kamu mali yönetimi el kitabı

Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Strateji Gelitirme Bakanl Yaynlar No : 2

KAMU MAL YNETM

EL KTABI

TRKYE BYK MLLET MECLS BAKANLIISTRATEJ GELTRME BAKANLII

Strateji Gelitirme Bakanl

Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rolHAZIRLAYANLAR

Naim OBAN TBMM Strateji Gelitirme Bakan

Selma AYDIN Bakan Yardmcs

UZMANLAR

mmet ATAY

Salih AYDIN

idem EREN

Kamil KILIN

Halil KSE

Yaln URHAN

Alattin ENMEZ

*

Grafik Tasarm

Ik ARSLAN

*

Gelitirilmi 2. Bask

TBMM Basmevi - Ankara Ocak - 2014

3

Kamu Mali Ynetimi El Kitab

Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

nszDnyada yaanan hzl geliim ve deiim, beraberinde padalarn ihtiya beklentilerini de deitirmitir. 90l yllardan itibaren Trkiye gndemine yeni kavram ve yaklamlar girmi olup bu yaklamlarn paralelinde 2000li yllardan itibaren kamunun yaps deimeye balamtr. Bu deiimin ncs olan 5018 sayl Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Kanunu ile kamu kurumlar iyi ynetiim ilkeleri, stratejik plan, i kontrol, performans program ve faaliyet raporu gibi kavramlarla tanmlardr.

Bu erevede, Trkiye Byk Millet Meclisi dari Tekilat olarak Stratejik Planda yer alan misyon ve vizyonumuz erevesinde kaynaklarn etkili, ekonomik ve verimli kullanlmasn, hesap verebilirlii ve mali saydaml salamaya ynelik pek ok alma yaplmaktadr. Dolaysyla stratejik ama ve hedefler dorultusunda tahsis edilen kaynaklarn, belirlenmi mevzuat esaslar erevesinde, usulne uygun olarak gerekletirilmesine azami gayret sarf edilmektedir.

5018 sayl Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Kanununda belirtilen aktrlerin ve mali sre ierisinde bizzat yer alan uygulayclarn faydalanmas iin Kamu Mali Ynetimi El Kitab hazrlanmtr. Yaplan bu almada kamu mali ynetimi ve kamu harcamalarnn yaplmasna ilikin pek ok konu, soru-cevap yntemiyle anlatlmaya allmtr. Ayrca alanlarn ilerini yaparken elinin altnda hazr bulabilecei, ska karlalan ve tereddde dlen konularda, zaman kaybn en aza indirmek ve uygulama birlikteliini salamak iin birok mevzuatn (kanun, ynetmelik, tebli, esas vb) bir arada topland bir kaynak oluturulmutur.

Amacmz hem vatandalarmza, hem de kamu kurum ve kurulular ile dnya parlamentolarna yaptmz iler ve faaliyetlerimizle rnek olmaktr. Rehber niteliindeki bu kitap ile hedefimize bir adm daha yaklatk.

Bu kitabn ilerinizi daha da kolaylatrc olmas dileiyle emei geen tm mesai arkadalarma teekkr ederim.

Dr. rfan NEZROLU Genel Sekreter

4


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

5


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

erikler

NSZ .................................................................................................3Dr. rfan NEZROLUGenel Sekreter

BRNC BLM ...................................................................55018 Sayl Kanuna Gre Sorumlular ve Sorumluluklar, Harcama Birimi, Harcama Yetkilisi, Harcama Yetkisinin Devri ve Birletirilmesi

KNC BLM ................................................................... 21Stratejik Plan, Performans Program ve Faaliyet Raporu

NC BLM ............................................................. 33 Kontrol

DRDNC BLM ...................................................51Bte ve Kesin Hesap Sreci ile Bteden Harcama Yaplmas

BENC BLM ...............................................................73n demeler

ALTINCI BLM .............................................................85Harcrahlar

YEDNC BLM ............................................................99Temsil, Tantma ve Arlama Giderleri

SEKZNC BLM ...................................................105hale, hale Yetkisi ve Yetkilisi ile hale Yetkisinin Devri

6


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

DOKUZUNCU BLM ........................................... 111Dorudan Temin

ONUNCU BLM ........................................................129Devlet Malzeme Ofisinden Yaplan Almlar

ON BRNC BLM ............................................. 135Tanr Mallara likin lemler

ON KNC BLM .................................................. 155Tanmaz Mal Ynetimi

ON NC BLM............................................159n Mali Kontrol

ON DRDNC BLM ................................167Kamu Zararlar ve Alacaklar

7


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

BRNC BLM

5018 Sayl Kanuna Gre Sorumlular ve Sorumluluklar, Harcama Birimi, Harcama Yetkilisi,

Harcama Yetkisinin Devri ve Birletirilmesi

8


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

9


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Bu blm; 5018 sayl Kanuna gre sorumlular ve sorumluluklar, harcama biriminin tanm, harcama srecinde yer alan grevliler ve sorumluluklar, harcama yetkisinin devredilmesi ve birletirilmesine ilikin hususlar kapsar.

1.1 5018 SAYILI KAMU MAL YNETM VE KONTROL KANUNUNA GRE SORUMLU-LAR KMLERDR?

Bakan

st Ynetici

Harcama Yetkilisi

Gerekletirme Grevli(leri)si

Muhasebe Yetkilisi

Tanr Kayt ve Kontrol Yetkili(leri)si

Tanr Konsolide Grevlisi

Tanmaz kaytlarndan sorumlu personel

Harcama Yetkilisi Mutemedi

1.2 5018 SAYILI KANUNA GRE BAKANIN SORUMLULUKLARI NELERDR?

Bakanlar, hkmet politikasnn uygulanmas ile bakanlklarnn ve bakanlklarna bal, ilgili veya ilikili kurulularn stratejik planlar ile btelerinin kalknma planlarna, yllk programlara uygun olarak hazrlanmas ve uygulanmasndan, bu erevede dier bakanlklarla koordinasyon ve ibirliini salamaktan sorumludur. Bu sorumluluk, Yksekretim Kurulu, lme, Seme ve Yerletirme Merkezi Bakanl, niversiteler ve yksek teknoloji enstitleri iin Milli Eitim Bakanna, mahalli idareler iin ileri Bakanna aittir.1

1 5018 sayl Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Kanunu (KMYKK)(Madde10)

10


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

1.3 BAKANLAR KME KARI SORUMLUDUR-LAR?

Bakanlar, kamu kaynaklarnn etkili, ekonomik ve verimli kullanlmas ile hukuki ve mali konularda Babakana ve Trkiye Byk Millet Meclisine kar sorumludurlar.2

1.4 ST YNETC KMDR?

Bakanlklarda mstear, dier kamu idarelerinde en st ynetici, il zel idarelerinde vali ve belediyelerde belediye bakan st yneticidir. Ancak, Mill Savunma Bakanlnda st ynetici Bakandr.3

TBMM Bakanl dari Tekilat st yneticisi Genel Sekreterdir.

1.5 ST YNETCLERN TEMEL GREV VE SORUMLULUKLARI NELERDR?

st yneticiler;

darelerinin stratejik planlarnn ve btelerinin kalknma planna, yllk programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hiz-met gereklerine uygun olarak hazrlanmas ve uygulanmasndan,

Sorumluluklar altndaki kaynaklarn etkili, eko-nomik ve verimli ekilde elde edilmesi ve kullan-mn salamaktan, kayp ve ktye kullanmnn nlenmesinden,

Mali ynetim ve kontrol sisteminin ileyiinin g-zetilmesi ve izlenmesinden sorumludur.

2 5018saylKMYKK(Madde10)3 5018saylKMYKK(Madde11)

11


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

st yneticiler, bu sorumluluun gereklerini harcama yetkilileri, mali hizmetler birimi (strateji gelitirme birimleri) ve i denetiler araclyla yerine getirirler.4

Genel Sekreter, dari Tekilatn grevlerini mevzuata, dari Tekilatn ama ve politikalar ile stratejik planna uygun olarak dzenler, yrtr ve hizmet birimleri arasnda e gdm salar.

1.6 ST YNETCLER KME KARI SORUMLU-DUR?

st Yneticiler, grev ve sorumluluklarnn yerine getirilmesinden Bakana; mahalli idarelerde ise meclislerine kar sorumludurlar.5 st Ynetici TBMMde Meclis Bakanna kar sorumludur.

1.7 5018 SAYILI KANUNA GRE HARCAMA BRMNN TANIMI NEDR?

Kamu idaresi btesinde denek tahsis edilen ve harcama yetkisi bulunan birim, harcama birimidir.6

1.8 5018 SAYILI KANUNA GRE HARCAMA YETKLS KMDR?

Bteyle denek tahsis edilen her bir harcama biriminin en st yneticisi harcama yetkilisidir.

4 5018saylKMYKK(Madde11)5 5018saylKMYKK(Madde11)6 5018saylKMYKK(Madde3)

12


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

1.9 HARCAMA YETKLSN BELRLEYEN TEMEL UNSUR NEDR?

Bteyle denek tahsis edilen birimler (genel mdrlkler, bakanlklar vb.), harcama birimi ve her bir harcama biriminin en st yneticisi harcama yetkilisi olduundan, harcama yetkilisini belirleyen temel unsur bte kodlamasdr.

Bilindii zere kamu idarelerinin bteleri, Maliye Bakanlnca uluslararas standartlara uyumlu olarak belirlenen analitik bte snflandrmasna gre hazrlanmaktadr. Analitik bte snflandrmas; kurumsal snflandrma, fonksiyonel snflandrma, finansman tipi ve ekonomik snflandrma olmak zere drt gruptan olumaktadr. Kurumsal snflandrmada drt dzeyli ve sekiz haneli bir kodlama sistemi benimsenmi olup, birinci dzeyde Cumhurbakanl, Trkiye Byk Millet Meclisi, yksek yarg organlar ile bakanlklar ve bte trleri, ikinci dzeyde birinci dzeyde tanmlanan yneticilere kar dorudan sorumlu birimler ile bte trleri kapsamnda yer alan kurumlar, nc dzeyde ana hizmet birimleri gibi ikinci dzeye bal birimler, drdnc dzeyde ise destek ve lojistik birimler ile politika uygulayc birimler yer almaktadr.

