insaat isletmelerinde proje yonetimi ve bilgi teknolojileri uygulamalari project management of...

8/2/2019 Insaat Isletmelerinde Proje Yonetimi Ve Bilgi Teknolojileri Uygulamalari Project Management of Construction Enterpri

1/138

T. C.

stanbul niversitesi

Sosyal Bilimler Enstits

letme Anabilim Dal

Saysal Yntemler Bilim Dal

Yksek Lisans Tezi

NAAT LETMELERNDE PROJE YNETM

VE

BLG TEKNOLOJLER UYGULAMALARI

Mehmet Baran NDER

2501030187

Tez Danman

Do.Dr.Mehpare TMOR

stanbul 2006


2/138

ii

Z

NAAT LETMELERNDE PROJE YNETM VE BLG

TEKNOLOJLER UYGULAMALARI

Mehmet Baran nder

Kresellemekte olan dnyamzda, gelien teknolojiye paralel, geen

zamanla birlikte insanolunun ihtiyalar da hzla artmaktadr. naat sektr de

gelien teknoloji ve deien dnyadan etkilenmektedir. Gelien kalp ve imalat

teknikleri, gl i makineleri ve her eyden nemlisi bilgisayarlar bu etkilenmenin

en nemli sonucudur. Rekabetin artarak uluslararas hale geldii bir ortamda,

inaat sektrndeki firmalarn da gncel retim, ynetim ve bilgi teknolojilerini

bnyesinde bulundurmas ve evrensel standartlarda kullanabilmesi gerekmektedir.

Bu almada, inaat proje ynetiminde kullanlan bilgisayar desteklitekniklerin, bu husustaki gelimelerin, deien deer yarglarnn incelenmesi ve bu

geliime paralel olarak yakn zamanda varlacak olan noktalarn ngrlmesi

hedeflenmektedir.

lkemizde inaat proje ynetiminin, bilgi teknolojileri kullanm dzeyi

asndan konumunun saptanmas, iinde var olmaya alt kresel rekabet

ortamndaki baars asndan gereklidir. Dolaysyla proje ynetimi perspektifiyle

olaya baklarak yaplm gereki bir aratrmaya ihtiya duyulmaktadr.

Bu dnceler paralelinde, giri blmnde aratrmann kapsam

aklanarak, almada izlenen yntem belirlenmitir. Bu blmde, almayla ilgili

sorunun tanm yaplarak amalar belirlenmi ve zmne ilikin mevcut

almalar anlatlmtr.

kinci blmde ise, inaat kavram aklanm ve sektrn profili dier

sektrlere kyasla incelenmitir. naat projelerinin zellikleri tanmlanarakuygulanan proje ynetim metotlar anlatlmtr.


3/138

iii

Temel olarak planlamann ele alnd nc blmde inaat proje

ynetiminde organizasyon, kaynaklarn dzenlenmesi, kontrol, deerlendirme,

iletiim ve projelerin fonksiyonlar anlatlmtr.

Drdnc blmde, inaat proje ynetiminde bilgi teknolojileri kavram,

salad avantajlar ve uygulamasna ynelik alanlar anlatlmtr. Bu sayede

inaat sektrnde bilgi teknolojilerinin kullanmna dair mevcut durum incelenmitir.

Beinci blmde, lkemizde, inaat sektrnde proje ynetiminin uyguland

en byk antiyelerden biri olan Aaolu My World antiyesinde yrtlmekte

olan alma incelenmitir. Bu sayede, bilgi teknolojilerinin inaat sektrne olan

etkisi somut bir ekilde ele alnm ve yakn gelecekte bilgi teknolojilerinin inaat

sektrnde kullanmnda ulaabilecei noktalar deerlendirilmitir. Ayrca inaat

sektrnde eitli alanlarda hizmet veren firmalarn yer ald, inaat proje

ynetiminde bilgi teknolojileri kullanmna ilikin bir anket almasna yer

verilmitir.

Sonu ksmnda ise, inaat iletmelerinde proje ynetiminde bilgi teknolojileri

kullanm konusunda elde edilen bulgular ortaya konarak yorumlanmtr.


4/138

iv

ABSTRACT

PROJECT MANAGEMENT OF CONSTRUCTION

ENTERPRISES AND INFORMATION TECHNOLOGY

APPLICATIONS

Mehmet Baran nder

In global world, needs of mankind seems to increase with paralel to the

developing technology. Construction industry reponses the developing technology.

Developing production technics, intense vehicles and the developing computer

technology are the inevitable results of the changing world. At the attitude, which

the competition increases and becomes international, it is a must for the

construction enterprises to hold modern production technics, management and

information methods and apply them within universal standards.

This study points out the computer aided technics used within the

construction project management and revealing the developments, changing of

views on this matter and predicts the next generations.

Stating the position of contruction project management regarding the

information technologies is essential to achieve among global rival business.

Therefore, a realistic research in point of project management has been needed.

Parallel to above observations, introduction represents the scope of the study

and methods used. Defining issue, goals are determined and current studies,

which analyzed the issue, are explained.

Second chapter expands the construction concept comparing to other

industries describing the characteristics of the project management, current project

management methods are explained.


5/138

v

Third chapter simply discusses the planning, covering the organization,

allocating resourses, control evaluation, communication and functions of the

projects.

Information Technologies concept in construction project management,

advantages of those and application field are revealed in the fourth book.

Therefore, current aspect of information technology applications within construction

industry is analyzed.

Next chapter looks over a project management method which is performed by

Aaolu My World Project , one of the leading construction firms in Turkey.

Therefore, the importance of information technologies within construction industry

is discussed and place of information technologies within construction industry to

be achieved in near future is assessed. In addition; a survey, which includes

several construction firms, serving in varying branches, is situated. The survey

issues the usage of information technology applications within construction

industry.

In conclusion, the diagnosis regarding the information technologies within

construction industry is annotated.


6/138

vi

NSZ

Her geen gn gelimekte olan dnyamzda, insanlarn ihtiyalar da nitelik

ve nicelik olarak deimektedir. Bu deiimden, her sektr gibi, inaat sektr de

etkilenmektedir. naat projeleri de giderek bymekte ve daha karmak bir hal

almaktadr. Bu da, inaat proje ynetiminin karsna bir sorun olarak kmaktadr.

Bilgi teknolojileri, dier tm sektrlerde olduu gibi, inaat projelerinde de bu

sorunun zmne ynelik olarak kullanlmaktadr. Bu alma, inaat sektrnde

proje ynetimini, proje ynetiminde kullanlan bilgi teknolojilerini inceleyerek proje

ynetiminin gelimekte olan sektre salayaca katklar gsterebilmeyi

amalamaktadr.

Bu kapsamda, ncelikle genel bilgiler verilerek inaat sektr tantlmtr.

naat sektrnde planlama ve organizasyonun anlatlarak bilgi teknolojilerinin

kullanm ile ilgili bilgiler aktarlarak, gnmzn en byk projelerinden birine ait

uygulamaya ve inaat sektrnde eitli alanlarda hizmet veren firmalarn katld,

inaat proje ynetiminde bilgi teknolojileri kullanmna ilikin bir anket almasna

yer verilmitir.

lkemizde inaat sektr son yllarda byk bir gelime kaydetmesine

ramen irket sahiplerinin proje ynetimine bak alar, tez almasnda

karlalan en byk glktr. Bunun temel sebebi irket sahiplerin geleneksel

olarak alma ekillerini deitirmemeleridir. Kk irketlerde geliim, byk

projelere imza atan irketlerin aksine, sadece retim teknikleriyle snrl kalmtr.

Bu almada karlatm tm zorluklarda desteini ve anlayn benden

esirgemeyen aileme, uygulama srecinde saladklar yardmlar iin Aaolu

irketler Grubu alanlarna teekkr bor bilirim.

naat Mhendisi Mehmet Baran NDERstanbul, 04.08.2006


7/138

vii

Sayfaz. iiAbstract.. ivnsz.. viindekiler.. viiTablo Listesi. ixekil Listesi.. xKsaltmalar Listesi.. xii1.GR..................................................................................................... 1

1.1.almann Amac......................................................................... 11.2.almann Kapsam Ve Yntemi 2

2.NAAT SEKTR HAKKINDA GENEL BLGLER..............................3

2.1. naat Kavram........................................................................... 32.1.1.naat Mhendisliinin Tanm.................................. 32.1.2.naat Mhendisinin Grevleri....................................... 52.1.3.naat letmecilii Ve nemi.... 6

2.2 naat Sektrnn Profili............................................................. 72.3.naat Sektrn Dier Sektrlerden Ayran zellikler 82.4.naat Projelerinin zellikleri. 92.5.naat letmelerinde Proje Ynetimi... 11

2.5.1.naat letmelerinde Proje Ynetimi Metotlar 123.NAAT PROJE YNETMNDE PLANLAMA. 26

3.1.naat Sektrnde Planlama. 263.1.1.naat Sektrnde Planlamada Baar Faktrleri 293.1.2.naat Sektrnde Planlamann Aamalar.. 30

3.2.naat Proje Ynetiminde Organizasyon.. 353.2.1.naat Proje Ynetiminde Kurmay Komuta

Organizasyonu. 373.2.2.naat Proje Ynetiminde Blm Temeline Gre

Organizasyonu. 383.2.3.naat Proje Ynetiminde Matris Organizasyon.. 393.2.4.naat Proje Ynetiminde Yrtme.... 403.2.5.naat Proje Ynetiminde Koordinasyon.. 40

3.3.naat Proje Ynetiminde Kaynaklarn Dzenlenmesi. 423.4.naat Proje Ynetiminde Kontrol 423.5.naat Proje Ynetiminde Deerlendirme.. 443.6.naat Proje Ynetiminde letiim 443.7.naat Projelerinin Fonksiyonlar. 45

3.7.1.naat Projelerinin Ynetimsel Ve Finansal Fonksiyonlar.. 463.7.2.naat Projelerinde antiye Operasyonlar 463.7.3.naat Projelerinde Teknik Hizmetler,

Dokmantasyon, Kaytlar... 474.NAAT PROJE YNETMNDE

BLG TEKNOLOJLERNN KULLANIMI 48

4.1.naat Proje Ynetiminde Bilgisayar Kullanmnn Avantajlar 494.2.naat Proje Ynetiminde Bilgi Kavram. 50


8/138

viii

4.2.1.naat Proje Yneticilerinin htiya DuyduuBilginin Nitelii. 51

4.2.2.naat Proje Ynetiminde Bilgisayar DestekliBilgi Sistemleri. 534.2.2.1.e Dnk Bilgi letim Sistemi.. 554.2.2.2.Da Dnk Bilgi letim Sistemi... 56

4.2.3.naat Proje Ynetiminde nternetin levi. 574.2.4.naat Proje Ynetiminde Kullanlan

Bilgisayar Yazlm Ve Programlarnn zellikleri... 594.2.5.naat Proje Ynetiminde Bilgisayarlarn Kullanm Alanlar 66

4.2.6.Aa Dayal Program Ve Maliyet Kontrol TekniklerininBilgisayar Ortamnda Uygulanmas. 70

4.2.7.naat Proje Ynetiminde Ynetimin Raporlama levindeBilgisayar Kullanm 73

4.2.8. naat Proje Ynetiminde Kullanlan Bilgi Sistemi VeBilgisayar Teknolojisi Hakknda neriler 76

5. RNEK BR NAAT PROJE YNETM UYGULAMASI:AAOLU MY WORLD PROJES VE NAAT SEKTRNDE BLGTEKNOLOJLER KULLANIMI ARATIRMASI.. 79

5.1.Aaolu irketler Grubunun Tantm. 795.2.Aaolu irketler Grubunun Gerekletirdii Projeler. 825.3.Aaolu My World antiyesi Proje Ynetiminde Tercih Edilen

