KALEM SURES ANALZ

BURAK TARACAR

YAZAR HAKKINDA Burak Taracar 1977 ylnda Balkesirde dodu. Ortarenim ve lise yllarn Balkesir Srr Yrcal Anadolu Lisesinde (SYAL) bitirdikten sonra 1996 ylnda Uluda niversitesi Elektronik Mhendisliini kazand. Geirdii ar bunalm sonucu birinci snfta okuldan ayrldktan sonra bir sre tedavi olup 1999 ylnda Balkesir niversitesi Necatibey Eitim Fakltesini kazand ancak nc snfta hastalnn nksetmesi yznden oradan da ayrld. Yazmak gibi szel yetenek isteyen bir ile megul olmasna ramen grd saysal eitimin onun szel mantk ve analiz yeteneini gelitirdiini syler. u anda bir ksm baslm bir ksm baslmam Alak Suresi Analizi, Kalem Suresi Analizi, Fatiha Suresi Analizi, Yamurlar, Kurdun Duas, Sevgilime (iir), Ahlak ve Felsefe, Denemeler ve Yamurlar(senaryo) adl 9 adet eseri vardr.

2

Merhaba sevgili okuyucularm. lk kitabmz olan Alak suresi analizinden sonra Kuransal araylar dizimizin ikinci kitab olan Kalem suresi analizi ile tekrar birlikteyiz. anlayabildiim yada anlatmak istediim kadaryla Kalem suresi, insann kendini Allah katnda olmad bir halde yada derecede grmemesi gerektii, ne dnyann ne de ahiretin insann tekelinde olmad, Kuransz Mslmanlk yani ilahi vahyin gerek anlamnn olmad dini araylarn Allah katnda geersiz olduu, dindar inkarclar ve en ok da Kurann anlamndan, yani anlam anlalarak okunarak insanlarn gerek dini gerek dnyevi hayatlarna o ekilde bir eki dzen vermesi gerektii zerine kurulu. Aka sylemeliyim ki ben Arapa dilini bilmiyorum fakat Kurann baka dillere bire bir tercmelerinden rahatlka anlalabileceini ve zaten Kurann indirilme dili olarak Arapann seilmesinin nedenlerinden birinin de Arapann bu ekilde tercmeye msait bir dil olmasndan kaynaklandna inanyorum. Kuran baka dillere evirilerinden anlalmaz, Arapa bilen okur anlar gerisi Arapadan lafz olarak okusun diyecek kadar bu konuda ileri giden yobazlara da artk birilerinin hadlerini bildirmesi gerektiine inanyorum. Aslnda unutmamam gereken bir nokta da yapt bu gzel eviriden dolay Prof. Dr. Yaar Nuri ztrke teekkr etmem gerektii. Yllar nce yaptmz bir konumada bana evirimi kaynak gstererek kullanabilirsin demiti. Ben de imdi bu sz tutuyorum. Hepinize Kurann frtnal, sevgi ve ak dolu anlamsal dnyasnda iyi yolculuklar diliyorum Bu kitab canmdan ok sevdiimden halde cannn kymetini bilmeyen kardeim Burhan Taracara ithaf ediyorum

3

buraktaracar@hotmail.com buraktaracar.blogspot.com Kalem Suresi Nun! Andolsun kaleme ve satr satr yazdklarna ki sen, cin tasallutuna uram deilsin Rabbinin nimeti sayesinde. Senin iin kesintisiz bir dl var. Ve gerekten sen, ok byk bir ahlak zerindesin. Yaknda greceksin, onlar da grecekler! Hanginizmi fitneye tutulan, deliren! Senin Rabbin, evet Odur kendi yolundan kimin saptn en iyi bilen. Ve Odur kimin doruya ve gzele klavuzlandn en iyi bilen. O halde, yalanlayanlara itaat etme! stediler ki sen, alttan alp gevek davranasn da onlar da yumuaklk gstersin. unlarn hibirine eilme, uyma: ok yemin eden, baya-alak, alayc / gammaz, kouculuk iin dolap duran, hayr engelleyen, snr tanmaz-saldrgan, gnaha batm, kaba / obur, btn bunlardan sonra da soyu bozuk, ktlkle damgal. Mal ve oullar sahibi olmu da ne olmu? Ayetlerimiz ona okunduunda yle der: Daha ncekilerin masallar! Yaknda biz onun hortumu zerine damga basacaz / burnunu srteceiz. Biz onlar, o bahe sahiplerini belalandrdmz gibi belalandrdk. Hani onlar, sabaha ktklarnda, baheyi mutlaka kesip bieceklerine yemin etmilerdi. Hibir istisna tanmyorlard. Ama onlar uyumaktayken, Rabbinden gelen bir dolac baheyi dolat da, o simsiyah kesiliverdi. Sabaha ktklarnda birbirlerine seslendiler: Hadi, eer biecekseniz ekininize erken gidin. Yola koyuldular. Aralarnda fsldayorlard: Hey! bugn oraya bir yoksul girip yannza gelmesin. Sadece engellemeye, iddete gleri yeten kiiler olarak erkenden vardlar. Fakat baheyi grnce: Yahu biz yanl gelmiiz dediler. Hayr, hayr! Biz mahrum edilenleriz. Ortancalar /4

lml olan yle dedi: Ben size sylemedim mi? Tespih etseydiniz ya! O zaman dediler ki: Tespih ederiz seni, ey Rabbimiz. Gerekten biz zalimler olduk. Bunun zerine birbirlerini knamaya baladlar. Yuh olsun bize, dediler, biz gerekten azgnlarmz. Umarz, Rabbimiz bize onun yerine daha hayrlsn verir. Biz de her eyimizle Rabbimize yneliriz. te byledir azap! Ahiretin azab ise gerekten ok daha byktr. Ah! Biz bilselerdi. Takva sahipleri iin, Rableri katnda nimetlerle dolu cennetler vardr. Biz Mslmanlar, sulular / gnahkarlar gibi yapar myz? Neniz var sizin, nasl hkm veriyorsunuz? Yoksa sizin bir kitabnz var da ondan ders mi gryorsunuz? Onda, keyfinize uyan her eyi rahata buluyorsunuz. Yoksa sizin lehinize zerimizde kyamete kadar uzanacak yeminler mi var da siz ne hkmederseniz oluverecek! Sor onlara: Byle bir eye hangisi kefil? Yoksa kendilerinin ortaklar m var? Eer doru szl iseler arversinler ortaklarn! Baldrn plak kalaca, secdelere arlacaklar gn, onu da yapamayacaklar. Gzleri yere eilmi, benliklerini zillet kaplamtr. Onlar, sapasalam olduklar zaman da secde etmeye arlyorlard. Bu sz yalanlayanla beni babaa brak. Onlar bilmedikleri yerden yakalayacaz. Sre tanyorum onlara Tuzam gerekten zorludur benim. Bir cret mi istiyorsun kendilerinden de onlar, bir bor altnda eziliyorlar! Yoksa gayb, anlarnda da onlar m yazyorlar? Artk Rabbinin hkm vermesi iin sabret! Baln dostu Yunus gibi olma! Hani o, hkrktan boulur bir halde yakarmt. Eer ona, Rabbinden bir nimet ulamasayd, horlanm bir halde cascavlak bir yere atlrd. Fakat Rabbi onu seip yceltti ve barseverlerden yapt. O kfre sapanlar, Zikiri / Kuran iittiklerinde az kalsn gzleriyle seni devireceklerdi. Bu tam bir cinlidir diyorlard. Oysaki o Zikir / Kuran alemler iin bir tten baka ey deildir.5

KALEM SURES ANALZ Nun! Andolsun kaleme ve satr satr yazdklarna!6

Kalem suresi Nun harfine yeminle balamaktadr. Hem genel manada Kuran bilenlerin renmesi ynnden, hem de Kuranla ilk defa tananlarn renmesi ynnden syleyebiliriz ki, Kurann surelerinin bir ksmnn banda bulunan harf yeminleri, tek harf bulunan yeminlerde, o harfin syleni biiminin insan aklna getirdii duyumsamalar, birden ok harf bulunan yeminlerde, hem o harflerin ayr ayr syleni biimlerinin insan aklna getirdii duyumsamalar, hem de o ard ardna gelen harflerin kombinasyonunun insanoluna anlattklar bakmndan incelenmelidir. Nun yeminini birka bakmdan inceleyeceiz. Bunlardan birincisi yeminin bandaki n harfi, ikincisi n ve u harflerinin bizi nereye gtrd, ncs ise nu sesinin sondaki n sesiyle birlemesiyle oluan mana ve en son olarak sondaki n sesinin bize anlattklar. Ben burada seslerin anlamlarn anlatmak iin semboller kullanmak istiyorum. Nun yemininin bandaki n sesi evren kurulmadan nce sregelmekte olan eksiksiz, hamd ve srekli olan iman anlatr. Bu noktada evren kurulmadan nce meleklerin varln ve insanolunun dnyadaki snavna Alemlerin Rabbi tarafndan verilen baz tlerle hazrlandn belirtmeliyim. Hatta Nun yemininin belirttii snav insan yaratlmadan nce de Alemlerin Rabbinin gsterdii bir dosdoru yol olarak varolmutur. Nu sesi daha nce belirttiim gibi eksiksiz, hamd ile dolmu, tam bir imandan, ortadaki u sesinin anlatt gibi belirlenen bir yolda iman korumay anlatr. Belirlenen yol yaratl anndan kyamete kadar srecek iman yoludur ki melekler ve insanolu bu snava dahildir ve Kuranla gelen hidayet vastasyla doru yola girmeye alan insann bu snav kaybetmemesi lazmdr. Sondaki n sesi ise adeta nceki nu sesi yani hamd, doru yol ve tam hidayetle balayan snavn u sesi ile devam7

etmesi yani sreklilik iinde tutulmas ve sondaki n sesiyle kapsanmasdr. Sondaki n sesi daha tek bir ifadedir ki kyamet ve hesap zamann anlatr. Bu zaman diliminde yaratlmlarn her eyi geride brakmalar ve en byk hidayete, bir daha kaybolmayacak gereklik, hesap, dl ve ceza daha dorusu yaratlmlarn her eyi anlamlar sz konusudur. Kyamet zaman ondan nceki balang ve snav zamanlarn kapsar. Ayn ekilde sondaki n sesi de ondan nceki nu sesini kapsar. Bunu bir baka ekilde yle anlatabiliriz. Kuran yle der: Azaptan uzaklatrlp cennete sokulan kesinlikle kurtulmu olacaktr. Bu sebeple sondaki n sesinin tam hidayeti ve varlacak son noktay anlatmas gibi, direkt cennete girenler gerekliin ta kendisine, bir sre iin cehenneme girenlerin ise gerein bilgisine tam olarak ulatktan sonra cennetin yani kesintisiz ve sonsuz gerekliin iine girebileceklerini syleyebiliriz. Cehennem temiz kalpli ve iyi niyetli, Allaha bal olmayanlarn gerein bilgisinin ne olduunu anlayacaklar vakte kadar kalacaklar bir azap yeridir. Bu sebeple temiz kalpli ve mutlak gereklik yani hidayet zere olmak isteyenlerin Kurana sarlmalarn tavsiye ederim. Ayetleri dikkatlice incelerseniz grebilirsiniz ki nce kaleme, daha sonra kalemin sahip olduu olguya, bir baka ekilde sylemek istersek insanlk tarihi boyunca detaylandrlm bir halde yazlanlara yemin edilmektedir. Bu noktada kalem, bilgiyi aktarmak iin kullanlan nesne anlamna gelir ki bu olgu amzda daktilo, bilgisayar, uydu sistemleri, iletiim sistemleri ve bilgiyi depolama sistemleri gibi pek ok olguyu iine alr. Alak suresi analizinde kalemin ne gibi anlamlara gelebileceinden bahsettiimiz iin ben burada bilginin depolanmas, detaylandrlmas ve gelecee tanmas gibi kavramlardan bahsedeceim.

8

Kalem kavramnn en nemli zelliklerinden biri insan aklnda oluan somut bilginin veya herhangi bir verinin d dnyada bir daha kaybolmayacak bir ekilde belirli bir belge (kat, disket, cd, bilgisayar hafzas vb) zerinde saklanmasn salamaktr. nsan aklnn temel ileyi biimi akln kademe kademe ve bilgi zerine bilgi mant zerinden yrtlmesidir. nsan nce temel bir gerek bulur, sonra onu bir belge zerine geirir, daha sonra onun zerinde dnr ve en sonunda o bilginin onu gtrd bir baka temel geree ular. Buna fizik biliminden bir rnek vermek istersek, yzyllar nce Newtonun kulland kanunlarn zerinden dnceler retilerek bugnk kuantum fizii kanunlarna ulalmtr nk hibir bilimsel kanunun birdenbire ortaya kmas sz konusu olamaz ve bilimsel mantk unu gstermektedir: Her yeni bilimsel kanun daha nce varolan bilimsel kanunlarn zerinde yrtlen mantksal almalarn sonucudur. Peki neden Kuran Nun yemininden yani ncesini ve sonrasn anlatan yeminden sonra kaleme ve satr satr yazdklarna yani detaylandrlm bir halde yazdklarna yemin ediyor? nk Kuran hem tarihsel geliim sreci iinde, hem bilimsel geliim sreci iinde bir harf kullanarak anlatt gerekliin, kalem olgusu kullanlarak detaylandrlm bir halde (satr satr szc bunu ifade eder) anlatlacan ve gerekliin gzler nne serileceini ifade ediyor. Bir baka ekilde anlatrsak kalem, gazete, kitap, bilgisayar, uydu gibi nesnel anlatm aralarnn insanolunun dnyada varoluundan kyamet gnne kadar anlataca tek gerek, Kuran- Kerim in mutlak, tartlmaz ve deimez olduu gereidir. rnek olarak slam uruna girilen bir savata son nefesini La ilahe illallah! diyerek veren bir ehidi gren gzler

