GPSz2

WYKŁAD 13 KSZTAŁCENIE ZDALNE

GiK, inż, II rok, sem. 4

lato 2019/2020

środa 13.05.2020 10:15-12:00

1

2

NALEŻY RZETELNIE ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ WYKŁADU

EWENTUALNE PYTANIA W FORMIE MAILA

WYSYŁAĆ ŚRODA 10:00-13:00 W CZASIE KONSUTLACJI

krzysztof.deska@tu.koszalin.pl

MICROSOFT TEAMS

KONSUTLACJE ONLINE ŚRODA 10:00-13:00

W EWENTUALNYCH PYTANIACH

PRZEDMIOT, NR WYKŁADU, STRONA

mailto:krzysztof.deska@tu.koszalin.pl

MAPY CZĘŚĆ I (OGÓLNIE, SKALE, KRÓJ, UKŁADY, SYSTEMY,

MAPA ZASADNICZA WG K1 DO 2012)

4

MAPY OGÓLNIE

• Mapa geograficzna – jest płaskim uogólnionym rysunkiem, wykonanym w zmniejszeniu według określonej formuły matematycznej, przedstawiającym z uwzględnieniem krzywizny Ziemi, za pomocą znaków umownych przedmioty i zjawiska związane z jej powierzchnią.

• Mapa jest dwuwymiarowym rysunkiem wykonanym na płaszczyźnie podkładu mapowego, którym może być: arkusz papieru lub folii kreślarskiej, tzw. plansza aluminiowa, powierzchnia ekranu monitora itp.

• Elementy powierzchni Ziemi lub zjawiska przedstawione są na mapie w zmniejszeniu, wynikającym z przyjętej skali tej mapy.

5

• Mapa jest sporządzona w oparciu o osnowę geodezyjną i według matematycznej formuły odwzorowawczej, ustalającej zasadę przedstawienia zakrzywionej powierzchni Ziemi na płaszczyźnie rysunku (co jak wiadomo nie jest możliwe bez pewnych zniekształceń). Dzięki ich zminimalizowaniu mapa odznacza się kartometrycznością, czyli posiada właściwości pomiarowe i w miarę możliwości jednolitą dokładność. Cecha ta zapewnia zgodność kątów, długości i pól pomierzonych na mapie z ich wartościami rzeczywistymi.

• Treść mapy jest przedstawiona symbolicznie za pomocą znormalizowanych znaków umownych (symboli graficznych) i opisów oraz ustalonych wymiarów arkuszy. Znaki umowne i opisy cyfrowe i literowe zapewniają mapie poglądowość, polegającą na wyróżnieniu na mapie tych przedmiotów i zjawisk, które są zgodne z jej zaplanowanym wykorzystaniem i mają istotne znaczenie dla użytkownika mapy.

6

• Dla uzyskania dobrej czytelności mapy jej rysunek musi być zgeneralizowany (uogólniony) tzn. pomija się na nim szczegóły nieistotne z punktu widzenia jej przyszłego zastosowania, zaś zarysy innych szczegółów mogą zostać uproszczone. Głównym czynnikiem decydującym o jakości, ilości i stopniu uproszczenia szczegółów, jakie można umieścić na mapie i dokładności ich usytuowania, jest przeznaczenie i skala mapy.

• Zasadniczym kryterium klasyfikacji map jest ich treść, czyli problemowy zakres przedstawianych na nich przedmiotów i zjawisk. Z tego względu mapy dzielimy na ogólnogeograficzne i tematyczne.

• Mapy ogólnogeograficzne uwzględniają w jednakowym stopniu ważniejsze elementy krajobrazu geograficznego, przy czym żaden z elementów nie jest szczególnie wyeksponowany.

• Mapy tematyczne są opracowaniami kartograficznymi wyróżniającymi jeden lub kilka elementów treści ogólnogeograficznej albo określone zagadnienie przyrodnicze lub społeczno-gospodarcze.

7

• Tłem mapy tematycznej dla przedstawienia jej treści, spełniającym funkcję osnowy geograficznej, zwanej także podkładem geograficznym, jest odpowiednio dobrana mapa ogólnogeograficzna lub dla map tematycznych w dużych skalach mapa zasadnicza.