Bilgi Teknolojileri. 845.3.1.Aaolu My World antiyesi Proje Ynetiminde Tercih

Edilen Bilgi Teknolojisi Program: Microsoft Project 2003 855.4. Aaolu My World antiyesi Proje Ynetimi zerine Gzlemler.. 915.5. Yakn Gelecekte Bilgi Teknolojileri Ve naat Proje Ynetimi

zerine Etkisi.. 925.6. naat letmelerinde Proje Ynetiminde Bilgi Teknolojileri

Kullanm Aratrmas....... 93SONU 105

KAYNAKA.. 108EK 1 ... 113EK 2 ...... 115EK 3 ...... 123


9/138

ix

TABLO LSTES

Sayfa

Tablo 2.1naat Sektrnn Dier Sektrlere Salad Alt Yaprnleri (Austin,A.D. and Neale; R.H. ManagingConstruction Projects,Geneva: International Labor Office,1984) 8

Tablo 2.2 rnek Bir A Diyagram Tablosu 25

Tablo 4.1 Bilgi Sisteminde Kurulacak Departmanlar........ 56

Tablo 4.2rnek A Diyagram Tablosu (Ahuja, H. N., ConstructionPerformance Control By Network, John Wiley And Sons Inc.,New York, 1976) 72

Tablo 5.1 MS Project Programnda Tez almas iin Hazrlanm, KritikFaaliyetleri Gsteren Rapor 89

Tablo 5.2Anket almasnda Alnan Cevaplar DorultusundaHazrlanan Sonular Tablosu.. 95


10/138

x

EKL LSTES

Sayfa

ekil 2.1 rnek GANNT Diyagram... 14

ekil 2.2 rnek Devre Diyagram ........ 15

ekil 2.3 rnek A Diyagram .. 17

ekil 2.4 rnek CPM Diyagram... 19

ekil 2.5 rnek Bir naat Faaliyeti - CPM Diyagram... 25

ekil 3.1

Planlama lemi (Laufer A.-Tucker R.L., Construction

Management And Economics, ASCE,New York, 1987)... 30

ekil 3.2

rnek Kurmay-Komuta Organizasyon emas (smet

Barutugil: naat Sanayiinde Sevk Ve dare, Enka Vakf

Yaynlar, 1986).. 37

ekil 3.3

Blm Temeline Gre naat Proje Organizasyon emas

(Erdoan Ylmaz, naat Ynetimi Ders Notlan, Y.T..,stanbul, 2001) 38

ekil 3.4

naat letmelerinde Matris Organizasyon emasna Bir

rnek. 39

ekil 4.1 rnek Bir A Diyagram..... 71

ekil 4.2

Proje Kapsamnda rnek Bilgi Ak (Ahuja, H. N.,

Construction Performance Control By Network, John Wiley

And Sons Inc., New York, 1976).. 71


11/138

xi

ekil 5.1 Aaolu irketler Grubu Organizasyonemas 81

ekil 5.2MS Powerpoint Program iin Tez almas KapsamndaHazrlanm Bir MS Project zet Sunumu.. 91

ekil 5.3

antiye ile Genel Merkez Arasndaki Bilgi Ak Yollarnn

Kullanmna likin Grafik... 100

ekil 5.4

Firmalarn Kullandklar Bilgi Teknolojilerine Olan Bamllk

Derecelerini Gsteren Grafik.... 101

ekil 5.5

naat Proje Ynetiminde Bilgisayar Teknolojilerinin Kullanm

Orann Gsteren Grafik. 102

ekil 5.6

Tercih Edilen Proje Ynetimi Programlarnn Orann

Gsteren Grafik... 103

ekil 5.7

Kullanlan Bilgisayar Teknolojilerinin naat Proje Ynetimi

zerindeki Etkisini Deiik Alardan Gsteren Grafik. 104


12/138

xii

KISALTMALAR

CAD : Computer Aided Design (Bilgisayar Destekli Tasarm)

CPM : Critical Path Method (Kritik Yol Metodu)

DB : Data Base (Veri Taban)

EDI : Electronic Data Interchange (Elektronik Veri Alverii)

IS : Information Systems (Bilgi Sistemleri)

IT : Information Technology (Bilgi Teknolojisi)

MIS : Management Information System (Ynetim Bilgi Sistemi)

MS : Microsoft

PC : Personal Computer (Kiisel Bilgisayar)

PERT : Program Evaluation and Review Technique (Program

Deerlendirme ve Denetim Teknii)

SBS : Small Business Server (Kk Sunucusu)

TOK : Toplu Konut daresi

WLAN : Wireless Local Area Network (Kablosuz Yerel A Balants)


13/138

1

1. GR

1.1. almann Amac

nsanlarn ihtiyalar geen zamanla ve gelien teknoloji ile birlikte hzl bir

ekilde artmaktadr. Artan gereksinimler inaat sektrnde de nemli talepler

oluturmaktadr. naat projelerinin bykl ve bununla birlikte karmakl

artmaktadr. Karmakln temelinde inaat projelerinin ok sayda birimi

bnyesinde bulundurmas ve zaman faktrnn ok byk nem tamas

yatmaktadr. Bu karmak sorunun zm inaat proje yneticilerini sistematik

zmler bulmaya zorlamaktadr. Bu alma, bu sebeple, inaat proje

ynetiminin, herkes tarafndan bilinen teorik ynetim ilevlerini nasl pratie

dktn inceleme amacndadr.

Yaamakta olduumuz yzyl, bilginin ierii ve bilgiye ulama yollar

artmaktadr. Her sektrde olduu gibi inaat proje ynetiminde de bilgi byk

nem tamaktadr. alma, inaat proje ynetiminde bilgi gereksinimini ve bilgiye

ulama yollarn aratrma amacndadr.

Gelien teknoloji, tm sektrlere olduu gibi inaat sektrne de yardmc

olmaktadr. Gelien kalp teknolojileri, gl i makineleri, gelimi imalat teknikleri

ve her eyden nemlisi bilgisayarlardr. Bilgisayarlar, zellikle proje ynetiminde

olduka sk kullanlmaktadr. Yaplan almalarn dier nemli bir amac da

teknolojik geliimde nemli bir ama olan bilgisayarlarn bu alanda kullanm

olanaklarnn aratrlmasdr. Ayrca inaat proje ynetiminde bir ynetim aracolarak kullanlan bilgisayar sistemlerinin ne gibi zellikler tamas gerektii da

aratrlacaktr.

Ayrca bu almada, teorik olarak incelenen inaat proje ynetimi ve

bilgisayar sistemlerinin pratik uygulama sonularnn byk bir inaat projesi iinde

incelenmesi de amalamaktadr.


14/138

2

1.2. almann Kapsam Ve Yntemi

almann ilgi alan olarak inaat iletmelerinde proje ynetimi seilmitir.

naat projeleri ynetim ilevleri asndan incelenmitir. Ayrca inaat proje

ynetiminde bilgisayarlarn yeri almann kapsamna girmektedir. Hazrlanm

olan tez alt blmden olumaktadr.

Gerekletirilen tez almasnda, teorik ve uygulamaya ynelik olmak

zere, iki eit aratrma ynetimi kullanlmtr. lk aamada inaat sektrndeki ve

proje ynetimindeki temel kavramlar, teknikler ve nceden kaydedilmi uygulama

sonular hakknda literatr aratrmas yaplm ve yerli ve yabanc kaynaklardan

faydalanlarak, almann alt yaps oluturulmutur.

Hedefe ulaabilmek iin belirlenen konular teorik ve pratik olarak

incelenerek konu ile ilgili kavramlar tanmlanmtr. Daha sonra bilgi teknolojileri ile

ilgili kavramlar incelendikten sonra her sektre ynelik olarak gelitirilmi bilgi

teknolojileri anlatlmtr. Teorik bilgilerin gerek bir deerlendirme ortamna

sokulabilmesi iin uygulama sonularnn, gzlemlerin ve uygulamay yapan kiilerin

anlattklarnn belirlenmesi gerekmektedir. Bu sebeple aratrmann pratik ksm

olarak, inaat halindeki bir proje incelenmitir. Bu aamada, inaat projesinin teknik

ve ynetim zellikleri ele alnarak, projede grevli yneticiler ile karlkl grmeler

yaplm ve projede retilen rnek dkmanlar incelenmitir, ayrca inaat proje

ynetiminde bilgi teknolojileri kullanmna ilikin olarak gerekletirilen bir anket

almasna yer verilmitir.


15/138

3

2. NAAT SEKTR HAKKINDA GENEL BLGLER

2.1. naat Kavram

naat, belirli bir mhendislik uygulamalar gerektiren ve belirli bir tketici

gereksinimini ya da kullanc talebini karlamak amacyla retilen bina ya da yol,

kpr, baraj, liman gibi yaplar konu alan szleme veya i programdr.

naat, bir mhendis veya mimar tarafndan hazrlanan plan ve detaylarn

hayata geirilmesi sorumluluunu kapsayan bir hizmet endstrisidir.1

Bir projenin oluturulmas binlerce detay ve konuyu kapsar. Bu sektrde

inaat sahipleri, mimarlar, mhendisler, mteahhitler, imalatlar, iiler ve dier

bir yn terim arasnda i ie girmi bir iliki ba gze arpar.2

naat; tipi, yeri ve koullar (toprak, iklim, ulam, ii, enerji olanaklar) her

projede deiik olan ve bu yzden retim metotlar da deien yapdr.3

naat, bir bakma arsa-arazi zerinde malzeme ve emek kullanm ile ina

edilmi ve dzenlenmi varlklar olarak tanmlanabilir.4

2.1.1. naat Mhendisliinin Tanm

naat mhendislii planlama, dizayn (tasarm) ve inaa ilerini kapsayan ve

tnel, bina, kpr, baraj ve dier yaplar gibi toplum ihtiyalarn gidermeyi

1 PEURIFOY R.L.; Construction Planning, Equipment and Methods, New York:McGraw HillBook Company, 1966, s.22 MERTT Frederic S.; Standart Handbook For Civil Engineers, New York: McGraw HillBook Company,1948, s43

SORGU Doan: Yap letmesi Ders Notu 1, stanbul: .T.. naat Fakltesi Matbaas,1980, s.194 BARUTUGL smet: naat Ynetimi, stanbul: Uluda niversitesi ktisadi ve dariBilimler Yaynlar, nklap Kitabevi, 1986,s.2


16/138

4

amalayan mhendislik alandr.5

naat mhendislii, kaliteyi, ucuz maliyeti ve estetii bir izgide birletirmeyi

gerektiren bir meslektir. Bu parametrenin birinin eksik olmas durumunda ortaya

kan rnn mhendislik bilimi ile badamad kabul edilir.

lkemizde inaat mhendislii eitimi, inaat mhendisinin ya bilim adam ya

da salt teknik eleman olarak yetitirilmesi tezine oturtulmutur. Hlbuki alma

yaam ierisinde inaat mhendisi, yar teknik adam yar ynetici ve iletmeci

olarak almaktadr. Bu grn istisnas olduka azdr. Projecilik yapan

mhendislik dnda kamuda alan mhendisler brokrasi iine ilerledike

ynetici olanlar %100e bile varmaktadr.

Byle bir somut durum gz nne alnmadan yaplan mhendislik eitiminde,

iletmecilik ve yneticilik bilgilerinin verilmemesi yeni mezunlarn i bulmasnda

glklere neden olmaktadr. Maalesef inaat mhendislerimiz bu bilgileri pratik

yaamda yaayarak veya usta-rak ilikisiyle deneyimli meslektalarndan

renmektedirler.

naat mhendisi bir eftir: alma ordusunun subaydr. Tasarlar, hazrlar,

organize eder ve ynetir. Bir endstriyel iletmede btn bu ilerin yerine ve

zamanna gre tamamn ya da bir ksmn stlenen kiidir.

Mhendis, temelinde endstriyel bir teknik birikim bulunduran ve onu

gelitirebilen kiidir.6

Mhendislik bilimi olduu gibi, mhendislik sanat da ok nemlidir. zm

aranan sorunlara her zaman okulda kazanlan bilimsel yaklamlar deil; pratik

hayattan ve deneyimlerden kazanlan yaratclk da are olur.

5

MERTT Frederic; S.Standart Handbook For Civil Engineers, New York:McGraw Hill BookCompany,1948,s.16 MASON M.H.; Cours DEntreprise De Travaux Publics, Paris: Editions >Royalles TrisiemeEdition, 1948, s.19


17/138

5

retim ve deneyim yoluyla kalifiye hale gelen ve toplumun ihtiyalarn

mesleini uygulayarak karlayan kiilere inaat mhendisi denir.7

2.1.2. naat Mhendisinin Grevleri

Bir mhendisin grevleri alt yere ve yapt ie gre deiim gsterir.