9

aslnda son nefesinde lme akn anlatan bir insana ahitlik etmektedir ki bu u demektir: Rahman ve Rahim Allahn adyla O tozutup savuranlara, o krp un ufak edenlere, o arlk tayanlara, o kolayca akp yzenlere, o rahata yzenlere, o i ve oluu bltrenlere andolsun ki! Hi kukusuz, o size vaat olunan kesinlikle dorudur ve din amaz bir olgudur. (Zariyat suresi) Dnya hayatnda alnp verilen tm nefeslerin, iine girilip yaanlan tm heyecanlarn, her trl znt ve sevincin, her trl bilinli ibadetin ve dnmeye deer her trl oluun tek bir sebebinin olduunu ve bu tek sebebin de ahiret olduunu ve bu dnya hayatnn sadece ahiret ncesi bir snav olduunu size syleseydim bana inanr mydnz? Kalemin kullanm amalarna bir gz atmak istersek temel ba-lamda gemiten gelecee uzanan zaman dilimi iinde kalemin tek bir grevi vardr. Olan biteni kayt altna alarak gelecee aktarmak. Bu olay bilimsel platformda ok ak ve net bir ekilde grlebildii gibi, tarihin not alm ve gelecee aktarmyla, insanolunun elinden kan dnsel eserler, sanat eserleri, iirler ve felsefi metinler gibi pek ok olgunun gelecee aktarm konusunda grlebilir. Ancak bu noktada ok az kiinin grd yada grebilecei bir kelam mucizesine dikkat ekmek zorundaym. Kitab- Kerim ilk ayetinde tek bir harfle anlatt gerekliin kalem mucizesiyle, gelecee uzanan zaman diliminde, satr satr, gittike daha ok detaylandrlarak ve ayrntl bir hale getirilerek, matematik, fizik, geometri, kimya, biyoloji, tp, psikoloji, astronomi ve dier her trl bilim dalnn da katksyla en son ana kadar mkemmel bir ekilde ortaya konulacan sylemektedir. Bir baka deyile Kuran zamanla10

birlikte daha mkemmel anlalacak ve Kurann tefsircisi de zaman ve akp giden zaman dilimi iinde kalemin yazdklar olacaktr. Bu noktada insan akl iki trl iler: 1-) Zamann gemesini bekleyerek belirli mucizelerin ortaya kmasn beklemek ve akl bilimsel gereklie ulatktan sonra Kurana inanmak. 2-) Allaha ve ahiret gnne iman etmi bir kii olarak gerek olan Kurana iman ederek yaam eklini iman ettii deerlere gre belirlemek. Ben bu iki seenekten birincisinin zerinde bile durmamanz tavsiye ederek ve ikinci seenei semeye kendini adam bir insan olarak Kuran yaam sreci boyunca nasl ele almamz gerektii konusunda biraz durmak istiyorum. Bireysel planda insanlarn anlamn okuyarak renmesi iin Alemlerin Rabbi tarafndan insanlk alemine peygamberimiz Hz. Muhammed araclyla gnderilmi olan Kuran alar boyunca neden kendisine sarlanlarn, mrlerinin sonuna kadar aratrp rendikleri bir kitap olmutur? Alemlerin Rabbi tarafndan indirilmi olan Kurann en nemli zellii insan psikolojik adan anlaml ve bilinli bir iman balamnda motive etmesidir. Eer iman balamnda bir motivasyon ve konsantrasyon salayc bir etken yoksa o iman ok zayftr. yle bir dnn Kuran olmasayd onun yerine Kurann kendisi kadar motive edici ve dndrc bir kitap olabilir miydi? Kurann en nemli zellii insann iman etmesini salamas ve uurlu iman baznda iman motive etmesi, bir baka deyile psikolojikman gerekli olan heyecan, mit ve dengeyi salamasdr.11

nsan hayatnda insan iin varolan en nemli iki temel deer akl ve psikolojidir. Akl mutlak gerei grr, doruyla yanl, mantklyla mantksz birbirinden ayrt eder ve net gr salar. Psikoloji ise bambaka bir eydir. Mutlu bir anda sevgilisini bekleyen bir erkek, sevgilisi ge geldii halde ona bir gl alabildii gibi, mutsuz bir anda sevgilisini bekleyen bir erkek sevgilisi ge geldii iin ona bir tokat atabilir. Mantkl bir insanda psikoloji denge halindedir bir baka ekilde ise yle syleyebiliriz, psikolojik dengesi yerinde olan bir insan akln kulland zaman dilimi boyunca mantkldr. Neeli bir insan evresindeki btn dostlarna gnaydn diyebildii gibi fkeli bir insan etraf krp ayn artlarda etraf krp dkebilir, kavga edebilir. Mutlak akl aslnda sadece bir aynadr, psikoloji ise insan ynetir hatta zaman zaman akln nne geebilir veya akln stn rtebilir. Psikolojinin insan ynettii olgusunu ortaya koyduktan sonra neden Kurann anlamyla bir kere tanp bir daha brakmayan insanlarn Kurana bu kadar sevdal olduunu ortaya koyalm.nk Kuran insann Allaha iman etmesi ve inanmas iin gerekli olan ak verir ve ak yle bir duygudur ki insan psikolojisinde insan aktan daha te etkileyen bir duygu yoktur. Kuran Alemlerin Rabbinin insana duyduu akn satrlara geiriliidir ki neden her yeni Mslman olmu insana Neden Mslman oldun? diye sorduumuzda u cevab alrz: Kar koyamadm! Alemlerin Rabbi insana olan akn Kuranda satrlara geirdii gibi Kuran okuyan insan da inancyla, namazyla, zekatyla, her trl ibadetiyle, iyilikleriyle ve en nemlisi dnceleri ve onlar dile getiriiyle Allaha olan akn ortaya koyar. Bundan tesi insann lp cennete varmasdr ki insan gerek akn manalarna cennet ve sonrasnda varabilir. Bu noktada insan benliinin birka temel alt blmnden sz etmek istiyorum. nk insan benliini ak ve net olarak12

inceleyemezsek dar bir biimde slam adna sloganlar atmaktan teye gidemeyiz. nsan benliinin temel alt kavramlarndan birkan sayarsak bunlar bireysel altyap, akl, mantk, psikoloji, sezgi, bilin ve eylemdir. En bata bireysel altyap maddesini inceleyelim. Bireysel altyap herhangi bir zaman-mekan boyutunda insanda bulunan bilgi, grme, iitme duyusu gibi duyular, kltr,zeka, renim seviyesi, herhangi bir eye kar sevip-sevmeme, holanpholanmama duygular gibi kiisel zelliklerdir. Bireysel altyap bir niversite rencisinin bir matematik snavnda A alacak bir bilgi seviyesini gsterebildii gibi, tad duygusunu deerlendirme, ac veya tatly sevip sevmeme gibi hem biyolojik hem de insancl altyaplar olabilir ve bunlar insana yaad sre boyunca etki eder. imdi akla gelelim. Akl ayn bir bilgisayar devresi gibi dardan ald etkileri bireysel altyapya bal olarak zmler. Ayn matematik sorusu matematik derecesi A olan bir renciyle E olan bir renciye sorulduunda farl cevaplar alrsnz. Ayn ekilde hayat televizyon seyretmekle gemi bir adamla, kitap okumay seven, sevgi ve sayg kavramndan haberdar olan kltr seviyesi farkl bir adamn herhangi bir siyasi haber karsnda tepkileri farkldr. alkan renci bir sorunun cevabna 2,718 diyebildii gibi tembel renci soruya 2,5 diye cevap verir. Akl, numaral bir gzlk olsun, dardan gelen nlar, d etkenler olsun, gzln camnn derecesi ise bireysel altyap zellikleri olsun, gz akl olsun ve beyin ise akln yani gzn bavurduu yer yani mantk olsun. nsan ancak bunlarn birleiminden sonra grr. Akl normal artlar altnda yanl yapmaz yalnz cam yani bireysel altyap ne kadar doru veya yanlsa kiiye o kadar doru veya yanl bilgi kazandrr. nsan mkemmel yaratlmtr fakat dini yalanlamak veya

13

uzak dmek bireysel altyapya da zarar verir. Bunu Kurann Tin suresinde de grebilirsiniz: TN SURES Rahman ve Rahim Allahn adyla Yemin olsun incire, zeytine, Tur-i Sinaya ve u gvenli kente ki, biz insan gerekten en gzel bir biimde yarattk. Sonra da onu dklerin en dne, aalarn en aasna evirip attk. man edip hayra ve bara ynelik i retenler mstesna. Bunlar iin kesintisiz bir dl vardr. Byle iken dini sana ne yalanlatr? Allah, yarglarn en gzel hkm vereni deil mi? Dikkat ederseniz ayetler insann en gzel bir biimde yaratldndan ardndan da dklerin en dne, aalarn en aasna evrilip atldndan bahsetmektedir. Yani bireysel altyapy negatif olarak etkileyen etmenler evresel ve dardan gelen etmenlerdir. nsann nasl mkemmel bir hale getirilecei ise ayetlerin devamndadr. man edip hayra ve bara ynelik i retenler mstesna. Bunlar iin kesintisiz bir dl vardr. Byle iken dini sana ne yalanlatr? Allah, yarglarn en gzel hkm vereni deil mi? Dardan gelen nlar ne kadar netse ve bireysel altyap ne kadar gzelse, bir baka deyile gzln cam ne kadar net gsteriyorsa akl yani gz o kadar iyi grr. Akl gzlk camndan ald bilgileri beyne yani manta gtrr. Mantk, kendisine gelen herhangi bir bilginin doruluunu, yanlln, olumluluunu, olumsuzluunu birbirinden ayrr yani zmler. Buradan karacamz sonu ise akln sadece bir veri alc yada bir gz gibi olduu, mantn ise onlarn bir14

deerlendiricisi yada karar vericisi olduudur. Mantk kendisine ulaan bilgiler yani gzn kendisine ulatrd bilgiler hakknda bilinli ve yanl deerlendirmeler yapar ve bu bilinli ve yanl deerlendirmeler insan iin ok nemlidir. nk insanolunun Yce Yaratc tarafndan snav edilmesi esnasnda ana snav konularndan biri insann olaylar yada kendisine ulaan veriler karsnda ne gibi bir mantk yrttdr. Bireysel mantk nemlidir nk mantk, kendisine ulaan veriler hakknda bireysel olarak olumluolumsuz, doru-yanl gibi deerlendirmelerde bulunduu iin yaam sreci boyunca bir imtihan aracdr. Aslnda bu noktada akl ve mantn zaman zaman birbirine kartn greceiz nk akl gze benzedii iin ve gzlk camndan (bireysel altyap) kendisine gelen bilgileri dorulamak yada yanllamak ansna sahiptir fakat mantk genel konularda genellikle herkes iin ayndr. Birazdan iin iine psikolojinin de girmesiyle bireysel altyap, akl, mantk, psikoloji hatta daha da ileri gittiimizde insan benliinin btn alt kavramlarnn tmnn bir araya gelerek insan benliini oluturduunu greceiz. imdi psikolojiye geelim. Psikoloji bireysel yada evresel nedenler hakknda akl ve mant etkileyerek, akln ve mantn emrettii eylemin kendi szgecinden geen bir eylem olarak hissedilmesini, dnlmesini, da vurulmasn salar. Burada psikoloji szgecinden geen eylemin ille de da vurulmas gibi bir art yoktur nk psikoloji ruhsal bir durumdur (yani i benlik durumu). En genel manada mutluluk yada mutsuzluun kkenleri psikolojik veriler nda incelenmelidir. Bilin ise insann herhangi bir zaman-mekan boyutunda yapp ettiini yada i benliini (psikoloji) bilip-bilmeme, farknda olup olmama durumudur. Kuran yle der:

15

nsan, kendi z benliine ynelmi keskin ve derin bir baktr te bu z benlie ynelmi keskin ve derin baka bilin diyoruz. Bilin ve uur arasnda bir fark vardr. Bilin insann kendi benliine ynelmi olan bak, uur ise mantn yerli yerinde olmas, bunun yannda insann yapp ettiklerinin farknda olmasdr. Alak Suresi Analizi adl kitabmzda yle demitik: nsan lahi Kudrete dnecei iin bu uluhiyete kendini hazrlamaldr. Eer dnyadayken bu bilinci kazanrsanz, ahirette de karlaacanz olaylara kar nceden inandnz iin bir kurtulu vesilesi olabilir. uurlu iman ok nemlidir. Yani kendi kendine ne yaptn, ne olduunu bilmesi. uur hibir zaman kaybolmamal ve en kt ileri yaparken dahi insan kendini ve yaptklarn anlayabilmeli. rnein insan adam ldrrken bile ben bu ii yapyorum ama bunun kt bir i olduunu biliyorum diyebilmeli. uur bunun iin nemlidir. Yaptklarn gryor olmak, hatalarn anlayabilmek ve kabul etmek Bilin ve uurun ne kadar nemli olduunu anlamaya sayfalar yetmez. nk Kurann insan tanmnda bilin ve i bak zelliklerine dikkat ekilmektedir. Bunu anlayabilmeniz iin Maun Suresini dikkatlice incelemelisiniz: Maun Suresi Rahman ve Rahim Allahn adyla Grdn m o, dini yalan sayan? te odur yetimi itip kakan! Yoksulu doyurmaya zendirmez o. Vay haline o namaz klanlarn ki, namazlarndan gaflet iindedir onlar! Riyaya sapanlardr onlar,16

gsteri yaparlar ve onlar, kamu hakkna , yardma, zekata, iyilie engel olurlar. Bu konuyu felsefi bir bak asndan zellikle incelememiz gerekiyor. Kuranda insann tanm mutlak olarak kendini bilmek ve gittike derinleen bir biimde sreci incelemek olarak geiyorsa kendini bilmeyen, i bak olmayan (bilinsiz) ve uursuz bir insann Kurann istedii insan tanmyla ne alakas vardr? te bu yzden bilinsiz ve uurunu kaybetmi bir insan yaad o an iin atetedir. Ne zaman ki kafasn duvara toslar, o zaman kendine gelir. Yaratl zellii olarak insan bilinlidir ve kra vahyindeki gibi okumak ve anlamak zere yaratlmtr. Bu anlama sreci kendisini ve evreni anlamaktan Yce Yaratcy anlamaya kadar gider. Okumayan, anlamayan ve bilinli olmayan insan ise cehenneme mahkumdur. Yce Allah ayetlerinin istikrarl bir ekilde renilerek anlamsal olarak okunmasn istemektedir. imdi insan benliinin bir baka boyutuna geelim. zerinde duracamz bu boyut sezgi, ak ve ilhamdr. nsann Yce Yaratcy anlamasndan sz etmitik. te O Yce Yaratcnn bir ismi de Vedud dur, yani ok sevgili ve Yce Yaratcnn Vedud ismi Onun isimleri arasnda doruk noktada varolan bir sfattr. Allah, sevgili olduu iin sevdii kullarna bunu hissettirir ve bu kullarda kimi zaman kendini gsteren kimi zaman kendini gstermeyen bir sezgi olarak hissedilir. Sezgi dediimiz ey bu ilhamn hissedili biimidir ve btn gerek olumlu sezgilerin kayna Yce Allahtr. O halde sezgileri ok gl insanlara Allahn sevdii kullar denilebilir. Sezgi, kendisinin geldii bir ana kaynak olarak kendisini gsteremez nk sezgi grmeden grme, sarken duyma, durup dururken yanma durumudur ve tm sezgilerin ana kayna17

