B GIO DC V O TO

TRNG I HC KINH T TP.HCM

====0====

CNG TRNH NGHIN CU D THI GII THNG

NGHIN CU KHOA HC SINH VIN NH KINH

T TR - NM 2011

TN CNG TRNH

KIM NH CC NHN T TC NG N T GI

HI OI, NH HNG CA T GI HI OI

N LM PHT V CN CN THNG MI.

THUC NHM NGNH: KHOA HC KINH T

MC LC

PHN M U ........................................................................................................... 1

CHNG 1: C S L THUYT ........................................................................... 1

1.1. KHI NIM T GI HI OI ....................................................................... 4

1.2 CC NHN T NH HNG N T GI HI OI TRONG NGN,

TRUNG V DI HN ................................................................................................. 4

1.2.1 Cc nhn t nh hng n t gi hi oi trong ngn hn ................................ 4

1.2.2 Cc yu t nh hng n n t gi trong trung v di hn ............................... 6

1.2.2.1 Lm pht v li sut ..................................................................................... 6

1.2.2.2 Tc ng ca xu hng ti khon vng lai: ................................................. 7

1.2.2.3 Can thip ca Ngn hng Trung ng: ....................................................... 9

1.2.2.5 nh hng ca t gi th trng t do: ..................................................... 10

1.3 MI LIN H GIA T GI HI OI V CC NHN T V M...... 11

1.3.1 nh hng ca t gi hi oi n lm pht ...................................................... 11

1.3.2 Tc ng ca t gi hi oi n cn cn thng mi ....................................... 12

1.4 CC L THUYT KINH IN V MI QUAN H GIA T GI HI

OI V CC NHN T V M .......................................................................... 14

1.4.1 L thuyt ngang gi sc mua (Purchasing Power Parity PPP) ...................... 14

1.4.2 L thuyt ngang gi li sut (Interest Rate Parity). ........................................... 15

1.4.3 Hiu ng Fisher quc t: .................................................................................... 15

1.4.4 Phng php tin t............................................................................................ 16

1.4.4.1 M hnh Mundell- Flemming: .................................................................. 16

1.4.4.2 M hnh gi linh hot: ................................................................................ 19

1.4.4.3 M hnh gi cng Dornbusch: .................................................................. 20

1.4.5 Phng php cn bng danh mc(PBM): .......................................................... 20

KT LUN CHNG 1 ........................................................................................... 21

CHNG 2: KHO ST V KIM NH CC NHN T TC NG N

T GI HI OI V NH HNG CA T GI N LM PHT V

CN CN THNG MI........................................................................................ 23

2.1 VI NT V TNH HNH V M VIT NAM 4 THNG U NM 2011 23

2.2 KHO ST TC NG CA CC NHN T NGN HN N T GI

HI OI ................................................................................................................... 26

2.3 KIM NH TC NG CA CC NHN T N T GI HI OI

TRONG TRUNG V DI HN ............................................................................... 32

2.3.1 Kim nh tc ng ca lm pht, li sut, thu nhp n t gi bng m hnh

VECM ........................................................................................................................... 32

2.3.1.1 Phng php: ............................................................................................. 32

2.3.1.2 D liu v m t ......................................................................................... 33

2.3.1.3 M hnh kim nh ..................................................................................... 33

2.3.1.4 Kt lun t m hnh ................................................................................... 35

2.3.2. Kim nh s can thip ca NHNN vo t gi.................................................... 35

2.3.2.1 Phng php .............................................................................................. 36

2.3.2.2 D liu v m t ......................................................................................... 37

2.3.2.3 Kt qu c lng: .................................................................................... 37

2.3.2.4 Kt lun t m hnh: .................................................................................. 39

2.3.3 Mi quan h tc ng gia t gi th trng ch en v t gi chnh thc. ....... 39

2.3.3.1 Phng php .............................................................................................. 39

2.3.3.2 D liu v m t ......................................................................................... 40

2.3.3.3 M hnh kim nh ..................................................................................... 40

2.3.3.4 Kt lun t m hnh: .................................................................................. 42

2.3.4 Kim nh mi quan h tc ng ca ti khon vng lai n t gi ................. 43

2.3.4.1 Phng php: ............................................................................................. 43

2.3.4.2 D liu v m t ......................................................................................... 43

2.3.4.3 Kt qu c lng m hnh ....................................................................... 43

2.3.4.4 Kt lun t m hnh: .................................................................................. 44

2.4. O LNG TC NG CA CC CNG C IU HNH T GI. ... 45

2.4.1 tng m hnh................................................................................................... 45

2.4.2 Phng php v x l s liu .............................................................................. 45

2.4.3 Kt qu ................................................................................................................. 47

2.4.3 Kt lun ................................................................................................................ 48

2.5. TC NG CA T GI HI OI N CC NHN T V M ........ 49

2.5.1 Mi quan h gia t gi hi oi v lm pht .................................................... 49

2.5.1.1 Phng php: ............................................................................................. 49

2.5.1.2. Kim nh tnh dng ca chui d liu: ................................................... 50

2.5.1.3 Xc nh mi quan h trong di hn. ......................................................... 51

2.5.1.4 M hnh xem xt mi quan h tc ng ca t gi ln lm pht ............... 52

2.5.1.5 Kt lun t m hnh: .................................................................................. 54

2.5.2 Tc ng ca t gi hi oi ln xut nhp khu. .............................................. 55

2.5.2.1 Phng php .............................................................................................. 55

2.5.2.2. D liu v m t: ...................................................................................... 55

2.5.2.3. Kim nh. ................................................................................................ 56

KT LUN CHNG 2 ........................................................................................... 57

CHNG 3: KHUYN NGH V VIC IU HNH CHNH SCH T GI

HNG N CC MC TIU NGN V TRUNG HN ................................. 59

3.1 KHUYN NGH V VIC IU HNH T GI THEO MC TIU ........ 59

3.1.1 Mc tiu ngn hn .............................................................................................. 59

3.1.2 Mc tiu trung v di hn .................................................................................. 60

3.1.2.1 La chn ch t gi .............................................................................. 60

3.1.2.2 C ch hai t gi ........................................................................................ 63

3.2 CHNH SCH T GI VI MC TIU NGN HN: N NH T GI

V CHNG LM PHT .......................................................................................... 63

3.3 CHNH SCH T GI VI MC TIU TRUNG V DI HN ................. 70

3.3.1 Nng cao tnh c lp ca Ngn hng trung ng ............................................. 71

3.3.2 Hin i ha th trng ngoi hi ....................................................................... 73

3.3.3 Nng cao hiu qu s dng cc cng c ............................................................. 76

KT LUN CHNG 3 ........................................................................................... 79

KT LUN ................................................................................................................. 80

DANH MC CC T VIT TT

Tn ting Vit Tn ting Anh

ADB Ngn hng pht trin chu Asia Development Bank

FED Cc d tr lin bang Hoa K The Federal Reserve Board Of Governors

GDP Tng sn phm quc ni Gross Dometic Product

GFD Trang web thng k ti chnh ton cu Global Financial Data

GSO Tng cc thng k Vit Nam General Statistics Office

IFS Trang thng k d liu ti chnh quc t ca IMF International Financial Statistics

IMF Qu tin t Quc t International Monetary Fund

IRP Ngang gi li sut Interest Rate Parity

MCI Ch s trng thi ca chnh sch tin t Monetary Conditions Index

MPI Cng c chnh sch tin t Monetary Policy Instrument

NEER T gi danh ngha hiu dng Normial effective exchange rate

NER T gi danh ngha Normial exchange rate

NHNN Ngn hng Nh nc

NHTM Ngn hng thng mi

NHTW Ngn hng Trung ng

OLS Phng php bnh phng nh nht Ordinary Least Square

PPP Ngang gi sc mua Purchasing Power Parity

REER T gi thc hiu dng/ trung bnh Real effective exchange rate

RER T gi thc Real exchange rate

SBV Ngn hng Nh nc Vit Nam The State Bank of Vietnam

WB Ngn hng Th gii World Bank

WTO T chc thng mi th gii World Trade Organization

VAR M hnh t hi quy vec-t Vector Autoregressive

VECM M hnh vec-t hiu chnh sai s Vector Error Correction Model

URR Yu cu d tr khng li sut The Unremunerated Reserve Requirement

DANH MC BNG BIU

Bng 1: Tm tt tc ng ca cc chnh sch

Bng 2. 1: Bin v k hiu s dng trong m hnh kim nh tc ng ca lm pht,

li sut v thu nhp n t gi hi oi

Bng 2. 2: Kt qu c lng m hnh s tc ng ca lm pht, li sut v thu nhp

ln t gi hi oi

Bng 2. 3: S liu v m t cc bin trong m hnh kim nh s can thip ca Chnh

ph vo t gi

Bng 2. 4 : Bng kt qu c lng m hnh IRP

Bng 2. 5: M t bin s dng trong m hnh kim nh tc ng t gi chnh thc v

t gi th trng ch en

Bng 2. 6: Kt qu c lng m hnh xem xt tc ng ca t gi th trng ch en

ln t gi chnh thc

Bng 2. 7: Bin v m t bin m hnh xem xt tc ng ca d tr ngoi hi ln t

gi hi oi

Bng 2. 8: Kt qu kim nh ADF bin s m hnh xem xt tc ng ca d tr ngoi

hi ln t gi hi oi

Bng 2. 9: Bin v k hiu s dng trong m hnh nhn t gy lm pht

Bng 2. 10: Kt qu c lng m hnh xem xt tc ng ca ti khon vng lai ln t

gi hi oi

Bng 2. 11: Bin v m t bin m hnh o lng tc ng ca cc cng c ln t gi

hi oi

Bng 2. 12: Cc ch s thng k c bn ca bin m hnh xem xt tc ng ca cc

cng c ln t gi hi oi

Bng 2. 13: Kt qu kim nh ADF m hnh o lng tc ng ca cc cng c ln

TGH

Bng 2. 14: Bin v k hiu s dng trong m hnh nhn t gy lm pht

Bng 2. 15: Kt qu c lng m hnh mi quan h gia t gi v lm pht

Bng 2. 16: Bin v m t bin m hnh mi quan h gia t gi v xut nhp khu

DANH MC HNH

Hnh 1. 1: S nh hng ca thng tin n khi lng khp lnh v t gi hi oi.

Hnh 1. 2: S tc ng thay i cung cu tin n t gi

Hnh 2. 1: So snh REER, NEER, USD/VND

Hnh 2.2: So snh d tr ngoi hi ca Vit Nam v cc nc trong khu vc

Hnh 3. 1: So snh RERR v NERR

Hnh 3. 2: Phn ng ca cc bin i vi c sc t gi

Hnh 3. 3: M hnh qun l vng ngoi t

DANH MC BIU

Biu 2. 1: Biu tng hp kt qu kho st nguyn nhn mua ngoi t

Biu 2. 2: Biu tng hp kt qu kho st tc ng bin v m ln t gi hi

oi

Biu 2. 3: Biu tng hp kt qu kho st nguyn nhn tc ng n t gi hi

oi

Biu 3. 1: Biu lm pht v t gi USD/VND danh ngha

DANH MC PH LC

Ph lc 1.1 Phn loi t gi hi oi

Ph lc 1.2: Phn loi ngang gi li sut

Ph lc 1.3: M hnh Mundell - Fleming

Ph lc 1.4: M hnh gi cng Dornbusch

Ph lc 1.5: M hnh cn bng danh mc

Ph lc 1.6: L thuyt b ba bt kh thi

Ph lc 1.7: Ti khon vng lai, u t v tit kim

Ph lc 1.8: Bi hc kinh nghim t chnh sch iu hnh t gi ca cc nc

Ph lc 2.1: M hnh kim nh s tc ng ca lm pht, li sut, thu nhp n t gi

hi oi

Ph lc 2.2: Kim nh s can thip ca Chnh ph vo t gi hi oi thng qua l

thuyt ngang gi li sut

Ph lc 2.3: M hnh kim nh mi quan h tc ng gia t gi th trng ch en

(BEX) v t gi chnh thc (OEX)

Ph lc 2.4: M hnh xem xt tc ng ca d tr ngoi hi ln t gi hi oi

Ph lc 2.5: M hnh xem xt tc ng ca ti khon vng lai

ln t gi hi oi.

Ph lc 2.6: M hnh o lng tc ng ca cc cng c ln t gi hi oi

Ph lc 2.7: M hnh xem xt mi quan h gia t gi v lm pht

Ph lc 2.8: M hnh xem xt mi quan h gia t gi v xut nhp khu

Ph lc 2.9: Bng tm tt kt qu cc m hnh c lng

Ph lc 2.10: Bng s liu

Phc lc 2.11: Phng php tnh REER

Ph lc 2.12: Thng k kt qu kho st

Trang 1

PHN M U

1. L DO NGHIN CU

T gi hi oi l mt phm tr kinh t tng hp c lin quan n cc phm tr kinh

t khc v ng vai tr nh l mt cng c c hiu qu trong vic tc ng n quan

h kinh t i ngoi ca mi nc, ng thi l yu t cc k quan trng i vi

chnh sch tin t quc gia. Tri qua nhiu thi k, nhn loi v ang c gng tip

cn vn c tm quan trng c bit ny vi mong mun t c mt nhn thc

ng n v t gi hi oi, t xc nh v p dng vo thc tin mt chnh sch

ph hp, nhm bin t gi tr thnh mt cng c tch cc trong qun l nn kinh t

mi nc.iu ny thi thc vic phi c mt nghin cu cung cp mt ci nhn ton

din v cc nhn t tc ng n t gi hi oi cng nh nh hng ca t gi hi

oi n cc nhn t v m, t gi hi oi c th tr thnh mt cng c chnh sch

hiu qu trong iu hnh kinh t.