Buna ramen genel bir ereve ierisinde mhendislik grevlerini yle

sralayabiliriz:

Teknik Grevler:Proje almas, uygulamas, kontrol, teknik artnameler, teorik ve pratik

aratrmalar, i programlar, metrajlar, fiyatlar, keifler, standartlar ve i analizleri.

Hukuki Grevler:

hale, artname ve szlemelere dayal hukuksal konular ve istee bal

yapabilen bilirkiilik hizmetleri.

dari Grevler:

Devlet personeli olan mhendislerin her eit kanun ve tzkle belirlenmi

olan grevleridir. Ayrca hemen btn mhendislerin birer ynetici konumunda

olduu unutulmamaldr.

Sosyal Grevler:

Bir mhendis yaptraca ileri iilerle elbirlii yaparak oluturur. Bu ielemanlarn ilgilendiren her sosyal ite mhendis grev alm demektir. Ayrca i

emniyeti, salk, korunma, beslenme gibi konular da birer sosyal grevdir.

Ekonomik Grevler:

Bu konudaki rol olduka genitir. Mhendisin inaata verdii boyut, kulland

ara-gere kendisinin ekonomik alandaki sonsuz devlerine bir rnektir.

7 MERITT Frederic; S. Standart Handbook For Civil Engineers, New York: McGraw Hill BookCompany, 1948, s.1


18/138

6

Dolaysyla lke ekonomisi ile direkt balantl bir grev yerine getirilmektedir.

Mali Grevler:

hale ileri, inaat fiyat saptamak, i programlar ve para programlarnn

yaplmas mali grevleridir.

Projeyi tasarlayan mhendisin ve inaat yapan mteahhidin btn gayretleri

ayn amaca yneliktir. Bu ama, yapl sebebine hizmet eden ve en memnun

edici biimde gerekletirilen bir eylerin yaratlmasdr.8

naat mhendislii bilimi srekli bir evrim iindedir. Bu yzden, tm bu

gelimeleri takip etmek ve bu evrime hz kazandrmak bir mhendisin en nemli

grevlerindendir.9

2.1.3. naat letmecilii Ve nemi

Gnmzde, iletmecilik ve ynetim konularnn konuulduu ve tartldortamlarda inaat kadar az ele alnan hemen hibir temel endstri dal

bulunmamaktadr.

Tarmdan, banka ve sigortacla, imalat endstrilerinden turizme kadar

birok sektrde iletmecilik konular ve ynetim sorunlar ayrntlaryla

incelenmekte fakat inaat sektrne fazla deinilmemektedir. Oysa inaat

iletmeciliinde etkin bir ynetim uygulamasna duyulan gereksinim hemen hibir

endstri dalnda grlmeyecek dzeyde ak ve kesindir. Hangi adan baklrsabaklsn gelimi ya da gelimekte olan bir lkede inaat endstrisi ekonomik ve

teknolojik bir ilerlemenin nemli bir faktrdr. naata baml bir yaam tarz

veya yaamn herhangi bir aamas dnlmemektedir. Bu nedenle inaat

endstrisinin yap ve ileyiinde etkinliin salanmas, lkelerin ekonomik ve

teknolojik gelimesi ve toplumlarn sosyal ve ekonomik refah dzeylerinin

ykselmesi asndan byk nem tamaktadr.

8 PEURIFOY R.L.; Construction Planning, Equipment and Methods, s.19MASON M.H.; Cours DEntreprise De Travaux Publics, s.20


19/138

7

naat ileri ve inaat ynetimi, son derece kendine zg nitelikler tayan

konulardr. Bu konularn daha iyi anlalmas ve karlalan sorunlarn daha etkin

zmlere kavuturulmas amacyla yaplan bilimsel almalar son yllarda

giderek younlamaktadr.10

2.2. naat Sektrnn Profili

naat endstrisi tm dnyada gelimi ve gelimekte olan lkeler ayrm

olmakszn en byk endstrilerden biridir. Amerika Birleik Devletlerinde inaat

endstrisi ve tarm endstrisi zirvede yer almak iin yaran sektrlerdir.Trkiyede inaat, tarm ve petrol endstrileri nde gelen sektrleridir. Devlet

statistik Enstitsnn yllk verilerine gre inaat sektrnn 2001 yl ierisindeki

pay % 5,7 olarak belirlenmitir. naat sektr toplumsal kalknmada gerek konut,

gerek iyeri, gerek sanayi tesisleri, gerekse tarihi varlklarn restorasyonu olmak

zere kilit rol oynar. naat sektrnn nemi, sanayi sektrne salad altyap

olan rnlerinin altnda yatmaktadr. Dolaysyla birok vatandaa salad i

olanaklar gz nnde bulundurulduunda milli ekonomiye katks byltr.

Bir lkenin gelimilii gerekletirdii byk projeleriyle llr. Bu

yzden inaat sektrnde profesyonel proje ynetimi, inaat sektrnn dier

sanayi dallarna salad alt yap rnleri gz nnde bulundurulduunda

nemlidir. Birok gelimi lkede inaat tek bana gayri safi milli haslann

yaklak % 10unu ve gayrimenkul yatrmlarnn %50sini oluturmaktadr.

naat sektrnn nemi dier sektrlere salad alt yap rnlerinin

gsterildii aada yer alan tabloda gsterilmitir.

10 BARUTUGL smet: naat Ynetimi, stanbul: Uluda niversitesi ktisadi ve dariBilimler Yaynlar, nklap Kitabevi, 1986, s.4


20/138

8

Tablo 2.1: naat sektrnn dier sektrlere salad alt yap rnleri

SEKTRLER NAAT FAALYETLER

Tarm Depo Binalar, Pazar Alanlar, Sulama Kanallar, Ky

Yollar, Arazi Drenaj

Eitim Okullar, Eitim Merkezleri

Enerji Hidro-Elektrik Santralleri, G stasyonlar, Petrol

Boru HatlarDevlet Hizmetleri skan, Hastaneler, Gvenlik ve stihkam

Sanayi ve Ticaret Fabrikalar, yerleri, Alveri Merkezleri

Maden Maden antiyesi, leme Tesisleri

Turizm Oteller, Stadyum

Ulatrma ve letiim Posta ve Telekominikasyon Binalar, Havaalanlar,Uak Pistleri, Yollar, Demiryollar, Limanlar

Su Kaynaklar ebeke Suyu Datm ve Drenaj, Kanalizasyon,

2.3. naat Sektrn Dier Sektrlerden Ayran

zellikler

Tm dnyada olduu gibi lkemizde de inaat en nemli sektrlerden biridir.

Kendine zg zellikleri ile inaat sektrn yle incelersek:

naat sektrn dier endstrilerden ayran en nemli zelliklerden biri bu

endstri faaliyeti srasnda iinde bulunduu belirsizliin ok yksek olmasdr.

rnein bir ayakkab retim iletmesinin rettii ayakkablarn zellikle birbirine

benzer, altrd iilerin says ve onlarn nitelikleri btn bir faaliyet dnemi

boyunca nispeten sabittir. Bu iletmenin retim maliyetlerinin nceden belirlenmesive kontrol ok zor olmayacaktr. retimi gerekletirilen ayakkablara ait hedef


21/138

9

pazarn aratrlmas ve fiyat politikalarnn oluturulmasnda da ok byk

glklerle karlalmayacaktr.

Bir inaat taahhdn ele aldmzda ise, mteahhidin ina edecei ayn tr

yaplar en azndan inaat alanlarnn birinin kayalk zemin dierinin normal zemin

zerinde olmas bile ok byk farkllklar gsterecektir.

naat mteahhidi, inaatn yaplaca yerin iklim ve koullarna gre

mevsimlik ii altrmak zorunda kalabilecek ve bu alanlarn motive

edilebilmesi iin normalin zerinde demede bulunma zorunluluu doacaktr.

alanlarn i deitirme hzlarnn ykseklii de alanlarn verimlilii ile

ters ynde ok yakndan ilgili olacaktr.

klim koullarnn olumsuz etkisiyle de yapm stlenilen ilerin nceden

belirlenen srede gerekletirilme olaslklar zayflayacak ve bu durum inaat

mteahhidinin mteri ile olan ilikilerini olumsuz ynde etkileyerek, inaat

mteahhidini tazminat deme zorunda brakabilecektir.

naat endstrisinde, yapm stlenilen projelerin ok byk tutarlara

ulamas, ok farkl maliyet eitleri iermesi, inaat malzeme, iilik ve

fiyatlarnda grlen byk dalgalanmalar, iin gerei inaat endstrisinde ok

sayda farkl mesleklere sahip kiilerle alma zorunluluu vb. nedenlerle bu

endstride yukarda rnek olarak alnan ayakkab retiminde olduu gibi

maliyetlerin nceden belirlenerek kontrol pek kolay bir i olmayacaktr.

2.4. naat Projelerinin zellikleri

naat projelerinin zellikleri maddeler halinde u ekilde sralanabilir:11

naat tipi, yeri ve koullar her projede deiik olduundan retim metotlar

da deiir.

11KARAESMEN Erhan, Trkiye Mhendislik Haberleri Dergisi, MO Yaynlar, Ankara,1997,Sayfa 387


22/138

10

D faktrler retim zerinde nemli etkiye sahiptir.

Ynetimin kontrol edemedii d faktrler nedeniyle, inaat projelerinde risk

ve belirsizlikler st dzeydedir.

naat projeleri uzun sreli projelerdir. Endstriyel birok rn saatler veya

gnlerle ifade edilen sreler ierisinde retilirken bir inaat rn yllar sren bir

aba gerektirir.

naat iileri genellikle geici olarak alr ve iilerin bilgi dzeyi dkolduu iin verimliliin salanmas olduka zordur.

naat sektrnde, imalat sektrnde olduu gibi alcnn fiyat ve kaliteyi

bir arada grmesine olanak yoktur. Kalite iveren tarafndan kendi artnamesinde

belirtilir ve fiyat ise teklifler alana kadar bilinemez.

Bir inaat projesinin ilgili taraflar yatrmc, yklenici ve taeronlardr.

Yatrmc, sonutaki imalatn sahibi ve kaynak salaycdr. Yklenici, inaattauygulanacak her imalat kaleminin kontroln ve takibini yapan firmadr. Bu

amala yklenici firma tm i kalemlerini taeron firmalarla szleme yaparak

onlara devreder. naatlar, ilgili kii ve kurulular iin geici faaliyetlerdir ve tipik

mrleri alt ay ile be yl arasndadr. Ynetim, rgt ve bilgi ak sistemleri her

inaat iin yeniden oluturulur. Genellikle bir inaat iini stlenen iletmeler ya da

bunlarn alt blmleri, ayn anda eitli inaat projeleri zerinde almakta

olabilirler ve bunlarn her biri yaam dnemlerinin farkl bir aamasnda

bulunabilir.

naat projelerinde tipik olarak, iin balangcnda arlk ett

aratrmalarndadr. Daha sonra srasyla tasarm, tedarik ve antiye safhalarna

geilir. Bu durum, bir inaat projesine katkda bulunan ilevsel blmlerin ya da

iletmelerin hibirinin inaat projesinin yaamnn tamam zerinde en nemli olma

durumuna geemeyeceklerini ve dolaysyla hibir blm veya iletme

yneticisinin tek bana tm inaat iin yrtme grevini stlenen ynetici

durumunda olamayacan ortaya koymaktadr.


23/138

11

2.5. naat letmelerinde Proje Ynetimi

naat proje ynetimi, profesyonel bir ynetim sreci olup, ilk

dnceden(hayallerden) iin sonuna kadar(teslim), sre, maliyet ve kalite

kontrol asndan hazrlanan tm prosedrleri kapsar.12

Genel olarak proje ynetimi, projenin amalarna ulamak iin projenin

retim srecinden ve sonularndan dorudan veya dolayl etkileneceklerin

gereksinim ve beklentilerini karlamak amacyla deneyim, bilgi birikimi teknikler,

aralar ve yaklamlarn organize bir ekilde kullanlmasdr. naat projelerinde

sorunlarn giderilmesi, proje amalarna ulalmas, etkinliin artrlmas, proje st

ynetimi ile antiye arasnda sistemli bir alma ortamnn oluturulmas amacyla

ynetim ilevlerinin gerekletirilmesi faaliyetine inaat proje ynetimi denir.

