JAVNA USTANOVA SREDNJA MEDICINSKAKOLA TUZLA

Poljakovi Senad

MATURSKI RAD

Tema: Tuberkuloza plua

Tuzla, maj 2015.

JAVNA USTANOVA SREDNJA MEDICINSKAKOLA TUZLA

Maturski rad iz predmeta: Pedijatrija

Tema: Tuberkuloza plua

Tuzla, maj 2015. Uenik : Poljakovi Senad

Prezime i ime: Poljakovi Senad

kola: Javna ustanova Srednja medicinska kola Tuzla

Tema:Tuberkuloza plua

Maturski rad iz: pedijatrijeMentor: dr. Almerisa Hodi

Sastav komisije: 1. ___________________ 2. ___________________ 3. ___________________

0

SADRAJ:

Cilj...................................................................................................................1Uvod................................................................................................................2Tuberkuloza plua...........................................................................................3-4Primarna tuberkuloza plua ............................................................................5Sekundarna tuberkuloza plua........................................................................5-6Simptomi.........................................................................................................6-7Dijagnoza........................................................................................................7-8-9Ljeenje..........................................................................................................10Zadaci medicinske sestre................................................................................11Prevencija.......................................................................................................12-13Zakljuak........................................................................................................14 Literatura........................................................................................................15

1

CILJ:

Cilj mog maturskog rada rada jeste da prikaem ta je to tuberkuloza plua. Takodjer uz to elim prikazati koliko ova bolest moe biti teka za jednog pacijenta. Na samom poetku elim istai da je od svega najvanija prevencija zatim dijagnostika i lijeenje.

UVOD:

Tuberkuloza(TBiliTBC) jezaraznabolest koju uzrokuje bakterija koja se iri zrakom Mycobacterium tuberculosis. Najee se javlja kao tuberkulozaplua , ali ponekad zahvata icentralni nervni sistem (meningitis),krvoilni sistem(milijarnaTB),limfnisistem, genitourinarni sistem ,kostiizglobove. Ljudi su obolijevali od tuberkuloze od najstarijih vremena. Tuberkuloza je postala najvei problem u Europi za vrijeme industrijske revolucije, kada su gradovi esto bili prenatrpani te joj se pripisuje vie od 30% svih smrti.Pronalaskom antibiotika streptomicina 1940-tih, izoniazida 1950-tih, etambutola 1960-tih i rifampina 1970-tih, lijeenje tuberkuloze postalo je djelotvorno. Meutim, sredinom 1980-tih broj oboljelih u SAD poeo je ponovno rasti. AIDS u kombinaciji sa prenaseljenou i nezdravim uslovima u mnogim gradskim podrujima, sklonitama za beskunike i zatvorima opet su doveli do toga da je tuberkuloza ozbiljni javno-zdravstveni problem. Problem je posebno zabrinjavajui zbog toga to su neki sojevi bakterija tuberkuloze postali otporni (rezistentni) na antibiotike koji se koriste za lijeenje ove bolesti.Danas je tuberkuloza jedna od najrairenijih zaraznih bolesti u svijetu i rauna se da je njome zaraeno izmeu 2 i 3 milijarde ljudi. Svake godine se zarazi oko 9 a umire oko 3 miliona ljudi.

TUBERKULOZA PLUA

Tuberkulozaplua jezaraznabolest koju uzrokuje bakterija koja se iri zrakom Mycobacterium tuberculosis.Mycobacterium tuberculosis je bacil, aerob, acidoalkoholo-rezistentan. Zbog imunolokih odbrambenih mehanizama nosioca, pritajeni bacili, iako godinama ive u organizmu nosioca, ne izazivaju bolest, ali ostaju sposobni da se reaktiviraju i da onda uzrokuju progresivnu i po ivot opasnu bolest - tuberkulozu. Ovu bakteriju karakterie sporo razmnoavanje, mogunost ivota kao intracelularnog parazita, te mogunost ostajanja u uspavanom stanju intracelularno u organizmu jako dugo vremena. Prenosi se uglavnom kao kapljina infekcija, a kapljice na vazduhu lako ispare i tako osueni bacili ostaju dugo u zraku, u mranom prostoru mogu ostati ivi mjesecima bez kontakta sa domainom. sl 1. Mycobacterium tuberculosi

