KAYNAKÇILIKTA AKCİĞER SEMPOZYUMU

TORAKS DERNEĞİ

İŞYERİ HEKİMİ GÖZÜYLE KAYNAKÇILIK

Dr. Arif Müezzinoğlu

İşyeri hekimi 03.11.2012

1-Elektrik2-Elektromanyetik Alan 3-X ve gama ışınlarına maruziyet4-Yangın, patlama 5-Kaynakta kullanılan basınçlı tüpler 6-Kaynak yapılan mekan koşulları( atmosferik şartlar, patlayıcı ortam vb.)7-Kaynakta oluşan gazlar/ duman/ toz8-Mekanik etmenler(gürültü vs.),9-Sıcak parçalarla temas,10- Ergonomi (Statik ağır işlerde tekrarlayıcı zorlanmalardan kaynaklanan incinmeler uygunsuz çalışma sonucu kas iskelet sistemi rahatsızlıkları, ağır metal parçaların kaldırılması sırasında yorucu fiziksel iş yüklenmesi, kas gerginliği ve ellerde zorlanma11-Kapalı alanda kaynak çalışması

Kaynakta İşçi Sağlığı ve Güvenliğini Etkileyen Tehlikeler

Kaynak Dumanı Kaynak Termal kesim Termal püskürtme Lehimleme ve pirinç kaynağı

Alınabilir toz

Termal püskürtme esnasında üretilen gazlar ve tozlar (0,01 µm)

Termal kesim esnasında üretilen gazlar (10 µm)

Kaynak esnasında üretilen gazlar (10 µm)

Lehimleme ve pirinç lehimleme esnasında üretilen gazlar (1 µm)

Ultrafine parçacıklar (UFP) (0,1 µm)

0,01 µm 0,1 µm 1 µm 10 µm 15 µm 100 µm

Solunabilir Solunamaz

Maruz kalma değerlendirmesi için, kaynak dumanlarının konsantrasyonu belirlenir.

Limit değerleri olmayan anahtar bileşenler için ölçüm sonuçlar mesleki, tıbbi ve toksikolojik temelde değerlendirilmelidir. Kaynakta, çok yüksek emisyonlu kaynak işlemlerinde sadece kaynakçı maruz kalmaz. Diğer işçiler de nefes alma alanında olabilirler. Bu tür çalışma alanlarında koruyucu önlemler risk değerlendirmesi temelinde belirlenmelidir.

Anahtar bileşenler, sağlık tehlikesinde büyük etkiye sahip maddeler karışımıdır. Anahtar bileşenler şartları önlemler aracılığıyla çalışma yerlerinin izlenmesini kolaylaştırır ve koruyucu önlemlerin spesifikasyonunda yardımcı rol oynar.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ (İSGÜM) LABORATUVARLARI

15/1

Atomik Absorpsiyon Cihazı(Grafit/Alevli) ile Havada Ağır Metal Analizi [Atomik absorpsiyon cihazı ( Alevli / Grafit ) ile işyeri havada bulunan Pb(kurşun), Cd(kadmiyum), Cr(krom), Ni(nikel), Zn(çinko), Cu(bakır), Mn(mangan), Fe(demir), Al(aliminyum) ağır metallerinin örneklemesini ve analizini kapsamaktadır. Havada bulunan kurşun ve kurşun bileşikleri tayini TS ISO 8518; kadmiyum ve kadmiyum bileşikleri tayini NIOSH 7048, krom ve krom bileşikleri tayini NIOSH 7024, çinko ve çinko bileşikleri tayini NIOSH 7030, bakır ve bakır bileşikleri tayini NIOSH 7029, alüminyum ve alüminyum bileşikleri NIOSH 7013, nikel ve nikel bileşikleri tayini, demir ve demir bileşikleri tayini, mangan ve mangan bileşikleri tayini OSHA ID-121 metotlarına göre yapılır.]

250.00 TL*

Biyolojik materyalde belirlenebilirler

— Alüminyum*

— Baryum

— Kurşun*

— Kadmiyum

— Kromat (Krom(V) bileşenleri)

— Kobalt

— Floridler*

— Karbon monoksit*

— Manganez*

— Nikel ve bileşenleri

Biyo izleme mesleki medikal kontrollerin bir parçasıdır ve iş

yerinde tehlike değerlendirmesinin yerini tutmamaktadır. Biyo izlemenin

öneminde alınan karar işyeri hekimi tarafından alınır.

