İşletim Sistemleri Gelişmiş Özellikleri

Konular

• Bilgisayar Yönetimi Araçları• Sistem Araçları• Kayıt Defteri (Registry)• Dosya Sistemi (NTFS ve FAT32)• Sistem Sorun Giderme ve Geri Yükleme• Uzak Masaüstü Bağlantısı ve Uzak Yardım• İleri seviye disk denetleyicileri (RAID)

E.Yıldıztepe

Windows 20002.Bilgisayar Yönetimi

• Bilgisayar Yönetimi, tek bir yerel veya uzak bilgisayarı yönetmek için kullanabileceğiniz yönetim araçları topluluğudur. Birkaç yönetim hizmet programını bir konsol ağacında birleştirir ve yönetim özelliklerine ve araçlarına kolay erişim sağlar.

Aşağıdaki işlemleri yapmak için Bilgisayar Yönetimi'ni kullanabilirsiniz:• Oturum açma saatleri ve uygulama hataları gibi sistem olaylarını

izlemek. • Paylaşım kaynakları oluşturmak ve bunları yönetmek. • Bir yerel veya uzak bilgisayara bağlı kullanıcıların listesini

görüntülemek. • Zamanlanmış Görevler ve Dizin Oluşturma Hizmeti gibi sistem

hizmetlerini başlatmak ve durdurmak. • Saklama aygıtlarının özelliklerini ayarlamak. • Aygıt yapılandırmalarını görüntülemek ve yeni aygıt sürücüleri

eklemek. • Uygulamaları ve hizmetleri yönetmek.

Bilgisayar Yönetimi üç öğe içerir: Sistem Araçları, Depolama Birimi ve Hizmetler ve Uygulamalar

E.Yıldıztepe

E.Yıldıztepe

Bilgisayar YönetimiSistem Araçları

Bilgisayardaki sistem olaylarını ve performansı yönetmek için araçlar içerir.

1. Olay Görüntüleyicisi :Olay Görüntüleyicisi ile kullanıcılar, Uygulama, Güvenlik ve Sistem günlüklerinde kaydedilmiş olan olayları izleyebilir.

2. Paylaştırılmış Klasörler :Ağdaki paylaştırılmış kaynakları yönetmek için kullanılır. Paylaştırılmış Klasörler'le, kullanıcı erişim izinleri, oturum etkinliği ve paylaştırılmış kaynak özellikleri denetlenir.

3. Yerel Kullanıcılar ve Gruplar : Yerel kullanıcıları ve grupları yönetmek için kullanılan bir araçtır. Yerel Kullanıcılar ve Gruplar önemli bir güvenlik özelliğidir, çünkü kullanıcılara ve gruplara, haklar ve izinler atanarak belirli eylemleri gerçekleştirme olanakları sınırlandırılabilir.

E.Yıldıztepe

Bilgisayar YönetimiSistem Araçları

4. Performans Günlükleri ve Uyarıları :Performans verilerini yerel veya uzak bilgisayarlardan otomatik olarak toplamak için kullanılır. Günlüğe kaydedilmiş sayaç verileri Sistem Monitörü'nü kullanarak izlenebilir veya çözümlemek ve rapor oluşturmak üzere veriler elektronik tablo programlarına veya veritabanlarına verilebilir.

5. Aygıt Yöneticisi : Donanım aygıtlarının sürücülerini (veya yazılımları) güncelleştirmek, donanım ayarlarını değiştirmek ve sorunları gidermek için kullanılır.

E.Yıldıztepe

Bilgisayar YönetimiDepolama Birimi

• Yönetilen bilgisayarda yüklü olan depolama aygıtlarını görüntüler. Depolama aygıtlarının özelliklerini yönetmek için Kaldırılabilir Depolama Birimi, Disk Birleştiricisi ve Disk Yönetimi kullanılabilir.

1. Disk Yönetimi : Bölümler ve birimler oluşturmak, bunları biçimlendirmek ve sürücü harfi atamak gibi diske ilişkin görevleri gerçekleştirmek için kullanılır. Hataya dayanıklı birimler oluşturmak veya onarmak gibi gelişmiş görevleri gerçekleştirmek için de kullanılır.

