lale devri lale isimleri

8/19/2019 Lale Devri Lale Isimleri

1/27

Turkish Studies

International Periodical For the Languages, Literatureand History of Turkish or Turkic

Volume 3/4 Summer 2008

LÂLE DEVRİ VE LÂLE İSİMLERİ

Metin HAKVERD İ OĞ LU 1

ÖZET

Türk Edebiyatı, çiçek kültürünü nesirde de nazımda da önplana çıkarmıştır. Bu kültürün bir ürünü de lâle kasideleridir. Lâleadları için bu kasideler değişik bir kaynaktır. Bu çalışmadaki şiirler,FŞM şeklinde kısalttığımız Fâiz Efendi ve Şâkir Bey Mecmuaında yeralmakta ve edebiyat âlemi ile ilk kez tanışmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Lâle Devri, Lâle İsimleri, Fâiz Efendi veŞâkir Bey Mecmuaı

TULIP AGE AND TULIP NAMESABSTRACT

Turkish Literature has made flower culture very important inboth prose and poems. One of the products is also tulip kasides.These poems are different kaside from the point of view of forming anexample for tulip names . These poems takes place in Fâiz Efendi andŞâkir Bey meganere which we shorten it as FŞM, and it first meets theliterature scholar. İt is the first time it has met teh literative world.

Key Words: Tulip Age, tulip names, Mecmua of Faiz Efendiand Şakir Bey

A. LÂLE HAKKINDA

İran mitolojisine göre bir yaprağın üzerindeki çiğ tanesineyıldırım düşmüş ve alev alan yaprak o haliyle donup kalarak lâleyedönüşmüştür. Göbeğindeki siyahlık da yıldırımdan arta kalan yanıkizidir. O günden sonra lâle, rengi ve şekli ile şâirlerin ilgisini çekereksevgilinin yanağına, şarap dolu kadehe, muma, yaraya vb. benzetilipdurmuştur.

Lâlenin ve lâle kültürünün Anadolu’ya Türklerle birliktegeldiği kesindir. Roma ve Bizans’ın nedense hiç ilgilenmediği buçiçek, Türk tezyinâtında XIII. yüzyıldan itibaren stilize edilmiş olarakSelçuklu âbidelerinde, yazma kitap ve kaplarında görülmeye başlar.

1 Dr., Amasya Macit Zeren Fen Lisesi, [email protected]


2/27

473 Metin HAKVERDİOĞLU

Turkish Studies



Şiirimizde ise XIV. yüzyılda görülür. Ahmedî, Cemşid ü Hurşid adlıeserinde bu çiçekten bahseder.

Lâle, klasik şiirimize XV. yüzyılda iyiden iyiye yerleşir.Renginden dolayı, kan, mum, şarap, yanak, yara gibi unsurların,şeklinden dolayı da genellikle kadehin benzetilenidir.

“Lâlenin dîvan şiirindeki temel işlevi; “sevgili, memdûh,güzel, gelin, sâkî, hizmetçi, asker” gibi şahıslar; “sevgilinin yanağı,dudağı; âşığın yüzü, vücûdu, kanı, gözyaşı ve yaraları” gibi uzuvlar;“kadeh, şarap, tabak, tâc” gibi eşya; “güneş, ay, yıldız” gibi kozmikunsurlar ve “cennet, gönül, ümit, dert, şiir” gibi kavramlar ile değişikvesilelerle ilişkilendirilmesine dayanır. Anlaşılacağı üzere lâle, dîvanşiirinde en çok insan uzuvlarıyla ilişkilendirilmiştir. Ayrıcailişkilendirildiği şahıslar arasında “sevgili ve güzel”, uzuvlar arasında

“yanak ve dudak”, eşyalar arasında “kadeh ve şarap”, doğal ve kozmiköğeler arasında “güneş, ay ve ateş”, soyut kavramlar arasında da baştaşiirsel terimler olmak üzere olumlu anlam ve çağrışım ifade edenlerdaha çok dikkat çekmektedirler:”2

Klasik şiirimizde XVI. yüzyıla kadar sözü edilen lâlelerinyabani türler olduğu muhakkaktır. Yabaniliklerinden, yani dağlarda,kırlarda yetişiyor olmalarından dolayı “taşralı”dırlar. Bunun içinutangaç, usul-erkân bilmez bir çiçek olarak düşünülen lâle, bir bakımautangaçlığın, çekingenliğin sembolüdür.

XVI. yüzyılda kültür yolu ile yeni türleri elde edilmeyebaşlanan lâle, gül’le amansız bir rekabete girişir. Tarihimizde vedünyada ilk lâle deliliği (tulipomania), XVI. yüzyılda İstanbul’dayaşanmıştır. Kanuni devrinin ünlü Şeyhülislamı Ebussuud Efendi de“Nûr-ı Adn” adını verdiği yeni bir lâle türü elde etmiştir.

“Lâle kelimesindeki harflerin sıraları değiştirildiğinde “Allah”ve “hilâl” kelimelerinin elde edilebildiği anlaşılınca bu çiçeğe ilgi birkat daha artmıştır. “Eski yazıda “Allah” ve dolayısıyla lâlekelimesinde noktalı harf bulunmadığı için lekeli lâleler makbulsayılmamıştır. Şâirler ve nasirler bu duruma çok önem vermişlerdir”3 “Miyârü′l-Ezhâr yazarı Tabib Mehmed Aşkî Efendi’ye göre lâlenin

2 Yavuz Bayram, Çiçeklerle Diğer Bitkilerin D ī vân Şiirine Yansımaları ve AnlamÇerçeveleri, OMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Samsun2001, s.314.3 Ömer Ferit Kam, Divan Şiirinin Dünyasına Giriş, haz: Halil Çelik, MEB Yay.,Ankara 2003, s.155


3/27


4/27


Turkish Studies



çevrilmiş, daha sonra W.S. Murray tarafından özetlenerek İngilizceyekazandırılmıştır.”8

Osmanlı ziraat tarihi araştırılırken atalarımızın çiçeklere karşıhissettiklerini gözler önüne serecek bir “çiçek edebiyatı” doğurduklarıgörülür. Bu edebiyat içinde ayrıca bir “lâle edebiyatı” da mevcuttur.Gerçekten III. Ahmed döneminde “lâle-perest”lerin çiçekseverlerarasında bir hususiyeti, bir fevkalâdeliği vardı. Hiçbir çiçek hiçbirzaman bizde bunun kadar sevilmemiş, bunun kadar övülmemiştir.Yani lâle hisleri, lâlelerin renkleri, cinsleri kadar renkli idi. İştehissiyatın bu yoğunluğu sonunda derin bir lâle edebiyatı meydanagetirmişti. Fakat bu zarif edebiyat da çiçek edebiyatı gibi derin bir ilgigörmemiş; zamanla unutulmaya yüz tutmuştur.

