metodologija politoloskih istrazivanja ii (1)

5/10/2018 Metodologija Politoloskih Istrazivanja II (1) - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/metodologija-politoloskih-istrazivanja-ii-1 1/16

1

ZNAČENJE DIZAJNA ISTRAŢIVANJA

Dizajn istraţivanja je logiĉka struktura istraţivanja kojim se politolog bavi. To je plan, struktura istrategija istraţivanja, zamišljena tako da pruţi odgovore na istraţivaĉka pitanja ili probleme. Dizajn istraţivanja osigurava okvir za prikupljanje i analizu podataka u skladu sa prioritetimakoje je postavio istraţivaĉ.

Dizajn istraţivanja je toĉka gdje se pitanja postavljena u teorijskim ili politiĉkim raspravama pretvaraju u izvedive istraţivaĉke projekte i istraţivaĉke programe koji pruţaju odgovore na tapitanja.

Cilj istraţivanja jest da generira nove spoznaje o fenomenu, ta da primijeni, testira i rafinirateorije koje će objasniti njegovo pojavljivanje i djelovanje. Odluĉujući kako će istraţiti neki fenomen, kljuĉno je pitanje – koja će metoda istraţivanja pruţitinajbolji test istraţivaĉke hipoteze ili najbolje odgovore na istraţivaĉka pitanja?U praksi, moţe se primijeniti kombinacija metoda, kao što su promatranje, intervjui i anketa.Primjena takve kombinacije metoda moţe pruţiti komplementarne podatke koji mogu uĉvrstitinalaze istraţivanja. Ta strategija unakrsnog provjeravanja podataka primjenom niza metodaistraţivanja poznata je kao „triangulacija“. Ĉesto se pravi razlika izmeĊu kvalitativnog i kvantitativnog istraţivanja. Kvalitativno istraţivanje

je vrlo privlaĉno u tom smislu što ukljuĉuje dubinsko prikupljanje informacija, ali iz razmjernomalog broja sluĉajeva. Naglasak kvalitativnog istraţivanja na dubinskoj spoznaji ide na uštrb mogućnosti o fenomenu u

cjelini.Najbolja je strategija stoga ona koja pruţa najbolje podatke kojima se mogu testiratiistraţivaĉke hipoteze i ona koju je istraţivaĉ kompetentan provesti. Istraţivaĉka pitanja i hipotezedat će odliĉne smjernice za metode koje su potrebne za pr ikupljanje prikladnih podataka. Ackoff

tvrdi da je idealan dizajn istraţivanja „optimalna procedura koja se moţe slijediti tamo gdje nemanikakvih praktiĉnih restrikcija“. Problem je, dakako, u tome što uvijek postoje praktiĉna pitanja. Koja se god strategija istraţivanja usvojila, bilo da je rijeĉ o istraţivanju uzroka populacije,komparativnoj analizi, studiji sluĉaja ili sudjelujućem promatranju, politolog mora razmotriti koja je najprikladnija i najlogiĉnija struktura projekta koje treba zapoĉeti. O kojim se god praktiĉnim pitanjima radilo, bilo bi pogubno da israţivaĉ bude prisiljen na usvajanje neprikladnog dizajna

istraţivanja.

Dvije su, dakle, funkcije dizajna istraţivanja: prvo, razvoj ili konceptualizacija operativnog planai, drugo, osiguranje da su procedure usvojene planom adekvatne za pruţanje valjanih, objektivnihi toĉnih rješenja istraţivaĉih problema. Najĉešće se istiĉe upravo ova druga funkcija.Funkcija jedizajna istraţivanja da osigura da prikupljeni empirijski podaci omogućavaju istraţivaĉu daodgovori na inicijalno istraţivaĉko pitanje i testira formulirane hipoteze, što je nedvosmislenijemoguće. Prva je funkcija, meĊutim, podjednako vaţna. Istraţivaĉ mora razviti istraţivaĉka pitanja, pretvoriti ih u hipoteze, te ih logiĉki i konzistentno organizirati tako da tvore teorijski okvir

istraţivanja.Veoma rijetko istraţivaĉ ima taj luskuz da moţe odabrati idealan dizajn istraţivanja.Za provedbu istraţivanja na raspolaganju su mu obiĉno ograniĉena novĉana sredstva i ograniĉeno

vrijeme.Kad su vremenski rokovi veoma kratki, sponzori ĉesto traţe istraţivaĉe da prikupe ianaliziraju podatke koji su već dostupni. Analiza sekundarnih podataka moţe otkriti koji će biti vjerovatni odgovori na istraţivaĉka pitanjai istaknuti podruĉja gdje valja provesti nova istraţivanja. Glavni se praktiĉni problem u odabiru dizajna istraţivanja pojavljuje u naobrazbi i umijećmaistraţivaĉa.Sveukupni plan ili dizajn istraţivanja pruţa, dakle, okvir za projekt istraţivanja. Onobuhvaća izricanje istraţivaĉkih pitanja, definiranje kljuĉnih termina i razvoj hipoteza.Dizajnistraţivanja odreĊuje vrstu empirijskih podataka koji su potrebni da se odgovori na istraţivaĉko pitanje, testiraju hipoteze i evaluiraju pitanja koja se mogu pojaviti tijekom istraţivanja. On



2

odreĊuje koje će se metode istraţivanja i tehnike primijeniti. On opisuje kako će biti provedeno iizvedeno istraţivanje. To bi trebao uĉiniti tako da uvjeri skeptiĉnu publiku da je istraţivaĉ usvojioodgovoarajuću metodologiju, koja će pruţiti uvjerljive podatke. Odabir dizajna istraţivanja usko je, dakle, povezan s odlukama o odgovarajućim naĉinima prikupljanja podataka potrebnih zatestiranje hipoteza i pruţanje odgovora na istraţivaĉka pitanja.

PROCES ISTRAŢIVANJA Dva su glavna naĉina razumijevanja procesa istraţivanja.Prvi je linearni model, koji pretpostavlja da je taj proces razmjerno jasan i jednostavan i da se

moţe razbiti na razliĉite faze ili korake kroz koje prolaze svi projekti istraţivanja. Drugi je modelistraţivaĉkog kruga, koji opisuje kompliciraniji proces koji obuhvaća pogrešne poĉetke,reevaluacije i ponavljanja istraţivanja kako nova otkrića, protuslovlja i svjeţi uvidi restimuliraju proces istraţivanja. U praksi se ta dva modela u znatnoj mjeri preklapaju i isto toliko meĊusobnonadopunjavaju koliko se i sukobljavaju. Linearni model ima prednost jasnoće, dok je istraţivaĉkikrug bliţi procesu istraţivanja u praksi.

LINEARNI MODEL

Idealnotipski opis procesa istraţivanja kao linearnog niza koraka izgledao bi ovako: teorijskaspecifikacija i formuliranje hipoteza, specificiranje podataka, prikupljanje podataka, analiza

podataka i objavljivanje.

Prva se faza sastoji u odluĉivanju o temi projekta istraţivanja, odreĊivanju njegovog opsega,razvoju hipoteza kojima će se objasniti njegovo djelovanje i razvoju pojmovnog sklopa ili modelakoji pokazuje odnos izmeĊu razliĉitih hipoteza i varijabli koje istraţivaĉ ţeli istraţiti. Ta se fazaopisuje kao: „teorijska specifikacija“, no obuhvaća sve mišljenje i teoretiziranje koje treba provesti prije no što moţe zapoĉeti empirijski rad.