Tuberkuloza se obino razvija nakon udisanja sitnih kapljica, koje u zrak dospijevaju kaljanjem ili kihanje osobe zaraeneMycobacterium tuberculosis.Udahnuti bacili tuberkuloze najee se smjetaju u donjim dijelovima plua, te je to uobiajeno mjesto primarne infekcije. Tamo bacili bivaju "progutani" od strane alveolarnih makrofaga, posebne vrste stanica imunolokog sustava zaduenih za "ienje" plua od svih stranih estica (ivih i neivih). Meutim, makrofagi nisu u stanju kontrolirati infekciju, koja napreduje tijekom tri do etiri tjedna, dok konano aktivirani makrofagi i limfociti ne ogranie bacile unutar tzv. granuloma.Tijekom poetnih nekoliko tjedana, bacili tuberkuloze mogu putem krvi i limfe biti preneseni, doslovce u bilo koji organ tijela. Ona tkiva i organi koji se odlikuju visokim zasienjem (saturacijom) kisika osobito su pogodna za razmnoavanje ovih bakterija. To su prije svega gornji dijelovi plua, mozak, kraljeci, bubrezi i duge kosti. Mikobakterije su na izvornom mjestu infekcije, u donjim dijelovima plua obino iskorijenjene (eradicirane), no na udaljenijim mjestima nalaze se granulomi koji su prepuni ivih bacila, i koji ostaju prikriveni sve do trenutka kada nastupaju povoljne okolnosti koje dovode do reaktivacije infekcije.Pluna tuberkuloza razvija se kod manjeg broja ljudi iji imunoloki sustav ne uspijeva zaustaviti i unititi primarnu infekciju.Kod plunog TBC-a, proirenost bolesti moe varirati, no bez uinkovite terapije bolest vrlo brzo napreduje. Reaktivacija tuberkuloze posljedica je aktivacije mirujuih bacila u udaljenim mjestima. Ovakav tijek bolesti via se u 90% odraslih. Kada se reaktivacija odigrava u pluima, najee zahvaa vrne i stranje dijelove gornjih renjeva.Tuberkuloza pluca je ea meu starijima, oko 28% zahvaa osobe u dobi iznad 65 godina. Tri su temeljna razloga zato ima vie sluajeva meu starijima:1. Mnogi stariji ljudi su se zarazili kada je tuberkuloza bila ea,2. Starenje moe smanjiti djelotvornost imunolokog sistema to moe omoguiti bakterijama ponovno aktiviranje,3. Stariji ljudi u ustanovama za njegu vjerojatnije su u uskom dodiru sa drugim starijim ljudima koji su riziniji za dobivanje tuberkuloze.

Primarna tuberkuloza plua

Primarna tuberkuloza plua nastaje kod prve zaraze mikobakterijama i daje karakteristiniprimarni komplex koji se sastoji od primarnog afekta (Ghonovo arite - parenhimska lezija u pluima) i uveanih limfnih vorova u medijastinumu. Primarni afekt se u roku od oko 8 dana razvija u tipini kazeificirani tuberkulum koji se u povoljnom sluaju resorbira. U nepovoljnom sluaju dolazi do kolikvacije, kavernizacije,limfogene i hematogene diseminacije i kanalikularnog irenja.Primarna tuberkuloza kod odraslih daje mali broj subjektivnih simptoma i fizikalno-dijagnostikih znakova, osim to se razvija imunitet (alergija) na bacil, a sreemo esto i eksudativni pleuritis.

Sekundarna tuberkuloza plua

sl 2.Sekundarna pluna tuberkuloza.

Slika 3. prikazuje kako su superiorni dijelovi plunih krila proarani sivo-bijelim kazeoznim podrujima i multiplim podrujima omekanja i kavitacija.Ovaj oblik tuberkuloze nastaje u bolesnika koji su preboljeli primarnu tuberkulozu i razvili staninu imunost protiv bacila tuberkuloze. Upala moe biti posljedica reinfekcije ili reaktivacije - veinom je rije o reaktivaciji bacila koji su ostali u latantnom stanju u aritima primarne tuberkuloze. Upala se obino pojavljuje u plunim vrcima i znatno rjee u drugim dijelovima plua. Oituje se nekrotizirajuim granulomima. U sredinjem dijelu arita dolazi do razmekavanja, koje s vremenom zahvaa vee dijelove plua i dovede do stvaranja upljinja koje se nazivaju kavernama. Oko kaverni dolazi do plune fibroze.Razaranje krvnih ila moe uzrokovati masivno krvarenje u kaverne i hemoptizu. Nakon to se bacili tuberkuloze proire iz plunih kaverni u druge dijelove tijela, nastaje ekstrapulmonalna tuberkuloza. Bacili se mogu proiriti na tri naina: limfogeno, hematogeno i aerogeno kroz dine puteve. Bolesnik iskaljava bacile koji su uli u bronhe, a progutani zaraeni sputum moe dospjeti u eludac i dalje u crijeva. Hematogena i limfogena diseminacija i reaktivacija bacila uzrokuju ekstrapulmonalnu tuberkulozu u brojnim organima, kao to su modane ovojnice, bubrezi, nadbubrene lijezde, epididimis, kosti i meka tkiva.

