mg 03 kişisel gelişim 90kg00001

8/3/2019 MG 03 Kiisel Geliim 90KG00001

1/56

T.C

MLL ETM BAKANLII

MESLEK GELM DERS

KSEL GELM90KG00001

Ankara, 2011


2/56

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereveretim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarakrencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renmemateryalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.


3/56

i

AIKLAMALAR ....................................................................................................................iiGR .......................................................................................................................................1RENME FAALYET-1 .....................................................................................................31. BREYSEL GELM..........................................................................................................3

1.1. Bedensel zellikler .......................................................................................................31.2. Zihinsel zellikler.........................................................................................................51.3. Ruhsal zellikler .......................................................................................................... 71.4. Kendini Tanma ............................................................................................................91.5. Kendini Gelitirme......................................................................................................14UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 17LME VE DEERLENDRME ....................................................................................25

RENME FAALYET-2 ...................................................................................................272. MESLEK GELM .........................................................................................................272.1. Etkin Problem zmek ve Proje Gelitirmek .............................................................272.2. letiim, Sunum ve kna Becerilerini Gelitirmek.......................................................30

2.2.1. letiim .................................................................................................................302.2.2. Sunum..................................................................................................................332.2.3. kna Becerileri .....................................................................................................35

2.3. Zaman Verimli Kullanmak ........................................................................................352.4. Strese Kar Dayankl Olmak.....................................................................................372.5. Kiisel Motivasyonu Salamak...................................................................................412.6. Birlikte altnz Arkadalarnzla Uyum Salamak ..........................................41

2.7. Yaptnz lerde zgven Sahibi Olmak .................................................................44UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 46LME VE DEERLENDRME ....................................................................................47

MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 50CEVAP ANAHTARLARI.....................................................................................................51KAYNAKA ......................................................................................................................... 52

NDEKLER


4/56

ii

AIKLAMALARKOD 90KG00001

ALAN Tm Alanlar in Ortak

DAL/MESLEK Tm Dallar in Ortak

MODLN ADI Kiisel Geliim

MODLN TANIMIToplumsal hayatta gerekleen insan ilikilerini gzlemleme;i yaamnda, sosyal yaamda, eitim yaamnda ve kiiselgeliimde bilgi ve beceriler kazanma materyalidir.

SRE 40/8

N KOUL

YETERLKMeslei ile ilgili gelimeleri izlemek ve kendini kiisel olaraksrekli gelitirmek

MODLN AMACI

Genel AmaKendini tanyp yeteneklerini ve mesleki yeterliliklerinigelitirebileceksiniz.

Amalar1. Bedensel, zihinsel ve ruhsal zelliklerinizle birlikte,

kendinizi tanyp kendini gelitirme ilkelerini renerekkiisel geliiminizi balatabileceksiniz.

2. Mesleki yeterliliklerinizi ve i ortamlarndakibaarlarnz gelitirebileceksiniz.

ETM RETMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Ortam: Snf, iletme, ktphane, ev, bilgi teknolojileriortam, kendi kendinizle ve grupla alabileceiniz tmortamlar, internet ortam.Donanm: Snf, televizyon, vcd., dvd., bilgisayar, ktphanevb. materyaller

LME VEDEERLENDRME

Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra o faaliyetleilgili verilen lme deerlendirme aralaryla kendinizideerlendireceksiniz.

Uygulamal deerlendirme ile modlde kazandnz bilgi vearatrma sonularnz deerlendirip arkadalarnz veretmeninizle sonular karacaksnz.

Modl sonunda modln tamamn ieren modldeerlendirme ( Yeterlik lme) ile kendi kendinizideerlendirecek, rendiklerinizi baarsz olduunuzblmleri saptayacak, eksik olduunuz konulara tekrar

dnerek bilgilerinizi tamamlayacaksnz.

AIKLAMALAR


5/56

1

GRSevgili renci,

Bir yolculukta esas olan, nereye gidilmek istendiini bilmektir. Hele ki bu yolculuk birmr srecek olan yaam serveniyse, varlmak istenen hedefin nceden belirlenmesi aslaihmal edilemeyecek bir nem tar.

yi bir hedef, ancak o hedefe ynelen kiinin kendi zelliklerini tanyabilmesiyleseilebilir. Kii, hedefini kendi kabiliyetleri ve beklentileriyle rttrebildii orandabaarya ulaabilir.

Bu sebeple belki de kiinin hayat yolculuunda cevaplamas gereken en nemli soruBen kimim ve yaam hakk olarak hayattan ne istiyorum? sorusu olmaldr. Kiisel geliimve mesleki geliim abalarnn baars, kiinin hedeflerini oluturmadaki baarsna baldr.

Elinizdeki bu modl size, bu yolculukta yararlanabileceiniz temel bilgileri salamayamalamaktadr. Bu modlle; kendinizi tanmak, genel kiilik zelliklerinizi belirlemek, ilgi,ihtiya ve beklentilerinizi anlayabilmek iin ihtiya duyacanz temel yntemlerireneceksiniz. Ayrca, i hayatnzda daha baarl ve mutlu olmanz salamak amacyla,mesleki alanda ihtiya duyabileceiniz temel yetenekleri kazandracak bilgileri de bumodlde bulabileceksiniz.

Modlden en st dzeyde faydalanabilmenizin yolu, ncelikli olarak deiim vegeliim arzusuna sahip olmanza baldr. Hayat olduu gibi kabul etmeyip onu dahanitelikli bir dzeye ykseltme gerekliliine inanarak, baary yakalayabilirsiniz. Bu baariin modlde size verilen yntemleri elinizden geldii kadar anlayp uygulamaya alnz.Metinlerin ierisinde ve blm sonlarnda verilen uygulamalar mutlaka itenlikle veyeterince vakit ayrarak sonulandrmaya zen gsteriniz.

Yaamn bir frsat olduunu ve ok deerli olduunuzu asla unutmayn.

GR


6/56

2


7/56

3

RENME FAALYET-1

Bu faaliyet sonunda, bedensel, zihinsel ve ruhsal zelliklerinizle birlikte, kendinizitanyp kendini gelitirme ilkelerini renerek kiisel geliiminizi balatabileceksiniz

Kendinize rnek aldnz bir tarihi ahsiyetin yaam yksn okuyunuz vedeerlendiriniz.

evrenizde rnek olarak deerlendirebileceiniz bir kiinin, beendiinizzelliklerini anlatan bir kompozisyon yaznz.

evrenizde size deer verdiini dndnz bir insann, sizi anlatan bir yazyazmasn salaynz.

1. BREYSEL GELM

1.1. Bedensel zellikler

Bireyde bulunan bedensel zellikler, birbirine baml birok etkenin bir arayagelmesi ile ekillenir. Bireyin kiiliinin ve yaam tarznn belirleyicilerinden birisi olanbedensel zellikler; anne-babann tad genlere, anne karnnda geen yaam srecine vedoum sonras etkenlere bal olarak deiir, biimlenir ve kiiye zg bir hal alr.

Bireyin bedensel zellikleri denildiinde; kilo, boy, kemik yaps, kas yaps, bedeninoran, biimi, duruu, bedeni oluturan organ ve sistemlerin yaps ile d grnnetkileyen ten rengi, gz rengi, sa rengi gibi unsurlar akla gelir.

Bedensel geliimse doum ncesinden balayp 18-20 li yalara kadar insan bedenindegrlen deiim ve olgunlama srecidir.

RENME FAALYET1

AMA

ARATIRMA


8/56

4

Resim 1.1: Bireyde bedensel geliim

Bireyin bedensel geliimi, anne karnnda balar. Embriyo dnemi, denilen ilk sekizhafta iinde organizma yava yava biimini almaya balar. Bu dnemde kalbin olutuu veatmaya balad gzlenir. Yedinci aya gelindiinde btn organlar yaamsal grevleriniyapabilecek olgunlua eriir. Bu sre ierisinde kkrdak dokular, kemikler, sinir ve sindirimsistemleri ekillenir.

Bu dnemde annenin ya, fiziksel ve duygusal durumu, beslenmesi, kulland ilalar,zararl maddeler, d evreden kaynakl etkenler, bireyin fiziksel geliiminietkileyebilmektedir.

Bebeklerin dnyaya geldiklerinde boylar, ortalama 48-53 cm. civarndadr.Bebeklerin boylarnn uzama oran, ilk yllarda olduka yksektir. lerleyen yllarda bu orangittike der. rnein bebek drt yana geldiinde, doumdaki boyunun hemen hemen ikikatna ular. Birey okul ana geldiinde boyu ortalama 100-125 cm. Lise, anageldiinde ise boyu ortalama 148-170 cm. uzunluuna ular.

Bebek doumda genel olarak 2500-4500 gr. arlklarndadr. Tpk boyca bymedeolduu gibi, doumdan sonra bebein arl da hzla artmaya balar; fakat iki yana dorubu hzda, yava yava azalma gsterir. ki- ya arasnda arlama hz olduka azdr. Okulana doru, yeniden bir hzlanma grlr. Bylece bebek be aylk iken doumundaki

arlnn iki katna, birinci yan sonunda katna, iki buuk yanda drt katna ular.Okul andaki ocuun ortalama arl, 13-26 kg. aras, lise anda ise 38-66 kg.arasndadr.

Bebekte diler 6-8. aylar arasnda kmaya balar. ki yana kadar diler tamamlanr.Bu diler 6-9 yalar arasnda der ve yerine yenileri gelir. Kpek dileri ve az dilerininyenilenmesi 9-13 yalarna kadar srer.

Bebekte kas, kemik ve sinir geliimleri de zaman iinde olgunlar. Hareketler refleksolarak balar ve zamanla bilinli hale gelir.


9/56

5

lkokul alarnda, ocuun byme hznda nemli artlar olmaz; fakat ergenlik

ana doru boy uzamasnda yeniden bir art grlr. Bu dnemde kz ocuklarnn boy vekilolarndaki art erkek ocuklarndan daha hzldr. Bunun sebebi, kz ocuklarnn ergenlikdnemine daha erken girmeleridir. Ergenlik alarnn sonlarna doru ise erkek ocuklaryatlar olan kz ocuklaryla aralarndaki boy ve kilo farkn kapatrlar ve ortalama olarakkz ocuklarndan daha uzun ve daha kilolu olarak geliirler. Genlerde byme yaklak 20-21 yalarna kadar devam eder.

Bireyin fiziksel geliiminde birok sebeple farkllamalar meydana gelir. Hibirbireyin vcut yaps ve grn tam olarak dierinin ayns olamaz. Bu sebeple kiilerarasndaki boy, kilo vb. fiziksel unsurlarn farkll son derece doaldr. Kz ocuklarnnergenlik dnemine erken girmelerinden kaynaklanan gelimeler, erkek ocuklarnda bir iki

yl daha ge balar. Dolaysyla ayn yataki kz ocuklarnn, yatlar olan erkekocuklarna oranla daha iri yapl olmalar, son derece normaldir. Bununla birlikte ergenlikdnemi, her bireyde ayn anda balamaz. Bu yzden kimi ocuklar ergenlik dnemigelimelerini nce yaarken, kimi ocuklarda bir mddet daha ge yaayabilirler. Bu da sonderece olaan bir durumdur.

Bu dnemdeki fiziksel geliimlerin her bireyde bir dnem mutlaka yaanacaunutulmamal. ve bu deiimler son derece olaan karlanmaldr. nk bu sretengemeyen hibir birey yoktur. Yatlarnza gre daha uzun boylu ya da daha ksa boyluolmanz normal artlarda endielenebilecek bir durum deildir. Zaman geldiinde herkeskendi olaan vcut boyutlarna ulaacaktr. Fakat oluacak bu vcut boyutlarnn farklln

da doal karlamak gereklidir. Bireyler ergenlik dnemlerini tamamlayp olgun bir insanolduklarnda, dier insanlarla aralarnda boy ve kilo farkllklar mutlaka olacaktr. nk butip gelimeler; soya ekim, beslenme ve evre koullar gibi dier etkenlere baldr. Busebeple farkllk gstermesi son derece normaldir.

1.2. Zihinsel zellikler

Zihinsel zellikler bireyde gelien anlama ve yorumlamayla ilgili niteliklerdir. lkinson derece snrl olan zihinsel faaliyetler, zamanla geliir ve olgunlar. Bireyin bu zihinselgeliimi onun hem doutan getirdii zelliklere, hem de evresiyle etkileimlerine baldr.

Zihinsel faaliyetler u sreleri kapsar:

Alglama; gerek i, gerekse d dnyadan edinilen bilgilerin yorumlanmas vedzenlenmesidir.

Bellek; yaanlanlar, renilenleri ve alglananlar, gemi ve gelecekleilikisini, bilinli olarak zihinde saklama gcdr.

Muhakeme, bilgiyi belirli bir anlam karma ve sonuca varma amacylakullanabilme yeteneidir.

Dnme; bilgi ve zmlerin sebep sonu ilikisi ierisinde deerlendirilipyorumlanmasdr.

Yetenek; bireyin renme, i yapabilme ve uyum gcdr.