Buna gre, kurumsal snflandrmann nc ve drdnc dzeyinde yer alan birimler, bteyle denek tahsis edilen harcama birimlerini, bu birimlerin en st yneticileri de harcama yetkililerini ifade etmektedir.7

1.10 HARCAMA YETKLSNN GREV VE SORUMLULUKLARI NELERDR?

Harcama yetkilisi hesap verme ana sorumluluu erevesinde planlama, raporlama, bteleme ve i kontroln yan sra aadaki hususlarla ilgili grev ve sorumluluklar da haizdir:

Mevzuata uygun harcama talimat verilmesi,

7 HarcamaYetkilileriHakkndaGenelTebli(SeriNo:1)(Madde2)

13


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Birime tahsis edilen deneklerin, bte ilke ve esaslarna uygun olarak etkili, ekonomik ve verimli olarak kullanlmas,

Tanr mallarn etkili, ekonomik, verimli ve hu-kuka uygun olarak elde edilmesi, kullanlmas ve kaytlarnn mevzuata uygun olarak tutulmasnn salanmas,

Mevzuata aykr karar, ilem, eylem veya ihmal so-nucunda kamu kaynanda arta engel veya eksil-meye neden olunmamas,

1.11 BTEYLE HANG BRMLERE DENEK TAHSS EDLR?

Kurumsal snflandrmann nc ve drdnc dzeyinde yer alan birimlere bteyle denek tahsis edilir.8


14


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

1.12 TBMM BAKANLII DAR TEKLATI HARCAMA YETKLLER KMLERDR?

Birimler Harcama yetkilisi

zel Kalem Mdrl zel Kalem Mdr

Hukuk Hizmetleri Bakanl Hukuk Hizmetleri Bakan

D likiler ve Protokol Bakanl

D likiler ve Protokol Bakan

Strateji Gelitirme Bakanl Strateji Gelitirme Bakan

Kanunlar ve Kararlar Bakanl Kanunlar ve Kararlar Bakan

Bte Bakanl Bte Bakan

Tutanak Hizmetleri Bakanl Tutanak Hizmetleri Bakan

nsan Kaynaklar Bakanl nsan Kaynaklar Bakan

Destek Hizmetleri Bakanl Destek Hizmetleri Bakan

letme ve Yapm Bakanl letme ve Yapm Bakan

Milletvekili Hizmetleri Bakanl

Milletvekili Hizmetleri Bakan

Aratrma Hizmetleri Bakanl Aratrma Hizmetleri BakanKtphane ve Ariv Hizmetleri

BakanlKtphane ve Ariv Hizmetleri Bakan

Basn, Yayn ve Halkla likiler Bakanl

Basn, Yayn ve Halkla likiler Bakan

Bilgi lem Bakanl Bilgi lem Bakan

Mzecilik ve Tantm Bakanl Mzecilik ve Tantm Bakan

Restorasyon ve Teknik Uygulamalar Bakanl

Restorasyon ve Teknik Uygulamalar Bakan

dari ve Mali ler Bakanl dari ve Mali ler Bakan

15


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

1.13 HARCAMA YETKLS GEC OLARAK G-REVNDEN AYRILDIINDA (KANUN ZN, HASTALIK GREVDEN UZAKLATIRILMA GB) BU GREV KM TARAFINDAN YERNE GETRLR?

Bu durumda, harcama biriminin harcama yetkililii grevi, vekleten grevlendirilen kii tarafndan yrtlr.9

Harcama yetkisi;

Yetki devrinin yazl olmas,

Devredilen yetkinin snrlarnn aka belirtilmesi hlinde ksmen veya tamamen devredilebilir. Har-cama yetkisinin devredilmesi devredenin idari so-rumluluunu ortadan kaldrmaz.10

1.14 HARCAMA YETKS HANG GREVLLERE DEVREDLEBLR?

TBMM Bakanl dari Tekilat harcama yetkilileri, yetkilerini yardmclarna, yardmcs olmayanlar ise hiyerarik olarak bir alt kademedeki yneticilere devredebilir.

1.15 HARCAMA YETKSNN DEVR VE GER ALINMASININ BLDRLMESNN ZORUN-LU OLDUU MERCLER KMLERDR?

Harcama yetkisinin devredilmesi ve geri alnmas st Yneticiye ve Strateji Gelitirme Bakanlna yazl olarak bildirilir.11

9 HarcamaYetkilileriHakkndaGenelTebli(SeriNo:1)(Madde5)10 HarcamaYetkilileriHakkndaGenelTebli(SeriNo:1)(Madde4)11 HarcamaYetkilileriHakkndaGenelTebli(SeriNo:1)(Madde4)

16


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

1.16 HANG HALLERDE HARCAMA YETKS DEVREDLEMEZ?

Mal ve hizmet almlarnda iki yz elli bin TLyi,

Yapm ilerinde bir milyon TLyi

aan harcamalara ilikin harcama yetkisinin devredilmesi mmkn deildir.12

1.17 HARCAMA YETKS HANG ARTLARDA BRLETRLEBLR?

st ynetici ile harcama birimleri arasnda yne-tim kademesinin yer almas,

Maliye Bakanlnn uygun grnn olmas,

st yneticinin onaynn alnmas

hlinde bir st ynetim kademesinde harcama yetkisinin birletirilmesi mmkndr.13

1.18 ST YNETC VE YARDIMCILARINA HARCAMA YETKSNN BRLETRL-MES SURETYLE HARCAMA YETKS VERLEBLR M?

st ynetici ve yardmclarna harcama yetkisinin birletirilmesi suretiyle harcama yetkisi verilemez.14

Ancak btelerinde harcama birimleri snflandrlamayan idareler ile harcama yetkililerin belirlenmesinde glk bulunan idarelerde st ynetici ya da st yneticinin belirleyecei kiilerden Maliye Bakanlnca uygun grlenler harcama yetkilisi olabilirler.

12 HarcamaYetkilileriHakkndaGenelTebli(SeriNo:1)(Madde3)13 HarcamaYetkilileriHakkndaGenelTebli(SeriNo:1)(Madde3)14 HarcamaYetkilileriHakkndaGenelTebli(SeriNo:1)(Madde3)

17


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Harcama yetkisinin birletirilmesi ile zorunlu haller durumunda st yneticinin harcama yetkilisi olarak belirlenmesi durumu birbirinden farkl hususlardr. st yneticinin harcama yetkilisi olmas mecburiyetten kaynaklanan istisnai bir durumdur.

1.19 HARCAMA BRMLERNE LKN PERSO-NEL LEMLER, ALIM-SATIM, KRALA-MA, BAKIM-ONARIM GB MAL LEMLER DARENN DESTEK HZMETLERN YR-TEN BRM TARAFINDAN YAPILABLR M?

5018 sayl Kanunun 60nc maddesinin ikinci fkrasnda, harcama birimlerini ilgilendiren harcamalarn harcama birimleri tarafndan gerekletirilecei, ancak, harcama yetkililii grevi uhdesinde kalmak artyla, harcama birimlerinin talebi ve st yneticinin onayyla dier harcama birimlerine ilikin baz mli ilemlerin idarenin destek hizmetlerini yrten birimi tarafndan yaplabilecei hkme balanmtr. Bu hkmn uygulanmasnda, idarelerin tekilat yaplarnda destek hizmetleri ile yardmc hizmet birimleri olarak yer alan destek hizmetleri birimi, idari ve mali iler, personel gibi birimler (Destek Hizmetleri Bakanl, letme ve Yapm Bakanl, Bilgi lem Bakanl ve dari ve Mali ler Bakanl vb) destek hizmetleri birimi saylacaktr. Bu ilemlere ilikin olarak st yneticiden alnacak onay, harcama birimleri tarafndan ayr ayr alnabilecei gibi, harcama birimlerinin talebi zerine Strateji Gelitirme Bakanlnca da alnabilir.15

1.20 HARCAMA BRMNDE HARCAMA YETKLS DIINDA KMLER GREVLENDRLR?

Harcama biriminde harcama yetkilisi dnda;

Gerekletirme grevlisi,

Harcama yetkilisi mutemedi,

Tanr kayt ve kontrol yetkilisi,


18


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Tanmaz kayt ve kontrol ilemleri ile grevli personel

grevlendirilir. Bu grevliler bir kii olabilecei gibi birden fazla personel de bu ileri yapmak zere grevlendirilebilir.

1.21 GEREKLETRME GREVLS KMDR?

Gerekletirme grevlisi, harcama yetkilisi tarafndan yardmclar veya hiyerarik olarak kendisine en yakn st kademe yneticileri arasndan deme emri belgesi dzenlemek ve kontrol etmekle grevlendirilen bir veya daha fazla sayda kiidir.16

1.22 GDER NE ZAMAN GEREKLETRLM OLUR?

Giderlerin gerekletirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen grevli tarafndan dzenlenen ve gerekletirme grevlisince imzalanan deme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanmas ve tutarn hak sahibine denmesiyle tamamlanr.17

1.23 GEREKLETRME GREVLLER HANG GREVLER YRTRLER?

Gerekletirme grevlileri harcama talimat zerine;

in yaptrlmas,

Mal veya hizmetin satn alnmas,

Teslim almaya ilikin ilemlerin yaplmas,

Belgelendirilmesi

deme iin gerekli belgelerin hazrlanmas

grevlerini yrtrler.18

16 KontrolvenMalKontrolelikinUsulveEsaslar(Madde12)17 5018SaylKMYKK(Madde33)18 5018SaylKMYKK(Madde33)

19


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Elektronik ortamda oluturulan ortak bir veri tabanndan yararlanmak suretiyle yaplacak harcamalarda, veri giri ilemleri gerekletirme grevi saylr.19

1.24 HARCAMA YETKLS MUTEMED KMDR VE GREV NEDR?

Harcama yetkilisi tarafndan yazl olarak grevlendirilen ve (kendisine verilen avans veya adna alan kredilerle snrl olarak) yapaca harcamalar konusunda harcama yetkilisine kar sorumlu olan personeldir.20

Mutemet, harcamalarn mahsubuna ilikin belgeleri muhasebe yetkilisine vermek ve artan tutar iade etmekle ykmldr.

1.25 TAINIR KAYIT VE KONTROL YETKLS KMDR?

Harcama yetkilisi adna tanrlar teslim alan, koruyan, kullanm yerlerine teslim eden, mevzuata uygun olarak kaytlar tutan ve bunlara ilikin belge ve cetvelleri dzenleyen ve bu hususlarda hesap verme sorumluluu erevesinde harcama yetkilisine kar sorumlu olan grevlidir.21

1.26 TAINIR KONSOLDE GREVLS KMDR?

Tanr konsolide grevlisi, kamu idarelerinin merkez tekilatlarnda strateji gelitirme birimi yneticisine bal mali hizmetleri yrten birimin bnyesindeki tanr kayt ilemlerinden sorumlu yneticidir.

Harcama birimlerinden aldklar Harcama Birimi Tanr Ynetim Hesab Cetvellerini konsolide ederek, idarenin Tanr Kesin Hesap Cetveli ile Tanr Hesab cmal Cetvelini, st ynetici adna hazrlamakla ykmldr.

19 5018SaylKMYKK(Madde33)20 ndemeUsulveEsaslarHakkndaYnetmelik(Madde4)21 TanrMalYnetmelii(Madde4)

20


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

1.27 TAINMAZ KAYIT VE KONTROL LEMLER LE GREVL PERSONEL KMDR?

Harcama yetkilisi tarafndan idarenin tanmazlarnn kayt ve kontrol ilemlerini mevzuata uygun olarak tutmakla ve bunlara ilikin belge ve cetvelleri dzenlemekle grevlendirilen personeldir.22

Tanmaz kayt ilemleri, Kamu darelerine Ait Tanmazlarn Kaydna likin Ynetmelik erevesinde, merkezde letme ve Yapm Bakalnca, Milli Saraylardan Sorumlu Genel Sekreter Yardmcsna bal bakanlklarda ise Mzecilik ve Tantm Bakanlnca yrtlecektir.

1.28 MUHASEBE YETKLS KMDR?

Muhasebe hizmetlerinin yrtlmesinden ve muhasebe biriminin ynetiminden sorumlu, usulne gre atanm sertifikal yneticidir.23 5018 sayl Kanunun 61inci maddesi erevesinde TBMMnin, ve Saytayn muhasebe hizmetleri Strateji Gelitirme Bakanl tarafndan yrtlr.24

1.29 MUHASEBE YETKLSNN GREV VE YETKLER NELERDR?

Gelirleri ve alacaklar ilgili mevzuatna gre tahsil etmek, yersiz ve fazla tahsil edilenleri ilgililerine iade etmek.

Giderleri ve borlar hak sahiplerine demek.

Para ve parayla ifade edilebilen deerler ile ema-netleri almak, saklamak ve ilgililere vermek veya gndermek.

22 Kamu darelerine Ait Tanmazlarn Kaydna likin Ynetmelik(Madde5)

23 Muhasebe Yetkilisi Adaylarnn Eitimi Sertifika Verilmesi ileMuhasebeYetkililerininalmaUsulveEsaslarHakkndaYnetmelik(Madde4)

24 6253saylTBMMBakanldariTekilatKanunumadde22

21


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Yukardaki bentlerde saylan ilemlere ve dier mali ilemlere ilikin kaytlar usulne uygun, say-dam ve eriilebilir ekilde tutmak, mali rapor ve tablolar her trl mdahaleden bamsz olarak dzenlemek.

