 6.1 ile oldukça stabil bir hale gelmistir. 6.5 ve 7.0 versiyonları da duyurulmuştur.

**Blackberry cihazlar üretici firma RIM tarafından geliştirilen, güvenlik ve pratik kullanım için optimize edilmiş özel bir işletim sistemi kullanır.

**Bu işletim sisteminin özel olarak geliştirilmesinin bir sebebi de Blackberry cihazının ilk üretildiği sıralarda “Tam QWERTY” klavyesi ve sağ yüzünde bulunan tekerleği ile tümüyle eşsiz olmasıdır.

**Bu kullanıcı arayüzleriyle tam bir etkileşim sağlamak ve insanların en kısa yoldan işlemlerini halletmeleri için özel algoritmalar geliştirilmiştir.

**Bu sayede bir kaç tekerlek/trackball hareketi ve iki tık mesafesinde neredeyse tüm işlevlere ulaşmak mümkündür.** Tamamı Java diliyle geliştirilen bu işletim sistemi başlarda Microsoft Exchange sunucusu üzerindeki posta, takvim işlevlerini ve IBM Lotus sunucusu üzerindeki posta hizmetlerini desteklemektedir.

**Güncel versiyon olan OS4 ile birlikte Novell Groupwise sunucularıyla birlikte Exchange üzerindeki tüm hizmetlerde desteklenmeye başladı.

**12 Haziran 2008 tarihinde yayınlanan 4.5.0.37 sürümüyle Blackberry cihazları video kayıt, youtube desteği, html eposta gönderme ve ses kayıt özelliği kazanmıştır.

**Bada işletim sistemi ilk olarak 2010 yılında Mobil Dünya konferansında (Barcelona) Asphalt oyunu ile birlikte tanıtıldı.

**Dünya’nın en büyük ikinci cep telefonu üreticisi olan Samsung tarafından geliştirildi.

**İlk Bada işletim sistemli Cep telefonu olan Samsung Wave S8500 1 Haziran 2010 tarihinde satışa sunuldu.

**İlk dört hafta boyunca 1 milyon satış rakamına ulaştılar.

**Samsung, Bada’nın geliştirilmesi için 3.000.000 dolar harcadı.

**3. ve 4. nesil destekli hatları destekliyor.

**Minimum duyarlılığa dahi dayanıklı olan 800x400 WVGA ekran zorunluluğu var.

**Oldukça hariketli ve canlı bir arayüze sahip

**Flash destekliyor

**İvme,Işık , hava vb. Tipteki ölçüm ve hariket sensörlerinide üzerinde barındırıyor.

**Yazılımcılar Bada işletim sistemi için istedikleri gibi yazılım yazabilicekler.Firma tarafından herhangi bir kısıtlama yapılmıyor.

**Diğer işletim sistemlerinin aksine ,bada için uygulama geliştiren yazılımcılar Arama ve mesajlaşma özelliklerinide rahatlıkla kullanabiliyorlar ...

Teşekkürler