10/56

6

Resim 1.2: Bireyde zihinsel geliim

Bireyde kaltmla gelen temel zihinsel eler, bireyin evre ile etkileimi sonucugeliim ve deiime urar. Bu geliim ve deiim hem bireyin yapsna hem de evreselfaktrlere bal olarak geliir. evre zihinsel faaliyetleri etkilerken, zihnin yaps da evreninalgsn etkiler. Bu nedenle bireylerin zihinsel yaplar arasnda farkllklar oluur.

Bireylerde zihinsel geliim, farkl farkl olsa da geliim srecinin ortak evrelerindensz edilebilir. Birey, dnyaya ilk geldiinde, zihinsel anlamda pek fazla davrantan szedilemez. ki yana kadar zihinsel faaliyetler geliim iindedir ve kavramsal zekannolumasnn hazrlk evresidir.

ki yandan sonra gelien kavramsal zek kendi iinde drt basamaa ayrlr:

lkel kavramlarn kazanlmas (2-4 ya aras.)

Sezgisel dnme (4-7 ya aras.)

Somut dnme (7-11 ya aras.)

Soyut dnme (11 yatan sonra.)

Bebein ilk iki ay ierisinde gsterdii faaliyetler, daha ok refleks niteliitamaktadr. Alamas, karnn doyurmas, refleks hareketlerdir. lerleyen aylarda bebein

ok basit dzeyde hareketleri tekrarlayabildii ve bunlardan etkilenebildii gzlemlenir. Buzellikler gelierek, 18-24 aylar arasnda evreyi tanma ve evreden gelecek etkilerhakknda muhakeme yrtmeye balad grlr. kinci yan sonlarndaysa bireyde, ennemli zihinsel deiim gerekleir ve ocuk szel dnmeye, varlklar adlaryla tanmayabalar. Dil dediimiz yetenei kazanr.

Dil geliimi; bireyin szckleri, saylar ve simgeleri renmesi ve dil kurallarna grekullanmas ve bu kullanmnn geliimidir. Dil geliimi anlamsz sesler karmayla balar.Ardndan hecelemeler yaplr. Daha sonra ilk basit szckler sylenir. Konuulanlar basityapda anlamak ve telaffuz etmenin ardndan, szck daarc oluturulur ve artk szcklercmle iinde kullanlmaya balar. Drt yana doru ocuk, daha karmak imgeler kurmaya,

dilde ve dncede daha ince noktalara inmeye balar. Yedi yana kadar ocuunkavramlar, daha ok evresinde grd nesnelerle ilikili durumdadr.


11/56

7

lkokul andaki ocuklar, somut dnme basamanda bulunmaktadrlar. Bu

dnemde ocuklarn bire bir grmedikleri durum ve nesneleri alglamalar ve yorumlamalarzordur. 7- 11 yalar arasnda ocuklarn para ve btn kavramn anlamaya baladgrlr.

711 yalarndaki ocuklar nesnelerin ykseklii, arl, bykl, uzunluu,ksal ve renk farklarn rahatlkla anlayabilir ve yorumlayabilirler. Fakat soyut dnme vesoyut kavramlar alglama gl ekerler.

Birey soyut dnme basamana 11 yandan sonra girer. Bu dnemde nesneyi vedurumu grmeden de anlayabilir ve yorumlayabilirler. Kendi dncelerini eletirebilir,dnceleri zerinde de dnmeye balayabilirler.

Birey 15 yana geldiindeyse artk somut olay ve nesnelere dayanmadan, bamszolarak soyut dnme yeteneine tamamen ulamtr. Sorun zme ve yarglama yeteneklerigelimi, sorgulama ve yeni fikirler retme artk daha da kolaylamtr.

1.3. Ruhsal zellikler

Bireyin; etkiye en ak renme, olgunlama yoluyla ekillenen ve en ok ahsnazg niteliklerinden olan ruhsal zellikler, btn bu sebeplerden dolayda, zerinde kesinkonuulmas g olan bir alandr.

Her bireyin ruhsal zellikleri, dierlerine gre farkldr; fakat bireyler, bu zelliklerinioluturan duygular nispeten ortak yaarlar. Bireylerin dier insanlarla rten yanlarduygulardr. Bu duygularn oluturduu btn, her birey iin tektir ve kimse kimsenin tpatp ayns deildir.

Bireyin ruhsal zelliklerinin olutuu esas dnem, okul ncesi adr. Bu dnemdetemel kiilik zellikleri geliir. Bu yzden bireyin eitimindeki en nemli dnem, okulncesi yalardr.

Duygular, birey dnyaya geldii andan itibaren gzlemlenebilir. Bebein geneldavranlarna baklarak memnun olup olmad gzlenebilir. Bebek bydke hem

duygusal davranlarnn tr, hem de nedenleri belli olmaya balar. Bebek doumdan sonrailk tepkilerini alayarak gsterir. Alt slandnda, dnde, can yandnda, acktndaalayarak durumunu belli eder.

Okul ncesi a, ocuun btn duygu trlerinin ortaya kt adr. fke,kskanlk, nefret, hogr, sevgi, paylam vb. duygular bu ada belirir. Bu sebeple, buada ailenin tutumu byk nem tar. ocuk ailesinden ve yakn evresinden grdtepkilere karlk, duygularn biimlendirir. rnein ocuk fke gsterisiyle istediklerinielde etmeyi renirse, bu tavrn ocukta yerlemeye balad grlr. Sevmedii bir iinyaplmas kendisinden istendiinde, ocuun fkesi dikkate alnarak bundan vazgeilirse birdahaki seferde ocuun yine fkeyle kar koyduu grlr. Ayrca aile tepkileri, dier


12/56

8

ruhsal zelliklerinde ekillenmesine neden olur. Korku, kskanlk vb. gibi zellikler de aile

tutumlar sonucu ekillenir.ki yana gelindiindeyse ocuun soru sorma a balar. ocuk kendisine yeni

gelen her eyin ne olduunu, nasl olduunu srekli sorgular. Yine bu dnem dikkat ve zenisteyen bir dnemdir. ocuun sorduu sorular zenle cevaplanmazsa, ocukta yanlbilgiler kalc etkiler brakabilir. Ya da sorduu sorulara kar alnan tavr olumsuz olursa,ocukta renme arzusu krelebilir.

Resim 1.3: Bireyde ruhsal geliim

Bu yalarda ocuk yeterli dzeyde sevgiyi bulamazsa iine kapank bir kiilik sergiler.Bunun aksine ok abartl sevgi gsterilirse, ocuk hrn ve kendini beenmi tavrlarsergileyebilir.

lkokul ana gelindiinde genelde, ocukta belirginleen ar ruhsal durumgstergeleri normale dnmeye balar. ok kskan ya da bencil olan ocuk daha lml birkarakter sergilemeye balar. Bu dnem, ocukta ruhsal olgunluun balad dnemdir.

Okul anda ocuun genileyen evresi ve yeni ortamlar, onun kendi dnyasndansyrlp dier insanlarn dnyasna adm atmasna neden olur. Bu sebeple ocuktasosyalleme ve duygusal olgunluk da gelimeye balar.

Bu dnemde grlen bir dier deiiklikse ocuun kendi kendine kurduu korkudnyasndan uzaklamasdr. ocuk korkularndan biraz daha syrlp sakinlemeye balar.Zamanla imgelerine dayal korkular, iyice azalr. ocuk karanlk, yangn, kaza, hayvanlarnzarar vermesi gibi korkulardan syrlrken daha ok arkadalar arasnda sevilme, beenilmegibi kayglarla urar.

lkokul anda ocuk; daha ok arkadalarn, onlarn akalarn, oyunlarn, hatalarnveya gln ynlerini, baarlarn ve sevgilerini nemsemeye balar.


13/56

9

Ya ilerleyip ocuk ergenlie adm attnda, ocukta akranlar arasnda olma ve

onlarla birlikte hareket etme arzusu da artar. Bununla birlikte kimi utangalklar da dahaetkili yaar. Bu utangal onun beceriksizlemesine, kendini beenmelerini istediikiilerin bulunduu yerlerden kamasna ya da bu gibi ortamlarda sklmasna neden olur.

Bu dnemde gencin gsterdii sevgi ve sevmeme tepkileri de ardr. Sevdiklerineok baldr. Sevmediklerindense uzak durmaya alr. Bu arlk durumu, gencin sonergenlik dnemine doru normale dner. Ergenlik dnemlerinde genlerin ilgileri, kendibedenlerindeki deiimlere ve kar cinse ynelir. Bununla birlikte toplumdaki olaylarlailgilenme bilgi ve dncelerini gelitirme abas da bu dnemde younlar.

1.4. Kendini Tanma

Kendini tanma abas, sanld kadar kolay olmayan bir sretir. nsan ou zamankendini adlandramad ve tanmlayamad duygular veya tutumlar ierisinde bulabilir. Bunedenle kendini tanma abasna daha temel yaklamlar getirmekte fayda vardr.

Kendini tanma abas ierisinde olan kii, nce birey olarak kendisinideerlendirmekle deil; varlk olarak insan kavramn ele almakla ie balamaldr. Yaniinsan, kendi bireysel dnyasn grmeye almadan nce insan olarak evrendeki yerinideerlendirmelidir.

O halde nedir evren? nsanln bugnk bilgi dzeyiyle tanmlayabildii evren,

ifadenin yetersiz kalaca kadar byk ve sonsuz bir varlk dzeyidir. Trilyonlarca gk cismive bunlarn akl almaz sonsuzlukta uyumudur. Gk talar, gezegenler, yldzlar, yldzsistemleri, galaksiler ve bunlarn bir araya gelerek oluturduu usuz bucaksz bir btndr.

Resim 1.4: Varlk dncesi


14/56

10

Bu insan aklnn alglamakta zorlanaca usuz bucaksz byklk ierisinde ufack

bir gezegendir dnya.Peki bu ufack dediimiz dnya, evrenin ierisinde bir para olarak grlmeyip kendi

btnl ierisinde deerlendirilirse? O zaman dnya da koskocaman bir varlk lemidir.Denizleri, dalar, kular, bitkileri ve saymakla bitmeyecek varlklar topluluuyla, o da esizve benzersiz bir btndr.

Peki o halde esas soru nedir? Neden btn bunlar dile getirildi? Esas soru, buinanlmaz gzellikteki varlk leminin nasl deerlendirileceidir? Bu sorunun en gzelcevab; btn bu inanlmaz ve saysz gzelliklerin tek sebebinin insan oluudur.

Resim 1.5: Varlk alemi ve insann yeri

Yani insan yoksa btn bu sonsuzluk da yok ve anlamsz demektir. Ksaca insan okadar deerli ve kymetlidir ki, bunca zen sadece onun yaamasn salamak iin varolmutur.

Kendini tanma yolundaki insan; kendisine ait herhangi bir bireysel zellii elealmadan nce, bu gereklii kavramaldr. Kendisini hangi dzeyde deerlendirirsedeerlendirsin, hi fark etmez, insan olduu iin son derece kymetli ve esizdir. Her bireyinsadece insan olma vasf, ona bu deeri ve gzellii katmaktadr. Bu, sadece yaamas iinsunulan hazinenin byklnden bile kolaylkla anlalabilmektedir.

O halde ilk ilke udur; insan deerlidir ve siz, baka hibir eye ihtiya duymadan,sadece insan olduunuz iin bu deeri zaten hak ediyorsunuz. Yani herkes gibi siz de biricikve esizsiniz. Her trl zen ve gzellii fazlasyla hak ediyorsunuz.


15/56

11

Resim 1.6: Dnyaya bakarken

Kiisel geliim sreciniz iin atlacak ilk adm, kendi kymetinizin farknda olmaktr.Ruhsal, zihinsel ve bedensel anlamda kendinizi deerlendirmeye tabi tutarken, bu gerekasla gz ard edilmemelidir. Kii, kendisini ve evresindekileri hak ettikleri deer ierisindegrmelidir.

KENDNZ NASIL DNYORSANIZ YLESNZ. NCEDNCELERNZ DETRMELSNZ.

Bundan sonra gelecek olan aama, kiinin kendisi ile kuraca olumlu diyalogdur.Zihinsel, bedensel veya ruhsal zelliklerinizi deerlendirirken, yarglama deil alglamaabas ierisinde olmaktr. Gerek u ki, en bata fiziksel zellikler olmak zere dierzelliklerin oluumunda insann kendi emei yok denecek kadar azdr. Ne esmer veya sarnolmak, ne de iri ya da zayf olmak bireyin kendi elinde deildir. Onun oluumunuekillendiren, sonsuz etken sz konusudur. Hi tanmadmz atalarmzdan gelen genler,aile, evre, beslenme vb. birok faktrn bir araya gelerek oluturduu bir sonutur fizikizelliklerimiz. Bu nedenle kii kendisini herhangi bir niteliinden dolay yarglamay, helehele olumsuz yarglamay deil kendi niteliklerini deerlendirmeyi tercih etmelidir.Kendisinde var olan zelliklerle ie balayp, onlar kendi yaants ierisinde nasl dahaiyiye gtrebileceini anlamaya almaldr.