E.Yıldıztepe

Bilgisayar YönetimiDepolama Birimi

2. Disk Birleştiricisi : Yerel birimlerin çözümlenmesini ve parçalara ayrılmış dosya ve klasörlerin bulunup ve birleştirilmesini sağlayan bir sistem hizmet programıdır. Diskler ayrıca, defrag komutu ile komut satırından da birleştirilebilir.

3. Kaldırılabilir Depolama Birimi : Kaldırılabilir depolama ortamlarını izlemeyi ve söz konusu ortamları içeren değiştiriciler ve müzik kutuları gibi kitaplıkları yönetmeyi kolaylaştırır.

E.Yıldıztepe

Bilgisayar YönetimiHizmetler ve Uygulamalar

• Hizmetler ve Uygulamalar : Bilgisayardaki hizmetleri ve uygulamaları yönetmenize yardımcı olan birkaç varsayılan araç içerir. – Hizmet :Başka programları özellikle düşük

(donanıma yakın) düzeydeki programları desteklemek için belirli sistem işlevleri gerçekleştiren program, yordam veya işlem. Hizmet uygulamaları normal olarak kullanıcılara hem yerel hem de ağ üzerinden istemci/sunucu uygulamaları, Web sunucuları, veritabanı sunucuları ve diğer sunucu tabanlı uygulamalar gibi özellikler sağlar. Hizmetlere örnek olarak Güvenlik Hesap Yöneticisi hizmeti, Dosya Yineleme Hizmeti, Yönlendirme ve Uzaktan Erişim hizmeti verilebilir.

E.Yıldıztepe

3.Windows Sistem Araçları

Başlat-Programlar-Donatılar-Sistem Araçları Klasöründen erişilebilen Programlardır

• Disk Birleştiricisi• Disk Temizleme• Dosya ve Ayar Aktarma Sihirbazı• Karakter Eşlem• Sistem Bilgisi• Sistem Geri Yükleme• Yedekleme• Zamanlanmış Görevler

E.Yıldıztepe

3.1.Disk Birleştirici

• Bilgisayarınızın sabit diskindeki parçalanmış dosyaları ve klasörleri birleştirir; böylece her birinin, birimin üzerinde tek bir bitişik alanı kapsamasını sağlar. Bunun sonucunda, sisteminizdeki dosya ve klasörlere erişme ve yenilerini saklama işlemleri daha verimli biçimde gerçekleştirilebilir. Disk Birleştiricisi dosya ve klasörlerinizi birleştirdiğinde, birimin boş alanı da birleştirilmiş olur ve yeni dosyaların parçalanma olasılığı azalır.Defrag komutunu kullanarak, diskleri bir komut satırından da birleştirmek mümkündür.

E.Yıldıztepe

3.2.Disk Temizleme

• Sabit diskinizde yer açmak üzere geçici Internet dosyalarını ve artık kullanmadığınız yüklü bileşenler ile programları kaldırmak ve Geri Dönüşüm Kutusu'nu boşaltmak için Disk Temizleme'yi kullanabilirsiniz. Disk Temizleme ile :– Geçici Internet dosyalarını kaldırma – Karşıdan yüklenen program dosyalarını (Internet'ten

yüklenen ActiveX denetimleri ve Java uygulamaları) kaldırma

– Geri Dönüşüm Kutusunu boşaltma – Windows geçici dosyalarını kaldırma – Kullanmadığınız Windows bileşenlerini kaldırma – Artık kullanmadığınız, yüklenmiş programları kaldırıp

diskte yer açma imkanınız vardır

E.Yıldıztepe

3.3.Dosya ve Ayar Aktarma Sihirbazı

• Eski bilgisayarınızla yaptığınız yapılandırmanın çoğunu aynı şekilde tekrarlamak zorunda kalmadan, veri dosyalarınızı ve kişisel ayarlarınızı eski bilgisayarınızdan yenisine taşımanıza yardımcı olur. Örneğin, kişisel görüntüleme özelliklerinizi, klasör ve görev çubuğu seçeneklerinizi ve Internet tarayıcısı ve posta ayarlarını eski bilgisayarınızdan alıp, yenisine yerleştirebilirsiniz. Sihirbaz, Belgelerim, Resimlerim ve Sık Kullanılanlar gibi özel dosyaları veya klasörlerin tamamını da taşıyabilir.