III. Ahmed döneminde lâleler hakkında her türlü inceleme ve

araştırmayı kaleme almakla meşhur bir şahsiyet göze çarpar: TabibMehmet Aşkî Efendi. Aşkî efendi bu dış güzellik ve özelliklerianlatmakla kalmamış, her lâleye karşı duyulan hisleri anlatmak içinyazılan şiirleri de bir araya getirmiş ve ilgili her şâire kendi hattı ile buşiirleri yazdırıp “Miyârü′l- Ezhâr” adlı eserini meydana getirmiştir.

Her renk lâle başka bir renk neşe doğuruyordu bu devirde.Sevenleri için onun her cinsi yeni bir zevkin doğuşu oluyordu. Hercinsin tohumu sahibinin ismine izâfe edilerek şöhret alıyordu. Lâleninyetiştirilmesinde zevk erbabı pek ince düşünürdü. Onun ayıp vekusurdan uzak olması şarttı. Yapraklarının rehavetli, gevşekbulunması, ortasındaki siyah kısmın görünür halde olması o lâleyiayıplı yapardı. Çiçek erbabı her lâlede kusursuz bir güzellik arıyor veonun için çabalıyordu. Mesela benekli, lekeli lâle makbul değildi.Çünkü onun her türlü kir addedilecek noktadan uzak olması esastı.

Her lâleye rengine göre şâirâne isimler konur, şiirlersöylenirdi. Lâle sohbetleri, eğlenceleri öyle avam safalarınabenzemezdi. Adeta edebî bir zevk ile geçerdi.

Konumuz olan Fâiz Efendi ve Şâkir Bey Mecmuasında9 da(FŞM), ‘Âlî-şân, ‘İşve-bâz, Edhemî, Ferîd, Ġonca-nümâ, an-zâde,Dil-dûz, Feyż-i a , Feyż-i İlâhî, Leylâkî, Kibrîtî, Nu‘mânî, Pabuccı,Gül-reng, Ruy-ı nigâr, Tom-ı ş îrîn, Va îd, Süleymânî, Pertev-fiken,Mestâne, av-ı uzâ, Sinân, Şeh-levend, Turuncı, Sulânî, Żiyâ-baş gibi yüzlerce lâle isminin geçtiği kasîdeler vardır

8 Age., s. 136.9 Metin Hakverdioğlu, Edebiyatımızda Lâle Devri ve Nevşehirli Damat İbrâhîmPaşa’ya Sunulan Kasideler İnceleme-Metin, Selçuk Üniversitesi Sosyal BilimlerEnstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Konya 2007.


5/27

Lâle Devri ve Lâle İsimleri 476

Turkish Studies



Bu konuda aşağıdaki dört şiir özellikle dikkate şayandır. Budört şiir, mecmuada şu varaklarda yer almaktadır: FŞM.v 427, FŞM.v

327, FŞM.v 325, FŞM.v 311.Fâiz Efendi ve Şâkir Bey Mecmuası, lâle isimleri konusunda

en temel kaynaklardan birisidir; çünkü devrin hemen hemen tüm lâleisimleri bu mecmuadaki kasîdelerde geçmektedir. Hem lâle hem dedevir için ilk elden bilgiler bu mecmuada toplanmıştır.

Dönemin insanları her lâle gördüklerinde Hüdâ’ya şükretmiş

ve mutlu olmuşlardır. FŞM.v 275’te Hıfzî’nin dediği gibi:

Pür ide âtını şevketle udâ ‘ izz ü cellEyledikce niçe gül-şende çerâġân lâle

B. FÂİZ EFENDİ VE ŞÂKİR BEY MECMUASINDA

BULUNAN DÖRT KASİDEDE GEÇEN LÂLE İSİMLERİ

Bu dört şiir, mecmuada şu Farsça başlıklar altındadır:

1. a îde-i Mektûbî ażret-i apudan Paşa der- sitâyî ş-i

cenab-ı veliyyü′n-ni‘am-ı adâret-pîrâ (FŞM.v 427)2. a îde-i diger-i Va îd der-vaf-ı düstûr-ı mükerrem adr-ı

a‘am Dârâ-aşem ü dâmâd-ı Sulân Amed-i Ġâzî İskender-dem

İbrâhîm Paşa edâmehu′llâhu Te‘âlâ (FŞM.v 327)3. a îde-i âib Efendi der-sitâyî ş-i ażret-i adr-ı a‘am

âtem-şiyem İbrâhim Paşa yesserehu′llâhu bi′l-ayri mâ-yeşâ der-anşi‘r-i esâmî-i lâle ber-vech-i iltizâm muarrer-şed (FŞM.v 325)

4. a îde-i Fey î Çelebi esâmi-i lâle-ra iltizâm-kerde der-midat-i ażret-i veliyyü′n-ni‘am-ı adr-ı a‘am âtem-şiyem İbrâhimPaşa afaahu′llâhu te‘âlâ ‘anil-âlâm yesserehu′llâhu bi′l-ayri mâ-

yeşâ (FŞM.v 311),

Aşağıdaki tabloda bu dört şiirde geçen lâle isimlerinin ortakolanları birinci bölümde; farklı olanları ikinci bölümde gösterilmiştir.

(Tablo 1)


6/27


Turkish Studies



LÂLE İSİMLERİ TABLOSUKASİDE 1

MEKTÛBÎ

102 lâle

ismi

KASİDE

2

VAHÎD

30 lâle

ismi

KASİDE 3

SÂHİB

177 lâle ismi

KASİDE 4

FEYZÎ

77 lâle

ismi

Ortakİsimler

‘adîm

‘âlü′l-‘âlâ

‘işve bâz

dil-dûz

Edhemî

feyż-i a

feyż-i İlâhî

Süleymânî

ġonce-nümâgül-gûn

leylâ î

kibritî

lem‘a-veş

gül-fâm

gül-reng

mihr-i

cihân-tâb

nâhîd

nu‘mânî

pâbuççı

Ortakİsimler

‘âlî-şânâlgül-gûndil-dûzurş îd-nümâgül-reng

Ortak İsimler

‘adîm‘âlî-şânâlâlü′l-âlâcihân-tâbEdhemîferîdfeyż-i a feyż-i İlâhîSüleymânîġonca-nümâNu‘mânî