SPECIFICIRANJE PODATAKA

Druga se faza sastoji u odluĉivanju o tome koje su vrste podataka prikladne da se odgovori na

istraţivaĉka pitanja, testiraju hipoteze ili ispita toĉnost modela.Na odluke o vrstama podataka koje smatraju prikladnima i prikupljivima utjecat će ekspertizaistraţivaĉa i resursi koje imaju na raspolaganju.

DIZAJN INSTRUMENATA PRIKUPLJANJA PODATAKA

Treća je faza procesa istraţivanja organiziranje naĉina na koje valja prikupiti podatke. To moţeobuhvatiti dizajn instrumenata prikupljanja podataka.Ako se odluĉi provesti istraţivanje na uzorku, ova će faza ukljuĉivati i planiranje i dizajnistraţivanja. Nekoliko je tipova dizajna uzorka koji se mogu upotrijebiti. Najreprezentativniji se temelje na

procedurama jednostavnog sluĉajnog uzorkovanja, no oni se ne koriste ĉesto zato što su

razmjerno skupi.MeĊu drugim su tipovima dizajna uzorka kvotni uzorak i kumulativni (snowball) uzorak, no te suprocedure manje rigorozne i stoga manje reprezentativne.

POKUSNA STUDIJA

Vaţan je korak u svakom projektu istraţivanja pokusna (pilot) studija.Ona se ĉesto izostavlja u „idealnotipskim“ modelima procesa istraţivanja, kao u onome koji je prethodno naveden, zato što se u praksi taj korak ĉesto izostavlja zbog vremenskih ograniĉenja.



3

To ilustrira teške odluke s kojima se ĉesto suoĉava istraţivaĉ, budući da u svakom projektuistraţivanja pokusna studija ima znatne prednosti. Konkretno, valja testirati instrumente prikupljanja podataka kao što su upitnik i dizajn uzorka.

Pokusna studija istraţivaĉu omogućuje testiranje upitnika i isprobavanje stvarnog istraţivanja.Od bitne vaţnosti je da se pokusna studija provede na uzorku stvarne populacije koju će istraţivaĉistraţivati u glavnome istraţivanju. Pokusni testovi na drugim skupinama moţda neće otkiti

probleme s kojima će se u istraţivanju suoĉiti stvarna populacija. Ĉim se provedu pokusne studije, moţe se nastaviti s dizajnom konaĉnih verzija instrumenataprikupljanja podataka.

Pokusna studija će pruţiti provjeru toĉnosti okvira uzorkovanja i uspjeh procedura uzorkovanja.

PRIKUPLJANJE PODATAKA

Ova je faza stvaran proces prikupljanja podataka.

U sluĉaju ispitivanja javnog mnijenja i istraţivanja na uzorku, prikupljanje podataka je presudnoza uspjeh projekta. Ono će podrazumijevati golemo ulaganje resursa, osobito ako se koristi neka

tvrtka za istraţivanje komercijalnog trţišta.

KODIRANJE

Ĉim se podaci prikupe, potrebno ih je kodirati kako bi analiza rezultata bila što uĉinkovitija. Istinski je izazov u fazi kodiranja kako kodirati otvorena pitanja. Kodiranje otvorenih pitanjaomogućava i istraţivaĉu da stekne bolje razumijevanje kakav je stvaran stav ispitanika prematemama koje istraţuju.

ANALIZA PODATAKAAnaliza podataka nije nikada tako jednostavna kako bi se to moglo pomisliti. Razlog je tomu tošto će istraţivaĉi imati odreĊena oĉekivanja o vrstama rezultata do kojih će projekt vjerovatnodovesti, a to moţe utjecati na njihovu analizu. Najvaţnija znaĉajka analize podataka je to što bi istraţivaĉ trebao omogućiti ĉitatelju da prati

analitiĉke procedure i iznijeti dovoljno dokaza koji će pokazati da zakljuĉci imaju snaţnupotporu.

OBJAVLJIVANJE

Završna faza istraţivanja je objavljivanje rezultata. To se obiĉno zbiva u obliku izvještaja,znanstvenih radova ili knjige.Istraţivaĉi se moraju potbrinuti da su njihovi rukopisi u skladu sa relevantnim zakonima kao štosu zakoni o kleveti i zaštiti podataka.

LINEARNI MODEL: SAŢETAK

Jednostavni linearni model moţe se jednostavno poboljšati ukljuĉivanjem dodatnih faza, o sobitoako projekt istraţivanja obuhvaća istraţivanje na uzorku. Velika je prednost linearnog modela jasnoća. On logiĉki i koherentno navodi razliĉite korake ilifaze u procesu istraţivanja, no znanstveno istraţivanje rijetko ukljuĉuje logiĉke slijedove.Istraţivanje rijetko teĉe prema planu, iako to nije argument protiv posjedovanja plana.

ISTRAŢIVAČKI KRUG



4

U kruţnome procesu istraţivanja, istraţivaĉ slijedi sliĉan niz koraka kao i u linearnome modelu,ali moţe ponoviti neke korake u svjetlu novih podataka, koji dovode do novih hipoteza, i

dodatnih istraţivaĉkih pitanja, koji zahtijevaju dodatno istraţivanje. Proces istraţivanja moţe setako prikazati kao veliki krug koji se sastoji od unutrašnjih krugova. Istraţivaĉi mogu ponavljatite krugove kao rezultat empirijskih nalaza.Proces istraţivanja zapoĉinje, dakle, empirijskim promatranjem, koje dovodi do izrade prijedloga

istraţivanja ili pojmovnog sklopa, koji smo u linearnom modelu opisali kao teorijskuspecifikaciju. To potom dovodi do formuliranja istraţivaĉkih pitanja i hipoteza. Oni se mogu promijeniti kao posljedica prikupljanja podataka, ĉime se mogu nabaciti nove hipoteze i odbaciti postojeće. To moţe rezultirati razvojem novog pojmovnog sklopa i napuštanjem faza analize podataka, izvoĊenja poopćavanja i razvoja teorije sve dok ne provede dodatno istraţivanje.Istraţivaĉki krug naglašava mogućnost pogrešnih poĉetaka i reevaluacija koje se dogaĊaju u svimistraţivaĉkim projektima, no ovaj model istraţivanja nije u suprotnosti s linearnim modelom,nego ga samo modificira i proširuje.

TIPOVI DIZAJNA ISTRAŢIVANJA

Pet je glavnih tipova dizajna istraţivanja: eksperimentalni dizajn, transverzalni dizajn,

longitudinalni dizajn, dizajn studije sluĉaja i komparativni dizajn.

EKSPERIMENTALNI DIZAJN

Eksperimenti se općenito smatraju najboljim naĉinom utvrĊivanja uzroka i posljedica uznanstvenom istraţivanju. U laboratoriju znanstvenik moţe kontrolirati sve varijable te, osobito,manipulirati neovisnom varijablom i mjeriti njene uticaje, ako ih uopće ima, na ovisnu vaarijablu.

U društvenim je znanostima veoma teško provoditi eksperimente, prije svega zato što je izrazitoteško kontrolirati sve varijable, a drugo, zbog etiĉkih pitanja koja se pojavljuju prieksperimentiranju na ljudskim bićima.

TRANSVERZALNI DIZAJN

Budući da je u stvarnom ţivotu tako teško provoditi eksperimente, društveni su znanstvenici kao jedan od najomiljeniji dizajna istraţivanja usvojili transverzalni dizajn. Transverzalni dizajnpodrazumijeva prikupljanje informacija o velikom broju sluĉajeva u jednoj odreĊenoj vremenskojtoĉki, kako bi de prikupio skup kvantitativnih ili kvalitativnih podataka u odnosu na odreĊeni brojvarijabli da bi se otkrile pravilnosti u njihovoj povezanosti.