2. MC TIU NGHIN CU

Hin nay, c rt nhiu ti nghin cu v vn t gi hi oi ti Vit Nam. Tuy

nhin, cc ti ch cp n mt kha cnh no ca vn ny. V vy, mc

tiu ca bi nghin cu ny hng n l cung cp mt ci nhn ton cnh v vn

t gi hi oi ti Vit Nam, bao gm: nhng nhn t thc s nh hng n t gi,

tc ng ca chng n bin v m v cc cng c c hiu qu trong vic iu hnh t

gi. Bn cnh , trn c s tip cn cc phng php iu hnh t gi ca cc nc

trn th gii, p dng vi iu kin c th ti nc ta, bi nghin cu s xy dng nn

nhng mc tiu ngn v trung hn cho vic iu hnh chnh sch t gi hi oi ti

Vit Nam.

3. PHNG PHP NGHIN CU

Bi nghin cu ch yu s dng phng php nh tnh, nh lng, thng k, so

snh, phn tch v tng hp nhm lm r cc vn nghin cu.

tin hnh phn tch nh lng cc nhn t tc ng n t gi hi oi v nh

hng ca t gi ln cc bin ca nn kinh t nh lm pht, xut nhp khu; cc cng

Trang 2

c iu hnh t gi, ti s dng cc s liu cng b trong khong 15 nm qua ca

qu tin t th gii (IMF), ngn hng pht trin chu (ADB), Ngn hng th gii

(WB), Economic Statistics, Tng cc thng k Vit Nam (GSO), Ngn hng Nh

nc (SBV)...

c bit, xem xt nh hng ca yu t tm l hnh vi trong vic gii thch s bin

ng ca t gi hi oi ti Vit Nam, chng ti tin hnh mt cuc kho st hng

n nhng nh u t trn th trng ngoi hi. Kt qu kho st c thng k v s

dng cho nhng phn tch ca chng ti.

Trn c s tng hp cc kt qu kim nh c, kt hp so snh vi nghin cu

phng php iu hnh t gi cc nc c mi quan h tng i tng ng vi

Vit Nam; chng ti tin hnh xy dng nn cc mc tiu ngn v trung hn cho vic

iu hnh chnh sch t gi v nhng gi t c mc tiu .

4. NI DUNG NGHIN CU

Chng 1: C s l thuyt.

Chng 2: Kho st v kim nh cc yu t nh hng n t gi hi oi ti Vit

Nam, nh hng t gi hi oi n lm pht v cn cn thng mi.

Chng 3: Khuyn ngh v vic iu hnh chnh sch t gi hng n mc tiu ngn

v trung hn.

5. NGHA CNG TRNH NGHIN CU

V mt l lun, ti h thng cc cng trnh nghin cu v cc l thuyt kinh in

v vn cc nhn t tc ng n t gi hi oi trong ngn, trung v di hn v mi

lin h ca t gi hi oi n cc nhn t v m.

V mt thc tin, ti cho thy tc ng ca cc nhn t n t gi hi oi trong

ngn, trung, di hn v lm r mi lin h ca t gi hi oi n cc nhn t v m,

qua gp phn lm r cc hc thuyt kinh t v nhng vn trn. ti cng

thnh cng trong vic kim nh hiu qu ca cc cng c tin t ln iu hnh t gi

Trang 3

hi oi. Cui cng ti cng a ra nhng khuyn ngh nhm gip cc nh lm

chnh sch c bin php iu hnh chnh sch t gi linh hot v hng n nhng

mc tiu ngn, v trung hn.

6. HNG PHT TRIN CA TI

ti c gng h thng mt cch kh y v ton din cc nhn t xc nh t

gi hi oi. D rng trong qu trnh tm hiu chng ti nhn thy vn cn mt nhn

t nh hng kh ln n t gi hi oi trong trung v di hn, l chnh sch kim

sot vn ca chnh ph. Nhng nhng kh khn trong vic tip cn ngun d liu

hn ch chng ti thc hin cc kim nh v nh hng ca nhn t ny n t gi

hi oi. ng thi, nh gi nh hng ca cc nhn t ln t gi hi oi trong

ngn hn vn cn phi thc hin mt cuc kho st chuyn su hn, vi mu ln hn.

Chng ti hi vng nhng thiu st ny s c cc ti nghin cu v sau hon thin

hn.

Trang 4

CHNG 1: C S L THUYT

1.1. KHI NIM T GI HI OI1

Vic trao i mua bn khng ch gii hn trong phm vi mt nc m c s tham gia

ca nhiu quc gia khc nhau. Khi , cc quan h thanh ton, tn dng trong giao

dch ngoi thng gia cc bn i hi phi s dng n v tin t ca mt trong hai

nc nhng cng c th l ng tin ca nc th ba. V vy vn chuyn i ng

tin nc ny sang nc khc xc nh gi tr giao dch, thanh ton c ngha rt

quan trng. thc hin vic chuyn i phi da vo mt mc quy i xc nh.

iu ny ny sinh phm tr t gi hi oi trong nn kinh t. V hnh thc, t gi

hi oi l gi n v tin t ca mt nc c biu hin bng ng tin nc

khc, l h s quy i ca mt ng tin ny sang ng tin khc. V ni dung, t

gi hi oi l mt phm tr kinh t bt ngun t nhu cu trao i hng ho, dch

v, pht sinh trc tip t tin t v quan h tin t gia cc quc gia. Nh vy, t

gi hi oi chnh l s so snh tng quan gi tr gia hai ng tin vi nhau.

C hai phng php yt gi t gi.

- Gi mt n v ngoi t c biu hin bng mt s lng n v ni t.

- Gi tr mt s n v ngoi t c biu hn bng mt n v ni t.

V c bn, phng php th hai ch n thun l nghch o ca phng php th

nht. Vic s dng phng php biu hin no tht ra khng quan trng, nhng chng

ta cn ch n phng php biu hin khi cp n vn s gia tng hay st

gim t gi.

1.2 CC NHN T NH HNG N T GI HI OI TRONG NGN,

TRUNG V DI HN

1.2.1 Cc nhn t nh hng n t gi hi oi trong ngn hn2

Cc nhn t ngn hn c cp n bao gm: hnh vi by n, tm l nh u t,

khi lng t lnh, s phn ng vi tin tc v nhng bin ng ca gi vng trong

ngn hn. 1 Phn phn loi t gi hi oi xin xem ph lc 1.1

2 Khi nim ngn hn trong bi cp n nhng nhn t c nh hng n t gi trong ngy hoc trong mt

vi ngy.

Trang 5

- Hnh vi by n (hiu ng mua theo bandwagon effect): Banerjee (1992)

cho rng hnh vi by n l hnh vi mi ngi hnh ng theo nhng g m ngi

khc ang lm, thm ch ngay c khi thng tin ring ca h cho thy nn hnh ng

mt cch khc i.

- Tm l, k vng ca nh u t (Investors Psychology): Theo Rosenberg

(2003), Murphy (2006), t gi c th chu nh hng khi mc chp nhn ri ro v

k vng ca nh u t thay i. Khi nim tin vo ng ni t gim st, nh u t

cn trng hn trong nhng quyt nh u t, h khng sn sng nm gi ti sn di

dng ng bn t. Chng hn nu ng USD tng gi, th nh u t c khuynh hng

duy tr danh mc ti sn ca mnh bng ng USD, do vy trong ngn hn s gi ng

USD mc cao3.

- Khi lng t lnh (Order flow)4: trn th trng ngoi hi quc t, tn ti

s tng quan cng chiu gia t gi giao ngay vi dng tin giao dch a vo th

trng ca cc trung tm giao dch hi oi v khi lng t lnh ca nh u t.

Evans v Lyons (2002) cho thy thay i trong khi lng t lnh gii thch c 45

65% bin ng gi hng ngy trong t gi ng Mark c/Yn Nht5. Nhng gii

thch cho nh hng ca khi lng t lnh xut pht t gi nh l thng tin trn th

trng tin t c hai dng: Dng cng khai v dng ni b (thng tin ring)6. Khi

lng t lnh c xem l c mi tng quan vi t gi v chng o lng hnh vi

ca nhng thnh phn tham gia th trng da trn nhng thng tin ni b ca h7.

3 Gii Nobel kinh t ca Hilsenrath (2002) v k vng ca nh u t di nh hng ca cc yu t tm l v

cc yu t nh hng n k vng khc kch thch tro lu nghin cu v tm l nh u t trong giai on gn y (Ehrmann v Fratzscher, 2005; Cross v cc cng s, 2005; Hui Chu Shui, 2009). Nhng nghin ny tp trung ch yu vo th trng vn, tuy nhin nhng kt lun chung t nhng nghin cu ny l tm l nh u t chu nhiu nh hng ca cc bin ng v m v tm l by n. 4 Khi lng t lnh (order flow) khng phi l khi lng giao dch (trading volume) s dng trong giao dch

ngoi hi. Khi nim ny xut hin trong ti chnh vi m, cp n khi lng khp lnh. Nhng nh giao dch c th s dng m hnh ti chnh vi m (Microstructure models) xem xt lc mua hay lc bn l p o trn th trng. Theo m hnh ny, nguyn nhn c bn dn n s bin ng trong t gi hi oi l do s thay i trong danh mc u t c nhn. Nhng thay i ny c th bt ngun t thay i trong khu v ri ro, thay i trong nhu cu phng nga, cu thanh khon. 5 Martin D.D. Evans v Richard K.Lyons, A new micro model of exchange rate dynamics, 2004.

6 Cc m hnh xc nh t gi hi oi theo cc nhn t v m lun gi nh th trng tin t ch c mt dng

thng tin cng khai v khng xem xt yu t thng tin ni b. 7 Trong mt nghin cu thc nghim v vai tr ca cc nhn t trn n t gi hi oi trong ngn hn i vi

cc giao dch vin ngoi hi do Yin-Wong, Menzie v Ian (2004)7 tin hnh, 29.3% s ngi tham gia cho rng hnh vi by n l yu t xc nh t gi hi oi trong ngn hn, 32.8% cho rng t gi chu nh hng ca tin tc cng b, 25.3% cho rng khi lng khp lnh tc ng n t gi hi oi nhiu nht, 10.3% chn yu t tm l nh u t v ch 2.3% s ngi tham gia kho st cho rng cc yu t c bn tc ng n t gi hi

Trang 6

Hnh 1. 1: S nh hng ca thng tin n khi lng t lnh v t gi hi oi.

- S phn ng i vi tin tc cng b (reactions to news): Theo nghin cu ca

Henriette v Marc (2004) v nh hng ca tin tc n t gi Euro/USD, t gi hi

oi trong ngn hn chu tc ng rt ln ca thng tin cng b (nhng cng b ca

Ngn Hng Trung ng, cc chnh tr gia). Thng tin ngay khi c cng b s nhanh

chng tc ng n t gi hi oi. Chng hn mt thng bo kh quan v tnh hnh

lm pht ca M s nhanh chng c th trng tip nhn, trong ngn hn cc nh

u t s tin hnh mua vo ng USD lm t gi USD/EUR tng ln, lc mua s yu

dn cho n khi t trng thi cn bng ngn hn.

- Bin ng gi vng: Trong lch s, vng ng mt yu t quan trng trong

vic xc nh t gi hi oi. Ngy nay, tuy vng khng cn ng vai tr chnh yu

trong vic xc nh gi tr ng tin quc gia, nhng mt lng ln vng vn c cc

NHTW v IMF d tr. i vi nhng quc gia m ngi dn c thi quen duy tr tit

kim bng vng th s bin ng ca gi vng vn c nh hng ln n quyt nh

u t hay tit kim ca ngi dn. Theo Sjaastad v Scacciavillani (1996), i vi

nhng quc gia theo ch t gi th ni, bin ng t gi c mi tng quan cht

ch vi bin ng gi vng, nht l trong ngn hn8.

1.2.2 Cc yu t nh hng n n t gi trong trung v di hn

1.2.2.1 Lm pht v li sut

nh hng ca lm pht v li sut n t gi hi oi s c lm r hn khi xem

xt c ch truyn dn ca cc yu t ny thng qua cc l thuyt v iu kin tng

oi trong ngn hn. (Xem thm: Yin-Wong Cheung, Menzie D.Chinn v Ian W.Marsh, How do UK-Based foreign exchange dealers think their market operates?, International Journal of Finance and Economics, 289 306, 2004) 8 Sjaastad v Scacciavillani, The price of gold and exchange rate, Journal of International Money and Finance,

Vol 15, No 6, trang 879 897, 1996.

Thng tin

cng b

Thng tin

ni b

Thay i

danh mc

Khi lng t

lnh T gi

Trang 7

ng quc t (International Parity Conditinons), nhng nhng nh hng ca lm

pht v li sut c th tm gn nh sau:

- nh hng ca t l lm pht tng i: S thay i trong t l lm pht

tng i c th nh hng n cc hot ng thng mi, nhng hot ng thng

mi ny s tc ng n cu tin v cung tin, v v th tc ng n t gi hi oi.

