EEEEEEEEeeeeeeeennnnnnnnn hhhhhhhheeeeeeeuuuuuuussssssss mmmmmmmmaaaaaaaaggggggggaaaaaaazzzzzzziiiiiiinnnnnnneeeeeee ooooooovvvvveeeeerrrrr oooooouuuuudddddddeeeee wwwwwwwiiiiiiijjjjjjjsssshhhheeeeeeeeedddddddddddeeeeeeeeeeennnnnnnnnnn nnnnniiiiieeeeeuuuuuwwwwwwweeeeeeeeeee iiiiiiiiiiinnnnnnnnnnzzzzzzzzzziiiiiiiiiicccccccccchhhhhhhhttttteeeeeennnnn

llllllleeeeeeeeeevvvvvvvvvvveeeeeeeeeeennnnnnnnnn mmmmmmmmmmeeeeeeeeetttttt ddddddeeeeee nnnnnnnaaaaaaatttttuuuuuuuuuuuurrrr ––––– eeeeeeeennnn uuuuiiiittttgggggggaaaaaaaaaavvvvvvvvvvveeeeeeeeee vvvvvvvvvvvaaaaaaaaaaannnnnnnnnn AAAAAAAAAA333333333 bbbbbbbbboooooooooooeeeeeeeeekkkkkkkkkeeeeeeeennnnnn

3 e j a a r g a n g • n u m m e r 1

V O O R J A A R 2 0 1 5

INTERVIEW

In contact met jouw levensboom

DE VRAAG

Wat is jouw grootste uitdaging?

THEMA

GUERRILLA-ALTAREN VOOR LANDGODEN

INTERVIEW

Vingerlabyrintlopen brengt inzicht en meer

NIEUW: DE HEILIGE BUXUSMOEDER EN 33 ANDERE LEVENSBOMEN – MARJANNE HUISING

VINGERLABYRINTLOPEN – JOHN MUSTERD

Heus 05-2015 1Heus 05-2015 1 27-02-15 08:3627-02-15 08:36

“Ik kon me niet aan de indruk

onttrekken dat we een oeroud

landschap binnenreden.”

r u u d b o r m a n

Witte wieven en elfen

Foto: Ruud Borman

Heus 05-2015 2Heus 05-2015 2 27-02-15 08:3627-02-15 08:36

h e u s 05 – 2015

INTERVIEW

“De verbinding tussen boom en mens boeit me”Marjanne Huising 2

“Elke stap die je zet in het labyrint brengt je dichter bij jezelf”John Musterd 7

THEMA

Verlangen naar de heelheid van de BronEls Lijesen 12

Guerrilla-altaren voor onze landgodenLinda Wormhoudt 16

Boommeditatie met potlood en pen Wendy Smit 20De natuur beleven met de elementen Ity Busstra 22DE VRAAG

Wat is jouw grootste uitdaging? 1418 DIT EN DAT

DE LEZER

Brenda Ebben 24 CITAAT

Motherhood 26 OVERPEINZING

Genieten is een belangrijke voorwaarde Manon Tromp 27 Fondslijst 28

V O O R W O O R D

Het voorwoord wordt vaak als laatste geschreven. Daar is een heel goede reden voor, want pas op het laatst is duidelijk wat er precies in het maga-zine staat. Van tevoren kun je het allemaal wel bedenken en vervolgens proberen dit tot in detail te realiseren, maar dat wil nog niet zeggen dat het dan ook het beste of het mooiste is wat mogelijk is. Vroeger – ja, ik ben al wat ouder – had ik nogal de neiging om recht op het einddoel af te gaan en eventuele zijwegen te negeren. Inmiddels sta ik mezelf regelmatig toe een zijpad in te slaan met mijn muze Angel als begeleider. Zo ontdek je nog eens wat! Deze HEUS heeft dan ook gaandeweg een mooie rode draad gekregen, eentje van ener-gie en verbinding.

a d r i e b e y e n, hoofdredacteur en uitgeverinfo@A3boeken.nl – twitter @AdrieA3boeken – www.facebook.com/A3boeken

I N H O U D

L E G E N D ABoek(en) van dezelfde auteur Spel(len) van dezelfde auteur Boek(en)/spel(len) van dezelfde auteurof over hetzelfde onderwerp of over hetzelfde onderwerp of over hetzelfde onderwerp

Heus 05-2015 3Heus 05-2015 3 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

2 h e u s 05 – 2015

I N T E R V I E W

Bomen hebben een grote aantrekkings-kracht op kinderen. Als het even kan klim-men ze erin. Met hun handen zoeken ze een tak om zich aan op te trekken en

tasten ze de stam af voor een uitsteeksel om een voet op te zetten. Voorzichtig klimmen ze stukje bij beetje naar boven. Daar kunnen ze de omgeving overzien, ongezien anderen bespieden, dromen over verre oorden en rust vinden. Vaak met angstige kriebels in de buik beginnen ze aan de afdaling. Dat vergt weer andere kwaliteiten en het houvast van de heenweg biedt soms geen uitkomst meer. Ook als we de kin-derleeftijd voorbij zijn, kunnen we nog in een boom klimmen en ontdekkingen doen. Lukt het fysiek niet meer, dan kan het in gedachten. En het wordt heel bijzonder als dit niet zomaar een boom is, maar je eigen levensboom. Kruidenvakvrouw Marjanne Huising heeft zich vele jaren verdiept in levensbomen en wat zij voor ons kunnen betekenen: “Een levensboom is een boom waarmee je je verbindt en die jou dan mee op reis neemt. In oude tradities zien we dat sjamanen en gemeenschappen een speciale verbinding met een bepaalde boom hebben. Zo’n boom is als een poort naar andere lagen van bewustzijn. Via de wortels maak je contact met de onderwereld en de personen of dieren die daar wonen en via de kroon maak je contact met de wezens van de bovenwereld. Daartus-senin liggen werelden die ook een rol kunnen spelen in jouw ontwikkelingsproces. Welke wereld je bezoekt en welke laag van bewustzijn je nodig hebt, wordt bepaald door het moment en het vraagstuk waarover je duidelijkheid wilt hebben.”

ENERGETISCH NETWERK

De boom op de hoek van de straat, een boom in een bos te midden van andere bomen, zelfs het boompje in een pot op het balkon… iedere boom is in principe een levensboom, omdat bomen met elkaar zijn ver-bonden. Via hun kroon zijn ze ingelogd op het collec-tieve bewustzijn en kunnen ze, net als wij, energe-tisch verbinding maken met elkaar. Onder de grond zijn ze met hun wortels met elkaar verbonden of vindt er uitwisseling plaats via trillingen. Sinds kort weten we ook dat ze CO2 uitwisselen. Als familie vormen ze bovendien een collectief: eiken met eiken, linden met linden, enzovoorts. Bij contact met een boom wordt vaak als eerste gedacht aan het knuffelen van bomen. Dat kan, en fysiek contact met een boom is een directe verbin-ding. Marjanne geeft een eenvoudige oefening waar-mee je op een andere manier contact kunt maken met een willekeurige boom in jouw omgeving: “Zet je voeten stevig op de aarde. Visualiseer dat er wor-tels uit je voetzolen de aarde ingaan, naar beneden, links en rechts, voor en achter. Kijk dan naar een boom, bijvoorbeeld eentje die verderop in de straat staat, de eerste boom die je uit het raam ziet of in de verte aan de bosrand. Ga met je gedachten via je voeten, je wortels, via de aarde op zoek naar de

In principe kan iedere boom een levensboom zijn, een boom die heel jouw leven of alleen

in een bepaalde periode bij je hoort. In haar boek ‘De heilige buxusmoeder en 33 andere

levensbomen’ beschrijft Marjanne Huising onder meer hoe je jouw levensboom kunt

vinden en er contact mee kunt maken. Ze reikt je bovenal een boommedicijn aan om te

groeien, krachtig te worden en jezelf te accepteren zoals je bent.

MARJANNE HUISING:

“De verbinding mens boeit me”

De heilige buxusmoeder en 33 andere levensbomenMarjanne Huising21 x 21 cm, 168 pagina’s fc€ 29,50i s b n 978 94 91557 23 1 n u r 728verschijnt mei/juni 2015

Heus 05-2015 4Heus 05-2015 4 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

h e u s 05 – 2015 3

wortels van de boom die je voor je ziet en verwonder je. Lukt het niet direct probeer het dan later nog een keer en probeer je gedachten uit te sluiten door rustig naar je buik te ademen.” Of je contact hebt met een boom is soms overduide-lijk en soms is er sprake van heel subtiele sensaties. Je kunt bijvoorbeeld kriebels in je buik voelen of ineens hete voeten krijgen. Emoties kunnen opwel-len en je moet niet raar opkijken als er ineens een grote schaterlach vanuit je tenen komt.

JOUW EIGEN LEVENSBOOM

Wat is jouw levensboom? Als je deze vraag leest, is de kans groot dat er meteen een boom in jouw gedach-ten opdoemt. Dat is dan jouw levensboom, de boom die nu bij je past. Deze boom heeft je iets te vertellen. (En als dat niet zo is, dan kun je erachter komen mid-dels de vragenlijsten in het levensbomenboek.) Vol-gens Marjanne hoeft het geen boom te zijn uit je hui-dige leven; het kan net zo goed de boom zijn die in de tuin van je ouders stond of op het schoolplein, de boom die de hut droeg waarin je vele uren hebt gedagdroomd of de boom die je altijd groette als je langsfi etste op weg naar school. Marjanne: “Als een boom uit je jeugd als eerste in je opkomt, dan raad ik je aan te onderzoeken welk aspect van jezelf, van jouw innerlijk kind, bij die boom hoort. Het kan bij-voorbeeld over verdriet, woede, eenzaamheid, vreugde of angst gaan. Als je nu contact maakt met de boom, dan laat je licht schijnen op dit thema, zodat er beweging kan ontstaan of iets wat je kwijt was kan terugkomen. Het is mooi als je die boom uit je jeugd fysiek kunt opzoeken, maar dat hoeft niet, want je kunt er ook in gedachten contact mee maken.”Marjanne was vergeten dat er in haar jeugd een boom was die haar enorm had geholpen, totdat ze veertig jaar later terugkwam op de plek waar ze toen woonde. Daar ontmoette ze die boom weer en ont-stond er een samenspraak. “Het heeft een gat in mijn ziel gedicht. Maar zoals het leven verloopt in fases zo verlopen de ontmoetingen met bomen ook. Soms heb je behoefte aan een schouder om op uit te huilen, soms heb je behoefte aan een fi losoof die je verschil-lende kanten van het leven laat zien en soms kan je wat magie gebruiken in je leven. Bij iedere levens-fase, bij iedere behoefte, past een bepaalde boom met zijn specifi eke eigenschappen. Vaak heb je ook een

tussen boom en

fo

to

: a

nd

ré

s

ie

ts

ma

Heus 05-2015 5Heus 05-2015 5 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

4 h e u s 05 – 2015

boom die altijd bij je blijft, die verbonden is met jouw levensthema.”

HEMELMOEDERS EN

STERRENKINDEREN

De wilg is de boom die Marjanne al haar hele leven vergezelt. Hij kwam spontaan op in haar huidige voortuin en laat zien hoe buigzaam hij is. Iedere dag vraagt hij haar aandacht: “De ene keer zie ik zijn zwellende knoppen en besef ik dat de winter wel erg zacht is dit jaar. Een andere keer valt me op dat de bast groen is aan de ene kant en grijs aan de andere kant. Dat ontroert me, want mijn lijf voelt strammer dan mijn geest. Groen en grijs, grijs en groen. Hij wijst me er ook op dat hij me letterlijk kan helpen om mijn lijf te ontspannen en dan neem ik wilgen-tinctuur om mezelf een handje te helpen. De wilg is verbonden met de hemelmoeders Noet en Maria. Zij spiegelen mij dat dag en nacht bij elkaar horen. Dat je iedere dag opnieuw mag worden geboren, net zoals de zon. Ze vertellen me dat de sterrenkinderen

op aarde zijn en sterrenstof strooien en dat dit luch-tigheid geeft. Het geeft me diepe verbondenheid met de maan die zo het vrouwelijke in mezelf naar boven haalt. Alleen al het feit dat de wilg spontaan in mijn tuin is gekomen, vraagt om een verbinding met hem.”Wilgentinctuur gebruiken is een manier waarop Marjanne de boodschap van haar levensboom in de praktijk toepast. Een keer mocht ze een tak van deze wilg knippen, waarvan ze een cirkel maakte die ze versierde met goud en zilver. “De cirkel vertegen-woordigt de zon en de maan en toen ik hem ver-sierde spon ik er wensen in, wensen over soepelheid, zachtheid en moeder zijn.”