Transverzalni dizajn usko je povezan s kvantitativnom analizom zbog velikog broja sluĉajeva okojima se prikupljaju podaci i lakoće provoĊenja statistiĉkih testova na tim podacima.

LONGITUDINALNI DIZAJN

Glavno je ograniĉenje transverzalnog dizajna to što ne moţe objasniti promjene koje se zbivaju

protekom vremena. Ispitivanja javnog mnijenja daju snimku ĉinjenica i mišljenja u trenutku kad je provedeno istraţivanje. Stoga je nemoguće izvoditi poopćavanja i objasniti promjene koje su semoţda dogodile tijekom vremena.Longitudinalni je dizan jedan naĉin prevladavanja te poteškoće. Obiĉno je longitudinalni dizajnnastavak anketnog istraţivanja. Odabire se odreĊeni uzorak i intervjuira u odreĊenoj vremenskojtoĉki, t1, a zatim se istovjetni uzorak, koliko god je to moguće, ponovo intervjuira u kasnijimintervalima, moţda godinu dana kasnije, t2, pa zatim godinu nakon toga, t3.



5

Istraţivaĉ moţe zatim usporediti podatke iz tih razliĉitih razdoblja i otkriti do kakvih je promjenadošlo, primjerice, u stavovima i mišljenjima uzorka, zatim će pokušati objasniti zašto je do tih

promjena uopće došlo. Ĉesto se koriste dva glavna tipa longitudinalnog dizajna. Prvi je panel studija. Iz populacije seizvlaĉi uzorak i intervjuira o nekoj temi ili nizu tema, a zatim se, u nekom kasnijem trenutku, istitaj uzorak ponovo intervjuira.

Druga je metoda da se odabere skupina koja tvori „kohortu“: to jest, skupina ljudi sa sliĉnimkarakteristikama ili iskustvom.

DIZAJN STUDIJE SLUČAJA

Studije sluĉaja su izrazito popularan oblik dizajna istraţivanja i ĉesto se primjenjuju u svimdruštvenim znanostima. Sudije sluĉaja omogućavaju istraţivaĉima da se fokusiraju na jednog jedinog pojedinca, grupu, zajednicu, dogaĊaj, podruĉje javnih politika ili instituciju, te da ih podrobno prouĉe, moţda tijekom duljeg razdoblja.Istraţivaĉ će obiĉno imati odreĊeni broj istraţivaĉkih pitanja ili hipoteza kako bi fokusiraoistraţivanje i organizirao prikupljanje podataka, analizu i izlaganje materijala. Taj je pristup uuskoj vezi s povijesnom studijom i s antropologijom.

Premda se dizajnom studije sluĉaja mogu generirati i kvantitativni i kvalitativni podaci, taj je pristup ipak nekako kvalitativniji, budući da generira obilje podataka koji se odnose na jedanodreĊeni sluĉaj. Neke istraţivaĉi stoga tvrde da bi studije sluĉaja trebalo upotrebljavati samo za generiranje

hipoteza i teorija koje potom zahtijevaju testranje generiranjem podataka drugim oblicima dizajnaistraţivanja, koji onda mogu dovesti do širih poopćavanja. Unatoĉ ograniĉenjima dizajna studije sluĉaja, taj pristup ima znatan uticaj udruštvenoznanstvenim istraţivanjima. Kako studija sluĉaja ne bi bila naprosto podroban prikaz jedinstvenoog sluĉaja, nego imala većiutjecaj, u dizajn studije sluĉaja ĉesto se uklapa snaţna teorijska dimenzija. Dobar je primjer tog pristupa kritiĉna studija sluĉaja. Tu istraţivaĉ ima jasno definiranu hipotezu ili teoriju koju ţelitestirati, a studija sluĉaja se dizajnira tako da se mogu izvesti šira poopćavanja.

Dizajn studije sluĉaja moţe se temeljiti na jednom ili na više sluĉajeva. Paţljivo odabrani nizsluĉajeva omogućit će mnogo snaţniji test teorije i moţe preizirati uvjete pod kojima hipoteze iteorije vrijede ili ne vrijede.Privlaĉnost je studija sluĉajeva u tome što se podaci o širokom rasponu varijabli mogu prikupitina samo jednoj skupini, instituciji ili podruĉju javnih politika. Tako se moţe postići razmjerno potpuno objašnjenje fenomena. To istraţivaĉima omogućava da iznose uvjerljive tvrdnje oodnosima meĊu varijablama i uzroĉna objašnjenja fenomena. To istraţivaĉima omogućava daiznose uvjerljive tvrdnje o odnosima meĊu varijablama i uzroĉna objašnjenja dogaĊaja i procesa.

KOMPARATIVNI DIZAJN

Komparatvini dizajn je jedan od najvaţnijih dizajna istraţivanja u politiĉkoj znanosti. Ţelimo li

razumjeti uvjete pod kojima se pojavljuju i razvijaju demokracije ili uvjete pod kojima sedogaĊaju revolucije ili pod kojima izbijaju ratovi, kompariranju tih dogaĊaja nema alternative.Što je više sluĉajeva ili primjera koji se prouĉavaju, to je vjerovatnije da će se otkriti zajedniĉkiuzroci i izvesti poopćavanja. Glavna je poteškoća s komparativnim dizajnom pronalaţenje usporedivih sluĉajeva: to jest, primjera koji su sliĉni velikom broju aspekata onome sluĉaju koji istraţivaĉi ţele drţatikonstantom, ali se razlikuju u varijablama koje ţele meĊusobno uporediti. Istraţivaĉi nikada nemogu biti sigurni da se dva ili više politiĉkih sluĉajeva koji se kompariraju poklapaju ili razlikujuu svim aspektima, osim u onima koji se istraţuju.



6

Komparativi je dizajn, dakle, izrastao iz ţelje i za boljim razumijevanjem odreĊenog politiĉkogsustava tako da ga komparira s drugima, kao i za izvoĊenjem poopćavanja o politiĉkim praksamai procesima.

Armer tvrdi da je glavni metodološki zadatak u komparativnom istraţivanju utvrĊivanje i odabir teorijskih problema, pojmovnih shema, uzoraka i mjerenja i analitiĉkih strategija koje suusporedive ili ekvivalentne u razliĉitim društvima obuhvaćenim odreĊenom

studijom.Komparativna analiza izoštrava naše razumijevanje konteksta u kojem se zbivajuteorijski problemi i omogućava izvoĊenje zakljuĉaka o uzroĉnim vezama. S obzirom dakomparativna analiza obiĉno obuhvaća samo razmjerno ograniĉen broj sluĉajeva, valja zadrţatioprez u pogledu na razinu poopćavanja koju je moguće izvesti. Komparativna metodologijaKompariranje predstavlja prirodan naĉin da se informacije stave u kontekst u kojem se moguocijeniti i interpretirati. To posebno vrijedi kada se susrećemo sa novim informacijama o nekojtemi i poĉnemo da ih povezujemo sa ranijim spoznajama. Istraţivanja u gotovo svimistraţivaĉkim tradicijama i podpodruĉjima politiĉke znanosti, mogu se svrstati i podpadaju podnaslov „komparativna“. Postoje primjeri kvantitativnog i kvalitativnog komparativnogistraţivanja, komparativnog istraţivanja sa velikim brojem sluĉajeva, pa ĉak i sa jednimsluĉajem, induktivnih i deduktivnih komparativnih istraţivanja koji obuhvataju svaku zamislivu

temu. Kako bi se bolje shvatilo šta se sve moţe i šta ne moţe sa komparativnom metodom postiĉiovdje ćemo dati primjere uporeĊuvanja sa statistiĉkom i eksperimentalnom metodom.