E.Yıldıztepe

3.4.Karakter Eşlem

• Belgelerinize ticari marka simgesi, özel matematik karakterleri veya başka bir dilin karakter takımından alınan karakterler gibi özel karakterleri kopyalamak ve yapıştırmak için kullanabilirsiniz.

E.Yıldıztepe

3.5.Sistem Bilgisi :

• Sisteminiz hakkındaki yapılandırma bilgilerini toplar ve görüntüler. Yerel bilgisayar veya bağlı olduğunuz bilgisayarla ilgili bilgileri görüntüleyebilirsiniz.

E.Yıldıztepe

3.6.Sistem Geri Yükleme

• Bir sorun çıktığında, kişisel veri dosyalarınızı kaybetmeden (Microsoft Word belgeleri, çizimler, sık kullanılanlar veya e-posta gibi) bilgisayarınıza önceki bir durumu geri yüklemekte kullanabileceğiniz bir bileşenidir. Sistem Geri Yükleme, sistem ve bazı uygulama dosyalarındaki değişiklikleri izler ve otomatik olarak kolaylıkla tanımlanan geri yükleme noktaları oluşturur. Bu geri yükleme noktaları sistemi önceki bir zamana geri almanıza izin verir. Günlük ve önemli sistem olayları (bir uygulama veya sürücünün yüklenmesi gibi) sırasında oluşturulur. İstediğiniz zaman kendi geri yükleme noktalarınızı oluşturabilir ve adlandırabilirsiniz.

E.Yıldıztepe

3.7.Yedekleme

• Yedekleme hizmet programı, sabit diskinizdeki bilgilerin bir kopyasını oluşturmanıza yardımcı olur. Sabit diskinizdeki verilerin istenmeden silinmesi, üzerine başkalarının yazılması veya sabit disk hatası yüzünden verilere erişilememesi durumunda, kaybolan veya bozulan verileri geri yüklemek için kopyasını kullanabilirsiniz.

E.Yıldıztepe

3.8.Zamanlanmış Görevler

• Zamanlanmış Görevler'i kullanarak, komut dosyalarını, programları veya belgeleri sizin için en uygun zamanda çalışacak şekilde zamanlayabilirsiniz. Zamanlanmış Görevler, sistemi her başlattığınızda başlar ve arka planda çalışır. Zamanlanmış Görevler ile aşağıdakileri de yapabilirsiniz:– Bir görevi günlük, haftalık, aylık veya belirli bir zaman

için (sistem başlangıcı gibi) zamanlayabilirsiniz. – Bir görev için zamanı değiştirebilirsiniz. – Zamanlanan bir görevi durdurabilirsiniz. – Görevin zamanlanan saatteki çalışma şeklini

özelleştirebilirsiniz.

E.Yıldıztepe

4.Kayıt Defteri – Registry

• Windows, kendi yapılandırma bilgilerini kayıt defteri denilen bir veritabanında saklar. (Windows ile birlikte gelen kayıt defteri düzenleyicisi regedit.exe adlı hizmet programıdır.) Kayıt defteri, bilgisayarın tüm kullanıcılarının profillerini ve sistem donanımı, yüklü programlar ve özellik ayarları hakkında bilgileri içerir. Windows, işlemler sırasında sürekli olarak bu bilgilere başvurur.

Uyarı : Kayıt defterinin hatalı düzenlenmesi, sisteminize ciddi bir hasar verebilir. En azından, kayıt defterine değişiklikler yapmadan önce, bilgisayardaki değerli verileri yedeklemeniz gerekir.

E.Yıldıztepe

Kayıt Defteri Düzenleyicisi

• Bilgisayarınızın nasıl çalıştığı konusunda bilgiler içeren sistem kayıt defterinizdeki ayarları görüntülemek ve değiştirmek için gelişmiş bir araçtır. Windows yapılandırma bilgilerini ağaç biçiminde düzenlenen bir veritabanında (kayıt defteri) depolar. Kayıt Defteri Düzenleyicisi, kayıt defterini incelemenizi ve değiştirmenizi sağlar, ancak genellikle bunu yapmanıza gerek yoktur ve doğru olmayan değişiklikler yapmak sisteminizi bozabilir. Kayıt defterindeki klasörler, anahtarları temsil eder.