Gerekli bilgi ve raporlar, Bakanla, hizmet verilen ilgili kamu idaresinin harcama yetkilisi ile st yne-ticisine ve yetkili klnm dier mercilere muhase-be ynetmeliklerinde belirtilen srelerde dzenli olarak vermek.

Vezne ve ambarlarn kontroln ilgili mevzuatnda ngrlen srelerde yapmak.

Muhasebe hizmetlerine ilikin defter, kayt ve bel-geleri ilgili mevzuatnda belirtilen srelerle muha-faza etmek ve denetime hazr bulundurmak.

Muhasebe yetkilisi mutemetlerinin hesap, belge ve ilemlerini ilgili mevzuatnda ngrlen za-manlarda denetlemek veya muhasebe yetkilisi mutemedinin bulunduu yerdeki birim ynetici-sinden kontrol edilmesini istemek.

Hesabn kendinden sonra gelen muhasebe yetki-lisine devretmek, devredilen hesab devralmak.

Muhasebe birimini ynetmek.

Dier mevzuatla verilen grevleri yapmak.25

1.30 MUHASEBE YETKLSNN SORUMLULUK-LARI NELERDR?

Muhasebe yetkilileri;

Muhasebe Yetkilisi Adaylarnn Eitimi Sertifika Verilmesi le Muhasebe Yetkililerinin alma Usul Ve Esaslar Hakknda Ynetmeliin 23nc mad-desinde saylan hizmetlerin zamannda yaplma-


22


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

sndan ve muhasebe kaytlarnn usulne uygun, saydam ve eriilebilir ekilde tutulmasndan,

Mutemetleri araclyla aldklar ve elden kardk-lar para ve parayla ifade edilen deerler ile bunlar-da meydana gelen kayplardan,

n deme ile kesin demelerin yaplmas ve n demelerin mahsubu aamalarnda deme emri belgesi ve eki belgelerin usulnce incelenmesi ve kontrolnden,

Yersiz ve fazla tahsil edilen tutarlarn ilgililerine geri verilmesinde, geri verilecek tutarn, dzenlenen belgelerde ngrlen tutara uygun olmasndan,

demelerin, ilgili mevzuatn ngrd ncelik sras da gz nnde bulundurularak, muhasebe kaytlarna alnma srasna gre yaplmasndan,

Rcu hakk sakl kalmak kaydyla, kendinden n-ceki muhasebe yetkilisinden hesab devralrken gstermedii noksanlklardan,

Muhasebe yetkilisi mutemetlerinin hesap, bel-ge ve ilemlerini ilgili mevzuata gre kontrol etmekten,

TBMMnin ilgili Mali Yl Bte gereklemelerine ilikin belgeleri takip eden yln Mart ay bandan itibaren d denetim yapmakla sorumlu komisyo-na teslim etmekten (6253 sayl Kanun-37/2),

Yetkili mercilere hesap vermekten sorumludur-lar.26


23


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

KNC BLM

Stratejik Plan, Performans Program ve Faaliyet Raporu

24


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

25


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Bu blmde, stratejik plan, performans program ve faaliyet raporuna deinilmitir.

2.1 STRATEJK PLAN NEDR?

Stratejik plan, kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amalarn, temel ilke ve politikalarn, hedef ve nceliklerini, performans ltlerini, bunlara ulamak iin izlenecek yntemler ile kaynak dalmlarn ieren plandr.27

Stratejik planlar; kamu idarelerinin planl hizmet sunumu, politika gelitirme, belirlenen politikalar somut i programlarna ve btelere dayandrma ile uygulamay etkili bir ekilde izleme ve deerlendirmelerini salamaya ynelik temel bir aratr.28

Stratejik planlar be yllk bir dnemi kapsar ve kalknma plan, orta vadeli program ve faaliyet alan ile ilgili dier ulusal, blgesel ve sektrel plan ve programlara uygun olarak hazrlanr.29 Ulusal dzeydeki kalknma planlar ve stratejiler erevesinde hazrlanm olan stratejik planlar; programlar, sektrel ana planlar, blgesel planlar ve il geliim planlar ile birlikte genel olarak lke apnda planlama ve uygulama srecinin etkinliini artrmakta ve kaynaklarn aklc ve verimli kullanmna katkda bulunmaktadr.

Stratejik planlama sreci katlmc bir yaklamla yrtlr. Bu srete kamu idaresinin hizmetinden yararlananlarn, kamu idaresi alanlarnn, sivil toplum kurulularnn, ilgili kamu kurum ve kurulular ile dier paydalarn katlmlarnn salanmas ve katklarnn alnmas esastr. Ayrca stratejik plann hazrlayan kurulu iinde de en st yneticiden balayarak her kademede alanlarn katlm salanr.

27 5018saylKMYKK(Madde3)28 Kamu dareleri in Stratejik Planlama Klavuzu, Haziran 2006,

KalknmaBakanl29 Kamu darelerinde Stratejik Planlamaya likin Usul ve Esaslar

HakkndaYnetmelik(Madde7ve12)

26


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Bylece stratejik planlar, bir yandan kamu mali ynetimine etkinlik kazandrrken dier taraftan da kurumsal kltr ve kimliin geliimine ve glendirilmesine destek olmaktadr.

2.2 PERFORMANS PROGRAMI NEDR?

Bir kamu idaresinin stratejik plannda yer alan orta ve uzun vadeli ama ve hedeflerini gerekletirmeyi ynelik bir yllk program dnemine ilikin olarak belirledii performans hedeflerini, bu hedeflere ulamak iin yrtecei faaliyetleri, faaliyetlerin kaynak ihtiyac ve performans gstergelerini ieren programdr.30

Performans program, idarenin stratejik plan ve btesi arasnda iliki kurmakta ve idare btesi ile faaliyet raporunun hazrlanmasna esas tekil etmektedir.31

2.3 PERFORMANS HEDEF NEDR?

Kamu idarelerinin stratejik planlarnda yer alan ama ve hedeflerine ulamak iin program dneminde gerekletirmeyi planladklar kt-sonu odakl hedeflerdir.

Performans hedefleri idare dzeyinde belirlenir ve bir veya birden fazla harcama birimini ilgilendirir. Performans hedefleri;

belirlenen ncelikli ama ve hedeflerle ilikili olmaldr,

performans program hazrlama srecinin balan-g aamasnda st ynetici ve harcama yetkilileri tarafndan idare dzeyinde belirlenmelidir,

idarenin yrtt faaliyetlerle gerekletirilebilir olmaldr,

kaynaklarn snrll gz nnde bulundurularak belirlenmelidir,

30 Kamu darelerince Hazrlanacak Performans Programlar HakkndaYnetmelik(Madde3)

31 Performans Program Hazrlama Rehberi, Mays 2009, MaliyeBakanl

27


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

belirli, ulalabilir, gereki ve performans gster-geleri ile llebilir olmaldr,

kt-sonu odakl olmaldr,

az sayda belirlenmelidir.

2.4 PERFORMANS GSTERGES NEDR?

Performans hedeflerine ulalp ulalamadn ya da ne kadar ulaldn lmek, izlemek ve deerlendirmek iin kullanlan ve saysal olarak ifade edilen aralardr. Performans gstergeleri;

performans hedeflerine ulalp ulalmadn lebilmelidir,

llebilir, ulalabilir, gvenilir veri sunacak nite-likte olmaldr,

gerek gemi dnemlerin gerekse dier idarelerin benzer gstergeleriyle karlatrlabilir olmaldr,

verilerinin elde edilme ve deerlendirme maliyet-leri makul ve kabul edilebilir bir seviyede olmaldr.

2.5 GRD, IKTI VE SONU NEDR?

Girdi, bir rn veya hizmetin retilmesi iin gereken beeri, mali ve fiziksel deerlerdir. kt, idare tarafndan retilen nihai rn veya hizmetlerdir. Sonu ise, idarenin sunduu rn ve hizmetlerin, bireyler ve toplum zerinde meydana getirdii etkilerdir.

2.6 PERFORMANS PROGRAMI NASIL HAZIR-LANIR?

Performans programlar, idare dzeyinde, kt ve sonu odakl bir anlayla, doru ve gvenilir bilgiye dayal, mali saydaml ve hesap verebilirlii salayacak ekilde her yl hazrlanr. Performans program hazrlk sreci, her yl en ge Mays

28


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

ay sonuna kadar st yneticinin harcama birimlerine yazl duyurusu ile balar.

Program, tm harcama yetkililerinin katlmyla strateji gelitirme bakanlnn koordinasyonunda hazrlanr. Bu srete, st ynetici ve harcama yetkilileri, performans programlarnn hazrlanmasnda ihtiya duyulacak her trl bilgi ve verinin toplanmas ile analiz edilmesi iin gerekli ortam, yap ve sreleri olutururlar. Hazrlk almalarnda kullanlacak belge ve cetveller ile gerekli dokman strateji gelitirme bakanl tarafndan idarenin ilgili dier birimlerine gnderilir.32

2.7 PERFORMANS PROGRAMI HAZIRLAMA SREC NASILDIR?

Performans programn hazrlama srecinde u admlar izlenir:

st ynetici ve harcama yetkililerince, stratejik planda yer alan stratejik ama ve hedeflerden program dneminde hangilerine ve ne lde n-celik verilecei hususu kararlatrlr.

Belirlenen ncelikli stratejik ama ve hedeflere katk salayacak performans hedef ve gstergeleri belirlenir.

Performans hedefi ile ilikili faaliyetler saptanr.

Harcama birimleri sorumlu olduklar faaliyetlerin maliyetlerini tespit ederler. Faaliyet maliyeti tespit edilirken faaliyet ile dorudan ilikilendirilebilen maliyetler dikkate alnr. Dorudan ilikilendirilebi-len maliyetler faaliyetin gerekletirilmesi halinde ortaya kacak maliyetlerdir. Faaliyetlerle doru-dan ilikilendirilemeyen maliyetler genel ynetim giderlerini oluturur. lgili harcama birimleri bu srete dier idarelere transfer edilecek kaynaklar da tespit eder.

32 Strateji Gelitirme Birimlerinin alma Usul ve Esaslar HakkndaYnetmelik(Madde11)

29


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Strateji gelitirme bakanl; idarenin stratejik plannda yer alan stratejik ama ve hedefler, te-mel politika ve ncelikler, btesi hazrlanan yla ynelik belirlenmi olunan performans hedef ve gstergeleri, faaliyetler, maliyet bilgileri (kaynak ihtiyac), idarenin yetki, grev ve sorumluluklar, tekilat yaps ile fiziksel ve beeri kaynaklarna ili-kin bilgileri konsolide ederek, st yneticinin g-zetiminde, idare performans programn hazrlar.

2.8 PERFORMANS PROGRAMI LE BTE SREC LKS NASILDIR?

dare btesi ile birlikte bte grmelerinde deerlendirilen performans program Merkez Ynetim Bte Kanun Tasarsnn Trkiye Byk Millet Meclisine sunulmasn mteakiben Tasarda yer alan byklklere gre revize edilerek Ocak ay iinde kamuoyuna aklanr ve idarenin internet sitesinde yaymlanr.

2.9 PERFORMANS PROGRAMININ ZLENME-S VE DEERLENDRLMESNE YNELK SSTEM NASIL OLMALIDIR?

darenin stratejik plann uygulamaya geiren ve beeri, teknolojik, fiziki, mali ve dier nitelikte btn kaynaklarn kullanlmasn ynlendiren performans programnn izlenmesi ve deerlendirilmesi nemlidir.

zleme ve deerlendirme sisteminin, idarenin ama ve hedeflerine ulamasn engelleyecek sorunlarn ortaya kmasn nleme, mevcut sorunlar giderme ve zamannda gerekli iyiletirici tedbirlerin alnmasna imkn verecek ierikte ve nitelikte oluturulmas gerekmektedir. Ayrca, performans gstergelerinin devreye sokulmasna veya mevcut gsterge hedeflerinin gncellenmesine, problemler ortaya ktnda idare tarafndan iyiletirici tedbirin zamannda alnmasna imkn verecek ierikte ve nitelikte olmas gerekir.