Simptomi:

Subjektivni simptomi primarne TBC su nekarakterisitini i prema klinikoj slici moemo ih podijeliti na:

laki oblici - veina je latentna, a mogu se javiti i manifestni znaci (mravljenje, zamaranje, subfebrilne temperature nakon napora. U nekim sluajevima moe se javiti poviena temperatura od 39 o C ili 40 o C, bez drugih simptoma.

teki oblici - kada se zbog nepovoljnih uslova infekcija iri, stvara se primarna kaverna, izraene promjene na limfnim vorovima, primarna kazeozna pneumonija i diseminirana milijarna tuberkuloza, a zbog stenoze, opstrukcije granulacionim tkivom ili kompresije bronha javljaju se segmentalne i lobarne atelektaze. Jako uveani limfni vorovi mogu dovesti do dispneje, stridora i cijanoze.

Kod nove tuberkulozne infekcije, bakterije putuju od mjesta primarne lezije u pluima u limfne vorove u koje se plua dreniraju.Ako tjelesne obrambene snage mogu suzbiti infekciju, ona ne napreduje dalje i bakterije postaju neaktivne. Meutim, u djece se limfni vorovi mogu poveati i pritiskati bronhe (uplje cijevi kroz koje struji zrak) uzrokujui metalni kaalj i mogu ak dovesti do splanjavanja plua (kolaps plua).Zrak (pneumotoraks) ili tekuina (pleuralni izljev) u prostoru pleure (plune marame) moe uzrokovati zaduhu. Oko jedne treine infekcija oituje se uvidupleuralnog izljeva. Oko 95% pleuralnih izljeva u mladih odraslih osoba uzrokovano je svjeom infekcijom sa Mycobacterium tuberculosis.

Dijagnozaesto je prvi pokazatelj tuberkuloze nenormalni rtg prsnog koa, napravljen u sklopu dijagnostike obrade nejasne bolesti. Na rtg-u bolest se vidi kao nepravilna bijela podruja u suprotnosti sa normalnom crnom pozadinom, premda druge infekcije i stanice raka mogu prouzroiti iste rtg nalaze. Rtg prsnog koa moe otkriti izljev u pleuri (pleuritis) ili ak na poveano srce (zbog perikarditisa).

sl 3. Snimak pluca napadnutih od strane Mycobacterium tuberculosi

Dijagnoza ovisi o rezultatima konog tuberkulinskog testa i pregledu iskaljaja na Mycobacterium tuberculosis.Koni tuberkulinski test se izvodi tako da se injicira mala koliina bjelanevine dobivene iz bakterija tuberkuloze, meu slojeve koe, obino na podlaktici. Na drugo mjesto se katkada injicira kontrolna tvar. Kontrolna tvar se napravi iz neega na to reagira veina ljudi, na primjer kvasnice ili gljivice. Nakon otprilike 2-3 dana (48-72 sata) provjerava se mjesto injiciranja: otok (edem) i crvenilo ukazuju na pozitivan rezultat. Osoba bez reakcije na kontrolnu tvar moe imati imunoloki sistem koji ne funkcionira ispravno. U tom sluaju negativan rezultat tuberkulinskog testa nije pouzdan. Lano negativne rezultate mogu imati i ljudi sa tekom tuberkulozom i oteenim imunolokim sistemom.Kako bi bio siguran u dijagnozu, doktor mora obezbjediti uzorak iskaljaja, inficirane tekuine ili tkiva za laboratorijsku analizu. Za dobivanje uzorka tekuine iz prsnog koa, trbuha, zgloba ili oko srca moe se koristiti punkcija iglom. Manjim hirurkim postupkom (biopsijom) moe se dobiti mali uzorak zaraenog tkiva. Iskaljaj moe dati zadovoljavajui uzorak iz plua. Kao drugu mogunost doktor moe upotrebiti instrument zvan bronhoskop (optika savitljiva cijev) kako bi pod kontrolom oka promatrao sluznicu bronha i dobio uzorke sluzi ili plunog tkiva.

sl 4. BronhoskopijaDanas se u klinike svrhe koristi tzv. Mantouxov test, kojim se 5 tuberkulinskih jedinica purificiranog proteinskog derivata, koncentrirani i proieni bujon u kojem je 6 tjedana uzgajan Mycobacterium tuberculosis utrcava u kou.