Murphy (2003) ch ra rng vic ng Yn Nht b nh gi cao trong nhng nm 1990

c lin quan n vic t l lm pht ti M tng cao trong giai on ny.

- nh hng ca li sut danh ngha: Thay i trong li sut danh ngha tc

ng n u t chng khon nc ngoi, t nh hng n cung v cu tin, v v

th nh hng n t gi hi oi. Trong iu kin cn bng, vi cc yu t khc

khng i, s chnh lch li sut danh ngha gia cc quc gia s ng bng vi s

thay i k vng trong t gi gia ng tin hai nc9.

- nh hng ca li sut thc: Trong khi li sut danh ngha cao c th thu ht

dng vn nc ngoi ( u t vo cc chng khon c li sut cao) th li sut cao

ny c th phn nh d kin lm pht cao. V lm pht cao to p lc gim gi ln

ng tin ca nc nn nh u t s cn nhc nhiu hn trong vic u t vo cc

chng khon nh danh bng ng tin ny10.

1.2.2.2 Tc ng ca xu hng ti khon vng lai11:

Theo Rosenberg (2003), nhng quc gia c ti khon vng lai lin tc thng d

thng c ng ni t c nh gi cao theo thi gian. Rodriguez (1980) khi xem xt

9 Xem thm Trn Ngc Th (2010), gio trnh Ti chnh quc t.

10 Hiu ng Fisher: Li sut thc = li sut danh ngha t l lm pht. Cn lu khi xem xt v nh hng ca

li sut thc, cn lu rng v phng din l thuyt, li sut danh ngha v lm pht c mi quan h cng chiu. Khi lm pht tng th li sut danh ngha tng m bo mc li sut thc c chp nhn bi cc ch th trong nn kinh t. Trin vng ca li sut thc c nh hng n cc k vng v hot ng chi tiu v u t. Sau khi xc nh c cc k vng lm pht, nu ngi tiu dng tin rng li sut tit kim s khng thay i hoc tng rt thp, ngha l li sut thc s m th h s c khuynh hng rt tin gi tit kim v u t vo bt ng sn hoc chng khon bo v sc mua. iu ny s to nn bong bng trn th trng bt ng sn v ngay lp tc s lm cho CPI c xu hng gia tng, v th, li sut thc s l mt bin s quan trng, nh hng trc tip n quyt nh tiu dng, u t ca cc ch th trong nn kinh t, ng thi cng l bin s tc ng n k vng lm pht. iu ny gii thch v sao NHTW cc nc thng kim sot k vng lm pht thng qua xu hng ca li sut thc. Thng thng, NHTW s bt u tng t l li sut dn dn khi lm pht tin gn ti li sut tin gi danh ngha. iu ny pht i mt tn hiu l NHTW s c khuynh hng duy tr chnh sch li sut thc dng. Du hiu ny cng s lm suy yu cc k vng ca th trng v li sut thc m v tng gi ca ti sn. 11

Ti khon vng lai l thc o rng nht ca mu dch quc t v hng ho v dch v ca mt quc gia. V c bn, ti khon vng lai bao gm 4 hng mc: Cn cn thng mi (thnh phn ch yu); Cn cn dch v (cn cn thng mi phi hng ho); Cn cn thu nhp (net factor income thu nhp rng t tin li v chi tr c tc cho nh u t nc ngoi); Kiu hi v cc khon chuyn nhng khc (unilateral transfer).

Trang 8

mi lin h gia t gi hi oi v cn cn thng mi theo li tip cn danh mc

(Portfolio approach) cho thy nhng bng chng v vic mt quc gia c thng d

thng mi lin tc s c ng tin c nh gi cao12. Murphy (2003) cng ch ra

rng vic ng Yn Nht b nh gi cao l do nh hng t vic thng d qu ln

trong cn cn ti khon vng lai. Baharumshaha v Masih (2005) khi nghin cu m

hnh d bo t gi cho trng hp Singapore v Malaysia cho thy mi lin h gia

ti khon vng lai v t gi hi oi, theo , khi a thm nhn t ti khon vng lai

vo m hnh xc nh t gi hi oi th mc gii thch ca m hnh tng ln ng

k13. Nghin cu ca Golub (1981) v s mt gi ca ng USD nm 1978 ch ra

nguyn nhn chnh ca s mt gi n t s thm ht qu ln trong ti khon vng

lai14

.

Cc nhn t nh hng n ti khon vng lai bao gm: lm pht15, thu nhp quc

dn16

, cu trc u t v tit kim17, nhng c sc thng mi18 v t l mu dch19.

12

Xem thm: Carlos Alfredo Rodriguez(1980), The role of trade flows in exchange rate determination: A

rational expectations approach, Journal of Political Economy, Vol 88, No. 6, trang 1148 1158. 13

Xem thm: Ahmad Zubaidi Baharumshaha, A. Mansur M. Masih (2005), Current account, exchange rate

dynamics and the predictability: the experience of Malaysia and Singapore, Journal of International Financial

Markets Institutions & Money, Vol 15, trang 255 -270. 14

Stephen S.Golub (1981), Testing for the effect of current account news on exchange rates. 15

Nu mt quc gia c t l lm pht tng so vi cc quc gia khc c quan h mu dch th ti khon vng lai ca quc gia ny s gim nu cc yu t khc bng nhau. Bi v ngi tiu dng v cc doanh nghip trong nc hu nh s mua hng nhiu hn t nc ngoi, trong khi xut khu sang cc nc khc s st gim. 16

Nu mc thu nhp ca mt quc gia tng theo mt t l cao hn t l tng ca cc quc gia khc, ti khon vng lai ca quc gia s gim nu cc yu t khc bng nhau. Chng hn trong cuc hp thng 7/1989 gia cc cng quc, M yu cu cc quc gia khc thc y nn kinh t ca h, iu ny s lm gia tng nhu cu hng ho M nc ngoi, do vy s lm gim thm ht cn cn mu dch ca M. 17

Theo l thuyt, thm ht ti khon vng lai bng s chnh lch gia u t trong nc v tit kim trong nc. (Xem ph lc 1.7). Nu nhu cu u t trong nc tng cao trong khi mc tit kim khng tng theo kp hoc gim i l nguyn nhn dn ti tnh trng nhp siu v thm ht ti khon vng lai. Tevlin v Whelan (2000) cho rng vic tng chi tiu u t trong nc s gip lm mnh ng ni t. Chng hn trng hp bng n u t ca M nhng nm 1990 Gnavdi, Bleaney v McKay (1998) trong khi xem xt trng hp kch thch ti kho ca Th Nh K nhng nm 1990 nhn thy chi tiu chnh ph gia tng c th gip ng ni t mnh ln. Braun, Ikeda v Joines (2005) trong nghin cu v cu trc chi tiu tit kim ca Nht Bn cho rng: Vic duy tr mt t l tit kim trong dn cao c th gip gi ng ni t nh gi cao. 18

Nhng c sc thng mi nh bin ng trong gi du, gi go c tc ng mnh n cn cn thng mi v t tc ng n t gi hi oi. Tuy nhin trong nghin cu Alexius (2005), nhng bin ng trong c sc thng mi li tc ng n t gi thc trong di hn. Amano v Norden (1998), Chaudhuri v Daniel (1998) trong nghin cu ca mnh cng cho thy tc ng di hn ca c sc gi du ln t gi trong trng hp ca M. Hoang v Guo (2007) cng cho thy tc ng ca c sc gi du ln t gi thc ca Trung Quc. 19

Trong thng mi quc t v kinh t hc, t l mu dch c hiu l t l gi hng ho xut khu/gi hng ho nhp khu. nh hng ca t l mu dch trong vic xc nh bin ng t gi c rt nhiu nh kinh t hc cp n. Chng hn Stockman (1969) trong nghin cu ca mnh ch ra rng t l mu dch l mt bin then cht v chim vai tr quan trng trong vic l gii bin ng t gi hi oi. Vi gi nh l cc yu t v m khng thay i: khng c s thay i trong cung tin v khng c s can thip ca chnh ph ln th trng ngoi hi, Stockman (2004) cho rng nguyn nhn dn n thay i trong t gi v t l mu dch c cng ngun gc: Ngun cung v nhng c sc v cu hng ho. Friedman (1953) gii thch rng s thay i

Trang 9

1.2.2.3 Can thip ca Ngn hng Trung ng20:

Vai tr ca Ngn Hng Trung ng l can thip v n nh t gi hi oi trong

trng hp xy ra nhng c sc v cung v cu tin t theo mc tiu chnh sch ca

chnh ph, to nim tin cho nh u t trong nc cng nh quc t. Ngn Hng

Trung ng c th tin hnh can thip thng qua cc knh gin tip hoc trc tip.

Phng php can thip trc tip ca NHTW buc ng ni t gim gi l bn

chng ra th trng, i ng ni t ly cc ngoi t khc trn th trng ngoi hi.

Phng php c gi l lm trn ngp th trng bng ng ni t ny s to p

lc lm gim gi ni t. Trn bnh din quc t, can thip trc tip thng c hiu qu

nht khi c mt n lc phi hp gia NHTW cc nc. V d i vi ng la, nu

tt c cc ngn hng cng ng thi c gng tng gi hay gim gi ng la theo

cch va m t trn, h c th p t mt p lc ln i vi gi tr ng la.

Can thip bng d tr ngoi hi21: Nu ti khon vng lai b thm ht, v s

d trn ti khon vn khng p ng cho thm ht ti khon vng lai,

lm gim gi ni t, th nh nc phi s dng ti ngun d tr ngoi hi

hn ch bin ng t gi hi oi. Adnan Kasman v Duygu Ayhan

(2007) a ra m hnh kim nh v mi lin h gia d tr ngoi hi v

t gi hi oi trong trng hp Th Nh K giai on 1982 200522.

Can thip gin tip: Ngn Hng Trung ng c th tc ng mt cch gin tip n t

gi bng cch tc ng n cc yu t c nh hng n ng tin nc mnh. Chng

hn, gim gi ni t, NHTW c th c gng h thp li sut ni t lm nn lng

cc nh u t nc ngoi trong vic u t vo cc tri phiu chnh ph v ngc li.

Cc cng c can thip ca NHTW:

trong t l mu dch phn nh k vng ca ngi dn vo vic nm gi ng ni t hay ngoi t. Theo , khi t l mu dch tng th ngi dn c khuynh hng nm gi ng ni t, iu ny lm nh hng n t gi hi oi. Chng hn khi ngi dn M gia tng nhu cu tiu th ti vi ca Nht s lm tng cu ng Yn, v iu ny tng gi tr ng Yn (Machlup, 1972). Nh vy, c th ni rng t gi hi oi chu nh hng ca t l mu dch thng qua ti khon vng lai. hiu r hn v c ch tc ng, xem l thuyt PPP trnh by phn sau ca chng v cc bng chng thc nghim ca Dornbusch v Krugman (1976, Isard (1977), Kravis v Lipsey (1978), Broda (2004). 20

Trn Ngc Th Phng php tip cn c ch iu hnh t gi Vit Nam, trang 6, 2006. 21

D tr ngoi hi l lng ngoi t m ngn hng trung ng ca quc gia nm gi. y l mt loi ti sn ca nh nc c ct gi di dng ngoi t (thng l cc ngoi t mnh nh: Dollar M, Euro, Yn Nht,...) nhm mc ch thanh ton quc t hoc h tr gi tr ng tin quc gia. 22

Xem thm: Adnan Kasman v Duygu Ayhan (2007), Foreign exchange reserves and exchange rates in

Turkey:Structural breaks, unit roots and cointegration ,Economic Modelling 25 (2008) 83 92

Trang 10

- Cng c ti cp vn: l hnh thc cp tn dng ca NHTW i vi cc NHTM

Khi cp 1 khon tn dng cho NHTM, NHTW tng lng tin cung ng ng

thi to c s cho NHTM to bt t v khai thng kh nng thanh ton ca h.

- Cng c t l d tr bt buc: l t l gia s lng phng tin cn v hiu

ha trn tng s tin gi huy ng, nhm iu chnh kh nng thanh ton (cho vay)

ca cc NHTM. NHTW c th tc ng n t l d tr bt buc lm thay i

lng tin d tr, qua lm tng cung tin.

- Cng c nghip v th trng m: l hot ng NHTW mua bn giy t c

gi ngn hn trn th trng tin t, iu ha cung cu v giy t c gi, gy nh

hng n khi lng d tr ca cc NHTM, t tc ng n kh nng cung ng

tn dng ca cc NHTM dn n lm tng hay gim khi lng tin t.

- Cng c li sut tn dng: NHTW a ra mt khung li sut hay n nh mt

trn li sut cho vay hng cc NHTM iu chnh li sut theo gii hn ; t

nh hng ti qui m tn dng ca nn kinh t v NHTW c th t c qun l mc

cung tin ca mnh.

- Cng c hn mc tn dng: l 1 cng c can thip trc tip mang tnh hnh

chnh ca Ngn hng Trung ng khng ch mc tng khi lng tn dng ca cc

t chc tn dng. Hn mc tn dng l mc d n ti a m Ngn hng Trung ng

buc cc Ngn hng thng mi phi chp hnh khi cp tn dng cho nn kinh t.