30


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

2.10 FAALYET NEDR?

darenin ama ve hedeflerine ynelik, bal bana bir btnlk oluturan, ynetilebilir ve maliyetlendirilebilir retim veya hizmetlerdir.33

Performans hedefleri idarenin ulamak istedii hedefleri ve performans gstergeleri hedeflere ulalp ulalmadnn nasl lld ile ilgili kriterleri gsterirken, faaliyetler bunlarn nasl gerekletireceini ifade eder.

2.11 FAALYET RAPORU NEDR?

Faaliyet raporu; birim ve idare dzeyinde hazrlanan ve bir yldaki faaliyet sonularn gsteren rapordur. Faaliyet raporu, stratejik plan ve performans program ile birlikte performans esasl bteleme sisteminin temel unsurlarndan birisidir.

2.12 FAALYET RAPORLARI HANG LKELERE GRE HAZIRLANIR?

Faaliyet raporlar, mali saydamlk ve hesap verme sorumluluunu salayacak, bir yln faaliyet sonularn gsterecek ve yllar itibaryla da karlatrmaya imkn verecek ekilde her yl hazrlanr. Faaliyet raporlarnda yer alan bilgilerin doru, gvenilir, nyargsz, tarafsz, eksiksiz ve faaliyet sonularnn tm ynleriyle aklayc nitelikte olmas gerekir. darenin faaliyetleriyle ilgisi olmayan hususlara faaliyet raporlarnda yer verilmez. Faaliyet sonularnn gsterilmesi ve deerlendirilmesinde ayn yntemler kullanlr. Yntem deiiklikleri olmas durumunda, bu deiiklikler raporda aklanr. Faaliyet raporlarnda ilgili taraflarn ve kamuoyunun bilgi sahibi olmasn salamak zere ak, anlalr ve sade bir dil kullanlr. Raporlarda teknik terim ve ksaltmalarn kullanlmas durumunda bunlar ayrca tanmlanr.34

33 Kamu darelerince Hazrlanacak Faaliyet Raporlar HakkndaYnetmelik(Madde4,5,6,7,8ve9)

34 5018saylKMYKK(Madde41)

31


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

2.13 BRM VE DARE FAALYET RAPORU NEDR VE KM TARAFINDAN HAZIRLANIR?

st ynetici ve harcama yetkililerince her yl faaliyet raporu dzenlenmesi gerekmektedir.35

Birim Faaliyet Raporu harcama biriminin yl bo-yunca yrtt faaliyetlerin sonularn, belirlen-mi hedeflere ynelik gereklemeleri de ortaya koyacak ekilde aklayan ve idare faaliyet raporu-na esas tekil eden rapordur. Birim faaliyet raporu hazrlayan harcama yetkilileri, raporun ieriinden ve raporda yer alan bilgilerin doruluundan st yneticiye kar sorumludur.

dare Faaliyet Raporu, idarenin stratejik plan ve performans program dorultusunda yl bo-yunca yrtt faaliyetlerin sonularn, be-lirlenmi hedeflere ynelik gereklemeleri de ortaya koyacak ekilde aklayan rapordur.36

dare faaliyet raporu, birim faaliyet raporlar esas alnarak, genel sekreter adna Strateji Gelitirme Bakanl tarafndan hazrlanr. Genel Sekreter idare faaliyet raporlarnn ieriinden ve raporlar-da yer alan bilgilerin doruluundan Meclis Ba-kanna kar sorumludur.

2.14 BRM VE DARE FAALYET RAPORUNUN KAPSAMI NEDR?

Birim ve idare faaliyet raporlar, aada yer alan blmleri ve bilgileri ierecek ekilde hazrlanr:

1. Genel bilgiler: Bu blmde, idarenin misyon ve vizyonu, tekilat yaps ve mevzuatna ilikin bilgiler, sunulan hizmetler, insan kaynaklar, bilgi, teknoloji ve fiziksel kaynaklar ile ilgili bilgilere,

35 Kamu darelerince Hazrlanacak Faaliyet Raporlar HakkndaYnetmelik(Madde10)

36 PerformansEsaslBtelemeRehberi,Aralk2004,MaliyeBakanl

32


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

ynetim ve i kontrol sistemi ile i ve d denetim raporlarnda yer alan tespit ve deerlendirmelere ksaca yer verilir.

2.Ama ve hedefler: darenin stratejik ama ve he-deflerine, faaliyet yl nceliklerine ve izlenen temel ilke ve politikalarna yer verilir.

3.Faaliyetlere ilikin bilgi ve deerlendirmeler: da-renin mali bilgiler ile performans bilgilerine detayl olarak yer verilir ve bunlar aklanr.

a) Mali bilgiler bal altnda; kullanlan kay-naklara, bte hedef ve gereklemeleri ile mey-dana gelen sapmalarn nedenlerine, varlk ve ykmllkler ile yardm yaplan birlik, kurum ve kurulularn faaliyetlerine ilikin bilgilere, temel mali tablolara ve bu tablolara ilikin aklamalara yer verilir. Ayrca, i ve d mali denetim sonular hakkndaki zet bilgiler de bu balk altnda yer alr.

b) Performans bilgileri bal altnda; idarenin stratejik plan ve performans program uyarnca y-rtlen faaliyet ve projelerine, performans prog-ramnda yer alan performans hedef ve gsterge-lerinin gerekleme durumu ile meydana gelen sapmalarn nedenlerine, performans bilgi sistemi-ne ilikin deerlendirmelere yer verilir.

4. Kurumsal kabiliyet ve kapasitenin deerlendi-rilmesi: Bu blmde, orta ve uzun vadeli hedeflere ulalabilmesi srecinde tekilat yaps, organizas-yon yetenei, teknolojik kapasite gibi unsurlar a-sndan isel bir durum deerlendirmesi yaplarak idarenin stn ve zayf yanlarna yer verilir.

5. neri ve tedbirler: Faaliyet yl sonular ile ge-nel ekonomik koullar, bte imknlar ve beklen-tiler gz nne alnarak, idarenin gelecek yllarda faaliyetlerinde yapmay planlad deiiklik ne-rilerine, hedeflerinde meydana gelecek deiiklik-ler ile karlaabilecei risklere ve bunlara ynelik alnmas gereken tedbirlere bu blmde yer verilir.

33


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Birim faaliyet raporlarnda sadece harcama birimine ilikin bilgilere yer verilir. Birim faaliyet raporlarnda birim yneticisinin; idare faaliyet raporlarnda ise Meclis Bakan ve Genel Sekreter sunu metni yer alr. Birim faaliyet raporlarna ilgili Ynetmelikte rnei yer alan i kontrol gvence beyannn; idare faaliyet raporlarna ise Genel Sekreterin i kontrol gvence beyan ile Strateji Gelitirme Bakannn beyannn eklenmesi zorunludur.

2.15 BRM FAALYET RAPORU HANG DNEMLER KAPSAR?

Birim faaliyet raporlar, geride braklan yla ilikin olarak hazrlanr. Ancak st ynetici, harcama birimlerinin faaliyetlerini ve performansn izleyebilmek amacyla, harcama yetkililerinden er veya altar aylk birim faaliyet raporlar isteyebilir.

2.16 BRM FAALYET RAPORU NE ZAMANA KADAR HAZIRLANIR VE HANG MAKAMA/ BRME GNDERLR?

lgili yla ilikin birim faaliyet raporlar harcama yetkilisince imzalanarak, idare faaliyet raporuna esas tekil etmek zere izleyen yln en ge Mart ay sonuna kadar st yneticiye sunulur.37 Harcama birimleri tarafndan hazrlanan birim faaliyet raporlar, idare faaliyet raporunun hazrlanmasnda esas alnmak zere, strateji gelitirme birimlerine de gnderilir.

2.17 DARE FAALYET RAPORU HANG DNEMLER KAPSAR?

dare faaliyet raporu gemi yl faaliyet sonularn gsterecek ekilde geride braklan yla ilikin hazrlanr. Ancak karlatrmaya ve deerlendirmeye imkn verecek ekilde raporda yllar itibaryla karlatrmal bilgilere de yer verilir.

37 Kamu darelerince Hazrlanacak Faaliyet Raporlar HakkndaYnetmelik(Madde10)

34


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

2.18 DARE FAALYET RAPORU NE ZAMANA KADAR HAZIRLANIR VE AIKLANIR?

Kurumlarnn ilgili yla ilikin idare faaliyet raporlar st yneticileri tarafndan izleyen yln en ge Nisan ay sonuna kadar kamuoyuna aklanr. Bu raporlarn birer rnei ayn sre ierisinde Saytaya ve Maliye Bakanlna gnderilir.

dare faaliyet raporlar, kesin hesap kanun tasars ile merkez ynetim bte kanunu tasars birlikte grlr.

2.19 KURUMSAL MAL DURUM VE BEKLENT-LER RAPORU NEDR?

Hesap verebilirlik ilkesinin bir gerei olarak genel ynetim kapsamndaki idareler btelerinin ilk alt aylk uygulama sonular, ikinci alt aya ilikin beklentiler ve hedefler ile faaliyetlerini temmuz ay iinde Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu ile kamuoyuna aklamaktadrlar.38 Bu raporlar bir nevi yl ortas faaliyet raporu gibi deerlendirilebilir.

Maliye Bakanl ise yine ayn sre iinde merkez ynetim bte kanununun ilk alt aylk uygulama sonular, finansman durumu, ikinci alt aya ilikin beklentiler ve hedefler ile faaliyetleri kapsayan genel mali durumu temmuz ay iinde kamuoyuna aklamaktadr.

38 5018saylKMYKK(Madde30)

35


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

NC BLM

Kontrol

36


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

37


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Bu blmde i kontroln tanm, Kamu Kontrol Standartlar, i kontrol sistemi kurulmas ve iletilmesindeki rol ve sorumluluklar zerinde durulmutur.

3.1. KONTROL NEDR?

dareler; fiziki olarak bydke, faaliyetlerin ve yrtlen dier ilemlerin says ve karmakl artm ve idare st ynetiminin kurum faaliyetlerini dorudan doruya kontrol etme olana ortadan kalkmtr. dare asndan ortaya kan bu olumsuz gelimeleri, ancak etkin bir i kontrol sistemi kurularak ve yrtlerek giderilebilir.

Kurumda salam bir i kontrol sisteminin olmas kuruma duyulan gvenin esasn oluturur. Finansal raporlamann gvenilirlii, idare faaliyetlerinin etkinlii ve verimlilii, yasalara ve dier dzenlemelere uygunluunu salamak i kontrol sisteminin balca amalarn oluturur. Bu amalarn baarlmasna ynelik olarak yeterli lde gvence salamak iin oluturulan ve kurum yneticileri ve personeli tarafndan etkilenen bir sre olarak tanmlayabileceimiz i kontrol sistemi, bir kurumda uygulanan tm yntem, prosedr ve politikalar iine alan genel bir kavramdr.

kontrol; bir anlk durum ya da olay deil, kurumun sre gelen faaliyetlerini yrtt bir yntemler btn ve bir sretir. Dolaysyla kuruma sonradan eklenen bir para deil, kurumun faaliyete balad andan itibaren oluturulan ve organizasyonun ayrlmaz bir parasdr. kontrol, faaliyetlerin gerek belirlenen hedef ve amalara gerekse ilgili mevzuat ve dzenlemelere uygun bir ekilde yrtlmesini amalayan bir sistemdir. kontrol bu ynyle bir taraftan yasalara uygunluu temin ederken br taraftan da kurumun belirlenen amalarna ulamasna ilikin grevlerini yerine getirerek kurumun performansnn yksek olmasna yardmc olur.