• Ze względu na skalę mapy topograficzne dzielą się na:

-małoskalowe (1:100 000, 1:200 000, 1:500 000);

-średnioskalowe (1:25 000, 1:50 000);

-wielkoskalowe (1:5 000, 1:10 000).

• Najszersze zastosowanie mają mapy topograficzne zaliczane do klasy map ogólnogeograficznych i mapa zasadnicza należąca do klasy map tematycznych oraz grupy map gospodarczych.

8

MAPY – UKŁADY, KRÓJ,

STOSOWANE SYSTEMY

9

• Mapy topograficzne dużych obszarów wykonywane są z reguły w układzie sekcyjnym powstałym z podziału określonego obszaru na arkusze mapy w zadanej, przeważnie małej skali. Arkusze te zawierają w sobie dalsze sekcje map w skalach większych, zaś te z kolei dzielą się wielostopniowo na sekcje w jeszcze większych skalach.

• Każdy arkusz w układzie sekcyjnym uzyskuje odpowiednie oznaczenie, czyli godło, stanowiące pewną kombinację cyfrową lub literowo-cyfrową, pozwalającą na szybkie ustalenie skali arkusza i jego lokalizację w określonym układzie współrzędnych geograficznych lub prostokątnych.

• W zależności od rodzaju układu stanowiącego podstawę podziału obszaru na sekcje wyróżniamy dwa kroje: sekcyjny południkowo-równoleżnikowy i sekcyjny prostokątny.

10

• Krój sekcyjny południkowo-równoleżnikowy jest wykonany według linii siatki kartograficznej powstałej w wyniku odwzorowania na płaszczyznę mapy siatki geograficznej. W kroju tym kształt i wymiary arkuszy nie są stałe, zaś ze względu na zbieżność południków w punktach biegunów Ziemi ramka sekcyjna jest trapezowata, a jej narożniki mają ściśle określone współrzędne geograficzne: , .

• W układzie sekcyjnym prostokątnym podział mapy na arkusze odbywa się w oparciu o prostokątną siatkę topograficzną, utworzoną przez wybrane proste równoległe do osi x, y przyjętego układu współrzędnych prostokątnych, płaskich, przy czym oś x jest z reguły wyznaczona przez obraz południka środkowego strefy odwzorowawczej. Poszczególne sekcje mają jednakowe rozmiary oraz regularny, prostokątny kształt, ułatwiający uzgadnianie styków sąsiednich arkuszy. Narożniki sekcji mają ściśle określone współrzędne X, Y, lecz granice sekcji (ramki sekcyjne) nie są powiązane z siatką kartograficzną, ponieważ jej linie biegną mniej lub bardziej ukośnie w stosunku do boków ramki sekcyjnej, co uniemożliwia dokładną orientację mapy według kierunku północy geograficznej.

11

• Wadą podziału sekcyjnego jest przecinanie ważnych obiektów przez ramki i rozdzielanie ich na dwa lub więcej arkuszy, dlatego oprócz map sekcyjnych często spotykane są tzw. mapy jednostkowe, przedstawiające pojedyncze, niewielkie obiekty wyznaczone najczęściej przez granice: naturalne, administracyjne lub własnościowe.

• Najczęściej spotykaną mapą jednostkową jest mapa ewidencji gruntów sporządzana w podziale obrębowym. Mapa ta powstaje jako wyrys z pierworysu mapy zasadniczej i zawiera: granice administracyjne, granice i numery działek, granice użytków i kontury klasyfikacji gruntów, kontury i oznaczenia budynków, poziomą osnowę geodezyjną, elementy opisowe związane z nazewnictwem jednostek ewidencji gruntów.

• Mapy topograficzne wydawane w Polsce po II wojnie światowej oparte były na sekcyjnym południkowo-równoleżnikowym podziale arkuszy według systemu Międzynarodowej Mapy Świata.

12

• W systemie tym półkula północna (N) oraz południowa (S) została podzielona za pomocą układu pasów i słupów na arkusze w skali 1:1000000 o wymiarach 60 długości i 40 szerokości geograficznej. Biegnące równoleżnikowo w kierunku od równika do bieguna czterostopniowe pasy są oznaczone literami od A do Z, natomiast sześciostopniowe słupy oznaczone są liczbami od 1 do 60 w kierunku od zachodu na wschód, zaczynając od antypołudnika 1800.