Sl 5. Koni tuberkulinski test

Reakcija na koi veliine 5 mm ili vea nakon 48 sati, smatra se pozitivnom kod bolesnika s poznatom ili suspektnom HIV-infekcijom, zatim u bolesnika iji rendgenski nalaz plua odgovara staroj, "neaktivnoj" tuberkulozi, kod imunokompromitiranih bolesnika, te kod osoba koje su bile u bliskom kontaktu sa zaraenim pojedincima.Reakcija veliine 10 mm ili vea smatra se pozitivnom kod ostalih visokorizinih skupina (intravenski narkomani, djeca mlaa od 4 godine, bolesnici smjeteni u psihijatrijske ustanove, te osobe s bolestima koje oslabljuju imunoloki sustav, kao to su dijabetes i zloudne bolesti).Za sve ostale, reakcija vea od 15 mm se smatra pozitivnom.

Lijeenje

Antibioticima (antituberkuloticima) se obino mogu izlijeiti i najuznapredovaliji sluajevi tuberkuloze. Postoji pet antibiotika koji se mogu upotrijebiti, od kojih svaki moe ubiti sve osim jedne od milon bakterija. Kako infekcija aktivnom plunom tuberkulozom esto sadri milijardu ili vie bakterija, bilo koji lijek dat sam, ostavit e iza sebe hiljade organizama potpuno otpornih na taj lijek. Zato se uvijek daju barem dva lijeka sa razliitim mehanizmima djelovanja, koji zajedno mogu ubiti praktiki sve bakterije. Lijeenje se mora nastaviti dugo nakon to se bolesnik osjea potpuno dobro , jer je potrebno dosta vremena da lijekovi ubiju sve polako rastue bakterije i da smanje vjerojatnost recidiva gotovo na nulu.Najee koriteni antibiotici su izoniazid, rifampin, pirazinamid, etambutol i streptomicin. Prva tri lijeka mogu biti u istoj kapsuli. To smanjuje broj pilula koje osoba mora uzimati svakoga dana, a takoer omoguava da bolesnik uzima odgovarajue lijekove.Izoniazid, rifampin i pirazinamid mogu uzrokovati muninu i povraanje zbog uinka na jetru. Kada doe do munine i povraanja lijekove treba prestati uzimati sve dok se ne naprave pretrage jetrene funkcije. Ako rezultati pretrage pokau reakciju na jedan od lijekova, obino se moe nai zadovoljavajuu zamjenu kaki bi se zavrilo sa lijeenjem.Etambutol se poinje davati u relativno velikoj dozi da bi se brzo smanjio broj bakterija. Streptomicin je bio prvi djelotvoran lijek protiv tuberkuloze, ali se mora dati u injekciji. Premda je streptomicin jo uvijek vrlo djelotvoran lijek za uznapredovale infekcije, moe otetiti centar za ravnoteu osobe i sluh ako se daje u velikim dozama ili se primjenjuje vie od 3 mjeseca. Doza se smanjuje nakon 2 mjeseca da se izbjegnu tetni uinci na oi.Danas gotovo nikad nije potreban hirurki zahvat da se ukloni dio plua, ukoliko se bolesnik strogo pridrava plana lijeenja antituberkuloznim lijekovima. Meutim, ponekad je hirurki zahvat potreban da se drenira gnoj bez obzira gdje se nakupio.

Zadaci medicinske sestre :

Medicinska sestra / tehniar pomae ljekaru u zatiti zdravlja i lijeenju pacijenta.Komunikacija predstavlja doivotni proces uenja za medicinske sestre. Jer one svakodnevno komuniciraju s pacijentima i njihovim obiteljima. Moraju se znati nositi s bijesom i depresijom, demencijom i psihozama, s radou i beznadnou Kroz sve to prolaze zajedno sa svojim pacijentima i u tim, za njih izrazito tekim trenucima, moraju im biti vrst oslonac, dati im vjeru i nadu.