ân-zâdeurş îd-nümâ avs-i uzâ kibrîtîlem‘a-itâb

leylâ îmestânegül-fâmmihr-i‘âlem-tâbSüleymânîmülûkînâhîdpertev-fikenşeh-levendrevân-baş rûy-ı nigâr

sulânîşevketturuncıva îdżiyâ-baş

Ortakİsimler

‘âlî şân‘işve-bâzcihân-tâbEdhemîferîdġonce-nümâânzâdeoş-nümâ av-ı uzâ mestâne

gül-rengmülûkîpabuccırûy-ı nigârsinânsulânîşeh-levendşevketom-ı ş îrînva îdżiyâ-baş


7/27


Turkish Studies



pertev-fiken

revân-baş

sinân

sulânî

Süleymânî

tom-ı ş îrîn

turuncı

va îd

Farklıİsimler

‘aks-i usârî

‘âlî menişâ

‘unnâbî

amer

ażar

Cemş îdi

müşâbih

çemen ârâ

dâġ-ı dil-sûz

dürr-i ‘Aden

fal-ı şehnâz

fâyı u′l-a rânfeyż-i bahâr

feyż-yâb

gül-i âr

gülşen-ârâ-yı cihângül-ş îrin

âlim ârâ

Farklıİsimler

âaf

beyâż

cihân-sûz

dil-efrûz

dil-firîb

feyż-âver

gülşen-i

cennet

oş-nümâ

jâle-zeyn

leb-i ş îrîn

meh-rû

mihr-i

raşân

nâzende

nâz-ıdârân-ı

çemen

Farklı İsimler

‘âlem-bahâ‘âlem-gîr‘âlem-perver‘âlî- adrâşüfteâteş îbaşendebâlâ- adbâlâ-niş înbâlâ-terîbehişt-ârâbehişt-efrûzBircîsbulurdıbûy-ıGülşen

mülk-i

‘Omânî

mümtâz

müntehâ

mürġ-i

gülşen

müsellem

müstenâmüşâbih

müehheb

nâ-yâb

nâzenîn

nâz-perver

necîb

necm-i

seer

necm-i tâb

netîce

Farklıİsimler

‘ârus-ı

çemen

‘işvede

ġılmân

‘iâr-ı

dilber

âşub-ı

cihân

Behmen

cihângir

cüce mûri

çeşme-i

ayvân

çorbacı

dıraşân

dil-sûzevreng-i

çemen


8/27


9/27


Turkish Studies



peyk-ibahârânreşk-âver

reviş-i

mabû‘

ru-ı âl

ru-ı

raşende

rûy-ı nigâr

rûy-ıtâbendeadr-ı î-şân

sâġar-ı la‘l

sâġar-ı şâdi

sarı

savet-i

velvele

sefîd

serâmed

ser-efrâz

ub-ı bahâr

un‘-ı üdâ

sür-i

kedvân

sür-pûş

süst-i mânî

şâyeste

şeb-çerâġ şeb-efrûze

şehenşâhî

şeh-per

ferâ-şâdfeyż-i Bârî

feyż-i

Rabbânî

fındu î

fürûġ-ı

âfitâb

ġonca-i ter

gül-i

urş îd

gül-rûy

gülşen-zîb

ande-

nümâ

asîb

oş-reng

hümâyûn-

bat avs-i İlâhî

kişver-gîr

lâ-na îr

leâfet-

baş

mâh-ı

tâbân

meclis-ârâ

meh

meh-pâre

meh-rû

sebz-pûş ser-efrâz

sîmîn-

beden

ub-ı

bahâr

un‘-i İlâhî

sür-pûş

sürûr-ı dil

süst-i

Mânî

şâd-baş

şeh-i

gülşen

şeref-baş

şev

şev -efzâ

ş îrîn-edâş îrîn-kâr

şu‘le-dâr

şu‘le-pâş

tâbende

tâc-ı ezhâr

tufe

ulû‘u′ş-

şems

udâ-dâd

üreyyâ

vâcibü′l-

sâġar-ıgülşenserdî-i elemsirâcsorġuc-ımücevhersüveydâ-yıderûnşeb-çerâġ şeb-rengşehenşâhşeref-işems

şeref-râzşev -baş şu‘le-pâş şûr-efkentâb-âvertâb-âvertâbendetâc-ı afâtat-ı mînâanbûrıyâ ûtîyegâne


10/27


Turkish Studies



şekl-ianevberşev adân

şive-kâr

Şu‘le-rîz

şûr efken

ab‘-ı

memdû

tâb-âver-i

ar artâc-ı dîhîm

tıġ-ı ser-tîz

tom-ı

benef ş

toz oparan

tufe-i

bezm

yed-i beyżâ

zer-pûş-ı

fürûġ

żiyâ-pâş

meh-tâbmihr-engîz

mihr-i

dıraşânî

mînâ

mir’ât-ı

muaffa

mir’ât-ı

afâ

mir’ât-i

cemâl

mîr-i gül-

zâr

mîr-i

müsellem

mu‘aam

mufaam

muteremmuarrâ

mükerrem

ikrâmverd-i

gülşen

verd-i nâz

yeni dünyâ

zer-peyker

zer-tâb

zîbâ

zîver-i

‘âlem

żiyâ-güster

Züâl

C. METİNLER

Aşağıda metinleri verilen kasidelerden sadece Sâhib Efendi’yeait olan hakkında bilimsel çalışma yapılmıştır. Mahmut Büyüktosuntarafından hazırlanan Sâhib Dede Divanında10 bu kaside mevcuttur.

Diğer şairler ve şiirler hakkında henüz bilimsel bir çalışmayapılmamıştır. Mektubî Kapudan Paşa, Vahîd, Sâhib ve Feyzî’nin bukasidelerinde devrin lâle isimleri şiir içinde altı çizilerek belirtilmiştir.