17

18

Tellurium hexafluoride 1,2

Tetranitrometane 1,2

Kalay inorganic bileşikleri 1

Toluene 1,2

Trichloroethylene 2 Uranium ve bileşikleri 1

Vanadium dumanı (pentoxide) 1,2

Vinyl chloride 1

Çinko chloride dumanı 1,2

Çinko oxide dumanı 1,2

122 259

TEHLİKELİ MADDE LİSTESİ_4

http://www.cdc.govOSHA’nın düzenlemiş olduğu tehlikeli maddelerin izlenmesinde spesifik medikal test ve muayeneler.

19

http://www.cdc.gov/niosh/docs/2005-110/pdfs/2005-110.pdf

1- Değerlendirme işçilerin işlerinden kaynaklanan tehlikelerin belirlenmesi için gerekmektedir.

2-Tehlike değerlendirmesi işleme özel, etkiye özel ve çalışma yerine özel faktörleri kapsamalıdır.

Materyale Özel faktörler

Bileşenlerin vücuttaki belirli etkileriyle ilgili olarak kaynak gazları üç grupta sınıflandırılabilir (etki sınıfları A, B, C).

A - Solunum yolu ve akciğerleri Etkileyen maddeler, örnek: demir oksit

B - Toksik ya da toksik irritant maddeler, örnek: floridler, manganez oksit, bakır oksit

C - Karsinojenik maddeler, örnek: Cr ve bileşenleri, nikel oksitler

 

Solunum yolu ve akciğerleri etkileyen maddeler partiküllerin aşırı

alınması sonucu kronik iltihap( kronik bronşit) olarak görülebilen hafif toksik

etkiler anlamına gelmektedir.

Kolofoni içeren akılarla lehimleme/pirinç lehimleme esnasında üretilen

aldehitler( formaldehit, asetaldehit) irritant maddelere aittir.

Kaynak işlemleri emisyon oranlarına(mg/s) göre partikülleriyle ilgili olarak dört gruba ayrılabilir.

-lehimleme ve pirinç lehimleme: 1 mg/s’ nin altında; sonuç olarak bu işlemler 1 emisyon grubundadırlar, -termal kesim ve püskürtme;: 25 mg/s’den fazla, bu işlemler 4 emisyon grubundadırlar.

Kişisel koruyucu donanım ile solunumun korunması programı Başarılı bir programın gereklilikleri 6 bölümde tanımlanmıştır:

1.Programın yönetimi

2.Yazılı işletme yönergeleri

3.Eğitim

4.Respiratörün bakımı

5.Tıbbi değerlendirmeler

6.Onaylanmış respiratörler

Respiratör programlarını etkileyen sorunlar

yüzdeki sakal, gözlük, kontakt lensler ve diğer koruyucu ekipman

Respiratör seçimi için önerilen yöntem

Respiratör çeşitleri

Hava temizleyici respiratör

Hava destekli respiratör

Kombine üniteler

Tehlike belirlemenin basamakları

Maruziyet tahmini

Respiratör seçiminde özgül basamaklar

Risk oranı ve tayin edilen koruma faktörü

Uygunluk testi için önerilen yöntemler

Uygunluk test yöntemleri kalitatiftir. (1) İzoamil asetet (IAA) protokolü

(2) Sakkarin solusyon aerosol protokolü Test egzersizleri

Koku eşiği taraması

Uygunluk testi

Tat eşiği taraması

Uygunluk testi     

Solunum Koruyucu

Ekipmanlar

Havayı Temizleyen

Negatif Basınçlı

Zerrecik

Gaz/Buhar

Kombine

Acil D. Respiratörü

Güç Kaynaklı

Zerrecik

Gaz/Buhar

Kombine

Temiz Hava Beslemeli

Donanımı Üzerinde

Hava Beslemeli

Hava Tüpü Kompresör Hava Hortumu

Avrupa Normları:

Türkiye piyasasındaki kataloglarda yaygın olarak Avrupa normları kullanılır.