VERBINDING EN WISSELWERKING

Een levensboom kan rust bieden, verbinding, omar-ming, bewustwording, blijdschap, de kracht om los te laten, een glimlach, energie… alsook vruchten om zo te eten of om mee te koken, olie om mee te masse-ren, boomremedie om thuis de kracht van de boom te ervaren, een medicijn om een klacht te behande-len, zaden om mee te spelen, een staf om mee te tove-ren, een staf om mee te wandelen, een ketting voor bescherming, een kroon om te vieren, een mand om te verzamelen, een blad om iets in te pakken, takjes om rituelen mee te doen…Door een kruidenmiddel te maken of een voorwerp waarin je een deel van de boom verwerkt, is er sprake van verbinding. Alleen al de concentratie waarmee je zoekt naar bladeren of vruchten of het vinden van een tak of een stuk bast geeft een verbinding. “Door geconcentreerd bezig te zijn ontstaat er tussen jou en de boom een verbinding op energetisch niveau, waarbij je samensmelting met de boom en de plek kunt ervaren”, legt Marjanne uit. “Het kruidenmid-del draagt de energie en de geneeskrachtige eigen-schappen van de boom in zich en staat voor je klaar wanneer je het nodig hebt. Het voorwerp kan de eigenschappen van de boom versterken en jou dienen als het nodig is.”Kruidenmiddel… maar we hebben het over bomen? “Ja”, zegt Marjanne, “onder kruiden versta ik alles wat je in de natuur ziet groeien, zoals wilde planten of het zogenaamde onkruid, tuinplanten, keuken-kruiden, struiken en ook bomen. In de kruidenge-neeskunde gebruik je alles uit de natuur wat genees-kracht in zich draagt. Bomen zijn daar een belangrijk onderdeel van. Het boek over levensbomen is mede ontstaan omdat bomen wat onderbelicht zijn in de kruidengeneeskunde. Ook is het zo dat sommige bomen alleen nog maar energetisch worden gebruikt of als gebruikshout. Bij alle kruiden is de verbinding met de mens wat me boeit. In oude mythologieën zie je dat de levensboom een wezenlijk onderdeel is van

f o t o : r i a d a g g e n v o o r d e

Heus 05-2015 6Heus 05-2015 6 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

h e u s 05 – 2015 5

de cultuur en het dagelijks leven van ziekte en gene-zing, geboorte en sterven. Daarom leek het mij nog belangrijker om speciale aandacht te vragen voor de bomen, de levensbomen.”

VAN DRYADE TOT PAREIDOLIE

In haar levensbomenboek behandelt Marjanne 34 levensbomen en per boom komen steeds vaste items aan de orde. Ze begint met de dryade, de boomgeest. De dryade staat voor de boomenergie en geeft je advies zoals het in haar opkomt. De kern van haar betoog is een spiegeling van de kracht van de levens-boom. Als je contact maakt met je levensboom kun je haar horen of zien. Soms in kleuren, soms in een beeld. De dryade maakt zich aan je kenbaar in de vorm die bij jou past.Per boom is er ook een lijst vragen en als je op alle of de meeste vragen “ja” antwoordt, dan hoort die levensboom op dit moment bij jou. Reden om je te verdiepen in deze boom. Terwijl je nog bezig bent met het beantwoorden van de vragen weet je meestal al wel dat dit jouw boom is.

Bij iedere boom maakt Marjanne een vertaling naar het dagelijkse leven. Wat is bijvoorbeeld jouw kracht en hoe pas je die toe? De boom spiegelt jouw posi-tieve eigenschappen en laat een licht schijnen op aspecten die aandacht vragen. Zo wordt duidelijk waar aandachtspunten liggen die je moet of kunt oppakken. Ook kun je een bevestiging van hoe je in het leven staat vinden. De visualisatie geeft je de gelegenheid om op een intense manier jouw levensboom te ontmoeten. Het is een reis in de geest waarin je verschillende lagen in jezelf ontmoet. De levensboom zet in de visualisa-tie de poort open naar wijsheid via een transforma-tieproces. Soms is het een reis naar de onderwereld, soms naar de hemel met een vogel of engel, een andere keer blijf je in het hier en nu, maar in een andere cultuur. Via de levensboom, die je anker is, maak je kennis met je innerlijke wijsheid en verbin-dingen die verder gaan dan familielijnen. “Verwon-der je en weet dat alles wat je ziet, voelt, hoort of waarneemt waar is”, spoort Marjanne ons aan. “De visualisaties zijn de manier om thuis contact te maken met de boom en te ontdekken welke poorten er opengaan voor nieuwe ervaringen en verdieping of helderheid over levensthema’s. Het ervaren van een verhaal waarin jijzelf en de boom een hoofdrol spelen kan processen in werking zetten. Het zijn intensieve visualisaties waarbij genieten voorop staat, ook al raakt het beleven je soms diep.”

Vervolgens is er aandacht voor de verbinding van de boom met goden, godinnen, mythische en magische fi guren, mensen uit de geschiedenis en uit verhalen. Toen Marjanne nadacht over het idee om over levensbomen te schrijven, ontstonden er beelden van fi guren bij de levensboom. In verschillende boeken kwam ze linken met goden en godinnen tegen. Tijdens het schrijven ontdekte ze dat er ook andere fi guren dan goden en godinnen met een levensboom verbonden kunnen zijn: “Het mooie is dat jouw levensboom meer kanten laat zien door de ontmoeting met een fi guur die tot de verbeelding spreekt. Het is een andere ingang om de aspecten van de levensboom te verdiepen en de aspecten van jezelf wakker te maken en te versterken.”De dieren die bij de levensbomen staan laten eigen-schappen zien die betrekking hebben op de levens-boom en op jou. Dieren spreken op een andere manier tot ons, maar geven altijd een gevoelsbeeld, stelt Marjanne. “ Of het nu oh is of ieuw of bah of wauw, een dier doet iets met ons. Door je te verbin-den met het krachtdier kun je andere lagen van bewustzijn aanraken. De dieren willen hun kracht met je delen, ze willen onderdeel zijn van het natuur-medicijn dat de levensbomen met je delen.” f

ot

o: j

en

b

ox

em

Heus 05-2015 7Heus 05-2015 7 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

6 h e u s 05 – 2015

Uiteraard komt bij iedere boom de geneeskracht aan de orde. Vermeld wordt wat je van de boom kunt maken als kruidenmiddel. Het is een mooie manier om de boom te bewaren voor tijden dat je de genees-krachtige eigenschappen letterlijk nodig hebt. Bij-voorbeeld dennensiroop bij hoest of berkentinctuur om te reinigen. Je krijgt handreikingen om klachten te verlichten en te genezen. Door de energie van de boom in voorwerpen, hand-werken of wierook te stoppen, kun je deze helende kracht van de levensboom bij je dragen. Je kunt bij-voorbeeld een staf maken van je levensboom en deze meenemen op tochten. Dit geeft inzicht bij iedere stap die je zet. Door een amulet te maken neem je de beschermende werking van de levensboom mee of de amulet helpt je herinneren waaraan je moet denken om je te beschermen. Daarnaast is het ook nog gewoon leuk om takken te verzamelen en andere materialen te zoeken en lekker zonder denken bezig te zijn met je levensboom. Om de aspecten van de levensboom te versterken kun je bepaalde kruidenmiddelen gebruiken. Soms raakt het kruid een subtielere laag in jezelf aan die net even een andere trilling heeft dan de boom zelf. In de bast of stam van een boom zijn vaak gezichten, ogen en dieren te ontdekken. Met een mooi woord heet dit pareidolie. Bij iedere boom heeft Marjanne een voorbeeld gevonden: “Wat een lol hebben we soms gehad bij het zoeken, nou nee, bij het vinden. Het komt naar voren uit de boom of het is een afdruk in de boom. Voor mij zijn het tekens die iets willen vertellen. Een extraatje. Kijk er maar eens naar op dezelfde manier als je in een kaarsvlam staart, want dan kun je contact maken met de energie die dit plaatje heeft gemaakt in jouw levensboom.”

INFORMATIEBRONNEN EN INSPIRATIE

Op vele manieren heeft Marjanne informatie voor haar boek verzameld. Als eerste bron wilde ze noemen de kruidenvakopleiding die ze volgde, maar ze corrigeerde zichzelf: “Mijn ontmoetingen met de bomen vormen de basis. Door te wandelen, te liggen en leunen bij bomen, door stil te worden en de woor-den in beelden door te krijgen van de bomen. De kennis die verder gaat dan de verbinding in het hier en nu heb ik dankzij mijn sjamanendrum ontmoet. Door te drummen met de intentie om te reizen met een bepaalde levensboom ontmoette ik mensen, dieren en wijsheid die uit andere tijden en werelden komen. De geneeskrachtige kennis heb ik opgedaan in de kruidenvakopleiding. De feitenkennis heb ik opgedaan in mijn leven als hovenier en eigenaar van een klein tuincentrum waar ik met de mensen samen de planten uitkoos voor een bepaalde plek in hun tuin. De mythologische kennis komt voort uit mijn leeshonger en het willen verdwijnen in verha-len. Het is ook een fascinatie voor de betekenis van de natuur in vroeger tijden.”Een van haar inspiratiebronnen is de fi lm ‘Avatar’, waarin de boom leven geeft: “In deze fi lm zie je hoe mensen respect hebben voor de natuur en de energie van de natuur wordt benut om te zijn. ‘I see you’ zeggen de avatar als ze contact maken met elkaar en de natuur, de bomen. Dit zegt meer dan welke woor-den ook. De boom maakt een fundamenteel deel uit van ons zijn. Als je naar een boom kijkt, er verbin-ding mee maakt, doet dat iets met je en het maakt niet uit wat, maar een boom beroert je als je hem waarneemt.”

Jij, boom die mij aanzietIk, mens zie jou staanJij, boom geeft mij omhullingIk, mens ontvang en ga op reisLevensboom, jij ziet mij aan.

Met haar nieuwe boek wil Marjanne de lezers plezier bieden, verwondering en bovenal een boommedicijn om te groeien, krachtig te worden en jezelf te accep-teren zoals je bent, “want ieder moment van het leven ben je en is het goed zoals je bent. Iedere keer mag je je verheugen op een nieuw aspect dat zich aandient in het leven. Trauma, pijn, verdriet en angst zijn aangeleerde vormen van zijn. Ze staan in de weg, maar zijn wel je leerweg. Levensbomen kunnen levenskracht genereren en je ontdekkingen laten doen.”

KruidenwijsheidKruidenwijsheidkaarten

Pareidolie

fo

to

: j

en

b

ox

em

Heus 05-2015 8Heus 05-2015 8 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

h e u s 05 – 2015 7

I N T E R V I E W

Als kind was hij al gefascineerd door het gedrag van mensen en hoe mensen com-municeren. Hij vond het vaak heel moei-lijk om te zien dat wat mensen zeggen

vaak niet is wat ze werkelijk bedoelen of voelen. Ondanks zijn interesse in de mens koos hij voor een carrière in de elektronica, maar al snel miste hij tij-dens zijn werkzaamheden het contact met de mensen. In de pauzes echter, wisten ze hem te vinden: “Als mijn collega’s ergens mee zaten, dan kwamen ze in de pauzes of na werktijd bij me om hun verhaal te doen. Het luisteren naar de ander zonder een oordeel of oplossing te geven is waar-schijnlijk iets dat ik van nature gewend ben om te doen. Dit heeft ertoe geleid dat ik besloot te kiezen voor mijn passie en dat is het werken met mensen in de meest brede zin van het woord.”

PATRONEN IN DE PRAKTIJK

Van labyrinten wist hij bar weinig en van vingerlaby-rinten helemaal niets, maar hierin kwam verande-ring toen hij kennismaakte met het dubbel gespie-gelde vingerlabyrint. In elke coachingssessie liet hij de cliënt dit vingerlabyrint lopen en dat leidde tot bijzondere ontdekkingen: “Al snel ontdekte ik bepaalde patronen in de manier waarop de mensen het labyrint liepen. Het viel mij ook op dat het lopen anders ging nadat ik met een cliënt bepaalde thema’s had besproken en uitgewerkt. Vervolgens ging ik het vingerlabyrint in de coaching zelf gebruiken. Ik ben echt iemand van de praktijk en pas nadat ik zeer intensief aan de slag was gegaan met het vingerlaby-rint, begon ik mij te verdiepen in de achtergronden van het labyrint in het algemeen en de verschillende

soorten die er wereldwijd zijn. De praktijk riep vragen op en nodigde mij uit op zoek te gaan naar de mogelijkheden van het werken met labyrinten.”