Bu aamada gerekli olan, her insann mutlaka stn ve zayf ynleri olduu gereinihogryle karlayabilmektir. Hi kimse, kimseden her anlamda stn deildir. Her insann


16/56

12

bir bakasna gre daha iyi olduu ya da daha zayf olduu ynleri vardr. Asl olan bireyin

bu anlayla kendisinde bulunan iyi zellikleri daha da gelitirip, zayf ynleriniglendirmek iin abalamasdr. Bu noktada yaplacak en kt tercih, kaytsz ve abaszkalmaktr. Yani bireyin zayf ynlerinin verdii eziklik duygusunu kabullenmesi, ya da glynlerini gelitirme abas ierisine girmemesidir.

Her insan kendisinde bulunan nitelikleri ileyip-gelitirmek ve insan olmann hakknvermekle ykmldr. nsann insan olarak sahip olduu deer bunu gerektirir. Bu da ikinciaamadr ki; birey insan olma onurunu yaatabilmelidir. Bu iki temel nokta, yeterincealglanabilirse kiisel geliim ve deiim sreci doal olarak balayacaktr. nk insankendi kymetini alglayabilecek ve daha iyi bir insan olma abasnn zorunluluunugrecektir.

Geliim srecinin baars hogr ve olgunlukta yatar. Burada kastedilen bireyinkendisine ynelik hogrs ve olgunluudur. Yani kiinin hatalar ya da eksiklikleriniolgunlukla karlayabilmesidir. Hibir birey hatada ve eksiklikte yalnz deildir. Her insannyetemedii yetiemedii durumlar sz konusudur. Bu nedenle hatalar ya da eksikliklerbireyin nnde almaz bir da oluturmamaldr. Kii bu yetersizliklere taklpkalmamaldr. Birey eksikliklerini olgunluk ve hogr ierisinde yeniden ekillendirip, dahaiyiye ynlendirmesi gerektiini unutmamaldr. Varlklarn kabul edip onlar gzele ve iyiyedoru ilemelidir. Yoksa hogr ve olgunluktan kast, hatay ve eksiklii kabullenipkalmak, hele hele onlar deimez sreler olarak grmek deildir.

GL OLAN, ZAYIF YANINI HERKESTEN Y BLENDR.

DAHA GL OLAN SE ZAYIF YANLARINA HKMEDEBLENDR.

Kii stn ya da zayf ynlerini bu bakla tespit etmeye almaldr. Her iki niteliinde doal olduunu iselletirerek, eksii iyiye ve gzele, iyi ve gzeli de daha iyi ve dahagzele doru gelitirme abas ierisinde olmaldr.

Yukarda verilen bak asndan sonra kendini tanma konusu ele alnabilir.Tannan ve bilinen bir evrede bir yerden baka bir yere gitmek, yabanc olduunuz

bir yerde, bir yerden baka bir yere gitmekten ok daha kolay ve zahmetsizdir. Bilmek ve

tanmak, yeterlilikleri ve eksiklikleri gzlemleyebilmek, ama ve hedeflere ulamaaamasnn olmazsa olmaz kuraldr.

Kiinin kendisini olabildiince iyi tanmas kendisiyle ilgili alaca kararlarn baarlolmasnda temel unsurdur. Kii kendisini tanmak kaydyla ancak yapabileceklerinin dorubir biimini oluturabilir.


17/56

13

Resim 1.7: Alnan kararlar kiinin kapasitesiyle uyumlu olmaldr

Nasl ki bardaklarn alabilecekleri su miktarlar ekil ve byklklerine balysa vekonacak su miktar bu llere gre belirlenirse, insan da ancak kendi lleri dahilindekisorumluluklar ve hedefleri baarabilir. Bunun iinse yaplmas gereken, mmkn olduunca

kiinin kendisini tanyabilmesi, stn ve gsz yanlarn belirleyebilmesidir. Kii stnyanlarn belirleyebilirse, bu zelliklerini daha fazla gelitirebilir ve beklentilerini daha stdzeyde elde edebilir.

Eer birey eksik yanlarn grebilirse, bunlarn getirecei olumsuzluklardansaknabilir ve eksikliklerini gidererek, bu olumsuz zelliklerini daha olumluya evirebilir.

te btn bu abalarn sonuca ulaabilmesi, kiinin kendisini olabildiince iyitanmasyla mmkndr.

Kendini tanmak; neyi sevip neyi sevmediini bilmek, gl ve zayf ynlerini

grebilmek, kendi snrllklarn ve yapabileceklerini bilmek, rolnn ve sorumluluklarnnfarknda olabilmektir.

Kiinin kendisini, en iyi kendisi tanyabilir. Bu sebeple aada size yardmcolabilecek bir dizi ipular verilmitir. Mmkn olduunca aada verilen bilgilere uygunolarak kendinizi tanmlaynz. Elinizden geldii kadar bu ie vakit ayrnz ve mutlakayazarak dnmeye alnz.

Kendinizle ilgili olumlu zelliklerinizi dnn. En ok hangi zelliinizibeeniyorsunuz?


18/56

14

Kendinizde beenmediiniz zellikler nelerdir? Bunlar en ok hangi

zamanlarda ortaya kar? Beenmediiniz zelliklerinizi deitirmek iin neleryapabilirsiniz?

Baka insanlarda beenmediiniz zellikler nelerdir?

Bakalar sizi nasl tanmlar? rnein arkadalarnz, akrabalarnz,komularnz, retmenleriniz sizin nasl bir insan olduunuzu dnrler?

Bakalarnn sizi nasl tanmasn isterdiniz? Her insann dierlerine gre iyiyapt ve dierlerine gre daha kt yapt bir eyler vardr. Sizin gl vezayf olduunuz yanlarnz nelerdir?

Her insann drstlk, arkadalk, ak szl olma, saygl olma, evreyikoruma gibi baz deerleri vardr. Her insann ncelik verdii deerler deiik

olabilir. Sizin ncelik verdiiniz deerler nelerdir? Bundan 15-20 yl sonra nasl bir insan olmak istediinizi dnn. Nerede,

kimlerle yaamak istediinizi, ne i yaptnz hayal edin. Bunlargerekletirebilmek iin nelere ihtiyacnz olduunu saptamaya aln.Kendinizle ilgili deitirmeniz, gelitirmeniz, renmeniz gereken eylernelerdir? Bunlar bulmaya aln?

Her insann eitli rolleri ve bu rollerin yerine getirilmesi gerekensorumluluklar vardr. rnein anne rol, renci rol, alan rol, karde rol,arkada rol vb. Sizin rolleriniz nelerdir? Her bir rolnz iin ne gibisorumluluklarnz var? Belirlemeye aln.

1.5. Kendini Gelitirme

Geliim, belirli bir duruma doru gerekleen deiim srecidir. Kendinigelitirmekse; insann olmak istedii ve belirledii bir kiisel durumu elde etmek iingerekletirdii deiim srecidir. Baka bir deyile kiisel geliim, olmak istenilen yerevarma abasdr.

Grld zere kiisel geliim iin nce olmak istemek ve olunmak istenilen yeri(durumu-yapy) belirlemek gerekmektedir. Ne istendii nceden belirlenmelidir.

Kiinin ne istediini belirlemesi ok nemli ve g bir itir. Bu nedenle kii hedefinibelirlerken, hedefe ulatnda elde edecei sonular tm detaylaryla incelemelidir. Eerhedef doru olarak belirlenmezse, byk ihtimalle zaman ierisinde o hedeften vazgeilecekya da hedefe ulaldnda istenilen mutluluk yakalanamayacaktr. Her iki durum da ciddikayp demektir.


19/56

15

Resim 1.8: Nerede olmak istiyorsun?

nsan hayatnda hedef belirleme abasnn nemi ok iyi anlalmaldr. Hedefolmadan ne bir yere varlabilir, ne de bir sonu elde edilebilir. Bu da ok de erli olan insanmr iin gze alnabilecek bir durum deildir. Geliim, hedefsiz imknszdr.

AMALANANDAN DAHA YKSEE VARILAMAZ.

Hedef belirlemede kolaylk salayacak baz noktalara deinmek faydal olacaktr. lkaama kendini olabildiince tanmak, yapabileceklerinin-gcnn farknda olmak veistemektir.

Kendini anlayabilme ve gelime arzusu ile balanan sre ierisinde hedef belirlerken,olumlu olunmaldr. Olumluluk derken iki ey anlatlmak istenmektedir. Birincisi, hayata vekendinize olumlu ynlerinizden bakabilmektir. kincisiyse, hedef iin oluturulacak cmle yada dncenin olumlu kurulmasdr. Olumsuz cmlelerle hedef belirlenemez. Kii olumsuzcmlelerle harekete geemez. rnek verecek olursak, baarsz olmak istemiyorum. hedefbelirlemekte kiiye yardmc olamaz. Ancak olumlu kurulacak cmleler zihni harekete

geirebilir ve dnce retebilir. Baarl olmak istiyorum. Gibi. Olumlu bir cmle,dnce retimine daha ok olanak salar.

Baarsz olmak istemiyorum cmlesi zihinde bir hareketlilik yaratmazken,Baarl olmak istiyorum cmlesi hemen ard ardna yeni sorular getirir. Hangi konudabaarl olmak, ne kadar baarl olmak, ne iin baarl olmak vb.

Hedef belirlerken olumlu olmak, elbetteki yeterli deildir. Bu balang aamasdr.Hedef belirlerken Bu hedefin benim iin anlam ne? Ben bunu gerekten istiyor muyum?Bu hedef gerekleirse ne olur? gibi sorularn da sorulmas gerekir.


20/56

16

Resim 1.9: nce hedef belirlenmeli

Hedef belirlenirken hedefin tm detayyla ve net olarak ortaya konmas gerekir.Baarl olmay istemek yeterli ve net bir cmle deildir. Nerede, hangi alanda baaristenildii aka ifade edilmelidir. Netlikle beraber, hedefin llebilir bir dzeyi deolmaldr. Ne kadar baarl olmak istendii ortaya konmaldr. Bu hedefe llebilirlikkazandrr. llemeyecek nitelikteki hedeflere ulalp ulalmad anlalamaz. Demek kihedef, ayn zamanda ulalabilir olmaldr. Ulalamayacak hedef gereki deildir. Hedefin

gereki olmas gerekir.

Bu basamaklara uyularak kurulmu bir hedef cmlesi, kiiyi sonuca ulatrabilir,deiimi salayabilir. Fakat belirlenen hedefin zaman ve koullar asndan dadeerlendirilmesi gerekir. Hedef iin doru zaman olup olmad, yeterli kaynaklarn varolup olmad gzden geirilmelidir.

Hedefe ulald ann zihinde canlandrlmas, hayal edilmesi de nemlidir. Hedefeulaldnda hissedilecek duygu ve dnceler yeterince hissedilebilmelidir ki gerektenhedefe ulaldnda bir hayal krkl olumasn.

Hedefin belirlenmesi, geliim srecini zaten balatm olacaktr. Bu aamadan sonras

dnceleri eyleme geirmekle olacaktr.

Hedefler kk ya da byk olabilir. nemli olan sizi, varmak istedi iniz noktayatayabilmesidir. Bir asl hedef ve buna bal alt hedefler de oluturulabilir.


21/56

17

UYGULAMA FAALYET

Aada verilen testi uygulayarak kendi kiisel zelliklerinizi belirlemeye aln vekendi kiisel zelliklerinize gre nerilen tavsiyeleri deerlendirin.

Test Uygulamas

Farkl karakterlerin zelliklerini tespit etmede bir l olarak bu blmde bir testuygulamas yer almaktadr. Aadaki testin her biri, drt ktan oluan 15 soru iermektedir.Seeneklerde belirtilen zellikler size ne derecede uygunsa ona gre puan veriniz.

Puanlandrma

Her sorunun altnda 4 k yer almaktadr. Sorular cevaplarken size en uygun seeneeXX iareti, o seenekten sonra size en uygun gelen ikinci seenee ise X iareti koyunuz.Seeneklerden sadece iki kka iaret koyun. Eer sadece tek kka iaret koyacaksanz, okka XX iareti koyunuz.

Test sonunda; XX iaretlileri 2, X iaretlileri 1 puan olarak deerlendiriniz. A,B,C veD seeneklerine verilen puanlr toplaynz. Hangi seenekteki puanlarnz arlktaysa,baskn karakter zelliklerinizin o guruba girdii anlalacaktr. Punlarn yksek olduu ikincigrup karakter zellikleri de sizde bulunacandan, ikinci grup karakter zelliklerini de gznnde bulundurmanz faydal olacaktr.

Hangi seenee daha ok puan verdiyseniz, o seenee karlk gelen karakter aadaverilmitir:

A: Krmz KarakterB: Sar KarakterC: Yeil KarakterD: Mavi Karakter

NOT: Aadaki test sizin arlkl olarak hangi gruba ait olduunuzu ortayakaracaktr. Bu yzden testi iaretlerken u anda sahip olduunuz dnceye gre

iaretlemeye zen gsteriniz.

UYGULAMA FAALYET


22/56

18

KLK TEST

Bu test nsan likilerinde 4x4 lk iletiim adl kitaptanalnmtr

XX X

1 Aadaki beyitlerden hangisi sizi daha iyi anlatr?

aGl, kararl, giriken ve doutan liderim

Der kalkar, yoluma devam ederim

bHayata anlaml renkler katar elenceyi severim

mr boyu herkesin mutlu ve neeli olmasn dilerim.

c Her anm huzurlu ve sakin geirmek isterimKavga grlt sevmem, ilerimde en kolay yolu seerim.

dHer eyin mkemmel, dzgn, kusursuz olmasn isterim

likilerimde saygl ve mesafeli olmay severim.