10 Mahmut Büyüktosunoğlu, Sâhib Dede D ī vânı (Hayatı, Edeb ī Kişiliği ve D ī vânınınTenkitli Metni), Selçuk Ünv., SBE., Yüksek Lisans Tezi, Konya 1991, s. 9-14


11/27


Turkish Studies



KAS İDE 1

A ÎDE-İ MEKTÛBÎ AŻRET-İ APUDÂN PAŞA (SÂLİM) DER-SİTÂYÎŞ -İ CENÂB-I VELİYYÜ ′N-Nİ‘AM-I

ADÂRET-PÎRÂ

(FŞM.v 427b-429b)

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Mîr-i ezhârı idüp bâġa ser-‘asker lâleÇekdi pervîz-i sef îd üstüne leşker lâle

2 Dûşına aldı yine nîze-i rummânî sinNîze-dârân-ı çemen ayline server lâle

3 Çekdi bayraġını aşaġı bölük aġasıdırar ı kibrîti sef îd amer ü ażar lâle

4 Şeh-levendâne binüp raş- ı nesîme çevirürElde bir nîze-i la‘nîsi fer-â-fer lâle

5 Gül- i na âre ze-şebdir is tedi fal- ı şehnâz‘Andelîbânı idüp çalıcı mehter lâle

6 Nâzenîn-i çemene mâş ı adır feyż- i bahâr Rûy-ı gül-fâmına yazsa n ′ola yer yer lâle

7 Feyż-i a dır ki ızıl ır laġıç-âsâ gûyâŞev adan müjde-künân lâleye söyler lâle

8 ‘İşve bâzın oluna almış olup gül-şerbet Sâġar- ı şâdi olu ûn-ı kebûter lâle

9 Neş’e-baş olsa n ′ola câm-ı mey-i gül-rengi

Ş îve-k âr ım saña sâ î-i semenber lâle

10 Yed-i beyżâsını gösterdi güle mûyî-vârGeldi bir elde ‘aâsın idüp ejder lâle


12/27


Turkish Studies



11 ad-ı ad eyledi ûn neşter - i zerr în be-kefandı mamûm-ı hevâ gördi ki ditrer lâle

12 Âb-gûn oldı çemen feyż- i Süleymânî denSâ ini ı ldı çü bi ′l - ays-ı meşher lâle

13 Bâġçivânlarda uhûr itdi sinân nâmındaBir ser-âmed çe güzel şöhreti dil-ber lâle

14 Deheni ġonce-nümâ sînesidir ub- ı bahâr Gül- iârım a ınur baş ına atmer lâle

15 Dişler i dürr- i ‘Aden kendi bir elmâs-pâreRûy-ı tâbendesi pertev-i f iken her lâle

16 Nev-ümîde a- ı püşt- i lebi süst- i mânî Lev-i sîm üzre ruı âl-i muavver lâle

17 âl- i dil-cûy-ı a ı tom-ı benef ş- i cennetRu-ı raşendesi hem-sâye-i kever lâle

18 Tom-ı ş îr în leb-i ‘unnâbi- i la‘ lindeki âlN ′ola olsa aña üsrev gibi çâker lâle

19 ‘Aks-i rusârı mıdır meyde yaud nâr çiçegi Elde sân sâġar- ı la‘ l inine beñzer lâle

20 Giyinüp ı l‘at- i leylâ i-i zer-pûş ı fürûġ Manıb- ı üsni aña itdi mu arrer lâle

21 Ş imdi pâbuççılar ıñ necm-i seerdir ba t ıOlmış ol âfet- i nâzendeye nev-ger lâle

22 Bergini çeng anursın reg-i ebri evtârBâġa gel beñzedi nâhîde yine her lâle

23 Tufe- i bezm-i üdâvend-i cihân olsa ulaİtdi dîbâ-yı turuncısını der-ber- lâle

24 ıhr- ı su l ânı bihîn adr-ı şehen-şâh î kimEfser- i re’yine urş îd- i mü nevver lâle

25 Pertev-i nûr- ı cihânyân ü va îd- i devrân


13/27


Turkish Studies



adr-ı î -şânla ider vaf ını ezber lâle

26 Ber-ayâ mevhibe hem-nâm-ı alîlü ′r-RamânKim seâb-ı himeminden olur aker lâle

27 Ol üdâvend-i kerem-perver ü ‘âlî-şân kimBâġ- ı cûdunda yeter ayf u şi tâ zer lâle

28 Feyż-yâb olsa eger çeşme-i ‘ izzetindenOla reşk-âver- i fevvâre-i kever lâle

29 Hüner erbâbı zamânında ser-efrâz oldıŞübhesiz feyż- i i lâhî den alur fer lâle

30 ab‘-ı memdû u ż iyâ-pâş ü ‘adîmü ′l-mil iGül-şen-i nûrda bir şekl- i anevber lâle

31 Ser- i serhengine Cemş îdi müşâbih diyememLâladır lanġoruza lîk dimezler lâle

32 Naar-ı un‘-ı üdâdır ġarażı yosa ebedBa maz olsa da i mir’ât - i Sikender lâle

33 Edhemî ‘ayn-ı ‘alâyı da ki tecrîdi iderDâġ-ı dil-sûz ile bir bâdiye-perver lâle

34 Şeh-pesend olsa n ′ola her reviş -i mabû‘ıAz olur a bu ki şâyeste- i efser lâle

35 Seb at i tdi nice kez toz oparan menziliniOlamaz nâvek-i dil-dûzına hem-per lâle

36 Sürse a‘dâyı serer raş-ı Süleymânî sinOlamaz deştde tâb-âver-i arar lâle

37 Göricek nîze-i elmâs ile yâ ût- ı dileYazdı evâfını şûr-efgen-i sencer lâle

38 Sünbülî çar yüzin amınıñ itmiş mosmor İşte nâdîde degil sünbüle beñzer lâle

39 Şu‘le-r îz olsa eger na‘l- i sem-i gül-gûnî Ser-i çara çı a yıldız gibi bî-mer lâle


14/27


Turkish Studies



40 Dest- i ıf ına ide meyl- i çemen ârâyıEylese nâr- ı fürûzendeye mużmer lâle

41 a‘ve-i lem‘a-veş at eşde bulup neşv ü nümâPer ura şu‘lede mânend-i semender lâle

42 ayret-efzâ-yı n aar rütbe-i ‘âlü ′l- ‘âli Olamaz şeh-per- i Bircîse ber-â-ber lâle

43 Gül-şen-ârâ-yı cihân olsa nesîm-i ul ıZülf- i ûrâdan olur belki mu‘a ar lâle

44 Ġonce-i nu ını i tse nem-i zâyî şâd-âb

Reşk ide lehce-i annâz-ı süen-ver lâle

45 Ma‘ni- i teşbih aña cûdda bî-ma‘nîdirBeñzemez mu‘cize arâyi- i kem-ter lâle

46 adr-ı ‘âlî-menişâ afder-i âtem-revişâEy kef- i cûduña maż- ı zer ü gevher lâle

47 ‘Adl ü inâf- ı müsellem ile bî-hem-tâsınGörse mil in olur âyînede muġber lâle

48 Sendedir mühr-i Süleymân î ı l ısm-ı nuretKim olur mihr- i cihân-tâba musaar lâle

49 Tî ġ-ı ser- tîzi çeküp şer‘ i le ehl- i Raf żaOldı Îrân-zemîn ġıb a-i amer lâle

50 ûn-ı düşmenden olup bûm-ı debîr i bece-ûnOldı çün sür- i kedû anda şinâver lâle