-izvriti sva predavanja pacijentu neophodna za ovu vrstu bolesti (psihika priprema)-pacijentu objasniti da je prestanak puenja obavezan (ukoliko se radi o puau)- briga oko reima ishrane-davanje odreene terapije- uzimanje i slanje biolokog materijala na laboratorijske analize.

-sestra priprema pacijenta za pregled te sve druge intervencije raznih vrsta

-ciljano i savjesno promatrati bolesnikovo stanje

-pravodobno prepoznati pojavu komplikacija i uoiti pogoranje stanja

-provoditi postupke koje propie lijenik -propisati i provoditi primjerene sestrinske intervencije.

Prevencija

Ispravno lijeenjetuberkuloznih bolesnika je najbolja prevencija bolesti. Ako lijeenje ne traje koliko je odredjeno terapijskim reimom, bolest moerecidiviratii bolesnik moe ponovno postati zarazan.

U prevenciji je zadaa lijenika da prvenstveno postavi dijagnozutuberkuloze kod bolesnika, koji u iskaljaju izluuju uzronik tuberkuloze i da ih lijei, tako da je siguran da su zavrili lijeenje. Bolesnici, koji su mikroskopski pozitivni obino su i jako bolesni i njima je potrebno hitno lijeenje da bi im se spasio ivot.-izravnosunevo svjetlounitava M. tuberculosis za 5 minuta. Izlaganje suncu je zbog toga dobar nain u tropskim podrujima (uzronici u tami mogu preivjeti godinama: irenje zaraze vjerovatno se moe dogoditi u mranim kuama i kolibama). -natrijev hipokloritrastvara iskaljaj i brzo unitava Mycobacterium tuberculosis, ali se mora upotrebljavati u staklenim posudama, jer unitava metal, izbjeljuje obojene materijale ako kapne na njih.-mycobacterium tuberculosis je otporan i na 5% fenol tokom nekoliko sati.-toplina:Mycobacterium tuberculosis se unitava nakon 20 minuta pri temperaturi od 600C, a nakon 5 minuta pri temperaturi od 700C.-papirnate maramicetreba spaliti to je bre mogue nakon upotrebe.-izlaganje zraku i suncuje dobar i jednostavan nain naroito u tropskom podruju ako se radi o vunenim tkaninama, pamuku, itd.-Baktericidno UV zraenje (UVGI) je ultravioletno zraenje od 254 nm koje ubija, odnosno inaktivira veinu mikroogranizama. Faktori koji se moraju uzeti u obzir kada se procenjuju mogunosti UVGI sistema da ubije i inaktivira mikroorganizme u vazduhu ukljuuju senzitivnost mikroorganizama na UVGI i doze zraenja koje su potrebne da unite mikroorganizme.

Korisnost od preventivnog lijeenja je oita u ljudi ispod 25 godina koji reagiraju na tuberkulinski koni test, jer postoji mogunost da je infekcija svjea i lako se moe izlijeiti prije nego se ustali i proiri. Dobrobit preventivnog lijeenja u odraslih iznad 25 godina je teko dokazati.

Zakljuak:

Tuberkuloza je ponovni izazov medicini jer se javlja vezano uz bolesti moderne civilizacije (eernu bolest, maligne bolesti), vezano uz hronine bolesti (bubrena oteenja, reumatske bolesti), vezana uz novonastale bolesti (AIDS) i vezana uz rizina ponaanja (droga, puenje, alkohol).Nelijeena tuberkuloza u veini oboljelih vodi u smrt (oko 50% bolesnika e umrijeti tokom 5 god).Lijeenje tuberkuloze u vie od 85% bolesnika znai potpuno ozdravljenje, ime lijeenje ove bolesti postaje najisplativija od svih medicinskih intervencija uopte koje danas medicina poznaje i upranjava.Opi cilj kontrole tuberkuloze jeste smanjivanje smrtnosti, broja oboljelih, kao i prenoenje bolesti sve dok ona ne prestane predstavljati opasnost za zdravlje stanovnitva.

Literatura:

1. PEDIJATRIJAIV.MIRSADA MAHI. ''SARAJEVO PUBLISHING'' SARAJEVO.

2.INTERNA MEDICINA DRAGOLJUB MANOJLOVI. ''ZAVOD ZA UDBENIKE I NASTAVNA SREDSTVA BEOGRAD'' BEOGRAD,2000.GOD.

3. WWW.MEDICINA.BA 4.WWW.WIKIPEDIA.ORG/TUBERKULOZA