• Godło arkusza mapy w skali 1:1000000 składa się z oznaczenia półkuli Ziemi (N lub S), oznaczenia pasa i numeru słupa, np. N-M-34. Godła arkuszy w większych skalach powstają poprzez dodanie do godła sekcji 1:1 000 000 kolejnych symboli cyfrowych lub literowych.

• W skład arkusza mapy w skali 1:1000000 wchodzą 4 arkusze mapy 1:500000 oznaczone dużymi literami A-D; 36 arkuszy mapy 1:200000 oznaczone I-XXXVI oraz 144 arkusze mapy w skali 1:100000 oznaczone 1-144. Arkusz 1:100000 stanowi podstawę do dalszych wielostopniowych podziałów zawierając w sobie 4 arkusze mapy w skali 1:50000 oznaczone A-D, z których każdy dzieli się na 4 arkusze skali 1:25000 oznaczone a-d, które następnie dzielą się na 4 arkusze w skali 1:10000 oznaczone 1-4.

13

Podział półkuli N na arkusze w skali 1:1 000 000 w ramach

Międzynarodowej Mapy Świata

14

Schemat podziału arkusza N-M-34

w skali 1:1 000 000 na arkusze

w większych skalach

15

• Po wprowadzeniu w 1969 r. układu współrzędnych „1965” nastąpiło ujednolicenie nomenklatury map topograficznych w skalach średnich i dużych oraz mapy zasadniczej.

• Mapy topograficzne małoskalowe obejmują duże obszary, a jednocześnie ich względna dokładność graficzna może być niska, co pozwala na zastosowanie odwzorowania kartograficznego dającego układ współrzędnych obejmujący cały obszar kraju.

• Mapy topograficzne średnio- i wielkoskalowe oraz mapa zasadnicza były wykonywane w układzie sekcyjnym prostokątnym, związanym ściśle z państwowym układem współrzędnych prostokątnych „1965”, w którym obszar Polski został podzielony na pięć stref odwzorowawczych, a każda z nich posiada odrębny układ współrzędnych prostokątnych, płaskich. Poszczególne strefy są podzielone (za pomocą pasów i słupów) na sekcje o wymiarach terenowych 40 km x 64 km.

16

Podział stref odwzorowania za

pomocą pasów i słupów na

sekcje podziałowe

w skali 1:100 000

17 Przykładowe godła map topograficznych w układzie „1965”

Rozmiary i zasięg sekcji map topograficznych

18

Czterostopniowy podział sekcji podziałowej na arkusze w skalach: 1:50 000, 1:25 000, 1:10 000, 1:5 000.

19

Zasada tworzenia godeł dla map w skalach 1:50 000 – 1:500

w układzie „1965”

20

Podział arkusza 1:10 000 na arkusze map w skalach: 1: 5 000,

1:2 000, 1:1 000, 1:500 w układzie „1965”

21

Przykładowe godła i sekcje mapy zasadniczej w układzie „1965”

• Trzecia liczba (dwucyfrowa) odpowiada numerowi kolumny i stanowi liczbę całkowitą ilorazu (Yi – 332 km):8, przy czym Yi jest wyrażoną w kilometrach współrzędną Y dowolnego punktu położonego na rozpatrywanym arkuszu mapy w skali 1:10 000 bez początkowej cyfry oznaczającej numer pasa odwzorowawczego. 22

• Podstawą określenia formatów i numeracji arkuszy mapy zasadniczej prowadzonej w nowym układzie współrzędnych „2000” jest arkusz mapy w skali 1:10 000 o wymiarach 5 km x 8 km. Jego godło tworzy grupa trzech liczb:” jednocyfrowej, trzycyfrowej i dwucyfrowej, rozdzielonych kropkami.

• Pierwsza liczba (jednocyfrowa) oznacza numer strefy odwzorowawczej (5-8), powstaje w wyniku podzielenia długości geograficznej południka osiowego (150, 180, 210, 240) przez 3.