51 A sa bîdâ-yı ten-i amıña peydâ eylerCedvel- i t îgdaki mevce-i cevher lâle

52 Sür-pûş oldı bütün ol geh-i ÂzarbeycânGiydi bir câme ki hep na şı ser-â-ser lâle

53 Mülk-i Îrânı alup küngüre-i nev ı ldıñTâc-ı dîhîm-i mülûkâneye bir zer lâle

54 Dil-güşâ nice uûnuñ gül- i miftâımı yâGeldi bir deste revân-baş u mücevher lâle


15/27


16/27


Turkish Studies



1 Yine pür i tdi cûş- ı mevc-i lâle an-ı bostânıKim oldı bâġ-bânıñ ser-be-ser râh-ı ıyâbânı

2 Çemende şu‘le- i yâ ûti ezhâr- ı dil-efrûzuñ‘Aceb mi ayre çeşm-i ayret i tse mihr- i raşânı

3 Mürâyâ-yı felekde görinen anmañ ki encümdürDüşüpdür lâle-zârıñ pertev-i ‘aks-i çerâġânı

4 Mülûkı câme-i gül-reng ile nâzende meh-rû larCihân-sûz eylemekde yer yer erâf- ı gülistânı

5 Yetişdi şâh-bâz oldı bahârıñ bir dil-âşûbıN ′ola dil-dûz olursa nîze-i ser-tîr- i müjgânı

6 Feżâ-yı gül-şeniñ âaf - ı bendi ş îve-kârındırSer-efrâz olsa ço mı nev-bahârıñ sür- i pûşânı

7 Çeküp gül-gûn şarâbî nâz-ı dârân-ı çemen-gûyâ ı lar bir bir yine bûs-ı leb-i ş î rîni erzânî

8 Beyâż u âleler şûr-efgen-i şev oldı e râfaSezâdır dâġ-ı asretle ya arsa bâġ- ı r ıvânı

9 Bahâr- ı bî-azân-ı âsmân-ı çeşm sitâremleO bâġ-ı dil-f ir îbiñ oldı ad-reşkiyle ayrânı

10 Ne bilsün adrini ub- ı neşâ âârınıñ âdemKi far olmaz afâ-yı rûz-ı rûşenden şebistânı

11 Ne âcet sâasında mâh-ı tâbâne kim olmı şdırAña her lâle- i urş îd-nümâ bir şem‘-i nûrânî

12 Degildir câ-be-câ jâle-i zeyn -i oş-nümâsındaGözi asretle aldı ûr-ı f irdevsiñ görüp anı

13 Hevâ-yı sünbülî dest- i kerîm-âsâ güher-başâKenâr-ı âk-i güher- îzi feyż-ââr- ı Rabbânî

14 Gören anı nice bir gül-şen-i cennet ıyâs itmezKi olmış âaf- ı ‘adl-âveriñ manûr-ı isânı

15 idîv-i nâm-ver- i â ib- ırân-ı Bay arâ âkir


17/27


Turkish Studies



Dilîr-dâd-güster- i mülk-i ‘adîliñ â ib-‘unvânı

16 Vezîr- i Cem-aşem Dâmâd İbrâhîm Paşa kimSeâ vü mekrümetde gelmemi şdir dehre a rânı

17 O â ib-seyf ü nâm-âver müş î r-i cûd-serânıñPür itdi ‘âlemi ayt u adâ-yı lu f ü isânı

18 Cebîni maşrı -ı envâr ub- ı kâm-rânıdırDil- i feyż-âveri gencîne-i esrâr- ı sübânı

19 Zihî düstûr- ı a‘am k ′ i tdi gird ü f itneden ‘âr îBütün rûy-ı cihânı âb-ı t î ġ- ı ber - ı cevlânı

20 abâ gördükde ebr- i kef- i gevher bâr- ı i sânınÇeker emvâcdan rûy-ı yeme ad -a - ı sul ânî

21 Anı bir şâh-ı ‘âlî-şâna dâmâd itdi Mevlâ kimOdur şimdi ser îr-efrûz-ı evreng-i cihân-bânı

22 ‘Adâlet-pî şe ayr-endî şe Sul ân Amed ĠâzîKi ‘âlem sâye-i ‘adlinde buldı râat u şânı

23 Şehen-şâh-ı muaffer pâdişâh-ı heft kişver kimSezâdır dergeh-i ‘adlinde şehler olsa der-bânı

24 Cihân eyyâm-ı ‘adlinde o rütbe buldı âsâyiş Ki düşde dai görmez oldı kimse ulm ü ‘udvânı

25 Teassürden alurdı lâl-veş dem-beste vü ayrânEger üsrev göreydi bu şükûh-ı şevket ü şânı

26 ‘Aceb bir böyle va t- i meymenet âârı görmüş miSipihriñ dîde-i urş îd ü çeşm-i mâh-ı tâbânı

27 Vekîl- i mu la u dâmâd-ı â ib ‘adliniñ dâıBulunmaz ‘ ilm ü i lm ü ma‘rifetde hergiz a rânı

28 Ariso-fı nat Eflâûn- ikmet ahramân-heybetGül- i rûy-ı adâret vâ ıf - ı esrâr- ı Rabbânî

29 Fürûġ- ı cebhe-i urş îd-i devlet çeşme-i himmetMeh-i burc-ı sa‘âdet mahar-ı tevfî - i Yezdânî


18/27


Turkish Studies



30 Nesîm evâf- ı üsn-i al ı yâd ile o düstûruñGüâr i tse eger bir dem kenâr- ı bar- i ‘ummânı

31 adefler yâsemen dürr- i emîni jâle olurdıNehâr- ı gül ı lardı ar‘- ı yemde şâ- ı mercânı

32 Ġubârın ay al- ı pî şâni- i urş îd ü mâh ileNe dem raş-ı abâ-reftâr ına gösterse cevlânı

33 ‘A â-kârâ sen ol adr-ı mu‘aamsın ki ‘ahdiñdeKim oldı âtemiñ isân ile dillerde destânı

34 Kemîne bendeñe ednâ naar ı l luf u isân itNe var masûd-ı a rân eyle bâri bu perî şânı

35 Ş ikâyet cevr- i çar- ı dûndan ba t- ı s iyâhımdanKi bunlardır hemî şe çekdiren baña bu üsrânı