Komparativna politička znanost: sadrţaj i metoda

Zvati se koparatistom ili reći da izuĉavamo komparativnu politiĉku znanost, moţe znaĉiti barem 3razliĉite stvari. Komparativna plitiĉka znanost se moţe odnositi na izuĉavanje stranih ze malja, i

taj tip kompartivne politiĉke znanosti se ĉesto sastoji od studije jedne zemlje. (talijanske politike,kandske politike). Drugo, postoji znaĉajan korpus izrazito komparativnog istraţivanja: tjistraţivanje koje obuhvata više od jednog sluĉaja. Treće, se znaĉenje komparativne politiĉkeznanosti odnosi na metode koje se primjenjuju na provoĊenje komparativnog istraţivanja i upravo je to ţarište preostalog dijela ovog poglavlja.

U poticajnom ĉlanku iz 1971. godine, Arend Lijphart postavio je komparativnu metodu kojudefiniše kao „obuhvatnu, opću metodu, a ne kao usku specijaliziranu tehniku“. taj ĉlanak postulirao je tako da te tri metode (komparativna,statistiĉka i eksperimentalna), nastoje postavitiznanstvena objašnjenja koja se sastoje od dva elementa:

- Prvo, odreĊenog empirijskog odnosa izmeĊu dvije ili više varijabli: - Drugo, potencijalnog uticaja svih drugih varijabli na taj odnos, koje se u dizajnu

istraţivanja nekako eliminišu ili kontrolišu. Eksperimentalna je metoda obiĉno sposobnija za stvaranje tog tipa objašnjenja, nego statistiĉka ikomparativna.

Eksperimentalna metoda je najbolji priznati naĉin postavljanja objašnjenja koja ispunjavajukriterij: prvo, da utvrĊuje empirijski odnos izmeĊu dvije ili više varijabli, drugo, da kontrolišumogući uticaj drugih varijabli. Kada eksperimenti nisu mogući, politiĉkim je znanstvenicima na

raspolaganju statistiĉka metoda.Ta metoda obuhvata konceptualnu (matematiĉku) manipulaciju empirijski opaţenim podacima-kojima se ne moţe manipulirati situacijski kao u eksperimentalnom dizajnu- kako bi se otkrilikontrolisani odnosi meĊu varijablama.

Jednostavnije : Kada nije moguće manipulisati istraţivaĉkim kontekstom, kao u eksperimentu,statistiĉka metoda moţe postati koristan naĉin provjere odnosa izmeĊu dvije ili više varijable. Bit je komparativne metode posmatranje i kompariranje paţljivo odabranih sluĉajeva, na osnovutoga je odsutan ili prisutan neki poticaj. Komparativna metoda djeluje na istoj logici kao i



7

eksperimentalna metoda, koja se opisuje kao „ništa drugo nego komparativna metoda gdje sesluĉajevi koji će s e komparirati dovode u red i u kontrolisanim su uslovima.“ Zakljuĉci se izvodeiz komparacija a ne iz eksperimenta.

Dizajniranje komparativnog istraţivanja

Dva su temeljna dizajna koparativnog istraţivanja: - dizajn najsliĉnijih sustava

- dizajn najrazliĉitijih sustava

Najvaţniji je aspekt formulisanja (bilo dizajna najsliĉnijih ili najrazliĉitijih sluĉajeva),omogućavanje da se zakljući nešto zanimljivo o postavljenom istraţivaĉkom pitanju.Komparativni odabir sluĉajeva bi se trebao odvijati na osnovu 3 selekciona naĉela:

- sluĉajevi bi trebali maximizirati eksperimentalnu varijansu

- minimizirati varijansu greške

- kontrolisati izvanjsku varijansu

Varijable ili (faktori), mogu se podijeliti u 3 kategorije:

1. ovisne varijable ( su pojave koje ţelimo objasniti istraţivanjem) 2. neovisne varijable ( su sve one za koje smatramo da utiĉu na ovisnu varijablu)

3. ostale varijable (koje još nazivamo laţnim ili intervenirajućim varijablama, tj sve ono štosaĉinjava društveni ,ekonomski i politiĉki kontekst, i pozadinu ovisnih i neovisnihvarijabli, uklapa u treću kategoriju.

Te varijable mogu biti laţne (imaju uticaj na odnos izmeĊu ovisnih i neovisnih), iliintervenirajuće (tj varijable koje stvarno imaju odreĊeni uticaj na odnos izmeĊu ovisne i neovisnevariajble).

Najjednostavniji naĉin da se shvati šta je to zapravo dizajn najsliĉnijih i najrazliĉitijih sluĉajeva ikako se oni meĊusobno razlikuju, jeste da se drţe na umu ove tri kategorije varijabli. Dizajn najsličnijih slučajeva: njime se kompariraju dva ili više sluĉaja koji se , koliko je godmoguće, razlikuju u pogledu na neovisnu varijablu (ili varijable), a sliĉni su , koliko je to godmoguće u pogledu na laţne ili intervenirajuće varijable.

Dizajn na jrazličitijih slučajeva: uporeĊuju se dva ili više sluĉaja koji je, koliko je god moguće,sliĉni u pogledu na neovisnu varijablu (ili varijable), a razlikuju se, koliko je god to moguće usvim laţnim ili intervenirajućim varijablama.

Logika je komparacije u dizajnu najsliĉnijih sluĉajeva,posljediĉno, izoliranje uticaja neovisnevarijable, tako da se kontroliše uticaj laţnih i intervenirajućih vasrijabli. Dizajn najrazliĉitijih sluĉajeva se koristi logikom komparacije na obratan naĉin. Odabir sluĉajevase k oristi i provodi na toj osnovi da se sluĉajevi ne smiju meĊusobno razlikovati u odnosu naneovisnu varijablu, nego da se, koliko je god moguće moraju razlikovati u pogledu na laţne iintervenirajuće varijable. I dizajn najrazliĉitijih sluĉajeva i dizajn najsliĉnijih sluĉajeva, „mogu rezultirati potvrdomteorijskih iskaza“ . Komparativna metoda je jedan od najupotrebljivijih oblika istraţivanja zato

što je ĉesto najbolja dostupna alternativa eksperimentalnom istraţivanju.

Čemu komparacija? Prednosti

Prednosti komparativne metode se mogu sagledati iz 4 naslova:

- ona nam omogućava da kontekstualiziramo spoznaje

- da unaprijedimo klasifikacije

- da formulišemo i testiramo hipoteze

- i da predviĊamo



8

Klasifikacija je „osnovni tip tvorbe pojmova“ bez nje ne moţemo doći ni do komparacije, ni

samog mjerenja, tj. klasifikacija prethodi komparaciji u tom smislu što obiĉno za komparacijuodaberemo sluĉajeve koji pripadaju klasifikaciji. Komparativna metoda moţe omogućiti predviĊanja o politici. Ova metoda je veoma dragocijen o

sredstvo u instrumentariju politologa.

Ograničenja komparacije

Kao što komparativna metoda moţe imati veliki broj prednosti tako i ima nekoliko razloga zbogkojih komparacije mogu ispasti besmislene. Kao jedan od najpoznatijih primjera je situacija poznata kao „previše varijabli“ a „premalo sluĉajeva“, i razlog je zbog toga što u politološkojznanosti rijetko postoji mogućnost eksperimentalne kontrole. Na komparativno istraţivanje utiĉu2 oblika oĉitovanja problema postojanosti:

1. da ni teorijski pojmovi ni empirijske mjere nisu konzistentni (postojani) u svim

vremenskim ili prostornim kontekstima;

2. komparativna metoda se bori sa problemom vrijednosno neutralnih interpretacija, tzv.