Avrupa standardı EN 149 ’a göre zerrecik filtrelerini kirletici tipine ve koruma seviyelerine göre 2 gruba ayırmak mümkündür:

Kirletici tipine göre: S : Katı esaslı toz zerrecik

SL: Hem katı hem sıvı esaslı zerrecikler

Koruma faktörüne göre:

FFP1: MAK değerinin 4 katına kadar koruma sağlar

FFP2: MAK değerinin 12 katına kadar koruma sağlar

FFP3: MAK değerinin 50 katına kadar koruma sağlar

 

MAK: Günde 8 saat ve haftada 40 saatlik çalışma süresi için ortamda bulunmasına izin verilen ve çalışanların sağlığını bozmayacak maksimum konsantrasyondur.

Gaz maskeleri ancak doğru filtrelerle kullanıldıkları takdirde koruma sağlarlar. Koruma sağladıkları kirletici türlerine göre filtreleri 4 temel gruba ayırmak mümkündür:

Tip Renk kodu Kirletici A Kahverengi Kaynama noktası 65 oC’ nin

üzerinde olan organik gaz ve buharlarB Gri Karbon monoksit hariç anorganik gaz ve buharlarE Sarı Kükürt dioksit, asidik gaz ve buharlarK Yeşil Amonyak ve organik amonyak türevleri

37

Kullanılmakta olan toz/sis/duman ve gaz /buhar filtrelerinin/maskelerinin ortalama kullanım süresi aşağıdaki etkenlere bağlıdır.

1-Ortamdaki kirletici derişimi(oranı) 2-Ortamdaki havalandırma sistemi3-Kişinin nefes alıp verme sıklığı4-Maske veya filtrelerin bakımı veya saklanması 5-Havadaki nem oranı6-Ortam sıcaklığı7-Kirleticinin tipi

Tüm bunları göz önüne aldığımızda maske ve filtrelerin kullanım ömürleri için aşağıdaki yöntemlere başvurmak doğrudur.

38

Kimyasalın •ismi yada numarası, •çalışmanın ağırlığı, •ısı, •nem, •basınç,•kimyasalın oranı verildiğinde dakika olarakfiltrenin kullanım  süresini veren programdıriş akışının standarta yakın oldugu durumlar için

http://www.cdc.gov/niosh/npptl/respusers.html

Fabrika zeminin altında, elektrik, doğalgaz, kalorifer, su, basınçlı buhar, fiberoptik kablolarının olduğu menholde, yeni bir sıcak su hattı döşenmesi kaynaklı çalışması

1-Tehlikelerin listesi2-İş izni

Tehlikelerin listesi

1-Oksijen azlığı2-H2S3-CO24-CO5-Metan(CH4)6-Patlama, 7-Elektrik8-Buhar, sıcak 9-Fiberoptik kablo zararlanması

İş izni

1-Yangın söndürme tüpü2-Ölçüm için hava tüplü maske3-Sonucunda hangi maske gerekiyorsa,4-Gaz ölçüm cihazı(Ex prouf olması gerekmekte)5-Yangına dayanıklı(nomex) Elektrostatik, statik elektriği toplamıyor6-KKE7-Havalanma, ventilasyon8-Hiçbir canlı hat olmaması9-Tripod menhol ağzına kurulması ve gözetleyici10-Sertifikası 11-Ara verdiğinde ölçümlerin tekrarlanması12-Acil durum hazırlık çalışması,sağlık, iş güv ve yangın birimlerinin hazırlıklı olması, gece, Pazar günü gibi zamanlarda çalışma yapılmaması13-Islatma

Sağlık EtkileriVücuda Girişi ve Etkisi

Duyarlılaşma ve Metal Buharı Ateşi

Pnömokonyoz

Mutajenite ve Karsinojenite

Akut ve Subakut etkileri

Kronik Etkileri

Tıbbi Muayeneler

İşyeri hekimi

Genel Tıbbi Muayene

Özel Tıbbi Muayene

• Klinik muayene

• Spirometre,

• Bir yıl içinde çekilen ve değerlendirme sonuçları olan akciğer radyografisi,

yoksa yüksek kilovolt ile çekilmiş standart ön-arka akciğer radyografisi.

Tamamlayıcı Muayene

• Standart ön-arka radyografi sonuçlarına bağlı ek olarak lateral radyografi

gerekebilir.

• Gerektiğinde daha yoğun solunum fonksiyon testi (tüm vücut pletismografi,

nonspesifik bronsiyal hiperaktivite için inhalasyon testi)

• İzleme muayenesinde yüksek çözünürlüklü komputerize tomografi

(HRCT)’nin aluminyum kaynak gazlarına maruz kalanlarda erken tanı için

önemli olduğu hatırlanmalıdır.