DE ZOEKTOCHT GAAT VERDER

Hoe langer hij met de 3D versie van het dubbel gespiegelde vingerlabyrint werkte, des te meer hij zich erover verbaasde wat je met zo’n simpel plankje allemaal kunt doen. Enthousiast laat John zien hoe zo’n 3D versie eruit ziet: in een beukenhouten plank zijn twee labyrinten, elkaars spiegelbeeld, gefreesd. Hierdoor is het mogelijk om met een vinger het pad in een labyrint te volgen, oftewel te lopen. Met een vinger van je rechterhand loop je het rechterlabyrint en met een vinger van je linkerhand loop je het lin-kerlabyrint. En je kunt het bovendien met je ogen dicht doen, iets wat bij verschillende toepassingen voor extra verdieping zorgt. Tijdens sessies zag John hoe het vingerlabyrintlopen ervoor zorgde dat cliënten beter gefocust konden blijven, oude angsten loslieten, bijzondere inzichten kregen en nog veel meer. Hij ging zich steeds meer verbinden met het labyrint, vertelde er enthousiast over tegen collega’s en kreeg vervolgens de vraag of hij hen wilde inwijden in de geheimen van het vin-gerlabyrintlopen. Hij ging trainingen voor collega-coaches verzorgen en verdiepte zich steeds meer in de achtergronden van het labyrint. “Ik ging steeds meer ontdekken”, vertelt John, terwijl hij zijn vingers bijna liefkozend door het labyrint laat gaan. “In mijn beleving zijn de mogelijkheden van het werken met labyrinten bijna oneindig. Mijn zoektocht gaat nog steeds door en elke dag opnieuw ontdek ik nieuwe facetten van het labyrint.”

JOHN MUSTERD:

“Elke stap die je zet in het labyrint brengt je dichter bij jezelf”Zo’n tien jaar geleden kwam het dubbel gespiegelde vingerlabyrint op zijn pad.

Hij raakte gefascineerd door wat er allemaal met zo’n simpel plankje kan en

ontdekte patronen in de manier waarop mensen het labyrint lopen. Ook ver-

diepte hij zich in de historie en achtergrond van het klassieke labyrint. In zijn

boek ‘Vingerlabyrintlopen’ deelt therapeut, coach en trainer John Musterd zijn

ervaringen en geeft hij vele oefeningen waarmee je zelf aan de slag kunt gaan.

Heus 05-2015 9Heus 05-2015 9 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

8 h e u s 05 – 2015

HET ‘ECHTE’ LABYRINT

Veel mensen weten niet wat het verschil tussen een doolhof en een labyrint is en het feit dat de Engelsen het woord ‘labyrinth’ ook gebruiken voor een doolhof maakt de verwarring nog groter. Het verschil is eigenlijk heel simpel: een labyrint is een op een bepaalde manier geconstrueerd pad zonder afslagen of doodlopende wegen. Er is maar een weg van buiten naar binnen en diezelfde weg brengt je weer terug van binnen naar buiten. In een labyrint kun je niet verdwalen, maar in een doolhof wel. Daar moet je soms kiezen of je rechtsaf, linksaf of rechtdoor gaat en als je een verkeerde keuze maakt, kun je let-terlijk doodlopen. Dan moet je weer terug en opnieuw kiezen. Een cliënt zei ooit tegen John: “Mijn leven zag er voor de coaching uit als het lopen van een doolhof, nu kan ik het leven ervaren als het lopen van een labyrint. Ik kan erop vertrouwen dat ik tij-dens het lopen van mijn levenspad tegenkom wat ik nodig heb.” Voor John is dat de essentie van het laby-rint: “Het labyrint kent een weg en die weg bestaat uit het volgen van je pad en daarop durven vertrou-wen. Elke stap die je zet in het labyrint brengt je dich-ter bij jezelf. Het tempo waarin en de manier waarop je loopt, bepaal je zelf. Je weet dat er slechts een weg is, maar de wendingen van het labyrint kunnen je wel uit je comfortzone halen en nieuwe inzichten geven. Elke wending van het labyrint kan je leiden naar een nieuwe uitdaging.”Het labyrint in het dubbel gespiegelde vingerlabyrint is het klassieke labyrint en voor John is dit het ‘echte’ labyrint, de meest pure vorm: “De manier waarop je door de verschillende kwadranten gaat is heel bijzon-der. Je kunt het labyrint indelen in vier kwadranten, vier taartpunten, die staan voor de vier elementen waaruit de materie is opgebouwd. Door het lopen van buiten naar binnen, neem je afstand van de wereld en kom je steeds dichter bij je kern. Het klas-sieke labyrint staat ook voor de eenheid van lichaam en geest. Je ziet dat deze eenheid wordt verbroken in de labyrintvormen die door de kerk zijn gecreëerd. Voor mij staat het labyrint zoals dat in de kathedraal van Chartres voor een reductionistische visie op de materie. Je deelt het geheel van de materie op in par-tjes, waardoor je de werkelijkheid beter kunt begrij-pen. Dat is natuurlijk ook zo, maar daarbij wordt het meer holistische wereldbeeld losgelaten. Het geheel is altijd meer dan de som van de delen en dat valt in het reductionisme weg.”

CLUSTERS EN WENDINGEN

John noemt een aantal wendingen van het labyrint die een sterke relatie met elkaar hebben een cluster. Het klassieke labyrint is opgebouwd uit zeven wen-dingen en het centrum. De eerste drie wendingen

vormen het eerste cluster. John: “Kijk je naar het labyrint als landkaart van de ontwikkeling van de mens, dan staat het eerste cluster voor de rol die je ouders spelen in je leven en het feit dat zij jouw keuzes (on)bewust beïnvloeden. De vierde centrale wending in het labyrint, vormt het tweede cluster. Deze wending gaat over het ontdekken van wat je zelf wilt, vanuit je hart. De laatste drie wendingen staan voor je ontwikkeling als zelfstandig wezen. Er zijn geen sluiproutes in het labyrint, je loopt volgens een vaste route en komt zo bij je kern uit. Als je op een of andere manier een ontwikkelingsstap hebt overgeslagen, dan zie je dat direct terug in de manier waarop je het labyrint loopt. De indeling in zeven stappen zie je ook terug in de zeven chakra’s en de indeling in drie kom je bijvoorbeeld ook tegen in de antroposofi e.”De labyrinten die je kunt vinden in verschillende christelijke kerken en kathedralen hebben echter meer wendingen. Omdat het de kerk niet lukte om het heidense labyrint uit te bannen, werd het zo aan-gepast dat het aansluit bij de christelijke leer. In het klassieke labyrint bevindt het kruis zich op ongeveer een derde van het totale labyrint. De kerk verschoof het kruis naar het midden van het labyrint en het pad werd zo veranderd dat het om het kruis heen liep. Ook werd het aantal wendingen in het labyrint ver-hoogd van zeven naar elf. Voor de christelijke kerk stond het labyrint symbool voor de zondige wereld. De elf wendingen maakten dat nog duidelijker, omdat het getal 11 symbool staat voor de zondige wereld. Het getal 12 staat voor het volmaakte, de 12 apostelen en het getal 11 was daarom minderwaardig. De weg naar het middelpunt van het labyrint werd met deze transformatie ook meer een weg naar de dood dan een weg naar je eigen goddelijke kern. Het christelijke labyrint speelde daarom ook een grote rol bij rituelen rond de paastijd.”

VROUWELIJK EN MANNELIJK

“Het klassieke labyrint is ook te zien als het samen-komen van het mannelijke en het vrouwelijke prin-cipe”, vertelt John verder. “Deze twee principes zijn gelijkwaardig aan elkaar. Het kruis is te zien als de vertegenwoordiging van het mannelijke principe, de ronde verbindende lijnen als de vertegenwoordiging van het vrouwelijke principe. Het klassieke labyrint verbindt de mannelijke en vrouwelijke principes met elkaar en wel op een heel bijzondere manier. Juist in deze tijd waarin we op zoek zouden zijn naar wat ons verbindt is een labyrint een perfect toon-beeld van hoe het vrouwelijke en mannelijke aspect onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Het een kan niet zonder het ander en samen vormen ze een geheel.”

Heus 05-2015 10Heus 05-2015 10 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

h e u s 05 – 2015 9

DUBBEL GESPIEGELD

Het grote verschil tussen het lopen van een gewoon labyrint en het lopen van een dubbel gespiegeld vingerlabyrint is dat in het laatste je vingers tegen-gestelde bewegingen maken. Dit effect zorgt ervoor dat de links-rechtscoördinatie verbetert. “Je gebruikt dan de linker- en de rechterhersenhelft tegelijker-tijd”, zo verklaart John, “en dat zorgt voor een betere integratie en samenwerking. Het lukt je ook bijna niet om te ‘sturen’ tijdens het lopen van een labyrint. Als mensen dat al proberen zie je dat de vinger die staat voor het denken en beredeneren voorloopt op

de vinger die meer voor de gevoelskant staat. Ik heb ooit voor een seminar de avond van tevoren een fi lm-pje moeten maken waarin je kon zien hoe de vingers zich bewegen in het labyrint. Ik had weinig tijd en het fi lmpje moest echt af. Onder die druk lukte het mij maar niet het vingerlabyrint goed te lopen. Ter-wijl mijn ene vinger al aan het eind was, moest mijn andere vinger nog een eindje lopen. Ik werk dage-lijks met het labyrint en loop het zelf ook dagelijks, maar door de druk lukte het mij niet iets te doen wat ik in rust altijd wel kan doen.”

fo

to

: h

en

de

ri

ke

v

ri

el

in

k

Heus 05-2015 11Heus 05-2015 11 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

10 h e u s 05 – 2015

DE TAAL VAN DE VINGERS

Aan het begin van een coachingssessie laat John een cliënt altijd het dubbel gespiegelde vingerlabyrint lopen. Dit geeft een beeld van waar eventuele uitda-gingen zitten: waar gaat het lopen makkelijk en waar moeilijk(er). Vervolgens zet hij gericht een of meer oefeningen met het labyrint in en ter afsluiting laat hij de cliënt het labyrint opnieuw lopen en ervaren wat er is veranderd. Behalve het verschil in snelheid waarmee de linker- en rechtervinger lopen vormt ook de stand van de loopvingers en die van de andere vingers een indicatie voor wat er speelt. Het duurde een tijd eer John precies in de gaten had wat de manier van het vingerlabyrintlopen zegt over de manier waarop iemand zijn levenspad bewandelt: “Als je de taal van de vingers begrijpt, kun je iemand teruggeven hoe hij of zij het leven ziet. Er zijn bij-voorbeeld mensen van wie de vingers lijken te zweven boven het labyrint tijdens het lopen. Dit kan een aanwijzing zijn voor een mindere hechting aan materie en aardse zaken. Ik noem dit in seminars vaak de groep elfjes. Er zijn ook mensen die tijdens het lopen met de vingers hard in de gefreesde wen-dingen drukken. Deze mensen noem ik de mijnwer-kers. Zij hebben juist sterk behoefte aan aardse zeker-heden en welvaart. Dit is maar een voorbeeld van de taal van de vingers.”

ARACHNOFOBIE

John kan heel veel mooie en ontroerende verhalen vertellen over wat mensen hebben ervaren tijdens het vingerlabyrintlopen. Een verhaal dat eruit springt is dat van een vrouw die tijdens een cursus wilde werken aan haar angst voor spinnen. Elke keer dat ze het labyrint liep, voelde ze haar angst voor spinnen minder worden. Toen de angst voor haar enigszins hanteerbaar was, kon ze in relatieve rust ontdekken wat er achter haar grote angst voor spin-nen zat. Als kind was ze ooit midden in de nacht wakker geworden en hevig geschrokken van een grote spin die voor haar ogen bungelde. Voor haar was dat een duidelijke en herkenbare aanleiding voor het ontstaan van haar panische angst voor spin-nen. John vertelt geamuseerd hoe het verder met haar ging in de cursus: “Op een gegeven moment liep ze terug naar haar plaats in de cursusruimte en - geloof het of niet - aan het kleed van de tafel waaraan ze zat hing een klein spinnetje. We hoorden haar ook zeggen ‘een spin’, maar ze ging rustig zitten en pakte haar pen om op te schrijven wat ze had ervaren tij-dens de oefeningen. Pas door de reacties van de andere cursisten realiseerde ze zich dat de oefening haar daadwerkelijk had geholpen om van haar arach-nofobie af te komen.”