• Druga liczba (trzycyfrowa) oznacza numer rzędu, w którym położony jest dany arkusz mapy 1:10 000 i powstaje jako liczba całkowita ilorazu (Xi - 4920 km):5, przy czym Xi jest wyrażoną w kilometrach współrzędną X (liczoną od równika) dowolnego punktu położonego na rozpatrywanym arkuszu mapy w skali 1:1000.

23

Przykład rozmieszczenia arkuszy map i godła w skali 1:10 000

w układzie „2000”

24

Wymiary, pola i przykładowe godła arkuszy mapy zasadniczej

w układzie „2000”

25 Podział arkusza 1:10 000 na arkusze map w skalach: 1:5000, 1:2000, 1:1000,

1:500 w układzie „2000”

26

Wymiary i przykładowe godła arkuszy map topograficznych w poszczególnych skalach w układzie „1992”

27

• Mapa zasadnicza stanowi :

- element Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego w rozumieniu art. 40 ustawy „Prawo geodezyjne i kartograficzne”;

- podstawowy materiał kartograficzny, wykorzystywany do zaspokojenia różnorodnych potrzeb gospodarki narodowej, a w szczególności zagospodarowania przestrzennego, katastru nieruchomości i powszechnej taksacji;

- źródłowe opracowanie kartograficzne do sporządzania map pochodnych i innych wielkoskalowych map tematycznych oraz aktualizacji mapy topograficznej w skali 1:10000 (1:5000).

PGiK art. 2 pkt. 7) w aktualnym brzmieniu Mapa zasadnicza – to wielkoskalowe opracowanie kartograficzne, zawierające informacje o przestrzennym usytuowaniu: punktów osnowy geodezyjnej, działek ewidencyjnych, budynków, konturów użytków gruntowych, konturów klasyfikacyjnych, sieci uzbrojenia terenu, budowli i urządzeń budowlanych oraz innych obiektów topograficznych, a także wybrane informacje opisowe dotyczące tych obiektów.

28

• Skale bazowe mapy zasadniczej:

-1:500 – dla terenów o znacznym zainwestowaniu,

-1:1000 – dla terenów małych miast, aglomeracji miejskich i przemysłowych oraz terenów osiedlowych wsi będących siedzibami gmin,

-1:2000 – dla pozostały zwartych terenów osiedlowych, terenów rolnych o drobnej, nieregularnej szachownicy stanu władania oraz większych zwartych obszarów rolnych i leśnych na terenach miast,

-1:5000 – dla terenów o rozproszonej zabudowie wiejskiej oraz gruntów rolnych i leśnych na obszarach pozamiejskich.

• Mapa zasadnicza prowadzona jest w formie numerycznej (mapa wektorowa i obiektowa) lub klasycznej. Treść mapy zasadniczej może być prowadzona i przedstawiana w systemie nakładek tematycznych (w postaci klasycznej – na osobnych arkuszach folii, w postaci numerycznej – w zbiorach warstw lub w zbiorach obiektów).

29

TREŚĆ MAPY ZASADNICZEJ WG K-1

30

• Treść mapy zasadniczej dzieli się na obligatoryjną oraz fakultatywną.

•Treść obligatoryjną stanowią:

-punkty osnów geodezyjnych,

-elementy ewidencji gruntów i budynków,

-elementy sieci uzbrojenia terenu.

•Do elementów ewidencji gruntów i budynków zalicza się: granice jednostek terytorialnego podziału państwa, granice jednostek ewidencyjnych, granice obrębów, granice działek, opisy i kontury użytków gruntowych, opisy i kontury klas gleboznawczych, usytuowanie budynków, stabilizowane punkty graniczne, numery ewidencyjne działek, numery porządkowe budynków, numery ewidencyjne budynków, numery punktów załamania linii granicznych, nazwy ulic i oznaczenia dróg publicznych.

31

•Do elementów sieci uzbrojenia zalicza się:

-urządzenia inżynieryjno-techniczne nadziemne,

-urządzenia inżynieryjno-techniczne naziemne,

-linie przebiegu przewodów i elementów uzbrojenia terenu.