Öneriler:

İşyeri Hekimine Öneriler:

Çalışana Öneriler:

45

İşe Giriş Muayenesi Değerlendirme sorgusu ve muayene, gerekiyorsa izlem

Periyodik Muayene Evet

Akut / Maruziyet ve Testleri Evet

İşten Çıkış Muayenesi Hayır

Radyasyon maruziyetinin sağlık gözetimi

Evet

Diğer Vücut Sistemleri Muayenesi Evet

İş ve Medikal Özgeçmiş Evet

Akciğer Grafisi (Gerekiyorsa)Evet

Solunum Fonksiyon Testleri Evet

Respiratör Kullanma Yeterlilik Muayenesi

Evet

Gerekiyorsa Ek Testler Evet

46

Yazılı Medikal Rapor Evet ( İşçi ve İşverene)

Ergonomi Programı ve Eğitimi Evet

Çalışanın muayene ve test sonuçları hakkında farklı medikal danışma alması

Evet

İlkyardım Eğitimi Evet

Medikal gerekçelerle yer değiştirme planı

Evet

Odyolojik Test Evet

47

1-Halen yaptığı iş2-Halen maruz kaldığı tehlikeli maddeler3-FM bulgusu4-SFT5-Akc. Gr.6-Balgam7-Öksürük8-Solunum daralması9-Hırıltı10-Sigara11-Akut solunum yolları hastalığı

Yapılan İş Rutin Rutin Dışı

Risk Altındakiler

TANIMLANAN TEHLİKE TEHLİKE KAYNAĞI RİSK

RİSK DEĞERLENDİRME ALINACAK KONTROL TEDBİRİNİN

MEVCUT DURUM (Mayıs 2012)OLASILIK ŞİDDET RİSK DERECESİ AÇIKLAMASI

SORUMLUSU ZAMANI

Malzemenin kaynatılmak üzere sabitlenmesi ve yerleştirilmesi

X  Kaynakçı ve etrafında bulunanlar

Ye rdeğiştimekte olan kaynak makinası ve/veya malzeme

Malzeme ve Kaynak Makinası

Kaynak makinasının ve/veya malzemenin

düşmesi,çarpması,sıkışması ya da devrilmesi

sonucu yaralanma, ağır yaralanma veya

ölüm

2 5 10

Kaynak makinası ya da mazlemenin taşınması esnasında kaldırma ve taşıma ekipmanlarının uygun seçilmesi gerekli bakım ve kontrollerinin yapılmış olması en az 2 kişi tarafından yapılması, kişisek koruyucu donanınmların uygun seçimi ve kullanımı, gerekli eğitimlere sahip kişilerin bu işlerde kullanılması

Kaynakçı, yardımcısı,

bölüm ustabaşı ve bölüm şefi

SÜREKLİÇalışma Devam Ediyor

Malzemenin Kaynatılması X  

Kaynakçı ve yardımcısı

Elektrik yüklü malzemeKaynak şaseleri monte edilmiş

malzeme

Kısa devre sonucu ya da kaçak akım

oluşması sonucu elektrik çarpması ile

oluşabilecek ağır yaralanma ya da ölüm

2 5 10

Malzemenin topraklamasının iyi yapılması kaynak makinasının bağlandığı panoda kaynak makinasına uygun kaçak akım rolesinin bulunması kayanak yapan kişinin uygun kişsel koruyucu donanımları kullanması

Kaynakçı, yardımcısı,

bölüm ustabaşı ve bölüm şefi

SÜREKLİÇalışma Devam Ediyor

Malzemenin Kaynatılması X  

Kaynakaçı, yardımcısı ve etrafında bulunan kişiler

Kaynak esnasında ve kaynaktan sonra ısınmış

olan malzemeSıcak Malzeme

Sıcak malzeme ile temas sonucu yanık

oluşumu4 3 12

Malzemenin kaynatılması esnasında ya da kaynağı bittikten sonra malzeme yaklaşılmaması kişisel koruyucu donanımların düzgün kullanılması gerekli eğitimleri almamış kişilerin kaynaklı imalata müdahale etmemelesi