1.2.2.5 nh hng ca t gi th trng t do23:

Theo M. Bahmani Oskooee, G.G. Goswam (2004), do c ch kim sot vn, c bit

l nhng quc gia ang pht trin, s tn ti ca th trng ngoi hi t do (th

trng ch en) l rt ph bin. Thng thng, t gi trn th trng t do cao hn so

vi t gi chnh thc (official rate), v t gi chnh thc cc quc gia ny thng

phi iu chnh theo kp t gi trn th trng ch en24. Nguyn nhn gy ra s

23

T gi th trng t do c quyt nh bi cung cu trn th trng t do. Cc ngun cung v cu trn th trng t do bao gm: kiu hi, du lch nc ngoi, bun lu v cc doanh nghip khng tip cn c ngun ngoi t chnh thc. Giao dch t do ti Vit Nam c thc hin ch yu ti cc tim vng hoc cc i l thu i ngoi t khng chnh thc. 24

iu ny c cp n trong nin gim tin t th gii (World Currency Yearbook). Nin gim ny cung cp d liu theo thng v t gi hi oi trn th trng ch en ca cc quc gia. Nin gim cng phn loi cc quc gia c th trng hi oi ch en theo bn mc: Hon ton t do (Free), t do c qun l (Liberal), nghim ngt (Strict) v c on (Dictatorial).

Trang 11

chnh lch gia t gi ch en v t gi nim yt chnh thc c th bt ngun t vic

cc ngn hng khng p ng ngoi t, chnh sch kim sot ca chnh ph v

NHTW, do ra tin Bahmani-OskooeeIlir, Miteza v Nasir (2002) cho rng trong

ngn hn, t gi ch en c th bin ng mnh hn rt nhiu so vi t gi chnh thc.

Tuy nhin trong di hn, t gi ch en v t gi chnh thc l cn bng nhau, mt

phn v cc nhn t tc ng n t gi t do cng s to p lc ln t gi chnh thc,

v buc NHTW phi iu chnh lp y khong trng gia hai t gi trn. Cc

nghin cu gn y do Akgiray v cc ng s (1989) cho thy s tc ng ln

nhau gia t gi hi oi t do v t gi hi oi chnh thc trong ngn hn25. Booth

v Mustafa (1991), Baghestani v Noer (1993) khi nghin cu v trng hp t gi

ch en ca Th Nh k v n tm thy mi lin h di hn ca hai t gi trn.

1.3 MI LIN H GIA T GI HI OI V CC NHN T V M

Trong khi chnh ph c th tc ng n t gi hi oi bng nhiu cch d trn

nhng nhn t v c ch tc ng trong phn trnh by trn, th t gi hi oi cng

c th tc ng ngc li n cc nhn t trn v lm nh hng n vic iu hnh

chnh sch ca chnh ph.

1.3.1 nh hng ca t gi hi oi n lm pht

Theo Trn Ngc Th v cc ng s (2006), mt ng ni t mnh c th khuyn

khch ngi tiu dng v cc cng ty ca nc mua hng ho t nc khc.

Trng hp ny lm tng tnh cnh tranh ca hng ho nc ngoi v buc cc nh

sn xut ni a khng c tng gi hng. V vy d kin lm pht chung ca mt

nc s thp trong trng hp ng tin nc ny tng gi (cc iu kin khc khng

i). Nh vy, mt ng ni t yu to p lc tng t l lm pht trong nc v t l

lm pht cao li to p lc gim gi tr ng ni t. Mt ng ni t mnh to p lc

gim lm pht do gi nguyn vt liu nhp khu gim i, buc cc doanh nghip trong

nc h gi bn sn phm v thc y tng trng kinh t, t li to p lc tng gi

ng ni t. Kamin (2001) khi tm hiu v tnh hnh lm pht ca Mexico giai on

1988 1994 cho thy vic ng ni t b nh di gi l nguyn nhn chnh khin

25

Xem thm: Akgiray, V., Aydogan, K., Booth, G.C., Hatem, J., 1989. A causal analysis of black and ofcial exchange rates: theTurkish case. Weltwirtschftliches Arch. 125, 337344.

Trang 12

lm pht tng cao trong giai on ny26. Achsani, Fauzi v Abdullah (2010) ch ra

rng ti nhng quc gia chu , t gi c mi tc ng mnh v mt chiu ln lm

pht, tuy nhin ti Chu u v M, mi lin h ny din ra theo chiu ngc li. V

chiu hng ca nhng tc ng ny cn tuy thuc vo mc tiu chnh sch ca chnh

ph27.

1.3.2 Tc ng ca t gi hi oi n cn cn thng mi

T gi l mt cng c v m ch yu iu tit cn cn thng mi quc t theo mc

tiu nh trc ca mt quc gia. Vic thay i t gi s lm nh hng n cc

lnh vc, doanh nghip c thu chi ngoi t, t nh hng n ton b nn kinh t.

C th ni, t gi hi oi v chnh sch t gi hi oi l nhng cng c kinh t v

m ch yu iu tit cn cn thng mi quc t theo mc tiu nh trc ca mt

nc28.

Trc ht, t gi v nhng bin ng ca t gi c nh hng trc tip n mc gi

c hng ho, dch v xut nhp khu ca mt nc. Khi t gi thay i theo hng

lm gim sc mua ng ni t, th gi c hng ho dch v ca nc s tng i

r hn so vi hng ho dch v nc khc c th trng trong nc v th trng

quc t. Dn n cu v xut khu hng ho dch v ca nc s tng, cu v hng

ho dch v nc ngoi ca nc s gim v to ra s thng d ca cn cn thng

mi. Trong trng hp ngc li, khi t gi bin i theo hng lm tng gi ng ni

t. S tng gi ca ng ni t c tc ng hn ch xut khu v cng mt lng ngoi

t thu c do xut khu s i c t hn ng ni t. Tuy nhin, y l c hi tt

cho cc nh nhp khu, nht l nhp khu nguyn liu, my mc phc v cho nhu

cu sn xut trong nc. ng thi, lng ngoi t chuyn vo trong nc c xu

26

Nghin cu ny s dng m hnh ng lin kt xem xt cc tc ng ca t gi thc v lm pht, ng thi cng l gii nhng nguyn nhn dn n vic ng Peso b nh gi cao. Xem thm Steven B.Kamin (2001), Real exchange rates and inflation in exchange-rate-based stabilizations: an empirical examination. 27

Xem thm Noer Azam Achsani v cc ng s, The Relationship between Inflation and Real Exchange Rate: Comparative Study between ASEAN+3, the EU and North America, European Journal of Economics, Finance

and Administrative Sciences, ISSN 1450-2275 Issue 18 (2010) 28

xem xt sc cnh tranh ca hng ho ni a trong thng mi quc t, cn cp n khi nim t gi thc (REER). Nu REER1 th ni t c xem l nh gi cao v c tc ng xu n cn cn thng mi. Nu REER = 1 th ni t c xem l nh gi thc ng, v c tc dng lm cn cn thng mi cn bng. Cn lu cch nh ngha ny khng ng nht vi nh ngha trong cc gio trnh kinh t quc t (V nhm nghin cu mun th REER ph hp vi s bin ng t gi hi oi ti Vit Nam trong trng hp VND ln gi hay gim gi nn quy c ngc li).

Trang 13

hng gim xung lm khi lng d tr ngoi t ngy cng b xi mn v khuynh

hng gi tng nhp khu c c li nhun, c th gy nn tnh trng mt cn i

cn cn thng mi quc t.

C ch tc ng ca ph gi ln cn cn thng mi - h s c gin xut nhp khu v

iu kin Marshall Lerner. Theo l thuyt Marshall Lerner th khng phi bao gi

vic ph gi cng lm tng xut khu, gim nhp khu cng u ci thin c cn

cn ti khon vng lai. iu kin Marshall Lerner ch ra l: Khi no co dn ca

ng cu xut khu cng vi co gin ca ng cu nhp khu ln hn 1 (nnk +

nxk > 1) th ph gi mi gip ci thin cn cn thng mi29

.

V sau Krugman (1991) pht trin l thuyt ng cong J m t hin tng cn

cn vng lai b xu i trong ngn hn v ch c th ci thin trong di hn: Nm 1991,

khi phn tch vic ph gi la M trong thi gian 1985 1987, Krugman tm ra

hiu ng ng cong J. Ban u cn cn vng lai xu i, sau khong hai nm cn

cn vng lai dn c ci thin. Nguyn nhn xut hin ng cong J l do trong

ngn hn hiu ng gi c c tnh tri hn hiu ng s lng nn cn cn thng mi

c ci thin30. Petrovic v Gligoric (2009) s dng phng php thng k ng

lin kt (Cointergration) kim nh tc ng ca t gi ln cn cn thng mi

trong di hn v m hnh hiu chnh sai s (Error correction model) kim nh tc

ng ca t gi trong ngn hn trong trng hp Serbia, kt qu cho thy s gim st

trong t gi thc hiu lc c tc ng tch cc lu di ln cn cn thng mi, cn

trong ngn hn th ban u gim st v c ci thin31.

29

iu kin Marshall Lerner cng hm vic chn thi im ph gi l rt quan trng. Nu gi hng nhp khu ang thp v c xu hng h, ph gi s c li v hng nhp khu s khng tng gi ln nhiu, nh hn ch tng gi thnh sn xut ni a vi u vo nhp khu, hn ch mt tri ca ph gi l gy nn lm pht. Bn cnh , nu nh nhu cu trn th trng th gii i vi hng xut khu ca quc gia tin hnh ph gi ang mc cao v c xu hng gia tng th y cng l mt thi im tt ph gi v n s nhanh chng lm tng xut khu c v s lng v gi c. Goldstein v Kahn (1985) cho rng tng h s co gin trong di hn lun ln hn 1, trong khi trong ngn hn (di 6 thng) th tng h s co gin c xu hng tin n 1. Nhn chung a s cc nh nghin cu cho rng h s co gin xut khu v nhp khu trong ngn hn nh hn trong di hn. 30

Mt s nhn t nh hng n thi gian tc ng ln cn cn thng mi theo l thuyt hiu ng ng cong J: Nng lc sn xut hng ho thay th nhp khu; T trng hng ho tiu chun xut khu; T trng nguyn vt liu nhp khu trong gi thnh; Mc linh hot ca tin lng; tm l ngi tiu dng v thng hiu quc gia. 31

Vi phng php tng t, Herrero v Koivu (2007) cng cho thy hiu ng ng cong J tn ti Trung Quc.

Trang 14

1.4 CC L THUYT KINH IN V MI QUAN H GIA T GI HI

OI V CC NHN T V M

1.4.1 L thuyt ngang gi sc mua (Purchasing Power Parity PPP)32

Trc y, cc m hnh xc nh t gi u da vo s lun chuyn tin xc nh

t gi (Phng php dng tin Flow Approach). Ngoi t c cp n di vai

tr trung gian trao i ch khng phi l mt phng tin ct gi, vo thi im ny,

cung v cu ngoi t xc nh t gi hi oi. T gi l kt qu ca s di chuyn dng

cung v dng cu v hng ho v dch v. Mt s gia tng dng cu hng ho nc

ngoi s lm ng ni t gim gi v ngc li. L thuyt ngang gi sc mua hnh

thnh nh vy.

Xt v tng th, l thuyt ny cho thy khi c s gia tng nng lc sn xut trong

nc s lm tng gi tr ng ni t so vi ngoi t. Mt s thay i trong cng ngh,

th hiu, chnh sch thng mi hoc lc lng lao ng s lm thay i nng lc sn

xut ca mt quc gia v iu ny lm thay i t gi. Bn cnh cng c nhng

yu t nht thi tc ng n PPP chng hn nh nhng bin ng trong th trng

hng ho v tin t. Trong ngn hn gi c hng ho c th c nhng t bin, mc

lng c xc nh bi hp ng lao ng v c hiu lc trong mt khong thi gian

xc nh. Do vy lng c xem l t co gin trong ngn hn. Ngoi ra, dng chu

chuyn vn cng chu s tc ng bi s phn k trong chnh sch ti kho v tin

t33. V vy, trong mt vi trng hp PPP c lch ln34.

32

Theo mt cuc kho st nhng nh giao dch ngoi hi ti nc Anh, ngang gi sc mua l mt cng c xc nh t gi hi oi trong di hn rt hiu qu, nhng iu li khng tht s chnh xc trong ngn v trung hn, xem thm Rosenberg, Michael R. (2003) Exchange Rate Determination, trang 44. 33

Hong Cng Gia Khnh, Hon thin c ch qun l t gi hi oi trong tin trnh hi nhp Vit Nam hin nay, trang 12, 2009. 34

L gii cho tnh khng hiu qu ca PPP, hiu ng Balassa Samuelson cho rng: Lm pht do c khong cch tng trng, gi nh mt nn kinh t bao gm hai khu vc, khu vc c mu dch (in hnh l ngnh ch to) v khu vc khng mu dch (in hnh l cc ngnh dch v cng ngh thp v nng tri gia nh). Nu cc yu t th trng hi nhp cng vi nc cng nghip ha cao, chi ph cc yu t phi nh nhau. Tt c cc nh sn xut phi tr cng mc lng cho cc cng nhn. Nhng nng sut ca cc khu vc sn sut tng ln nhanh hn so vi lnh vc nng nghip v dch v. Gi ca sn phm lnh vc sn xut gim xung nhanh hn sn phm nng nghip v dch v. Arbitrage ch c th xy ra khu vc c mu dch, v vy gi mu dch th bng nhau cc nc, cn gi phi mu dch th khng.

Trang 15

1.4.2 L thuyt ngang gi li sut (Interest Rate Parity)35

.