36 Göziyle yer hemân dem anı da bu çar- ı dûn-perver

Eger destimde görse ûn dille bir dilim nânı

37 Va îdâ gel güşâd it destiñi va t- ı du‘â geldiYeter i tdiñ sipihr- i bed-güherden âh u ef ġânı

38 Hemî şe lâle-zâr- ı âsmân şem‘-i kevâkibleZemîn-âsâ ide tâ her gice böyle çerâġânı

39 Ni‘âmî eyleye ı f eyleyüp Bârî aâlardanVezîr- i nâm-dârî şâh-ı ‘âlem-gîr- i devrânî

KASİDE 3

AÎDE-İ ÂİB EFENDİ DER-SİTÂYÎŞ-İ AŻRET-İ ADR-I A‘AM ÂTEM-ŞİYEM İBRÂHÎM PAŞA

YESSEREHU′LLÂHU Bİ′L- AYR İ MÂ-YEŞÂ DER-ANŞİ‘R-İ ESÂMÎ-İ LÂLE BER-VECH-İ İLTİZÂM

MUARRER-ŞUD

(FŞM.v 325a-327a)


19/27


Turkish Studies



Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1. Vezân oldı yine dehre nesîm-i feyż- i Rabbânî

Riyâż- ı devletiñ oldı güşâyiş vird-i andânî

2 O vird-i nâz-ı bûy-ı gül-şen-ârâ-yı sa‘âdet kimDimâġ- ı gül-şen -i me‘vâya eyler nükhet-ef şânî

3 O âl ü ′l-âl -i verd-i gül-şen-efrûz-ı nezâket kimFerâmû ş i tdürür ehl- i behişte bâġ-ı Rıvânı

4 Netîce nev-bahâr oldı yeni dünyâyı seyr i tdükKi cümle sebz-pûş olmış giyâhıñ nev-civânânı

5. Mülûkî eyledi şevket-nümâ peyk-i bahâr i leİrüp nâ-geh peyâm-ı ma dem-i nev-rûz-ı sul ânî

6 Buludı pençe-i Selmân ile sürdi meh-i ġarrâGöründi şev i le vech-i semâda şem‘-i nûrânî

7 Miâl- i dürr- i yek-tâ şebnem-i urş îd-nümâ oldıBahârıñ tâc-ı ezhâra düşüp her are bârânı

8 Degil avs-i uzâ avs-i İlâhî dir diyü BehrâmKemân-ı Sâm ile eyler temâm-ı şata idmânı

9 Nice meh-rû ider bezm-i çemende meclis-ârâl ı Mey-i gül-fâm-ı oş-reng eyledikce neşve-rîzânî

10 Şeh-i gül-şen gelüp adr ī yede bā lā -nişī n oldıas ī b ile o ān-zāde şeref-baş i tdi d ī vānı

11 Alup geçgül eline bülbül- i şī r ī n-edā güldenİder abdāl- ı şī r ī n-k ār -v eş z ī bā gazel-ˇānı

12 Olup gül-rûylar şûr-efgen ü gül-gûn abâ eylerHezârân ehl- i ‘aş ı mü rġ- i gül-şen sûz-ı ayrânı

13 Ya kibrîtî ya leylâ î ya âl ü f ındu î yâûdGiyüp a‘lâ turuncı buldı her meh-pâre perrânı

14 Meger elmâs-tırâş âyînedir kim sâġar- ı ahbâ


20/27


Turkish Studies



Olınca pertev-efgen sür-p ûş eyler adeh-dânı

15 Olup zerr în adehler sâġar- ı gül-şen mülû âneSer-â-ser mest-i mey-nûş eyledi mînâ derûn anı

16 Açıldı ġonca-i ter eyledi dâġ- ı derûn ihâr ızardı lâle- i sîmîn-beden dâġ urdı pinhânî

17 omaz ande-nümâ sevdâyide cem‘iyyet- i â ırMu arrâ sünbül- i âşüfteniñ vaż‘- ı perî şânı

18 Semen mestâne seyr- i sebze-zâr-ı şâd-baş eylerDer-âġûş eylemiş bâlâ- ad ü serv-i ırâmânı

19 Büyük âl i tdi mir’ât-ı muaffa mîr- i gül-zârıMüşâbih ı ldı ‘aks-i rûyına mihr- i dıraşânı

20 Açıldı lâleler reşk-âver-i rûy-ı nigâr oldıİdüp necm-i seer ub- ı bahâra arşu lem‘ânı

21 Birer çeşm oldı her tâbende necm-i çar- ı f irûzîTemâşâ itmege meh-tâbda yer yer Çerâġânı

22 N ′ola ab‘-ı cihânı feyż-i a k itse f irûzende Ki â ib-adr-ı devletde bu gün ol Â af-ı ânî

23 Ne âaf âk-i kef ş î dürre- i tâc-ı celâletdirSer-efrâz u bülend eyler celîs- i yây-ı mâçânı

24 Ne âaf nâzenîn-i nâz-perver bir mufaamdırKim itdi feyż-i Bârî lâyı -ı mühr-i Süleymânî

25 ulû‘u ′ ş-şem s-i devlet lem‘a-i tâb-efgen-i ‘ izzet Fürûġ-ı âf-tâb-ı şu‘le-pâş- ı mülk-i ‘Omânî

26 Mükerrem mu terem mîr- i müsellem zîver- i ‘âlem Cihân-gîr ü ferîd ü vâcibü ′l- ikrâm-ı su l ânî

27 Vahîd-i ânî rû-efzâ vü ‘âlem-gîr ü müstenâ Enîs- i dil-güşâ rûu ′l - ulûb-ı nev‘- i insânı

28 Necîb-i lâ-na îr ü Edhemî ul -ı fera-perver udâ-dâd u afâ-âver neşâ-efzâ-yı rûânî


21/27


Turkish Studies



29 Hümâyûn-bat u ‘âlî- adr-i İbrâhîm Paşa kimBulur nûrıyla mir’ât- ı af â feyż- i Süleymânî

30 O dâdâr- ı cihân-perver ki nûru ′l- ‘ayn-ı ‘âlemdirBehişt-efrûz ider feyż- i nigâhı âk-i Nu‘mânî

31 O adr-ı âsmân- adr-i cihân-ârâ vü kişver-gîr Ki şeh-perr- i hümâdır ˇâb-gâhında meges-dânı

32 Pesendîde o dil-cû şeh-levend-i ‘ara-i devletKi oldı na‘l- i pây-ı esbi çar ıñ mâh-ı tâbânı

33 Sürûr- ı dil o mümtâz u müsellem adr-ı ‘âlî-şân Ki gül-şen-zîb-i r if‘atdir mu‘aam adr-i î -şânı

34 Meh ü Nâhîde Bercîs ü üreyyâ vü Züâl her şebSezâdır bâr-gâh-ı r if‘atinde olsa d er-bânı

35 Gül-i urş îd i lmi olsa bir deşte żiyâ-güster İder ġonca-nümâ her müntehâ âr-ı muġaylânı

36 uver ‘aks alsa mir’ât-i cemâl-i şu‘le-dârındanMüehheb süst- i Mânî göster irdi rûy-ı raşân ı