Her bir inaat projesi, yneticiler iin farkl bir sorun olarak ortaya kar. Her

proje birbirinden farkldr ve her defasnda farkl yerlerde yrtlmek zorundadr.

Proje ok sayda kii ve organizasyonun igcnn koordinasyonunu

gerektirmektedir. Proje yneticileri deiik teknolojileri ve deiik ii ve ekipman

alternatiflerini deerlendirmek zorundadr. Bununla beraber hava koullar,

malzeme eksiklii, ii sorunlar, bilinmeyen yeralt koullar ve yanl zaman ve

maliyet tahminleri gibi hususlarn dikkate alnmas gerekmektedir. Sonuta btn

bu varsaymlar inaat projesini dinamik bir sorun olarak ortaya koymaktadr.

naat proje ynetimi, kar karya olduklar dinamik sorunun zm iin

gelecekteki olaylar ve performans iin tahminler yapmak zorundadr. Gelecekteki

olaylar hakknda kesin bilgi olmamas nedeniyle tahmin edilen gelimeler;

kanlmaz olarak, gerek ktlardan farkl olacaktr.

Her ynetici zaman zaman deiik bilinmeyen olaslklarla karlamaktadr.

Fakat inaat proje yneticileri dier yneticilerden farkl tip ve miktarda sorunla

uramak zorundadr. Her inaat yneticisi her gn bu sorunlarn biri veya birka

12SORGU Doan: naat Proje Ynetiminin Hizmet Ve Uygulama Standard, stanbul, MOYaynlar, 2002, s.3


24/138

12

ile yz yze gelir. Problemlerin birka maddeler halinde sralanabilir:13

-D unsurlarn davran. (rnek: Belediye, Bayndrlk leri)

-izimlerdeki yanllklar.

-Proje onaylarnda meydana gelen gecikmeler.

-Hava koullarnn etkisi.

-Ge malzeme tedariki.

-Deiken igc performans oranlar.

- makinelerinde meydana gelen arzalar.

- Yaplan iin kabul edilmemesi ve tekrar inas.

Btn bu faktrler ve inaat sorununun karmakl uzun zamandr fark

edilmi ve inaat proje ynetimi kavramnn geliimini ve uygulanmasn gerekli

duruma getirmitir.

2.5.1. naat letmelerinde Proje Ynetimi Metotlar

Planlama, bir iin optimum sre ve maliyetle gerekletirilebilmesi iin, ileilgili tm birimlerin, sra, sre, yer, kapasite ve maliyet asndan, i ve d snr

koullar erevesinde zamana bal olarak koordine edilmesi ilemidir.

Ana prensip, insan zekas yardmyla gnlk hayatta yaplan ilerin metodik

olarak deerlendirilmesi ve dzenlenmesidir.

Belirli bir zaman sresi iinde tamamlamak zorunda olduumuz ileri hangi

srayla ve nasl yapacamz dnr karar verir uygularz. Yaplacak iler, az

sayda, karmak olmayan, her gn karlalan, standart iler ise kararlar

kolaylkla verilebilir.

Ancak ilerin says ve aralarndaki ilikiler artarak karmak bir hal almas

durumunda bunlar en uygun biimde gerekletirmek zorlar.

13 "Genelde Ve STFA naat A.. Bnyesinde retim Srecinde Planlamas Ve MaliyetKontrol", Trkiye Mhendislik Haberleri Dergisi, (Say 388), IMO Yay., Ankara, 1997, s. 23


25/138

13

te bu gibi hallerde, nce sz konusu ilerin bir dkmn yapmak ve

bunlar ngrlen hedefe ve mevcut koullara uygun bir biimde planlamak

gerekir.

Gerekletirilmesi gereken i gnlk yaamdaki iler dnda ekonomik

adan nemli boyutlar bulunan bir inaat uygulamas (bina, yol, baraj, fabrika

v.s.) bir makine imalat, bir aratrma projesi gibi iler ise planlama ve dolaysyla

i program byk bir nem kazanr.

nk:

a) Bir proje (bina, yol, kpr, baraj, fabrika v.b) iin gerekli olan ana

ilemlerin saptanmas ve bu ilemlerin sra, sre, kapasite ve maliyet bakmndan

planlanmas, bunlarn uygulama aamasnda yatrm programn ve sonucu ne

kadar etkileyeceklerinin bilinmesi baar asndan ok nemlidir.

b) Projenin istenen sre iinde ve ekonomik olarak tamamlanabilmesi

iin dikkatlerin ncelikle hangi ilemlere (kritik ilemler) yneltilmesinin bilinmesi vebu ilemlerin daha kontroll yaplmas gerekir.

c) eitli ilemler arasnda egdmn yani koordinasyonun

salanmas gerekir.

d) Projenin eitli aamalarnda grev ve sorumluluk alanlar, ilerini ksa

ve uzun vadeli plan hedeflerine gre yrtmelidirler.

te bu zorunluluklar baz i program metotlarnn gelitirilmesini gerekli

klmtr.

Bu blmde, nemli i program teknikleri hakknda zet bilgi verilecek ve

inaat uygulamalarnda yaygn biimde kullanlan CPM (Critical Path Method =

Kritik Yol Metodu) daha ayrntl olarak tantlacaktr.


26/138

14

ubuk (GANTT) Diyagramlar:

Proje Ynetiminde kullanlan ilk metot ubuk Diyagramlardr. 1900 ylnda

Amerikal bir mhendis olan Henry GANTT tarafndan gelitirilen bu metotta

ilemler, zaman leine gre izilen bir dizi yatay ubuk ile gsterilir. Her ubuk,

projedeki bir ilemin balang tarihini, sresini ve biti tarihini gsterir.

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Zaman

. . . . . . . . . . . .

Kanal Kazs

Boru Deme

Kaynak Yapm

Deneme

Dolgu

ekil 2.1: rnek GANTT Diyagram

Geleneksel planlama metodu olarak bilinen ubuk (GANTT) diyagramlar

uzun yllar yaygn bir biimde kullanlm olup bugn de baz basit ilerde

kullanlmaktadr.

ubuk (GANTT) Diyagramlarnn nemli yetersizlikleri yle zetlenebilir:

- lemler arasndaki ilikiler gsterilemediinden, ilem srasnn yeniden

dzenlenmesi gerektiinde sakncalar ortaya kmaktadr.

- Miktarn ilemlere bal olarak gstermezler.

- Hangi ilemlerin sreleri toplamnn projenin sresini verdiini

gstermezler. Baka bir deile kritik ilemler yani kesin olarak ngrlen

sresinde bitmesi gereken ilemler belli deildir, byle ilemlerin

tamamlanmasndaki gecikme tm proje sresini geciktireceinden, ubuk

diyagramlarndaki bu yetersizlik ok nemlidir.


27/138

15

- Tamamlanmalar iin fazla zaman (bolluu) olan, yani kritik olmayan

ilemleri gstermezler. Oysa bu bolluklarn bilinmesi kaynak dengelemesi

asndan ok nemlidir.

- Yukardaki yetersizliklere bal olarak proje sresinin ksaltlmas ile

maliyet arasndaki bantnn nasl deiecei sorularna cevap alnamamaktadr.

- ubuk diyagramlar olaslk arz eden ilerde kullanlamazlar.

Sonu olarak ubuk (GANTT) Diyagramlar ancak, basit ve olasl

bulunmayan projelerde kullanlabilecek niteliktedir.

Devre Diyagramlar

Tren istasyonlarndaki hareket cetvellerine benzerler. Yatay eksen i sresini

gstermektedir. Dey eksen ise mterek bir birimle ifade edilebilecek (uzunluk,

hacm, alan) i miktarn gsterir. Yol, demiryolu, boru hatlar v.b.projelerinde (i

miktar birimi ayn= uzunluk olduundan) baaryla uygulanabilir. Ancak i miktarbirimlerinin farkl olmas durumunda devre diyagramlarnn hazrlanmas zordur ve

karklklar meydana gelmektedir. Buna karn bina inaat gibi farkl i miktar

birimlerinin sz konusu olduu yatrmlarda (V) i miktar yerine her ilemdeki i

miktar, kendi toplamnn (%) si olarak alnmak suretiyle devre diyagramlar

kullanlabilir.

(V) MiktarVeya (%)

Kanal Deneme Dolgu

Kazs BoruDeme

Kaynak

. . . . . . . . . . . . zaman0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 (T)

ekil 2.2: rnek Devre Diyagram


28/138

16

Devre diyagramlarnda, ilemler arasndaki iliki trlerinin ortaya

konulabilmesi, iki boyutlu olmas nedeniyle ilem izgisinin eimi

(V/T=miktar/zaman) hesaplanarak ilemin gerekleme hznn bulunabilmesi hz

deiiminin zaman ve yerlerinin izlenebilmesi bu diyagramlarn avantajl ynleridir.

Devre diyagramlarnn yetersizlikleri unlardr:

- lemlerin iliki tipinde, sra veya srelerinde herhangi bir deiiklik

olduunda, diyagramn en azndan bir ksmnn yeniden izilmesi gerekmektedir.

- Kritik ve kritik olmayan ilemler saptanamamaktadr.

zellikle kaynak dengelemesine ve optimum proje sresinin belirlenmesine

olanak vermeyen bu yetersizlikler devre diyagramlarnn deerini azaltmaktadr.

A (ebeke) Diyagramlar:

Matematiksel anlamda a(ebeke) diyagram dm noktalar ve oklardan

oluan izelge (grafik) diye tanmlanmaktadr.

A diyagramlarna dayal i program teknikleri iki trl gruplandrlabilir:


29/138

17

lem SreleriAsndan

Diyagram TekniiAsndan

Olaslk (htimal)Tayan Projeler inKullanlanMetodlar

rnek: (ProbabilistikProjeler)

Kesinlik TayanProjeler inKullanlan Metodlar

rnek: (DeterministikProjeler)

Ok

Diyagramlar

r:PERT,CPM

Kutu

Diyagramlarr: BKN,MPM

A (EBEKE) DYAGRAMLARI

A B

ekil 2.3: rnek A Diyagram

Modern planlama teknikleri olarak da anlan CPM ve PERT metodlar 1957-

58 yllarnda ngiltere ve ABDde gelitirilmitir.

ABDde ilk kez 1958de Du Pont de Nemours Company adl kimyasal

yatrmlar yapan firma, byk bir yatrmn planlanmasnda CPM metodunu

kullanm ve byk tasarruf salamay baarmtr. 1959 da Dr.Mauchly CPM

metodunu basitletirerek endstri yatrmlarna tatbik edilir hale getirmitir.

CPM ayrntl biimde inceleneceinden PERT metodu ile ilgili zet bilgilerin

sunulmasnda yarar grlmtr.

PERT Metodu:

PERT : Program Evaluation and Review Technique (Program Deerlendirme

ve Denetim Teknii)

A B


30/138


31/138

19

i

kurulmas, beton dkm v.b.gibi hem insan emei, hem malzeme ve hem de

gerektiinde makine gcne ihtiya gsteren ilemler sz konusudur. Hangi ilerin

veya i gruplarnn bir ilem nitesi olarak alnacan i programnn niteliine

gre programc tespit eder.

b- Byk yatrmlarda genellikle bir ana(master) program hazrlanr. Bir

byk binann yapm tek bir ilem olarak gsterilebilir. Daha sonra ayrntl (ara)

programlara geildiinde, ana programdaki bir ilem kendi iinde daha ayrntl

ksmlara blnerek, ana programa uygun ksmi programlar yaplr.

c- Ksmi programlar birletirilerek Uygulama Program oluturulur.

CPM metodunda (genel olarak ok diyagramlarnda) her ilem bir ok ile

gsterilir. Her ilem bir dm noktas ile balar ve dier bir dm noktasnda

biter.