„Galtonovim problemom“ Problem previše varijabli a premalo sluĉajeva pojavljuje se zbog toga što je politiĉki svijet

preobilan i preznolik (sastoji se od previše varijabli). „Galtonov problem“ se pojavljuje onda kadanije zadovoljeno oĉekivanje da su politiĉki ishodi posljedica procesa koji su intrinziĉni svakomod sluĉajeva u dizajnu istraţivanja.

Slučajevi: koliko i koji?

Komparativna politiĉka znanost se obiĉno bavi nekom apstraktnom i generiĉkom teorijom, kaošto je odnos izmeĊu klasnog glasanja i industrijaliziranosti. Kvantitativna istraţivanja se veomaĉesto bave pitanjem uzorkovanja, ali u kvalitativnim istraţivanjima uobiĉajno je da uzorkovanjene dobiva paţnju koju zasluţuje. Kvalitativni je dizajn istraţivanja, tipiĉno, istraţivanje sa malim brojem sluĉajeva, a kvantitativni dizajn istraţivanja predstavlja istraţivanje sa velikim brojevima.

Kvalitativni su podaci tipiĉno preobilni i sloţeni, a da bi bilo moguće izaći na kraj sa tolikim brojem sluĉajeva, upotrebljavamo se savremenim raĉunalima i kompjuterskim programima kojinam olakšavaju obradu veoma velikih koliĉina kvantitativnih podataka. U istraţivanju sa malim brojem sluĉajeva sluĉajevi se obiĉno ne odabiru sluĉajno- nego se odabiru zato što pripadajunekoj klasifikacijskoj kategoriji u neovisnoj varijabli.

U dizajnu najsliĉnijih sustava , sluĉajevi se odabiru prema njihovoj razliĉitosti u neovisnojvarijabli , a „vice versa“ u dizajnu najrazliĉitijih sustava.

Zaključak

Najveći dio političke znanosti je komparativan, premda ne uvijek izričito. Komparatistiispituju neki slučaj kako bi nam otkrili što nam on govori o širem skupu političkih pojava, i

moţda je jedina okolnost u kojoj politolog nije barem i implicitno komparativni politologonda kada doslijedno i isključivo obraĎuje vlastiti nacionalni sistem. U ovom smo poglavljukomparativnoj metodologiji pristupili kao načinu ostvarivanja što veće prednostieksperimentalne kontrole u istraţivanju, ali smo i priznali neke uobičajne probleme zbogkojih je nemoguće postići potpunu eksperimentalnu kontrolu. Neki se od tih problemamogu ponekada ublaţiti ili čak izbjeći paţljivim odabirom slučajeva, no čak i kad to nijemoguće, komparativna metodologija politolozima moţe biti najbolja dostupna altarnativa.

Etika i politološka istrţivanja



9

Na naše razumjevnje etiĉkih problema utiĉu na razliĉite kulturne i intelektualne tradicije.

Barnes definiše etiĉke probleme o one koji nastaju kada se pokušavamo odluĉiti izmeĊu jednogsmera djelovanja i drugog, s obzirom na standarde moralno dobroga ili lošeg. Na odluke o tomešta je dobro, ašta loše, mogu uticati razliĉite kulturne tradicije i odluke pojedinaca.Dva opšta intelektualna pristupa etiĉkim problemima u društveno – znanstvenim istraţivanjimasu :

1. Dentološka teorija i 2. Konzekvencijalistiĉki pristup.

Denttološka teorija potiĉe od grĉ. rijeĉi deon što znaĉi duţnost. Zagovornik ovog pristupa bio je

Imanuel Kant koji je tvrdio da se moral mora temeljiti na obavezama prema drugima. Ovaj

pristup nije baš popularan meĊu istraţivaĉima koji ga smatraju priliĉno restruktivnim i kojisuskloniji konzekvencijalistiĉkom pristupu koji proizlazi iz utilitarizma Dţona Stjuarta Mila. Mil jetvrdio da bi ljudi trebali nastojati delovati u skladu sa posljedicama svog ponašanja, teminimizirati patnju a maximizirati dobrobit. Prblem ovoga pristupa je to što je priliĉno elastiĉan. Društveno – znanstvena istraţivanja su skupa. Uspjeh u dobijaju sredstava je jedan od kljuĉnih pokazatelja koji se koristi za mjerenje napredovanja karijere nekog istraţivaĉa. Barnes istiĉe da

sponzorima nije zajedniĉko ništa više od posjedovanja sredstava i interesovanja da ih upotrebe za promicanje društveno – znanstvenih istraţivanja. Za politologe su najvaţnije dvije kaegorijesponzora: drţvne i privatne.Jedno od obiljeţja politološki istraţivanja je to što se ĉesto provode u organizcijskim sredinama – grupama za pritisak, politiĉkim strankama, ministarstvima ...Kako bi se stekao pristup tim institcijama, ĉesto je potrebno pregovarati sa kontrolorima pristupa,koji mogu uskratiti pristup instituciji,ograniĉiti ga ili nametnuti odreĊene uslove. U odnosu sa graĊanima prednost je na strani istraţivaĉa, te je stoga veći potencijal za nanošenještete. Barnes tvrdi da graĊani i znnstvenici nisu bili samo društveno, nego i analitiĉki i epistemološkonejednaki. Tokom godina graĊani u postali mnogo bliţi znanstvenicima, ne samo društveno negoi epistemološki. Zakon o zaštiti podatka sigurava vaţno sredstv zaštite graĊana u odnosu na

prikupljanje anketnih podataka. U mnogim društvenim istraţivanjima sporovi su imali više vezesa naušavanjem privatnog domena subjekata ili preoperećivanjem subjekata sa previše informacij,a ne sa time je li subjektima nanijeta šteta ili nije.U politološkim israţivanjima javljaju se prevare kaošto su: menjanje podatka kako bi rezultatiizgledali uverljivi, stvaranje fiktivnih rezultata intervjua, te plagiranje koje je uobiĉajeni oblik prevare. Plagirnje je ĉin kraĊe ili predstavljanja tuĊih ideja kao vlastitih. To j moţda najteţiakademski zloĉin.Profesionalna udruţnja znanstvenika i politologa svojim ĉlanovima uopšteno pruţaju kodekse ponašanja. Sasravljanje kodxa ponašanja nije jednostavan korak, teško ih je sastaviti bez izricanja protureĉnih naĉela.

PROFESOROVA PREDAVANjA

*Društvo, znanost i istraţivanje Znanstveno istraţivanje se nalzi u društvrnom kontextu, znanost ne moţe biti nezavisna oddruštva. Neko društvo je veliko kada pridikuje vrhunska znanja, ta moć znanja nije sluĉajnaveć je ruzltat proizvodnje znanja. Proizvodnja znanja je najvrednija proizvodnja „roba“. Procesdodavanja znanja na već postojeća znanja je spasujući proces. Proces institucionalizacije znanosti je bio kljuĉni proces jer kada se naprave znanstveneinsttucije, onda znanost postaje dostupna.Osnov neke društvene promjene je znanje. Do znanja je moguće doći samo znanstvenim



10

istraţivanjima. Do znanja se dolazi po odreĊenom planu. Da bi znanstveno bili u stvarnosti,trebamo znanstveno istraţivati.

*Riješavanje problema Treba rzvijati kapacitete znanosti i znanstvenog istraţivanja. Ako rješenja nema u knjigama ,morase skupiti tim ljudi i sa njima k renuti u istrţivanje. na problem ćemo postaviti hipotezu koja ćebiti odgovor na postavljeno problemsko pitnje. Prodremo li u problem i stvaramo novo znanje o problemu. Vrhunac znanosti je znanstvena teorija. Proces rješavanja problema zasnovan je naznanstvenom istrţivanju.