Yukarda belirtilen hususlar paralelinde, 5018 sayl Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Kanununda i kontrol; darenin

38


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

amalarna, belirlenmi politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir ekilde yrtlmesini, varlk ve kaynaklarn korunmasn, muhasebe kaytlarnn doru ve tam olarak tutulmasn, mal bilgi ve ynetim bilgisinin zamannda ve gvenilir olarak retilmesini salamak zere idare tarafndan oluturulan organizasyon, yntem ve srele i denetimi kapsayan mal ve dier kontroller btndr. eklinde tanmlanmtr.

Kontrol Kavram

Latince karl contrarotulus ve ngilizce against olan contra dan treyen kontrol kavram; bir memur tarafndan tutulan kayt veya hesaplardan her birinin bir bakas tarafndan snanmas eklinde zetlenebilir. Trk Dil Kurumu szlnde ise kontrol; bir eyin geree ve aslna uygunluuna bakma, bir iin doru ve usulne uygun olarak yaplp yaplmadn inceleme olarak tanmlanmtr.

kontrole ilikin birok farkl tanm yer almakla birlikte tanmlar tanmlamann yapld rgte gre deiebilmektedir. letme bilimi alannda i kontrol, hedeflenen iletme amalarna ulamada, standartlar ve planlarla belirlenmi konularn, uygulamaya ilikin rgtsel faaliyetlerle uyumlatrlmasn salayan faaliyetler btn eklinde tanmlanmaktadr.

En geerli i kontrol tanm, Committee of Sponsoring Organizations (COSO) tarafndan yaplan tanm kabul edilebilir. Temel bir ereve belge olan COSO raporundaki tanma gre, kontrol, iletmenin ynetim kurulu, ynetim kadrosu ve dier alanlar vastasyla hedeflerin gerekletirilmesiyle ilgili olarak makul bir gvencenin olumasnn salanmasdr.

Denetiler Enstitsnn (The Insttute of nternal Auditors-IIA) tanmna gre ise i kontrol, Ynetim kurulunun ve st ynetimin kurum iindeki kontrol sisteminin nemliliine ilikin tavr ve davranlardr.

Tanmlardan da grlecei gibi, i kontrol yaps kabaca, bir rgtn varlklarn korumak, muhasebeye ve dier

39


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

faaliyetlere ilikin bilgi ve raporlarn doruluk ve gvenilirliini salamak deildir. kontrol, bir anlk bir durum ya da olay deil, iletmenin sregiden faaliyetlerini yrtt yntemler serisidir, bir sretir. Dolaysyla, iletmeye sonradan entegre edilen bir para deil organizasyonun ayrlmaz bir parasdr.

3.2. KONTROLN AMALARI NELERDR?

kontrol sisteminin amalarnn neler olduu ilgili mevzuat39 hkmlerinde saylmtr.

kontroln genel amalar;

Kamu gelir, gider, varlk ve ykmllklerinin et-kili, ekonomik ve verimli bir ekilde ynetilmesini,

Kamu idarelerinin kanunlara ve dier dzenleme-lere uygun olarak faaliyet gstermesini,

Her trl mali karar ve ilemlerde usulszlk ve yolsuzluun nlenmesini,

Karar oluturmak ve izlemek iin dzenli, zama-nnda ve gvenilir rapor ve bilgi edinilmesini,

Varlklarn ktye kullanlmas ve israfn nlemek ve kayplara kar korunmasn salamak,

olarak belirlenmitir.

Genel anlamda i kontrol sisteminin amac ise; idarenin stratejik amalarna ve hedeflerine ulamasn salayan btn faaliyetler, planlar, politikalar ve sistemler btn olarak tanmlanabilir.

39 5018saylKamuMalYnetimiveKontrolKanunu,ikontrolnama-c,m.56;KontrolvenMalKontroleilikinUsulveEsaslar,m.4.

40


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

3.3. NEDEN KONTROL SSTEM KURMALI-YIZ?

Yasal Zorunluluklar

24.12.2003 tarihli ve 25326 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren 5018 sayl Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Kanunuyla kamu mali ynetim sistemimiz uluslararas standartlar ve Avrupa Birlii uygulamalarna uygun bir ekilde yeniden dzenlenmi ve bu kapsamda etkin bir i kontrol sisteminin oluturulmas da amalanmtr.

5018 sayl Kanunun Beinci Ksmnda i kontrol sistemi dzenlenmitir. Bu ksmda i kontrol sistemine ilikin olarak; i kontroln tanm ve amac, kontroln yaps ve ileyii, n mali kontrol, mali hizmetler birimi, muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisinin yetki ve sorumluluklar, i denetim, i denetinin grevleri, i denetim koordinasyon kurulu, i denetim koordinasyon kurulunun grevleri hususlarna yer verilmitir.

Sz konusu kanunun 55inci maddesinde, i kontrol; idarenin amalarna, belirlenmi politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir ekilde yrtlmesini, varlk ve kaynaklarn korunmasn, muhasebe kaytlarnn doru ve tam olarak tutulmasn mali bilgi ve ynetim bilgisinin zamannda ve gvenilir olarak retilmesini salamak zere idare tarafndan oluturulan organizasyon, yntem ve srele i denetimi kapsayan mali ve dier kontroller btn olarak tanmlanmtr.

Ayn Kanunun 11 inci maddesinde ise, st yneticilerin, mali ynetim ve kontrol sisteminin ileyiinin gzetilmesi, izlenmesi ve Kanunda belirtilen grev ve sorumluluklarn yerine getirilmesinden sorumlu olduklar ve bu sorumluluun gereklerini harcama yetkilileri, mali hizmetler birimi ve i denetiler araclyla yerine getirecekleri hkme balanmtr.

41


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Strateji Gelitirme Birimlerinin alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik

Kanunun 15inci maddesine dayanlarak hazrlanan Ynetmeliin 9uncu maddesinde i kontrol, mali hizmetler fonksiyonu kapsamnda yrtlecek iler arasnda saylmtr. Bu kapsamda yaplacak grevler; i kontrol sisteminin kurulmas, standartlarnn uygulanmas ve gelitirilmesi konularnda almalar yapmak, idarenin grev alanna ilikin konularda standartlar hazrlamak, n mali kontrol grevini yrtmek, amalar ile sonular arasndaki farkll giderici ve etkililii artrc tedbirler nermek olarak saylmtr.

Kontrol ve n Mali Kontrole likin Usul ve Esaslar

Kontrol ve n Mali Kontrole likin Usul ve Esaslar hakknda ynetmeliin Kontrol Standartlar balkl 5inci maddesinde, Kanuna ve i kontrol standartlarna aykr olmamak kouluyla, idarelerce, grev alanlar erevesinde her trl yntem, sre ve zellikli ilemlere ilikin standartlar belirlenebilecei de belirtilmitir.

Kamu Kontrol Standartlar Teblii

Kamu Kontrol Standartlar; Avrupa Birlii Kontrol Standartlar erevesinde Maliye Bakanl tarafndan belirlenmitir.

Bu kapsamda; Maliye Bakanl tarafndan hazrlanan Kamu Kontrol Standartlar Teblii ile kamu idarelerinde i kontrol sisteminin oluturulmas, uygulanmas, izlenmesi ve gelitirilmesi amacyla 18 standart ve bu standartlar iin gerekli 79 genel art belirlenmitir.

Teblide, kamu idarelerinin, i kontrol sistemlerinin Kamu Kontrol Standartlarna uyumunu salamak zere, yaplmas gereken almalar tespit etmeleri, bu almalar iin eylem plan oluturmalar, gerekli prosedrler ve ilgili dzenlemelerin hazrlanmas almalarn yrtmeleri gerektii ve almalarn etkili bir ekilde ve zamannda yrtlmesini salamak zere,

42


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

idarelerin st yneticileri tarafndan gerekli nlemler alnaca belirtilmitir.

Kamu Kontrol Standartlarna Uyum Eylem Plan Rehberi

Kontrol Standartlar Uyum Eylem Plan Rehberi, idarelerde i kontrol sistemlerini Kamu Kontrol Standartlar ile uyumlu hale getirmek iin yaplmas gereken almalarn belirlenmesi, bu almalar iin eylem plan oluturulmas, gerekli prosedrler ve ilgili dzenlemelerin hazrlanmas almalarnda kamu idarelerine rehber olmas amacyla hazrlanmtr. Ayrca, Maliye Bakanlnn yaymlam olduu 02.12.2013 tarih ve 10775 sayl Kamu Kontrol Standartlarna Uyum Genelgesi ile dareler tarafndan hazrlanan eylem planlarnn izlenmesine ynelik yntemler aklanmaya allmtr. Sz konusu genelge ile darelerin her yln Haziran ve Aralk aylar itibariyle i kontrol eylem plan almalarna ilikin bir rapor hazrlayarak st yneticiye sunulmas ve raporun bir nshasnn on i gn ierisinde Maliye Bakanlna gnderilmesine ilikin dzenleme getirilmitir.

Bununla birlikte, Genel Bteli Kamu dareleri ve niversiteler dndaki zel Bteli darelerin kamu i kontrol sdandartlar almalar hakknda st ynetici tarafndan her yln ocak aynda ilgili Bakana bilgi verilmesi zorunluluu getirilmitir.

Modern Ynetim Gerekleri

Yukarda belirtilen yasal zorunluluklarn yannda, kontrol faaliyetlerin etkin ve verimli yrtlmesinin salanmas yani dier bir ifade ile kurumun etkililik ve verimlilik hedeflerinin gerekletirilmesini salamaya ynelik bir odaa sahiptir. Dier iki odaktan (mali raporlamalarn gvenilirlii ve kanun ve dzenlemelere uygunluk) farkl olarak faaliyetlerin etkili, verimli ve ekonomik yrtlmesi amac, dorudan kurumsal verimlilie iaret etmektedir. Kurum genelindeki tm i birimleri ve srelerinde tasarlanan ve yrtlen i kontrollerin, etkili, verimli ve ekonomiklii temin etme misyonu, i kontrol kavramn verimlilik ile yakndan ilikilendirilebilmesine imkn salamaktadr.

43


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

kontroln, kurumlarn etkililik ve verimlilie ynelik amalarn gerekletirmesine ynelik katks, esasen, bu amalar tehdit eden risklerin azaltlmas eklinde gereklemektedir. Faaliyetlere ilikin risklerin, kurumlarda gerekleen pek ok hata, suiistimal, verimsizlik ve baarszlkta nemli rol oynad bilindiinden, bu risklere kar gerekli tedbirlerin alnmas iin en nemli ara yine kurumsallam bir i kontrol sisteminin varl olacaktr.

Dier taraftan idarenin, tm paydalarna kar sorumlu, effaf, adil ve hesap verebilir bir ynetim anlay sergilemesi ve bunu yasal gereklilikler iinde yerine getirmesi iin stratejik ynetim, i kontrol ve i denetim, performans ynetimi gibi kurumsal ynetim mekanizmalarnn doru tesis edilmesi gereklidir.

3.4. KONTROLN UNSURLARI VE GENEL KO-ULLARI NELERDR?

kontroln unsurlar ve genel koullar unlardr:

Kontrol ortam: darenin yneticileri ve alanla-rnn i kontrole olumlu bir bak salamas, etik deerlere ve drst bir ynetim anlayna sahip olmas esastr. Performans esasl ynetim anlay erevesinde grev, yetki ve sorumluluklarn uz-manla nem verilerek bilgili ve yeterli kiilere verilmesi ve personelin performansnn deerlen-dirilmesi salanr. darenin organizasyon yaps ile personelin grev, yetki ve sorumluluklar ak bir ekilde belirlenir.