Allahtr. lahi Kudret en sevgili olduu iin tm sevgi duygularnn ana kayna kendisidir. lahi Kudret kullar zerinde sezgiye dnecek ilhamlarla onlar kendisine eker ve kalpleriyle arasnda dayankl balar kurar. Kuran Kyamet suresinde yle der: Hayr, hayr! Siz hemen gelecei seversiniz. Ve sonradan gelecei terk edersiniz. Yzler vardr o gn parltl. Rabbine doru bakan. Ve yzler vardr o gn ask, buruk. Kendisine bel kracak bir hesap yneleceini sezinler. Hani bir ozan yle der: Yolu sevgiden geenlerle bir gn bir yerde mutlaka buluacaz. te o yer kyamet gnnde parltl yzlerle rablerinin yzn isteyip rablerinin yzne kavuanlarn sevinle buluacaklar yerdir. Sezgiler, ilhamlar ve ardndan gelen akla birlikte yaplan cokulu davranlar insan benliinin bir boyutudur nk Allah Vedud dur, ok sevgilidir ve insan kendi sevgilisine aktr. nsan benliinin bir baka alt kavram ise nefistir. Nefis, doal olarak karlanmas gereken eyleri hayvani bir ekilde isteyen bir organdr ve bu doal olarak karlanmas gereken eyler arasnda yemek, imek ve seks gibi drtler saylabilir. Nefis snr amayacak bir ekilde kontrol edilinceye kadar yararldr fakat nefis, mantk snrlarnn zerinde eyler istemeye kalkarsa insana manevi ynden zarar vermeye balar. Biraz daha derinlemesine incelersek nefis, biyolojik olarak var olan ihtiyalarn herhangi bir manta uymadan ya da mantk d bir ekilde istenmesidir. Buna bir rnek olarak bir tabak yemekle doyacak bir insann iki tabak yemek yemesini, bylelikle gznn doymasn yani nefsinin doymasn verebiliriz. Nefsin yle bir zellii vardr ki belirli bir lyle alnp fiziksel ve ruhsal ynden kendisiyle tatmin olunabilecek bir nimetin, arya kalarak, insann gznn doyaca kadar18

ar bir ekilde alnmasn salar ve insan hayvaniletirir. Bu sadece yemek, imek konusunda olmaz seks ve ego konularnda da kendini gsterir. Nitekim Hz. Yusuftan nefsini tatmin etmek isteyen kadn olay aa knca Yusuf suresinde yle demektedir: Azizin kars dedi ki: te imdi gerek ortaya kt. Ben onunla gnl elendirmek istemitim. O z-sz doru insanlardand. Gerei sylyorum ki, Yusuf, gyabnda ona hainlik etmediimi, Allahn hainlerin tuzan baarya ulatrmayacan bilsin. Nefsimi ak-pak gsteremem. nk nefis, Rabbimin merhamet ettii durumlar hari, olanca gcyle ktl emreder. Ama Rabbim ok affedici, ok esirgeyicidir. Grld gibi nefis biyolojik ihtiyalar karlamada kullanlan hayvani bir drtdr. Ayetlerden anlald gibi nefis ou zaman ktl-azgnl emreder, bunun yannda insann doal ihtiyalarn karlamas bakmndan yararldr. O halde zerinde durulmas gereken en nemli nokta, nefis ve ihtiyalarn karlarken bunun bizim takvamz nasl etkileyeceinin incelenmesidir. nk ayetin de syledii gibi nefis, Rabbimizin merhamet ettii durumlar hari olanca gcyle ktl emreder. O halde nefis, tad ve zevk verici ihtiyalarn olumlu ve mantkl bir ekilde kullanlmas, arya gidilip imanmza zarar vermemesi artyla kullanlmaldr. nsan benliinin dier bir boyutu ise eylemdir. Eylem daha nce maddeler halinde sraladmz bireysel altyap, akl, mantk, psikoloji, bilin, sezgi, ak ve nefis gibi tm benlik alt kavramlarnn birleerek oluturduu dnce ve sonrasndaki davurum faaliyetidir. Aslnda insan benliini ok daha fazla veya daha az ve genel alt kavramlara19

ayrabilirdik fakat bu konudaki aratrmalar da dier yazarlara brakyoruz. nsann eylem olarak oluturduu dnce ve davurum faaliyetinin denetlenmesinde ve bu davurum faaliyetinin ortaya kmasnda ncelikle bavurulmas gereken en gerekli olgu ise mantktr. Mantk insan iin o anki psikolojiden bamsz olduu iin ve doru ile yanl, olumlu ile olumsuzu ve ayrt edebildii iin dnsel ve fiziksel eylem plannda en nemli denetleyicidir. nsan dnsel veya fiziksel bir eylemde bulunmadan nce kendisinin lahi Kudret katnda nasl grldn sorgulamaldr. lahi Kudretin ltleri en gerel ltlerdir ve bu srada olan sorgulama davran insann mutlak mantk erevesinde davranmasn salar. nsann mutlak mantk yani lahi Mantk erevesinde dnmesi ok nemlidir nk lahi Kudret Kuran ve daha nce indirilen tm kitaplar mutlak mantk erevesinde indirmitir. Ayn zamanda gnderilen tm peygamberler de lahi Kudretin denetiminde ve mutlak mantk erevesinde bir yaant srmlerdir. O halde lahi Kudrete inanan bir kii eer mutlak doru ve mutlak mantk diye bir eyin olduu ve bunun bir kaynann olduu gibi bir eye inanyorsa bunun lahi Kudretin mant olduunu bilmelidir ve her kii dnsel ve fiilsel bazda kendisinin iyilikler, ktlkler, ibadetler ve ynelimler baznda, sonsuz olarak srecek hayatn gidiat konusunda lahi Kudret katnda nasl grldn sorgulamaldr. te insan benliinin bu temel alt kavramlarndan bahsettikten sonra insan benliini en iyi kimin tandn ortaya koymamz lazmdr. nsan benliini en iyi tanyan elbette ki insan ve kainat yaratan lahi Kudrettir. Ve bu Yce Yaratc insan en iyi tantan Kudret olarak insanlk alemine peygamberler araclyla daha nce anlattmz mutlak mantn bir ifadesi olan ilahi kitaplar gndermitir. Biraz nce insanlara dar bir bak asndan ilahi sloganlar20

atmak yerine daha entellektel yollardan mesajlar vermekten sz etmitik ve daha sonra insan benliinin birka alt kavramn sralamtk. Bu konuda tek bir direkt, etkili ve entellektel yol vardr. Kuran yle der: Hidayet, Allahn klavuzlamasdr O halde hidayete klavuzlanma gibi bir yola giren bir insann tartmasz olarak uygulayabilecei tek yntem Kuran anlamaya almak ve aratrmaktr. Allahn Kuran yoluyla hidayete klavuzlamasyla insanlarn birbirlerini telkin yoluyla hayrl iler konusunda etkilemesi arasndaki fark yle anlatmak istiyorum. Ev alan dkkan satn alamaz ama dkkan alan ev hatta evler satn alr. Bu demektir ki Kuransz namaza, oruca, zekata balayan bir kimse olaylarn ve alglanmas gereken asl mesajn derinliine inemedii iin evlerini yani ibadetlerini kaybetmek tehlikesiyle kar karyadr ki bunun sebebi ilahi yani Kuransal motivasyonu kaybetmektir. Ancak Kuran okuyan kimse dkkan satn almtr. Oradan gelen gelir yani ilahi motivasyonla daha da arttrarak ve daha bir takvayla yapma ansna sahiptir. nk dinin temeliyle, srlaryla, derinliiyle ilahi motivasyon araclyla yz yze gelmektedir. O halde sevgili okuyucularm, siz de dkkannz temellerinden bina etmeye alnz. Yani Kuran kendi dilinizdeki gzel evirilerden, ondan baka hibir yol gsterici olmadan okuyunuz. Bylece hidayete klavuzlanmanz ve hem dnyada hem ahirette ilahi rahmete kavumanz umulabilir. imdi ilk iki ayeti beraberce ele alarak incelememize devam edelim: Rahman ve Rahim Allahn adyla Nun! Andolsun kaleme ve satr satr yazdklarna. Ki sen cin tasallutuna uram deilsin; Rabbinin nimeti sayesinde.

21

Ayetlerin gsterdii gereklerden biri u ki Kurann bir blmne ahit olmalarna ve kalpleriyle akllar tatmin olmasna ramen ikiyzllkle tuzak kurmak isteyenler, kendilerine Kurann ak seik ayetlerini okuyan peygamberimize iftira ederek cin tasallutuna uram olarak nitelendirmilerdir. Doal bir olaydr ki, Allaha ve ahiret gnne inanmayan bir ksm inkarc toplumun mutlak mantktan kaabilmek iin yapabilecekleri tek ey bir iftira ile peygamberimizi ve ilahi vahyi dlamaya alarak putlara tapmaya devam etmektir. Bu putlar urunda kz ocuklarn topraa diri diri gmmeye devam edenler ve helvadan yaptklar putlar yiyenler bile vardr. Yaamlarnn son anlarna kadar peygamberimizle kar karya gelen putperestler de olsa sonu olarak peygamberimizin iinde bulunduu mutlak gereklikten kaynaklanan g sayesinde hepsi boyunlarn bkmek zorunda kalmlardr. Bu noktada Alemlerin Rabbinin ifade ettii gerei birka boyutuyla incelemek gerekiyor. Rahman ve Rahim Allah, kalemle satr satr yazlan ey olarak mikro manada Kuran, makro manada evrenin balangcndan kyamet ve sonraki zaman diliminde varolacak Kainat-Zaman birlikteliinin tefsircisi olduu bir Kurann anlatt evren modelini iaret etmektedir Yani bu noktada Kainat-zaman birliktelii Kuran tefsir edebildii gibi Kuran-zaman birliktelii de Kainat tefsir edebilir. Ayetlerde, indirilmekte olan Kuran, Allahn peygambere nimeti ve rahmeti olarak tantlmaktadr ki bu ayn zamanda Kurann kendisini okuyan tm insanlara da bir nimet ve rahmet olduuna da iaret eder. Bu noktada nimet olarak anlalmas gereken ey mal, mlk veya dier maddi deerler deil Kuran kaynakl dnce gc dr. Nimetten anlalan ey ou zaman mal, mlk, para, kadn, ocuk, zenginlik gibi eyler olsa da bunlar bu dnya hayat iin olan geici22

nimetlerdir ve bu dnyadaki gerek nimet olan Kuran kaynakl dnce gc sayesinde peygamberimiz kt niyetli varlklarn kendisine musallat olmasndan korunmutur. Byle kt niyetli varlklar zamanmzda byc, cinci, medyum diye anlan insanlara musallat olurlar ve onlar kendilerine kle yaparlar. Hatta onlarn vastasyla onlara bavuran insanlara da musallat olurlar. Bu sebeple hibir kimsenin bu tr byc, cinci, medyum diye anlan kimselere bavurmamasn dilerim nk bu insanlara musallat olan cinler de eytandr, musallat olunan bycler, cinciler vs de eytandr. Peygamberimiz daha dnyadayken bile iin dnya boyutunu gemitir. Son derece yukardan, son derece yksekten ve en geneli grerek evrene bakmaktadr. nk o alemlere rahmet olarak gnderilmitir. Bu noktada peygamberimize verilen nimetin Kuran olmasn gerek pozitif deerin ne olduu balamnda tartmamz gerekiyor. Eer gerek nimet mal, mlk, para olsayd onlar bitince biz de hibir eysiz ve fakirlik iinde kalrdk ancak gerek nimet dnce gcdr nk mal mlk biter ama dnce sreklidir ve zellikle Kurana bal aktivite iinde olan dnce srekli yenileme ve iyileme, daha doruya gitme sreci iindedir. Bu sayede dnce, ahirette elimizde olan hesab verilecek en ncelikli ve nemli deerdir. Eer bir kii olumlu dnceyi, zellikle Kurana dayal olumlu ve pozitif dnceyi ahirete tarsa bu, hi ibadet etmese bile btn gnahlarna ar basabilir. Bu sebeple en nemli nimet Kuransal dncedir ve disiplinli bir ekilde Kurana dayal, ayn zamanda artan, ivmeli bir olumlu dnsel tarz ahirete kadar tamak insanolunun sergileyebilecei maksimum olumlu aktivitelerden biridir. Dnce ruha bal olduu iin hesap konusu olacak konulardan biridir. Bu balamda ahirette hesap konusu olacak eyler sadece yzeysel sevaplar ya da gnahlar23

olsayd sonunda sonsuz cennet veya en byk ate olan cehennem bulunan bir ahiret bu dnyaya karlk olmazd. yle bir dnn sevgili okuyucularm. Sonunda mkafat olarak sonsuz cennet hayat veya en byk ate diye anlan cehennem azab bulunan ahiret hayat sadece hrszlk yapmann, yapmamann, zina etmenin, etmemenin, namaz klmann, klmamann veya eriat kurallarna uyup uymamann l konusu olduu kadar iki basit seenek midir? Kesinlikle hayr! nk bu dnyada gzle grlen ok ey asln yanstmayabilir. nsann cennete veya cehenneme gitmesini belirleyen dnya snav aslnda ok daha derin bir konudur. Bu balamda Kurann nsan, kendi benlii zerine ynelmi keskin ve derin bir baktr ayetini incelemenizi tavsiye ederim. Bu noktada incelenebilecek konular arasnda insann Elest gnnde Rahmana verdii sz veya szleri hatrlamas, insann kendi derinliine ne kadar inip ne kadar yzeysel kaldn tartmas, hangi dnce veya aktivitedeyken samimi veya tam tersi olduunu grmesi, yalnzca Allaha kulluk eden biri olarak klavuz olarak yalnzca Kuran m setiini yoksa Kurandan baka klavuzlarn da peinden gitmekte olup olmadn tartmas gibi kavramlar sralayabilirim. Kurann ana kavramlar olan iman esaslar, eriat, ibadet gibi konular tabii ki bir insann dl m yoksa ceza m grebilecei konusunda bir ldr. Fakat Yce Yaratcnn insann geleceini belirleyen etken olarak setii en temel kavram temiz kalptir. Bu yzden brahim peygamberimiz Kuranda Yalnz temiz kalple varan kurtulur demektedir. Bahis konusu olan dier iki etken ise samimiyet ve Allahn birliine iman ederek Ona hibir eyi e tutmamaktr. Bunu ise Kurann Ahzab suresindeki u ayetlerden anlyoruz: Rahman ve Rahim Allahn adyla