OEFENINGEN

In zijn boek beschrijft John veel oefeningen die je zelf – zonder begeleiding – kunt doen. Zo is er een oefening waardoor je je snel en eenvoudig kunt ont-spannen. Alleen al door het vingerlabyrint een keer te lopen kun je gemakkelijk de dingen van de dag los-laten en voelen waar nog eventuele spanningen zitten. Veel kinderen zijn dol op het spelen met het vingerlabyrint, maar het mooie is dat het ze kan helpen zich te concentreren op een taak. Omdat vin-gerlabyrintlopen de rechts-linkscoördinatie verbe-tert kan het ook een goed middel zijn om problemen van de fi jne motoriek aan te pakken.

ZINGEVING

Zoals eerder gezegd loopt John het vingerlabyrint zelf dagelijks. Wat heeft het hem gebracht? “Het heeft mij geleerd te vertrouwen dat de reis door het leven je vanzelf brengt bij die dingen die je nodig hebt. Een fi losoof zei ooit dat het niet de gedachten zijn die op het leven drukken, maar dat het leven tot gedachten oproept. Met verwondering het levenspad lopen en je laten inspireren en motiveren door wat je tegenkomt op je pad is mijn levensmotto geworden dankzij het labyrint. Ook heb ik een ander beeld gekregen van de zingeving van het leven en ben ik anders gaan leven. De zingeving die jij aan het leven geeft, bepaalt of het leven zin heeft of niet. Het is wat jij ervan maakt. Het is niet iets wat buiten jezelf ligt.”

VingerlabyrintlopenJohn Musterd14,5 x 21 cm, 112 pagina’si s b n 978 94 91557 22 4 n u r 728verschijnt 15 maart 2015

Heus 05-2015 12Heus 05-2015 12 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

h e u s 05 – 2015 11h e u s 05 – 2015 11

Het

dub

bel g

espi

egel

de v

inge

rlab

yrin

t

Heus 05-2015 13Heus 05-2015 13 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

12 h e u s 05 – 2015

Alles is energie en energie is altijd in bewe-ging. Het kolkt en wervelt, vervalt in chaos en verdicht zich tot vorm. Energie trilt op een bepaalde frequentie en als de

trillingsfrequentie laag is, nemen wij haar waar als materie. Het lijkt alsof materie een massieve vorm heeft, maar in feite is er ruimte tussen de bewegende moleculen. Er is een eeuwigdurende dans van trans-formatie, want energie gaat nooit verloren. Ik vind het een betoverende gedachte dat wij echt zijn gemaakt uit sterrenstof, energie uit het universum. Energie volgt bewustzijn, intentie, woorden. Op die manier is het mogelijk vorm te creëren. Zo werkt cre-atiekracht.Er is een eenheid in energie van hemel en aarde, alles is van elkaar doordrongen. Wij zijn deel van de Bron en de Bron is deel van ons. Zo boven zo beneden, zo binnen zo buiten. Ons doel in dit aardse bestaan is de spirituele dimensie volledig te verweven met de aardse materie, je goddelijkheid te ervaren in een lichamelijk bestaan.

INNERLIJK UNIVERSUM

We zijn gewend onszelf te zien als een lichaam met gedachten, dus het is niet eenvoudig om vanuit een ruimer perspectief te kijken. Maar als je je naar binnen richt, krijg je verbinding met je innerlijke dimensies. Dan zul je in je lichaam ervaren dat de energie stroomt en vibreert en op de ene plaats intenser en duidelijker voelbaar is dan op de andere plaats. We zijn al heel, alwetend en liefdevol, maar zo erva-ren we dat niet. Dat komt door blokkerende emoties, gedachten en overtuigingen die ons zicht op ons ware zelf vertroebelen. Het is mijn verlangen om deze verbinding met de heelheid van de Bron weer helder te krijgen. Dat doe ik door me af te stemmen op de energie die er is en te kijken wat er nodig is. Iedereen heeft een helder bewustzijn dat ontwikkeld

Werken met energie en innerlijke dimensies door

middel van verbeeldingskracht is een goede manier

om verbinding met de Bron te leggen. Zo ontstaan

bewustzijn en heling en krijg je de beschikking over

je creatiekracht.

fo

to

: p

et

ra

s

ta

m (

ri

jk

sm

us

eu

m v

oo

r o

ud

he

de

n, l

ei

de

n)

T H E M A

Verlangen naar van de Bron

Heus 05-2015 14Heus 05-2015 14 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

h e u s 05 – 2015 13

kan worden, zodat je informatie kunt doorkrijgen. Probeer het maar eens: neem een steen of een kristal in je hand en sluit je ogen. Word je bewust van je lichaam. Volg je ademhaling en laat je gedachten tot rust komen. Wat voel je? Vraag dan aan de steen of het kristal of het zijn uitstraling groot wil maken en over jou heen wil leggen. Voel je je nu anders? Zie je misschien een kleur of begint er ergens iets te krie-belen? Misschien hoor je zelfs een woord of zie je een beeld.Deze simpele oefening vormt de basis van het werken met energie: je stemt je af. Bijvoorbeeld op het landschap, een persoon, kristal of godheid. Tijd en ruimte bestaan niet in dit innerlijk universum, je bent altijd in verbinding door de energie. Je kunt je afstemmen op iemand die in Melbourne woont of iemand die in 1921 leefde. Afstemmen is ontvanke-lijk worden, open staan voor de informatie vanuit het onderbewustzijn. Je kunt boodschappen ontvan-gen of een heling geven. Heling is het verwijderen van blokkades, zodat de energie vrij kan stromen.

EGYPTISCHE GODEN

Ik werk graag samen met gidsen en goden. Dit zijn grote, krachtige energievelden waarmee ik een ener-getische en liefdevolle verbinding aanga. Daarbij ben ik een doorgeefl uik. Vooral de energie van Egypti-sche goden past goed bij de mijne, want die resoneert met name op het gebied van de onderwereld. Zonne-god Ra wordt elke avond verzwolgen door hemelgo-din Noet en begint aan een reis van twaalf uur door het dodenrijk. In elk van die uren ontmoet hij een monster dat hem de weg verspert tot hij op het laatst Aphopis op zijn pad vindt, de slangendemon die symbool staat voor de grootste angst. Als Ra de illusie daarvan doorziet, verschrompelt Aphopis en baart Noet de zon in de morgen. Het stralende Bronbe-wustzijn wordt wedergeboren op een hoger niveau.Door net als Ra al die stadia van de onderwereld - die symbool staat voor het onderbewustzijn - te doorlo-pen, laat je daar je licht schijnen en bevrijd je je van alle beperkende gedachtepatronen en ontstaat er ruimte voor je ware zelf, je essentie. Je wordt dan een kelk voor de Bronenergie.Isis, de Egyptische godin die je herinnert aan de heelheid van de ziel, wordt wel afgebeeld op de

voorplecht van de boot van Ra. Zij waakt over de zon en leidt die naar de wedergeboorte van het eenheids-bewustzijn, dat gesymboliseerd wordt door Horus, haar zoon.

VISUALISATIE: CONTACT MET ISIS

De energie van Isis kun je voelen als je deze visualisa-tie doet.Sluit je ogen en richt je aandacht naar binnen. Volg je ademhaling, totdat het stil in je wordt. Ga met je aan-dacht naar je hart en zie dat zich daar een poort bevindt. Ga er doorheen. Je bevindt je nu in een tempel. Het is schemerig, maar behaaglijk. Nu zie je door de tempelzaal een vrouw naar je toe lopen. Ze heeft een eenvoudig wit gewaad aan en haar ogen stralen liefde en sereniteit uit. Ze draagt een kroon in de vorm van giervleugels ten teken van bescherming. Zacht legt ze haar hand op je hart en je ervaart meteen dat het zich opent. Je voelt licht en ruimte die zich uitbreiden om je heen. Welke emoties voel je? In dit stralende licht stel je nu Isis een vraag over iets wat je dwars zit. Ze geeft je antwoord en in dit licht weet je dat het waar is. Je bedankt haar en legt je hand op je fysieke hart. Je keert verfrist terug naar het hier en nu.

TANFANA

Omdat het thema leven-dood-wedergeboorte mij raakt, werk ik ook met andere onderwereldmythen, bijvoorbeeld die van Persephone en Inanna. Op het waddeneiland Texel ontdekte ik dat de Hoge Berg een heiligdom voor de Germaanse godin Tanfana is geweest. Nog steeds ligt er een grote steen verborgen onder een klein heuveltje, waarop ooit werd geofferd om deze godin van dood en wedergeboorte (haar feestdag is op 31 oktober, het Keltische Samhain, de dag dat de sluiers tussen de dimensies dun zijn) te danken en gunstig te stemmen voor de vruchtbaar-heid van het land. Haar energie zorgt ervoor dat het leven weer opbloeit.

Tekst: Els Lijesen, healer

Isis en de 14 sleutels tot heelwordingHeilige bronnen in de Lage LandenGodinnen van eigen bodem

fo

to

’s

: m

ar

te

n s

ch

aa

p

de heelheid

Heus 05-2015 15Heus 05-2015 15 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

I N T E R V I E W

Wat is jouw grootste

D E V R A A G

Ik kreeg de vraag ‘Wat is jouw groot-ste uitdaging?’ en ik heb mijn hoofd hierover gebroken… Dit zou ik toch zeker moeten weten? Maar ik heb niet zomaar een ant-woord op deze vraag. En… dat hóeft ook niet. Ik mag de vraag in mijn hart bewaren, ermee leven. Grappig, want tijdens stiltewandelingen die ik begeleid, gebruik ik de vragen van mijn Levenskunstspel en dan zeg ik ditzelfde tegen de deelnemers. Als ondersteuning lees ik onderweg het gedicht van Rainer Maria Rilke voor:

Leef nu je vragen.Misschien zul je dan geleidelijk,zonder het te merken,jezelf, ooit op een dagin het antwoord terugvinden. Ik vind het een uitdaging om met een vraag te leven en erop te ver-trouwen dat het antwoord levender-wijs kan ontstaan.

a n k y f l o r i s , levenskunstenaar, wandelcoach

het Levenskunstspel

Mijn grootste uitdaging is mensen te laten zien dat wij geen eilanden zijn, maar dat alles wat op aarde leeft met elkaar is verbonden, dat alles deel uitmaakt van het grote zie-lenweb. Dieren, planten, alle levens-vormen hebben hun eigen plek op het web. In een tijd en maatschappij waarin het individu veelal centraal staat, is dat niet makkelijk. Ik zoek naar spirituele en praktische manie-ren om elementen uit de sjamanisti-sche levensstijl van onze voorouders te vertalen naar deze tijd, zodat mensen weer contact kunnen maken met de zielen om hen heen en daardoor ook met hun eigen ziel.

l i n d a w o r m h o u d t , sjamanist, coach, fotograaf

Goden en sjamanen in Noordwest-EuropaSeidr, het Noordse padAdemtochtNephilimBeschermheerHeilige bronnen in de Lage LandenAardevrouwen spreken

Mijn grootste uitdaging is wachten. Wachten tot de tijd rijp is. Als kind was ik al heel ongeduldig. Als ik iets in mijn hoofd had gehaald, moest het NU gebeuren. Gewoon omdat ik zo enthousiast was dat ik meteen het resultaat wilde zien. In de loop van de tijd heb ik ontdekt dat elk zaadje zijn eigen kiemtijd heeft. Een artikel schrijven doe ik in een dag, een boek schrijven duurt veel langer. Als ik het af heb, duurt het nog weer langer tot het ook echt in de winkel ligt. Intussen heb ik alweer tien nieuwe dingen bedacht. Ik zou bijna verge-ten te vieren dat ik iets moois heb gemaakt. Ik heb daarom mijn groot-ste uitdaging maar eens omgedacht. Geduld wordt mijn nieuwe hobby!

e l v i r a v a n r i j n , Maya wijsheid trainer en inspirator

Maya wijsheid voor jelevenspadMaya wijsheid creatiekaartenMaya wijsheid voor je levensreisMaya wijsheid voor je levensreis - logboekAardevrouwen spreken

14

fo

to

: p

et

ra

v

an

v

li

et

h e u s 05 – 2015

Heus 05-2015 16Heus 05-2015 16 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

uitdaging?