E.Yıldıztepe

Kayıt Defteri Düzenleyicisi Ana Anahtarları (Ana Kovanlar)

Klasör Açıklama

HKEY_CURRENT_USER Oturumu açık durumdaki kullanıcının yapılandırma bilgilerini içerir. Kullanıcının klasörleri, ekran renkleri ve Denetim Masası ayarları burada saklanır. Bu bilgiye kullanıcı profili olarak başvurulabilir.

HKEY_USERS Bilgisayardaki tüm kullanıcı profillerini içerir. HKEY_CURRENT_USER, HKEY_USERS'ın alt anahtarıdır.

HKEY_LOCAL_MACHINE

Bilgisayara özel yapılandırma bilgilerini (herhangi bir kullanıcı için) içerir.

HKEY_CLASSES_ROOT HKEY_LOCAL_MACHINE\Yazılım'ının alt anahtarıdır. Burada saklanan bilgiler, Windows Gezgini'ni kullanarak bir dosya açtığınızda doğru programın açılmasını sağlar.

HKEY_CURRENT_CONFIG

Sistem başlangıcında yerel bilgisayar tarafından kullanılan donanım profili hakkındaki bilgileri içerir.

E.Yıldıztepe

5.Dosya Sistemi – Fat32 ve NTFS

Dosya Ayırma Tablosu (FAT – File Allocation Table)

• MS-DOS ve diğer Windows tabanlı işletim sistemlerinin, dosyaları düzenlemek ve yönetmek için kullandıkları bir dosya sistemidir. Dosya ayırma tablosu (FAT), bir birimi FAT veya FAT32 dosya sistemlerini kullanarak biçimlendirdiğinizde Windows'un oluşturduğu bir veri yapısıdır.

E.Yıldıztepe

Dosya Sistemi – Fat32 ve NTFS

FAT32

• Dosya ayırma tablosu (FAT) dosya sisteminin bir türevi. FAT32, FAT’den daha küçük küme boyutlarını desteklediğinden FAT32 sürücülerindeki alan, daha etkili biçimde ayrılabilir.

E.Yıldıztepe

Dosya Sistemi – Fat32 ve NTFS

NTFS dosya sistemi

• Performans, güvenlik, güvenilirlik ve FAT dosya sisteminin hiçbir sürümünde bulunmayan ileri düzey özellikleri sağlayan gelişmiş bir dosya sistemi. Örneğin NTFS, standart işlem günlüğü ve kurtarma tekniklerini kullanarak birim tutarlılığını garanti eder. Bir sistemde hata ortaya çıkarsa, NTFS dosya sisteminin tutarlılığını geri yüklemek için günlük dosyası ve denetim noktası bilgilerini kullanır.

E.Yıldıztepe

Dosya Sistemi – NTFS & FAT32 Karşılaştırılması• Uyumluluk :NTFS birimleri Dos, Windows95, 98, ME

tarafından tanınmaz. Windows98 yada Windows ME kullanarak erişmek istediğiniz herhangi bir yerel sürücü için Fat32 kullanmanız gerekir. Bu kısıtlama ağ erişimine uygulanmaz. Diğer ağ kullanıcıları paylaşımın doğru kurulduğunu varsayarak Windows’un herhangi bir sürümünü kullanan bilgisayardan yerel disk biçimine bakmaksızın paylaşılan klasörlere erişebilir.

• Güvenilirlik : Tasarımı gereği bir NTFS birimi Fat ve Fat32 sürücüsünden daha kolay disk hatalarından kurtulabilir. NTFS, tüm disk etkinliklerini izlemek için günlük dosyaları kullanır. Windows sistemin bozulması durumunda sistem yeniden başlatıldığında dosya sistemi hatalarını otomatik olarak onarmak için bu günlüğü kullanır. Buna ek olarak, NTFS bozuk kesimleri içeren kümeleri yeniden eşleyebilir ve bu kümeleri bozuk olarak işaretler. Böylece işletim sistemi artık bu kümeleri kullanmaz. Fat ve Fat32 sürücüleri disk hatalarına karşı daha korumasızdır.