24

Biz emaneti gklere, yere, dalara teklif ettik de onlar onu yklenmekten kandlar, ondan rktler. nsan ise ok zalim ve ok cahil olduu halde onu yklendi. Bunun byle olmas, Allahn; ikiyzl erkeklerle ikiyzl kadnlara, irke sapm erkeklerle irke sapm kadnlara azap etmesi, mmin erkeklerle mmin kadnlarn tvbelerini kabul etmesi iindir. Allah Gafurdur, Rahimdir. Yukardaki kavramlar derinlemesine incelediimizde temiz kalp, samimiyet, Allahn birliine iman ve Ona hibir eyi ortak tutmamann cennete veya cehenneme gidite bir lt olduunu grrsnz. Fakat btn bunlar grebilmek iin Kurann nsan, kendi benlii zerine ynelmi keskin ve derin bir baktr tanmlamasndaki i bak kavramnn da insan benliinde srekli bir biimde yer almas gerektiini anlayabilirsiniz. Kendi dncelerini ve duygularn lp tartmayan bir insann yaban eeinden ne fark vardr? Otu bulunca otlar, aslan grnce kaar. Bu yzden i entellektalite insann kendi duygu, dnce ak ve sezgi kavramlarn incelemesi bakmndan en nemli i dinamiklerden biridir. Yukarda saydmz temiz kalp ve samimiyet konusunda ele alabileceimiz en nemli lt i entellektalite yani insann kendi benliine ynelmi i bakdr. Alemlerin Rabbinin temiz kalp ve samimiyeti ne denli nemli bir lt olarak grdn Kurann Maun suresinden anlayabiliriz MAUN SURES Rahman ve Rahim Allahn adyla Grdn m o, dini yalan sayan? te odur yetimi itip kakan; Yoksulu doyurmaya zendirmez o. Vay haline o namaz klanlarn ki, namazlarndan gaflet iindedir onlar! Riyaya sapandr onlar,

25

gsteri yaparlar ve onlar, kamu hakkna, yardma, zekata, iyilie engel olurlar. Dilerseniz Kalem suresinin ilk drt ayetini hatrlatmak amacyla tekrar yazalm. Rahman ve Rahim Allahn adyla Nun! Andolsun kaleme ve satr satr yazdklarna. Ki sen cin tasallutuna uram deilsin; Rabbinin nimeti sayesinde, senin iin kesintisiz bir dl var ve gerekten sen, ok byk bir ahlak zerindesin. Bu ayetlerde kesintisiz dln anlam udur: Kesintisiz dl, kesintisiz imann karl olarak gelir. Yani peygamberimizin doumundan itibaren zerinde bulunduu Allahn birlii ve Ondan bakasnn Ona denk olmamas konusunda sahip olduu kesintisiz iman ve bu imann hayat boyu korunmasnn karl kendisine geni zaman biriminde kesintisiz bir dl olarak vermektedir. Peygamberimizin gzyalar fani dnya iin deildir. Peygamberimiz muhatap bulunduu insanlarn yeterince iman etmemesinden veya onlarn dtkleri hatalardan dolay ac eker. Hatta bunu Kuran uara suresinin u ayetleriyle anlatr: Rahman ve Rahim Allahn adyla Ta, Sin, Mim! te sana gerei apak gsteren Kitapn ayetleri Onlar iman etmiyorlar diye kendini zntden tketir gibisin. Eer istersek gkten zerlerine bir mucize indiririz de boyunlar onun nnde perianlkla eilip kalr. O Rahmandan kendilerine sze brnm yeni bir hatrlatma gelmeye dursun, ondan mutlaka yz evirirler. Yemin olsun yalanladlar ama yaknda gelecektir onlara alaya alp durduklar eylerin haberleri26

Peygamberlerin fark budur. Gnahkar, iledii gnah veya iman etmemesinden dolay bana kt bir olay gelince alar. Peygamber ise iin sonunu bilir ve o kii neden iman etmedi veya su iledi diye alar. Ayetlerinde vd gibi peygamberimiz ok byk bir ahlak zerindedir nk O, tatan ve helvadan yaptklar putlara tapan, tefecilik yapan, kz ocuklarn diri diri topraa gmen, zenginlerin fakirleri kendilerine kle yapt, Tanr kavramn, Allah kavramn unutmu bir toplumda hem elik gibi hem tertemiz hem de onurlu bir resullk grevini yerine getirmektedir. Ayetlerde peygamberimizin lahi Kudret katnda ok byk bir ahlak zere olarak grldnden bahsedilmektedir. Peygamberimizin zerinde bulunduu yolu anlayabilmek iin ncelikle ahlak kavramn incelememiz gerekmektedir. Ahlak aslnda temeli vicdana dayanan, hem gemi zaman boyutunda olmu iyi eyleri olumlu deerlendiren, kt eyleri yarglayan, u an boyutunda olabilecek en mkemmel olann olmasn isteyen ve gelecek zaman boyutunda ise olabilecek btn negativiteyi bertaraf edip olumlu bir gelecek yaratmaya alan vicdani bir deer yargsdr. Peki ahlak tm zaman boyutlarnda olumluyu isteyip olumsuzu dlamaya alan vicdani bir deer yargs ise vicdan nedir? te bu konu Yce Yaratc tarafndan Mslmanlarn ve tm iyi insanlarn kalplerine konmu, ktler tarafndan ise grmezlikten gelinen adeta insan fizyolojisinde baz organlarn bulunmas gibi insan kalbinde bulunan temel bir deerdir. Ve vicdan en fazla peygamberlerin ve onlara uyanlarn yani inananlarn kalbinde kendini gsterir. Bu anlamda vicdan, temiz kalbe de benzetilebilse bile aslnda bambaka bir kavramdr. nk vicdan ac eker. Ac ekmesinin sebebi ise kyamet gnnden nce olmu, olan ve27

olabilecek tm olaylarn hesabnn yce Allaha nasl verilebilecei konusudur bu anlamda vicdan ikiye ayrlr. Bunlardan birincisi toplumsal vicdan, ikincisi ise bireysel vicdandr. Toplumsal vicdan tarih boyunca yaanm, o anda yaanan ve gelecekte yaanabilecek tm toplumsal facialarn ve gnahlarn acsn eker. Bireysel vicdan ise toplumsal vicdan kapsamakla birlikte (kapsamak derken bu zamansal geliimin farknda olmasndan ve bunun sorumluluunu hissetmesindendir) bireye ait konular yani bireyi ilgilendirir. Temiz kalp ise kendisine kyamet gn penceresinden bakan insann vicdani bilgi sayesinde kalbinde oluturduu verilerin olumlu duygu ve dnce yoluyla dnsel dinamiklere yansmasdr. O halde kyamet gn olabileceklerden emin olabilmemiz iin vicdanmza bavurarak aldmz vicdani bilgiyi kalbe tamamz oradan da hem dnsel dinamiklerle hem fiziksel yollarla o bilginin gereklerini yapmamz gerekmektedir. nsann kendisini sorgulama yntemlerinden biri de udur: Ne yapacan dnme, ne dndn dn! Bylece Allahn senin hakknda ne dndn anlayabilirsin Vicdann, dnyada varolan dnce ve fiziki boyuttaki tm eylemlerin, kendisine kyamet gn penceresinden bakan insann i eletirisi veya i kekesi olduunu sylemitik. Bu anlamda peygamberler en byk vicdan ve vicdani ac sahibi insanlardr. nk peygamberler sadece kendilerinin deil kendilerinin sorumlu olduu tm toplumlarn gnahlarn acsn eker ve bu st dzey evrensel sorumluluktan dolay peygamberler en derin vicdan ve bu en derin vicdana dayal en derin ahlaka sahiptirler. Bu en byk ahlak ve en byk vicdan sahibi olmak da onlar dnyada ve ahirette en mkemmel ve rnek yaaya sahip doruk noktadaki liderler olmak konumuna gtrr. Peygamberlerin sorumlu olduklar toplumlarn gelecei hakknda nasl derin bir vicdani rperti28

sahibi olduklarna rnek olarak Hud suresinde geen Hz. Nuhun hikayesini verebiliriz: Rahman ve Rahim Allahn adyla Andolsun biz, Nuhu da toplumuna resul olarak gndermitik. Ben sizin iin ak bir uyarcym. Allahtan bakasna kulluk etmeyin. Korkun bir gnn azabna uramanzdan korkuyorum demiti de toplumunun kfre sapanlarndan kodaman bir grup yle konumutu: Bize gre sen, bizim gibi bir insandan bakas deilsin. Bakyoruz sana, ayak takmmzn basit grl insanlarndan bakas ardna dmyor. Sizin bize hibir stnlnzn olduuna da inanmyoruz. Aksine, sizi yalanclardan sayyoruz. Nuh dedi ki: Ey toplumum! Bir dnn! Ya ben Rabbimden gelen bir klavuz zerindeysem; katndan bana bir rahmet vermi de o rahmet sizin gzlerinizden saklanmsa! Siz ona tiksintiyle bakarken, biz sizi ona zorla m ulatracaz? Hem ben sizden buna kar bir mal da istemiyorum. Benim cretim Allahtandr. Ama ben iman edenleri paylayp kovamam. nk onlar Rablerine varacaklar. Ama sizin cehalete batm bir toplum olduunuzu gryorum. Ey toplumum! Eer ben onlar paylayp kovarsam, Allaha kar bana kim yardm edebilir? Hala dnmyor musunuz? Ben size demiyorum ki, Allahn hazineleri benim yanmdadr. Ben gayb bilmem. Ben bir meleim de demiyorum. Ama gzlerinizin horlayarak bakt kiiler iin, Allah bunlara hibir hayr vermeyecek diyemem. Onlarn benliklerinde neyin sakl olduunu Allah daha iyi bilir. Baka trl davranrsam kesinlikle zalimlerden olurum. Dediler ki: Ey Nuh! Sen bizimle uratn, bizimle mcadelede ok da ileri gittin. Eer doru szllerden isen bizi tehdit ettiin eyi ortaya getir. Nuh dedi: Onu size, diledii takdirde ancak Allah getirir, siz de hibir engel karamazsnz. Eer Allah sizi azdrmak istiyorsa, ben size29

t vermeyi gaye edinsem de dm size hibir yarar salamaz. Odur sizin Rabbiniz ve Ona dndrleceksiniz. Yoksa onu kendisi uydurdu mu diyorlar. De ki: Eer onu uydurmusam ilediim su benim aleyhimedir. Ama ben , sizin ilemekte olduunuz sulardan sorumlu deilim. Nuha yle vahyolundu: Toplumundan, daha nce inanm olanlar dnda hi kimse iman etmeyecektir. Artk onlarn yaptklar yznden tasalanp durma. Vahyimize bal olarak gzlerimizin nnde gemiyi yap. Ve zulmedenler hakknda benimle karlkl laf edip durma. Onlar mutlaka boulacaklardr. Gemiyi yapyordu. Toplumundan herhangi bir grup yanndan getike onunla alay ediyorlard. Dedi ki: Bizimle alay ediyorsanz, biz de sizinle alay edeceiz. Tpk sizin elendiiniz gibi. Rezil eden azabn kime geleceini, srekli azabn kimin bana ineceini yaknda bileceksiniz. Nihayet emrimiz gelip de tandr kaynaynca yle seslendik: Ykle iine her birinden ikier ift ve aleyhinde hkm verilen hari olmak zere aileni, bir de iman etmi olanlar. Ama Nuhla birlikte ok az bir ksm iman etmiti. Nuh dedi: Binin iine! Onun akp gitmesi de demir atmas da Allahn adyladr. Benim Rabbim elbette Gafurdur, Rahimdir. Gemi onlar, dalar gibi dalgalar stnden yrtp gtryordu. Nuh onlardan ayr bir yerde duran oluna seslendi: Oulcuum, bizimle beraber bin, kafirlerle beraber olma. Olu cevap verdi: Bir daa snacam, beni sudan korur. Nuh dedi: Allahn merhamet ettii dnda bugn hi kimse iin Allahn kararndan kurtaracak yoktur. Ve ikisi arasna dalga girdi de o, boulanlar arasna katld. Ve denildi: Ey yer! Suyunu yut ve ey gk, sen de tut. Ve su ekildi. bitirilmiti. Gemi Cudi zerine oturdu ve haykrld: O zalimler topluluu geri gelmez olsun! Bu arada Nuh, Rabbine yakard da dedi ki: Rabbim, olum benim ailemdendi! Senin vaadin elbette haktr. Sen hakimlerin, hkm en gzel30

verenisin. Allah buyurdu: Ey Nuh! O senin ailenden deildi. Yapt, iyi olmayan bir iti. Hakknda bilgin olmayan eyi benden isteme. Cahillerden olmaman hususunda seni uyarrm. Nuh dedi: Rabbim! Hakknda bilgim olmayan eyi senden istemekten sana snrm. Eer beni affetmez, bana acmazsan hsrana urayanlardan olurum. yle denildi: Ey Nuh! Sana ve seninle beraber olanlardan dier gruplara bizden bereketler ve bir selamla aaya in. Baz mmetler de var, kendilerini nce nimetlendireceiz sonra bizden ackl bir azap hepsini kucaklayacak. te bunlar, sana vahyetmekte olduumuz gayb haberlerindendir. Ne sen ne de toplumun bundan nce onlar bilmiyordunuz. Artk sabrl ol! Sonu, takvaya sarlanlarndr. Bu ayetlerde Rahmann Vahyimize bal olarak gzlerimizin nnde gemiyi yap. Ve zulmedenler hakknda benimle karlkl laf edip durma. Onlar mutlaka boulacaklardr vahyi Hz. Nuhun , toplumunun geleceini ve ileyegeldikleri gnahlar bilmesine ramen Rahmandan af dilediini anlatmaktadr. Bu tr bir baka rnei ayetlerin devamnda gryoruz ki bir peygamber olu olmak bile inkarc bir kiiyi kurtarmamaktadr. Yce Allahn, azab inkar eden olu affetmemesi birilerine dayanan deil, bireysel olarak Allaha iman eden, samimi ve iten Mslmanlarn kurtulua erebileceklerini anlatr. Ahlak kavramnn vicdana, vicdan kavramnn ise kyamet gn hesap konusu olabilecek eylere adeta altnc his gibi varolan bir duyguyla balandn gryoruz. Peki insan bireysel manada ille de vicdani bir ac ekmek zorunda mdr? Yani insan her an kyamet tehlikesiyle kar karya mdr? Hayr, nk bu noktada insanlarn, Yce Allahn Rabbiniz deil miyim? sorusuna Evet Rabbimizsin! diye cevap verdikleri ve dnya hayatnda yapp yapmayacaklar eyler31