* Etički problem istraţivanja Znanost bi treba da bude svjest koja sebori protiv vladara i moćnika. Metodoloki nivo odabira problema nije jednostavan. Znanost bi trebala biti i etiĉki odreĊena. Veber je posebno naglašavaomoralne vrednosti istraţivaĉa(ne sme varati, lagati,idealizovati). Uoĉena je potreba za pravimznanstvenicima.

*Rad na literaturiLiteratura predstavlja dosadašnje stanje znanosti. Literaturni okvir je izraz znanja o nekoj

literaturnoj oblasti. U literaturi ćemo naći bar jednu ideju ,stav koji će nam pomoći. Ne moţemo pristupiti rješavanju nekogproblemabez puta kroz literturu. Svi problemi koje stvaramo u društvusu interdisciplinarni. U znanosti imamo 2 vrste ciljeva israţivanja: pragmatiĉni i spoznajni. Ciljistraţivanja dlazi iz društvenog kontexta u kom ţivimo. Pravi znanstvenici će se uvek suoĉiti sa problemima koji se tiĉu najvećeg broja ljudi.

*Upotrebljivi znanstveni podaci Nas u istraţivanjima ne interesuje sve što vidimo, ĉujemo,primjetimo, pitamo ili pohranjujemo u

bazu podataka. Sve to ne mora biti jednako testirano u kasnijim fazama istraţivanja. Miuglavnom sakupimo više podataka nego što nam je ptrebno za odreĊeno istraţivanje, pa izmaseprikupljenih podataka izdvajamo one koji su nam potrebni.

Induktivizam je izvoĊenje teorije iz ĉinjenica.

Falsifikacionizam je deduktivno zakljuĉivanje i negacija induktivizma. Pozitivizam je odavno definisan kao neprecizan i ograniĉen pogled u znanstvenom istraţivanju,odreĊen uverenjem da se sve moţe pretvoriti u objektivnu znanstvenu ĉinjenicu.Konstruktivizam stoji kao oznak za pravce koji su nastali u razliĉitim pokušajima kultura novijegdoba. U njegovo središtu je rijeĉ konstrukcija. Jedan od poznatih zastupnika konstruktivizma,Heinz vor Foergter, postao jepoznat po predavanju o konstruisanju stvarnosti. Ubiĉajena predpostavka je da nam naša ĉula kazuju šta se dogaĊa u svijetu „ispred“njih.Odnos izmeĊu dominantnih metodoloških pozicija u XX veku: Pozitivizam:

- ralnost je apsolutna, nezavisna od istorijske taĉke gledanja

- postoji jedna realnost

- realnost egzistira u svetu nezavisno od osoba

- znanost sluţiotkrivanjju realnosti - znanost produkuje istinu koja se moţe generalizovati - nuĉno znanje je kumulativno i apsolutno

- znanost je objektivna

- znanstvene metode garantuju objektivnost

- znanje nastaje nezavisno od znanstvenika

- podaci su vrednosno neutralni.

Konstruktivizam:



11

- realnost je relativna, zavisna od vremena i promenjiva

- postoje mnoge realnosti

- znanstvena realnost je samo jedna specijlna forma društveno konstruktivne realnosti

- istina je relativna i ne moţe se generalizovati - znanost je subjektivna

- znanstvene metode su pravila za dobar rad

- znanstvenici imaju zaedniĉke praktike nterpretacije - dobra teorija je korisnaza odreĊene svrhe.

*Istrţivnje u aktuelnom globalnom i lokalnom kontekstu Svako znanstveno istraţivanje se odvija u odreĊenom vremenskom i prostornom okviru. naosnovu toga govorimo o ovisnosti od konteksta ili kontekstualnojovisnosti istraţivanja. Reĉ je,dakle, o sšecifiĉnoj situiranosti istraţivaĉa i njegovog istraţivanja u kontekstu. To znaĉi daistraţivaĉipripdaju jednom kontekstu i da u njemu izvode svoja istraţivanja. Kontekst jesveukupnost sadrţaja u kojima se krećemo kao nacionalni akteri. Ovo nije definicijanego deskripcija. Bez konteksta se ne moţe zamisliti ljudsko delovanje, a to znaĉi da jeznanstveno istraţivanja, kao forma ljudskog istorijskog i kulturnog delovnja, nezmislivo bezsvesti o kontekstu. Znanstvenik mora imati svest o kontekstu u kom se nalazi sa

svojimproblemim,a hipotezama i nacrtima.

*Kultura, politika, ekonomijaKulture se u osnovi oĉituju kroz svoju ukorenjenost u institucijama i organizcijama. Podorganizacijama se podrazumevaju specifiĉni sistemi sredstava usmerenih na izvoĊenje specifiĉnihciljeva. Pod institucijama se podrazumevaju organizacije sa autoritetom ptrebnim za obavljanje

posebnih zadataka u ime društva kao celine. Organizacijska logika je idejna osnovainstitucionalizovanih odnosa u vlasti. Naš znanstven cilj je da istraţujemo institucionalno – organizacijske forme ljudskog delovanja u zajednici. Izvan zajednice nema delovanja – ĉovek postoji kao biće zajednice.Kultura sepojavljuje kao naš svakodnevni okvir delovanja koga nemoramo biti svesni ili o kome ne moramo imati znanje.

*Hipoteze, zakoni i teorijeTeorije su opšte izjave koje opisuju i objašnnjavaju uroke ili posledice klasa fenomena. Sastoje sed hipoteza, objašnjenja koja moraju biti predhodno uslovljena. Ne postoji taĉan i konaĉan receptza pravljenje neke teorije. Postoji 9 postupaa, od kojih je 8 induktivno a 1 deduktivan. Dobra

teorija ima veliku explanatornu moć. Nju predstavljaju : vaţnost, objašnjenje i primenjivost. Dvasu naĉina testiranja teorije: opaţanje i experimentisanje.

*Baze podatakaData base – baza podataka, spremište podataka

Pod data base podrazumevamo ukupnu iskustvenu graĊu koja se prikuplja za prouĉavanjeodreĊene pojave. T je ustvari otvoren sistem za unošenje novih podataka sve dok je istraţivanje utoku. Bez data base sene moţe vršiti provera prikupljenih podataka. Ona je osmišljena da se

neprestano u nju pohranjuju podaci. Svaki ozbiljni istraţivaĉ će u svom istraţivanju formirati bazu podataka da bi se omogućilo proveravanj edobijenih rezultata, sprovela sekundarna analiza,pratio trend neke pojave ili njena razvojna dimenzija.

PITANJA

Etika i društvena istraţivanja – problem prevare u istraţivanjima?



12

Etika utvrĊuje najširi okvir ĉestitosti. Znanstvena neĉestitost je unutarnji problem ustanova, jednom dokazano nepoštenje znaĉi gubitak ugleda i povjerenja, iskljuĉenje iz znanosti, osuda javnosti. Prevare izravno utiĉu na znanstvene tokove, postoji potreba za osnivanjem ureda iodbora za znanstvenu ĉestitost.

Etiĉki standardi u istraţivaĉkoj djelatnosti u podruĉju društvenih istraţivanja su specifiĉni irigorozniji nego što su to etiĉki standardi u nekim drugim sferama ĉovjekovog djelovanja. Kada je rijeĉ o etiĉkom problemu u društvenim istraţivanjima moguće je identificirati 5 dimenzija togproblema:

- odnos istraţivaĉa prema samom sebi - odnos prema ispitanicima – objektu istraţivanja

- odnos prema centrima moći - odnos prema nauĉnoj zajednici - odnos prema društvu

Koje su prednosti komparativne metode?