2 Genellikle hangi tempoda ve nasl konuursunuz?

a Hzl ve sonuca ynelik

b ok hzl, heyecanl ve elenceli

c Daha yava ve sakin

d Normal ve syleyeceklerimi aklmda tartarak

3 Bir ie motive olmanz salayan en nemli unsurhangisidir?

a Sonular dnmek

b Onaylanmak, takdir edilmek

c Guruptaki arkadalarmn destei

d Etkinlik, dzen ve disiplin

4 alma tarznz hangisine uygundur?

aYoun ve hzlymdr. Ayn anda birka i bir aradayapabilirim.

b zgr bir ortamda alrm. nsan ilikileri odaklymdr.

cn planda olmayan; ama gruba her trl destei veren biryapm vardr.

dAyrntlar nemserim ve tek bir konuya odaklanarakalrm.

5 alma temponuzu nasl deerlendiriyorsunuz?

a Hzl bir tempoda alr, abuk karar almay severim.


23/56

19

blerin, rutin ve skc olmad ortamlarda yksek

motivasyonla alrm.

cNadiren aceleciyimdir. Gede olsa stlendiim iibitiririm.

dAyrntl dnerek karar veririm. bitirici bir tempoylaalrm.

6 Hangisi sizi daha ok rahatsz eder?

a Zaman israf ve ilerin gecikmesi

b Tekrar gerektiren iler ve monotonluk

c atma ortam ve anlamazlklard Yanlmak ve yaplan hatann tekrarlanmas

7 Bulunduunuz gruplarda hangi konumda dahabaarl olursunuz?

a Olaylara yn veren ve otoriteyi kullanan

b nsanlar motive eden ve neelendiren

c Uzlatrc ve grup iindeki uyumu salayan

d Bilgi salayc, aratrc ve olaylar takip eden

8 Hangisi sizi daha ok strese sokar?

aOlaylar zerindeki g ve kontrolmn azaldnhissetmek

b Skc, rutin iler yaplan bir ortamda bulunmak

c Beni aacan dndm sorumluluklar stlenmek

d Dzensiz ortamlar ve eksik yaplan iler

9Bir renci olsanz ve retmeniniz snav kadnzikinci defa incelediinde puannz artrdn sylese,nasl bir tepki verirsiniz?

a Bunu zaten hak ettiimi dnrm.

b ok sevinirim ve sevincimi belli ederim.

c Hocama teekkr eder ve sayg duyarm.

dHocamn nerede hata yaptn merak eder, kadmgrmek isterim.

10

Saatler srecek bir i toplantsna katlmanz

gerektiinde aadakilerden hangisini benimsersiniz?


24/56

20

aKonunun ana hatlarnn konuulmas iin, sonucun belli

olmasndan hemen sonra kmay tercih ederim.

bToplant elenceli bir ekilde devam ettiinde sonunakadar kalmay, skc olmaya baladnda erken kmaytercih ederim.

cToplantnn huzur iinde gemesi ve gzel kararlarkmas iin stme deni yaparm.

d Toplantya vaktinden nce gelir, tm detaylar not eder vebir deerlendirme yapmak iin ge karm.

11 Kendinizde grdnz en zayf ynnz hangisidir?

ansanlar ileri istediim gibi yapmadnda ve seriolmadklarnda sinirlenmek

b Dzensiz, dank ve programsz olmak

cKimseye hayr diyememek ve bakalarnn iine koarkenkendi iimi aksatmak

dHer eyin kusursuz ve mkemmel olmasn istemek.nsanlar buna uymadnda sinirlenmek

12 Kendinizde grdnz en gl ynnz hangisidir?

a Ksa srede karar alan ve harekete geen yapmb Girdiim ortamlara nee ve heyecan katan tarafm

cHer trl ortama uyum salama ve atmalar nlemegayretim

d Her eyi planl, programl ve dzenli yapma huyum

13 Aadaki ifadelerden hangisi sizi daha iyi tanmlar?

a Gl, kararl, otoriter ve ynlendirici

b Popler, neeli, sevimli ve muzip

c Barl, sevecen, uyumlu ve sakin

d Tertipli, dzenli, disiplinli ve planl

14 alma masanzda nelere dikkat edersiniz?

ancelik verdiim eyleri yapacak ekilde dzenlenmisade bir masay tercih ederim.

bnsanlara karma kark gelen; ama benim aradm hereyi bulduum bir masada alrm.

c nce masamn zerine gerekli olan her trl ara gerecikoyarm. Sk sk kalkarak enerjimi harcamak istemem.


25/56

21

dyi bir i karmam iin masam son derece derli-toplu ve

dzenli olmaldr.

15 Ertesi gn zlmesi gereken bir problem varsa oakamki ruh haliniz nasl olur?

aok byk tedirginlik duymam; nk ertesi gn o iiolmas gerektii gibi yapacamdan eminimdir.

bok tedirginlik duymam; nk nasl olsa iler bir ekildehallolacaktr.

cSorumluluun stmde olmasndan dolay tedirginlikduyarm.

dTedirginlik duyarm ve gecenin byk bir blmndeproblemin nasl zleceiyle ilgili planlar yaparm.


26/56

22

Sar Karakterlilerin Temel zellikleri

Sar karakterli kiiler, bu 4 ana kategori iinde en hareketli karekterdir. lgi ekici vekarizmatik yapldrlar. Dardan baklnca sevimli, kpr kpr, hikyeler anlatp gldren veglen birini gryorsanz onlar hemen tanrsnz.

Birebir ilikilerde ok aktiftirler. Yabanclarla kolaylkla ve zel bir abagstermeksizin iliki kurarlar. Geni bir tandk evreleri vardr. Hayaller kurmayayatkndrlar. Vizyonlar ok genitir. Bir organizasyon ierisinde byk projeler hayaledebilen, ok daha byk ve parlak bir gelecei dnebilen kiilerdir. Ancak bunlar hayatageirme konusunda byk skntlar yaayabilirler.

Bu karakter grubunun genel zellikleri; girikendirler, ayrntlar zerindednmezler, alma alanlar danktr, onlar toparlayacak birine ihtiya duyarlar,elenceli ve hareketlidirler, mutluluk ve enerji yayarlar, dikkatsizdirler, hazr cevaptrlar,ikna edicidirler, sorunlara ilgin zmler bulurlar, merakldrlar.

Mavi Karakterli Kiilerin zellikleriMkemmeliyetidirler. Durular, kyafetleri ve her eyleriyle ok dzenlidirler. Her

eyleri uyum iinde grnr.

Kurallara ok baldrlar. alma ortamlar tam anlamyla mkemmel veprofesyoneldir. Her eyleri planl ve programldr. Hassas insanlardr. Ayrntlar konusunda

titiz davranrlar. ou zaman karar vermede byk skntlar yaarlar. Genelde yalnzlktanholanrlar. Konutuklarnda ses tonlar alaktr. Konuma hzlar dktr.

Duygularn akca ortaya koymazlar, mantk arlkldrlar. Heyecanlar ve duygularlldr. Bir olumsuzluk esnasnda sakin ve aklc olabilirler.

Kuralc olduklarndan kolay kolay deimek istemezler. Daima tedbirlidirler.Olaylarn olumsuz ynlerini grp kayglanrlar. Detaycdrlar. Merakldrlar,aratrmacdrlar. Riskleri nceden grrler. Ciddi ve arbaldrlar. Standartlar yksektir.Yeteneklidirler.

Krmz Karakterli Kiilerin zellikleriGl kararl tiplerdir. Az laf, ok i derler. Sonu odakldrlar. Herkesin onlar gibi

dnp hareket etmesini isterler. Gereksiz konumalardan ve ilerden holanmazlar. Hepyapacak ileri ve alnm kararlar vardr. nemli olan onlara gre iin zn anlamak vesonucu elde etmektir. Bu yzden kararlarn uygularken gzleri baka bir ey grmez.Yksek; ancak gereki hedefler belirlemekten ve bunlar gerekletirmeye almaktanbyk zevk alrlar. Son derece bamsz insanlardr. Zaman ynetimi konusunda stn birbecerileri vardr. Konumas hzl ve tempoludur. alma ortamlar, ne ok dank ne deok dzenlidir.

Hep dik durmaya alrlar, kimseden yardm istemeyi sevmezler. Kendilerini daimahakl grme eilimleri vardr. Eletiriden pek holanmazlar. Kararl ve i bitiricidirler. Ani


27/56

23

kararlaryla insanlar artabilirler. lerine ar odaklanrlar; fakat sonular konusunda

yeterli deerlendirmeyi yapamayabilirler. Lider zelliklidirler. zgvenleri yksektir.

Yeil Karakterli Kiilerin Temel zellikleriOrta yollu tiplerdir. Dikkat ekici hatalarda bulunmazlar. En belirgin ynleri her yerde

mutlu olabilmeleri ve hallerinden memnuniyet duymalardr. Sabrldrlar. Ayrt edilmesi eng olan ve zor anlalan kiilerdir. ten ie ok inatdrlar. Projeleri yarm brakabilirler.Pek fazla kimseye hayr diyemezler. Barl ve fedakrdrlar. En ok nemsedikleri eyevreden sayg grmektir. Daha duygulu ve heyecanldrlar. Gruplarla uyumludurlar.Kendilerini n plana karmaya almazlar. Baka insanlarn katklarndaki deeri grmekonusunda olduka yeteneklidirler. Uyumlu ilikilere ok deer verirler. Baka insanlarnhislerine kar duyarldrlar. ok haraketli ortamlar sevmezler. nce ve dndrc espirianlayna sahiptirler. Kendileriyle barktrlar. ok rahattrlar. atmadan ok ekinirler.Doal arabulucudurlar. ok sabrldrlar. lerinde frtnalar koparken dardan sakingrnebilirler. Kimseyi krmak istemezler.

Sar Karakterli Kiilere Tavsiyeler

Aldnz emanetlere dikkat edin. Aldnz emaneti zamannda ve zararvermeden geri verin.

Az konuup ok dinleyin. Asla ertelemeyin. enmeyin ve vazgemeyin. Karnzdaki kiinin beden diline dikkat edin. ocukluktan ve saflktan kurtulun. inizdeki ocuu canl tutun; ama her

yerde ortaya karmayn. Daha dzenli olun. nsanlarn szlerini kesmeyin. Olaylar fazla bytmeyin. Konumalarnzda daha net ve aklayc olmaya zen gsterin.

Mavi Karakterli Kiilere Tavsiyeler

yi bir ey yaptklarnda insanlar takdir edin.

nsanlar bir eyi sizin kadar mkemmel yapmasalar da beeninizigsterin.

Ayrntlar hesaplarken btn karmayn.

Yaptnz ii nasl yapacanz dnrken niin yaptnz daunutmayn.

Her zaman ve en iyi olmaya almayn. yi olmanz zaten yeterlidir.

Kendinize gvenin ve potansiyelinizin farknda olun.

Kendinizi fazla eletirmeyin.

Hayatn olumlu ynlerini grmeye aln.

Kk eyleri dert etmeyin.


28/56

24

Krmz Karakterli Kiilere Tavsiyeler

Hatasz kul olmayacan kabul edin ve esnek olun. Herkesin zayf bir yn olduunu kabul edin.

Bakalarnn da hakl olabileceini kabul edin.

Konuurken emir kipi kullanmayn.

Her eye karmaktan uzak durun.

Sabrl olmay renin.

nsanlar kmsemeyin.

Her zaman lider olamayacanz kabul edin.

Yeil Karakterli Kiilere Tavsiyeler

Bakalarnn sessizliinizden istifade etmelerine msaade etmeyin.

Her eye evet derseniz evetin bir kymeti kalmaz. Hayr demeyi derenin.

En kt kararn kararszlk olduunu bilin.

Duygularnz amay renin.

Kendi kendinizi motive etmeyi renin. Motivasyonunuz iinbakalarnn grlerini beklemeyin.

Tembellii brakn ve ilerinizi ertelemeyin.

Sorumluluk almaya gayret gsterin.

Yeni eyler denemeye aln.

Daha enerjik olmaya aln.


29/56

25

LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandraraklnz.

1. Kz ve erkek ocuklarnn ergenlii ile ilgili yarglardan hangisi yanltr?A) Ergenlik alarnn balarnda, kz ocuklar erkeklere oranla daha iri yapldr.B) Ergenlik ann balangc, bireysel zelliklere gre deiir.C) Ergenlik anda bireyde fiziksel deimeler grlr.D) Ergenlik a tm bireylerde ayn zamanda balar.

2. Aadaki tanmlamalardan hangisi bireyin zihinsel zellikleriyle ilgili deildir?A) Anlama ve yorumlama ile ilgili niteliklerdir.

B) Zaman ierisinde geliir ve olgunlar.C) Hem kiisel hem de evre faktrlerinden etkilenir.D) Refleks hareketlerden oluur.