hakknda sz verdikleri Elest gn ne atfta bulunacaz. Eer Rahmana gereince kulluk eder, Ona samimiyetinizi ispat eder ve Onunla bir yaknlama srecine girerseniz, Rahmana verdiiniz szleri hatrlayabilirsiniz veya bu szler size deiik yollarla (ryalar, ilhamlar) hatrlatlabilir. O takdirde dnya hayatnda daha az hata yapma ansna sahip olabilirsiniz ve kendi apnzda drst ve samimi bir Mslman olduunuz iin vicdani aclar bireysel bazda deil, daha ok toplumsal bazda ekersiniz. Rahmana kar samimi duygu ve dnceler tamann ve onlar samimi bir ekilde ifade etmenin en gzel yolarndan birini ise Bakara suresinde Hz. brahimin Rahmana yakar hadisesinde gryoruz. Ayet yledir: Rahman ve Rahim Allahn adyla Hani brahim de yle yakarmt: Rabbim, gster bana, nasl diriltiyorsun lleri? nanmadn m? diye sordu. nandm dedi, Ancak kalbimin tatmin olmas iin Allah dedi ki: Kulardan drt tane al, onlar kendine sndrp altr. Sonra her dan stne onlardan bir para koy. Sonra da onlar ar. Koarak sana geleceklerdir. Bil ki Allah Azizdir, Hakimdir Bu ayetlerde Hz. brahim Allaha inanmasna ve Allahla konuacak kadar yaknlamasna ramen kalbinin tatmin olmadn i benliinde bilmektedir. Bu yzden bu konuyu Rabbine ap, onu en sevgili, en gerek dost olarak bildii iin Rabbinden kalbinin tatmin olmas iin bir rnek istemektedir. Yce Allah da ona yle bir rnek vermitir ki bu rnek her eyi anlatmaktadr. Seilen imgenin ku olmas dnyada din ayrm yaplmakszn manevi olarak inanan btn insanlara iaret eder. Yani manevi olarak kanatlanan ve Allaha inanan btn32

insanlar kular kadar zgr ve mslmandr. Kularn drt tane olmas drt insan rknn da kyamet gnndeki imgesidir. Kularn brahim tarafndan sndrlp ona altrlmas, Allahn inanan kullarna hidayet vererek, ibadetlerle, dualarla, ynelilerle, dnsel yollarla, kalbi yollarla onlar kendine yaknlatrmasn anlatr. Kularn ldkten sonra dalarn zerine konulup arlnca brahime koarak gelmesi ise kyamet gn inananlara sevgi zere bir ar olacan ve inananlarn bilerek ve isteyerek Allahn huzuruna geleceklerini anlatr. Ve son cmle olan Bil ki Allah Azizdir, Hakimdir ise kyametin Mslmanlar iin en olumlu ve hikmete bal olarak sonulanacan anlatr. Ayetlerde zellikle kularn birer dan zerine konulduu anlatlmaktadr. Bu ayet Allahn henz huzuruna gelmemi kullarna zlemini anlatmaktadr. Yce Allah Hz. brahime ok ince bir iltifat veya vg daha dorusu onurlandrma ve iltifat yapmaktadr nk kular Hz. brahime doru komaktadr. Bu anlamda Hz. brahim Allahn imgesidir. Kim bilir bu konuma Allahla Hz. brahim arasnda belki o peygamber olmadan gemiti ve Allah bu rnekle ona peygamber olacan yani insanlarn Ona yneleceini anlatyordu. Allah Veduddur ok sevgilidir, Hamiddir vlen ve vlmesi gerekeni gereince vendir. Vicdan kavram aslnda ikiye ayrlr. Bunlardan birincisi kalbi vicdan, ikincisi psikolojik vicdandr. Bunu bir rnekle aklayalm. Bir trafik kazasnda bir ocua araba arpp ocuk yaralandnda kalbi vicdan, Yazk oldu ocua, yavrucuum daha ok da gen gibisinden bir acma duygusu iine girer. Psikolojik vicdan ise ocua araba arpt, ok kt bir durum, hemen ambulans armaly eklinde mantkl bir nerme yapar. Vicdan, insan benliinin temel kavramlarndan biridir. Ve bu olay incelediimizde kalbi vicdann duygusal olarak dndn, psikolojik vicdann33

ise mantkl olarak dnp gerekli olan faaliyeti yapp yapmama hakknda nerme yada nermeler sunduunu gryoruz. Bir baka rnek verelim. Bir tp patlamas sonunda bir adamn tututuunu, yanmaya baladn ve baka bir adamn onu bir yerden izlediini varsayalm. Byle bir durumda kalbi vicdan, Aman Allahm, bu duruma bakmaya bile dayanamam diyecektir.psikolojik vicdan ise Keke yanmda bir yangn sndrc olsayd, en azndan etrafmda bir battaniye bulabilir miyim diye bakmam lazm diyecektir. Dikkat ederseniz kalbi vicdan srekli olarak olaylar karsnda duygusal karmlar yapmakta. Psikolojik vicdan ise vicdani bir sorumluluu zerine alp anda yaplmas gerekenler hakknda mantki karmlar zerine kurulmu fiziksel faaliyetleri ynetmektedir. Peygamberimizin hakkndaki Senin iin kesintisiz bir dl var. Ve gerekten sen, ok byk bir ahlak zerindesin ayeti balamnda peygamberimizin ahlakn kalbi ve psikolojik vicdan ynnden incelersek, peygamberimizin kalbi vicdan balamnda mmeti iin gzyalar dken bir yaratla sahip olduunu, psikolojik vicdan balamnda ise sz konusu yaratl sebeplerinden dolay yaad an boyunca yaplmas gereken en doru davran, dnlmesi gereken en doru dnceyi ve sylenmesi gereken en doru tleri sylediini bir an bile dikkatini datmadan sylediini grebiliriz. Bu sadece peygamberimiz Hz. Muhammed iin deil btn peygamberler iin geerlidir. Kurann Bakara suresinde Hz. brahim ile ilgili konular almken u ayetin analizini yapmadan geemeyeceiz. Rahman ve Rahim Allahn adyla Allah kendisine mlk ve saltanat verdii iin, Rabbi hakknda brahimle ekieni grmedin mi? brahim yle demiti: Benim Rabbim Odur ki, hayat verir ve ldrr. O34

da yle demiti: Ben de hayat veririm, ben de ldrrm. brahim, Allah, gnei doudan getiriyor, hadi sen de onu batdan getir deyince, kfre sapan o adam app kalmt. Allah, zalimler toplumunu doruya ve gzele klavuzlamaz. Bu ayetlerde Hz. brahimi neden gnei rnek gsterdiini incelememiz lazm. Bu olayn analizini maddeler halinde yapalm. 1: Hz. brahim tartmann balangcnda Rabbini anlatmak iin yalnzca Rahmann yapabildii hayat vermek ve ldrmek kavramlarn kullanmtr. Burada iaret edilen bir baka nokta ise evrenin yaratl ve sonunun getirilmesidir. Hz. brahim bunlar yalnzca Allahn yapabileceine iaret ederek o adama gerekleri anlatmak istemitir. 2: Kar taraftaki ahs bu kadar yce bir ilah kabul etmek istemedii iin kendini Allaha ortak komak yoluna itmitir. Yani Kurandaki deyimiyle Ben de hayat veririm, ben de ldrrm demitir. Bunlar tabii ki sama kelimelerdir nk Allaha ortak komak aslnda gerek olmayan eylerin gerek sanlmasndan ibaret olan gerel olmayan tanmlamas iinde tanmlanan bir kavramdr. Allaha ortak koanlar aslnda sanlarnn ve hayallerinin peinden gitmekten baka bir ey yapmamaktrlar. 3: brahim, Allah, gnei doudan getiriyor, hadi sen de onu batdan getir deyince kfre sapan o adam app kalmtr. Hz. brahim, o adamn yaratl ve lm konusunda bilincinin yeterli olmadn bilmektedir, ki rnekten anlald zere Hz. brahim belki yaam srecinde olan bir olay rnek gsterirse o adam yola gelebilir diye tahmin etmitir. Bu yzden yaam sreci boyunca her gn gzler nne serilen evrensel bir doa kanunu rnek verilmitir

35

Allah bizi ahirette ok byk ve yakc bir atele tehdit etmektedir. Gne burada bu atein simgesidir. Alemlerin Rabbinin kitaplarla ve peygamberler yoluyla uyard bu tehdit, ayn zamanda bizim gnahlardan kanmamza, sevaplar ilememize, iyilikler yapmamza ve kalbimizde rahmet iinde oluumuzdan dolay bir sevgi olumasna sebep olur. Gne de dnyada yaayan canllara s ve k vererek onlarn saplkl ve mutlu yaamalarna sebep olur. Gnei severiz ama gnee yaklamak istemeyiz nk tehdit bamza gelirse yanarz. Bu aynen Kuranda insanlarn emaneti isteyerek yklenip dnyada emanetin ykn, aclarn bu yolda ekilen zorluklar, dklen gzyalarn Allaha kar olan sorumluluktan dolay tamaya benzer. Bu konuyla ilgili Ahzab suresindeki ayetler unlardr. Rahman ve Rahim Allahn adyla Biz emaneti gklere, yere, dalara teklif ettik de onlar onu yklenmekten kandlar, ondan rktler. nsan ise ok zalim ve ok cahil olduu halde onu yklendi. Bunun byle olmas, Allahn ikiyzl erkeklerle ikiyzl kadnlara, irke sapm erkeklerle irke sapm kadnlara azap etmesi, mmin erkeklerle mmin kadnlarn tvbelerini kabul etmesi iindir. Allah Gafurdur, Rahimdir. Yine Hz. brahimle ilgili Kurann Bakara suresinden bir ayet yledir: Hani Rabbi, brahimi baz kelimelerle imtihana ekmi, o da onlarn hakkn vermi de Rab yle demiti: Seni insanlara nder yapacam. brahim, soyumdan birilerini de deyince Allah: Benim ahdime zalimler eremezler buyurdu.36

Evrendeki her varl Allah yaratr ve yine Allah, o varlklara isimlerini koyar. Ve bu Allahn o varlklara koyduu isimler o varlklar gerek anlamyla ve tam anlatmla niteleyen isimlerdir. Hz brahimin baz kelimelerle imtihana ekilmesi kelime ve kelimenin betimledii arasnda iliki kurabilme ve bu balamda lahi Kudretin koyduu isimlerin veya hakknda imtihana ekildii kelimelerin karln ne kadar verebildii anlamnda olabilir. Ayetteki mucizevi detay gzler nne sermek istiyorum. Hz. brahimin imtihana ekilmesi srasnda lahi Kudret hakknda Rab sfat, snavn bitirilmesinden sonra ise Allah yani lahi Kudretin gerek ismi kullanlmtr. Yani ilk verilen kod, imge veya kelime Hz. brahimin benliinde yeni bir oluum balatm ve Hz. brahim konsantrasyonu, dnsel gc ve sezgileriyle o imge veya kelimenin karl olan cevab vermitir. Bu aynen una benzer: iek-gl , evkabe , sz-la ilahe illalah , duygu-sevgi vb Bu ayn zamanda Kurandaki hibir detayn bouna kullanlmadnn ak bir kantdr. Kuran tam, kendisinden baka bir kaynaa bavurulmasna gerek bulunmayan, iinde alemlerdeki her eyin yazd, en mkemmel ve detayl kaynaktr. Onu deitirebilecek hibir kudret yoktur. Kuran bize bu ayetle srlarnn kendisini dnerek okuyanlar iin nasl alp salan inci taneleri gibi yayldn anlatmaktadr. Hz. brahimin bu snavnda Yce Allah Ona baz kelimeler iaret etmi ve Hz. brahim de bunun tam kartn kendi benliindeki iman dinamiklerinin dnsel izdmlerini izleyerek cevap vermitir. Kelimelerin veya kelime kombinasyonu olan cmlelerin insan olumlu ynde bir doru yolu buldurucu iaret olarak ele alnmasnn bir baka biimini Hz. Ademin Bakara suresindeki hikayesinde grebiliyoruz.37

Bir zamanlar Rabbin meleklere: Ben, yeryznde bir halife atayacam demiti de onlar yle konumulard: Orada bozgunculuk etmekte olan, kan dken birini mi atayacaksn? Oysaki bizler, seni hamd ile tespih ediyoruz; seni kutsayp yceltiyoruz. Allah yle dedi: u bir gerek ki ben, sizin bilmediklerinizi bilmekteyim. Ve Ademe isimlerin tmn retti. Sonra onlar meleklere gstererek yle buyurdu: Hadi, haber verin bana unlarn isimlerini, eer doru szller iseniz. Dediler ki: Ycedir ann senin. Bize retmi olduunun dnda bilgimiz yok bizim. Sen, yalnz sen Alimsin, her eyi en iyi ekilde bilirsin; Hakimsin, hereyin btn hikmetlerine sahipsin. Allah buyurdu: Ey Adem, haber ver onlara onlarn adlarn. Adem onlara onlarn adlarn haber verince, Allah yle buyurdu: Dememi miydim ben size! Ki ben, gklerin ve yerin gaybn en iyi bilenim. Ve ben sizin aa vurduklarnz da saklayageldiklerinizi de en iyi biimde bilmekteyim. O vakit biz meleklere, Ademe secde edin demitik de blis dnda tm secde etmiti. blis yan izmi, kibre sapm ve nankrlerden olmutu. Ve Ademe yle buyurmutuk: Ey Adem, sen ve ein cennete yerlein ve ondan dilediiniz yerde, bol bol yiyin. Ama u aaca yaklamayn, yoksa zulme sapanlardan olursunuz. Bunun zerine eytan onlarn ayaklarn kaydrd da onlar iinde bulunduklar yerden kard. Biz de yle buyurduk: Biz ksmnz bir ksmnza dman olarak aaya inin. Belli bir sreye kadar yeryznde bir bekleme yeri, bir nimet/ bir yararlanma imkan olacaktr. Bunun zerine Adem, Rabbinden baz kelimeler renip belledi de Ona yneldi. O da onun tvbesini kabul etti. Gerekten de O, evet O, Tevvabdr tvbeleri cmerte kabul eder; Rahimdir, rahmetini cmerte yayar.