• Obiekty nie należące do treści obligatoryjnej stanowią treść fakultatywną mapy zasadniczej. Jest to zbiór otwarty, zależny od potrzeb i zamierzeń inwestycyjnych administracji państwowej, samorządowej i podmiotów gospodarczych. W części fakultatywnej mieści się następujący zakres tematyczny: komunikacja, rzeźba terenu, obiekty ogólnogeograficzne, zagospodarowanie terenu.

•Treść obligatoryjna mapy zasadniczej podlega bieżącej aktualizacji opartej o napływające do ośrodków dokumentacji wyniki prac geodezyjnych oraz przepisane prawem informacje o zmianach elementów tej treści.

32

•Nakładki tematyczne mapy zasadniczej oznaczało się następująco:

O – osnowy geodezyjne,

E – ewidencja gruntów i budynków,

U – sieci uzbrojenia terenu,

S – sytuacja powierzchniowa (obiekty trwale związane z terenem),

W – rzeźba terenu (warstwice, punkty o znanej wysokości),

R – realizacyjne uzgodnienia projektowe.

•Mapa zasadnicza prowadzona jest przez ośrodki dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Mapę zasadniczą prowadzi się w ramach krajowego Systemu Informacji o Terenie. Docelową postacią mapy zasadniczej w SIT jest jej postać numeryczna. Na obszarach, gdzie istnieją założone arkusze mapy w formie klasycznej, do czasu założenia mapy numerycznej ich dalszą aktualizację należy wykonywać zgodnie z poprzednio obowiązującymi przepisami i znakami umownymi.

33

•Metryka mapy zasadniczej jest podstawowym dokumentem obrazującym przebieg opracowania mapy, przechowywanym w Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Metryka dla mapy prowadzonej metodą klasyczną zakładana jest osobno dla każdego arkusza, natomiast metryka mapy prowadzonej techniką numeryczną wykonywana jest dla każdego obrębu.

•Metryka zawiera następujące dane:

-dla mapy prowadzonej metodą klasyczną: tytuł, skalę, numer ewidencyjny, godło arkusza,

-dla mapy prowadzonej metodą numeryczną: nazwę obrębu, jego numer i skalę bazową,

-określenie układu współrzędnych,

-opis metod opracowania mapy, daty i otrzymane dokładności,

-wykonawców mapy odpowiedzialnych za jej opracowanie,

-informacje dotyczące aktualizacji mapy.

34

•Elementy geometrii obiektów wykazywanych na mapie zasadniczej:

-punkt (np. punkt osnowy, punkt graniczny, pikieta),

-łamana otwarta (np. osie przewodów uzbrojenia podziemnego) ,

-łamana zamknięta (np. granica działki),

-łamana uogólniona otwarta – może zawierać łuki kołowe (np. warstwice),

-łamana uogólniona zamknięta (np. obrys budowli z łukowatymi pilastrami),

-obszar jednospójny – bez enklaw(np. obszar działki o dowolnym kształcie),

-obszar spójny – z enklawą (np. obszar jeziora z wyspą stanowiącą przedmiot odrębnego władania),

-obszar niespójny (np. obręb składający się z dwu lub więcej obszarów spójnych),

-ograniczenie łamaną zamkniętą i ograniczenie zbiorem łamanych zamkniętych, nie przecinających się (np. obszar jednospójny ograniczony łamaną zamkniętą, obszar spójny ograniczony zbiorem łamanych, obszar niespójny ograniczony zbiorem łamanych).

35

•Mapy topograficzne dla celów gospodarczych są mapami ogólnogeograficznymi o treści dostosowanej do potrzeb gospodarczych. Skale map : 1:500 000, 1:200 000, 1:100 000, 1:50 000, 1:25 000, 1:10 000, 1:5 000.

•Mapy topograficzne wykorzystywane są do następujących celów:

-sporządzania projektów: osnów geodezyjnych, tras komunikacyjnych, osiedli, linii przewodów, melioracji wodnych, zapór i zbiorników wodnych, obiektów przemysłowych i innych,

-studiów nad terenem,

-organizacji i urządzania dużych gospodarstw rolnych i leśnych,

-jako podkład do opracowania map tematycznych,

-do oceny i pomiarów elementów terenowych,

-sporządzania ogólnych i szczegółowych planów zagospodarowania przestrzennego,

-rozwiązywania różnych problemów gospodarczych i naukowo-badawczych.