L thuyt ngang gi li sut c xy dng da trn phng php ti sn (Stock

Approach hoc Asset model approach), y l mt phng php tp trung vo tin t -

mt loi ti sn bn vng, c th hon chuyn nhng khng b h hng nh cc ti sn

khc. Chng hn, nu cu ngoi t khng i, cung ngoi t tng ln do thu nhp ca

cc nh u t hoc li nhun k vng tng ln s lm cho ngoi t tng gi tng i

so vi ni t.

IRP gi nh s chu chuyn vn l t do (b qua chi ph giao dch, thu) v s chu

chuyn vn l hon ho, ri ro quc gia l nh nhau. Ngay khi cc p lc th trng

lm cho li sut v t gi thay i th hot ng kinh doanh chch lch li sut phng

nga khng cn kh thi, th th trng s trng thi cn bng gi l ngang gi li

sut (IRP). Trong th cn bng ny, s khc nhau gia t gi k hn v t gi giao

ngay gia hai ng tin c b p ng bng chnh lch li sut gia hai nc .

1.4.3 Hiu ng Fisher quc t:

L thuyt ny s dng li sut (thay v lm pht) gii thch ti sao t gi hi oi

thay i theo thi gian. Nhng hiu ng Fisher quc t c lin quan mt thit vi l

thuyt ngang gi sc mua v li sut thng c s quan h mt thit vi t l lm pht.

Do , chnh lch li sut gia cc quc gia c th l kt qu ca chnh lch trong

lm pht. Mi lin h chnh xc gia chnh lch li sut trong nc so vi quc t v

thay i t gi hi oi d kin theo hiu ng Fisher quc t c din t nh sau:

u tin, t sut sinh li thc s cho cc nh u t, u t vo th trng tin t

(chng hn nh gi tit kim ngn hng) nc h ch l li sut ca khon u t

ny. Tuy nhin t sut sinh li thc s ca cc nh u t u t vo chng khon

trn th trng tin t nc ngoi tu thuc khng ch vo li sut nc ngoi (if) m

35

Ngang gi li sut c hai hnh thc: Ngang gi li sut c m bo v ngang gi li sut khng m bo. Chng ti s trnh by c th v hai hnh thc ny trong ph lc 1.2

Trang 16

cn vo phn trm thay i trong gi tr ca ngoi t (ef) ca chng khon36. Trn thc

t, hiu ng Fisher khng lun lun ng37.

1.4.4 Phng php tin t38

Phng php ny tp trung c bn vo cung v cu tin t vi t gi c xc nh

da trn mi lin h gia ngang gi sc mua v s lng tin t. Nu nh PPP kt

lun rng t gi l s tng quan gi c ca hai quc gia th phng php tin t cho

rng t gi giao ngay l tng quan gi ca hai ng tin, tc l t gi phn nh mi

tng quan gia cung v cu ca hai ng tin theo tc ng nh s sau:

Hnh 1. 2: S tc ng thay i cung cu tin n t gi

V vy, da trn phng php tin t s c cc m hnh l m hnh Mundell -

Flemming, m hnh gi linh hot v m hnh gi cng Dornbusch.

1.4.4.1 M hnh Mundell- Flemming39

:

M hnh Mundell Fleming hay cn gi l m hnh IS*-LM* trong nn kinh t m s

dng cho vic phn tch trong mt nn kinh t nh v m40. Theo m hnh Mundell-

Fleming, trong trng hp quc gia th ni t gi:

36

Cng thc t sut sinh li thc s ( iu chnh theo t gi hi oi) cn gi l t sut sinh li c hiu lc nh sau:

r = (1 + if)(1 + ef) -1.

Hay ef = (1+ih) / (1 + if) -1.

n gin ho, cng thc vit li nh sau: ef = ih - if

37 V hiu ng Fisher quc t cn c trn ngang gi sc mua (PPP), m ngang gi sc mua th khng lun lun

ng do ngoi lm pht cn rt nhiu yu t nh hng n t gi hi oi, nn t gi hi oi khng hon ton iu chnh theo chnh lch lm pht. 38

Xem thm: Hong Cng Gia Khnh, Hon thin c ch qun l t gi hi oi trong tin tnh hi nhp Vit Nam hin nay, trang 19, 2009. 39

C ch truyn dn ca cc chnh sch chnh ph thng qua m hnh Mundell Fleming s c chng ti trnh by c th trong ph lc 1.3 40

Nn kinh t m c cp y hm v s hi nhp th trng hng ho v th trng ti chnh, vn c chu chuyn gia cc nc mt cch d dng, chi ph giao dch bng 0 (khng c bt k ri ro no). V m hnh Mundell Fleming xem xt nn kinh t trong ngn hn, nn gi c (P) l bin ngoi sinh v c gi thit l c nh. T gi hi oi danh ngha (e) v t gi hi oi thc () bin thin theo cng mt t l c nh. Cung tin (M) cng c gi nh l c kim sot hon ton bi Ngn Hng Trung ng. Khi t gi tng, xut khu

Cung tin thay

i

Mc gi thay

i

T gi thay i

L thuyt s

lng tin t PPP

Trang 17

- Nu chnh ph gia tng chi tiu trong nc bng cch gia tng vic mua sm

hoc ct gim thu th gi ng bn t (e) s tng ln nhng thu nhp thc (Y)

vn gi nguyn nh c.

- Nu NHTW tng mc cung tin bng bin php mua chng khon vo th gi

ng bn t gim xung v thu nhp tng ln.

- Nu chnh ph gim cu nhp khu bng bin php nh thu vo hng nhp

khu hay s dng hn ngch nhp khu (tc ng ca chnh sch ngoi thng)

th gi ng bn t tng ln nhng thu nhp vn khng thay i41.

Trng hp quc gia c nh t gi42:

- Nu chnh ph tin hnh tr gi xut khu, lm cho tng chi tiu d kin v

tng thu nhp tng, do vy s to p lc tng gi ng ni t. NHTW can thip

bng cch mua ngoi t trn th trng ngoi hi vi t gi quy nh. Trong

trng hp ny, cung tin tng.

- Nu NHTW tng cung tin. Lc ny li sut trn th trng tin t gim xung

v to ra s chnh lch vi li sut bn ngoi lm xut hin hin tng kinh

doanh chnh lch gi da trn li sut. Trn th trng ngoi hi, cung ng

bn t tng ln to p lc gim gi ng bn t. duy tr t gi khng i,

NHTW s bn ngoi t ra b p s thiu ht ngoi t trn th trng. iu

ny li lm cho mc cung tin gim.

- Nu chnh ph gim nhp khu thng qua vic tng thu nhp khu. Chnh

sch ny lm tng tng chi tiu d kin v lm tng gi ni t. duy tr t gi

rng gim, ko theo tng chi tiu d kin v tng thu nhp cng gim (Y). iu ny cho thy t gi v tng thu nhp c mi quan h ngc chiu vi nhau. 41

Khi chnh ph s dng thu hay hn ngch i vi hng ho nhp khu, xut khu rng tng lm cho thu nhp trong nn kinh t tng ln. Mt khc, khi nhp khu gim s lm cho cung ng bn t gim xung v y gi ca ng bn t tng ln. S tng gi ng bn t lm cho gi hng ho trong nc tr nn t hn v iu ny lm cho xut khu gim. Cui cng thu nhp s gim ng bng phn m n tng ban u. 42

Di ch t gi c nh, chnh ph v NHTW chp thun duy tr s chuyn i ng tin ca h vi mt t gi c nh. Trn th trng ngoi hi khi cu ng ngoi t vt qu cung do hu qu ca mt s thm ht trong cn cn thanh ton, NHTW can thip bng cch cung ng ngoi t b p cho khon thiu ht ngoi t trn th trng. V qu d tr ngoi t ch c gii hn nn kh nng b p cho s thm ht trong cn cn thanh ton cng c gii hn. Nu cn cn thng mi b thm ht qu ln trong mt thi gian di, NHTW buc phi ph gi ni t. Trng hp ngc li, khi lng cung vt qu lng cu ngoi t do s thng d trong cn cn thanh ton, chnh ph c th can thip bng cch mua li ng ngoi t hoc NHTW c th ng thi mua ngoi t vo v bn chng khon chnh ph ra trn th trng mt lng tng ng.

Trang 18

c nh, NHTW phi tng mc cung tin .Nh vy, di ch t gi c nh

bin php hn ch nhp khu lm gia tng tng cu.

Bng 1: Tm tt tc ng ca cc chnh sch

Chnh sch Ch t gi hi oi

Th ni C nh

Y e NX Y e NX

M rng ti kho 0 Tng Gim Tng 0 0

M rng tin t Gim Gim Tng 0 0 0

Hn ch nhp khu 0 Tng 0 Tng 0 Tng

Trong trng hp c s chnh lch li sut trong nc v li sut nc ngoi, nu

ng ni t c d bo l s gim gi lm cho chnh lch li sut trong nc v quc

t tng ln th tc ng trc tip nht l li sut trong nc tng ln. Li sut tng s

lm cho u t gim ko theo s gim st trong tng cu. Bn cnh , li sut tng s

lm cho cu tin gim. Vi cung tin khng i, thu nhp s tng ln to s cn

bng trn th trng tin t. Kt qu cui cng l thu nhp tng cng vi gi ng bn

t gim43.

Trong trng hp gi c thay i. xem xt s thay i gi trong mt nn kinh t

m, chng ta phi phn bit gia t gi hi oi danh ngha v t gi hi oi thc.

Khi gi thay i th cn cn thng mi ph thuc vo t gi hi oi thc thay v t

gi hi oi danh ngha. Khi gi gim xung s lm tng cung tin thc, gi tr thc

ca ng bn t gim xung, v mc thu nhp cn bng tng ln. Khi gi gim th t

gi hi oi thc cng gim v y xut khu tng ln.

43

Phn tch ny c ngha kh quan trng. D on v s mt gi ca mt ng tin trong tng lai s lm cho ng tin mt gi hin ti. Cuc khng hong tin t xy ra cc nc ng Nam vo nm 1997 v 1998 l kt qu ca mt s thay i t ngt v s d on gi tr ca tin t.

Trang 19

1.4.4.2 M hnh gi linh hot:

M hnh gi linh hot l m hnh xc nh t gi hi oi c pht trin bi Frenkel

(1976), Mussa (1976) v Bilson (1978). Hai gi nh quan trng trong m hnh ny l

iu kin UCIRP v PPP c duy tr lin tc, gi c ca hng ho l linh hot hon

ho ngay c trong ngn hn. iu ny c ngha l th trng hng ho phn nh ngay

lp tc nu nh c s iu chnh t gi44.

- Mi lin h gia cung tin v t gi hi oi: Vi gi nh l PPP lun duy tr,

khi cc yu t khc khng i, nu cung tin trong nc tng ln x% th ni t s gim

gi tng ng x%; nu cung tin nc ngoi tng ln y% th ni t trong nc cng

tng gi tng ng y%.

- Mi lin h gia thu nhp v t gi hi oi: Khi cc yu t khc khng i,

nu thu nhp trong nc tng s lm tng cu tin giao dch. Khi cu tin tng trong

lc li sut v cung tin khng i s ko gi trong nc gim. V PPP duy tr nn gi

c tng gy p lc nng gi ni t. Mt khc, mt s gia tng thu nhp nc ngoi s

lm cho gi c nc ngoi gim, v lm ngoi t tng gi (tng ng vi vic ni t

gim gi) m bo iu kin PPP.

- Mi lin h gia li sut v t gi hi oi: Khi cc yu t khc khng i, nu

li sut ni a tng ln s lm ni t gim gi, v li sut ni a tng th cu tin

gim, ko theo vic gi tr ng tin trong nc gim. Mt khc, gi nh rng i = if +

, i* = if* + *. Nu hiu ng Fisher quc t c duy tr, if = if* th s gia tng li

sut trong nc l do s gia tng ca lm pht d tnh. S gia tng ca lm pht d

tnh lm cu tin gim, tng chi tiu cho hng ho ni a, iu ny lm cho gi c

tng ln. m bo iu kin PPP, trong tnh hung ny, gi tr ng ni t phi

gim. Ngc li, s gia tng trong mc gi nc ngoi s dn n s gia tng trong

chi tiu cho hng ho nc ngoi. m bo PPP xy ra, s tng gi nc ngoi

s to p lc tng gi ni t.

44

M hnh gi c linh hot da trn gi nh rng gi c trong nn kinh t l linh hot hon ton, tri phiu thay th hon ho cho nhau v vic xc nh t gi hi oi da trn mi quan h gia cung tin v cu tin. Trong tnh hung ny, nhng quc gia c tc tng cung tin cao s i mt vi lm pht d tnh cao, lm gim nhu cu nm gi lng tin nhn ri, thay vo l tng mua hng ho, lm tng gi trong nc v kt qu l lm gim gi ni t duy tr iu kin PPP. Mc d gi nh PPP duy tr khng phi khi no cng ng, nhng nhn chung m hnh gi c linh hot c ng gp quan trng cho l thuyt xc nh t gi hi oi v m hnh ny ch ra c mt cch r rng hn vai tr ca cung tin, lm pht v s tng trng kinh t ln t gi.