38

Hz. brahimin hikayesinde Allah, imgelerin kelimesel kartlarn sorup Hz. brahim de onlar tam bir biimde nitelendirmiti. Aynen Kurann Bakara suresinde imtihan srasnda Mutlak Kudret hakknda Rab ifadesinin, snav bitirilip Rabbin kim olduu ortaya knca ise Allah ifadesinin kullanlmas gibi. Ademin hikayesinde ise Adem, lahi Kudretin ltfuyla baz imansal kelimeler yada gerekler renmi, daha sonra tvbe edip Allaha ynelmitir. Bu, u anlama gelir. ster tek bir kelimenin ses ya da syleni tarz bakmndan etkisi olsun, ister kelime kombinasyonlarnn yada zikirlerin yada tekrarlarn ses yada syleni tarz bakmndan etkisi olsun, bunlar insan algsn ve psikolojisini ok derinden, hatta imansal balamda bir karakterin karanlklar rtecek bir ekilde yeniden kurulmas balamnda u noktada bir etkiyle etkileyebilirler. nk burada sz konusu olarak bahsettiimiz etki basit ve fani kelimeler deil ilahi ve ilahi rahmeti aran kelime, cmle ve Kurandan blmler gibi ilahi retilerdir. Bunlar Kurann gzel bir sesle okunmas, la-ilahe illallah gibi Allahn birliini telkin edici cmleler, Allahn isim-sfatlarnn ltuflarnn insan zerinde belirgin hale gelmesi iin Allahn isimlerinin tespih edilmesi gibi eyler olursa insan olumlu ynde etkilenir ve ruhsal, psikolojik ynden olumlu etkilenir. Hatta Kuran insan manevi ynden aktive etmek iin yle bir tutum taknmtr ki Kuranda namaz klnmasnn emredilmesinden daha fazla Allahn (isimlerinin) tespih edilmesiyle ve Kurann anlamnn okunup dnlmesiyle ilgili ayetler vardr. Hatta bu olumlu etkilere bir anne ninnisi, hafif, gzel bir mzik yada sevdaya ynelik kafiyeli gzel bir ses tarafndan okunan bir iiri bile ekleyebiliriz. Peki bizim bu ayetlerden karmamz gereken dersler nelerdir? Alemlerin Rabbi Allah, Kuran neden Arapa ve hi deimeyecek bir ekilde indirmitir? Bunun birinci ve asl39

nedeni Arapann oka anlamlara gelebilen kelimeleri barndrabilecek, bununla birlikte her dile evirisi yaplabilecek yani tm dnyann, evirisi yapld takdirde Kurann anlamn renebilecei bir dil olmasdr. Bunun ikinci nedeni ise udur: Allah Kuran Arapa dili iinde yle ses, kelime, cmle ve ayet kombinasyonlaryla indirmitir ki bu sesler dinleyen zerinde psikolojik olarak olumlu bir etki yaratmakta ve insan aklayamayacamz ekilde i huzuru duyabilmektedir. Kurann gzel bir sesle okunmas insanlar iin bir rahmettir nk bir ayet yle der: Kuran okunurken susun ve dinleyin ki size rahmet edilebilsin. Kurann anlamnn tek kelimesini bile bilmeyen bir insan bile dinlese veya onu okusa lahi Kudret tarafndan kalbine ve aklna yepyeni klar doar, kimbilir Belki de bu klar onu Kurann anlamn okumaya ve zerinde dnmeye, ibret almaya gtrebilir ve bylece insan Kurann lafzndan doan klarn onun anlamyla birlemesiyle seilebilecek en doru yolu seebilir. Ancak bu noktada bir uyarmz var. Kuran okumak dediimizde aklmzda ncelikle onun anlamn/evirisini yani mealini okumak gelmelidir nk lahi Kudretin insanlardan birer birey olarak istedii ey Kurann anlamyla bizzat kar karya gelmemizdir nk Alemlerin Rabbi bizden esas olarak Kuran dnmemizi istemektedir. Bu geree ters dp Kurann anlamn bir kenara brakarak sadece lafzn okumak yeterlidir veya bizim byklerimiz, efendilerimiz, eskilerimiz okumular biz reneceimiz eyleri onlarn brakt eylerden, kitaplardan reniriz byklerimizin ana zellii bizden byk olmalardr, biz Kuran anlayamayz diyenler Allahla alay etmi konumuna deceklerdir. (hatta bunlarn iinde biz Kuran yanl anlarz sonra gnah ileriz diyenler bile vardr) u bir gerek ki Alemlerin Rabbi Allah kendi katndan indirdii Kurann anlamsal olarak okunmasn, ayetlerinin40

ak seik bir ekilde anlalr bir biimde yaylmasn ve Kurann dnya zerinde ulaabilecei her corafyaya inananlar zerine bir bor olarak ulatrlmasn istemektedir. Kuran ulatranlar, anlamn retenler ve onunla t verenler zerine Mrselat suresi beinci ayette yemin edilmektedir. Yine bu ekilde Allahn isimlerinin tespih edilmesi yada La ilahe illallah gibi motivasyon cmlelerinin tekrar da inan olduka olumlu etkileyebilir. Kurann Ala suresinin ilk ayeti udur: Rabbinin o yce ismini tespih et! ayn zamanda Kuran namaz dnda belirli vakitlerde Allahn isim veya isimlerinin tespih edilmesini de emretmektedir. Tespih konusunun aklanmas srasnda Alak Suresi Analizi adl kitabmdan bir alnt yapmak istiyorum: Kurana gre tespih Allahn sfat isimlerini tespih etmek ve gerek dnce yoluyla gerekse kimseye sylenmeyen ak yoluyla Onun isim veya isimlerini tespih etmektir. Rahman ve Rahim Allahn adyla derken, Rahman ve Rahim Allahn isimleridir. Alemlerin Rabbinin gerek ismi olan Allah ise tm bu isimlerin ycelttiidir. Rahman ve Rahim isimlerini tespih ederseniz Allahn sonsuz merhamet sahibi, balayc, rahmetine snr olmayan gibi sfatlarnn tecellilerini grebilirsiniz. u bir gerek ki Kuranda Allahn sfat isim olarak saylan yetmiten fazla ismi vardr. Rahman (merhamet zere davranan), Rahim (rahmetine snr olmayan, merhamet sahibi), Aliyy (yceliine snr olmayan), Kebir (byklne snr olmayan), Refi (dereceleri ykselten), Nur (gklerin ve yerin nuru), Gafur (ok affeden, hogryle bakan), Vedud (ok sevgili, ok seven, ok sevdiren), Latif (ltfu ok bol olan), Habir (her eyden haberdar olan), Berr (cmerte iyilik eden, zel rahmetler sunan, klavuzluk eden), Mevla (sevdiklerinin her an yannda olan) Kuranda btn bu41

isimleri bulabilirsiniz ve Allahn k veren, aran isimlerini renerek tespihe balayabilirsiniz. Hi namaz klmasanz bile bu konuda girieceiniz kk bir gayret size rahmet vesilesi olabilir. Yaknda greceksin, onlar da grecekler, hanginizmi fitneye tutulan, deliren! Ayetin en nemli detaylarndan biri peygamberi bir tarafa , inanmayanlar bir tarafa koyarak, peygambere sen manasnda, inanmayanlara ise onlar manasnda yaklamasdr. imdi ilk sekiz ayeti tekrar hatrlayalm: Rahman ve Rahim Allahn adyla Nun! Andolsun kaleme ve satr satr yazdklarna ki sen cin tasallutuna uram deilsin; Rabbinin nimeti sayesinde. Senin iin kesintisiz bir dl var. Ve gerekten sen, ok byk bir ahlak zerindesin. Yaknda greceksin, onlar da grecekler, hanginizmi fitneye tutulan, deliren! Senin Rabbin, evet Odur kendi yolundan kimin saptn en iyi bilen. Ve Odur kimin doruya ve gzele klavuzlandn en iyi bilen. Bu ayetlerden karacamz baz dersler unlardr: Yce Allah peygamberi sen manasnda muhatap almaktadr ama inanmayanlar iin onlar tabirini kullanarak onlarla muhatap olmayacan belirtmektedir. Ayet Yaknda greceksin, onlar da grecekler derken olay olmu bitmi gibi anlatmaktadr. Allah gerekten de kimin iman ettiini, kimin iman edeceini ve kimin de hibir zaman iman etmeyeceini bilmektedir. nk Kurana gre Allah kalplerin zn bilir. Bu yzden Yce Allah peygamberin ahlakn vdkten ve peygamberi tuzlu deniz suyundan alnan tatl su bal42

1)

2)

gibi sen diye bizzat muhatap aldktan sonra inkarclar hakknda onlar tabirini kullanmaktadr. Bu demektir ki Allah inkarclar muhatap almamaktadr. Bu konu Kuranda Allahn inkarclarla konumayaca, onlara bakmayaca ve onlar temizleyip artmayacan bildiren ayetlerle de desteklenmektedir. 3) Ayet bir kararllk ve kesinlik bildirmektedir ve gerein inkarclarn sandnn tam tersi olduunu gelecek zaman hakkndaki bir kesinlik taks kullanarak bildirmektedir. 4) Ayetlerde tek ve temiz olan ok ve pis olandan ayrlmaktadr. Yani bireysel olarak iman edenlerle, birbirinin ayn dnen koyun srs birbirinden ayrlmaktadr. Bireysel dnce ve iman her zaman toplumlarn hurafelerle dolu inan ve adetlerinden daha hayrldr. Bu konu da ahirette inkarclarn cehennemde eytanlarla birlikte topluca bulunaca, iman edenlerin ise kendilerine zg bireysel cennet saraylarnda ve makamlarda bar iinde yaayacana dair ayetlerle desteklenir. Bireysellik nemlidir kendini bireysel olarak toplumdan ayrmak, kendine zg deer retmek ve olumlu aba sarfetmek nemlidir nk insan birey olarak yaratlmtr. Bu birey olarak yaratlmann amac da Yaratc Kudretle birey arasnda Allah-kul ilikisinin olumas kul ile Allah arasnda hibir arac veya gtrc bulunmamasnn istenmesidir. 5) Ayetlerde kullanlan gelecee ait kesinlik ifadesi ile bu ayetleri okuyan inkarc yenildiini anlayacaktr ve belki de bu onun iin bir tvbe vesilesi olacaktr. 6) Bu ayetleri ele alrken zerinde duracamz nemli bir nokta ben ve biz kartldr. Bu ayrm ayetlerde peygamberimiz iin kullanlan sen ifadesi ile inkarclar iin kullanlan onlar kartlndan yola karak yapyoruz.43

nsann kendini ben diye tanmlamas ve benlik bilincini kazanmas, onun kendini toplumsal gidiatn iinde koyun srsnden ayrmas ve Rahmann karsnda kendini doru bir ekilde ifade etmesi bakmndan ok nemlidir. nsann kendini ve Allah doru bir biimde alglamas ve kendisini Ona ifade etmesi onun imansal balamdaki bilincini ve seviyesini ykseltir. Kurann u ayetini hatrlaynz: Onlar Allah unuttular da Allah da onlara z benliklerini unutturdu. Allah kavramn unutan bir insan iplerle oynatlan bir palyao gibidir ki bu ipin ucunu nefsi tutar. Ancak bir yaratcs olduu ve Ona ynelmesi gerektiini anlayan bir insan, kendi z benliindeki oluumlar ve deiiklikleri, en nemli olarak da Rahmann katnda ne gibi bir konumda olduunu anlar ve kalben temizlik ve samimiyet de buna eklenince bu anlay ve kavray gittike daha da derinleir. Bu anlay ve kavray belirli bir yerden sonra yle bir noktay aar ki insan o noktadan sonra hem kendisinin ibadet, uur ve konsantrasyonunun ne seviyede olduunu grmeye balar hem Yaratc Kudretin kendi hayatnda ne gibi bir anlam ifade ettiini gerek anlamyla grmeye balar. nsan bu noktada kendisi iin gerekli bilinci ve uuru ancak Kuran dnmekle, okumakla ve kendini dinlemekle kazanabilir. Kendini tanyan insan art olarak Rahmana ve z benliine kar samimi olmasn da renir. Bundan sonras ise tekaml yani olumlu deiim ve lahi rahmete yaknlamaktr. Ben ve biz kavramlar gerekten de birbirinden ok farkl kavramlardr. Ben diyen insan Mutlak Kudrete kar btn bireysel sorumluluklarn tadnn bilincine varmtr. nk ben bireyi ifade eder. O birey dier bireylerin gnahlarndan veya sevaplarndan sorumlu deildir. Tabii ki bu noktada bireysel olarak baka bireylerin gnahlarna veya sevaplarna vesile olmay kastetmiyorum. Bu aynen una44

benzer: Namaz ben klyorum, Kuran ben okuyorum, Zekat ben veriyorum, Sana ben btn itenliimle iman ediyorum , Ben senin iinim! Bylelikle kii kendisini toplumsal srnn iinden ayrr, bireysel bazda Rahmana ynelmi bir kii olarak sorumluluklarn tanr ve bireysellik bilincini kazand iin gnahlarnn affn diler yahut Rahmanla gerek dua yoluyla gerek Ona iini dkme, samimiyetini ifade etme ve gerek dier ibadetler yoluyla olsun diyaloga girer. Ve yine bireysel olarak gnahlardan kanr, iyiliklere ve sevaplara ynelir. Bu noktada anlamamz gereken gerek udur ki kendini ben diye ifade eden bir insan Rahmana verdii sz tutmu ve Elest gn nasl bir sorumluluk altna girdiyse o sorumluluu dnyada da tanmtr. Ve bu tany da onun iman etmesine yol amtr. Yani kendisini dualar veya yakarlar yoluyla Rahmann karsnda ben diye ifade eden bir insan emaneti yklenmi olduunu hatrlam ve bu sorumluluu almtr. Bu, onun dnya hayatnda hem yaad an iin hem de gelecee ynelik yani ahiret iin en olumlu bir ekilde yaamn tamamlamas iindir. Bu emanet Kuranda iki yerde anlr. Bunlardan birincisi Ahzab suresinin son ayetleridir: Rahman ve Rahim Allahn adyla Biz emaneti gklere, yere, dalara teklif ettik de onlar onu yklenmekten kandlar, ondan rktler. nsan ise ok zalim ve ok cahil olduu halde onu yklendi. Bunun byle olmas, Allahn; ikiyzl erkeklerle ikiyzl kadnlara, irke sapm erkeklerle irke sapm kadnlara azap etmesi, mmin erkeklerle mmin kadnlarn tvbelerini kabul etmesi iindir. Allah Gafurdur, Rahimdir.