Risk deerlendirmesi: Risk deerlendirmesi, mev-cut koullarda meydana gelen deiiklikler dikka-te alnarak gerekletirilen ve sreklilik arz eden bir faaliyettir. dare, stratejik plannda ve perfor-mans programnda belirlenen ama ve hedefleri-ne ulamak iin i ve d nedenlerden kaynaklanan riskleri deerlendirir.

44


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Kontrol faaliyetleri: nleyici, tespit edici ve dzelti-ci her trl kontrol faaliyeti belirlenir ve uygulanr.

Bilgi ve iletiim: darenin ihtiya duyaca her trl bilgi uygun bir ekilde kaydedilir, tasnif edilir ve il-gililerin i kontrol ile dier sorumluluklarn yerine getirebilecekleri bir ekilde ve srede iletilir.

Gzetim: kontrol sistem ve faaliyetleri srekli iz-lenir, gzden geirilir ve deerlendirilir.

3.5. KAMU KONTROL STANDARTLARI NE-DR?

kontrolle ilgili dzenlemeler dorultusunda, Maliye Bakanl tarafndan hazrlanan ve 26/12/2007 tarihli ve 26738 sayl Resm Gazetede yaymlanan Kamu Kontrol Standartlar Teblii ile kamu idarelerinde i kontrol sisteminin oluturulmas, uygulanmas, izlenmesi ve gelitirilmesi amacyla (18) standart ve bu standartlar iin gerekli (79) genel art belirlenmi bulunmaktadr. Kamu Kontrol Standartlar uluslararas standartlar ve iyi uygulama rnekleri erevesinde, i kontroln; kontrol ortam, risk deerlendirme, kontrol faaliyetleri, bilgi ve iletiim ile izleme bileenleri esas alnarak, tm kamu idarelerinde uygulanabilir dzeyde olmasn salamak zere genel nitelikte belirlenmitir. Teblide, kamu idarelerinin gerek grmeleri halinde, dare Ayrntl Kontrol Standartlar da belirleyebilecekleri ngrlmtr.

3.6. KONTROL ALIMALARI NASIL YR-TLMEL?

Maliye Bakanlnca yaymlanan Kontrol Standartlar Uyum Eylem Plan Rehberin de, i kontrol sisteminin oluturulmas, uygulanmas ve gelitirilmesi almalarnn st yneticinin liderlii ve gzetiminde, Strateji Gelitirme Biriminin teknik destei ve koordinatrlnde ve harcama birimlerinin katlmyla yrtlmesi gerektii belirtilmektedir.

45


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

3.7. KONTROLE LKN SORUMLULUKLAR

st Ynetici

st ynetici, sorumluluklar altndaki kaynaklarn etkili, ekonomik ve verimli ekilde elde edilmesi ve kullanmnn salanmas, kayp ve ktye kullanmnn nlenmesi, mali ynetim ve kontrol sisteminin ileyiinin gzetilmesi, izlenmesi ve Kanunda belirtilen dier grev ve sorumluluklarn yerine getirilmesinden sorumludur.

Bu sorumluluklarn yerine getirilmesi, yeterli ve etkin bir i kontrol sisteminin oluturulmasyla mmkndr. Bu da doal olarak Denetim Biriminin ve D Denetimin etkin bir ekilde yaplabilmesi iin uygun i kontrol ortamnn oluturulmasn salayacaktr. st yneticinin i kontrole ilikin sorumluluu ise idarelerin mali ynetim ve kontrol sistemleriyle ilgili olarak verilen yeni grev, yetki ve sorumluluklara paralel olarak dzenlenmitir. kontrol sisteminin kurulmas, gzetilmesi ve her yl i kontrol gvence beyan nn dzenlenmesinden st ynetici sorumludur.

st yneticiler 5018 sayl Kanundaki sorumluluklarnn gereklerini harcama yetkilileri, mali hizmetler birimi ve i denetiler araclyla yerine getireceklerdir. Bu nedenle st yneticinin bu konuda dorudan aktif bir rol stlenmesi ve i kontrol konusunda etkin bir gzetim mekanizmasn oluturmas nem arz etmektedir.

Harcama Yetkilileri

Harcama yetkilileri, grev ve yetki alanlar erevesinde, idari ve mali karar ve ilemlere ilikin olarak i kontroln ileyiinden sorumludurlar. kontroln ileyiinden doan bu sorumluluk; grev ve yetkileri erevesinde faaliyet ve hizmetlerin yrtlmesinde, harcamalarn yaplmasnda ve deneklerin kullanlmasnda yeterli ve etkin kontrol srelerinin oluturulmas, uygulanmas ve bu srelerin ileyiinin izlenmesini kapsamaktadr. Ayrca, st yneticiler gibi bte ile denek tahsis edilen harcama yetkilileri de

46


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

her yl i kontrol gvence beyan dzenlemekle ykml tutulmulardr.

Strateji Gelitirme Birimi

5018 Sayl Kanunun 60 nc maddesinin (m) bendiyle; i kontrol sisteminin kurulmas, standartlarn uygulanmas ve gelitirilmesi konularnda almalarn yaplmas Strateji Gelitirme Biriminin sorumluluundadr.

Strateji Gelitirme Birimi, n mali kontrol faaliyetlerinin yrtlmesi; mali kanunlarla ilgili dier mevzuatn uygulanmas konusunda st yneticiye ve harcama yetkililerine gerekli bilgileri salamak ve danmanlk yapmak; mal konularda st ynetici tarafndan verilen dier grevleri yapmakla ykmldrler.

Personel

Dier personel ve alanlar da i kontrol yaama geiren kiilerdir. Bunlar, genellikle, kontrolleri yrten, gzden geiren ve yanl uygulanan kontrolleri dzelten n cephedeki kiiler olup, gnlk grevlendirmelerin gerekletirilmesinde kontroller araclyla sorunlar tespit ederler.

3.8. KONTROL SSTEMNN KURULMASIN-DAN KM SORUMLUDUR?

Yukarda belirtilen grev ve sorumluluk dalm asndan i kontrol sisteminin kendine zg ayrc bir zellii olduu ve kurumda grev yapan en alt kademe alandan en st yneticiye kadar herkesin i kontrol sistemi ierisinde mutlaka belirli bir alanda sorumluluk stlenmesi gerektii anlalmaktadr.

Ancak, sorumluluk kavramnn bu denli kapsaml olmas, idarede i kontrol sisteminin kurulmasndan ve gzetiminden doan sorumluluun dorudan st ynetime ait olduu ve st ynetimin bu sorumluluunu, i kontrol alanndaki dier aktrler yardmyla (i denetim, SGB, harcama birimleri) yerine getirmesi gerektiini ifade etmek yanl olmayacaktr.

47


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

st ynetimin, i kontroln kurulmas ve gzetilmesi alanndaki sorumluluu ilgili mevzuat hkmlerinde aka belirtilmektedir. Bu dorultuda, i kontrol sisteminin kurulmas hususunda asl ve nihai sorumluluun st ynetime ait olduu sylenebilir. Ancak, ifade edilmelidir ki, i kontroln kurulmas noktasnda st ynetimin en byk yardmcs, i kontrole ilikin standartlarn uygulanmas ve gelitirilmesi konularnda almalar yapmak, alma sonularn ynetime raporlamak ve idare faaliyet alanlarna ynelik spesifik ve zellikli alanlarda ayrntl standartlar belirlemek vb. grevleri ile SGBler olacaktr.

Dier taraftan, i kontrol sisteminin kurulmas hususunda, SGBlerin sorumluluuna ilikin en nemli nokta ise, SGBlerce, dier harcama birimlerine ynelik olarak sunulan rehberlik ve koordinasyon hizmetlerinin oluturduu sylenebilir. Buna paralel olarak, sz konusu koordinasyon ve rehberlik grevleri erevesinde i kontrole ilikin rgtlenmenin (Kurullar, alma gruplar vb.) oluturulmas, Kamu Kontrol Standartlarnn uygulanmasna ynelik almalar yaplmas ve elde edilen verilerin st ynetime raporlamas ilemleri, SGBler tarafndan yrtlecek faaliyetler arasnda saylabilir.

3.9. ZLEME VE YNLENDRME KURULUNUN GREVLER NELERDR?

Kamu Kontrol Standartlarna Uyum Eylem Plan Rehberinde bir st ynetici yardmcs veya harcama yetkilisinin bakanlnda, harcama yetkilileri veya grevlendirecekleri yardmclarndan oluan Kontrol zleme ve Ynlendirme Kurulu oluturulmas gerektii belirtilmektedir. Kontrol zleme ve Ynlendirme Kurulu, i kontrol almalarn ynlendirmek, i kontrol ekibi tarafndan hazrlanan taslak eylem planlarn karara balamak, i kontrol eylem planna ilikin faaliyetleri Strateji Gelitirme Bakanl araclyla izlemek ve deerlendirmek, eylem plannn revize edilmesine ilikin nerileri deerlendirmek ve st ynetime sunulacak rapor hakknda gr bildirmekle grevli olmaldr.

48


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

3.10. KONTROL ALIMA GRUPLARI

Kontrole ilikin yukarda belirtilen hususlar dikkate alndnda i kontroln bir ynetim sistemi yaklam olduu grlmektedir. Bu nedenle, daragenelinde sz konusu ynetim sistemine ilikin faaliyetlerin harcama birimlerinde koordinasyonunu yapmak, Strateji Gelitirme Bakanl ile iletiimi salamak ve eylemlerin gerekleme sonularn Strateji Gelitirme Bakanlna, st Yneticiye raporlanmasn salamaktan sorumlu olan personel belirlenmelidir.

3.11. HARCAMA YETKLSNN KONTROL G-VENCE BEYANI NEDR?

Harcama biriminde i ve ilemlerinin amalara, iyi mali ynetim ilkelerine, kontrol dzenlemelerine ve mevzuata uygun bir ekilde gerekletirildiini ieren ve harcama yetkilisi tarafndan imzalanan ve birim faaliyet raporuna eklenen belgedir.

6085 sayl Saytay Kanununun yrrle girmesiyle birlikte Saytay denetiminin kapsamnn geniledii ve buna paralel olarak da niteliinin deitii grlmektedir. darelerin i kontrol sistemlerinin incelenmesi ve deerlendirilmesi, yeni Kanunla birlikte Saytay denetimi kapsamna alnm ve bu dorultuda Saytay tarafndan, yeni denetim yaklamyla paralel olarak kamu idarelerinde denetim faaliyetleri gerekletirilmeye balanmtr. Saytay Kanununda denetimin; kamu idarelerinin hesap, mali ilem ve faaliyetleri ile i kontrol sistemlerinin incelenmesi ve kaynaklarn etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak kullanlmasnn deerlendirilmesi olarak tanmland, denetimin; dzenlilik ve performans denetimlerini kapsad, dzenlilik denetiminin ise; mali ynetim ve i kontrol sistemlerinin deerlendirilmesi suretiyle gerekletirilecei hkm altna alnmtr.

Saytay Kanununda, mali ynetim ve i kontrol sistemlerinin deerlendirilmesi faaliyetinin, dzenlilik denetimi kapsamnda; idarelerce belirlenen hedeflerle ilgili olarak ortaya kan

49


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

faaliyet sonularnn llmesi faaliyetinin ise, performans denetimi kapsamnda deerlendirildii grlmektedir. Dolaysyla Saytay tarafndan kamu idarelerinde yaplacak denetim faaliyetlerinin, ne ekilde yaplrsa yaplsn her durumda idarelerdeki i kontrol sistemlerinin incelenmesine ve analizine ynelik olacan sylemek yanl olmayacaktr.