E.Yıldıztepe

Dosya Sistemi – NTFS & FAT32 Karşılaştırılması

• Güvenlik : NTFS ile dosyaları şifreleyerek ek bir koruma katmanı ekleyebilirsiniz. Bir Fat ya da Fat32 sürücüsüne fiziksel erişimi olan biri bu sürücüde depolanan tüm dosyalara erişebilir.

• Genişletilebilirlik : NTFS biçimli birimleri kullanarak yedekleme, yeniden bölümleme, yeniden biçimlendirme ve geri yükleme yapmaksızın var olan sürücü harflerindeki depolama olanağına genişletebilirsiniz.

• Verimlilik : Boyutu 8 GB’tan büyük olana bölümlerde NTFS birimleri alanı Fat32’den daha iyi yönetir.Windows tarafından bir Fat32 sürücüsü için oluşturulacak en büyük bölüm 32 GB’tır. Oysa, 16 TB kadar tek bir NTFS birimi oluşturabilirsiniz.

E.Yıldıztepe

6.Sistem Sorun Giderme ve Geri Yükleme

• İşletim sistemi başlatılamıyorsa ya da sisteminiz düzgün çalışmıyorsa sistem sorun giderme araçlarını kullanabilirsiniz.

• Bilgisayar açılırken henüz işletim sistemi yüklenmeden önce (birden fazla işletim sistemi yüklü ise işletim sistemi seçme ekranında) F8 tuşuna basarak sorun gideme seçeneklerine erişebilirsiniz.

E.Yıldıztepe

6.1.En Son İyi Yapılandırma

• Windows NT ve Windows 2000 ile birlikte kullanılmaya başlayan “en son iyi yapılandırma” seçeneği F8 tuşuna basarak eriştiğimiz gelişmiş seçenekler menüsünde yer alır. Hataya, yeniden başlatmadan önce yapmış olduğunuz bir değişikliğin yol açtığından şüpheleniyorsanız kullanılabilir.

• Windows’un başarılı olarak başlatıldığı en son günden bugüne kadar yaptığınız değişiklikleri hızla tersine çevirmenize olanak tanır.

E.Yıldıztepe

6.2.Güvenli Mod

• Windows normal olarak başlamıyorsa başlangıçta kullanılabilir olan üç güvenli mod seçeneğinden birini kullanarak masaüstüne ulaşabilirsiniz. Güvenli mod’dan hizmetleri başlatıp sonlandırabilir, bilgisayar ayarlarını değiştirebilir, sorunlarınızın nedeni olduğundan kuşkulandığınız program veya sürücüleri kaldırabilir ya da yapılandırmanızı geri yüklemek için sistem geri yükleme hizmet programını kullanabilirsiniz. Windows Güvenli mod’da sisteminizi başlatmak için yalnızca gerekli olan hizmetleri ve sürücüleri kullanır. İşletim sistemi 640*480 çözünürlükte bir genel görüntü sürücüsü kullanarak en az sayıda sürücü ve hizmetle başlar. Güvenli mod’da Windows ses aygıtları ve USB üzerinden bağlanan aygıtların çoğu dahil olmak üzere temel olmayan çevresel aygıtlar için destek yüklenmez.

E.Yıldıztepe

6.3.Kurtarma Konsolu

• En Son İyi Yapılandırma’nın kullanılması işe yaramadıysa ve bilgisayarı Güvenli Mod'da başlatamıyorsanız. Bu yöntem, ancak sorunlu sürücüleri ve dosyaları tanımlamak ve bulmak için temel komutları kullanabilen ileri düzeyde bir kullanıcı iseniz önerilir. Kurtarma Konsolu'nu kullanmak için, işletim sisteminizin CD'sini CD sürücüsüne koyup bilgisayarınızı yeniden başlatın. Metin modunda yükleme sırasında size sorulduğunda, R(Onar) tuşuna basıp Kurtarma Konsolu'nu başlatın.