Ik heb altijd uitdagingen in mijn leven – ik heb ze nodig, ze komen op mijn pad en als het resoneert, omarm ik ze omdat ik verdieping zoek, me wil blijven ontwikkelen, een volgend bewustzijnsniveau wil doorgronden en begrijpen. Nu is mijn grootste uit-daging het werken met sterrenener-gie en het contact met mijn sterren-gids versterken. Sterren en planeten hebben me altijd aangetrokken, maar sinds 2006 ben ik er bewust mee ver-bonden en maak ik ‘interdimensio-nale’ reizen. Het ervaren van fi jnstof-felijke sterrenwerelden en -wezens maakt me blij, geeft me een thuisge-voel. De ervaringen geven me een hoger begrip van mijn en het (aardse) leven. Dit moedigt mij niet alleen aan om hiermee verder te werken en mijn inzichten en ervaringen te beschrijven, maar ook om dit uit te dragen.

p e t r a s t a m , spiritueel coach, tarotist en klassiek homeopaat

In het licht van de MaanIsis en de 14 sleutels tot heel-wordingPythia, de hogepriesteresDe Maan 13 manen verjaarskalender

15

Mijn grootste uitdaging ligt in de keuze of ik een bepaald boek wel of niet zal schrijven. Het is altijd een onderwerp dat me zeer na aan het hart ligt, iets waarin ik me al jaren-lang verdiep. Iets dat ik graag met anderen wil delen, maar die betrok-kenheid houdt wel in dat ik me kwetsbaar opstel. Zullen de lezers het op waarde weten te schatten? Zitten ze wel te wachten op dit boek? Dionysos is een god die aan-sluit bij mijn religieuze en spiritu-ele kijk op de wereld. En voor Joke, mijn partner en co-auteur, is dat niet anders. Voor hem wilden we wel onze handen in het vuur steken door samen een boek over zijn cultus te schrijven. Als eerbetoon en dankzegging aan de god die ons heeft opgepakt en ons de weg heeft gewezen.

k o l a n k e s t e r , wicca hogepriester

DionysosDe Groene Man en de Groene Vrouw

h e u s 05 – 2015

Heus 05-2015 17Heus 05-2015 17 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

16 h e u s 05 – 2015

De Edda en vele saga’s vertellen ons over de twee godengeslachten, de Asen en de Wanen, en over volkeren als de Alfen, de Reuzen en de Dwergen. Bekende goden

zijn Freya, Thor en Odin. Er zijn echter ook goden die niet altijd bij naam worden genoemd: de landgoden. Zij vertegenwoordigen bijvoorbeeld de rivieren, bergen, wouden en moerassen. Ze zijn verbonden met de vruchtbaarheid van het land, de dieren die erop wonen en vaak ook met een van de elementen. Lang is gedacht dat deze landgoden in onze moderne tijden niet meer voelbaar zijn, dat ze in de loop der tijd zijn weggeëbd, dat we er geen contact meer mee kunnen maken omdat alles is volgebouwd. Niets is minder waar. Ze trekken zich niets aan van onze bouwsels: ze zijn het land zelf, ze zijn oer en onze voorouders wisten dat.

GEVEN EN NEMEN

De landgoden zijn wijs en bezitten oerkennis die ons op verschillende manieren kan helpen. Onze voorou-ders vroegen hen om advies en zegeningen voor de gewassen, voor het land waarop ze woonden, voor de zaailingen, het fruit, de veestapel. Ze offerden voed-sel en gebeden als dank en richtten tempels en alta-ren op om contact met hen te houden. Tegenwoordig worden die gebruiken – vooral door de komst van het christendom – niet of nauwelijks meer uitge-voerd. Veel Nederlanders zijn het contact met de natuur grotendeels kwijtgeraakt en er is vrijwel geen uitwisseling meer. Het land wordt niet meer gevoed met onze dankjewels maar wordt leeggezogen, er zijn geen balans brengende rituelen meer, geen oogstceremonies om het land te bedanken voor wat het gaf. We offeren niet meer aan rivieren en heilige bronnen zoals onze betovergrootouders dat deden, we zijn die vormen van communicatie vergeten. Toch is de energie van de landgoden nog steeds merkbaar en voelbaar, ook in het dagelijkse leven. Ben je geboren op kleigrond, staat je huis op zand-grond of op land waar vroeger moeras lag? Wij vormen het land, maar het land vormt ook ons. Als

Amsterdamse heb ik een sterke band met water en moeras, een Drentenaar draagt de klei mee in zijn hart, een Zeeuw weet dat de Noordzee nog steeds de moeder is.

GUERRILLA-ALTAAR

We weten dat mensen en hun handelingen energie kunnen toevoegen aan of weghalen van een plek. Op sommige plaatsen kom je graag, andere vermijd je. Menselijke handelingen en gedachten laten sporen na in het landschap: de plek waar altijd ruzie wordt gemaakt kan ruzie aantrekken, de plek waar ooit iemand is gestorven krijgt een andere lading. Die energie kan door een simpele positieve handeling, zoals het maken van een altaar, weer in de oude staat terugkeren, zich herinneren hoe het oorspronkelijk was. Analoog aan guerrilla gardening noem ik dit guer-rilla-altaren. Bij guerrilla gardening gooien mensen bolletjes samengeperste aarde met daarin zaadjes op

GUERRILLA-ALTAREN VOOR ONZE LANDGODEN

Van oudsher wordt het land onder onze voeten bevolkt door vele goden.

Zij zijn onder meer verbonden met de vruchtbaarheid van het land en de

dieren die er wonen. Ook nu nog kunnen we contact met deze landgoden

maken, bijvoorbeeld door een altaar in het wild te maken.

T H E M A

Heus 05-2015 18Heus 05-2015 18 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

h e u s 05 – 2015 17

plekken waar weinig groeit, op verwaarloosde plek-ken zoals bermen, zodat de natuur weer kan terug-komen in onze betonnen jungles en haar energie weer kan groeien. Een guerrilla-altaar is een tijdelijk altaar en maak je van natuurlijke voorwerpen die je overal kunt vinden, langs paden, op stoepen en in de goot: steen-tjes, veertjes, schelpjes, takjes, bloemen, zaden… Geen levenloze voorwerpen van plastic, alleen natuurlijke voorwerpen. Je kunt een wandeling maken met een specifi eke plek in gedachten: dat muurtje met die nare uitstraling, dat vervuilde water, de speeltuin waar geen kinderen spelen, de boom die mistroostig voelt. Terwijl je wandelt neem je een vraag mee: heeft die plek iets nodig, wat zou de balans een beetje kunnen herstellen? Dan vind je ‘vanzelf ’ de voorwer-pen die daarbij passen.

ENERGIEVELDEN

Voor ik mijn eerste altaar maakte, verkende ik de energievelden in mijn buurt: waarom vermeed ik de ene straat en had ik een voorkeur voor een andere? Heeft dat te maken met mij, met de plek zelf, met menselijke activiteiten, met iets anders? Ik focuste mij op de plaatselijke landgoden en begon in mijn eigen straat. Nu bebouwd, maar vroeger een moeras, een gebied waar een rivier ooit stroomde. Na een intensieve grondsanering door de gemeente voelde de grond zelf haast verloren. Eerst lagen hier oer-schelpen, nu lag er grond uit een ander gebied. Er waren bomen geveld, struiken weggehaald en de vogelclans (kauwen en kraaien) hadden hun nesten verloren. Ik observeerde de gestreste vogels en werd er zelf ook onrustig van. Als vanzelf raapte ik takjes op: restanten van de bomen die hier ooit hadden gestaan. Ik knielde en verzamelde een plukje haar van de buurhond en draadjes wol die ooit hadden toebe-hoord aan een mensentrui. Op het grasveld lag een boom: dood en gestrekt, neergelegd door iemand met een stadsarchitectendiploma. Daar, op de boom, legde ik mijn schatten neer. Een cirkel van takjes, een slang van draadjes. Ik keek nog even snel om mij heen en mijn hart klopte sneller bij het idee dat er misschien een buurvrouw uit het raam tuurde en zich afvroeg wat die malle vrouw nu weer aan het doen was.“Voor jullie”, mompelde ik. “Dat er weer wat rust moge komen en takjes voor vogelnesten.” Het was mijn eerste guerrilla-altaar. Toen ik een paar uur later weer langs liep zaten er drie kraaien op de takjesplek. Ze waren druk in gesprek met elkaar, hadden de takjes geïnspecteerd en ingedeeld in drie hoopjes. Het bouwen van het nest kon beginnen.

ANDERE DIMENSIES

Inmiddels heb ik vele altaartjes gemaakt. Hier een spiraal van stenen, daar een onschuldige slinger van paardenbloemen. Voor depressieve bomen, verwaar-loosde of vervuilde stukken grond, voor de rivier vlakbij, voor het IJ, voor het grasveld, voor de Sloter-plas. De energie verandert door deze kleine aan-dachtsgeschenken. Sommige altaartjes zijn de vol-gende dag weg, soms heeft iemand er iets bij gelegd. Dan hangt er ineens een lintje in een boom of ligt er een bloem die er eerst niet was. Vooral dieren en kin-deren voelen een verandering in focus en voelen zich erdoor aangetrokken. Mijn contact met het land-schap verdiept zich elke dag en ik krijg geschenken terug van de landgodin die hier woont. Ik zie nu met andere ogen, mijn pogingen om contact te leggen worden beloond en er is sprake van wederzijdse communicatie. Hierdoor begrijp ik het land beter en mijn eigen mogelijkheden om positieve energie bij te dragen. Momenteel werk ik intensief op een door mensen vervuilde plek in het plaatselijke park. Ik ruim de zichtbare rommel op, maar ook de vervui-ling op andere lagen. Ik breng natuurlijke voorwer-pen naar deze plek en probeer schoonheid te bren-gen in deze laag. Daarnaast probeer ik ook door liederen en gebed andersoortige altaren neer te leggen in een van de vele andere dimensies.

BALANS

We kunnen niet alle nare plekken helen: in deze wereld moet er balans zijn. Yin en Yang, chaos en des-tructie, licht en donker. Er zijn plekken die goed voelen en plekken die onprettiger lijken te zijn qua aard of energie. Wanneer je alert bent op je omge-ving en geeft in plaats van neemt, is dat goed voor jouw ziel en voor de ziel van een plek. Eigenlijk zeg je: “Ik zie jou, ik heb je opgemerkt.” En dat kan al genoeg zijn.

Tekst en foto: Linda Wormhoudt, sjamanist, coach en fotograaf

Goden en sjamanen in Noordwest-EuropaSeidr, het Noordse padNephilimBeschermheerAdemtochtHeilige bronnen in de Lage LandenAardevrouwen spreken

17

Heus 05-2015 19Heus 05-2015 19 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

18 h e u s 05 – 201518 h e u s 05 – 2015

Dit en tt dat en e

LIEFDE EN ZORGDe wetenschap kan een bloeiende kersenboom tot in detail beschrijven, maar kan ons niet helpen de kersenboom in zijn totaliteit te ervaren en werkelijk te kennen. Een directe natuurervaring kan dat wel, want die maakt de geest rustig en ontvankelijk. We staan dan open voor verwon-dering en kunnen uitreiken naar andere werkelijkheden en deze voelen. Werkelijk begrip leidt tot liefde en zorg voor de natuur.

Sharing Nature

Laatjes openenOnze herinneringen liggen niet langs een strakke tijdlijn in onze databank opgeslagen. Daarom kunnen er bij het openen van een ‘laatje’ allerlei onverwachte herinneringen, associaties en verhalen tevoorschijn komen. Dagboekschrijven is een manier om laatjes te openen. Soms kom je onverwerkte ervaringen op het spoor. Door erover te schrijven – al dan niet onder professionele begeleiding – kun je ze verwerken.

Dagboek als spiegel

Heus 05-2015 20Heus 05-2015 20 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

h e u s 05 – 2015 19h e u s 05 – 2015 19

“Zodra je loslaat en je vanuit overgave

laat meevoeren in jouw levensstroom

zorgt het Leven voor je en laat het je zien

wie je echt bent.”h a n s d e w a a r d

De Jassentechniek

GEEN HOKJESDENKENOp basis van jouw geboortedatum kom je in een vakje in de Tzolkin kalender terecht, bijvoorbeeld Blauwe Aap toon 3. Daar zit je dan, opgesloten tussen vier lijnen. Om te voorkomen dat je in hokjes gaat denken, raadt Elvira van Rijn je aan de vakjes te zien als ramen: “Vanuit jouw raam kun je kijken naar alle andere vakjes in de Tzolkin en iedereen die daarmee verbonden is. Jouw plek in de Tzolkin, jouw vakje, is jouw perspectief op andere mensen.”