Bu erevede, Saytay tarafndan yaplan dzenlilik denetimlerinin ieriinin, dorudan idarelerdeki i kontrol sistemlerinin kendisi olduu anlalmaktadr. Dier taraftan, idareler tarafndan belirlenen amalara ve hedeflere ulalma dzeyinin performans gstergeleri ve faaliyet sonular ile llmesi iinin zaten i kontrol sisteminin ierisinde yer alan bir sreci ifade ettii gerekesiyle, performans denetimi srecinde de denetimin odak noktasnn, dolayl da olsa yine i kontrol sistemi olaca sylenebilir.

Denetim Nedir?

denetim, kamu idaresinin almalarna deer katmak ve gelitirmek iin kaynaklarn ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarna gre ynetilip ynetilmediini deerlendirmek ve rehberlik yapmak amacyla yaplan bamsz, nesnel gvence salama ve danmanlk faaliyetidir. Bu faaliyetler, idarelerin ynetim ve kontrol yaplar ile mal ilemlerinin risk ynetimi, ynetim ve kontrol srelerinin etkinliini deerlendirmek ve gelitirmek ynnde sistematik, srekli ve disiplinli bir yaklamla ve genel kabul grm standartlara uygun olarak i denetiler tarafndan gerekletirilir.

Kurumsal amalara ve hedeflere ulalmas yolunda st ynetimin ve dier karar organlarnn yardmcs ve danman olarak i denetim faaliyeti, ayn zamanda i kontroln izlenmesi, deerlendirilmesi ve sonularn st ynetime raporlanmas alannda sorumluluk sahibidir. Bahsedilen btn bu zellikleri dolaysyla i denetim sistemi, nemli bir ynetim arac olarak grlmeli ve i denetim faaliyeti sonucunda elde edilen ktlar bu zeminde deerlendirilmelidir.

50


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

3.12. KONTROL - DENETM LKS NASIL-DIR?

denetim ile i kontroln birbirlerinden olduka farkl kavramlar olduu ancak bu farklla ramen aralarnda yine de gl bir iliki bulunduu sylenebilir. kontrole ilikin yaplan mevzuat tanmlamalarndan da anlalaca zere i denetim, i kontrol sisteminin bir paras ve sistemi oluturan unsurlardan biri olarak ifade edilmektedir.

Yaplan i denetim tanmlarnda i denetim sisteminin esas gayesinin, i kontrol sisteminin etkinliini, performansn ve yeterliliini deerlendirmek ve sistem ierisinde aksayan ynlere ilikin st ynetime bildirimde ve tavsiyelerde bulunmak olduu dnldnde, bu iki kavram arasndaki iliki daha net anlalabilecektir.

kontrol sisteminin izlenmesi, deerlendirilmesi ve sistem ierisindeki yetersiz noktalarn tespiti iin, i denetim faaliyetine ihtiya duyulmaktadr. denetim, i kontrol sistemini deerlendirmek ve sisteme ynelik neri, tedbir ve tavsiyeleri st ynetime iletmekle grevli bir danmanlk faaliyeti olduuna gre i kontrol olmadan i denetimin, i denetim olmadan da i kontroln varlnn fazla bir anlam ifade etmeyecei ortadadr.

Ancak, iki kavram arasndaki bu ok yakn ilikiye ramen, i denetim ile i kontrol sistemleri birbirlerinin yerine geebilecek yaplar olarak grlmemelidir. denetim, ilgili mevzuat hkmlerinde yaplan kurgu gerei, i kontrol sisteminin bir paras ve unsuru olarak deerlendirilmelidir. kontrol kurumun tm i srelerini, alanlarn ve hatta i denetimi de kapsayan bir yap iken, i denetim, st ynetime ve dier karar vericilere ynelik bir faaliyet olup odak noktas bizzat i kontrol uygulamalarnn kendisidir.

51


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

DRDNC BLM

Bte ve Kesin Hesap Sreci ile Bteden Harcama Yaplmas

52


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

53


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Bu blmde, bte, bte kodlamas, btenin hazrlanmas ve

kanunlamas, ayrntl harcama programnn hazrlanmas,

bteden harcama yaplmas, yaplan harcamalara ilikin

belgelerin muhasebe birimine gnderilmesi, muhasebe birimince

demelerin hak sahiplerine denmesi ilemleri ile kesin hesabn

hazrlanmas ve kanunlamasna deinilmitir.

4.1 BTE NEDR?

Belirli bir dnemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunlarn

uygulanmasna ilikin hususlar gsteren ve usulne uygun

olarak yrrle konulan belgeye bte denir40. Bte 5018

sayl Kanunun 13. Maddesinde yer alan ilkeler erevesinde

hazrlanr, uygulanr ve kontrol edilir.

4.2 TERTP NEDR?

Btede kurumsal snflandrmann 4 dzeyini, fonksiyonel

snflandrmann 4 dzeyini, finansal snflandrmay ve

ekonomik snflandrmann 2 dzeyini ifade eder.

rnek- 02.01.31.34-01.1.1.01-1-03.5 kodlamas bir tertiptir.

4.3 BTEDEK KODLAMALAR NEDR? NE ANLAMA GELMEKTEDR?

Devlet faaliyetlerinin; kurumsal, fonksiyonel, finansal ve

ekonomik olarak snflandrlmasdr.41 Aadaki tabloda

Kanunlar ve Kararlar Bakanlnn bte kodlamasna ilikin

bir rnek yer almaktadr.

40 5018saylKMYKKmd.3/f41 Analitikbtesnflandrmasileilgiligenibilgiiinltfenbaknz: http://www.bumko.gov.tr/TR/Genel/BelgeGoster.aspx?F6E10F-

8892433CFFAC8287D72AD903BEEECEF96BF906C773

54


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

KURUMSAL FONKSYONEL FNANSAL EKONOMK

I II III IV I II III IV I I II III IV

02 01 31 34 01 1 1 00 1 03 5 1 01

02. TBMM

01. Genel Sekreterlik

31. Yasama ve Denetim Hizmetleri Genel Sekreter Yardmcs

34- Kanunlar ve Kararlar Bakanl

01.1.1.00-Yasama ve yrtme organ hizmetleri

1- Genel bte

03. Mal ve hizmet almlar

5. Hizmet Almlar

1. Mavir Firma ve Kiilere demeler

01 Ett-Proje Bilirkii ve Ekspertiz Giderleri

4.4 KURUMSAL SINIFLANDIRMA NEDR?

Siyasi ve idari sorumluluk ile performans sorumlularnn tespitini hedefleyen, drt dzeyli ve sekiz haneli kod yapsna sahip, temel kriteri siyasi ya da brokratik ynetim yetkisi olarak kabul edilen bte kod yapsdr.

rnek: 02.01.31.34-01.1.1.01-1-03.5

4.5 KURUMSAL SINIFLANDIRMANIN DZEY-LER NEY FADE ETMEKTEDR? Birinci dzey (02), bakanlklar ile anayasal olarak

edeer kurumlar ve bte trlerini, kinci dzey (02.01); birinci dzeyde tanmlanan

yneticilere kar dorudan sorumlu birimleri, nc dzey (02.01.31); ana hizmet birimleri

gibi kurumsal politikann uygulanmasndan so-rumlu ikinci dzeye dorudan bal birimleri,

55


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Drdnc dzey (02.01.31.34), destek ve lojis-tik birimleri ile politika uygulayan birimleri ifade etmektedir.

4.6 FONKSYONEL SINIFLANDIRMA NE ANLAMA GELR?

Fonksiyonel snflandrma devlet faaliyetlerinin trn gstermek zere tasarlanmtr. Drt dzeyli ve alt haneli kod grubundan olumaktadr. Birinci dzey, devlet faaliyetlerini 10 ana fonksiyona ayrmaktadr. Ana fonksiyonlar, ikinci dzeyde programlara blnmektedir. nc dzey kodlar ise nihai hizmetleri gstermektedir. Drdnc dzey alarak muhtemel ihtiyalar iin bo braklmtr. TBMMde (01) Genel Kamu Hizmetleri kullanlr.

(01) Genel Kamu Hizmetleri, (02) Savunma Hizmetleri, (03) Kamu Dzeni ve Gvenlik Hizmetleri, (04) Ekonomik ler ve Hizmetler, (05) evre Koruma Hizmetleri, (06) skn ve Toplum Refah Hizmetleri, (07) Salk Hizmetleri, (08) Dinlenme, Kltr ve Din Hizmetleri, (09) Eitim Hizmetleri, (10) Sosyal Gvenlik ve Sosyal Yardm Hizmetle-

rini gstermektedir.

rnek: 02.01.31.34-01.1.1.01-1-03.5

4.7 FNANSAL SINIFLANDIRMA NEDR?

Harcamann hangi kaynakla finanse edildiini gsterir. Tek haneli koddan ibarettir. TBMMde (1) Genel Bte ve (6) zel denekler finans kodu kullanlr.

(1) Genel Bte,

(2) zel Bte,

56


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

(3) Dzenleyici ve Denetleyici Kurumlar,

(4) Sosyal Gvenlik Kurumlar,

(5) Mahalli dareler,

(6) zel denekler,

(7) D Proje Kredileri,

(8) Ba ve Yardmlar gstermektedir.

rnek: 02.01.31.34-01.1.1.01-1-03.5, 02.01.31.34-01.1.1.01-6-03.5

4.8 EKONOMK SINIFLANDIRMA NEDR?

Ekonomik snflandrma devlet faaliyetlerinin, milli ekonomi zerindeki etkilerine gre gruplanmasyla oluturulmutur. Devlet faaliyetlerinin, milli gelir ve piyasa ekonomisi zerindeki etkilerinin llmesini amalar. Alt haneli ve drt dzeyli kod grubundan oluur. Bte politikalarnn seici bir ekilde uygulanmasn salar. TBMMde 04, 08 ve 09 nolu ekonomik kodlar kullanlmaz.

(01) Personel Giderleri,

(02) Sosyal Gvenlik Kurumlarna Devlet Primi Giderleri,

(03) Mal ve Hizmet Alm Giderleri,

(04) Faiz Giderleri,

(05) Cari Transferler,

(06) Sermaye Giderleri,

(07) Sermaye Transferleri,

(08) Bor Verme,

(09) Yedek denekler.

rnek: 02.01.31.34-01.1.1.01-1-03.5

57


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

4.9 HARCAMA BRMLER BTE TEKLFN NE ZAMAN VE NASIL HAZIRLAR?

Maliye Bakanlnca hazrlanan bte ars ve eki bte hazrlama rehberi ile Kalknma Bakanlnca hazrlanan Yatrm Genelgesi ve eki Yatrm Program Hazrlama Rehberinin Eyll aynn onbeine kadar42 Resm Gazetede yaymlanmasn takiben btenin hazrlanmasnda kullanlacak belge ve cetveller Strateji Gelitirme Bakanl tarafndan harcama birimlerine gnderilir. Her bir harcama birimi bte ve yatrm teklifini gerekeli olarak hazrlayarak birim performans programyla birlikte belirlenen srede SGBye gnderir.

4.10 DARE BTE VE YATIRIM TEKLF NE ZAMAN VE NASIL HAZIRLANIR?

Harcama birimi temsilcileri ile birim bte teklifleri zerinde yaplacak grmeler neticesinde idarenin bte teklifi Strateji Gelitirme Bakanl43 tarafndan hazrlanr. st ynetim toplantlarn takiben TBMM bte teklifi Bakanlk Divanna sunulur. Bakanlk Divan karar verdikten sonra bte ve yatrm teklifleri Plan ve Bte Komisyonu Bakanlna gnderilir. Bir rnei de Maliye Bakanlna44 ve Kalknma Bakanlna gnderilir.