37 Olursa ab‘-ı mihr-engîz-i şev -efzâ-yı pîrâye Behişt-ârâ çerâġ- ı gül-şen eyler çûb-ı sûzânı

38 Le âfet -b aş olurdı âteşi nûr- ı behişt-âsâNesîm-i ul ı zer- tâb eyleseydi semt-i Yezdânı

39 ayâl- i t î ġını gözden geçürseydi eger düşmenDönerdi nîze-i süra iki çeşminde müjgânı

40 Vücûd-ı f i tne dirdim şimdi nâ-yâb u ‘adîm oldıRu- ı dil-dârı dil-gîr i tmeseydi a - ı reyânı

41 Va îdâ adr-ı ‘âlem-perverâ başende Cem- adrâFerâ-şâd eyle lu fûñla ulûb-ı müstemin-dânı

42 Sen ol adr-ı revân-baş âaf- ı ‘âlem-bahâsın kim


22/27


Turkish Studies



Seâdan âtemiñ dem urmaġa yanıñda yo cânı

43 Sen in‘âm itmedikce lu fuñı erbâb-ı âcâtaSipihr- i süfle-perverdiñ uyurmaz ˇân-ı isânı

44 O deñlü velvele virmezdi āşū buñ ile dehreÇemen-ārā hezār ıñ olmasa dil-sūz-ı ef ġānı

45 umāş- ı namıma mihr olsa kimse Müşter ī çı mazAnıñçün böyle olmuşdur metā‘- ı adrim erzān ī

46 Ne bilsün gevher- i ī - ıymetiñ her p ī le-ver adrinYine gevher-şinās añlar bahā-yı şeb-çerāġānı

47 Yı ar dest- i felek biñ â ır - ı mazûnı bir demdeYapar mi‘mâr-ı lu fuñ lemada biñ alb-i vîrânı

48 O deñlü zerd-i rûyem derd-i dînâr i le kim görsemZer ile bir kemer anneylerüm ü‘bân-ı bî-cânı

49 Muaal teng-destî cânıma kâr i tdi ahrımdanBoġardım kendi kendim ır amıñ aġ olsa aytânı

50 Ba ı lsa f i ′l-a i â dîde-i inâf i le el-a Deger her beyt- i namım bir zer- i meskûk-i şâyânı

51 N ′ola bende użûr-ı devlete ‘arż - ı kemâl itsemKi oldı her k elâmım ġıp a-sâz-ı ab‘-ı â ânı

52 O ressâm-ı ayâlem kim göreydi ûret- i şi‘ r imacâletden şikest eylerdi mûyın âmesin Mânî

53 Bu nam-ı dil-f irûzum tufe bir un‘-i İlâhîdirCilâ-efzûn ider câib ola ab‘-ı süan-dânı

54 Yeter bâlâ- ter î- i şâ‘irî â ib du‘â eyleO adr-ı şevket-efzâya a îde buldı pâyânı

55 Żiyâ-baş oldı ġonce rûy-ı ‘arża mihr- i ‘âlem-tâbFerâ-baş eyleye fal- ı rebî‘ i ab‘-ı şâdânı


23/27


Turkish Studies



56 Bahâristân-ı dehri lâleler i tdükçe tâb-âver

Aça feyż-i İlâhî ab‘-ı düstûre cihân-bânı

57 Meh-i zer-peyker- i bat ı ola pertev-f iken dehreCihân-tâb ide necm-i tâb-baş- ı nûr- ı Yezdânî

KASİDE 4

AÎDE-İ FEYŻÎ ÇELEBİ ESÂMİ-İ LÂLE-RÂ İLTİZÂM-GERDE DER-MİDAT-İ AŻRET-İ VELİYYÜ ′N-

Nİ‘AM-I ADR-I A‘AM ÂTEM-ŞİYEM İBRÂHÎMPAŞA AFA AHU ′LLÂHU TE‘ÂLÂ ’ANİ′L-ÂLÂM

YESSEREHU′LLÂHU Bİ ′L-AYR-İ MÂ-YEŞÂ

( FŞM.v 311b-313a)

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘iün

1 ‘A d idüp encümen-i şem‘-i şebistân lâle ı ldı andîl- i çerâġânı fürûzân lâle

2 Oldı evreng-i çemen üzre mülûkî -âsâTâc-ı şevketle cihân-gîr- i gülistân lâle

3 Tat- ı mînâya çı up hem çü yine ‘âlî-şân Oldı i l îm-i çemen-zâre nigeh-bân lâle

4 a dı sorġuc-ı mücevher sere sul ân î KeyVirdi ânzâde-i zîbendeye ‘ünvân lâle

5 Destine nîze-i zerr îni alup peyk-i bahâr Oldı i bâl i le gül-zâre şi tâbân lâle

6 Şev -baş olmaġa gül-şende miâl- i Behmen

Kûy-i şebnemle ider bâzi- i çevgân lâle

7 Oldı eglence şehen-şâha cüce mûri i leande-başâ-yı dil- i adr-keş îyân lâle


24/27


Turkish Studies



8 oparup velvele anbûrı i le râmiş-gerEyledi ġonce-ıfat çâk-i gir îbân lâle

9 Ġonce gül şenligine geldi ‘arûs-ı çemeniñDuter in virdi bugün şöhre-i î -şân lâle

10 Şeref- i şems ile bir necm-i sa‘âdet oġdıMûm donanması ider şehre dıraşân lâle

11 aldır ır şebde o meh-bâle-i devrân-âsâOl hilâlî -i żiyâ-baş i le tâbân lâle

12 oş-nümâ olmasa tâ böyle ‘iâr- ı dil-ber

‘Âlemi itmez idi vâle vü ayrân lâle

13 üsn-i Yûsuf görünüp kesdi turuncı yerineDem-i ayretle benân olmada al an lâle

14 Kim ba ar i tse de âşüftelik ol rûy-ı nigâr Şeh-levend olmayıca ‘işvede ġı lmân lâle

15 Açılup gördügine ut ki çemende olmış Tütu -ârâ-yı edep hem çü ız oġlan lâle

16 Nâz-perverlik idüp ġonce-nümâya dil-sûz ‘İşve-bâz oldı o şûr-efgen-i fettân lâle

17 a ı lup gûşe-i destâne resîm-endâmıñOldı giysu-yı dil-âvîz- i perî şân lâle

18 Devr idüp sâ‘id-i s îmîn semen-i sîmâdaDil-ş ikâr eylemede şeh-per- i bârân lâle

19 Geh alup destine mînâ-yı şarâb-ı gül-fâmBezm-i mey-nûşa yine oldı ırâmân lâle

20 ı ldı ser-mest- i mey-i neş’e nigâh-ı şev ıSâġar- ı gül-şen ile sâki- i devrân lâle