Balang BitiDm noktas A(ilemin ad) noktas (Son Aama)

(lk Aama)

tij

A = lemin ad (rnein: beton dkm)

i = ilemin balang dm noktas

tij = ilemin sresi (gn,hafta,ay)

j = ilemin biti dm noktas

ekil 2.4: rnek CPM Diyagram

CPMdeki lem Trleri:

Zaman ve kaynak harcayan gerek ilemler (kaz ileri, kalp yapm

beton dkm v.b)

Yalnz zaman harcayan yapay (Suni) ilemler. (boyann kurumas,

betonun sertlemesi v.b.)

J


32/138

20

Ne zaman, ne de kaynak harcayan kukla (Gerek d, hayali= dummy)

ilemler.

lemler arasndaki ilikiyi belirtmek amacyla CPM ebekesine yardmc

olarak giren ilemlerdir. Kesikli izgi ile gsterilirler.

Gerek ve Yapay lem:

tij

Kukla lem (tij=0):

tij = 0

lemlerin Zaman Birimi ve Tamamlanma Sresi

1- programndaki btn ilemler ayn zaman biriminin kullanlmas

zorunludur.

2- Zaman birimi iin belirli bir standart sz konusu olmayp projenin

(yatrmn) niteliine i programnn detay derecesine gre farkl zaman birimleri

kullanlabilir.

a) Bir uzay mekii projesinde bazen saniye ve hatta saniyenin kesirleri

bile zaman birimi olarak kullanld gibi, uzun yllar srebilecek bir yatrm iin

zaman birimi olarak ay hatta yl da alnabilir.

b) naat uygulamalar iin genellikle kullanlan zaman birimleri gn,

hafta ve aydr.

c) nemli olan husus amaca ve planlama detayna uygun zamann

seilmesi ve projedeki tm ilemler iin bu birimin kullanlmasdr.

3- Bir ilemin tamamlanma sresi, o ilemin balad andan bitinceye kadar

geen zaman demektir. Bu arada ilemin kesintiye uramadan devam ettii kabulyaplr.

i j

i j


33/138

21

4- i dm noktasnda balayp j dm noktasnda biten bir ilemin

tamamlanma sresi (tij) yle hesaplanr:

i-j iinin toplam miktar: V

Birim zamanda yaplan i miktar: v ise

lemin tamamlanma sresi t= V olur.v

- Toplam i miktar (V) nin bulunmas kolaydr. 1000 m hafriyat, 100 m

sva, 50m. boru deme v.s.gibi

- Birim zamanda yaplabilecek iin (v) hesab ise daha ayrntl olup, bununsalkl bir biimde saptanmas, planlamann baars asndan ok nemlidir.

. lemin bnyesine giren insan ve makine gcnn bilinmesi gerekir.

. eitli i kalemlerinin, her biriminin ne kadar zamanda yaplabileceini

gsteren analizler mevcut olup bunlardan yararlanlr.

. nemli bir faktr ise, ii yapan firmann eleman, makine, ara, gere

asndan olanaklarnn ne olduu ve sz konusu ii gerekletirmek iin

hangi kaynaklar kullanabileceidir.. Dikkate alnmas gereken bir dier faktr ilemin direkt maliyetidir. lemin

tamamlanma sresi olarak hesaplanan (tij) sresi normal sredir. Bu sre

iinde, direkt olarak ilemin bnyesine giren insan gc, malzeme, yardmc

malzeme, makina-saat miktarlar bu ilemin normal (direkt) maliyetini

oluturur.

lemler Arasndaki likiler

CPM metodunda temel iliki, bir ilem bittikten sonra onu izleyen ilemin veya

ilemlerin balayabilecei ilikisidir. Bir baka deile son-ba ilikisi vardr.

A(Kalp Yapm) B(Beton Dkm)


34/138

22

A C A ve B tamamlandktan sonra Cbalayabilir veya C nin

B balayabilmesi iin A ve Btamamlanm olmal.

A ve B (her ikisi birden)A C tamamlandktan sonra C ve D

ilemleri balayabilir.

B D

A C A ve B tamamlandktan sonra Cbalayabilir.

B D B tamamlandktan sonra Dbalayabilir.

A C A tamamlandktan sonra Cbalayabilir.

B D A ve B tamamlandktan sonra Dbalayabilir.

A K K A ve B tamamlandktan sonra Kbalayabilir.

B

C L B ve C tamamlandktan sonra Lbalayabilir.


35/138

23

A K

A tamamlandktan sonra K

balayabilir.

B L A ve B tamamlandktan sonra Lbalayabilir.

C M B ve C tamamlandktan sonra Mbalayabilir.

A K A tamamlandktan sonra Kbalayabilir.

B L A ve B tamamlandktan sonra Lbalayabilir.

C M A, B ve C tamamlandktan sonraM balayabilir.

A Diyagramnn Kurulmas

CPM a diyagramnn kurulabilmesi iin, ilemler arasndaki ilikiler gz nne

alnarak bunlarn mantk kurallarna uygun biimde sralanmas gerekmektedir. Bu

konuda en nemli unsur insan zekasdr. Ayrca yaplacak iin ok iyi bilinmesi

gerekir.

1) nce yaplacak ilerin neler olduu saptanr.

2) Bu ilerden hangilerinin CPM ebekesinde bir ilem olarak

tanmlanaca belirlenir. Gerekiyorsa bir ana diyagram oluturulur. Bu ana

ebekedeki ilemler, alt ilemlere ayrlarak ara (ksmi) diyagram ve bunlar da birbirine

balanarak Uygulama Program hazrlanr.

3) lemler arasndaki ilikileri incelemek ve hatasz bir sralama

yapabilmek iin her aamada, her ilem iin u sorular sorulur:


36/138

24

a)Bu ilemin balayabilmesi iin hangi ilemlerin tamamlanm olmas gerekir?

b)Bu ileme paralel olarak hangi ilemler balayabilir?

c)Bu ilem bittikten sonra hangi ilemler balayabilir?

4) Dm Noktalarnn Numaralanmas

a) Her dm noktasna farkl bir numara verilir. Ayn numaray tayan birden

fazla dm noktas olamaz.

b) Numaralar balang dm noktasna kadar genellikle artarak devam eder

ve yine genel olarak balang dm noktasna en kk numara verilir. Ancak

numaralama iin ngrlen kesin bir kural yoktur.

c)ebekeye sonradan baz ilemlerin eklenebilecei ihtimali dnlerek

dm noktalarna, say atlayarak da numara vermek mmkndr.

Numaralama yapldktan sonra CPM diyagramndaki her ilem, balad ve

bittii dm noktalarnn numaralar ile tanmlanr tablo halinde gsterilir.rnek: 0 1 temel kazs

1 2 kalp yaplmas2 3 beton dkm

CPM A Diyagram Kurulurken Dikkate Alnmas GerekenKurallar:

Kural 1: ki dm noktas arasnda birden fazla ilem varsa, bunlar krk izgi veya

eri ile gsterilemezler. lemlerin balang veya biti dm noktalarna kurla

ilemler ve yeni dm noktalar eklenir.

Zira, kritik yrnge hesabnda ve bilgisayar programlarnda her ilem,

0 1 2 3


37/138

25

balang ve biti dm noktalarnn numaralar ile tanmlanmaktadr. Her ebekede

ayn say ifti ile sadece bir ilemin gsterilmesi gerekmektedir.

Kural 2: Bir ilem, kendinden nce biten ilemlerin balang noktasna balanamaz.

Kural 3: Bir B ilemi, kendinden evvelki A ileminin yalnz bir ksmna bal ise, A

ilemi paralara ayrlarak B ileminin ne zaman balayaca aka belirtilmelidir.

Kural 4: Btn dm noktalar, a diyagramnn balang ve biti dm

noktalarna balanmaldr.

Kural 5: Ana programda bir okla gsterilen herhangi bir A ilemini oluturan detay

ilemler kapal bir diyagram meydana getirmelidir. Bu detay diyagramn balang

ilemleri ana diyagramdaki A ileminin balang dm noktasndan balamal,

biti ilemleri A ileminin biti dm noktasnda bitmelidir.

Faaliyet Faaliyet Ad FaaliyetinSresi (Gn)

1-2 Ruhsat Alm 52-3 Malzeme Temini 22-4 Zemin Aplikasyonu 73-5 naat Perdelerinin Yaplmas 53-6 Tabela Hazrlanmas 64-5 Temel Donatlarnn Hazrlanmas 8

4-6 Temel Donatlarnn Montaj 45-6 Bohalama 9

1 2

3

4

6

5

2

7

5

8

6

9

4

5

ekil 2.5: rnek Bir naat Faaliyeti - CPM Diyagram

Tablo 2.2: rnek Bir A Diyagram Tablosu


38/138

26

3. NAAT PROJE YNETMNDE PLANLAMA

3.1. naat Sektrnde Planlama

Planlama; neyin, ne zaman, nasl, nerede ve kim tarafndan yaplacann

nceden kararlatrma srecidir. Btn yneticiler plan yapar, ama belirler,

olaylarn geliimini tahmin etmeye alr ve amalara ulamann yollarn

aratrrlar.

Planlamann amac, standartlarn koyduu snrlar iinde bir iin en uygun

sre ve maliyetle yaplmasn salamaktr. Bununla birlikte planlama, gelecekte

karlalacak olaylar tahmin etmeyi ve istenmeyen durumlara kar hazrlkl

olmay amalayan bir sretir. Planlama uzun ya da ksa vadeli olabilir. Uzun

vadeli planlar daha fazla risk ve belirsizlik ierir, bu yzden ne olacan nceden

tahmin etmek olduka zordur. Ksa vadeli planlar ise daha gvenilir bilgiye

dayanr.14

Planlama geen zamanla birlikte inaat projelerinde daha byk nem

kazanmtr, bunun nedenleri unlardr:15

Zamanla inaat projelerinin kapsam ve bykl artm ve daha karmak

hale gelmitir.

Taeron ve alt taeron kullanmnn artmas koordine edilmesi gereken

organizasyon saysn arttrmtr.

Zaman iinde proje zerinde d kontroller daha da artmtr.

rn eidi artm, ekonomik ve sosyal deiim hzlanm, gelecekteki

olaylarn tahmini zorlamtr.

yi bir plann temel zellikleri gereki, esnek, anlalr olmas ve doru

14

TRENGL Mustafa: letme Ekonomisi Ve Ynetimi, Dumlupnar niversitesi SosyalBilimler Enstits, Ktahya, 1998, s.30315 TOSUN Kemal: letme Ynetimi, 5.Bask, stanbul niversitesi Yaynlar, stanbul,1987,s.47


39/138

27

bilgilere dayanmasdr. Planlamadaki aamalar da unlardr:16

Zaman, kalite ve maliyet unsurlarnn belirtildii kesin hedeflerin belirlenmesi.

Gerekli kaynaklarn belirlenmesi ve hedefe ulatracak hareket plannn

yaplmas.

Kaynaklarn en verimli kullanm metoduna karar verme.

Plann uygulanmas iin gerekli admlarn belirlenmesi.

Planlama ilevi iin byklne gre ya yneticiler tarafndan ya da

planlama departmanlar tarafndan yrtlr. Kk projelerde yneticiler planlar

kendileri yaparlar. Bu tr planlama iyi bir teknik olmamakla beraber, yneticinin

kendi yapm olduu plann baarya ulamas iin daha itinal davranaca da bir

gerektir. Merkezi planlama teknii; bilgisayar planlama arac olarak kullanma

avantajn salamaktadr. Gnmzde planlama almalar genellikle bilgisayar

ortamnda yaplmaktadr. Bilgisayara dayal planlama almalar hakknda detayl

aklamalar drdnc blmde yaplmaktadr.

naat projelerinin planlama almalar kontrattaki bir hkm yerinegetirmek amacyla yaplan ve pek kullanlmayan kat ileriymi gibi grlebilir.