4.11 KESN HESAP KANUN TASARISI NE ZA-MAN VE NASIL HAZIRLANIR, TBMMYE NE ZAMAN SUNULUR?

Trkiye Byk Millet Meclisi, merkez ynetim bte kanununun uygulama sonularn onama yetkisini kesin hesap kanunuyla kullanr. TBMM kesin hesap cetvelleri, muhasebe kaytlar dikkate alnarak hazrlanr ve bir rnei kesin hesap kanun tasarsna eklenmek zere Maliye Bakanlna

42 5018SaylKMYKK(Madde16)43 Strateji Gelitirme Birimlerinin alma Usul ve Esaslar Hakknda

Ynetmelik(Madde12)44 5018SaylKMYKKmd.18

58


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

gnderilir45. Kesin hesap kanunu tasars, muhasebe kaytlar dikkate alnarak, merkez ynetim bte kanununun ekline uygun olarak Maliye Bakanlnca hazrlanr. Bu tasar, bir yllk uygulama sonularn karlatrmal olarak gsteren deerlendirmeleri ieren gerekesiyle birlikte izleyen mali yln Haziran ay sonuna kadar Bakanlar Kurulunca Trkiye Byk Millet Meclisine sunulur ve bir rnei Saytaya gnderilir. Kesin hesap kanun tasarsnn ekinde;

a) Genel mizan,

b) Bte gelirleri kesin hesap cetveli ve aklamas,

c) Bte giderleri kesin hesap cetvelleri ve aklamas,

d) Bte gelir ve giderlerinin iller ve idareler itibaryla dalm,

e) Devlet borlar ve Hazine garantilerine ilikin cetveller,

f ) Yl ierisinde silinen kamu alacaklar cetveli,

g) Mal ynetim hesab icmal cetvelleri,

h) Maliye Bakanl tarafndan gerekli grlen dier belgeler yer alr.

4.12 KURUM KESN HESABI NE ZAMAN VE NASIL HAZIRLANIR?

Kurum kesin hesab mahsup dneminin tamamlanmasn takiben bte kanun tasars kod yapsna uygun olarak ve muhasebe kaytlar dikkate alnarak hazrlanr. ncelikle 15 Mart tarihine kadar her bir harcama birimi kesin hesap aklamalarn hazrlayarak Strateji Gelitirme Bakanlna gnderir. Burada konsolide edilerek gerekli dier tm tablolar ve tanr kesin hesab da eklenerek 15 Nisan tarihinde Maliye Bakanlna gnderilen tasar, teyit alndktan sonra yetkililere imzalatlarak 15 Mays tarihine kadar Maliye Bakanlna gnderilir.

45 6253saylKanunun34/3maddesi

59


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

4.13 BTE KANUN TASARISI NE ZAMAN TRKYE BYK MLLET MECLSNE SUNULUR?

Maliye Bakanlnca hazrlanan merkez ynetim bte kanun tasars ile mill bte tahmin raporu, yl bandan en az yetmi be gn nce46 (en ge 17 Ekime kadar) Bakanlar Kurulu tarafndan Trkiye Byk Millet Meclisine sunulur.

4.14 BTE KANUN TASARISI VE KESN HESAP KANUN TASARISI NE ZAMAN KANUNLAIR?

Merkez ynetim bte kanunu ile Kesin hesap kanun tasarlar yl bandan (1 Ocak) nce Resm Gazetede yaymlanr.47

4.15 BTE DENEKLERNN KULLANILMA ESASLARI48 NELERDR?

denekler serbest brakma oranlarna gre nakit planlamas da dikkate alnarak kullanlr.

Btede yer alan deneklerin zerinde harcama yaplamaz. Bteyle verilen denekler, tahsis edil-dikleri amalar dorultusunda yl iinde yaptr-lan i, satn alnan mal ve hizmetler ile dier gider-lerin karlanmasnda kullanlr.

Ait olduu mal ylda denemeyen ve emanet hesabna alnamayan zamanamna uramam geen yllar borlar ile ilama bal borlar, ilgili kamu idaresinin cari yl btesinden denir.

Yl iinde hizmetin gerektirdii hllerde btede yeni tertipler alabilir.

46 5018SaylKMYKK(Madde18)47 T.C.Anayasas(Madde162)48 5018saylKMYKKmadde20

60


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

4.16 AYRINTILI HARCAMA PROGRAMI (AHP) NEDR?

AHP, 5018 sayl Kanuna ekli (I) sayl cetvelde yer alan genel bteli idarelerin, aylar itibaryla yapabilecekleri harcamalar gsteren programdr. Bu programn ekonomik snflandrmann ikinci dzeyi itibaryla oluturulmasna AHP cmal, tertip dzeyinde oluturulmasna ise AHP Detay denilmektedir.

4.17 TBMMDE AHP UYGULAMASI VAR MIDIR?

TBMMde denekler TBMM Bakannn onayyla serbest brakld49 iin AHP uygulamas yoktur.

4.18 REVZE LEM NEDR?

AHPde yl iinde yaplacak her trl deiiklik ilemidir. yle ki; serbest olan bir bte kaleminin serbest olmayan ile deitirilmesidir. TBMMde deneklerin tamam yl banda serbest brakld iin revize ilemi yaplmamaktadr.

4.19 AKTARMA LEM NEDR?

Belli bir tertibe tahsis edilmi olan denein, 5018 sayl Kanun, yl bte kanunu ve dier kanun hkmlerine dayanlarak bir tertipten dlp mevcut veya yeni alacak bir tertibe eklenmesi ilemleridir.

4.20 AKTARMA YASAKLARI NELERDR?

Aktarma yasaklar 5018 sayl Kanunun 21inci maddesinde dzenlenmitir. Buna gre, Merkez ynetim kapsamndaki kamu idarelerinin bteleri arasndaki denek aktarmalar kanunla yaplr.

49 TBMM Mali Ynetim ve Kontrol Sisteminin Uygulanmasna likinEsaslarMadde4

61


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

Ancak, merkez ynetim kapsamndaki kamu idareleri, aktarma yaplacak tertipteki denein, yl bte kanununda farkl bir oran belirlenmedike yzde beine kadar kendi bteleri iinde denek aktarmas yapabilirler. Bu ekilde yaplan aktarmalar, yedi gn iinde Maliye Bakanlna bildirilir.

Personel giderleri tertiplerinden, aktarma yaplm tertiplerden ve yedek denekten aktarma yaplm tertiplerden, dier tertiplere aktarma yaplamaz.

Yatrm (06) denekleriyle ilgili aktarmalarda ve deiikliklerde yl Yatrm Programnn uygulanmas, izlenmesi ve koordinasyonu ile ilgili karar hkmlerine uyulur.

4.21 GELRL DENEK KAYDI (EKLEME) LEM NEDR?

6253 sayl Kanunun 35. Maddesi gerei kaydedilecek gelirlerin yl btesiyle ilikisinin kurulmas ve kullanmna imkn salanmas amacyla mevcut veya yeni alacak tertiplere yaplacak denek kayd ilemleridir.

4.22 E- BTE VE SGB.NET SSTEM NEDR?

e-bte, tm kamu bte planlama ve gereklemesinin gvenli internet kanalndan takip edilebilmesini salar. darenin, Maliye Bakanlnn, TBMMnin ve vatandan, effaflk ilkesi erevesinde, kamu kaynaklarnn doru kullanmnn takip edilebildii bir ortam sunar.50 TBMMde e-bte sistemi ile birlikte 2011 ylndan itibaren SGB.net de kullanlmaktadr.

4.23 LEMLERN E-BTE VE SGB.NET SSTEM ZERNDEN GEREKLETRLEBLMES N NE YAPILMALIDIR?

lemlerin gerekletirilebilmesi iin birim kullanc ifresinin alnmas gerekir. Sgb.net ifre talepleri Bilgi lem Bakanl,

50 https://ebutce.bumko.gov.tr/

62


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

e-bte ifre talepleri Strateji Gelitirme Bakanl tarafndan sonulandrlr.

4.24 DENEK GNDERME BELGES NEDR?

Kamu idarelerinin merkez tekilat harcama yetkilileri, merkez d birimlere ihtiyalarnda kullanmak zere denek gnderdii ve harcama yetkisi verdii belgedir.51 Belgenin gnderilmesine ilikin esas ve usuller Maliye Bakanlnca belirlenmektedir. TBMMnin tara birimi olmad iin denek Gnderme Belgesi kullanlmamaktadr.

4.25 TENKS BELGES NEDR?

Harcama birimi tarafndan dzenlenen denek gnderme belgesi ile muhasebe birimine harcanmak zere gnderilen denein geri ekilmesi iin dzenlenen belgedir. TBMMde tenkis belgesi kullanlmamakla birlikte yl sonunda kalan deneklerin iptali iin muhasebe tarafndan tenkis belgesi dzenlenir.

4.26 YKLENMEYE GRLMES NEDR? YKLENMEYE GRMENN ARTLARI VAR MIDIR?

Yklenme, usulne uygun olarak dzenlenmi szleme esaslarna veya kanun hkmne dayanlarak i yaptrlmas, mal veya hizmet alnmas karlnda gelecee ynelik bir deme ykmllne girilmesidir.

Yklenme artlar: Btede yeterli denei bulunmayan iler iin yklenmeye giriilemez. Yklenme sresi mal ylla snrldr. Harcama yetkilileri, tahsis edilen denekler dahilinde yklenmeye girebilirler. Yklenmeye giriilen tutara ait denekler sakl tutulur; baka i yaptrlmas, mal veya hizmet alnmas iin kullanlamaz.52

51 5018SaylKMYKK(Madde22)52 5018saylKMYKKMadde26

63


Stratejik Plan

Kontrol

Ha

rcra

h

Kam

u Zar

ar

Tanmaz

hale

Bte

ve Pe

rform

ans

n Ma

li Kont

rol

4.27 ERTES YILA GEEN YKLENMEYE GRLEBLR M? GRLRSE HANG LER N GRLEBLR?

Niteliinden dolay mal ylla snrl tutulamayan ve sreklilii bulunan aadaki i ve hizmetler iin; her i itibaryla, btelerinde ngrlen deneklerin yzde ellisini, izleyen yln Haziran ayn gememek ve yklenme sresi on iki ay amamak zere, ilgili st yneticinin (TBMMde Genel Sekreter) onayyla ertesi yla geen yklenmelere giriilebilir:

a) Trk Silahl Kuvvetlerinin yapm, onarm, ett ve proje ileri, aratrma-gelitirme projeleri, giyecek ve yiyecek almlar, makine-tehizat, silah -mhimmat- tehizat almlaryla bunlarn bakm, onarm ve imalat ileri. b) Yiyecek, yakacak, akaryakt ve madeni ya ihtiyalar. c ) Temini ve korunmas g olan ila, a, serum ve tbbi sarf malzemeleri. d) Sreli yayn alm, tama, koruma ve gvenlik, temizlik ve yemek hizmetleri. e) Tatlarn mal sorumluluk sigortas ile yurt dndan tedariki yaplan silah, silah-tehizat ve mhimmat sevkinin her trl riske kar sigortalanmas amacyla yaptrlan nakliyat sigortas. f) Makine-tehizat, yol ve otoyol, bilgisayar ve haberleme sistemlerinin bakm ileri; her trl onarm ileri ile elektronik bilgi eriim hizmetleri. g) Emniyet Genel Mdrlnn giyecek almlar ile silah, mhimmat ve tehizat almlar. h) Milli stihbarat Tekilat Mstearlnn ett ve proje ileri, aratrma-gelitirme projeleri, makine, silah-mhimmat, tehizat ve sistem almlaryla bunlarn bakm, onarm ve imalat ileri.

Ancak (d) bendinde saylan iler iin btelerinde deneklerin yzde ellisinin almayaca hkm Mill Eitim Bakanl iin aranmaz.53

kamu mali yönetimi el kitabı

Documents