Maya wijsheid voor je levenspad

De Criticus“Nee, nee, dat doe je niet goed!” “Wat zit jij nou te kliederen?”

“Had je dat niet eerder kunnen bedenken?” We hebben allemaal (toch?) zo’n innerlijke stem die ons bekritiseert.

Soms hoor je jouw vader of moeder praten of de juf van de kleuterschool. Critici kunnen verschillende vormen

aannemen en verschillen qua intensiteit. Wanneer je voor jouw innerlijke Criticus een SoulCollage® kaart maakt, kun je ontdekken waar die vandaan komt en wat hij in jouw leven wil laten gebeuren.

SoulCollage®

Maak werk van je droom!

Heus 05-2015 21Heus 05-2015 21 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

20 h e u s 05 – 2015

In mijn zoektocht naar een meditatievorm die beter bij mij paste, probeerde ik diverse tech-nieken uit. Ik kwam er al snel achter dat er net zoveel meditatietechnieken zijn als mensen. Er

zijn echter ook veel overeenkomsten. Steeds is er een focuspunt. Bijvoorbeeld je ademhaling, een mantra of een object, zoals een kaars of roos. Als jouw focus tijdens de meditatie verslapt en je gedachten afdwa-len (wat zeker gebeurt) onderdruk je die gedachten niet, maar breng je je aandacht terug naar het focus-punt. Een andere overeenkomst bij alle meditaties is de open en accepterende houding naar alles wat zich aandient tijdens het mediteren. Alle gedachten, emo-ties en lichamelijke ongemakken mogen er gewoon zijn om er vervolgens ook weer afstand van te nemen en ze los te laten. Meditatie is oefenen. Het gaat niet om de uitkomst, maar om het oefenen zelf.

CREATIEF EN REFLECTIEF SCHRIJVEN

In de periode dat ik op zoek was naar een passende meditatievorm ontdekte ik creatief en refl ectief schrijven als manier om jezelf te ontdekken. Iedere ochtend zodra ik wakker werd, pakte ik pen en papier en schreef drie pagina’s vol met het eerste wat in mij opkwam. Ook nu mocht alles er zijn en als ik vast dreigde te lopen, bleef ik doorschrijven. Schrij-ven werd mijn focuspunt. Pas later realiseerde ik mij dat dit mijn manier van mediteren was geworden. Dat ik door mijn handen over het papier te laten bewegen ook bij de stille plek in mijzelf kwam. Steeds vaker kwam er voordat ik ging schrijven spon-taan een beeld in mij op, dat ik kort tekende in mijn schrift zonder er iets moois van te willen maken. Deze tekeningetjes ging ik steeds vaker gebruiken als startpunt voor het schrijven en dat zorgde voor een verdieping van mijn meditatie. Zo ontwikkelde ik op een natuurlijke wijze de techniek die ik beschrijf in mijn boek ‘Ontdek jezelf door tekenen en refl ectief schrijven’.

NATUUR ALS INSPIRATIEBRON

Voor mij is de natuur altijd een grote inspiratiebron geweest en dan vooral bomen en bossen. Ik neem vaak pen, potlood en papier mee naar het bos en teken en schrijf over de bomen die ik tegenkom. Door te kijken, te tekenen en te schrijven kom ik bij wat een boom op dat moment bij mij losmaakt. Het opent een bron van inspiratie en energie. Sinds ik hiermee begon heb ik van veel bomen waaraan ik in het verleden zo dikwijls voorbij was gelopen de schoonheid ontdekt. Niet alleen in dat wat van zich-zelf al mooi lijkt, maar vooral ook in het niet-per-fecte. Dit verheldert mijn blik op de wereld en op mijzelf.

NAAR BUITEN

Probeer zelf welke vorm van mediteren met potlood, pen en papier bij jou past met deze drie oefeningen. Ga naar buiten en laat je inspireren door de bomen bij jou in de buurt.

OEFENING – SCHRIJVEN

Wat heb je nodig: pen, A4-papier, timer, een boomKies een boom uit. Zet de timer op vijf minuten, zodat je je kunt concentreren op de boom en niet op de tijd hoeft te letten. Kijk met volle aandacht naar de boom. Stel je ervoor open. Kijk eens goed hoe de wor-tels de grond in gaan, de bladeren aan de takken hangen, de takken uit de stam komen, de verschil-lende structuren. Als de timer gaat, pak dan pen en papier en schrijf het eerste wat in je opkomt op. Begin met de zin ‘Wat deze boom mij te vertellen heeft...” Stop niet met schrijven tot het papier is gevuld.

T H E M A

Boommeditatie met potlood en penOp mijn 25e volgde ik een meditatiecursus. Ik ontdekte dat ik ondanks mijn

overvolle agenda naar een stille plek in mezelf kon, waar ik dagelijks op

adem kon komen. In eerste instantie bracht het me meer ontspanning en

een betere concentratie. Gaandeweg ontdekte ik dat ik bewuster keuzes

kon maken door te luisteren naar wat er in mij speelde. Maar dat zitten op

een krukje… ik kon er maar niet aan wennen.

Heus 05-2015 22Heus 05-2015 22 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

h e u s 05 – 2015 21

OEFENING – TEKENEN

Wat heb je nodig: potlood, A4-papier, timer, een boomNet als bij het schrijven kijk je weer vijf minuten (zet de timer) met volle aandacht naar een boom. Je kunt er ook voor kiezen om naar een deel van de boom te kijken, bijvoorbeeld de stam of een enkel blad. Voor je begint kies je waarop je jouw aandacht de komende vijf minuten gaat richten. Als de tijd om is pak je potlood en papier. Sluit even je ogen en pro-beer (het deel van) de boom voor je te zien, terwijl je de punt van je potlood losjes op het papier houdt. Open dan je ogen en laat de punt van het potlood over het papier glijden terwijl je jouw ogen op de boom gericht houdt. Kijk niet naar je tekening, maar volg met je ogen de lijnen van de boom terwijl je die tekent. Of je tekening straks wel of niet op de boom lijkt, is niet belangrijk. Teken door tot je de boom voor je gevoel helemaal hebt getekend. Het gaat er niet om hoe de tekening eruit ziet, maar om wat je tijdens het tekenen hebt ervaren.

OEFENING – TEKENEN EN SCHRIJVEN

Wat heb je nodig: pen, potlood, A4-papier, een boomKijk weer met aandacht naar een boom. Volg met je ogen de contouren van die boom. Doe dit drie keer in een langzaam tempo. Teken dan de contouren van de boom op het papier. In tegenstelling tot de vorige oefening kijk je nu wel op je papier. Vervolgens schrijf je de binnenkant van de boom vol met het eerste wat in je opkomt. Je kunt de beginzin van de schrijfoefening hierboven gebruiken als opstapje wanneer je dat prettig vindt.

Tekst en foto: Wendy Smit, schrijf- en beeldcoach, trainer Ontdek jezelf door tekenen en refl ectief schrijven

Heus 05-2015 23Heus 05-2015 23 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

22 h e u s 05 – 2015

Als na de koude winter het voorjaar zich langzaam uitrekt en de zon met haar ver-warmende armen alles omvat, willen wij ook naar buiten om ons uit te rekken en

mee te bewegen met de grote beweging die in gang is gezet. De kinderen, die door de winterse kou veel meer binnen hebben gespeeld, zullen zich met hun hele lijf willen verbinden met de aarde, het frisse jaar in, om net als dolle koeien na verplichte staldagen de wei in te springen. De stilte en het donker, die nodig waren om tot ons innerlijk door te dringen, om te luisteren naar wat zich daar binnen beweegt en de zaden te laten ontkiemen in vruchtbare aarde, maken plaats voor licht en zacht geluid. De lucht is in beweging gebracht door honderden vogels die hun doel volgen en vanuit het zuiden weer noordwaarts

trekken. De in het najaar geplante bolletjes zijn de eerste voorbodes van wat komen gaat. Natuurwezen-tjes vertroetelen deze kleine prachtschepseltjes met zorg en liefde. De dieren die een lange winterslaap hebben gehouden worden wakker, doordat de aarde langzaam warmer wordt. Zo ook kunnen wij met de kinderen weer naar buiten op zoek naar wat ons beweegt om voorwaarts te gaan. Waar willen wij naar toe? Wat willen wij onze kinderen meegeven?

VERWONDERING ALOM

Onze zintuigen barsten haast open als de knoppen van de bomen om ons heen, wachtend op een geheim teken dat hen wenkt. Frisse geuren waaien ons tegemoet, de lucht is anders en vol van de lente. De vogels willen met hun vrolijke gezang ons

T H E M A

Het voorjaar nodigt ons uit om buiten

van alles te ontdekken, beleven en

ondernemen. De zintuigen worden weer

volop geprikkeld. Een eigen elementen-

tuintje geeft kinderen de gelegenheid

om te ervaren dat alles van waarde is.

De natuur beleven met de elementen

fo

to

: i

ng

ri

d m

ul

de

r

Heus 05-2015 24Heus 05-2015 24 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

h e u s 05 – 2015 23

wekken uit de winterse stilte. We zien weer heldere kleuren na de winterse ingehouden tinten. Nu is het de tijd om samen met de kinderen vol vertedering naast de kleine witte klokjes in het gras te liggen om te kijken hoe de wortelkindertjes diep in Moeder Aarde wakker worden. Of met onze ogen dicht te luis-teren naar de bijen die in de paarse en gele krokussen zoemen en er met gele stuifmeelpootjes weer uit vlie-gen. Verwondering alom dat alles wat zo dood en levenloos leek nu uitbarst van leven. Wat een heer-lijkheid om zonder jas naar buiten te kunnen rennen, iets wat kinderen als eerste doen. Het liefst ook de schoenen en sokken uit, want de zon schijnt toch immers? Door met blote voeten in het gras te lopen zijn ze weer verbonden met Moeder Aarde. Zittend in het gras plukken kinderen de eerste madeliefjes en andere meibloempjes en maken er een ketting of kroontje van. Anderen rennen liever door het gras of rollen van heuveltjes af. Ze plukken paardenbloemen om krulletjessoep van te maken door de stelen in te scheuren. Wat een wonder elke keer weer om die ver-rassende krullen te zien zweven in het water.

ANDERS KIJKEN

Geluk is als we worden verrast doordat we een egeltje bijna geluidloos door de oude bladeren van het vorige jaar zien gaan op zoek naar zijn eerste voedsel. “Sssstt, daar gaat vrouwtje Plooi”, zeggen de kinderen die zijn opgegroeid met de kinderboekjes van Beatrix Potter. Heb je kennisgemaakt met de wereld uit het kinderboek, dan kun je jouw eigen omgeving ook anders zien. Dan herken je wezentjes uit die andere wereld, die je kent als oude vriendjes. Als een kind een tuintje maakt voor deze vriendjes heeft het een plek waar het geheimen kan hebben en zich vol fan-tasie kan terugtrekken als dat nodig is. Een klein houten deurtje onderaan de stam van een boom is genoeg voor het huis van Winnie de Poeh. Het is fi jn om samen een hut te bouwen van gesnoeide takken en daar kleine kiemplantjes van bonen of siererwt tegenaan te zetten. In de zomer zullen die de hut overgroeien. Het kind kan zo het groeiproces van heel dichtbij meemaken.

EXTRA IMPULS

Een elemententuintje geeft de zintuigen een extra impuls. Elk kind verzamelt graag en de tuin is een mogelijkheid om die verzameling een plekje te geven. Maak met keitjes of takjes een vierkant en verdeel dit in vier vakken, voor elk element een. Voor het aarde-element kan een mooie kei worden geko-zen, een die met mos is begroeid. Andere steentjes, ooit gevonden en als schatten meegenomen, kunnen een paadje vormen naar een kabouterhuisje dat met stokjes, takken en schors is gebouwd. Als zaaigoed passen worteltjes en radijsjes, die met hun wortels

diep de aarde in groeien. Wat een plezier om later samen met de kinderen te oogsten, de aarde te voelen en te snoepen van het lekkers. Voor het waterelement kan een drinkschaal voor de vogels worden geplaatst. Ook de schelpen van de vakantie aan zee krijgen hier een plekje. Een plant met grote bladeren waarop regenwater blijft staan, zoals hosta of groot hoefblad, staat er mooi bij. Vrou-wenmantel laat zelfs dauwdruppeltjes als diamanten in haar bladeren liggen. Als er genoeg ruimte is kan er een kuip met water worden neergezet, waarin een kleine waterplant groeit. In het vak van het vuurelement kunnen zonne-bloemzaden worden gezaaid. Met hun vinger kunnen kinderen een gaatje in de aarde maken. In elk gaatje past een zaadje waaruit de bloem hoog zal oprijzen naar de vurige zon. Ook een kleine vuur-schaal waarin een kaarsje kan branden mag erbij. Steek voor het luchtelement een of meer grote takken in de grond waarin zelfgemaakte mobiles van gevonden stokjes, schelpen, veren en steentjes kunnen hangen. Of misschien staat er al een boom of struik in dit vak. Als de wind komt zal de lucht te horen zijn. Luchtig groeiende planten als venkel en roomse kervel passen hierbij en ruiken heerlijk als de kinderen er met de handen doorheen aaien. Zo dicht bij huis, in alle eenvoud, zal een kind leren en ervaren dat alles van waarde is. De verwondering en beleving zullen diep gaan en aarding en verbin-ding geven.