Oysa planlama bir formaliteden ibaret olmayp, ii kolaylatran, zaman

kazandran ve sorunlar zen bir yaklamdr. Bu ynyle de proje ynetiminin

vazgeilmez bir paras olmaldr. Ancak planlamann yararna inanlp iyi niyetle

yola klm olsa dahi, kimi zaman istenen hedeflere ulalmayabilir. Konuya ok

teorik yaklalmas, konuyla ilgili bilgi birikimlerinin az veya hi olmamas, beraber

almas gereken birimlerin koordinasyonunu salayacak iyi bir organizasyon

yapsnn olmamas gibi nedenler bu sonuta etkili olurlar. Planlamadanbeklenenlerin bulunamamas ise planlamaya kar duyulan sayg ve gveni

azaltr.

Proje planlamasnda ve geliim safhalarnda gecikmeleri ngrecek ve

azaltacak bir gecikme analiz sistemi bulunmamaktadr. naat srasndaki

gelimeleri tahmin etmeye ve azaltmaya yardmc olacak, Yates ve Audi

16BENNETT John, ORMEROD Richard N.: Simulation Applied To Construction Projcts,Construction Management And Economics, ASCE, New York, 1984, s.140


40/138

28

tarafndan gelitirilmi The Perception Program isminde bir bilgisayar program

bulunmaktadr.

Ne yazk ki, byk projelerin geliimi yllar almaktadr -zel projeler iin

ortalama 3 yl, devlet projeleri iin 5 yl- nk yasal, politik, evresel, kurumsal

kaynaklar gibi zaman alan konular kapsarlar.17 Bir projeyi gelitirmek ne kadar

zaman alrsa masraf da o kadar fazla olacaktr. Bu sre birok kalemi

kapsadndan giriimci iin gerek maliyeti belirlemek ok gtr. Planlama

aamasnda yneticiler ve st dzey yneticiler tarafndan harcanan zaman

projenin aamalar arasnda kaydedilmedii iin toplam proje maliyetinin bir

paras olarak grlmez. Karar veren ve politikay belirleyen bu yneticiler yksek

cretler almaktadrlar. Bu yzden proje gelitirme maliyeti byk harcama

kalemlerindendir.

Birok mhendislik ve inaat firmas projelerini gelitirirken, hari brakarak

ynetim ad verilen, belirli bir grubun kararna bal, kritik veya zel bir durumla

elien bir bilgiyi tespit etme, belirleme ve ayrmay kapsayan teknii

kullanmaktadrlar.18

Kerznere gre proje ynetimi prosesini gelitirmek iin nesnelynetim anlay dnlmeli ve deerlendirilmelidir. Hedef odakl ynetim proje

amalarn organizasyonun dier amalar ve bireysel amalarla birlikte sralayan

bir sistemler yaklamdr.19 Hedef odakl ynetim; balang aamasnda proje

amalarnn belirlenmesine, hareket planlarnn gelitirilmesinde ynlendirmeye,

projenin bitiminde ise sonularn sorumluluklarnn salanmasna yardmc olur.20

Planlama, inaat maliyetinin ngrlmesi ve zamanlama gibi geleneksel

mhendislik yntemleri dndaki konular kapsayarak, gecikmeleri minimumaindirerek proje ynetiminde nemli bir rol oynar.

17 YATES Janet K., ESKANDER Adel : Construction Total Project Management PlanningIssues, Project Management Journal, Vol.33, March 2002, s.3918 BARRE Donald S., PAULSON Boyd C.: Professional Construction

Management,McGraw Hill Book Company, New York,1984, s.17119 KERZNER Harold: Project Management: Workbook, John Wiley & Sons Inc., VanNostrand Reinhold, 1995, s.39920 YATES Janet K., ESKANDER Adel: a.g.e., s.39


41/138

29

3.1.1. naat Sektrnde Planlamada Baar Faktrleri

Planlama almalarnn baars iin aada sunulan ana prensiplere dayal

bir planlama sistemi oluturulmaldr:21

antiye le Beraber Planlama

Teorik yn ne denli kuvvetli olursa olsun antiye ynetimince

benimsenmemi i programlarnn uygulanma ans olamaz. Uygulanmayan i

programlan ise akademik egzersizler olmaktan teye gidemez ve kendilerinden

beklenen retimi ynlendirme ilevini yapamazlar. Bu gerekler gz nnde

bulundurularak yaplan organizasyonla i programlarnn merkez ve antiye

yneticileri tarafndan beraberce yaplmas, izlenmesi ve gncelletirilmesi

gerekmektedir.

Gereki Hedeflere Dnk Pratik Yaklamlar

Ulalamayacak hedefler yerine gereki hedefler seilmelidir. Yaplmas,

uygulanmas zor, teorik ve karmak programlardan kanlmal, elde edilebilecek

doneleri kullanan pratik sistem gelitirilmelidir. Yaplan planlama almalar ve

bunlarn sonucunda oluan i programlarnn geree uygun ve tutarl olabilmeleri

iin verilerin salam temellere dayandrlmas gerekmektedir. programlar

hazrlanrken gereksinim duyulan en nemli verilerden biri olan retim hzlarnn,

doru tahminini salamak amacyla bir "retim Hzlar Veri Taban"oluturulmaldr.

Proje Ynetiminde leri Tekniklerin Kullanlmas

Gelien bilgisayar teknolojisi sayesinde i programlarnn hazrlanmasnda,

kaynak ve maliyetlerin planlanmasnda ve takibinde yeni bilgisayar yazlm paketleri

bulunmaktadr. (rnek : MS Project, Primavera, Primavision) Bu yazlm paketleri

21 EEN Haluk-COKUN Nihat- DALGI Sibel, "Bilgisayarla Proje Ynetiminde GerekiYaklamlar",Trkiye naat Mhendislii 10.Teknik Kongre Bildiriler Kitab,Ankara,1989,s.301


42/138

30

sonular ksa, z raporlar ve i programlar halinde sunmaktadr. Bylece

antiyede retimle ilgilenen herkesin kolaylkla iletiim kurmalar salanmaktadr.

Etkin Kontrol Sistemi ve Dokmantasyonda Standartlama

Uygulamay ynlendirebiImek iin gelimeleri yakndan izlemek gerekir. Bu

nedenle, sahadaki retim bilgileri her gn derlenmeli, i programlar ise her gn

deerlendirilmelidir. lerlemelerin, sorunlarn, getirilen neri ve zmlerin btn

yneticiler tarafndan daha kolay izlenmesini salayacak raporlar ksa ve z olarak

dzenlenmelidir.

3.1.2. naat Sektrnde Planlamann Aamalar

Planlama yneticilerin deimez ilevidir. Yneticilerin sorumluluklar

organizasyon anlay erevesinde deiiklik gsterebilir fakat planlama,

grevlerinin deimez bir paras durumundadr. Genel anlamda proje planlama

ilemi 5 aamadan olumaktadr:22 Bu aamalar srasyla; planlama aamasnn

planlanmas, bilgi toplama, planlarn hazrlanmas, bilgi datm ve planlama

ileminin deerlendirilmesidir. Planlama ilemi batan sona bir dng eklinde

devam etmektedir.

ekil 3.1: Planlama lemiKaynak: LAUFER A.-TUCKER R.L., Construction Management And Economics, ASCE,NewYork, 1987, s.252

22 DERMER J., Management Planning And Control Systems, Irwn-Dersey, Georgetown,Ontorio, 1977,s.77

PlanlamaAamasnnPlanlamas

Bilgi

Toplama

Planlarn

Hazrlanmas

Bilgilerin

Datm

PlanlamalemininDeerlendirilmesi

lemSrekli Bilgi Ak

Kesintili Bilgi Ak


43/138

31

Planlama aamasnn planlamas, planlama safhalar iin harcanacak zaman

ve verilecek nemin, geri besleme sklklarnn, detay seviyesinin ve planlamann

ne derece merkeziletirileceinin belirlenmesidir.

Bilgi toplama aamasnda kontrat dokmanlar, resmi yazmalar ve

standartlar gibi evraklar, antiye ve evre koullar, inaat teknolojisi, i ve d

inaat kaynaklar, ii ve ekipman verimlilii ve st ynetimin belirledii amalar

hakknda bilgiler toplanr.

Planlarn hazrlanmas aamasnda; kaynak planlamas ve i takvimi

konusundaki tekniklerden (antiye yerleimi, ak diyagramlar, GANTT, LOB,

CPM, PERT ve GERT gibi) yararlanarak, toplanan bilgilerin deerlendirmesi ve

maliyet analizleri yaplr.23

Planlarn hazrlanmasn takiben kullanclarn gereksinimlerine gre bilgi

datm yaplr. Gereksiz bilgiler, bilgi eksiklii kadar zararldr. Planlayclarn bilgi

datmnda gereki olmalar ve kimin hangi bilgiye gereksinim duyduunu

bilmeleri gerekir.

Planlamann baars o plann deerlendirilmesi ile llebilir. Proje evrimi

srasnda yaplm olan planlar srekli gzden geirilmeli ve gerekli dzeltici

nlemler hzl bir ekilde alnmaldr.

naat proje planlamas; pratikte drt temel safhadan olumaktadr:24

1.Proje Planlama in Altyap OluturmaPlanlamann yaplabilmesi iin gerekli n hazrlklarn yaplm olmas

gerekmektedir. Bu aama projenin tannmas aamasdr. Altyap oluturmak iin

ilk adm proje dizayn belgelerinin elde edilmesi ve gzden geirilmesidir. Bu

sayede projenin kapsam, bykl ve proje elemanlarnn zellikleri bilinmi olur.

23LAUFER A.-TUCKER R.L., Construction Management And Economics, ASCE,New York,

1987, s.25224 EEN Haluk- COKUN Nihat- DALGI Sibel, "Bilgisayarla Proje Ynetiminde GerekiYaklamlar", Trkiye naat Mhendislii 10. Teknik Kongre Bildiriler Kitab, Ankara, 1989,s. 301


44/138

32

Takiben, planlama ekibinin oluturulmas ve inaat arazisinin incelenmesi yaplr.

Arazinin yaps, zellikle antiye yerleim plannn belirlenmesi iin nemlidir. Daha

sonra proje zelliklerinin n almas yaplarak, iletmenin kendi yapaca ilere

ve taeronlara yaptrlacak ilere karar verilir. rnein, hafriyat ilerinin taerona

yaptrlmas, betonun antiyede hazrlanmas ya da hazr beton kullanlmas,

tesisat ilerinin ihaleye kartlmas gibi kararlar bu aamada verilir. Altyap

oluturmann son ve en nemli aamas ilerin planlama grubu iinde

organizasyonu ve taeronlarn plan detaylan hakknda bilgilendirilmesidir.

2.Maliyet ve Zaman Planlar Gelitirme

Maliyet ve zaman planlarnn gelitirilmesi adm adm u ekilde aklanabilir:

a.) Proje Takviminin Detay Seviyesinin Belirlenmesi:

Faaliyetlerin deiik kstaslara gre (maliyet, harcanan igc, zaman, vs.)

derecelendirilip, projenin byklne gre minimum detay derecesi belirlenir ve

bu snrnn zerindeki faaliyetler proje takviminde gsterilir.

b.) Temel s Kalemlerinin Sralanmas:Birbirine benzer ya da ilikili faaliyetlerin gruplandrlmas ile oluan ana

faaliyet gruplar temel i kalemleri olarak adlandrlr. Bu aamada alt i

kalemlerinin sreleri ve maliyetleri ile ilgili n alma yaplm olmaldr. rnek

olarak aada basit bir bina inaat iin temel i kalemleri faaliyet srasna gre

belirtilmitir.