Trang 20

1.4.4.3 M hnh gi cng Dornbusch45:

Gi s, ngn hng trung ng nc ngoi thc hin chnh sch tin t ni lng. Li

sut nc ngoi, v th, tr nn cao hn li sut trong nc. Khi cc nh u t quan

st thy kt qu ny, h lin d tnh rng ng tin trong nc s ln gi, lin bn

ngoi t v mua tin trong nc vo. Hu qu l t gi hi oi nh danh bng ngoi

t tng vt qu mc cn bng di hn. V lu di, t gi hi oi mi gim xung

im cn bng di hn46.

M hnh ny ch ra rng mt phn ng ngn hn trn th trng ngoi hi c th bin

thnh mt phn ng di hn nh th no, v s kinh doanh chnh lch t gi trn th

trng ti chnh l nhn t chnh xc nh t gi. . ng thi, n cn gip ngi ta

hiu c ti sao t gi hi oi li bin ng mnh hng ngy.

1.4.5 Phng php cn bng danh mc(PBM)47:

Phng php cn bng danh mc c khi xng v pht trin bi McKinnon v

Oates (1966), Branson (1968, 1975), McKinnon (1969), ng dng xc nh t gi

hi oi bi Branson (1977), Allen v Kenen (1978), Genberg v Kierzkowski (1979),

Isard (1980), Dornbusch v Fischer (1980). C ba loi ti sn c s dng trong m

hnh l: tin t (M), tri phiu trong nc (B) v tri phiu nc ngoi (F). Tng cung

cc ti sn ny l c nh48. Trong PBM, khi xt n mi quan h gia ti khon vng

lai v t gi hi oi th ti khon vng lai l yu t quyt nh n t gi hi oi cn

t gi hi oi th khng nh hng g n ti khon vng lai.

45

M hnh ny da trn mt s gi thuyt quan trng ca trng phi kinh t hc Keynes, l nhng thay i v tin t khng nh hng n khu vc ti sn thc trong di hn v gi c cng nhc trong ngn hn. M hnh gi thit rng ban u, nh u t khng h d tnh n vic tng t gi. Gi c l cng nhc trong ngn hn v ch iu chnh chp chm hng v im cn bng di hn khi th trng c mt c sc tin t, s chu chuyn vn l hon ho, UCIRP c duy tr lin tc, tri phiu ni a v nc ngoi c th thay th hon ton cho nhau. 46

Xem thm ph lc 1.4 hiu r hn tc ng ca c sc tin t ln m hnh t gi tng vt. 47

Xem thm ph lc 1.5 hiu r hn c ch truyn dn ca m hnh cn bng danh mc. 48

Cc gi nh ca m hnh: (1) Ti sn trong nc v ti sn nc ngoi khng thay th cho nhau mt cch hon ho. iu ny ng rng s khng xy ra ngang gi sc mua (PPP) trong PBM. (2) K vng v t gi hi oi l tnh (khng i): thc ra t gi vn s thay i nhng nh u t khng c k vng g v t gi, h ch phn ng theo s thay i ca t gi. (3) Nh u t trong nc nm gi c tri phiu trong nc v tri phiu nc ngoi, trong khi nh u t nc ngoi ch nm gi tri phiu nc ngoi, khng nm gi tri phiu trong nc. (4)Nn kinh t m c quy m nh: v c quy m nh nn s khng nh hng n kinh t cc quc gia khc v cng khng nh hng n mi trng ti chnh quc t.Nn kinh t ton dng lao ng v gi c n nh: gi nh ny ng rng, nn kinh t t trng thi cn bng ni (Internal Balance), vn cn quan tm by gi l quc gia cn t trng thi cn bng ngoi (External Balance) hm l cn t cn bng trong ti khon vng lai.

Trang 21

KT LUN CHNG 1

Nh vy trong chng u ca bi nghin cu, chng ti lm r cc nhn t tc

ng n t gi hi oi trong ngn, trung v di hn.

Nhn t C s l thuyt Bng chng thc

nghim

Tc ng

Lm pht L thuyt PPP,

Lm pht tng

lm ni t gim

gi

Li sut L thuyt IRP,

M hnh Mundell

Fleming, m hnh

gi linh hot

Li sut tng lm

tng cung ngoi

t, ni t tng

gi.

Thu nhp M hnh gi linh

hot.

Thu nhp tng

lm tng cu tin

giao dch v t

nng gi ni

t.

Ti khon vng

lai

M hnh Mundell

Fleming,

M hnh cn bng

danh mc

Golub (1981) - s t

gi ca ng USD.

Murphy (2003)

ng Yn nht b

nh gi cao

Cn cn thng

mi thng d

lin tc theo thi

gian s lm ng

ni t c nh

gi cao v ngc

li.

Can thip ca M hnh Mundell Trn Ngc Th et al Chnh sch ni

Trang 22

chnh ph (cc

cng c tin t)

D tr ngoi hi

Fleming, m hnh

gi cng

Dornbusch

(2006)

Adnan Kasman v

Duygu Ayhan (2007),

Lane, Burke (2001),

Gupta v Agarwal

(2004)

lng tin t s

lm ng ni t

mt gi v ngc

li.

D tr ngoi hi

tng s lm gim

bin ng t

gi.

Bng 1.1: Tm tt cc nhn t tc ng ln t gi hi oi trong trung v di hn

Chng ti cng trnh by c s l thuyt cho vic nh gi tc ng ca t gi hi

oi n cc nhn t v m. lm r hn mi lin h gia cc nhn t v m v t

gi hi oi, chng ti cng tng hp nhng l thuyt kinh in v mi lin h gia t

gi hi oi v cc nhn t v m. Trong phn tip theo ca chng, chng ti s tin

hnh phn tch v kim nh nhng c s l thuyt trnh by chng 1, bao gm:

- Phn tch, nh gi v kim nh tc ng ca cc nhn t ngn hn (hnh vi

by n, tm l k vng ca nh u t, bin ng gi vng), trung v di

hn (lm pht li sut, xu hng ti khon vng lai, d tr ngoi hi, can

thip ca Ngn hng Trung ng, nh hng ca t gi th trng t do).

- Kim nh, phn tch tc ng ca t gi hi oi n cc nhn t v m (bin

ng lm pht, thu nhp, cn cn thng mi).

ng thi phn tip theo ca chng, chng ti cng trnh by mt s vn v

thc trng th trng ngoi hi thi gian gn y.

Trang 23

CHNG 2: KHO ST V KIM NH CC NHN T TC NG N

T GI HI OI V NH HNG CA T GI N LM PHT V

CN CN THNG MI.

2.1 VI NT V TNH HNH V M VIT NAM 4 THNG U NM 2011

Lm pht cao lin tc trong 3 nm gn y (2008-2010), trung bnh trong giai on

ny, ch s CPI hng thng tng khong 13.08% so vi cng k. Nm 2010 khp li

vi mc lm pht 2 con s v nn kinh t trong trng thi bt n v m nghim

trng.

Ni t ang b nh gi cao, gy bt li cho xut khu. Th trng t do tn ti song

hnh vi th trng phi chnh thc v hin tng la ho cn trm trng49. Cc i

l thu i ngoi t, tim vng cng tin hnh giao dch ngoi t vi gi t thit lp.

Mc d c tng i y cc bin php kim sot, ch ti hnh vi s dng

ngoi t trong nh gi, thanh ton trn lnh th Vit Nam, nhng do kim tra x pht

khng c ch trng nn vi phm din ra kh ph bin, lm gim uy tn VND, ng

thi s chnh lch gia t gi t do v t gi nim yt gy bt an cho dn chng nn

n nh hng n tm l nm gi, tch tr USD khng ch ca c nhn m c doanh

nghip.

Hnh 2. 1: So snh REER, NEER, USD/VND

49

Th trng ngoi t ca Vit Nam thc t l gm th trng lin ngn hng, th trng ngn hng vi khch hng v th trng ch en.

50.00%

60.00%

70.00%

80.00%

90.00%

100.00%

110.00%

120.00%

130.00%

140.00%

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

REERNEERUSDVND

Trang 24

Ngun: Reuters, tng hp tnh ton ca ngi vit

D tr ngoi hi gim mnh, mc d NHNN khng cng khai mc d tr, nhng IMF

cho rng d tr ngoi hi ca Vit Nam cui nm 2010 tt xung di 1.8 thng

nhp khu. D tr ngoi hi qu mng khin bin php can thip trc tip ca NHNN

ln t gi hi oi hu nh khng c hiu qu, ng thi lm nh hng n nim tin

ca nh u t vo vic duy tr s n nh ca ng ni t.

Hnh 2.2: So snh d tr ngoi hi ca Vit Nam v cc nc trong khu vc

Ngun: World Bank.

S ph sn ca Vinashin, ko theo mi hoi nghi v kh nng hot ng sn xut ca

cc doanh nghip nh nc, ng thi lm nh hng n sc kho ca h thng ti

chnh ngn hng. Xp hng tn nhim quc gia cng b h bc, v tr ca cc ngn

hng ln theo xp hng ca Moodys hay S&P cng gim theo50. iu ny lm nh

hng n vic huy ng vn quc t ca mt s doanh nghip ln ca nc ta.

50

Ngy 15/12/2010, Moodys h mc xp hng tn nhim tri phiu Vit Nam t Ba3 xung B1 v duy tr trin vng tiu cc do mt s nguyn nhn trong c nguy c ri vo khng hong cn cn thanh ton ngy cng cao, cc chnh sch tin t v ngoi hi khng ph hp, cng nh n ca Vinashin.

Trang 25

Nh vy ta im qua mt s im bt n chnh trong tnh hnh v m nhng thng

u nm 2011. Ngoi ra, trong qu trnh phn tch, chng ta cn lu thm mt s

c im ca t gi VND/USD:

- T gi VND/USD c khng ch trong bin do NHNN n nh so vi t

gi cng b chnh thc, cc NHTM c n nh t gi gia VND vi tt c

cc ngoi t cn li, trn thc t t gi gia VND vi cc ngoi t cn li c

tnh cho trn c s t gi VND/USD vi t gi gia USD v cc ngoi t .

Tuy nhin do t gi chnh thc neo trong thi gian kh di cng vi bin

giao dch chm thay i trong thi gian rt di nn trn thc t t gi

VND/USD khng phn nh ng din bin USD trn th trng th gii. iu

ny gy nh hng tiu cc n thng mi v vay n ca cc doanh nghip s

dng cc ng tin khc nh EUR, JPY lm ng tin thanh ton, do vy lm

hn ch kh nng a dng ho ng tin, thanh ton quc t.

- Vic xc nh t gi VND/USD cn cng nhc: T gi chnh thc do NHNN

cng b l mc bnh qun ca t gi trong ngy giao dch gn nht trc

nn cha phi l mt c s vng chc t gi chnh thc thc s c ngha

kinh t. Theo Hong Cng Gia Khnh (2009), quy m ca th trng ngoi t

lin ngn hng vn kh khim tn (di 5%) so vi tng quy m ton th

trng, NHNN khng phi lc no cng can thip ng mc chnh lch trn

th trng nhng li gii hn khung t gi giao dch trn th trng nn t gi

bnh qun trn th trng ngoi t khng th phn nh ng cung cu tin t.

- Th trng ngoi t cha pht trin, cc nghip v phi sinh v qun tr ri ro

cha y . NHTW ch cho php thc hin giao dch giao ngay, k hn, hon

i m khng cho thc hin hp ng tng lai, cha phn bit hp ng

quyn chn n, quyn chn kt hp. Ngy 10/11/2004, NHNN cho php giao

dch phi chng t tr giao dch bn ngoi t ly VND gia t chc tn dng cho

cc c nhn v t chc khc, quy nh ny l ph hp vi quc t, v n cho

php chuyn i t do gia cc ngoi t. Nhng khi cc t chc tn dng li s

dng k thut ny lch bin t gi, th NHNN li vi v ban hnh lnh

cm. iu ny l bc tht li trong tin trnh hng ti ni lng giao dch trn

th trng ngoi t, hn ch s pht trin.

Trang 26

Din bin v m nhng thng va qua:

- Hnh ng ca chnh ph: Ngay t u nm, chnh ph thng qua quyt

nh hi sinh tng trng n nh v m. Vi vic ban hnh ngh quyt 1151,

chnh ph cam kt thc hin 1 lot cc bin php tin t, ti kho v ci cch c

cu n nh v m. Mt vi gii php c thc hin, c bit l hnh

ng ca NHNN (ch th 01/CT-NHNN), ng thi cc ch th v thng t

tng t cng c cc b, ban ngnh tch cc chun b.

- Chnh sch tin t: Trong vng 4 thng qua, NHNN tng li sut ti cp vn

t 8% ln 13%, v 6 ln iu chnh li sut qua m trn th trng m (Repo),

tng t 7% ln 13%. Tng trng tn dng gim xung ch cn 20% so vi mc

39% v 33% nm 2009,2010.Tng trng cung tin c gi li cn 15-16%

trong c nm 2011. T ga c iu chnh, VND gim gi 9.3% so vi ng

USD. Bin dao ng t gi thu hp t 3% xung 1%. y l ln iu chnh

ln nht k t khi nhng mm mng bt n v m xut hin t nm 2007.

NHNN cam kt sm ban hnh quy nh v qun l v kinh doanh sn vng,

vic ny s tp trung xut khu vng, loi b kinh doanh vng ming, v ngn

nga bun lu vng xuyn bin gii, gp phn gim thiu nhng bin ng t

gi trn th trng t do.