Ity Busstra, tuinvrouw en kindertuinontwerper

Kaboutersoep en wonderblaadjesSharing NatureHet oergevoelDe kracht van water, aarde, lucht en vuur

fo

to

: i

ty

b

us

st

ra

Krulletjessoep met paardenbloemen

Heus 05-2015 25Heus 05-2015 25 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

24 h e u s 05 – 2015

Wat is het eerste boek dat je je kunt herinneren? ‘Otje’ van Annie M.G. Schmidt. Ik had ontzettend veel bewondering voor Otje, voor wat ze allemaal deed en hoe ze voor zichzelf opkwam en gewoon de dingen zei die ze wilde zeggen en nergens bang voor leek te zijn.

Hoe belangrijk zijn boeken voor jou? Erg belangrijk. Ik ben er gek mee, wil ze nooit meer kwijt, bewaar ze zorgvuldig en zit er altijd tussen te neuzen op braderieën, rommelmarkten en in win-kels. Zonder mijn boeken had ik lang niet zoveel geweten als nu en was ik nooit zo uitgedaagd om mijn pad te volgen. Ze hebben mijn leven gemaakt tot wat het nu is.

Hoeveel boeken heb je in huis en waar zijn die te vinden? Pffff, ik heb ze nooit geteld en ga daar ook niet aan beginnen! Ze staan in een speciaal gebouwde boe-kenkast in onze werkkamer. Ik heb mijn hele leven al gedroomd van een boekenkast met een ladder ervoor en dat is bij de onze bijna nodig. Hij is 2,5 meter hoog en 3 meter lang en er is uitbreiding nodig want hij is vol!

Welk soort boeken spreekt je aan?Fantasyboeken, omdat ik mezelf af en toe graag ver-stop in een mooi verhaal. Spirituele boeken, omdat ik het fi jn vind dat ze me verder brengen op mijn pad, mijn ogen en ziel openen, mijn hart laten opleven en mijn hoofd de kick geven van puzzelstukjes die op hun plek vallen.

Welk soort boeken zul je nooit lezen? Thrillers… ik kan er al niet tegen in fi lms, laat staan in boeken, want dan gaat mijn fantasie helemaal met mij op de loop. Ik krijg er nachtmerries van en loop er dagen later nog mee in mijn hoofd. Dat doe ik mezelf niet meer aan!

Is er een boek dat voor jou heel belangrijk is?‘Goden en sjamanen in Noordwest-Europa’ van Linda Wormhoudt. Ik had al wel eens van sjamanisme gehoord, maar nadat ik dat boek had gelezen wist ik zeker dat dit is wat bij mij hoort, leven in harmonie met mijn eigen omgeving en mijn eigen ziel. Linda bracht in dit boek mijn blik ineens naar de geschie-denis en gebruiken van de plek waar ik ben geboren en toen kon ik stoppen met zoeken op andere plek-ken in deze wereld. Na het lezen van dit boek wist ik dat sjamanisme ook mijn pad is.

Welk boek ben je nu aan het lezen?Ik ben nu ‘Herstory of art’ van Karin Haanappel aan het lezen. Ik heb niets met kunst, nooit gehad ook, vond het maar raar geklets dat die kunstliefhebbers deden. Kunst was voor elitaire mensen en niet voor het normale volk, zo ben ik opgegroeid. Maar ik hoorde over Karin Haanappel en haar visie op kunst, las artikelen van haar, hoorde haar op TV en werd gegrepen door hoe zij naar kunst kijkt. Toen heb ik haar boek gekocht en eerlijk gezegd heeft het nog wel een tijdje op mijn te-lezen-stapel gelegen, maar nu ik er eenmaal in ben begonnen kan ik het niet meer wegleggen. Ik kijk nu echt naar kunst, oude kunst tenminste, weliswaar met een vooringenomen blik om er heidense en vrouwelijke afbeeldingen in te ontdekken, maar Karin heeft er met haar boek voor gezorgd dat ik een interesse in mezelf heb ontdekt waarvan ik niet wist dat die bestond.

DE LEZERBrenda Ebben (1975) Ik ben administratief medewerker en vind het heerlijk om mezelf te

verstoppen in boeken. Ik ben dol op mijn vier honden en op rondzwerven in mijn mooie

Achterhoek. Met mijn haaknaald maak ik van een simpel draadje mooie kleden en buidels.

Heus 05-2015 26Heus 05-2015 26 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

h e u s 05 – 2015 25

Wie is jouw favoriete auteur?Linda Wormhoudt, omdat ze schrijft vanuit haar eigen gevoel en beleving, in woorden die me meteen raken en die ik meteen begrijp. Ze laat bovendien genoeg ruimte om mijn eigen dingen te ervaren en kauwt niet alles voor. Ze schrijft precies genoeg om bij mij meteen het verlangen aan te wakkeren om zelf op onderzoek uit te gaan. Al vanaf het eerste moment dat ik een artikel van haar las in Koorddan-ser stormde ze mijn hart binnen en daar is ze niet meer uit te krijgen.

Welk boek wil je anderen van harte aanbevelen?Ik vind het lastig om er een te kiezen… ‘Seidr’ van Linda Wormhoudt sowieso, een boek dat dieper gaat dan wat dan ook. Ik lees nooit boeken meer dan een keer, omdat ik altijd na een paar zinnen weer het hele verhaal kan terughalen. Maar ‘Seidr’ heb ik al drie keer gelezen en nog vaker weer doorgebladerd om even wat op te zoeken. Iedere keer lees ik het weer anders en raakt het mij op een ander punt. En iedere keer leg ik het dan weer met een grote glimlach en dankbaar weg.Verder vind ik ‘Heilige bronnen in de Lage Landen’ een echte aanrader. Ik hou van verhalen over hoe mensen iets beleven en het bronnenboek staat er vol mee, plus natuurlijk de geweldige foto’s en mooie plekken. En ‘Godinnen van eigen bodem’ van Ineke Bergman, ook gewoon een heel fi jn boek.

f o t o : d i n y e b b e n

Heus 05-2015 27Heus 05-2015 27 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

26 h e u s 05 – 2015

C I TA AT

Citaat uit: Motherhood, 18 jaar en meer dan 200.000 bananendozen voor kinderen en moeders, n i c ol i e n d e k r o o n

C I TA AT

Vanaf ‘s morgens vroeg was ik samen met Neder-landse blauwhelmen bezig om het ziekenhuis in Zakho schoon te maken. Alle zalen en gangen lagen vol oude mensen, kinderen en baby’s. Er heerste dif-terie en er hing een zware lijkenlucht. Om hierin enige verandering te brengen gebruikte ik Tea Tree Oil. Uit Breda had ik een doosje met ongeveer hon-derd fl esjes van deze olie ontvangen. Ik had toen geen fl auw idee wat ik ermee moest, maar in het zie-kenhuis wist ik heel goed waarom ik het toch maar had meegenomen. Buiten het ziekenhuis hing een zware brandlucht, want er was besloten om alles wat verdere besmetting kon veroorzaken te verbranden, ook de overledenen. Samen met de mannen droeg ik de schone matrassen, lakens en dekens die wij met de vrachtwagens hadden meegebracht, naar binnen. Het was een intensief karwei. Nadat we de bedden hadden opgemaakt, begonnen we met het uitdelen van kleurtjes, kleurboeken en knuffels op de kin-derafdeling. De indringende stank was redelijk ver-minderd en werd hier en daar zelfs overvleugeld door de geur van de Tea Tree. We moesten snel zijn met uitdelen om te voorkomen dat de kinderzaal zou worden overspoeld door volwassen patiënten en hun familie. Dankzij de hulp van een arts lukte dit prima. De hele dag liep ik de gangen op en neer. In een gang hoorde ik steeds gekreun uit een bezemkast komen. Nadat we alle zalen waar kinderen lagen, hadden voorzien van de troosthulp, gingen we aan de slag met de dozen vol medicijnen. Er moesten heel wat dozen naar binnen worden gesjouwd. Mijn drijfnatte T-shirt kleefde aan mijn zweterige lijf. De arts nodigde ons uit om wat te drinken in zijn behandel-

kamer. In een oogopslag zag ik, dat deze behandelka-mer ook zijn logeerkamer was. Er stonden een bed en een kookstelletje. Hij verbleef al twee maanden dag en nacht in het ziekenhuis. Ik vroeg hem wie toch dat geluid in de kast op de gang maakte. De arts legde mij uit dat Aisha, een tienjarig meisje, al enkele maanden een privé-‘kamertje’ in het ziekenhuis had, omdat haar hele lijfje onder de fosforverbrandingen zat. Alleen haar voetjes waren gaaf gebleven. In dat kamertje had ze de minste kans op infecties. Toen moest ik denken aan de dozen vol roze Oilily gymp-jes die wij bij ons hadden. Na de thee ging ik op zoek naar de gympen. Omdat ik zelf had meegeholpen met het inladen wist ik precies waar ik ze kon vinden. Heel voorzichtig deed ik de deur van de kast open en ging ik op mijn hurken zitten. Twee prachtige, groene kijkers en een warrige bos met blonde krul-len kwamen voorzichtig boven het lakentje uit. Ik hield de roze gympen voor haar neus. Langzaam duwde zij heel voorzichtig het laken weg. Een totaal gehavend bloot lijfje kwam tevoorschijn: een en al blaren en losse vellen huid. Aisha stond op en inder-daad, alleen haar voetjes waren gaaf. Met een simpel handgebaar gaf zij aan dat ik haar de gympen moest aantrekken. Zo voorzichtig als mogelijk voldeed ik aan haar verzoek. Toen stond er opeens een stralende prinses voor mij. Nooit ben ik vergeten wat ze zacht-jes zei: “Holland okay, Holland okay.”

Heus 05-2015 28Heus 05-2015 28 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

27h e u s 05 – 2015

O V E R P E I N Z I N G

Lol hebben, lachen en ple-zier maken: deze thema’s springen er wat mij betreft echt uit als ik denk

aan het organiseren van een vrou-wenfestival. Het leven is al serieus genoeg en wij vrouwen kunnen de zaken zeer serieus nemen, want dat zit in onze aard. Onze zorg voor de mensen om ons heen zit al genera-ties lang in ons gedrag ingeprent. De zorg voor het huishouden, de kinderen, het welzijn van de familie en vaak ook nog het welzijn van vrienden en kennissen. We willen graag dat iedereen gelukkig is en dan pas komen we zelf aan de beurt, als er tenminste nog energie voor is. Helaas zie ik om mij heen dat die energie er vaak niet is en dat veel vrouwen niet meer weten hoe het is om even fl ink plezier te hebben. Ze voelen zich vaak nog schuldig ook als ze het wel hebben. Genoeg gela-chen, weer even een was draaien en de maaltijd bereiden.

Ik wil niet zeggen dat dit voor alle vrouwen geldt, maar voor velen toch wel. De rol van onze moeders, groot-moeders en overgrootmoeders was grotendeels gericht op het verzor-gen van de familie en daarbij cijfer-den ze zichzelf vaak weg. Mijn oma

van moeders kant had zeven kinde-ren en geen hulp in de huishouding. Haar man bracht het geld in en deed verder niets om haar te helpen bij de huishoudelijke zaken. Mijn moeder zei laatst nog dat ze het een wonder vond hoe haar moeder dit deed zonder klagen en dat ze er altijd voor zorgde dat er ook fl ink werd gelachen in huis. Toen de kinderen de deur uit waren en de kleinkinde-ren begonnen te komen, reisde ze vaak het hele land af om bij elke ver-jaardag aanwezig te zijn. Dit deed ze tot haar negentigste verjaardag en daarna kon ze het lichamelijk niet meer aan. Ik weet dat ze genoot van al die reisjes en bezoekjes.