Pomoću ove metode se ispituju sliĉnosti izmeĊu dvije dvije ili više komparativnih pojava koje setipologiziraju, jedno je od primarnih sredstava za izvoĊenje društveno _ znanstvenih poopćavanja. Prednosti ove metode su te što se pomoću nje mogu prikupljati podaci za

kvalitativno i kvantitativno istraţivanje. Moţe se upotrijebiti u svim fazama istraţivanja i na svimnivoima.

Koji tipovi dizajna istraţivanja postoje? - Dizajn najsliĉnijih sluĉajeva

- Dizajn najrazliĉitijih sluĉajeva

- Kauzalni

- Sukcesivni

- Komparativni

- Ekperimentalni- Transverzalni

- Longitudinalni

Objasni komparativnu metodu?

Komparativna metoda omogućava da se podaci iz iste vrste meĊusobno porede kako bi se mogliizvući odreĊeni zakljuĉci. Koristi se kada su u pitanju sliĉnosti i razlike istraţivane pojave.Trebala bi se upotrebljavati u studijama koje nastoje dokazati teor. tvrdnje društvenih ipol. fenomena.

Objasni i navedi metode za prikupljanje podataka?

- Posmatranje – planska, organizirana djelatnost istraţivaĉa, konaĉni cilj je dijagnoza,

postoji participativno i neparticipativno posmatranje

- Anketa – metoda prikupljanja podataka u dr. istraţivanjima- Komparativna metoda – Sliĉnosti ili razlike kompariranih pojava

- Genetiĉka – teţi se otkriti geneza neke pojave

- Funkcionalna – Shvatanje društva kao cjeline, fokusira se na funkcije i pojam sistema

- Strukturalna – razliĉite su definicije ove metode, veţe se za pojam strukture



13

- Sistematski pristup – veţe se za opštu teoriju sistema kao nauĉne metode istraţivanja dr.pojave

- Dijalektiĉka – shvatanje društva kao totaliteta, funkcioniše na suprotnostimna, veţe se zastarogrĉkog filozofa Sokrata

- Terenska istraţivanja – omogućavaju istraţivaĉu da mjestu dogaĊanja pojave istraţeĉitav splet društvenih prilika

- Monografska – pokušaj produbljenog, svestranog opisivanja konkretne pojave, npr. radnekulture, radne discipline

- Sociometrija – metoda putem koje se istraţuje meĊusobnih odnosa i interakcijaintergrupnog karaktera, koristi se sociometrijskim testom, sociometrom

- Studija sluĉaja - pomoću nje se dolazi do saznanja o nekoj pojavi na razini deskripcije,eksplanacije, temelji se na logiĉkoj analizi. Imamo instrumentalnu studiju sluĉaja, studijasluĉaja neke jedinstvene pojave.

- Intervju – govorna ili pismena komunikacija izmeĊu dvije ili više osoba s ciljem

prikupljanja informacija o stavovima sagovornika. Imamo individualni, grupni, radijski,

televizijski, panelni, novinski, fokusirani, spontani intervju.

- Eksperiment – ispitivanje neke društvene pojave u kreiranim uslovima od strane eksperimentatora, moţe se odvijati u vještaĉkim i prirodnim uslovima.

- Analiza sadrţaja – Prouĉavanje tekstualnih dokumenata, predmet analize : filmovi,fotografije

- Idealni tip - misaone logiĉke operacije koje prethode konstriiranju idealnog tipa suklasifikacija, tipologizacija

Šta je deskriptivna statistika?

Deskriptivna statistika je niz statistiĉkih alata za opisivanje podataka. To je dio statistikenamjenjen opisu podataka i uzoraka. Moţe nam pomoći da na ekonomiĉan naĉin mjerimo,prezentiramo i analiziramo socijalne i ekonomske fenomene. Temeljni sastojci d. s. su nivo

mjerenja, mjere centralne tendencije, mjere rasprštenosti. To je primjena statistiĉko – matematiĉkih tehnika u društvenoznanstvenom istraţivanju. Mjere centralne tendencije : Medijan – središnja vrijednost u uzlaznom i silaznom nizu, Mod – vrijednost koja se najĉešće pojavljuje.Modalitet: unimodalna, bimodalna, multimodalna st. devijacija.

Baza podataka ?

Baza podataka je otvoren sistem za unošenje novih podataka sve dok je istraţivanje u toku.Formiranje baze podataka zapoĉinje prikupljanjem odgovarajućih podataka iz postojećih izvora, azatim se dopunjuju dodatnim prikupljanjem.

Metodologija politoloških istraţivanja.

Završni ispit/Master studij.

Prema: Grupa autora; „ Metode istraživanja politike“

Dio silabusa: Design( nacrt) istraţivanja;Vaţnost nacrta istraţivanja, Proces istraţivanja,Istraţivaĉki krug; Tipovi nacrta istraţivanja( Komparativni,Longitudinalni,Transverzalni,Eksperimentalni, Studija sluĉaja)



14

1. ŠTA JE NACRT (DESIGN) ISTRAŢIVANJA? Nacrt(design) istraţivanja je plan, strategija i struktura istraţivanja, zamišljena tako da pruţiodgovore na istraţivaĉka pitanja ili probleme. Design je, dakle, okvir za projekt istraţivanja,kojim se odreĊuje vrsta empirijskih podataka potrebnih za odgovore na istraţivaĉko pitanje,testiranje hipoteza, evaluaciju pitanja, odreĊivanje metoda i tehnika, koje će se primjenjivati u

istraţivanju.

2. KOJE SU FUNKCIJE NACRTA(DESIGNA) ISTRAŢIVANJA? Postoje dvije funkcije nacrta istraživanja, i to: a) RAZVOJ ILI KONCEPTUALIZACIJA OPERATIVNOG PLANA; I

b) OSIGURANJE DA SU PROCEDURE, USVOJENE PLANOM, ADEKVATNE ZA

PRUŢANJE VALJANIH, TAĈNIH I OBJEKTIVNIH RJEŠENJA ISTRAŢIVAĈKIHPROBLEMA.

3. VRSTE NACRTA (DESIGNA) ISTRAŢIVANJA?

1.EKSPERIMENTALNI NACRT ISTRAŢIVANJA

2. TRANSVERZALNI NACRT ISTRAŢIVANJA 3. LONGITUDINALNI NACRT ISTRAŢIVANJA

4. DESIGN STUDIJE SLUĈAJA

5. KOMPARATIVNI DESIGN.

4. ŠTA JE EKSPERIMENTALNI DESIGN ISTRAŢIVANJA?

Eksperimenti jesu, općenito, najbolji naĉin za utvrĊivanje uzroka i posljedica u znanstvenomistraţivanju. Podrazumijeva kontroliranje varijabli, manipuliranje nezavisnom varijablom, imjerenje njenih uticaja, ako ih uopće ima, na zavisnu varijablu. MeĊutim, u društvenim

znanostima je veoma teško provoditi eksperimente, jer je, prije svega, izrazito teško kontrolirati

varijable, a zatim i zbog etiĉkih pitanja, koja se javljaju pri eksperimentiranju na ljudskim bićima.

5. ŠTA JE TRANSVERZALNI DESIGN ISTRAŢIVANJA?