45

Ve emanetin ne olduu ve insanlarn Elest gn ne iin sz verdii hakkndaki ikinci blm Araf suresinin u ayetleridir: Rahman ve Rahim Allahn adyla Hani Rabbin, ademoullarndan, bellerinden zrriyetlerini alp onlar z benliklerine ahit tutarak sormutu: Rabbiniz deil miyim? Onlar: Rabbimizsin, buna tanklk ederiz demilerdi. Kyamet gn, biz bundan habersizdik demeyesiniz. yle de demeyesiniz: Daha nce atalarmz irke batmt. Biz de onlarn ardndan gelen bir soyuz. Gerei ineyenler yznden bizi mi helak edeceksin? Biz, ayetleri ite byle ayrntl klyoruz ki, hakka dnebilsinler. Konuyu tekrar hatrlamak asndan ilk dokuz ayeti tekrar yazalm: Rahman ve Rahim Allahn adyla Nun! Andolsun kaleme ve satr satr yazdklarna ki sen, cin tasallutuna uram deilsin; Rabbinin nimeti sayesinde. Senin iin kesintisiz bir dl var. Ve gerekten sen, ok byk bir ahlak zerindesin. Yaknda greceksin, onlar da grecekler! Hanginizmi fitneye tutulan, deliren! Senin Rabbin, evet Odur kendi yolundan kimin saptn en iyi bilen. Ve Odur kimin doruya ve gzele klavuzlandn en iyi bilen. O halde yalanlayanlara itaat etme! stediler ki sen, alttan alp gevek davranasn da onlar da yumuaklk gstersin. Bu ayetlerde zellikle Senin Rabbin, evet Odur kendi yolundan kimin saptn en iyi bilen! Ve Odur kimin doruya ve gzele klavuzlandn en iyi bilen cmlesi zerinde duracaz. ndirilen Kuran vahyi Senin Rabbin46

derken peygamberimizden tm baklarn kendi zerine evirmesini istemekte ve kendi gzelliinin farkna varmasn istemektedir. nk o noktada peygamberimiz aynen toplumuna k kayna olmu bir yanstc gibi toplumun tm ktlklerini grebilmektedir. O noktada Mutlak Kudretten gelen yanstan tek kii kendisidir ve toplumunun durumu da bellidir. Peygamberimiz kmr deposunda saklanan, inci tanesine benzeyen bir elmas gibi lahi Kudretin farknda olduu, Onu dnd ve belki de en nemlisi btn bu farkllklar ve farkndalklar yaad iin on ikiden vurulmu bir ama varlk olarak Senin Rabbin vahyine muhatap olmutur. Ayetin devam ise yledir: Ve Odur kimin doruya ve gzele klavuzlandn en iyi bilen. Dikkat ederseniz ayetin devamnda yine Senin Rabbin deil, Odur szc kullanlmtr. Bu u anlama gelir: Allah kendilerini doruya ve gzele klavuzlamada temiz kalpli ve iyi kullar iin herhangi bir arac istememekte veya kullanmamaktadr. Fakat yoldan sapan kullar iin uyarc olarak peygamberler gndermektedir. Ayetlerdeki bir baka detay da udur: Dikkatlice okursanz yoldan sapanlar hakknda Allahn kendi yolundan sapanlar (zellikle kendi) kelimesi kullanlmtr fakat doruya ve gzele klavuzlananlar hakknda byle bir szck kullanlmamtr. Bu u demektir, doru ve gzel olan yol, ekleme karma yapmadan, Rahmann yoludur. Yanl ve tutarsz olan yollar ise Allahn kendi yolunun dnda kalan yollardr. Bunu Kurann u ayetiyle de tefsir edebiliriz: Karanlklarla k da bir olmaz. Yani k tektir ve n kayna da Allahtr ama karanlklar oktur ve karanlklarn47

bir da olamaz. Doru ve gzel yol hakknda Allahn yolu rneklemesinin yaplmasna gerek yoktur nk doruluk ve gzelliin kayna Allahtr bu yol ve n kayna olmak ve onu yaymak zaten Allahn isimleri arasnda yer alr. Yine bireysel iman karsnda toplumsal kfrn sonunun ne olacana dair bir rnei Mddessir suresinde gryoruz: Rahman ve Rahim Allahn adyla Hayr, sandklar gibi deil! Andolsun Aya, andolsun geceye, srtn dndnde; andolsun sabaha, aarp dnda, ki o gerekten en byklerden biridir. nsan iin bir uyarcdr. Sizden, ne gemek yahut arkaya kalmak / erken davranmak yahut gecikmek isteyen iin. Her benlik z kazancnn bir karldr. Uur ve bereket yaran mstesna. Bahelerdedirler, birbirlerine soruyorlar, sulular hakknda: Sizi Sekara srkleyen nedir? Cevap verdiler: Namaz klp dua edenlerden deildik. Yoksulu yedirip doyurmuyorduk. Bo lakrdlara dalanlarla dalar giderdik. Din gnn yalanlyorduk. Nihayet, tartlmaz ve kar konulmaz bilgi nmze dikildi. Artk yarar salamaz onlara efaatilerin efaati. Ne oluyor onlara da t verip dndren eyden yz eviriyorlar? Saa sola kaan yaban eekleri gibidirler. Arslandan rkmlerdir. lerinden her kii de istiyor ki, kendisine alp salm sayfalar verilsin. Hayr, yle ey olmaz! Dorusu u ki ahiretten korkmuyorlar. Hayr, i sandklar gibi deil! O bir t verici / bir dndrcdr. Dileyen dnr onu, t alr. Ve onlar, Allahn diledii dnda, t alamazlar. Sakndrmaya ve affetmeye ehil olan Odur. nsann Allah tarafndan bireysel bir varlk olarak yaratldn ve her insann kendi bireysel yapp ettiklerinden

48

sorumlu tutulduunu bildiren ayetlerden biri de Kyamet suresinin u ayetleridir: Rahman ve Rahim Allahn adyla Hayr, yle deil! Kyamet gnne yemin ederim ki! yle deil! Kendisini srarla knayan benlie de yemin ederim. nsan, kendisinin kemiklerini asla bir araya toplayamayacamz m sanyor? Hayr, sand gibi deil! Biz, onun parmak ularn da tam bir biimde dzenlemeye gc yetenleriz. Bu ayetlerde dnyada her insann ayr ayr dzenlenen parmak izlerine ve bu ayr ayr dzenleniin iaret ettii ayr ayr kaderlere dikkat ekilmektedir. Tabii bu noktada neden her iki elin ve parmak izlerinin simetrik olduu da ayr bir merak konusu. Bu konu u anda benim ilmimi ayor. Dikkat ederseniz Yce Yaratc toplumsal bazda iman etmeyenleri saa sola kaan yaban eeklerine benzetmektedir ve aslandan (aslan kelimesinde yine tekillik vardr) kaan toplumun ka sebeplerinin, dnya hayatndayken t verip dndren Kurandan yz evirmeleri olduu bildirilmektedir. Kurandan yz eviren bir toplum ve o toplumun bireyleri kyamet gn en kapsaml tabiri kullanrsak darmadan olacaklardr. Yce Allah Kuran bizim okumamz, onunla birlikte kendisini anmamz ve zerinde dnmemiz iin gndermitir. Yoksa Kuran elinin altndayken onu grmezlikten gelenlerin de bu tehdide muaf olduunu kimse syleyemez. O halde yalanlayanlara itaat etme!

49

Bu noktada itaat etmemek kavramn kendini soyutlamak, ilgilenmemek anlamnda anlamamz gerekiyor. nk ayetin devam yledir: stediler ki sen, alttan alp gevek davranasn, yaclk edesin de onlar da yaclk etsinler, yumuaklk gstersinler. Bu ayetlerde Yce Yaratc Mslmanlara ve peygamberimize, Onu inkar edenlere kar ok sert ve kesin bir bakaldrda bulunmalarn emretmektedir. Yalanlayanlarn Mslmanlarla olan ilikilerinde yapmak istedikleri eylerden odak noktas olan bir konu da Mslmanlar Allahn birliinden, Kurandan ve slamn ana ilkelerinden uzaklatrmaktr. Allaha ve Onun birliine inanmayan kiinin elleri amurludur ve eer ona din veya yaant tarz konusunda bir geveklik gsterirseniz zerinize onun ellerinden amur pislii bular. Yce Allah O halde yalanlayanlara itaat etme! ayetinde peygamberimizden kendisini yalanlayanlardan soyutlamasn ve yksek makamndan (Makam- Mahmud) aa inmemesini emretmektedir. Kendini soyutlamak kavramn biraz daha yakndan inceleyelim. nsan bazen kendisi gibi inanl ailesinin ve akrabalarnn iken bile yalnz kalma ihtiyac duyabilir. Kendimizi evreden soyutlayp bireysel ibadete (Kuran, namaz, tespih vs) ekildiimiz anlarda Onun varln daha iyi anlarz. Kurann artc ayetlerinden biri de udur: (cehenneme giden insanlar iin) O, ailesi iinde mutlu idi. Bir daha asla Rabbine dnmeyeceini sanmt. Oysaki Rabbi onu iyice grmekte idi.50

Burada ailesi iinde mutlu olan insanlar iin Rabbini unutan ve ailesi, menfaat evresi ile yetinen, elenen insanlar kastedilmektedir. O halde insan iin en ncelikli dnce Allah dncesidir. Aile, i, ocuk, mal, mlk, maddi kayglar ve onlarn peine derek Allah unutmak beraberinde bir mahvolua sebep olur. Gerekten de pratik insan psikolojisine baktmzda insan ailesiyle de olsa, arkadalaryla da olsa bir sre sonra bu iliki onun iin ezberlenmi, otomatiklemi ve sradan bir iliki haline dnr. Allah dncesi ise insann bu dncenin kayna doksan dokuz sfat ismin anlatt Alemlerin Rabbinin ycelik ve merhamet sfatlarnn tecellileriyle birlikte her yeni ynelite insan bilincinde yeni oluumlara sebep olur. O halde dnsel dinamikler iinde en ncelikli ve arlkl olmas gereken Allah dncesi ve fiziksel dnyada da bunun yansmalar yani Allahn rzasn kazanacak aktivite olmaldr. Dnce dinamikleri iinde en mkemmel dncenin Allah dncesi ve onu izleyen Allahn rzasn aramak dncesi olduunu bir de Kuransal hiyerari olgusundan yola karak ortaya koyacaz. Dikkat ederseniz Kuranda kullar balamnda takva ve Allaha teslimiyet lsne gre derecelendirilen bir hiyerari vardr. Bu hiyeraride inkarclar ve ikiyzller en aada yer alr. nananlar imanlar, yapp ettikleri ve ibadetleri lsnde daha yukarda yer alr. Daha stte kullarn en mkemmelleri ve en sekinleri olan peygamberler yer alr. Daha da stte bizim bildiimiz drt byk melek yani Cebrail, Azrail, Mikail ve srafille bizim bilmediimiz bir ok melek yer alr. Meleklerin stndeyse Kuranda Biz kavramnn iine dahil olan ve tanmlanamad halde sezilerek anlalan kudretliler topluluu yer alr ki Yce Allah Biz kavramn Kuranda51

bazen kendisini de dahil ederek kullanmtr. Bu noktada Biz kavramna dikkat ekelim ve Biz kavram hakknda Kurandan birka rnek verelim: Sizi biz yarattk biz! Tasdik etseniz olmaz myd? Akttnz meniyi grdnz m? Siz mi yaratyorsunuz onu, yoksa yaratclar bizler miyiz? lm aranzda biz takdir ettik. Biz nne geilecekler deiliz. Yerinize dier benzerlerinizi getireceiz ve sizi bilemeyeceiniz bir ekilde yeniden oluturacaz. Andolsun ilk yarat/yaratl bildiniz. Peki dnp ibret alsanz olmaz m? Ekmekte olduunuzu grdnz m? Siz mi bitiriyorsunuz onu, yoksa bitirenler bizler miyiz? Dileseydik, onu kuru bir l haline getirirdik de balardnz u ekilde gevelemeye: Vallahi, kayba urayp borlandk. Dorusu mahrum brakldk biz. u imekte olduunuz suya baktnz m? Buluttan onu siz mi indirdiniz, yoksa indirenler bizler miyiz? Dileseydik, onu tuzlu yapverirdik. Peki kretmeniz gerekmez mi? akp akp kardnz o atei grdnz m? Onun aacn siz mi yarattnz yoksa yaratp oluturan bizler miyiz? Biz onu hem bir ibret hem de l yolcularna bir nimet kldk. O halde o yce Rabbinin adn tespih et! onlarn sand gibi deil! Yldzlarn doup batma, kayp dme noktalarna yemin ediyorum. Ve eer bilirseniz, gerekten byk bir yemindir bu. O, kesinlikle erefli bir Kurandr. Titizlikle saklanan bir Kitaptadr. Ona arndrlmlardan bakas dokunamaz. (Vaka 57-79) Hayr, sandklar gibi deil! Yemin ederim grdklerinize. Ve grmediklerinize. Ki o, ok soylu bir elinin szdr. Bir airin sz deildir o. Ne kadar da az inanyorsunuz? Bir kahinin sz de deildir o. Ne kadar da az aratrp dnyorsunuz? Alemlerin Rabbinden bir indiritir52