Wat ik wil zeggen is dat genieten en zorgen goed samen kunnen gaan. Echter, ik vermoed dat de moderne vrouw te veel hooi op haar vork neemt, want naast de zorg voor een huishouden, heeft ze een baan waarin ze het goed wil doen en dan zijn er nog al die clubjes waar zij zelf en eventuele kinderen heen moeten. Veel vrouwen denken dat het niet anders kan. Dat ze moeten meelo-pen in de rat race, omdat ze anders niet meetellen. Het kan wel degelijk anders. Sterker nog, het zijn de vrouwen die de veranderingen teweeg kunnen brengen die nodig zijn om meer harmonie op de aarde te brengen. Het zijn juist waarden zoals zorg en liefde, maar ook genie-ten, waarmee we de barricades van de harde normen en waarden die nu heersen kunnen doorbreken. Hier-voor is het wel nodig dat de vrou-

wen zelf voelen dat ze die kracht hebben en genieten is een belang-rijke voorwaarde om dat te kunnen.

m a n o n t r o m p , aardepriesteres en levensgids

Aardevrouwen spreken

Genieten is een belangrijke voorwaarde“Het is tijd voor een aardevrouwen-

festival”, zei ik tegen enkele vrien-

dinnen. “Ja leuk”, zeiden ze, “dat

gaan we doen!” “ Maar wat gaan

we dan eigenlijk doen”, vroeg een

van hen. Een legitieme vraag

natuurlijk.

f o t o : l i n d a w o r m h o u d t

Heus 05-2015 29Heus 05-2015 29 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

28 h e u s 05 – 2015

F O N D S L I J S T

• ‘99 witte kopjes op een tafel, stijloefe-ningen om de werkelijkheid te bekijken en te beschrijven’, Yoeke Nagel, i s b n 978 90 77408 69 8

• ‘Aardevrouwen spreken’, Manon Tromp (red.), i s b n 978 90 77408 99 5

• ‘Ademtocht, verhalen over de dood’, Linda Wormhoudt, i s b n 978 90 77408 68 1

• ‘Beschermheer – kind van de wegen deel 2’, Linda Wormhoudt, i s b n 978 94 91557 06 4

• ‘Blijvend meer energie volgens de vijf elementen’, Jeanine Hofs, i s b n 978 90 77408 95 7

• ‘Clusters - shodo schrijfboekje 2’, Chris-tine de Vries, i s b n 978 90 77408 64 3

• ‘Dagboek als spiegel, een handboek vol inspiratie’, Christine de Vries, i s b n 978 90 77408 43 8

• ‘De aarde roept... ontdek de natuur als bron van inzicht en heling’, Gerwine Wuring, i s b n 978 90 77408 60 5

• ‘De absolute werkelijkheid in het licht van eeuwenoude religieuze tradities’, Jaap Dijkstra, i s b n 978 90 77408 92 6

• ‘De geheimen van Hildegard von Bingen’, Gerrit Jan Keizer, i s b n 978 94 91557 03 3

• ‘De glimlach van de sirene, reis door het Etruskisch labyrint op zoek naar de Godin’, Selma Sevenhuijsen, i s b n 978 90 77408 49 0

• ‘De Groene Man en de Groene Vrouw, hun symboliek en gedaantes vanaf de steentijd tot nu’, Joke en Ko Lankester, i s b n 978 90 77408 86 5

• ‘De heilige buxusmoeder en 33 andere levensbomen’, Marjanne Huising, i s b n 978 94 91557 23 1

• ‘De Jassentechniek, verlost van ballast zet je De Stap naar moeiteloos leven’, Hans de Waard, i s b n 978 90 77408 66 7

• ‘De kracht van water, aarde, lucht en vuur - leven met de natuur’, Gerwine Wuring e.a., i s b n 978 90 77408 37 7

• ‘De sneeuwkoningin’, Hans Christian Andersen, pastels Juke Hudig, i s b n 978 90 77408 81 0

• ‘De stem van de Godin, leven volgens de maancyclus’, Joyce Hellendoorn, i s b n 978 90 77408 88 9

• ‘De stenen op ons pad’ met het Neder-landse stenenorakel, Nicolien de Kroon en Agnès Schlüter, i s b n 978 90 77408 76 6

• ‘De sterren van je leven - en het verhaal dat zij te vertellen hebben’, Ria Borst, Ineke Bergman, Paula van Kersbergen, Vera Verhagen, i s b n 978 90 77408 12 4

• ‘De verborgen boom, het boomsoorteigen ecosysteem van onze inheemse loof- en naaldbomen’, Gerrit Jan Keizer, i s b n 978 90 77408 98 8

• ‘Dieren en wij – hun welzijn, onze ethiek’, Monique Janssens, i s b n 978 90 77408 85 8

• ‘Dionysos, de vegetatiegod’, Joke en Ko Lankester, i s b n 978 94 91557 19 4

• ‘En de drummers waren vrouwen, een spirituele geschiedenis van het ritme’, Layne Redmond, vertaling Isabella Verbruggen, i s b n 978 90 77408 97 1

• ‘Gaia’s kracht, op reis naar haar magi-sche plaatsen’, Roelien de Lange, i s b n 978 90 77408 75 9

• ‘Goden en sjamanen in Noordwest-Europa’, Linda Wormhoudt, i s b n 978 90 77408 50 6

• ‘Godinnen van eigen bodem’, Ineke Bergman, i s b n 978 90 77408 35 3

• ‘Heilige bronnen in de Lage Landen’, Linda Wormhoudt e.a. i s b n 978 94 91557 09 5

• ‘Herstory of Art’, Karin Haanappel, i s b n 978 90 77408 94 0

• ‘Het oergevoel – over vuur maken, sporen zoeken, sluipen en nog veel meer’, Agnes Meijs, i s b n 978 90 77408 77 3

• ‘In het licht van de Maan - handboek vie-ringen, symboliek en bewustwording’, Petra Stam, i s b n 978 90 77408 00 1

• ‘Innerlijk pelgrimeren, schrijvend op weg naar je hart’, Christine de Vries, i s b n 978 90 77408 82 7

• ‘Isis en de 14 sleutels tot heelwording’, Petra Stam en Els Lijesen, i s b n 978 94 91557 11 8

• ‘Kaboutersoep en wonderblaadjes – zintuiglijke buitenavonturen voor baby’s, peuters en kleuters’, Ity Busstra, i s b n 978 94 91557 14 9

• ‘Kruidenwijsheid, over appelvrouwen, weegbreemannen en andere kruiden-mensen’, Marjanne Huising, i s b n 978 94 91557 02 6

• ‘Maya wijsheid voor je levenspad, het Tzolkin profi elenboek’, Elvira van Rijn, i s b n 978 90 77408 89 6

• ‘Maya wijsheid voor je levensreis, het levenspadenboek’, Elvira van Rijn, i s b n 978 94 91557 18 7

• ‘Maya wijsheid voor je levensreis logboek’, Elvira van Rijn, i s b n 978 94 91557 20 0

• ‘Mensen verhalen over bomen’, Adrie Beyen, i s b n 978 90 77408 04 9

• ‘Motherhood, 18 jaar en meer dan 200.000 bananendozen voor kinderen en moeders’, Nicolien de Kroon, i s b n 978 94 91557 08 8

• ‘Natuur als medicijn’, Gerwine Wuring, i s b n 978 94 91557 17 0

• ‘Nephilim – kind van de wegen deel 1, Linda Wormhoudt, i s b n 978 90 77408 96 4

• ‘Ontdek jezelf door tekenen en refl ectief schrijven’, Wendy Smit, i s b n 978 94 91557 05 7

• ‘Pythia, de hogepriesteres -symboliek en mythologie in de tarot’, Petra Stam, i s b n 978 94 91557 01 9

• ‘Schrijven met het creatiepentagram’, Yoeke Nagel, i s b n 978 94 91557 13 2

• ‘Seidr, het Noordse pad - werken met magische en sjamanistische sporen in Noordwest-Europa’, Linda Wormhoudt, i s b n 978 90 77408 74 2

• ‘Sharing nature, spelvormen voor natuurbewustzijn’, Joseph Cornell, vertaling Adrie Beyen, i s b n 978 94 91557 04 0

• ‘SoulCollage®, werken met je eigen zie-lenkaarten’, Seena B. Frost, vertaling Adrie Beyen, i s b n 978 94 91557 21 7

• ‘Vingerlabyrintlopen’, John Musterd, i s b n 978 94 91557 22 4

• ‘Witte wieven en elfen, fl uisteringen uit de Andere Wereld’, Ruud Borman, i s b n 978 90 77408 90 2

• ‘Woordenregen, 1 jaar schrijven’, Margreet Schouwenaar, i s b n 978 90 77408 91 9

• ‘De essentie van edele stenen’, Anneke Agterberg, i s b n 978 94 91557 07 1

• ‘De Maan, 66 mystieke kaarten voor bewustwording’, Petra Stam, i s b n 978 94 91557 16 3

• ‘Het levenskunstspel’, Anky Floris, i s b n 978 9077408 51 3

• ‘Het Heidehofse Natuur- en Inzichtspel’, Annetje Braat, i s b n 978 90 77408 61 2

• ‘Kruidenwijsheid – 66 affi rmatie- en actiekaarten’, Marjanne Huising, i s b n 978 94 91557 15 6

• ‘Luister naar je ziel, 50 troost- en kracht-kaarten’, Janet Werner, i s b n 978 90 77408 84 1

• ‘Maak werk van je droom! 52 realisatie-kaarten’, Louisa Perreyn, i s b n 978 90 77408 93 3

• ‘Maya wijsheid creatiekaarten’, Elvira van Rijn en Patricia Mooren, i s b n 978 94 91557 10 1

• ‘13 manen – Verjaarskalender’, Petra Stam, i s b n 978 94 91557 12 5

Vrijwel alle titels zijn verkrijgbaar in (web)boekwinkels en alle titels zijn te koop in de webshop op www. A3boeken.nl

HEUS VERSCHIJNT TWEE KEER PER JAAR EN IS EEN UITGAVE VAN A3 BOEKEN,

OOSTERVELDWEG 15, 7274 DZ GEESTEREN, T 0545 48 11 40, INFO@A3BOEKEN.NL

EEN ONLINE VERSIE VAN HEUS IS TE VINDEN OP WWW.A3BOEKEN.NL

HEUS WORDT GRATIS VERSPREID VIA A3 AUTEURS, DIVERSE BOEKWINKELS EN SPIRITUELE CENTRA, EN DERDEN.

ABONNEREN IS NIET MOGELIJK. OVERNAME VAN ARTIKELEN IS TOEGESTAAN NA TOESTEMMING VAN DE UITGEVER

EN MET BRONVERMELDING. VORMGEVING: VILLA Y, DEN HAAG – DRUKWERK: DRUKKERIJ ANTILOPE

(Pri

js)w

ijzi

gin

gen

voo

rbeh

oude

n

Heus 05-2015 30Heus 05-2015 30 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

Puur als de natuur.Veelzijdig als het leven.

www. bachbloesemmix.nl

KRACHT UIT DE

NATUURby Greetje

NIEUW! Bach bloesem mixen. Online.Individueel afgestemd op jouw behoeften.

Op basis van plantaardige extracten.Veilig in gebruik voor kinderen en volwassenen.

Ondersteunend bij stress, depressie, onzekerheid, burn-out,leerproblemen, menopauze en tal van andere klachten.

Laat je vrijblijvend informeren.

In

O

Ga voor meer informatie naarwww.248media.nl

248media is een

toonaangevende uitgeverij van

publicaties op het

gebied van het welzijn

van kinderen

AutismeHooggevoeligheid

HoogbegaafdOpvoeden

Integratieve kindertherapie

Kindercoaching

Heus 05-2015 31Heus 05-2015 31 27-02-15 08:3727-02-15 08:37

“Verzamel takken van de negen heilige houtsoorten: eik, berk, spar, wilg, lijsterbes, appel, wijnrank, haze-laar en meidoorn. Maak een vuur waarin je het hout brandt. Zorg voor veiligheid! Spring over het vuur of loop tussen twee vuren door. Voel hoe (symbolisch) oude lagen van je afvallen, hoe je gezuiverd wordt. Doe een wens. Als je je liefde wilt uiten of je wilt binden aan een ander, kun je dit samen doen.”

Citaat: p e t r a s t a m e n m a r j a d e z e e u w – bij de Maan van het Ontwaken en BeltaneFoto: Petra Stam

In het licht van de Maan

Heus 05-2015 32Heus 05-2015 32 27-02-15 08:3727-02-15 08:37