3. Gerek i gerekse d dnyadan edinilen bilgilerin yorumlanmas ve dzenlenmesidir.Yukarda aklamas yaplan kavram aadakilerden hangisidir?A) MuhakemeB) DnmeC) AlglamaD) Yetenek

4. Bilgi ve zmlerin sebep-sonu ilikisi ierisinde deerlendirilip yorumlanmascmlesi aadakilerden hangisinin tanmdr?A) MuhakemeB) DnmeC) AlglamaD) Yetenek

5. Muhakeme kavramnn tanm aadaki seeneklerden hangisinde doru olarakverilmitir?A) Gerek i gerekse d dnyadan edinilen bilgilerin yorumlanmas ve

dzenlenmesidir.

B) Yaanlanlar, renilenleri ve alglananlar, gemi ve gelecekle ilikisinibilinli olarak zihinde saklama gcdr.

C) Bilgiyi belirli bir anlam karma ve sonuca varma amacyla kullanabilmeyeteneidir.

D) Bilgi ve zmlerin sebep-sonu ilikisi ierisinde deerlendirilipyorumlanmasdr.

LME VE DEERLENDRME


30/56

26

6. Bireyin kendini tanma srecinde, nce varlk lemine bakmas aadaki

kazanmlardan hangisini salamaz?A) nsan olarak evrendeki yerini deerlendirebilmesini salar.B) Evrenin esiz ve benzersiz bir btn olduunu alglar.C) Evrenin yaamas iin kendisine sunulduunu ve bu yzden kendisinin ok

deerli ve kymetli olduunu anlar.D) Evrenin ve bireyin deersiz olduunu anlar.

7. 7.Aadaki yarglardan hangisi insan iin doru deildir?A) nsan esizdir.

B) Her trl zen ve gzellii hak eder.

C) Yaam insan iin bir frsattr.D) Hibir deeri yoktur.

8. Aadakilerden hangisi kiisel geliim srecinde gerekli deildir?A) Kii kendi kymetinin farknda olmaldr.

B) Kendisi ile kurulan diyalog olumlu olmaldr.

C) Kii kendisini yarglamay deil, deerlendirmeyi tercih etmelidir.

D) Deiim ve geliimin imknsz olduunu anlamaldr.

9. Aadakilerden hangisi hedef belirlemede yardmc olacak unsurlardan deildir?A) Kendini mmkn olduunca iyi tanmak.

B) Gelime arzusu iinde olmak.

C) Olumlu dncelerden hareket etmek.

D) Zaman ve kaynaklar dikkate almamak.

10. Aadaki sorulardan hangisi kendini gelitirme abas iinde olan birisi iingereksizdir?A) Ne yapmal?B) Neyi deitirmeli?C) Neye ulamal?D) abalamak neye yarar?

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek

kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularla ilgili renme faaliyetinin ilgiliblmlerini tekrarlaynz.


31/56

27

RENME FAALYET-2

Bu faaliyet sonunda, mesleki yeterliliklerinizi ve i ortamlarndaki baarlarnzgelitirebileceksiniz.

ortamlarnzda veya okulda ok baarl ve yetenekli olarak grdnz birkiiyi gzlemleyerek onun olumlu davranlarn ve zelliklerini not ediniz.

evrenizde grdnz baarsz bir kiiyi tespit ederek, onun baarszlnnnedenlerini tespit etmeye aln.

2. MESLEK GELM

2.1. Etkin Problem zmek ve Proje Gelitirmek

Bir ortamdan veya durumdan, daha ok tercih edilen bir baka duruma geilmesiesnasnda karlalan engeller ya da zorluklara problem denir. Problem kavram,iyiletirilmesi gerektii dnlen somut veya soyut tm kavramlar iin geerlidir. Problemzme ise; var olan engelleri amak suretiyle bir durumdan, olmas istenilen baka birduruma gemek iin kullanlan srecin addr.

Problemler son derece farkl ve saysz olduundan, problem zme sreci de netolarak snflandrlamayacak kadar geni bir sretir. Bu sebeple problem zme sreci anahatlaryla drt kategoriye ayrlabilir.

Sorunu Tanmlama: Bir problemin zm, ncelikle problemin varlylammkndr. Nasl ki kimse sorulmam sorular cevaplayamazsa, yine hikimse de belirlenmemi problemleri zemez. ncelikle problemin anlalmasve en net biimiyle ortaya konulmas gerekir.

Bir problemin belirlenmesinin yolu, istenen durumu ortaya koymak, istenen durumuetkileyen olumsuzluklar tanmlamakla mmkndr.

Muhtemel zmler Gelitirme: Bu noktada yaplmas gereken sorunun tmynlerini deerlendirebilmek ve ona uygun tutum ve davranlargelitirebilmektir. En uygun zmler, gl tanmlamalar ortaya koymaklaelde edilir. Bu aamada ne kadar ok dnce ortaya atlr ve zerindetartlrsa, en doru zme o oranda yaklalr.

RENME FAALYET2

AMA

ARATIRMA


32/56

28

zmleri Deerlendirme: Belirlenen zm alternatiflerinin muhtemel

sonular karlatrlarak, her biri dikkatlice deerlendirilmeli ve en uygun olanseilmelidir. Bunun iin istenen sonucun ok iyi belirlenmesi, zmlerinistenen sonuca gre deerlendirilmesi, zm yolunun getirebilecei riskleringzden geirilmesi gerekir.

Belirlenen zmn Uygulamaya Konulmas: zmn uygulanmasndaplanlama ve ihtiya duyulacak kaynaklarn temini gerekir. stenilen sonucaulamak iin yaplacak planda beklenmedik durumlar iin alnacak tedbirler deyer almaldr.

zme baland anda, elde edilenlerin ulalmak istenen sonu asndan

deerlendirilmesi ve oluabilecek sapmalarn dzeltilmesi gerekir. zmtamamen uygulandnda ise sonuca ulalp ulalmad llmelidir.

Bir problemin zme varmamas eitli sebeplere dayanabilir. Bu sebepler ylesralanabilir:

Metotlu almamak Yeterli istek ve kararlla sahip olmamak Yetersiz bilgi Sorunu yanl tanmlamak Gerekli teknik ve yeteneklere sahip olmamak

zm etkili bir biimde uygulamaya koymamak Sorunu farkl alardan grmemek Kendinizi iyi ifade edememek Baaramama korkusu Risk almamak Esnek dnememek vb,

Proje gelitirmek de bir anlamda problem zmektir. Proje daha iyi bir durumoluturmak iin ortaya atlan planl ve organize grler btndr. Bu nedenle projegelitirilirken yaplmas gereken iler, problem zm aamasnda yaplmas gereken ilerlebenzerlik arz eder.

yi bir proje iin; varlmak istenen amacn belirlenmesi, engeller ve frsatlarndeerlendirilmesi, uygun yntemlerin belirlenmesi gerekir. Ancak proje gelitirme, dahafazla yaratclk ve ince noktalar grebilme yetisi ister. Bu anlamda sahip olunmas gerekennitelik, yaratc dnce oluturabilmektir. Yaratc dnme, tecrbe ve bilgileri sra dekillerde harmanlamay, alglamay, zihinsel balant kurabilmeyi gerektirir.

HAYAL GC GEREKTEN KAMAK N DEL, GEREYARATMAK N KULLANILMALIDIR.

Yeni fikirler ve projeler retebilmek iin aadaki nerilerden faydalanlabilir:


33/56

29

Dnce retimi Rahatl: Hayal gcne ynelik elenceli bir egzersiz

olarak dnlebilir. Yaplmas gereken ksa bir zaman dilimi ierisinde, amacaynelik akla gelebilecek tm dnce ve artrd kelimeleri yazmaktr. Nekadar ok kelime ya da dnce not edilirse o kadar alternatif yakalama olanaortaya kar.

Serbest likilendirme: Proje ile ilgili her hangi bir sembol, resim ya daartrcy ele alp onunla ilikili cmleler kurulabilir ve kurulan bu cmleleritamamlayan bal yeni cmleler oluturularak dnme gc gelitirilebilir.

Tartma: Oluturmak istediiniz yapnn veya projenin bakalarylakonuulmas yeni fikirler edinmeyi kolaylatrr.

Hayal Kurma: Pek nemsenmese de yaratcln en nemli kaynadr. Hayalkurma, allm kalplarn dna kmay, eylem gerektirmedii iin snrszalternatifi gzden geirebilmeyi, sadece size ait olaca iin orjinallii,potansiyel engelleri fark edebilmeyi kolaylatrr.

Benzetme: Daha nce tecrbe edilmi yaantlardan faydalanlarak yenidncelerin oluumuna frsat verilebilir.

Resim 2.1: Oluturulmu verilerden faydalanlmaldr

evreyi gzlemleme ve ortam deitirerek yeni objeleri deerlendirmek de yaratclk

iin bir frsat oluturabilir.


34/56

30

Resim 2 2: evreyi gzlemle ve deiik ailardan gr

2.2. letiim, Sunum ve kna Becerilerini Gelitirmek

2.2.1. letiim

letiim, kiinin kendisi ve evresiyle oluturduu szl ya da szsz anlama, anlatma,

alglama, yorumlama ve aktarma srecidir. evrede yaanan herhangi bir olay, gzlemlenenbir cisim, hissedilen bir duygu, kiinin kendisiyle ve evresiyle oluturduu bir iletiimdir.Grlecei zere iletiimin alan son derece kapsaml ve bireyin dnyasnda etkisi oldukabyktr. Bu nedenle iletiim, bireyin dnyasnda oluturduu alglama ve ifade etmedzeyidir, diyebiliriz. Yani iletiim, kiinin hayatna denk den bir kavramdr.

Resim 2.3: Anlamak dinlemekle balar


35/56

31

Resim 2.4: Daha fazla kiiyle anlaabilmek daha yksek iletiim kalitesi demektir.

Yksek iletiim kalitesi, yksek hayat kalitesi olarak yorumlanabilir. letiim kalitesiniykseltmekse, daha fazla kiiyi anlamak ve daha fazla kiiyle anlaabilmekle mmkndr.nsanlar arasndaki etkili iletiimin anahtar, nce anlamaya almak, sonra anlalmayaalmaktr.

nsann uyku dnda hemen her an gerekletirdii bir etkinlik olan iletiimingelitirilmesinin temel noktas, karnzdaki kiiyi dinlemek ve anlamaya almaktr. Bu daancak karmzdaki kiiye deer vermek ve anlamaya alrken kendimizi onun yerinekoyabilmekle mmkndr. Oysa iletiimlerimizin byk ounluu, karmzdakinianlamaktan nce kendimizi anlatabilmek dzeyinde gerekleir. Ama genelde yantvermek, kontrol etmek ya da ynlendirmektir. Olmas gerekense anlamak niyetiyle

dinlemek, karnzdaki kiiyi hissetme abas iinde olmaktr. Anlamak iin dinlemek,karnzdaki kiinin kafasndaki ve ruhundakiyle ilgilenmek demektir. Anlalmak,onaylanmak, deer verilmek ve takdir edilmenin bir insan iin ne kadar nemli oldu udnlrse, insann karsndaki kiiyi samimiyetle dinleme abasnn bile ilikilerasndan olumu yapcl grlebilir. tenlikle anlama abas, bal bana gzel biriletiim atmosferi oluturmaya yetecektir.

Dinlemeden anlamaya almak, hastala tehis koymadan ila nermeye benzer.lalar, ancak ilgili olduklar hastalk durumlarnda fayda salayabilir. Hastalkbelirlenmemise, yazlacak ilacn ie yarama ihtimali son derece dktr. Anlamadaniletiim kurmaya almaksa, kalp hastasna gzlk reetesi yazmak kadar tuhaf bir

durumdur.

Anlalma abas, anlatmay ve dolaysyla dil kabiliyetini gerektirir. Dil, insanlarndnyay anlamasn salayan, bireyin kendisiyle ve evresiyle iletiim kurmakta kullandsemboller ve sesler btndr. Dili etkin kullanmak, bireyin bakalarn anlamasn veistediini anlatabilmesini kolaylatracaktr. Etkin bir dil kabiliyetini gelitirmenin en kesinyntemi ise yetkin bir okuma becerisini kazanmaktr.

Kiinin bir duygu veya dnceyi aktarrken kulland beden dili, kar tarafnfarknda olmadan alglayabildii daha ciddi bir iletiim unsurudur. Yaplan incelemelerbeden dilinin iletiimde yaklak %58 orannda etkin olduunu, ses tonunun %38 ve seilen

kelimelerin de %07 orannda etkili olduunu gstermektedir. Beden dili, kendimizi ifadeederken ya da bir kiiyi anlamaya alrken bizi daha net sonulara ulatrabilecek bir


36/56

32

aratr. Burada beden dili zerinde yeterince ayrntya giremesekte, bir fikir vermesi

asndan beden dilinin gzlerle ilgili birka verisini ele alabildik.nsanlarn iletiim esnasnda baklar kii hakknda ipular verir. Bu baklar ok ksa

sre ierisinde belirip kaybolduklar iin gz hareketlerinin dikkatle takip edilmesigerekmektedir.

Baklarn tad ifadeler aada sralanmtr:

Sol st tarafa bakyorsa, grsel hatrlama ile ilgilidir. Daha nceden var olan birnesne, kii, olay ya da durumun grsel olarak zihinde canlandrlmas yoluylahatrlanmaya alldn gsterir.