Transverzalni design istraţivanja podrazumijeva prikupljanje informacija o velikom brojusluĉajeva u jednoj odreĊenoj vremenskoj taĉki, kako bi se prikupio skup kvantitativnih ikvalitativnih podataka u odnosu na odreĊeni broj varijabli, te da bi se otkrile pravilnosti u

njihovoj povezanosti. Glavno ograniĉenje transverzalnog designa jeste to što prikupljeneinformacije u odreĊenoj vremenskoj taĉki brzo zastarjevaju, a na njihovo mjesto, dolaze novidogaĊaji.

6. ŠTA JE LONGITUDINALNI DESIGN ISTRAŢIVANJA?

Longitudinalni design istraţivanja predstavlja naĉin prevazilaţenja vremenskih ograniĉenja uistraţivanju. To je, zapravo, nastavak anketnog istraţivanja. Odabire se odreĊen uzorak iintervjuira u odreĊenoj vremenskoj taĉki, zatim se to intervjuiranje ponavlja u razliĉitimvremenskim intervalima. Poslije toga, istraţivaĉ uporeĊuje podatke dobivene u razliĉitimvremenskim periodima. Postoje dva tipa longitudinalnog designa, i to 1. Panel studija (ovo sto je



15

prethodno objašnjeno) i 2. Odabir grupe koja ĉini „kohortu“( grupa ljudi sa sliĉnimkarakteristikama i iskustvom).

7. ŠTA JE DESIGN STUDIJE SLUČAJA(CASE STUDY)

Studije sluĉaja predstavljaju fokusiranje istraţivaĉa na jednog pojedinca, grupu, zajednicu,

dogaĊaj, podruĉje javnih politika ili instituciju, njihovo detaljno prouĉavanje, uglavnom tokomduţeg vremenskog perioda. Nedostatak designa studije sluĉaja jeste ĉinjenica da se dobiveni podaci ne mogu primjeniti za poopćavanje o populaciji u cjelini. Dakle, ti podaci su jedinstveni,ane reprezentativni uzorak.

8. ŠTA JE KOMPARATIVNI DESIGN ISTRAŢIVANJA?

Komparativni design istraţivaja je jedan od najvaţnijih u politiĉkoj znanosti. PredstavljauporeĊivanje odreĊenih dogaĊaja, sistema, procesa i sl. sa sliĉnim dogaĊajima, sistemima i procesima, u drugaĉijem kontekstu, zatim se izvode odreĊeni zakljuĉci i poopćavanja. Glavninedostatak ovog designa jesu: pronalaţenje uporedivih sluĉajeva, i to što obuhvata uglavnom,ograniĉen broj sluĉajeva.

9.PROCES ISTRAŢIVANJA?

Istraživanje je složen proces, koji obuhvata pogrešne početke, pregovore s kontrolorima pristupai subjektima, etičke dileme, i pritiske, koje provode finansijeri i izdavači. Postoje dva naĉinarazumijevanja procesa istraţivanja. Prvi je LINEARNI MODEL, koji pretpostavlja da je tajproces razmjerno jasan i jednostavan, te da se moţe rašĉlaniti na razliĉite faze ili korake, krozkoje prolaze svi projekti istraţivanja. Drugi je MODEL ISTRAŢIVAĈKOG KRUGA, koji jekompliciraniji i obuhvata pogrešne poĉetke, reevaluacije i ponavljanja istraţivanja, nova otkrićaitd. Linearni model ima prednost JASNOĆE, dok je MODEL ISTRAŢIVAĈKOG KRUGA, bliţi procesu istraţivanja u praksi.

10. LINEARNI MODEL PROCESA ISTRAŢIVANJA (FAZE):

1.TEORIJSKA SPECIFIKACIJA I FORMULIRANJE HIPOTEZE;

2. SPECIFICIRANJE PODATAKA;

3. PRIKUPLJANJE PODATAKA;

4. ANALIZA PODATAKA;

5. OBJAVLJIVANJE.

11. TEORIJSKA SPECIFIKACIJA I FORMULIRANJE HIPOTEZE

Teroijska specifikacija i formuliranje hipoteze prva je faza procesa istraţivanja, koja se sastoji uodluĉivanju o temi projekta istraţivanja, odreĊivanju njegovog opsega, razvoju hipoteza, kojima

će se objasniti njegovo djelovanje i razvoju pojmovnog sklopa ili modela, koji pokazuje odnosizmeĊu razliĉitih hipoteza i varijabli, koje istraţivaĉ ţeli istraţiti.

12. SPECIFICIRANJE PODATAKA.

Podrazumijeva odluĉivanje o tome koje su vrste podataka prikladne da se odgovri na istraţivaĉka pitanja, testiraju hipoteze ili ispita taĉnost modela. To zavisi od prirode istraţivaĉkog problema,ali i od vrste podataka, koji su dostupni.



16

13.PRIKUPLJANJE PODATAKA

Prikupljanje podataka je treća faza procesa istraţivanja. Podrazumijeva organiziranje naĉina nakoji će se prikupiti potrebni podaci. To moţe obuhvatiti design instrumenata prikupljanja podataka, Ako istraţivaĉ odluĉi sprovesti istraţivanje na uzorku, ova faza ukljuĉuje i planiranje idesign istraţivanja. Postoji nekoliko tipova designa uzorka, i to: 1. JEDNOSTAVNI

( SLUĈAJNI) UZORAK; 2. KVOTNI UZORAK; I 3. KUMULATIVNI UZORAK.

14. POKUSNA STUDIJA?

Pokusna studija omogućava provjeru taĉnosti okvira istraţivanja i uspjeh procedura uzorkovanja.Pokusne studije omogućavaju: 1. TESTIRANJE UPITNIKA; I 2. ISPROBAVANJESTVARNOG ISTRAŢIVANJA.

15. KODIRANJE (U OVIRU FAZE PRIKUPLJANJA PODATAKA)

Ĉim se podaci prikupe, potrebno ih je kodirati, kako bi analiza rezultata bila što uĉinkovitija.Kodiranje podrazumijeva pruţanje uvida u stvarni stav ispitanika.

16. ANALIZA PODATAKA.

Ova faza podrazumijeva klasifikaciju prikupljenih podataka slijedeći odreĊene procedure, kako bise došlo do odreĊenih zakljuĉaka. Najvaţnija karakteristika analize podataka je to da bi istraţivaĉtrebao omogućiti ĉitateljima uvid u analitiĉke procedure i iznijeti dovoljno dokaza, koji će pokazati da zakljuĉci imaju snaţnu potporu.

17. OBJAVLJIVANJE.

Objavljivanje rezultata je završna faza procesa istraţivanja. Objavljivanje se obiĉno izraţava u

obliku izvještaja, znastvenih radova ili knjiga. Znanstveni istraţivaĉi, obiĉno, mogu slobodnoobjaviti rezultate svog istraţivanja, pod pretpostavkom da imaju svestan pristanak onih, koji suim pruţili podatke u istraţivanju.

18. ISTRAŢIVAČKI KRUG.

Kruţni proces istraţivanja podrazumijeva sliĉan niz koraka kao i linearni model, s tim da,istraţivaĉ moţe ponoviti neke korake uz nove podatke, koji dovode do novih hipoteza i dodat nihistraţivaĉkih pitanja, koji zahtijevaju novo istraţivanje. Tako se proces istraţivanja moţe prikazati kao veliki krug, koji se sastoji od unutrašnjih krugova, a istraţivaĉi mogu ponavljati tekrugove. Ovaj model nije suprotan linearnom, nego ga modificira i proširuje.

DOMINANTNE PARADIGME

Tri politiĉke paradigme su uticale na politiĉku znanost u SAD i to :1. BIHEVIORALIZAM,

2. NOVI INSTITUCIONALIZAM ,

3. TEORIJA RACIONALNOG IZBORA.

metodologija politoloskih istrazivanja ii (1)

Documents