- Temel - nce iler

- Bina iskeleti - Bina ekipmanlar

-Kaba iler - evre dzenleme

c.) Uygulanacak naat Tekniklerine Karar Verilmesi:

naat projesinin gerektirdii imalat teknikleri ve ekipmanlar seenekler

arasndan belirlenir. (Kayar kalp kullanlmas, hazr beton kullanlmas, vin

kullanlmas gibi)

d.) Projeyi Snrlayan Faktrlerin Belirlenmesi:

Standartlar dnda, zel uygulamalarn olup olmad aratrlr ve bu


45/138

33

uygulamalarn projeyi nasl etkileyecei tespit edilir. (Slfata dayankl imento

tedariki, beton santralnn kapasitesi, zel elik imalat gibi...)

e.) Temel s Kalemlerinin Detaylandrlmas:

Temel i kalemlerinin toplam proje sresi iinde ne zaman balayp ne

zaman bitecekleri belirlenir. Temel i kalemlerinin srelerinin hesaplanmasnda

grup belirleme esnasnda yaplan n almadan faydalanlr.

o Beton santralnn inaat: 6 hafta

o Beton dkme iinin bitimi: 10. Ayn sonu

o Yzme havuzu ekipmanlarnn tedariki: 47.hafta

f.) Temel Kalemlerinin Detaylandrlmas:

Temel i kalemlerinin, birbirine yakn i kalemlerinin ana balklar halinde

gruplandrlm olduu belirtilmiti. Bu aamada bu ilikili i kalemlerinin detayl

bilgileri yer almaktadr. Aada bir bina inaat iin detayl i kalemlerinin listesi

verilmitir:

- Temel

a) Hafriyat g) Yer alt mekanik tesisat

b) Grobeton h) Yer alt elektrik tesisat

c) Temel pabular ) zolasyon

d) Kalp i) Dolgu

e) Donat j) Zemin deme betonu

f) Beton

- Birinci kat betonarme

a) Kolon kalplar e) Kiri ve deme donats

b) Kolon donatlar f) Elektrik ve mekanik tesisat

c) Kolon betonu g) Kiri ve deme betonu

d) Kiri ve deme kalb


46/138

34

- kinci, nc, drdnc vs. katlar betonarme:

- Tula duvar rlmesi:- Elektrik tesisat:

- ve d sva

- at ileri

a) zolasyon

b) at skeleti

c) at kaplamas

- nce ler

a) nce sva d) Tavan ve duvar seramikleri

b) Duvar ve tavan boyalar e) Kap ve pencere doramalar

c) D cephe boyas f) Elektrik pano ve tesisat

- Bina donanm

a) Banyo ve tuvalet donanm

b) Dolap ve raflar

c) Elektrik kontrol anahtarlar ve klandrma

d) Havalandrma birimleri

- evre dzenleme

a) Dolgu d) Sulama

b) D mekan taban kaplamalar e) Otopark

c) Yeillendirme

g.) Taeronlardan Takvimi Bilgilerinin Toplanmas:

Taeronlar tarafndan yaplacak ilerin n kadar srede tamamlanaca

hakknda bilgi toplanr.

h.) Mastr s Plannn Hazrlanmas:

Mastr plann hazrlanmas iin detayl i kalemleri listesi, metrajlar, igc

verimlilik tablolar ve sre erisine gereksinim vardr.


47/138

35

.) Faaliyet Sralar Ve Srelerinin Belirlenmesi:

Bu aamada CPM (Critical Path Method) ve PERT (Project Evaluation and

Review Technique) analizleri uygulanr. Bu teknikler bir sonraki blmde detayl bir

ekilde aklanmaktadr.

3.Maliyet ve Zaman Planlarnn Kesinletirilmesi

- Proje zaman snrlamalarnn CPM verileri ile karlatrlmas

- Kaynaklarn gzden geirilmesi

- takviminin kesinletirilmesi

4.Planlarn Kontrol Ve Yenilenmesi

naat proje faaliyetlerinin birok tahmin edilemeyen faktre bal olmas

nedeniyle, ilerin yrmesinde plandan sapmalar ve beklenmeyen gelimeler

olabilir. Bu nedenle yaplan planlarn belirli zaman aralklar ile yenilenmesi

gerekmektedir.

3.2. naat Proje Ynetiminde Organizasyon

Organizasyon, rgtleme ilemi ve bunun sonucunda meydana gelen

iletme yapsdr. Planlama esnasnda belirlenen ama, ara ve yntemlerin

fiziksel ve ynetsel adan dzenlenmesi organizasyon faaliyetidir25. Yaplan

planlarn hayata geirilmesi noktasnda; kaynaklarn salanmas, retim

elemanlarnn alma sistemine sokulmas, personelin bilgilendirilmesi ve ilerinsnflandrlarak grev dalmnn yaplmas gibi faaliyetler organizasyon ilevidir.

Organizasyon ilevini dier ynetim ilevlerinden keskin bir ifade ile ayrmak

mmkn deildir. Organizasyon ii yneticilerin rollerine gre farkl zellikler

gstermektedir. Personel efinin uygulamas gereken organizasyon anlay ile bir

antiye efinin organizasyon uygulamas ayn nitelikte olamaz.

antiye organizasyonunun amac, iletmenin amalarna ulaabilmesi iin

25 TRENGL Mustafa: letme Ekonomisi Ve Ynetimi, Dumlupnar niversitesi SosyalBilimler Enstits, Ktahya, 1998, s.304


48/138

36

gereksinim duyduu maddi ve beeri kaynaklarla donatlmas ve bu aralarn en

verimli olacaklar veya en ekonomik ekilde altrlacaklar ksm veya blmlere

yerletirilmesidir.

Proje faaliyetleri bydke, yaplan ilerin eidi ve miktar da artmaktadr.

Bu durumda benzer ilerin snflandrlmas bir gereklilik arz etmektedir. rnek

olarak kk bir antiyede bir grup hem kalp, hem beton, hem de sva iini

yrtebilir, fakat organizasyonun bymesi durumunda bir kiinin ya da bir grubun

yapm olduu iler daha karmak bir hal almaktadr.

Departmanlama organizasyonun nemli ilevlerinden birisidir. Temel i

faaliyetlerinin ynetebilir byklkte gruplara ayrlmasna departmanlama denir.

Her departman yetkili ve sorumlu yneticisi olan, kendi iinde bamsz ynetim

birimleridir. Departmanlama iletmenin faaliyet gsterdii alanlara gre deiik

ekillerde yaplabilir. Temel i gruplar; bu gruplarn ilevlerine, yaptklar imalat

eidine, blgesel kstaslara ya da hitap ettii mteri kitlesine gre belirlenebilir.

naat proje organizasyonlarnda dikkat edilmesi gereken ilkeler unlardr:26

Projedeki temel hedefler ak ve kesin olarak tanmlanmal ve tm

alanlarn bu hedeflere ynelmesi salanmaldr.

alanlar i blm ve uzmanlama yoluyla grevlerini en etkin bir biimde

gerekletirmeli ve ayrca bu abalar arasnda uyum ve ibirlii

salanmaldr.

Personel grevlerinin gerektirdii yetkilerle donatlmal ve yetki alanlar

iinde yaptklar eylemlerden stlerine kar tam olarak sorumlu tutulmaldr.Yetki ve sorumluluklar ak olarak tanmlanmal ve yetki devri

zendirilmelidir.

Yneticilerin denetleyebilecei ast says, iin nitelii, alanlarn olgunluk

dzeyi ve yneticilerin yetenekleri gz nnde tutularak uygun bir say ile

snrlandrlmaldr.

Organizasyon bir taraftan etkinlii, dier taraftan uygun insancl alma

26 BENNETT John, ORMEROD Richard N.: Simulation Applied To Construction Projcts,Construction Management And Economics, ASCE, New York, 1984, s.142


49/138

37

koullarn gerekletirecek esneklikte olmaldr.

naat proje ynetiminde uygulanan 3 tip organizasyon yaps vardr:27

Kurmay komuta organizasyonu

Blm temeline gre organizasyon

Matris organizasyon

3.2.1. naat Proje Ynetiminde Kurmay Komuta

Organizasyonu

Kurmay komuta organizasyonu genellikle kk inaat projelerinde

uygulanan bir sistemdir. naat ynetimi organizasyonu yaplrken inaat projesinin

yrtlmesinden ve iletme blmlerindeki almalarn proje dorultusunda

dzenlenmesinden sorumlu olacak birine gereksinim duyulur. Bu kii komuta

ynetimini denetleme durumunda olan bir kurmay ynetici gibi davranacaktr.

Bu tip organizasyonlarda kurmay yneticiler bir danman gibi davranrlar ve

yrtme ilerine mdahale etmezler. Emir veremez ve kumanda edemezler, ancak

organizasyonda bulunabilirler. Btn emirler iletme yneticisinden kar ve en alt

dzeye kadar iner. Kurmay yneticiler proje yneticisi ya da proje koordinatr

olarak tanmlanabilir.

ekiI 3.2.: rnek Kurmay - Komuta Organizasyon emasKaynak: smetBARUTUGL: naat Sanayiinde Sevk Ve dare, Enka Vakf Yaynlar, 1986

27 BARUTUGL smet: naat Sanayinde Sevk Ve dare, Enka Vakf Yaynlar, stanbul,1986,s.32

LETME YNETCS

BLM YNETCS BLM YNETCS

PROJE YNETCS


50/138

38

Kurmay komuta organizasyonunun en nemli sakncas bu tr yapy

oluturan komuta ve kurmay organlar arasnda doabilecek anlamazlklardr.

Skntlar grev, yetki ve sorumluluklarn kesin bir ekilde belirtilmesiyle alabilir.

3.2.2. naat Proje Ynetiminde Blm Temeline Gre

Organizasyon

naatn balangcndan bitiine kadar, sadece o inaat iiyle uraan

personelin organizasyon yaps blm temeline gre yaplmaktadr. Bu tr

organizasyon yapsnda iletmenin amacna dnk blmlerin kendi alt blmleri

bulunmaktadr.

Bu tr organizasyonun amac alan personelin belirli bir i zerinde

younlaarak, bu inaat projesi amalarnn gerekletirilmesi iin daha fazla ve

itenlikle gayret gstermelerinin salanmasdr. Blm temeline gre yaplan

organizasyon haberlemenin karlkl diyaloglar sayesinde daha verimli olmasn

salamaktadr.

ekil 3.3.: Blm Temeline Gre naat Proje Organizasyon emasKaynak:YILMAZ Erdoan, naat Ynetimi Ders Notlan, Y.T.., stanbul, 2001, s. 9

Bu tip bir organizasyon yapsnn inaat iletmeleri iin pahal ve g bir

yntem olduunu unutmamak gerekir. naat iletmesi her proje iin ayn nitelikte

personel istihdamnda zorluk ekebilir. Fakat proje nemli bir proje ise blm

temeline gre organizasyon yaps muhakkak korunmaldr. nk bu tr projeler

uzman personelin srekli ilgilenmesi gereken projelerdir.28

28 YALIN Seluk: Personel Ynetimi, .. letme Fakltesi,No:200,stanbul,1988,s.243

LETME YNETCS

PROJE YNETCS

DARDEPARTMAN

MALDEPARTMAN

TEKNKDEPARTMAN

NAATDEPARTMANI

RESMLERDEPARTMANI


51/138

39

Sonu olarak sylenebilir ki blm temeline dayanan organizasyon

kaynaklarn etkin kullanmnda baarsz olabilmekte fakat inaat amalarna

ulalmada daha fazla etkinlik salamaktadr.

3.2.3. naat Proje Ynetiminde Matris Organizasyon

Matris organizasyon yaps zellikle byk lekli inaat projelerinin

ynetiminde kullanlan bir sistemdir. Byk inaat projelerinde blm says olduka

fazladr ve blmler arasnda dikey iletiimin yan sra yatay ve apraz iletiim

ihtiyac da vardr. Bu nedenle; matris organizasyon yaps, rgtlerin yetki vesorumluluk hatlarn, haberleme ve dzenletirme ilikilerini bu ihtiyaca cevap

verecek ekilde dzenlemektedir.29

Matris organizasyon yaps alan personelin sadece stlerine kar deil,

ayn zamanda dier blmlerin deiik kademelerindeki personele kar da

sorumluluk tama ve projeye ballk gsterme zorunluluunu getirmektedir.

ekil 3.4: naat letmelerinde Matris Organizasyon emasna Bir rnek

29BARUTUGL smet: naat Sanayinde Sevk Ve dare, Enka Vakf Yaynlar, stanbul,1986,s.35

MhendislikHizmetleriMdr

n TasarmBaMhendisi

Makine BaMhendisi

Elektrik BaMhendisi

Hidrolik BaMhendisi

Metalurji BaMhendisi

A ProjesiYneticisi

B ProjesiYneticisi

C ProjesiYneticisi

levleregre

Projeleregre


52/138

40

3.2.4. naat Proje Ynetiminde Yrtme (Emir Komuta)

Yrtme ilevi, liderlik, iletiim, motivasyon, ibirlii ve disiplin gibi

kavramlar iermektedir. Ynetimin en nemli ilevlerinden birisi yrtmedir. Son

derece mkemmel hazrlanm olan planlarn; o plan gerekletirecek insanlar iyi

ynlendirilmedii srece, hibir anlam olamaz. Fakat planlarn yaplmad ve

kaynaklarn organize edilmedii bir ortamda iyi bir ynlendirmenin de olmayaca

kesindir.