Sa st tarafa bakyorsa, grsel tasarlamak ile ilgilidir. Daha ncedengrlmemi kiiler, nesneler, yaanmam olaylar ve durumlar ya da grlmama ierii deitirilmek istenen tecrbeler oluturulmaya allrken sa sttarafa baklmaktadr. Kiinin yalan syleme abas iinde olduununda birgstergesidir.

Sol yana baklyorsa, iitsel hatrlamak ile ilgilidir. nceden duyulmu,yaanm tecrbelere ait sesler hatrlanmaya allmaktadr.

Sa yana baklyorsa, iitsel tasarlamakla ilgilidir. nceden hi duyulmamsesler, kelimeler organize edilmeye alldnda ya da yaanm iitseltecrbeyi farkllatrmaya allrken gzler sa kulak hizasna kayar.

Sol alt tarafa baklyorsa, isel diyalogla ilgilidir. konumalar yaptnda bu

yne bakmaktadr. Sa alt tarafa baklyorsa, hissetmek, tekrar yaamakla alakaldr. Bir duyguyu

hissetmeye alrken, dokunular ya da yaanm bir durumu yeniden,iindeymi gibi canlandrmaya allrken bu yne baklr.

Bu konuda daha detayl bilgi edinilmesi, bu amala yazlm kitaplarn okunmasfaydal olacaktr.

letiimde taknlan baz tavrlar olumsuz sonulara sebep olabilir. Bunlar ylesralayabiliriz:

Karlalan durum, olay ya da diyaloglarn yalnzca bir ynyle ilgilenmek,dier ynlerini karmak,

Karnzdaki kiiyi hep yanl ekilde deerlendirmek grdnz birolumsuzluk karsnda olumlu sz ve davranlar alglayamamak,

abucak genellemelere varmak, detayyla dinlemeden hkm sahibi olmak,

Herkesi kolayca anlayp zebileceini dnmek,

Dncelerinizin kesin doru olduuna inanmak ve dncelerinizden tavizvermemek,

n yargl davranp iletiime frsat vermemek,

Her zaman doru olduunuzun onaylanmasn beklemek,


37/56

33

Genel anlamda iletiimi kolaylatracak ve verimli bir dzeye tayacak baz tutumlar

ise yledir: Kendini bakalarna ifade etmeden nce dncelerini bir gzden geir.

ncelii dinlemeye ve anlamaya ver. nsanlarn seni dinlemediklerinde ne kadarrahatsz olduunu hatrla ve dinlemenin nemini aklndan karma.

Sana sylenenleri doru anlayp anlamadn kontrol etmek iin sanasylenenleri karndakine ksaca tekrar et.

Konumaya ilk nce olumlu ifadeler ieren cmlelerle bala.

Kardakinden aklamalar bekliyorsan soruyu detayl, eer net bir eyistiyorsan cevab evet - hayrl olacak ekilde sor.

ikyetlerini eletirilerini, ricalara ya da taleplere evirerek anlatmaya al . Karndakine yeri geldiinde teekkr etmeyi unutma.

2.2.2. Sunum

Baarl bir sunum, iyi bir hazrlk ve planlamay gerektirir. Bunun iin ilk yaplacaki, konunun belirlenmesidir. Konu belirlendikten sonra, kiinin konuya hakimiyeti oranndabir hazrlk sreci gerekir. Sunum yapacak kii, bu sunum ierisinde ok fazla ey anlatmaydeil, nemli olan noktalar aktarabilmeyi ama edinmelidir. Sunumda baar, amacn en iyiekilde ortaya konmasyla salanabilir.

Bir sunum planlanrken, ncelikle sunumun kime veya kimlere yaplaca dikkatealnmaldr. Sunumun yaplaca kiiler, sizin sunumunuzun ieriini belirleyecektir. nksunumun esas amac, hedef kitleye ulaabilmektir. Bunun iin, o kiilerin dzey vebeklentileri mutlaka belirlenmelidir. Dinleyicilerin sizin sunumunuzdan elde etmelerinibeklediiniz tutum ve davranlar ancak bu yolla belirleyebilirsiniz. allan bir irkettemdrler iin yaplacak bir sunumla, snf arkadalarnza yapacanz sunum arasnda konuayn olsa da planlama, tarz ve ierik asndan farkllklar olacaktr.

Bu amala hitap edilen kiilerin dzeyini ve onlara konuma boyunca hangi bilgi,duygu, dnce vb. kavramlar aktarmak istediinizi belirlemelisiniz. Belirlenen konunun

ierii bu sorularn cevaplanmasyla oluturulabilir.

Bir sunum planlanrken, hedef kitlenin konu hakknda nceden ne bildiklerini vesizden ne beklediklerini de tahmin edebilmek gerekir. Bu tahmin abas, ayn zamanda ortaknoktalarn da gzden geirilmesine olanak verecektir. Bu da iyi bir sunum iin gerekli olanortak paydalar belirleyebilmenizi salayacaktr.

Bu deerlendirmeleri yaptktan sonra sunuma neyi dahil edip neyi dahiletmeyeceinize karar vermeniz gerekir. Sunumun ierii hazrlanrken aadaki sorularncevaplanmas faydal olacaktr.

Hedef kitlenin sizin anlatmak istediiniz temel noktay anlamalar vehatrlamalar iin gerekli olan bilgiler nelerdir?


38/56

34

Hangi bilgiler, temel noktay anlama ve hatrlamalarnda yardmc olabilir?

Sizin holandnz ve onlarn da renmekten holanacaklar bilgiler nelerdir?

Sunumunuzun baars iin, dinleyicilerin dikkatini ekecek, grsel verilerden defaydalanlmaldr. Ancak grsel unsurlar seerken; tamamen yazdan olumamasna,okunamayacak ya da anlalamayacak kadar kk ve skk yazlarn bulunmamasna, fazladetay iermemesine zen gsterilmelidir.

Sunum metni ve grsel destekleyiciler hazrlandktan sonra, konumanz esnasndabakacanz alma notlar hazrlamalsnz. Bir sunumun tamamen metinden okunmasdoru deildir. Okumak yerine hatrlatc notlar dzenlenerek sunum yaplmaldr.Hazrlanacak notlar; kolay okunmal, her an elinizin altnda olacak ve size sunumun bir

sonraki admn gsterecek titizlikte olmaldr.

yi bir sunum iin yaplmas gerekenler yle zetlersek:

Konunuzu ve amacnz belirleyin,

Dinleyicilerinizi tanmaya aln,

Onlarn beklentilerini tahmin etmeye aln,

Ortak paydalar belirleyin,

Temel noktalar tanmlayn,

Grsel desteklerinizi hazrlayn,

Faydalanabileceiniz etkili notlar tutun,

yi bir hazrlk, iyi bir sunum iin gven verecektir. Yaptnz hazrlklarn amacnzauygunluunu grmek ve konuma esnasnda daha rahat olmak iin konumann ncedenprovasnn yaplmasnda fayda vardr.

Konuma denemenizi yksek sesle, grsel desteklerinizi kullanarak ve zaman kontrolederek yapnz.

Bir sunum yaparken heyecanlanmak, son derece normaldir. Eer sunum esnasnda

heyecan hissedilirse, yava konumak ve hareket etmek yattrc olabilir. Konumaesnasnda dik durmaya, yznzn insanlara dnk olmasna, glmsemeye dikkat ediniz.

Sunumunuz esnasnda sorular sorarak ya da soru alarak, mesajnzn ulapulamadn denetleyebilirsiniz. Sorulan her soruya olumlu bir tavr taknn ve her soruyuyeni bir bilgi daarc olarak dnn.

Sunumun sonunda ksa bir zet yapnz ve dinleyicilere teekkr ediniz.


39/56

35

2.2.3. kna Becerileri

Baarl bir sunum, baarl bir ikna becerisidir. nsanlar ikna edebilmek iinde etkilisunum yntemlerine dikkat edilmelidir. Konuulacak konunun ya da sylenecek sznniteliine gre benzer hazrlklar yaplabilir ve ayn yntemler denenebilir. Ikna abasgerektiren konular, bazen sunumlar kadar ayrnt ve detay gerektirirken, bazen de bu kadarayrnty gerektirmeyebilir. Bu gibi durumlarda anlatm daha ksa ve z olmaldr. Sonu,daha abuk elde edilmeye allmaldr. Fakat her ikna abasnn, hatta birisini ikna etmekiin kurulacak tek bir cmlenin bile, aslnda bir sunum olduu unutulmamaldr. Bu noktadasunum iin gerekli olan temel unsurlar dikkate alnmaldr. Ne elde edilmek istendii, hedefkitlenin beklentisi, dnceyi en net ve kalc biimde aktarmann yollar ncedensorgulanmal ve yukarda anlatlan unsurlar dikkate alnmaldr. Bu amala yukardaki blm

tekrar okunarak ikna etme becerisi asndan bir kez daha deerlendirilebilir.

2.3. Zaman Verimli Kullanmak

Zaman denilen kavram insan hayatnn ta kendisidir. nsan hayatnda, insanhayatndan daha deerli bir ey olamayacana gre, harcanan ey zaman denilen bamszve soyut bir kavram deil bizzat insann kendisidir. Boa geirilen her dakikada harcananinsann bizzat kendisidir.

Kiiye verilen mrn yalnzca bir kerelik bir frsat olduu ve abucak akp gittiidnlrse, yaplabilecek en ciddi israfn zaman israf olduu kanlmazdr. u halde

yaplmas gereken ilk i, zamann deerini bu ciddiyetle alglayabilmektir.

SADECE MD VARDIR; SONRA ASLA GELMEZ.

Kiinin birisini yok yere ldrmesi, normal insanlarn kabul edemeyecei birgerekliktir. Peki ya kiinin kendi zamann yok yere harcamas? Boa geen ve yeterincedeer verilmeyen zaman, yok edilen insan mrdr. Bunu gerekten alglayabilen bireylerin,zamann daha iyi kullanmaktan baka akllca bir seenekleri yoktur.

Zaman geri dndremez, biriktiremez, dn alamazsnz. Zaman, ok deerli birkavram olmasna ramen, kt bulunan bir kaynaktr.

Zaman ynetimi ise zamann en verimli ekilde kullanlmas demektir. Zamanlarn iyideerlendiremeyen insanlar, ilk olarak onun nemini kavramaldr. Ardndan zamann kiiyiyneten deil, kiinin kontrolnde olan bir kavram olduunu alglamalar gerekmektedir.Hayatta baarya ulamak isteyen kii, ne kadar az zamannn olduunu dnebilmelidir.

Zaman doru ve etkin kullanmann ilk adm, kiinin mutlak anlamda hedeflerinibelirlemesinden geer. Bu hedefler, hem hayatn tamamn ynlendirebilecek ve hayatbeklentisi olarak dnlebilecek temel hedefler, hem de durumlara bal olarak yaplmasgereken dier ara hedefler olabilir.


40/56

36

Verimli bir hayat, ancak ne iin kullanlaca belirlenmi ve bu hedefe ynlendirilmi

hayattr. Bu sebeple yaplmas gereken ilk i, temel hedefler zerinde dnmek ve onlarbiimlendirmektir. Zaman verimli kullanmak; megul grnmek deil, zaman amalarmzgerekletirmeye ynelik faaliyetler yaparak deerlendirmektir.

Zamann verimli kullanlmas iin u noktalara dikkat edilmelidir:

nceliklerin belirlenmesi,

yi bir planlamann yaplmas,

Hayr diyebilmek,

Olumlu ve gelitirilmesi gereken ynlerin saptanmas,

alma ve yaam ortamlarnn dzene sokulmas, Zaman hrszlarnn belirlenmesi ve nlenmesi,

Kararlarn hzl verilmesi,

lerin bir ksmnn devredilebilmesi vb.

Tm bu ilkelerin, hayatta birer alkanlk haline getirilmesi gerekir. Bylece zamanynetimi iin ayrca bir gayret sarf etmeye gerek kalmayacaktr.

Zaman ynetimi iin uygulanacak en nemli yollardan biri, boa harcanan sreyiazaltmaktr. Tabi bunun iin ilk nce yukarda da bahsedildii gibi zamann boa

harcanmasna sebep olan unsurlarn tespit edilmesi gerekir. te zamanmz alan bazunsurlar:

leri Ertelemek: Erteleme davran, zaman planlama ve baar karsndakien byk engellerden biridir. Ertelenen her i, bir dierini engeller.

Kendine Gvensizlik ve Yksek Kayg: Bazen bireyler, kendiperformanslarndan phe edebilirler ya da yaptklar iin yeterliliinden eminolamayabilirler. Bu durum ok youn duygularla yaanyorsa, zaman planlamada engelleyici bir etken durumuna gelir.

Planszlk: Belirlenen amalar dorultusunda, yaplacak ilerin bir plandahilinde yrtlmesi gerekir. Bu planlar uzun dnemli ve ksa dnemli planlar

olabilir. Ama planszlk zaman kaybnn temel sebeplerindendir. Hayr Diyememek: Zaman verimli kullanmak iin bazen evredeki kiilere

hayr demek gerekmektedir. Yaplan birok plan bazen karsndakine hayrdenilemedii iin aksamaktadr.