36

•Treść mapy topograficznej: elementy osnowy matematycznej (skala, odwzorowanie, siatka kartograficzna i siatka kwadratów) i geodezyjnej (punkty osnowy poziomej i wysokościowej), osiedla, obiekty przemysłowe, rolnicze i kulturalno-socjalne, kolej, drogi i urządzenia towarzyszące, wody i urządzenia wodne (mosty, przeprawy, urządzenia hydrotechniczne), roślinność (lasy, zarośla, parki, ogrody, plantacje), uprawy, grunty, granice administracyjne, naziemne elementy uzbrojenia, rzeźba terenu.

•Dokładność mapy topograficznej (decydującą o kartometryczności) można ocenić zestawiając współrzędne punktów osnowy poziomej z katalogu współrzędnych i współrzędne odczytane z mapy oraz porównując wyniki pomiaru terenowego z pomiarem danego elementu na mapie.

•Czynniki wpływające na dokładność map: zniekształcenia odwzorowawcze, generalizacja kartograficzna, błędy naniesienia osnowy geodezyjnej, szczegółowej i interpolacji warstwic, błędy redakcyjne, błedy związane z reprodukcją, skurcz podkładu mapowego.

37

•Mapy tematyczne są opracowaniem kartograficznym eksponującym jeden lub kilka wybranych elementów treści ogólnogeograficznej, bądź określone zagadnienie społeczno-gospodarcze lub przyrodnicze. Mapy te są opracowywane na tle mapy zasadniczej lub ogólnogeograficznej w celu zaspokojenia potrzeb różnych dziedzin nauki, administracji i gospodarki. Skale map tematycznych mieszczą się w zakresie od 1:250 do 1:500 000.

•Specyficznym rodzajem map tematycznych są mapy sporządzane dla celów projektowych. Mapa do celów projektowych jest opracowaniem kartograficznym stanowiącym podkład do sporządzenia projektu zagospodarowania działki lub terenu.

•Mapa ta wykonana w formie analogowej lub numerycznej powinna zawierać treść obligatoryjną mapy zasadniczej poszerzoną o treść dodatkową, która obejmuje:

-linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu, linie zabudowy, osie ulic i dróg,

-położenie zieleni wysokiej,

-usytuowanie innych szczegółów i obiektów wskazanych przez projektanta jako mających istotne znaczenie dla projektu.

38

Schemat klasyfikacji map tematycznych na grupy i podgrupy

39

Rodzaje map gospodarczych

40

•Mapa numeryczna (cyfrowa) jest:

-numerycznym modelem rzeczywistości geograficznej przedstawionym w postaci graficznej lub numerycznej,

-zbiorem danych stanowiącym reprezentację mapy graficznej, dogodną do przetwarzania komputerowego.

•Cechy mapy numerycznej:

-mapa numeryczna stanowi zespół informacji o terenie w określonym systemie informatycznym, służącym do prowadzenia, archiwizowania, aktualizacji i dystrybucji zasobu geodezyjnego przetworzonego do postaci cyfrowej,

-informacje systemowe dotyczą obiektów, składających się na treść mapy,

-położenie obiektów jest określone za pomocą współrzędnych prostokątnych, zaś rodzaj obiektu za pomocą przypisanego mu kodu, szczególne właściwości obiektu mogą być określone przez jego atrybuty w formie dodatkowych kodów lub identyfikatorów,

-w systemie informatycznym mapy numerycznej znajdują się algorytmy przetwarzania informacji w postaci programów umożliwiających ustalenie matematycznych podstaw konstrukcji mapy (skali, odwzorowania, stopnia generalizacji, doboru treści, aktualizacji itd.).

41

•Kod obiektu jest symbolem alfanumerycznym stanowiącym atrybut służący do określenia rodzaju obiektu.

•Identyfikator obiektu jest dodatkowym atrybutem pozwalającym na jednoznaczną identyfikację danego obiektu w zbiorze obiektów tego samego rodzaju (np. obiekt: działka, identyfikator: numer działki).