Yneticilerin iyi bir yrtme yapabilmesi iin; alanlar zerinde otoritesahibi olmalar, alanlarn anlayabilecei ve kabul edecei bir ynetim anlay

sergilemeleri ve onlarn sayg ve ibirliini kazanmalar gerekmektedir. Emir komuta

ilevinin en iyi ekilde gerekletirilebilmesi iin, yneticiler takm ruhunu gelitirmeli,

personeli iyi tanmal, ynetimde danma sistemini kurmal ve ayrntlar yerine temel

konularla uramaldr. Yetki devri, yrtme ilevinin verimliliini etkileyen nemli bir

faktrdr. yi ynetim, alanlara grev veren deil hedef gsteren ynetimdir.

Ynetici elemanlarna ulalmas gereken noktay gstermeli fakat bu noktaya

ulamada seilecek yolu alanlarn iradesine brakmaldr. Bunun yannda yetki

devri alan personelin yeni tecrbeler kazanmalarn ve yeteneklerini yaptklar ie

kolayca yanstmalarn salamaktadr.30

Motivasyon, yrtme ilevinin dier bir anahtar kelimesidir. Motivasyon;

uygun bir i ortam yaratarak alanlarn ilgisinin uyandrlmas ve bylece hem

alanlarn, hem de organizasyonun gereksinimlerinin karlanmas ilemidir.

Organizasyondaki personel; ilerini etkili ve verimli bir ekilde yrtmek iin, motive

edilmelidir. nsanlar bir ama iin urarlar ve davranlarnn arkasndaki temel

neden gereksinim ve isteklerinin karlanmasdr. u halde motivasyon insan

faktrnn iinde bulunduu sosyal bir ilemdir.

3.2.5. naat Proje Ynetiminde Koordinasyon

Koordinasyon, iletmelerdeki btn unsurlarn uyum iinde almasn ve

30YILMAZ Erdoan: naat Ynetimi Ders Notlar, Y.T.., stanbul, 2002, s.22


53/138

41

aralarndaki ilikilerin dzenlenmesini amalayan bir ynetim ilevidir. Byk

lde insan emeine bal olan inaat projelerinde koordinasyonun nemi

fazladr. naat proje ynetiminde koordinasyona nem verilmelidir.31

yi bir koordinasyon sisteminin salanmas u artlarn gereklemesine

baldr:32

Basit ve anlalr bir rgt yapsnn kurulmas.

Dzenli alan bir haberleme sisteminin kurulmas.

Plan ve programlarn uyumlatrlmas.

rgtle ibirlii anlaynn gelitirilmesi.

Personelin organizasyon iin motivasyonunun salanmas.

Koordinasyon antiye ynetiminin sorumluluundadr, zira personelin byk

bir ksm antiyede almaktadr. Ynetici kiisel ilikileri nedeniyle hangi

personelin amaca uygun veya kar davrandklarn grebilmektedir.

Koordinasyonun anahtar kelimesi haberlemedir. yi bir koordinasyon, ancak iyi

bir haberleme sistemi ile salanabilir. Salkl alan bir haberleme sistemirgtler arasndaki ilikilerin gelimesini, taraflarn birbirlerini daha iyi

tanmalarn, yanl anlalmalarn ortadan kalkmasn ve bu sayede

koordinasyonu salayacaktr.33 Projenin bykl arttka koordinasyona

verilmesi gereken dikkat daha fazla artmaktadr. Projenin bymesi demek

alan personelin, i kalemlerinin, rgt saysnn ve karmakln artmas

demektir. Bu karmakln almas ok iyi bir haberleme ve bilgilendirme

sistemine baldr. zellikle byk projelerde bilgisayara dayal haberleme

sistemlerinin kullanlmas gerekmektedir. Gelimi a sistemleri btn personelinayn anda ve ayn oranda bilgilendirilmelerini salamaktadr.

31 KILIN Tanl: Sosyal Psikoloji, .. letme Fakltesi Yaynlar, stanbul, 1989,s.20432

TRENGL Mustafa: letme Ekonomisi Ve Ynetimi, Dumlupnar niversitesi SosyalBilimler Enstits, Ktahya, 1998, s.310

33 YALIN Seluk: Personel Ynetimi, .. letme Fakltesi,No:200,stanbul,1988,s.246


54/138

42

3.3. naat Proje Ynetiminde Kaynaklarn Dzenlenmesi

Plan gelitirildikten sonra bir organizasyon oluturulmaldr. Bir plan iin

kaynak ayrm ve organizasyon, ynetimin dier bir nemli fonksiyonudur. Bu

kaynaklar;

Zaman en nemli kaynaktr.

Para-Finans kayna olmayan bir proje dnlemez.

nsan gc(Yneticiler, iiler, personel) enerjik, rekabeti ve zamannda

grevlendirilmi olmaldr.

Malzemeler doru kalite ve miktarda artnamelere uygun bir ekilde

zamannda tedarik edilmi olmaldr.

Tesis, malzeme ve makine park.

Bir inaat programnda kaynak ayrm inaat plan anlamna gelir ve

kaynaklar sahaya getirildiinde ii gelitirecek ve bitirecek olan plan balam olur.

Buna kaynak ynetimi denir. yi i konular bilgi ve zaman izelgelerini de

kapsamaldr.

3.4. naat Proje Ynetiminde Kontrol

Kontrol performansn ve yaplm olan iin baarsnn llmesi ve

hedeflenen esas amaca ulaabilmek iin baar orannn belirlenmesi olarak ifade

edilebilir. Kontrol tanmnn temelinde; devam eden faaliyet sonularnn, planlama

esnasnda belirlenmi olan hedeflerle karlatrlmas yatmaktadr. Yaplan iler

kontrol edilmezse planlarn hibir anlam kalmaz. Planlama ve kontrol ilevleri

birbirlerine baldr.34

naat proje ynetimi iin kontrol sadece gelinen noktann standartlarla

kyaslanmas deil, gerekli deerlendirmelerin yaplmas ve dzeltici nlemelerin

34 TRENGL Mustafa: letme Ekonomisi Ve Ynetimi, Dumlupnar niversitesi SosyalBilimler Enstits, Ktahya, 1998, s.310


55/138

43

alnmas anlamna gelmektedir. Faaliyetlerin kontrol edilebilmesi iin ncelikle

faaliyetler ile ilgili hedeflerin ve standartlarn llebilir ekilde belirlenmesi

gerekmektedir.

Faaliyetler asndan kontrol edilmesi gereken faktrler zaman, maliyet ve

kalitedir. Zaman kontrolnde baz alnacak nokta i programIardr, kalite kontrol

ise imalat standartlaryla kyaslanarak yaplabilir. Maliyet kontrol fiyatlandrlm

metraj faturalar sayesinde yaplabilmektedir.

Kontrol ilevinin ilk aamas hedeflerin ve standartlarn belirlenmesidir.

Standartlarn saysal ya da kaliteye dayal olmas gerekir. llebilen standartlarn

kyaslanmas kolaydr fakat kalite standartlarnn kyaslanmasnda sorunlar

yaanabilir. kinci aama faaliyetlerin standartlar dorultusunda llmesidir. deal

olan her faaliyetin llmesidir, fakat bu durum hem zaman alc hem maliyet

artnc bir ilemdir. Bunun yerine kritik faaliyetlerin belirlenmesi ve kontrol

mekanizmasnn bu faaliyetler zerinde younlamas daha pratik ve ekonomik bir

yaklam olacaktr. nc aama llm faaliyetlerin standartlarlakyaslanmasdr. ou zaman; inaat faaliyetlerinin tahmin edilemeyen gelimeler

sebebiyle, standartlardan sapt gsterilmektedir. Burada zerinde durulmas

gereken konu hangi faaliyetlerdeki sapmalarn daha nemli olduudur. Btn

sapmalar zerinde durmak ynetimin proje zerindeki etkinliini kaybetmesini

salar. Ynetim bu noktada kritik faaliyetler zerinde younlamaldr. Kontrol

sisteminde drdnc aama gerekli dzeltici nlemlerin alnmasdr. Sapmann

olduu faaliyet kritik ise sapmann sebebi ok iyi belirlenmeli ve dzeltici nlemler

alnmaldr.

naat projelerinde uygulanan deiik proje planlama ve kontrol tekniklerinin

istenen baarya ulaabilmesinin ilk ve en nemli art merkez, antiye, proje ve

planlama yneticilerinin projenin bandan sonuna kadar uyumlu bir takm

almasn srdrmeleridir. Bu birimlerden her hangi birinin zerine den grevi

yapmamas tm planlama sistemini ve sonuta antiyedeki retimi aksatr. naat

projelerinde planlamann baarsna inanan st dzey yneticiler tarafndan

balatlan almalarn baarl olabilmesi, ayn yneticilerin planlama sistemi

ierisinde aktif rol oynamalar ve dier birimleri ynlendirmesi gereken


56/138

44

planlamaclara sorumluluklaryla orantl yetkileri vermeleri ile gerekleebilir.

3.5. naat Proje Ynetiminde Deerlendirme

Proje ynetiminde deerlendirme, hedeflerin ne oranda gerekletiinin

saptanmasn kapsar. Ynetim ncelikli olarak bir kontrol raporunda gerekleen

aktivitenin ngrlenle arasndaki farkn nedenlerini anlamal ve incelemelidir.35

Etkili bir deerlendirme ilemi baar iin motivasyon ve tevik salar.

Deerlendirme aadaki aamalara dayanr:

Kar Oran

i Tasarrufu

Zaman Tasarrufu

Eitimleriyle Personel Gelitirme

Malzeme Tasarrufu

Ekipmann Ne Derecede Temini

Mteri Memnuniyeti

3.6. naat Proje Ynetiminde letiim

letiimin amac, ilgililer arasnda bir ba oluturmak ve dier ynetim

fonksiyonlarnn bir arada tutulmasn glendirmektir. letiim, bilginin alcnn

gnderilen bilgiyi anlayaca ekilde, gnderenden alcya tranfer edilmesi olarak

tanmlanabilir. nk koordinasyon, fikir alverii, emir ak ve bilgi, doru

iletiim salanmadan baarya ulaamaz, dier tm ynetim fonksiyonlartamamen iletiim fonksiyonuna baldr. naat projelerinde uygulanan ana grup

iletiim sorumluluu mevcuttur:36

Kurum i letiim; toplantlar, yazmalar, hatrlatmalar ve raporlar.

35

HALPIN Daniel W. and WOODHEAD Ronald W.; Construction Management, CarnegieMellon University, Pittsburgh,USA, 1980, s.172

36 BAKIR N.;naat Planlamas Ve Ynetimine Pratik Baklar, O.D.T.., Ankara,1997, s.56


57/138

45

verenle, Ajansyla veya Ana Ykleniciyle letiim; proje toplantlar,

yazmalar, hatrlatmalar, periyodik raporlar, sunumlar, aratrma talepleri,

deme belgeleri, deiiklik siparileri, beyanlar.

Taeronlarla letiim; malzeme/ekipman salayclar, devlet daireleriyle,

bankalarla, sigorta irketleriyle, halkla ilikiler.

3.7. naat Projelerinin Fonksiyonlar

Yneticilerin ne yapt sorusunun cevab ksaca, planlama, organizasyon,

yrtme, koordinasyon (dzenletirme) ve kontrol olacaktr, naat proje ynetimi,bir inaat iletmesinin ele ald inaat projesinin amalarn gerekletirebilmek

iin bir araya getirdii maddi ve beeri kaynaklarn faaliyetlerini planlama,

rgtleme, yrtme, dzenlet

insaat isletmelerinde proje yonetimi ve bilgi teknolojileri uygulamalari project management of...

Documents