Gereksiz Mkemmeliyetilik: Mkemmel bir zaman planlaycs olmak gibibir hedefe sahip olmak, ksa bir sre sonra hayal krkl yaamaya vevazgemeye neden olur. Hedefleri belirlerken esnek olmak ve olas aksiliklerigz nnde bulundurmak nemlidir.

Kararszlk: Baarmak istenilen tm ilerde olduu gibi, verimli zamankullanmnda da, belirgin bir ama olmaldr. Ama belirlerken, neler


41/56

37

yaplacana karar vermek ve bu yaplacaklarn nem derecesini belirlemek

gereklidir.

Zaman verimli bir ekilde kullanmak iin, zamann hangi iler iin daha fazla, hangiiler iin daha az kullanlaca belirlenmelidir. Yaplmas planlanan iler arasnda, nceliklersralamas yaplmaldr. Birok kii bu ncelikleri belirleyemedii iin gereksiz bir sreyle uraarak zamann boa harcamaktadr. nceliklerinizi belirledikten sonra onlaruygulamaya koymak iin mcadele etmek gerekebilir; nk birok etken bu nceliklerinnne gemek isteyecektir.

Zaman, yeryzndeki her trl giriimde rol olan balca etkenlerden biri veesiz bir kaynaktr. Herkes, her gn eit zamana sahiptir. Zaman biriktirilemez,balatlp durdurulamaz ve geen zamann yerini hibir ey dolduramaz.

Zaman verimli kullanmak, amalarn, sorumluluklarn, zevklerin ve sosyalyaamn bir arada yrtlebilecek ekilde planlanmasdr.

Zaman verimli kullanmaya balamak kararll gerektiren bir deiimsrecidir. Bu srete baz engeller ortaya kabilmektedir.

Zaman planlarken, bazen ilerin planland gibi gitmeyeceini, planlanmayandurumlarn da ortaya kabileceini gz nnde bulundurmak nemlidir.

Zaman planlarken, hem zorunlu hem de zevk veren etkinliklere zamanayrmaya dikkat edilmelidir.

Belirli srelerle, yaplan planlarn, ne kadarnn iledii, ne kadarnn aksad,plann aksamasna nelerin neden olduunu deerlendirmek, bireyin kendisinedaha uygun zaman planlamas yapmasn salayacaktr.

2.4. Strese Kar Dayankl Olmak

Stres, kiinin kendini gergin, huzursuz ve kaygl hissetme durumudur. Stresyaratabilecek durumlar, kiinin kendisinden ya da dardan kaynaklanan etkenlerdenoluabilir. Herhangi bir kii iin stres etkeni olabilen bir durum bakas iin stres nedeniolmayabilir. Baz stres durumlar, bireyin ocukluk ya da ergenlik dneminde yaadsorunlarla balantl olabilir. Herkesin olaylar karsnda hissettii sknt dzeyi bakalarnagre farkllk gsterir.

Bu nedenle stresle baa kma yntemleri de bireylere ve stresin dzeyine gredeiir.

GEREK GLKLER YENLEBLR. BAA IKILAMAYANLARHAYALMZDE YARATTIKLARIMIZDIR.

Kendiniz iin stres nedeni olabilecek unsurlar belirleyebilmek iin aadakiuygulamay yapmaya alnz. Cevaplarnz bir kada yaznz ve zerinde dnnz.

Kendi hayatnzdaki stresli durumlarn neler olduunu ya da olabileceinidnp srasyla yazn.


42/56

38

Kendinizi kaygl ve skntl hissettiiniz durumlar bir gzden geirin. Bu

durumlarda, ne tr dnceler aklnzdan geerdi ve bedeninizde o srada negibi deiiklikler olurdu hatrlamaya aln. Kimler hangi durumlarda, hangiolaylarda, sizin stres yaamanza neden oluyor? Bunlar not edin.

Saydnz durumlarn yaratt stresi, nasl azaltmaya altnz dnn. eyarayan ve yaramayanlar fark etmeye aln. Defalarca denediiniz haldeistediiniz sonucu vermeyen yntemlerden vazgein.

Kendi kendinize yaptnz her olumsuz yaktrmay gzden geirerek, nekadar size uygun dtklerini deerlendirin.

Kiinin kendine zg stres durumlarnn yan sra, genelde grlebilecek stresdurumlar iin yaplmas gereken kimi davranlar vardr. rnein, rencilik dnemindekarmza kacak ve sorun oluturabilecek noktalardan birisi derslerdeki baarszlkdurumudur. Derslerde daha baarl olmak ve baarszln getirecei skntlardankurtulabilmek iin u tavsiyelere uymak faydal olacaktr.

Dzenli alarak, ders verilmeden nce belli bir sre konu ile ilgili altyap almas yapmanz, dersi daha iyi izlemenizi salayacaktr. Snavdan hemennce almak, hem stresinizi artracak, hem de abuk unutmanza ya dakartrmanza yol aacaktr. Her zaman bir maraton koucusu olduunuzudnp belli bir tempoda; ama devaml almanz gerekir.

renme iin tekrar temeldir. ok kullandnz bilgiler kalc belleinize

yerleir ve istediinizde arlmas da ok daha kolay olur. Bunun iinaltnz konunun ksa zetlerini karp arada srada onlar gzdengeirebilirsiniz.

alma ortamnz, almak iin uygun bir hale getirin. (Masanzn zerinesevdiklerinizin size verdii ufak hediyeler, resimler koyabilir odanz skahavalandrlabilir, verdiiniz aralarda uzanabileceiniz bir yatakbulundurulabilir. Ayrca dinleyebileceiniz bir mzik aabilir veya size g vemoral verecek zl szler yazabilirsiniz.)

Bir nceki akamdan yapacaklarnz programlayn ve ne kadarnyapabildiinizi ertesi akam gzlemleyin. Bu ekilde programl yaamaalkanl gelitirebilirsiniz. Uyamadnz maddeleri gzden geirip, ya birsonraki gnn programna koyabilir ya da uygulama d brakabilirsiniz.

Genel anlamda strese sebep olan temel duygu mitsizliktir. mitsizlik ise en kthastalktr. u ana kadar gelip birtakm eyler renebilmiseniz daha ok eylerrenebileceksiniz demektir. Hayatta hibir ey iin ge deildir. Kendinizi enyukardakilerle karlatrp kendinizi zmeyin. Herkesin iinde bir cevher vardr. Onu nekadar ileyebilirseniz, o kadar nemli hale getirebilirsiniz.

Daima sizin de bakalarndan farkl yetenek ve deerleriniz olduunu dnn; ancakbu dnceler iine girdiinizde de gerek d, ulalamaz eyler dlemeyin.


43/56

39

Resim 2.5: evrenizdeki gzellikleri grmeye aln

Bakasnn gremedii ho eyleri grmeye aln. evrenizdeki kii ve nesneleringze, kulaa ho gelen ynlerini grmeye aln. Bu hem sizi ruhen dinlendirecek, hem demanevi olarak zenginletirecektir.

evrenizdekilerle ve gemiinizle dost olmaya aln. Etrafnzdakilerin size yardmcolmaya alan dostlardan olutuunu dnn. Gemiinizde yapamadklarnz ya da yanlyapm olduunuz eyleri deil, baardnz eyleri aklnza getirmeye aln.

Yanl yapmaktan korkmayn, doru ve daha gzel iin uramay hedef edinin.

evrenizde ya da tarihteki olumlu bir ahsiyeti kendinize rnek aln. O kiinin nebyk zorluklar sonras baarya ulatn dnn.


44/56

40

Resim 2.6: Byk insanlar rnek aln

Spor yapmay ihmal etmeyin. Bu hem geriliminizi azaltacak, hem de vcudunuzudaha olumlu etkileyeceinden kendi bedeninizi daha ok sevmenize yol aacakt r.

Sizi zp karamsarla sokacak eyler yerine heyecanlandracak, elendirecek ya daazminizi krkleyecek eyleri dnmeye aln ve okumay mutlaka alkanlk halinegetirin.

Stresin tamamyla kt bir durum olmadn unutmamak gerekir. Stres eer zararvermeyecek bir dzeyde tutulabilirse, insan motive edebilen bir unsur durumunadnebilir. Baz ilerde ve olaylarda bir miktar tedirginlik, o olaylara daha ok zengsterilmesini salayabilir. Bu da kiinin daha gayretli ve baarl bir tutum taknmasnkolaylatrabilir. Ar olmadktan sonra streste insana olumlu katkda bulunabilecek birduygudur.


45/56

41

2.5. Kiisel Motivasyonu Salamak

Motivasyon, bir ihtiyac gidermek iin gerekli davranlar balatan, harekete gemeyive sreklilii salayan kuvvettir. Sahip olunan btn gdler, bir ihtiyatan kaynaklanr.Srekli deiim gsterebilir ve hayatn her srecinde vardr. Motivasyon, tm bu ihtiyalarnkarlanmasnda kendini gsteren bir kuvvettir. Motivasyonun insan ynlendirdii durumdllendirmedir. dllendirme, en basit anlamda ihtiyalarn karlanmasdr.

Kiinin yneldii ilerde baars, o ie ynelik motivasyonunun bir sonucudur. Kiiyibaarya gtren, hedefine ynelik iinde oluturabildii gl arzudur. Bu nedenle baarmotivasyonu, motivasyon ise doru seimleri gerektirir.

EN BAARILI SAVAI, HEDEFNE KURUN GB ODAKLANANSIRADAN NSANDIR.

Arzu edilmeyen-istenmeyen bir urata, insan sreklilik gsteremez. Kendisine faydasalamayacan dnd durumlar, kiiye mutluluk vermeyen abalar sonusuzkalacaktr. Bu nedenle motivasyonun ve baarnn temel art, arzulanan hedeflerin varolmasdr. Hedefin bykl-kkl, zorluu-kolayl, motivasyonda temel etkendeildir. Temel etken kiinin alaca dl, yani varlmak istenen hedefin salayacadoyumdur.

Motivasyon, gelien bir sretir. Kk ya da byk kazanmlar, insan yeni

kazanmlar iin gdler. Bu sebeple baarda ille de byk admlarn atlmas gerekmez.Kk iler de, kiiyi hedefe ynelten byk motivasyonlara sebep olabilir. Bu nedenleinsan yapabilecei her olumlu i veya davran kmsemeden ve sahiplenerekgerekletirmelidir. Kk de olsa gelen baar, bir sonraki baarnn habercisidir.

2.6. Birlikte altnz Arkadalarnzla Uyum Salamak

yeri, insann bir gnnn en az te birini geirdii ortamdr. Sadece bu adanbakldnda bile insan mrnn byk bir blmn kuatan ve vaktini geirdii yerdir.Dolaysyla i hayatndaki baar ve mutluluk, ayn zamanda insan hayatnn baars vemutluluu anlamn tar. Hele insan hayatnn bir btn olduu dnlrse, bu gereklikdaha kuvvetli bir biimde kendisini gsterir. nk insann hayatndaki mutluluk ve baaronu bulunduu tm ortamlarda etkisi altnda tutacaktr. Bu sebeple baarl bir i hayat,baarl bir yaam anlamna gelmektedir diyebiliriz.

hayatndaki baar, bir ynyle bireyin kendisine balyken dier yn ile dealt ortamlardaki kiilerle ilikilerine baldr. Kiinin i hayatnda kendisine bal olanetkenler, kiinin en bata yaam amacn iyi ortaya koymas ve bu amaca uygun bir itealyor olmasn gerektirir. Kiinin yaam amac; kesinlikle kiinin gayret etmekten hiekinmeyecei ve hatta mutluluk duyaca bir gaye olacandan, bu amaca hizmet edenilerde nihayetinde kiiye mutluluk verecektir. Yani kiinin en bata dikkat edecei nokta,mmkn olduunca sevecei bir i alannda almasdr. nsan gerekten severek alrsa


46/56

42

yapt ite baarsz olmas olduka zordur. Severek altnda, yapaca iler, harcayaca

zaman insan yormayacak, altka baaracak ve baardka mutlu olacaktr. yerinde baar, kiinin alt insanlarla uyumuna ve bu insanlardan ald olumlu

etkilere baldr. Kiinin birlikte alt i arkadalarna ekip diyebiliriz.

Resim 2.7: Ekip ortak ama demektir

Ekip; birbirini tamamlayc bilgi, beceri ve yeteneklere sahip, ortak bir ama iin biraraya gelmi, konu ile ilgili ortak bir yaklam kullanan, ortak performans hedeflerinigerekletiren, kendilerini ortak ama ve hedeflere ulamakta sorumlu hisseden bireylertopluluudur.

Kii, kendisindeki zelliklerin ne kadarnn ekip tanmnn iinde yer alp almadndnmelidir. Bu noktada u unutulmamaldr. yi bir ekip, nce iyi bir bireyle balar. Ohalde kiinin nce kendisini ekip ierisinde, iyi bir birey olarak konumland rmas gerekir.

Bu sebeple kiinin kendisini ekip kavramnn gerektirdii deerleri tayptayamad noktasnda deerlendirmesi gerekir. Bu amala ben ekibimi tamamlayc bilgi,beceri ve yeteneklere sahip miyim?, altm ekiple amalarm, uyumlu mu?, Ortakbir yaklam ve ortak performans hedeflerini gerekletirmeye ne kadar uygunum?, Ekipiindeki sorumluluklarm yerine getirebiliyor muyum?sorularn kendisine sormaldr. Bunoktada verdii cevaplarda bir olumsuzluk varsa, bu olumsuzluklar mmkn olduunca

ortadan kaldrmaya almaldr.