2.2 KHO ST TC NG CA CC NHN T NGN HN N T GI

HI OI52

Nh trnh by trong chng 1, i vi nhng quc gia c th trng ngoi hi pht

trin, ng tin c php t do chuyn i v giao dch quc t, t gi hi oi s

bin ng theo cung cu th trng v phn nh trc tip thng qua th trng ngoi

hi, lc ny bin ng t gi hi oi trong ngn hn chu nhiu nh hng ca k

thut phn tch dng tin, s phn ng vi tin tc. Tuy nhin, trong phm vi th trng

ngoi t Vit Nam53, chng ti ch tp trung vo phn tch nh hng ca hnh vi by

n, tm l k vng nh u t v bin ng gi vng ln t gi t do. Chng ti m

51

B sung thm ni dung ngh quyt 11 (nhm 8 gii php) 52

Trong khun kh bi nghin cu, chng ti phn tch tc ng ca cc nhn t tc ng n t gi hi oi trong hai nm 2009, 2010 53

V t gi chnh thc VND/USD cha c xc nh theo cung cu th trng m do NHNN cng b.

Trang 27

phng cuc kho st ca Cheung v cc ng s (2004)54, nhm nh gi nh hng

ca cc nhn t trn n bin ng t gi hi oi trong ngn hn ti Vit Nam.

Cuc kho st c chia lm hai giai on, giai on u din ra t ngy 15/01/2011

n ngy 18/01/2011. Trc giai on ny, hng lot cc tin tc ng ti trn cc

trang bo ti chnh v cc bn tin th trng, cho rng t gi hi oi s c iu

chnh trong qu I55 to tm l k vng tng t gi v u c ngoi t cho ngi

dn. Chng ti gi i 50 bn kho st v thu v 35 bn kho st hp l56. i tng

thc hin bn kho st bao gm mt s chuyn vin kinh doanh ngoi t ca cc ngn

hng, nhng nh u t tham gia giao dch trn th trng t do.

Giai on hai ca cuc kho st tin hnh t ngy 21/02/2011 n ngy 25/02/2011.

C 100 bn kho st c gi i v 80 bn thu v l hp l. Trc giai on ny, vo

ngy 11/02/2011, Ngn hng Nh nc nng t gi chnh thc ln 9.3% (t 18.932

ln mc 20.693 VND/USD)57. T gi chnh thc c nng ln v tip cn gn hn

vi t gi th trng t do giai on ny (vo khong 21.500 22.00058). Tuy rng

mu kho st khng thc s ln v tnh i din cho th trng l cha r rng, nhng

kt qu thu c t hai cuc kho st trn lm r hn thc trng ca nhng nhn t

tc ng n t gi hi oi trong ngn hn.

nh gi v nh hng ca hnh vi by n v tm l k vng ca nh u t, cc nh

phn tch ti chnh nhn nh nhn t ny l ng lc ca bin ng t gi ch en

giai on thng 9/2010 thng 1/2011. Theo Hng v cc ng s (2010), tm l

hoang mang mt lng tin vo VND lm tng cu v gim cung v USD y t gi

th trng t do tng ln hng ngy59. Kt qu thu c t cuc kho st lm r hn

cho vn ny.

54

Yin-Wong Cheung, Menzie D. Chinn, v Ian W. Marsh (2000) How do UK-Based Foreign Exchange Dealers Think Their Market Operates?, NBER Working paper 7524. 55

Cc trang bo mng c chng ti cp n bao gm Vneconomy, Vef ( din n kinh t Vit Nam), Thi bo kinh t Si Gn. Bn tin ti chnh c cp n bao gm cc bn tin ca Infotv (Knh thng tin kinh t, ti chnh v th trng chng khon), bn tin nhn nh th trng ca cng ty chng khon Thng Long (TLS). 56

Bng kho st c cho l hp l khi nhng c nhn hay t chc thc hin kho st tham gia giao dch trn th trng ngoi hi t nht 6 thng v tr li y cc vn c nu.. 57

Ngun: SBV 58

Theo Infotv t ngy 13 21/2/2011. 59

Nguyn Th Thu Hng v cc cng s, La chn chnh sch t gi trong bi cnh phc hi kinh t, Bi nghin cu NC-21, trung tm kinh t chnh sch, 2010.

Trang 28

Biu 2. 1: Biu tng hp kt qu kho st nguyn nhn mua ngoi t

Ngun: Tng hp v tnh ton ca ngi vit.

Vi cu hi Nhn t no khin ng (b) quyt nh mua ngoi t, trong giai on 1,

c 51.43% chn yu t mi ngi mua, mnh cng mua. 37% trong s nhng ngi

chn yu t trn cng chn yu t Mua v ti k vng t gi s tng trong ngn hn

(chim 19.2% s tng s la chn), ng thi ch c 25.71% chn mua ngoi t v

mc ch tit kim, hoc v cc l do khc. Trong giai on 2, khi t gi chnh thc

c nng ln v ko li gn hn vi t gi t do, tm l u c v tch tr ngoi t

suy gim. Vic nng t gi chnh thc tc ng n tm l k vng v hnh vi theo

sau xu hng ca nh u t. Trong cuc kho st ln 2, ch 43.75% s ngi c

hi cho rng nhn t i din cho hnh vi theo sau xu hng: mi ngi mua, mnh

cng mua l nguyn nhn khin h mua ngoi t. Trong s nhng ngi la chn

phng n ny, c ti 65% chn thm phng n Mua tit kim v a dng ho

danh mc u t (Chim 26.69% tng s la chn).

Vi cu hi ng (b) c cho rng bin ng t gi hi oi t do phn nh chnh xc

tnh hnh v m khng?, v phm vi tc ng ca cu hi trn bao gm trong mt

vi ngy, di 6 thng v trn 6 thng, cu hi ny c t ra nhm mc ch

xem xt xem liu nhng bin ng v m c tc ng n t gi hi oi nh th no.

Mi ngi mua, mnh

cng mua

Mua v ti

k vng t gi s tng trong

ngn hn

Ti mua tit kim v a dng ho danh mc

Mua phc v hot ng

ca doanh nghip

L do khc

Thng 1/2011 51.43% 28.57% 8.57% 11.43% 5.71%

Thng 2/2011 43.75% 8.75% 31.25% 16.25% 3.75%

Bnh qun 46.09% 14.78% 24.35% 14.78% 4.35%

0.00%

10.00%

20.00%

30.00%

40.00%

50.00%

60.00%

Nhn t no sau y l nguyn nhn khin ng (b) quyt nh mua ngoi t (c th chn nhiu p n)

Trang 29

Kt qu thu c l 95% s ngi c hi cho rng bin ng v m60 khng c tc

ng n t gi hi oi t do trong ngn hn ( mt vi ngy). Tuy nhin, cc nhn t

v m cng c nh gi l c tc ng mnh n t gi hi oi t do trong trung v

di hn ( 61% v 85%)61.

Biu 2. 2: Biu tng hp kt qu kho st tc ng bin v m ln t gi hi

oi

Ngun: Tng hp v tnh ton ca ngi vit.

lm r hn tc ng ca nhng nhn t ngn hn, chng ti tip tc t cu hi

Hy chn mt nhn t m theo ng (b) t gi hi oi chu tc ng nhiu nht ng

vi phm vi tc ng tng ng ln lt l Trong mt vi ngy, Di 6 thng v

Trn 6 thng, kt qu thu c t c hai cuc kho st l nh sau:

Trong tng s 115 bng kho st thu c, c ti 44% s ngi tham gia kho st cho

rng hiu ng mua theo (hiu ng theo sau xu hng, tm l by n) l nhn t tc

ng nhiu nht n t gi hi oi trong phm vi mt vi ngy, v t l ny thay i

r nt khi phm vi tc ng ko di ra (3% i vi phm vi di 6 thng v 2% vi

phm vi trn 6 thng). nh hng ca yu t tm l k vng v tc ng ca gi vng

ln t gi hi oi cng c th hin trong kt qu ca cuc kho st: nh hng ca

60

Cc yu t v m chng hn nh bin ng trong t l lm pht, tht nghip, GDP, d tr ngoi hi. 61

y l kt qu tng hp t c hai cuc kho st. Xem thm ph lc 2.12

0% 20% 40% 60% 80% 100% 120%

Trong mt vi ngy

Di 6 thng

Trn 6 thng

Trong mt vi ngy Di 6 thng Trn 6 thng

Khng 95% 39% 15%

C 5% 61% 85%

ng (b) c cho rng bin ng t gi hi oi t do phn nh chnh xc tnh hnh v m

Trang 30

tm l k vng trong c 26% s ngi tham gia kho st nh gi l c tc ng

ln nht n t gi hi oi t do, nhn t bin ng trong gi vng c 24% la

chn trong ngn hn, 18% la chn trong trung hn (di 6 thng) v 14% la chn

trong di hn.

l gii nguyn nhn gi vng li c tc ng n t gi hi oi trong ngn hn,

chng ti nhn thy rng: Chnh lch ln gia gi vng trong nc v gi vng quc

t khin cho nhu cu v USD cng tng phc v vic nhp khu vng. Gi vng

v gi USD u tng mnh. Ngi dn y mnh mua ngoi t trn th trng t

do, gi USD trn th trng ch en tng mnh. Do khan him ngun cung USD, cc

doanh nghip cng phi nh vin n th trng ch en hoc phi cng thm

ph ph khi mua ngoi t ti cc ngn hng thng mi. Trn Hong Ngn

(2010), cho rng vic gi vng th gii tng cao ri bt ng tut dc, cc u mi kinh

doanh cha kp bn ht s vng mua t, phi tm cch gi khng cho gi trong nc

gim nhanh theo. V gi vng trong nc c quy i t gi th gii nhn vi t gi

USD/VND nn cc u mi ny cng cc ca hng ngoi t t do kch t gi ln

cao gi gi vng62.

62

T gi nhiu lon v vng, bi ng trn bo Vnexpress, ngy 22/10/2010.

Trang 31

Biu 2. 3 Biu tng hp kt qu kho st nguyn nhn tc ng n t gi hi oi

Ngun: Ngi vit tng hp v tnh ton

Hiu ng mua theo

m ng44%

Tm l k vng26%

Bin ng gi vng

24%

Cc yu t v m 5% Yu t khc

1%

Trong mt vi ngy

Hiu ng mua theo m ng

2%

Tm l k vng4%

Bin ng gi vng

14%

Cc yu t v m

78%

Yu t khc2%

Trn 6 thng

Hiu ng mua theo m

ng3%

Tm l k vng10%

Bin ng gi vng

18%Cc yu t v

m

67%

Yu t khc2%

Di 6 thng

Trang 32

Nh vy, trong qu trnh tm hiu v nhng nhn t tc ng ln t gi hi oi t

do trong ngn hn, chng ti nhn thy nhng vn sau:

- T gi t do chu nh hng ca hnh vi theo sau xu hng (hnh vi by

n) v tm l k vng (trn 50%). Tuy nhin, mc nh hng ca hnh

vi by n v tm l k vng ca nh u t thay i theo thi gian. Kinh t

v m cng bt n, nh hng ca hai yu t trn cng mnh.

- T gi t do cng chu nh hng ca nhng c sc gi vng. Hin ti cc c

s kinh doanh vng u c dch v trao i ngoi t v gi vng c quy

i da trn t gi VND/USD t do. Cc c s kinh doanh ny cha c

nh nc qun l cht ch, do vy cc c s ny lin kt vi nhau lm

gi t gi hi oi t do trong ngn hn nhm mc ch u c.

2.3 KIM NH TC NG CA CC NHN T N T GI HI OI

TRONG TRUNG V DI HN

2.3.1 Kim nh tc ng ca lm pht, li sut, thu nhp n t gi bng m

hnh VECM

2.3.1.1 Phng php:

xc nh s tc ng ca cc nhn t: lm pht, li sut, thu nhp n t gi hi

oi; chng ti thc hin xy dng m hnh xem xt mi quan h gia cc nhn t

da trn m hnh Vec-t hiu chnh sai s VECM. C th cc bc tin hnh nh

sau:

- Bc 1: chng ti thc hin vic kim nh tnh dng ca cc chui s liu

theo thi gian c s dng lm bin trong m hnh.

- Bc 2: Chng ti s dng phng php phn tch ng kt hp ca Engle-

Granger (1987) nhm xc nh kh nng tn ti cc mi quan h trong di hn gia

cc bin nhm hn ch s hi quy gi mo gia cc bin.

- Bc 3: Chng ti s thc hin kho st mi quan h ng gia t gi hi

oi cc nhn t lm pht, li sut v thu nhp bng m hnh hiu chnh sai s

VECM.

- Bc 4: Kim nh tnh ng n ca m hnh bng kim nh phn d.

Trang 33

2.3.1.2 D liu v m t

Cc chui d liu chng ti s dng trong m hnh c thi gian t Q1 1995 n Q4

2010, thu thp t cc ngun d liu chnh thng ca IMF (International Financial

Statistics), Tng cc thng k (GSO) v Ngn hng Nh nc. (Bng s liu xin

xem phn ph lc 2.10)

Bin K hiu Ngun Logarit

Ch s gi tiu dng P IFS LnP

Tng thu nhp GDP Y IFS, GSO LnY

T gi hi oi Ex IFS, NHNN LnEx

Li sut tin gi Rate IFS

Bng 2. 1: Bin v k hiu s dng trong m hnh kim nh tc ng ca lm pht,

li sut v thu nhp n t gi hi oi

2.3.1.3 M hnh kim nh

2.3.1.3.1 Kim nh tnh dng:

kim nh tnh dng ca chui thi gian, chng ti da vo kim nh

Augmented Dickey-Fuller (ADF). tr trong kim nh ADF c la chn da

trn ba ch tiu l Akaike Information Criterion (AIC), Schwwarz Information

Criterion (SIC) v Log likelihood. ng thi, chng ti s dng kim nh t tng

quan gip la chn c tr ph hp63.