Kaynakçı, yardımcısı,

bölüm ustabaşı ve bölüm şefi

SÜREKLİÇalışma Devam Ediyor

Malzemenin Kaynatılması X   Kaynakçı

Kaynak esnasında oluşan duman ve zehirli

gazlar

Kaynak işlemi altındaki eriyik malzeme

Kaynak dumanının solunması sonucu

zehirlenme3 5 15

Doğru kişsel koruyucu donanımın kullanılması ve gerektiği durumlarda seyyar havalandırma sistemleri ile kaynaktan çıkan dumanın direk malzemeden çıkış noktasından çekilmesi

Kaynakçı, yardımcısı,

bölüm ustabaşı ve bölüm şefi

SÜREKLİÇalışma Devam Ediyor

Malzemenin Kaynatılması X  

Kaynakçı ve etrafında bulunanlar

Kaynak esnasında oluşan ark ışığı

Şiddetli ışıma

Kaynak esnasında oluşan ark ışığından gözü kaynak alması

sonucu görme bozuklukları ve gözde

yanma,batma oluşması

5 2 10Kaynak esnasında etrafa ışığı geçimeyen perdeler konulması , kişsel koruyucu donanımların kullanılması

Kaynakçı, bölüm

ustabaşı ve bölüm şefi

SÜREKLİÇalışma Devam Ediyor

Grup Kanserojen özellik

Grup 1 Kesin kanserojen etki (definitely carcinogenic)

Grup 2-A Muhtemel kanserojen (probably carcinogenic)

Grup 2-B Şüpheli kanserojen (possibly carcinogenic)

Grup 3 Grup 1 ve Grup 2 içinde olmayan maddeler

Grup 4 Muhtemelen kanserojen olmayan maddeler (probably not carcinogenic)

Kanserojen Özellikler Bakımında IARC Tarafından Yapılan Sınıflandırma 

1-1954-2004 yıllarını kapsayan bir meta analiz sonucuna göre kaynak çalışanlarında akciğer kanseri %26’lık bir fazlalık gösteren bir çalışma.

• Scand J Work Environ Health. 2006 Feb;32(1):22-31. Ambroise D, Wild P, Moulin JJ.

 

2-861’i kaynakçı olan 4480 tersane çalışanının yaklaşık 10 yıllık izlenmesi ile kaynak dumanı ile akciğer kanseri arasında açık bir ilişki gösterilememesine karşın, kaynakçılarda akciğer kanseri relatif riskini yüksek (1.9) bulan bir çalışma.

• J Occup Environ Med. 2000 Jan;42(1):101-9. Danielsen TE, Langård S, Andersen A.

3-8372 metal çalışanında akciğer kanseri ve kaynak dumanı arasındaki ilişki değerlendirilmiş ve nedensel ilişki sonucuna varılmıştır. Kaynak ve diğer mesleki maruziyetler (sigara ve alkol dahil) göz önüne alınmıştır.

Am. J Ind Med. 1996 Oct;30(4):383-91

 

4-Akciğer kanseri oluşumu ve paslanmaz çelik kaynağı dumanı arasındaki ilişkiyi analiz eden beş çalışmanın değerlendirilmesi olan bir çalışma. Asbest maruziyeti ve sigara kullanımı hesaba katılmıştır. Sonuçlar akciğer kanseri ile çelik kaynak dumanı maruziyeti arasındaki ilişkiyi göstermektedir.

Occup. Environ. Med. 1995 Apr;52(4):284-5

 

5-Solunum yolları kanserinin insidansının EMA ve kaynak dumanına maruziyetle arttığına ilişkin bir çalışma.

• Environ Health Perspect. 1987 Dec;76:221-9. Stern RM. Danish Welding Institute, Brøndby, Denmark.

Bilimsel kriterlerle yapılan projeksiyonlara göre Türkiye’de her yıl beklenen meslek hastalığı sayısının 40 ila 120 bin arasında olması gerektiğini söyleyen Prevantif Onkoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. İsmail Çelik, ancak bildirilen meslek hastalığı sayısı ‘539’dur. Ülkemizde yıllık yeni kanser tanısı alan hasta sayısı 150 bindir. Bilimsel kriterlere göre bunların %10’nun mesleksel kanser olması gerekiyor. Bu rakamlara göre, yılda 15 bin mesleki kanser görülmesi gerekiyor. Ancak Türkiye’de resmi kayıtlara geçmiş mesleki kanser vakası bulunmuyor. Oysaki ülkemizde çeşitli sektörlerde çalışan binlerce işçi karsinojen maddelere maruz kalmaktadır” dedi.

56