E.Yıldıztepe

6.4. Otomatik Sistem Kurtarma

• Diğer kurtarma girişimleri başarısız olduğunda kullanılabilir. Ancak daha önceden Yedekleme kullanılarak Otomatik Sistem Kurtarma disketinin oluşturulmuş olması gerekir. İşlem tamamen otomatik değildir ve sisteminizin tamamını kurtaramaz. Birçok kimse otomatik sistem kurtarma özelliğinin yalnızca önceden tam bir yedek hazırladıysanız çalıştığını zor yoldan öğrenir.

E.Yıldıztepe

6.5. Yeniden Yükleme

• Bilgisayarı Güvenli Mod'da başlatamıyorsanız, En Yeni İyi Yapılandırma veya Kurtarma Konsolu da başarısız olduysa ve Otomatik Sistem Kurtarma için kullanabileceğiniz yedeğiniz yoksa İşletim sistemini yeniden yüklemeniz gerekir. Sonra uygulamalarınızı yeniden yüklemeniz ve veri dosyalarınızı yedeklerinden geri yüklemeniz gerekir.

E.Yıldıztepe

7. Uzak Masaüstü Bağlantısı ve Uzak Yardım

• Başka bir bilgisayardayken, bilgisayarınızda çalışmakta olan Windows oturumuna erişebilirsiniz. Bu da, örneğin, evinizden iş bilgisayarınıza bağlanmak ve işinizde bilgisayarınızın başında oturuyormuş gibi, tüm uygulamalarınıza, dosyalarınıza ve ağ kaynaklarınıza erişim sağlamak için Uzak Masaüstü'nü kullanabileceğiniz anlamına gelir.

• Uzak masaüstü, tek bir bilgisayarda birden çok kullanıcıların da etkin oturum açmalarına izin verir. Bu, birden çok kullanıcının uygulamalarını çalışır durumda bırakabilecekleri ve diğerleri oturum açmışken bile Windows oturumlarının durumunu koruyabilecekleri anlamına gelir.

E.Yıldıztepe

7. Uzak Masaüstü Bağlantısı ve Uzak Yardım

Uzak Masaüstü'nü kullanmak için aşağıdakilere gereksiniminiz vardır:

• Yerel Ağ veya Internet bağlantısı olan, Windows XP veya uyumlu bir bilgisayar ("uzak" bilgisayar)

• Ağ bağlantısı, modem bağlantısı yoluyla Yerel Ağ erişimi olan ikinci bir bilgisayar ("ev" bilgisayarı). Bu bilgisayarda, önceden Terminal Hizmetleri istemcisi adı verilen, Uzak Masaüstü Bağlantısı yüklü olmalıdır.

• Uygun kullanıcı hesapları ve izinleri.

E.Yıldıztepe

Uzak Masaüstü'nü kullanmak için gereken ayarlar

• Uzak masaüstünü kullanmak için bilgisayarınıza uzak erişime izin vermeniz gerekir.

• Windows 2000‘de: Bilgisayar Yönetimi-Kullanıcılar ve Gruplar-Kullanıcılar da uzak erişim yapacak kullanıcının özelliklerinden uzak erişim sekmesinde uzak erişimi etkinleştir onay kutusu seçilir.

• Windows XP’de :Denetim masası – Sistem’i açın. Uzak sekmesinde “Kullanıcıların bu bilgisayara uzaktan bağlanmasına izin ver” onay kutusunu seçin. (yönetici veya uzak masaüstü kullanıcıları dışındakiler uzak erişim yapamazlar)

E.Yıldıztepe

Uzak Yardım (Windows XP)

• Uzak Masaüstü ve Uzaktan Yardım aynı temel teknolojiyi kullanır, ancak bu özellikler arasında farklar vardır. Uzaktan Yardım, bir yardımcının, örneğin bir arkadaşın, yardım etmek üzere bilgisayarınıza erişmek için Internet bağlantısını kullanmasına izin verir. Yardımcı, bilgisayar ekranınızı görür ve bir sohbet kutusu yoluyla iletişim kurar. İzin verirseniz, yardımcı bir sorunu çözmek üzere bilgisayarınızı uzaktan denetleyebilir.

Uzaktan Yardım'ı başlatmak için:– Başlat'ı ve sonra Yardım ve Destek'i tıklatın. – Uzaktan Yardım'ı kullanarak bir arkadaştan

yardım al'ı tıklatın.