T kt qu kim nh ADF chng ta thy, tt c cc chui d liu u khng

dng nu tnh theo chui d liu gc. Ngoi tr ch s gi (P) dng sai phn bc 2

vi mc ngha 1%; cc d liu cn li u ch dng sai phn bc 1 vi mc

ngha 1%; ring bin thu nhp quc gia (Y) c mc ngha 5%. Do vy, chui d

liu gc ca: Li sut (rate), gi hi oi (Ex) v thu nhp quc gia (Y) s c s

dng trong m hnh xc nh. Ring bin ch s gi tiu dng (P) s dng sai phn

bc nht64.

63

Kt qu kim nh t tng quan xin xem phn ph lc 2.7 64

Kt qu kim nh xin xem ph lc 2.1

Trang 34

2.3.1.3. 2 Kim nh mi quan h trong di hn:

Kt qu kim nh Engle-Granger cho thy tn ti mi quan h nhn qu

gia cc bin lm pht, t gi hi oi, li sut. Tip theo, chng ti tin hnh kim

nh Johansen xc nh mi quan h ng kt hp c th c gia cc bin65.

Kt qu kim nh Johansen cho thy c tn ti hai mi quan h ng kt

hp mc ngha 5%. T y chng ti xy dng m hnh VECM c lng

cc h s hi quy.

2.3.1.3.3 Kt qu c lng:

Bin ph thuc: dlnex66

Mu: Q1 1995 Q4 2010

*,** c ngha mc 5% , 10%

Bin Tham s Sai s

D(LNEX(-5)) -0.556613** 0.30287

D(LNP(-3),2) -0.314974** 0.16535

D(LNP(-7),2) 0.217810** 0.13358

D(LNY(-4)) -0.158631** 0.08980

D(RATE(-4)) -0.004780* 0.00197

C 0.023657** 0.01377

R-squared: 0.785154 Adjusted R-squared: 0.504919

Log likelihood: 201.6846 Akaike AIC: -6.321653

Schwarz SC: -5.179829

Bng 2. 2: Kt qu c lng m hnh s tc ng ca lm pht, li sut v thu

nhp ln t gi hi oi

Ngun: Tnh ton ca ngi vit

ngha ca m hnh l 50,49% th hin cc bin lm pht, li sut c th gii thch

c 50,49% s thay i ca t gi hi oi. kim nh tnh ng n ca m

hnh, chng ti thc hin kim nh tnh dng ca cc phn d. Kt qu cho thy

65

Kt qu chi tit kim nh xin xem ph lc 2.1 66

Kt qu kim nh chi tit xin xem ph lc 2.1

Trang 35

phn d ca d(lnex), d2lnp, drate v dlny u dng67. iu ny cho thy m hnh

c xy dng l ph hp

2.3.1.4 Kt lun t m hnh

Th nht, li sut c mi tng quan nghch chiu vi t gi hi oi. Mt s tng

ln trong li sut s c tc dng lm gim t gi hi oi (tng gi ni t). Tc ng

ca li sut cho thy cng c li sut thc s c hiu qu tr 4, tc phn ng

ca t gi i vi li sut l tng i lu.

Th hai, lm pht cng c mi quan h tuyn tnh n t gi hi oi. Tuy nhin,

khi phn tch mi quan h tc ng ca t gi v lm pht, chng ti nhn thy y

l tc ng a chiu theo thi gian. Trong m hnh ny, hai tr 3 v 7, s tc

ng ca lm pht n t gi hi oi cng c s tc ng theo hai hng tng gim

khc nhau. chiu ngc li, t gi cng c nh hng mnh n lm pht, v mc

ph hp ca m hnh cng l kh cao (iu ny cng ph hp vi kim nh

Granger khi kim nh ny ch ra mi quan h gia t gi v lm pht l mi quan

h hai chiu). y l c s chng ti xem xt s tc ng ca t gi hi oi n

cc yu t v m s c cp phn sau.

Th ba, thu nhp cng thc s c nh hng n t gi hi oi theo ng nh l

thuyt cp, y l mt mi quan h nghch chiu. Cng cn lu rng, theo

kim nh Granger cp phn trn, mi quan h gia t gi v thu nhp l

mi quan h hai chiu v dng nh, khi t gi l nguyn nhn gii thch s bin

ng trong tng thu nhp th kt qu m hnh cho thy s ph hp hn.

2.3.2. Kim nh s can thip ca NHNN vo t gi68.

Bt k mt quc gia no trong qu trnh pht trin ca mnh lun c ba mc tiu

chnh sch kinh t v m cn theo ui v hng n l (1) T do ha cc giao

dch vn; (2) thc thi chnh sch tin t c lp v (3) n nh t gi69. Tuy nhin,

do tnh loi tr ln nhau nn mt quc gia khng th no t n cng lc c ba

mc tiu trn; quc gia buc phi hy sinh mt trong ba mc tiu trn thc

67

Kt qu kim nh chi tit, xin xem ph lc 2.1 68

Xem thm PGS.TS Trn Ngc Th, Phng php tip cn c ch iu hnh t gi ti Vit Nam, tr.39, ti nghin cu khoa hc cp B, MS: 2005-22-96, Nm 2006 69

Xem thm l thuyt B ba bt kh thi, ph lc 1.6

Trang 36

hin hai mc tiu cn li. thc hin hai trong s ba mc tiu c la chn; c 1

trong 3 cng c thc thi l (1) la chn c ch t gi c nh; (2) la chn c ch

t gi th ni hon ton v (3) kim sot vn. Mi cng c mi nh tam gic ch

c th t c ng thi mt cp mc tiu m thi70.

Trong iu kin nn kinh t nc ta hin nay ang thc hin ch trng thu ht vn

u t, hi nhp kinh t th gii; c bit k t nm 2007, Vit Nam chnh thc

tr thnh thnh vin ca T chc Thng mi th gii (WTO). Do vy, vic kim

sot vn hon ton l khng c kh nng xy ra. Ni cch khc, Vit Nam ch cn

hai con ng i l th ni t gi hon ton hay l c nh t gi hon

ton.

Trong thc t, chng c quc gia ang pht trin li t mc tiu hi nhp ti chnh

hon ton, hoc la chn th ni t gi hon ton, hoc la chn c nh t gi

hon ton. Nhng n gin vn nghin cu trong phn ny l kim nh s

can thip ca Chnh ph vo t gi, chng ti tm thi b qua vic nh gi mc

hi nhp ti chnh hon ton ca nc ta71. Thay vo , chng ti s tp trung phn

tch s can thip ca Chnh ph vo chnh sch t gi.

2.3.2.1 Phng php

Theo l thuyt ngang gi li sut, s chnh lch trong li sut gia hai quc gia s

c b p bi s thay i trong t gi. V vy; nu nc ta thc hin chnh sch

t gi th ni khng c s can thip ca Chnh ph - th l thuyt ngang gi li

sut s ng trong trng hp Vit Nam; v ngc li. Mc gii thch ca bin

c lp (s chnh lch li sut) i vi bin ph thuc (s thay i trong t gi) s

cho thy mc can thip ca Chnh ph vo t gi l t hay nhiu.

Phng trnh c lng72:

,+ = + , ,

+ ,+

70

PGS.TS Trn Ngc Th, Phng php tip cn c ch iu hnh t gi Vit Nam, tr.39, ti nghin cu cp B, m s B2005-22-96, nm 2006 71

Gi nh khng nh hng ng k n kt qu m hnh bn di; xin xem thm nghin cu ca PGS.TS Trn Ngc Th, Phng php tip cn c ch iu hnh t gi Vit Nam, tr.45-54, ti nghin cu cp B, m s B2005-22-96, nm 2006 72

Phng thc xy dng phng trnh c lng, xin xem thm ph lc 2.2

Trang 37

2.3.2.2 D liu v m t73

Chui d liu quan st t Q1 1999 n Q4 2010 c thu thp t trang s liu ca

IMF (IFS-International Financial Statistics), cc NHTM c phn trong nc.

S liu K hiu Ngun Logarit M t

Li sut tin gi

VND (3 thng)

i(h) Cc NHTM c

phn

Li sut thng

mi (3 thng) ca

USD

i(f) IFS

T gi giao ngay

USD/VND

S(t) IFS Ln(St)

T gi k hn 90

ngy VND/USD

F(n) Tnh ton ca

tc gi

Da vo vn bn

hng dn tnh t

gi k hn ca Ngn

hng Agribank

Chnh lch li

sut VND v

USD

_rate Tnh ton ca

tc gi

_rate = i(h) i(f)

Chnh lch t gi _S Tnh ton ca

tc gi

_S = Ln(Fn) Ln(St)

Bng 2. 3: S liu v m t cc bin trong m hnh kim nh s can thip ca

Chnh ph vo t gi

2.3.2.3 Kt qu c lng:

Dependent Variable: _S

Method: Least Squares

Sample: 1 48

Included observations: 48

Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.

73

S liu chi tit xin xem phn ph lc 2.10

Trang 38

C 0.013023 0.001285 10.13793 0.0000

__RATE 0.002071 0.000806 2.568528 0.0135

R-squared 0.125431 Mean dependent var 0.015721

Adjusted R-squared 0.106419 S.D. dependent var 0.005419

S.E. of regression 0.005122 Akaike info criterion -7.669643

Sum squared resid 0.001207 Schwarz criterion -7.591677

Log likelihood 186.0714 F-statistic 6.597335

Durbin-Watson stat 1.346147 Prob(F-statistic) 0.013524

Bng 2. 4 : Bng kt qu c lng m hnh IRP

Ngun: Tnh ton ca ngi vit

Phng trnh hi quy c dng:

,+ = . + . (,+ ,+

)

ngha ca m hnh l 10,64%, ngha l mi quan h tuyn tnh gia chnh lch li

sut gia VND-USD v bin ng trong t gi giao ngay tng lai k vng ca -

la M l 10,64%. Ni cch khc, ch c 10,64% bin ng trong t gi giao ngay

tng lai k vng c gii thch bi mi tng quan tuyn tnh vi t gi.

kim nh tnh ng n ca m hnh, chng ta tip tc kim nh cc h s hi

quy:

+ Ho: = 0 tc l gia chnh lch li sut v bin ng trong t gi giao

ngay k vng khng c mi quan h tuyn tnh

+ H1: 0 tc l gia chnh lch li sut v bin ng trong t gi giao

ngay k vng c mi quan h tuyn tnh.

Quy tc kim nh: Bc b Ho khi gi tr thng k 2,/2

Nhn vo bng kt qu kim nh chng ta c th thy h s l c ngha thng

k mc 5%. Nh vy, gi thuyt H0 b bc b hay gia chnh lch li sut VND-

USD v t gi giao ngay k vng ca -la M l c tng quan vi nhau. Tuy

nhin, mi tng quan l qu nh (0.002071), trong khi nu ngang gi li sut tn

ti th h s ny phi bng 1.

Trang 39

Kim nh F-stat cng cho thy m hnh l ph hp mc ngha 5%.

2.3.2.4 Kt lun t m hnh:

C th kt lun rng, ngang gi li sut Vit Nam khng tn ti v chnh lch

trong li sut gia VND v USD ch gii thch c mt phn rt nh (10,64%) s

thay i trong bin ng t gi giao ngay tng lai k vng ca USD. Nguyn nhn

ca vn ny l trong thc t, NHNN Vit Nam n nh mt bin gii hn cho

t gi k hn giao dch bng cch ly t gi giao ngay cng vi im k hn. Theo

, cc NHTM tnh ton t gi k hn bng cch ly t gi giao ngay cng thm

im k hn (do NHNN quy nh) ch khng phi tnh ton theo IRP. iu ny

chng t, s can thip ca Chnh ph (m c th l NHNN) vo t gi l rt ln,

biu hin qua vic t gi c kim sot kh cht ch.

2.3.3 Mi quan h tc ng gia t gi th trng ch en v t gi chnh thc.

Nh trnh by trong chng mt, nhng quc gia ang pht trin nh Vit

Nam th thng tn ti tnh trng hai t gi. Theo nhng nghin cu ca Bahmani-

OskooeeIlir, Miteza v Nasir (2002); Booth v Mustafa (1991), Baghestani v Noer

(1993) a ra c nhng bng chng thc nghim chng t rng t gi th

trng ch en (black market exchange rate) c s tc ng trong ngn hn v di

hn n t gi chnh thc (official exchange rate). Trong phn ny, chng ti thc

hin kim nh nhm nh gi mi quan h tc ng gia hai loi t gi ny da

trn chui d liu thc t ti Vit Nam.

2.3.3.1 Phng php

u tin, chng ti thc hin hi quy n bin gia t gi hi oi chnh thc v t

gi th trng ch en. Tuy nhin, mc d kt qu cho ra R-squared rt cao nhng

li c hin tng hi quy gi mo. V vy, thay v dng phng php hi quy n

bin theo phng php OLS, chng ti thc hin c lng thng qua m hnh t

hi quy vec-t (VAR). Cc bc tin hnh nh sau:

- Bc 1: Chng ti thc hin kim nh tnh dng ca chui d liu thng

qua k