•Warstwa tematyczna mapy jest to zapis numeryczny dotyczący określonej kategorii obiektów zdefiniowanych tematycznie lub geometrycznie. Na pojedynczej warstwie może być przedstawiona określona kategoria obiektów (np. budynki, działki, elementy uzbrojenia terenu itp.), przypomina to nakładki w graficznych mapach zasadniczych. Warstwa ma przypisane określone cechy np. grubość i kolory linii oraz inne specyficzne atrybuty. Warstwy można włączać lub wyłączać, dzięki czemu można oglądać i drukować różne elementy treści razem lub oddzielnie.

42

•Mapa numeryczna może być uzyskana z następujących źródeł:

-z pomiarów bezpośrednich,

-na drodze teledetekcji lub fotogrametrii cyfrowej ze zdjęć naziemnych, lotniczych lub satelitarnych,

-poprzez przetworzenie aktualnie istniejących map analogowych w wyniku digitalizacji lub wektoryzacji po zeskanowaniu rysunku mapy pierwotnej.

•Digitalizacja (ucyfrowienie) – jest procesem przekształcenia mapy z postaci graficznej na postać cyfrową. W przypadku digitalizacji punktowej, określanej także mianem wektoryzacji bezpośredniej, konwersja ta polega na odczytaniu współrzędnych punktów z arkusza mapy analogowej, a następnie ich cyfrowej rejestracji w pamięci komputera.

•Wektoryzacja (wektoryzacja pośrednia) - polega na odczytaniu współrzędnych punktów nie z podkładu mapowego lecz z widocznego na ekranie monitora zeskanowanego rysunku restrowego.

43

•W stosunku do tradycyjnej mapy graficznej mapa numeryczna wykazuje następujące zalety:

-przyspieszenie i automatyzacja cyklu opracowania mapy,

-zachowanie dokładności pomiarowej z możliwością dokonania w dowolnym czasie z przetworzonych danych terenowych wielu obliczeń np. długości, pól, objętości itp., pozbawionych błędów pomiaru graficznego,

-automatyzacja prac związanych z wykonaniem na ploterze mapy graficznej, uwalniająca powstały rysunek od błędów osobowych kartowania i kreślenia,

-możliwość szybkiego sporządzania map w dowolnej skali, map tematycznych i rozwarstwienia mapy w celu wykonania nakładek tematycznych,

-odtwarzanie historii tworzenia mapy lub jej fragmentów,

-łatwość zmiany opisów, cech graficznych rysunku mapy, aktualizacji i generalizacji z jednoczesną możliwością zachowania wersji pierwotnych,

-brak wpływu deformacji podkładu i niezmienność w czasie informacji terenowych zapisanych w nośnikach pamięci,

-możliwość wielokrotnego drukowania mapy graficznej w dowolnej postaci,

-możliwość edycji mapy w dowolnym układzie odniesień przestrzennych.

44

•Numeryczny model terenu (NMT, digital terrain model DTM) jest numeryczną reprezentacją powierzchni topograficznej, złożoną z odpowiedniej liczby punktów charakterystycznych oraz algorytmów interpolacyjnych, pozwalających na odtworzenie kształtu powierzchni terenu na zadanym obszarze.

•Dzięki NMT możliwe jest obliczenie wysokości dowolnego punktu P o zadanych współrzędnych płaskich X, Y na podstawie znanego położenia przestrzennego innych punktów znajdujących się w otoczeniu punktu P.

•Model terenu powstaje w oparciu o zbiór znanych punktów terenowych, których położenie określono na podstawie istniejących map, bezpośrednich pomiarów geodezyjnych (np. niwelacji powierzchniowej lub tachimetrii) lub opracowań fotogrametrycznych.

•W zależności od rodzaju podstawowego elementu geometrycznego modele dzielą się na: punktowe, liniowe i powierzchniowe, natomiast ze względu na sposób rozmieszczenia tych elementów można wyróżnić modele: regularne i nieregularne.

45

Ilustracja graficzna numerycznego modelu terenu

46

Literatura

Jagielski A., Geodezja I, Wyd. 2, Wyd. GEODPIS, Kraków 2005 Jagielski A., Geodezja II, Wyd. 2, Wyd. GEODPIS, Kraków 2007 Dawniej obowiązujące: Instrukcja techniczna K-1 Mapa zasadnicza (1998) Instrukcja techniczna K-1 Podstawowa mapa kraju (1995)