21 Mey-i gül-reng ile ser-mest- i mül- i neşve olupÇekdi mestâne seer ançer- i bârân lâle

22 Ol sinân ile pabuccı da ı müş t müşte gelüpOldı bu velvelede cümle hirâsân lâle


25/27


Turkish Studies



23 Meclis- i meyde abak başına çatlar bir günBurmasun öyle bıyı lar ını her an lâle

24 Gül-şen-ârâ-yı cihânım diyü ezhâra iderŞehr-i mînâda ‘aceb afralar a‘yân lâle

25 Yine gül nûş idiyor diyü şarâbı tenhâ oydı âşûb-ı cihân eyledi mihmân lâle

26 Olmasa çorbacı ta‘yîn oparırdı gehîKeyf-i düş-nâb ile ad-na‘ra-i mestân lâle

27 Dem-i sermâde başın ır a-i ifâya çeküpBir piyâz içre çeker ulle- i hicrân lâle

28 Edhemî câme giyüp tekye-i gül-şende va îd Oldı hem-reng-i fer îd-i çemenistân lâle

29 Şu‘le-pâş olmaġ- içün dâġ- ı derûnı her şebYa dı kibrit- i s irâc itdi çerâġân lâle

30 Bir uluñdur beçe-i şems-i cihân-tâba dönüpGülşen î tâcı i le i tmede devrân lâle

31 Reng-i şeb-reng-i süveydâ-yı derûn-ı ‘âşı Böyle tâbende gerek hem çü dıraşân lâle

32 Na ş-ı heft-reng ile bir av-ı uzâdır beñzerEbr-i nîsâne ki r îzân ide bârân lâle

33 Ġâlibâ ıżr-ı çemen gibi cihânda olmış Leb-i sîr-âb-ı nem-i çeşme-i ayvân lâle

34 Tom-ı ş îr îni görüp ‘aş ı la hem çün FerhâdDaġdan kendüsini eyledi ġal ân lâle

35 Rengden renge dönüp Gülci başı-zâde gibiBoyadı ala gül- i gül-şeni fettân lâle

36 İdüp âyîne-i ‘âlem ru-ı tâb-âveriniSer- terâş oldı açup gelse mürde-ġân lâle

37 Açdı başderede f ilân dereye od kim ola


26/27


Turkish Studies



İnce donanma gibi zînet ü elvân lâle

38 Çatdı ır lanġıç i le mîr- i müsellem ıçdanİtdi a tarma nice keşt i- i orân lâle

39 Açılup tâbiş-i urş îd-i cihân-bân bile görReng-i yâ ûtı ider mühr-i Süleymân lâle

40 Oldı nâ-yâb-ı çemen hem-çü yegâne gevherDürre-tü′t -tâc-ı afâ ġurre-i raşân lâle

41 Şeb-çerâġa nice oldurdı cihânda mâlikAçmasa dame gibi her gice bir kân lâle

42 Bu da bir feyż-i üdâdır ki çemende her-sâlOldı tâb-âver- i bâġ-ı şeh-i devrân lâle

43 atı ra‘nâ vü müferr i görünürdi dâ’imKef-i âaf gibi olaydı zer-ef şân lâle

44 Dili serdî- i elem itmiş iken âzürdeOldı bu demde benim derdime dermân lâle

45 a bilür nu a mecâlim yoġ iken buldı bu demMidat- i âaf- ı î -şân ile ‘ünvân lâle

45 Nice vaf eylemesün âme-i a âb-ı hünerOldı zîrâ ki yine bâ‘i -i isân lâle

46 ı l du‘â âaf- ı î -şâna hemân ey Feyż î Ki acâ’ib demine oldı nigeh-bân lâle

47 Mesned-i adr-ı vezâretde şeref-râz olsunBâġ- ı lu funda ne dem kim ola mihmân lâle

KAYNAKLAR

AYVAZOĞLU, Beşir, Güller Kitabı, Türk Çiçek Kültürü ÜzerineBir Deneme, Ötüken, İstanbul 2001.

BAYRAM, Yavuz, Çiçeklerle Diğer Bitkilerin D ī vân ŞiirineYansımaları ve Anlam Çerçeveleri, OMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü,Yayımlanmamış Doktora Tezi, Samsun 2001.


27/27


Turkish Studies



BÜYÜKTOSUNOĞLU, Mahmut, Sâhib Dede DSâhib Dede DSâhib Dede DSâhib Dede Dīv īv īv īvânı (Hayatı, Edebânı (Hayatı, Edebânı (Hayatı, Edebânı (Hayatı, Edebī ī ī īKişiliği ve DKişiliği ve DKişiliği ve DKişiliği ve Dīv īv īv īvânının Tenkitli Metni)ânının Tenkitli Metni)ânının Tenkitli Metni)ânının Tenkitli Metni), Selçuk Ünv., SBE., YüksekLisans Tezi, Konya 1991.

Faiz Efendi ve Şakir Bey (FŞMFŞMFŞMFŞM) Faiz Efendi ve Şakir BeyMecmuası, Halet Efendi Kitaplığı, no 763, İstanbul.

HAKVERDİOĞLU, Metin, Edebiyatımızda Lâle Devri veNevşehirli Damat İbrâhîm Paşa’ya Sunulan Kasideler İnceleme-Metin, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Konya, 2007.

KAM, Ömer Ferit, Divan Şiirinin Dünyasına Giriş, hazırlayan, Halil

Çelik, MEB Yayınları, Ankara 2003.

KARTAL Ahmet, Klasik Türk Şiirinde Lâle, Akçağ Yayınları,Ankara.

POLAT, N. Hikmet, Türk Çiçek ve Ziraat Kültürü Üzerine (CevatRüştü’den Bir Güldeste), Kitabevi, İstanbul 2001.

SEVGİ Ahmet, Mustafa Özcan, Ali Canip Yöntem’in TürkEdebiyatı Üzerine Makaleleri, İstanbul , Sözler Yayınları, 1996.

TUMAN, Mehmet Nail, Tuhfe-i Naili - Dîvan Şâirlerinin MuhtasarBiyografileri, (Hazırlayanlar: Cemal Kurnaz, Mustafa Tatçı), Ankara,

Bizim Büro Yayınları, 2001.

lale devri lale isimleri

Documents