Bir ekip, arkada en bata arkada olarak deerlendirilmelidir. yi bir arkadalk,tek tarafl olmaz. Takm arkadalarnzda olmasn istediiniz niteliklerin, sizde de aynzamanda bulunmas gerekir.

yi bir arkada:

Arkadana ilgi gsterir,

likileri korumak ve yaatmak iin aba harcar,

Karsndakini dinler,

likileri olumlu ynde ele alr,


47/56

43

Baar iin yardmc olur,

Baarszln sorumluluunu paylar, Tek tarafl beklentiler iine girmez,

Yapc ve ynlendiricidir.

Bu gibi zellikler daha da artrlabilir. te kii tm bu ve benzeri olumlu tutumlarkarsndaki kiiden beklerken, kendisi de ayn olumlu tavrlar sergilemelidir. Aksi takdirdearkadalktan sz etmek mmkn olmayacaktr.

Arkadal, i yeri arkadal olarak dndmzde birlikte altmz insanlarntmyle uyumlu olmaya zen gstermek gerekmektedir. Bunun iinse u zelliklere sahip

olmaya allmaldr:

Takm yelerine kar saygl,

Ak fikirli ve yapc,

Arkadalarnn fikirlerine olumlu ynde bakan,

Grleri ile takm gcn artran,

Davranlarn ayarlamasn ve gerektiinde n plana kmasn bilen,

Fikir birliine ulamada baarl,

alt yere bal,

ini seven,

Sadk,

ine hkim,

Sorumluluk sahibi,

ma etmeyen ifade eden,

Uyumlu,

Hiyerariyi atlamayan,

Sr tutabilen,

zr dilemekten kanmayan,

Alak gnll, Hatalarndan ders alabilen,

Dedikodudan uzak,

ahlakna aykr davranmayan,

arkadalar tarafndan sevilen,

Kaliteye nem veren,

Yetenekli,

alkan,

Genel kltr dzeyi yksek,

Gruba uyumlu,


48/56

44

Aktif sosyal faaliyetlere ak,

Sylediiyle uyumlu, Kendini ifade edebilen,

Amalarna kendini adayabilen,

zm bulucu, uzlatrc,

Sistemli,

Deiime ak yeniliki,

nsanlara sevgi ve ilgi gsterebilen,

Yukarda ifade edilmeye allan zelliklerin tamamna sahip olmak g grnebilir;

fakat eer kii basit ilkeleri kullanr ve onlara gre hareket ederse, bu ok fazla gibi grnenzellikler, kolaylkla ortaya kacaktr. Bu yolda size yardmc olabilecek basit ilkeler:

Yaptn ii sevmek,

Kendine yaplmasn istemediin davran bir bakasna yapmamak,

Nasl bir ortam ya da arkada bulmak istiyorsan, bakalarnn da seni ylegrmek istediklerini akldan karmamaktr.

Elbetteki hi kimse; ktmser, srekli aykr, tembel, pasif, ie dnk, gndelikyaayan, sorumsuz, saygsz, iradesiz bir i arkadayla almak istemez. Sorumluluk alan,

balanan ii bitiren, mazeret retmeyen, renmeyi renen, dzenli ve tertipli insanlarlaalmak ister.

Bu nedenle olabildiince olumlu zellikler gelitirilmeli, kendi deerlerin kadar iarkadalarnn deerleri ve beklentileri de nemsenmelidir.

2.7. Yaptnz lerde zgven Sahibi Olmak

zgven, en basit anlamyla kiinin kendisine inanmasdr. zgven, kiinin yapacailerde ve varmak istedii hedeflerde kendisini dinamik tutan ve baary yakalayacanaolan inancdr.

zgvenin hedefe varmas, kesinlikle hedeflerin doru ve tutarl belirlenmesiyleolanakldr. Kii kendisini iyi tanmlayp, varmak istedii hedefleri kendi yetenek veyapabilirliklerine uygun olarak semelidir. Yanl hedef, yanl inan demektir ve inanszzgven sadece bir yanlgdr. Hedefleri seerken kendi potansiyelinize uygun semeli; fakatyapabileceinizin en st dzeyini arzulamalsnz. Hedef belirlendikten sonra, siziarzuladnz noktaya zgveniniz ulatracaktr. zgven drt temel unsurun varln ve birarada dengeli ileyiini gerektirir. Bu drt zellik; bilgi, tecrbe, kontrol ve inantr.zgvenin fazla ya da eksik olmas, insan amalarndan uzaklatrr ve kiiyi olumsuzetkiler. Bu nedenle fayda salayacak bir zgven, bu drt unsurun dengeli ve bir aradatutulmasyla elde edilebilir. Bu drt unsurun ateleyici gc ise inantr.


49/56

45

Resim 2.7: Baarmak inanmaktr

Kiinin faydal bir zgvene ulaabilmesi iin u noktalara dikkat etmesi gerekir:

nce kendini bilmek ve ortaya koymakla balanmaldr.

Yapabilme inanc gl tutulmaldr.

Yeterlilikler, gl ve gelitirilebilir zellikler belirlenmelidir

Kendisini ve evresindekileri yapabileceine inandrmaldr.

Ulalabilir ve gereki standartlar belirleyip yapabileceinin en iyisiniyapmaldr.

Yaplacak ilerde hazrlk, olabildiince tamamlanmaldr. Hedefler hep aklda olmaldr ve hedeflere ulamann mutluluu sk sk hayal

edilmelidir.

Kii kendisini, sadece kendisiyle kyaslamaldr. Kyaslamalar yapabileceklerive yaptklarn deerlendirmek biiminde olmaldr.

Yapmak istenilen ilere gnlden inanlmal ve asla vazgeilmemelidir.Olabildiince amalara younlalmaldr.

Soukkanl, kontroll, derli toplu ve azimli olmak baary getirir.

Kendinizde olan deerleri doru lmleyip hedefinizi iyi belirlemiseniz azim, rahatve cesaretle arzularnza ulaabilir, baary yakalayabilirsiniz.


50/56

46

UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilemleri tamamladnzda i ve meslek hedeflerinizle ilgili bir sunumhazrlayabilecek ve bu sunumu izleyiciler nnde sergileyebileceksiniz.

lem Basamaklar neriler

Kendi meslek alannzn gelecei vemesleki hedefleriniz hakknda bir sunumhazrlaynz.

Amacnz belirleyin.

Dinleyicilerinizi tanmaya ve onlarnbeklentilerini tahmin etmeye aln.

Anlatmak istediiniz temel noktalartanmlayn.

Grsel desteklerinizi hazrlayn.

Faydalanabileceiniz etkili notlar tutun.

ortamnzda faydal olabilecek bir

yenilik tasarlayn. Bir rn, bir hizmet yada bir yntem gelitirerek projeoluturmaya aln.

ortamlarnzdaki glkleri veyaaksaklklar dnerek, bir fikiroluturun. Yapmak istediiniz eyiadlandrn.

Ksa bir zaman dilimi ierisinde amacaynelik akla gelebilecek tm dnce ve

artrd kelimeleri yazn. Oluturmak istediiniz projeyi

bakalaryla konuun.

Daha nce oluturulmu ve denenmiprojeleri inceleyin.

evreyi gzlemleme ve ortamdeitirerek yeni objeleri deerlendirin.

UYGULAMA FAALYET


51/56

47

LME VE DEERLENDRME

LME SORULARI

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandraraklnz.

1. Aadakilerden hangisi problem zme srelerinden birisi deildir?A) Sorunu tanmlamaB) Muhtemel zmler gelitirmeC) zmleri deerlendirmeD) htiyalar snflandrma

2. Aadakilerden hangisi problem zme abasn olumsuz etkilemez?A) Metotlu almamakB) Sorunu yanl tanmlamakC) Risk alamamakD) Esnek dnmek

3. Yeni projeler ve fikirler retebilmek iin aadakilerden hangisinden yararlanlmaz?A) Dnce retimi rahatlB) TartmaC) BenzetmeD) Alternatifleri azaltma

4. Aadakilerden hangisi iletiimi olumsuz etkileyen tavrlardan birisi deildir?A) abucak genellemelere varmakB) Herkesi kolayca anlayp zebileceini dnmekC) Kardaki kiiyi anlamaya almakD) Dncelerinizin kesin doru olduuna inanmak

5. Aadakilerden hangisi iyi bir sunum iin yaplmas gerekenlerden birisi deildir?A) Konunuzu ve amacnz belirleyebilmekB) Dinleyicileri tanmaya almakC) Olabildiince fazla bilgi aktarmaya almak

D) Temel noktalar tanmlamak

6. Aadakilerden hangisi zaman verimli kullanma abasn olumsuz etkiler?A) lerin ve sorumluluklarn tek elde toplanmasB) nceliklerin belirlenmesiC) yi bir planlamann yaplmasD) alma ve yaam ortamlarnn dzene sokulmas

LME VE DEERLENDRME


52/56

48

7. Aadakilerden hangisi stresle mcadelede etken deildir?

A) mitli olmakB) Yanl yapmaktan korkmamakC) Stres yaratan durumlar nemsememekD) Olaylar ve durumlar olumlu ynleriyle grebilmek

8. Aadakilerden hangileri iyi bir arkadan niteliklerinden birisi deildir?A) Arkadana ilgi gsterirB) likileri korumak ve yaatmak iin aba harcarC) Kendi beklentilerini esas alrD) Karsndakini dinler

9. Aadakilerden hangisi i ortamnda ilikilere zarar verecek davranlardandr?A) Takm yelerine kar saygl olmakB) Ak fikirli ve yapc olmakC) Hiyerariyi nemsememekD) Arkadalarnn fikirlerine olumlu ynde bakmak

10. Aadakilerden hangisi z gvenin olumasnda etken olan unsurlardan deildir?A) BilgiB) TecrbeC) nanD) Tevazu

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerekkendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularla ilgili renme faaliyetinin ilgiliblmlerini tekrar ediniz.


53/56

49

UYGULAMALI TEST

ortamlarnzda veya okulda ok baarl ve yetenekli olarak grdnz birkiiyi gzlemleyerek onun olumlu davranlarn ve zelliklerini notediniz.almanz aadaki deerlendirme leine gre deerlendiriniz.

DEERLENDRME LE

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri evetve hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr1. Takm yelerine kar saygl oluunu kendinize model

aldnz m?

2. Ak fikirli, yapc, arkadalarnn fikirlerine olumlu yndebakan bir kiilik ise bunu kendinize model seebileceinizidndnz m?

3. Davranlarn ayarlamasn ve gerektiinde n planakmasn bilen bir kiilik olduuna dikkat ettiniz mi?

4. Grleri ile takm gcn artran, fikir birliine ulamada

baarl, alt yere bal, ini seven, sadk, iine hkim birkiilik olduuna dikkat ettiniz mi?

5. Sorumluluk sahibi, i ahlakna aykr davranmayan, kaliteyenem veren biri olmasnn baarsn olumlu yndeetkilediini dndnz m?

6. Alak gnll, gerektiinde zr dilemekten kanmayan,hatalarndan ders alabilen, dedikodudan uzak, i arkadalartarafndan sevilen biri olduu dikkatinizi ekti mi?

7. Genel kltr dzeyi yksek, aktif sosyal faaliyetlere ak,

uyumlu bir kiilik olduunu fark ettiniz mi?

DEERLENDRME

Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz evetler kazandnzbecerileri ortaya koyuyor. Hayrlarnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz.Tamam evet isemodl deerlendirmeye geiniz.


54/56

50

MODL DEERLENDRMEBu modl ile; kiisel yaamnzda ve i hayatnzda sizi baarya ve mutlulua

gtrecek yntemler size verilmeye alld. Aadaki sorular samimiyetle cevaplandrarakelde ettiiniz kazanmlar deerlendiriniz.

Deerlendirme Kriterleri Evet Hayr

1. Kendinizi deerli hissediyor musunuz?

2. Kiiliinize dair temel zelliklerinizi belirleyebildiniz mi?

3. Deitirilmesinin ya da gelitirilmesinin gerektiini

dndnz niteliklerinizi tespit edebildiniz mi?4. Hayatnz iin bir ana hedef belirleyebildiniz mi?

5. Daha ksa zamanda ulaabileceiniz ara hedefleriniz var m?

6. Problemleri tespit edip zm nerileri retebildiniz mi?

7. letiim becerilerinizi daha iyiye gtrebilecek temel ilkelerikazandnz m?

8. Zamann nemini kavrayabildiniz mi?

9. Sizde strese neden olan etkenleri belirleyebildiniz mi?

10. Strese neden olan unsurlar iin zm nerileriniz var m?

11. Motivasyonunuzun dzeyi yeterli mi?

12. Arkadalarnzla uyumlu alabiliyor musunuz?

13. Kendinize gveniyor musunuz?

DEERLENDRME

Yukarda verilen gzlenecek davranlara verdiiniz cevaplar kontrol ediniz.Cevaplarnzdaki HAYIR says EVET saysndan fazla ise

mg 03 kişisel gelişim 90kg00001

Documents