o. Eer baz laflar bizim szlerimiz diye ortaya srseydi, andolsun ondan sa elini koparrdk. Sonra ondan can damarn mutlaka keserdik. Sizin hibiriniz ona siper de olamazdnz. Gerek u ki o, saknanlar iin tam bir uyarc ve dndrcdr. Ve biz, iinizden onu yalanlayanlarn bulunduunu kesinlikle biliyoruz. Ve o, kfre sapanlar iin tam bir hasrettir. Ve o, kesin bilginin tam gereidir. Hadi artk, o yce Rabbinin adn tespih et! (Hakka 38-52) O nankrlere ne oluyor ki, sana doru, o yandan bu yandan boyunlarn uzatarak geliyorlar; sadan ve soldan paralar halinde. Onlardan her biri nimet bahesine konulacan m umuyor? Hayr, ummasnlar! Gerek u ki biz onlar, bildikleri eyden yarattk. onlarn sand gibi deil! Doularn ve batlarn Rabbine andolsun ki biz gerekten gc yetenleriz; onlar kendilerinden daha stn olanlarla deitirmeye Ve biz nne geilebilecekler deiliz. (Mearic 36-41) Ve Kuran Abese suresinde insann nankrln yeryznn yaratl ve kyamet gn olacaklarla birlikte yle anlatr: Kahrolas insan, ne kadar da nankrdr! Hangi eyden yaratt onu? Bir spermden! Yaratt onu llendiripbiimlendirdi. Sonra yolu kolaylatrd kendisine, sonra ldrd onu, kabre koydurdu. Sonra diledii zaman diriltip ortaya kard onu. Hayr, hayr! O Onun kendisine emrettiini hi yerine getirmedi. Hadi, bakversin insan kendi yiyeceine! Biz suyu dktk de dktk. Sonra topra yardk da yardk ardndan yeryznde daneler bitirdik. zmler, yoncalar vcuda getirdik. Zeytinlikler, hurmalar oluturduk. Gr imenli, bol aal baheler. Meyve, otlak sebze53

yetitirdik; sizin ve hayvanlarnzn yararna. iddetle arpann kard korkun ses geldiinde. Bir gn ki o, kii z kardeinden kaar, z annesinden, z babasndan, einden, oullarndan kaar. O gn onlardan her kiinin kendisine yetecek bir ura vardr. Yzler vardr o gn, prl prl. Glen, mjdelerle parldayan yzler. Ve yzler vardr o gn toza-topraa bulanm. Tozu topra da bir is brmtr. te bunlardr kfre sapanlar, ktle batanlar. (Abese 17-42) Kurandaki Biz kavram szlk manasyla tanmlanamayan, iyi niyetli, kudretli, sekin, onurlu ve arlkl bir topluluktur ki onlar kalbinizde bulabilirsiniz fakat akl ve mantk yollaryla izah edemezsiniz. Daha dorusu onlar akl ve mantk snrlarndan akndrlar. Kuransal hiyeraride Yaratc Kudret olan Allahtan sonra Yce Konsey, daha sonra drt byk melek, dier melekler, peygamberler, Mslmanlar, ve kfre sapanlara doru mutlak pozitif, tam ve mkemmelden mutlak negatife doru bir gidi vardr. Bir Mslman bir inkarc gibi olmaz, bir peygamber de normal bir Mslman gibi olmaz. Bir peygamber de Cebrailin tayaca nitelikleri tayamaz. O halde bu hiyerari iinde alttakiler sttekileri rnek almal ve en stn konumda, arn stnde Alemlerin Rabbi Allah olduu iin btn kullar Allaha hibir eyi ortak komadan Ona teslim olmaldr. nk bu hiyerariyi yaratan da Odur. Alemlerin Rabbi kullar arasnda byle bir hiyerari yani derecelendirme sistemi ve bu sisteme bal olarak stnler/ kudretliler/ bilenler ile aaya doru zayflar/gszler/cahiller topluluklar oluturmutur nk kullarnn derecelerini arttrmalarn istemektedir. U noktada iki rnek verelim cehenneme giden bir insan bile bu hiyerari iindedir ve sistemin kurulu amac olan pozitife gidi ilkesine bal olarak cehennemde cezasn ektikten sonra kacak ve cennette54

tekamln/pozitife doru gidiat gerekletirecektir. Baka bir rnek verelim. Cebrail bile Yce Konseyin emrindedir ve Alemlerin Rabbinin kuvvetleri ok mthi olan ve akl, gzellik ve g sahibi olan olarak bahsettii Cebrail bile dnmn sonsuza kadar devam ettirecektir. Allahn kullarn belirli derecelere gre yaratmasnn sebebi evrensel tekamln gereklemesidir. Fakat unutulmamas gereken bir gerek vardr Alemlerin Rabbi Allah tektir, yani bu anlamda gerekte btn kullar Onun kuludur ve bu yzden gerek dua/hak davet yalnz Ona yaplr. Alemlerin Rabbi Allah kullar arasnda derecelendirme bakmndan farkllklar yaratm olabilir fakat btn kullarna Benim kullarm bak asyla bakmaktadr. Bu ok derin anlamsal boyutlar ierir. Kullar birbirlerine baktklarnda birbirlerini eitli ynlerden birbirlerinden stn veya aa grebilirler fakat iman ettikleri srece hepsi eit olarak Onun kuludur ve hepsinin bireysel olarak Ona dua/davet/ibadet ve yakarma haklar vardr. Bu bireysel olarak ona dua/davet ibadet ve yakarma hakk ayn zamanda evrensel ve Kuransal yalnz Ona kulluk etme ilkesinin bir gereidir. O ailesi iinde mutlu idi ayetini bir de dnya hayatnda kendisi iin yeterli gibi grnen bir halde yaamasna ramen ahiretten korkmama ve ahiret iin hazrlk yapmama manasnda alglamamz gerekiyor. Hatta bu ayeti ailesinin ahiret hayat iin bir hazrlk yapmamak ve bir tavsiyede bulunmamak manasnda da alglayabiliriz. nsann bana gelebilecek en kt ey snrl ve geici dnya hayatn yeterli grp ahireti unutmaktr. Aslnda bu noktada yazabileceimiz eyler hepinizin bildiiniz eyler fakat ben bu noktada baka bir konuya deinmek istiyorum. Kurann dininde yerinde saymak yoktur, srekli yenilenmek, deimek, ve daha olumluya gidip pozitif deiim55

(tekaml) iinde olmak vardr. nk insan byle bir yaratltadr. Eer akp giden zaman akm iinde nnzde yeni bir ama grmyorsanz veya her geen gn yeni bir aba iinde deilseniz belli ki yerinizde sayyorsunuz. Rahmann yaratt kullarnda deiim ve geliim istediinin gstergelerinden biri de insann bir meniden yaratlp belli bir sreden sonra dnen olgun bir birey haline gelmesi veya Big Bangin (Byk patlama) sfr hacim ve sonsuz younluktan balayp ayn insann dnr hale gelmesi gibi evrenin dndrlme Rahman tespih eder hale gelmesini gsterebiliriz. nsan olgunluk ana geldikten sonra kararlarn verir nk dnme yeteneine ulamtr. nsana bu olgunluk ve dnce gcnn verilmesinin sebebi ise Rahmana iman edip Ona teslim olma yada olmama kararnn kendisine braklm olmasdr. Yani bu bir snavdr ve insan bu snavda ne ynde karar verirse o yndeki sonulara da katlanmaya hazrlanmaldr. Dnsel balamda olumlu ynde tekaml gstermenin en ak seik ve kesin yolu Kurann anlamn okumaktr. nk Kuran hem bir brain-storm hem bir dndrc ve uyarc hem de bir doru yolu gstericidir. Bu anlamda unu ak seik syleyebiliriz: Kuran insan beyninde kyametler kopararak onu doru yola ileten bir kitaptr. Az nce Kuran iin insan beyninde kyametler kopararak onu doru yola ileten kitap tabirini kullandk. Kuran byle bir kitaptr nk ikiyzller ve kfre sapanlar dnda kimse Kuran yalanlayamaz ve Kurann byle yalanlanamayacak bir kitap olmasnn sebebi de kendisini inkarn sonunun ate olmasdr. Kurann zelliklerinden biri de kendisini okuyana hibir ka yolu brakmamas, adeta insan psikolojisinin btn ka yollarn bilir gibi her sapma annda o noktada patlayan bir ayetle insan imana getirmesidir. Bu noktada baka bir konuya daha deineceim. Allah katnda iman etmek56

ben iman ettim demekle olmaz, Kuran ne kadar okudun, ona ne kadar inandn ve ona ne kadar uydun sorularnn cevaplar aranrsa iman kavramnn cevaplar da bulunabilir. Yani Kurann anlamnn okunmas gerektiini bile bile Kuran hayatndan soyutlayan bir kii ancak kendini aldatmaktadr. Ben imanlym demek kolaydr ama Kuranla kendini dnya hayatnda snav etmek esas olan ve doru bir yaklamdr. Bu yaklam tarzn Kuran da destekler ve baz toplumlar hakknda eer kendilerine indirileni tutsalar ve uygulasalard onlar o ayetlerle yceltirdik ve snardk der. Kendi benliinden cmertlik gstererek Allaha iman eden ve Kuran dorulayanlarla, gzellii yalanlayan arsndaki fark aka Leyl suresinde grebiliriz. Rahman ve Rahim Allahn adyla Kim verir ve saknrsa ve gzeli dorularsa, biz ona en kolay olan kolaylayacaz. Ama kim cimrilie sapar ve kendisini tm ihtiyalarn stnde grr ve gzellii yalanlarsa, biz onu en zor olana sevk edeceiz. Aa yuvarlandnda mal onu kurtarmayacaktr. Doruya ve gzele klavuzlamak sadece bizim iimizdir. Sonras da ncesi de sadece bizimdir. Ben sizi, kprerek yanan bir atee kar uyardm. Sadece karanlk ruhlu azgn girer ona. Yalanlam, srtn dnmt o. yice saknan da ondan uzak tutulur. O ki, temizlenip arnsn diye maln verir. Onun katnda hi kimsenin, karl verilecek bir nimeti yoktur/hi kimsenin ona, karlk olarak verilecek bir nimeti yoktur. Yceler ycesi Rabbinin yzn zleyip istemek iin veren hari. Yaknda mutlaka honut olacaktr. stediler ki sen alttan alp gevek davranasn da onlar da yumuaklk gstersin.

57

Bu noktada Rahman, peygamberden Kuran ilkeleri konusunda en ufak bir taviz bile vermemesini, kendi seviyesindekilerin altndakilerle herhangi bir mnasebet iinde bulunmamasn istemektedir. nkarclar peygamberimizin yaad devirde Onu yolundan evirmek iin Ona mal, mlk, para, kadn ve daha pek ok ey sunmular, bunun karsnda ise peygamberimizin yolundan taviz verip onlarn baz ilerine karmamasn istemilerdir. Fakat grld gibi Rahman bu ayetinde peygamberimize onlarn durumunu aklamakta ve davasnda en ufak bir taviz bile vermemesini istemektedir. Bu olay bir de davran psikolojisi asndan ele alalm. Bir adam bir mterisine drt yz liradan bir koyun satacak olsun. Bu iki insan pazarla girer, biri yz elli der, biri yz doksan der ve sonunda yz yetmi lirada anlaabilirler. Burada bir pazarlk sz konusudur fakat dnsel ilkeler ve ilahi amalar sz konusu deildir. Fakat yle bir durum olabilir mi ki? Bir Mslman din adam Allah, alemlerin Rabbidir ve Ondan baka ilah yoktur desin. Bir Hristiyan papaz da desin ki sen sann Allahn olu olduunu kabul et, ben de namaz klacam. Hristiyan papaznn sznn felsefi ilkeleri tam bir elikiler yumadr. Bir kere o, bizzat kendisi Hz. say ilah kabul etmesine ramen Allaha ibadet edeceini ya da yle yapyormu gibi davranacan bildirmektedir. yle demesi gerekmez miydi? (Samimi olarak) Madem Allahn bir olduunu ve Ondan baka bir ilah olmadn savunuyorsun o halde Meryem ve sann tanr olmadn ispat et. Bu durumda Mslman dinadam Maide suresinin u ayetini ortaya koyar: Rahman ve Rahim Allahn adyla Yemin olsun ki, Allah Meryem olu Mesihtir diyenler kfre batmlardr. De ki Allah; Meryem olu Mesihi,58

annesini ve yeryzndeki insanlarn hepsini helak etmek istese Allaha kar kimin elinde bir g vardr. Hem gklerin hem yerin hem bunlar arasndakilerin mlk ve ynetimi Allahndr. Dilediini yaratr. Allah her eye Kadirdir. Bu durumda Hristiyan dinadam, Allahn kendisinin alt mertebesinden ilah olarak nitelendirilen her eyi helak edebileceini anlayp Allahn birliine de inanacaktr. nk bu kant Kurandan gelmitir ve en mkemmel kantlar btn Kurandr. Demek istediimiz udur: Rahmann peygamberimize emrettii gibi insann dnsel ve felsefi dnyasnda bir dosdoruluk olmal ve ilkeler baznda hibir taviz verilmemelidir ki bu ilkelerin ana k noktas Allahn indirdii son ve deimeyecek kitap olan Kuran olmaldr. unlarn hibirine eilme, uyma: ok yemin eden, baya-alak, alayc/gammaz, kouculuk iin dolap duran, hayr engelleyen, snr tanmaz-saldrgan, gnaha batm, kaba/obur, btn bunlardan sonra da soyu bozuk, ktlkle damgal. Mal ve oullar sahibi olmu da ne olmu? Bu ayetlerde peygamberin uzak durmas emredilen kiilerin zellikleri gz nne alndnda, ayetin hibirine kelimesi dikkate alnrsa btn bu negatif zelliklerin bir tanesini tayor olmak bile peygamberin o insandan uzak durmas iin yeterlidir. imdi bu negatif kavramlar teker teker ele alp inceleyelim. ok yemin eden:byle bir insan muhtemelen ki insanlarla kurduu ilikilerde yalana bavurduu iin onlar inandrmak amacyla yemin etme yoluna gitmektedir. Yeminin sorumluluunu bilen ska yemin etme yoluna gitmez. Ksa bir deyimle ok yemin eden kii yalanc bir kiidir. Olay bir de59

psikolojik adan ele aldmzda bir insann ok yemin etmesi, onun szleriyle dikkat ekmek istemesi ve bu yolla bir gurur hevesine girmesine iaret eder. Kuranda yemin etmenin nemli ve sorumluluk gerektiren bir olgu olarak ele alnd apak bir gerektir. Bundan yola karak ok yemin eden insanlarn yalanc ve sorumsuz, ciddiyetsiz insanlar olduu karmn yapabiliriz. Ciddi insanlar sorumluluk sahibi olduklar iin yemin kavramnn sorumluluunu da tarlar. ok yemin eden bir kiiye uyulursa, o kiinin yeminleri yoluyla insanlar saptrmak istedii yola yardmc olunmu olunur. ok yemin eden kiiler yemin kavramna sayg duymayan, dolaysyla i