boydak kitap en son 1/9/09 11:16 am page 1 · ajans baﬂkan› muzaffer Çetinkaya’ya, tüm...

boydak kitap en son 1/9/09 11:16 AM

2 Bu kitap, Boydak Holding taraf›ndan ‹stikbal markas›n›n

do¤umunun 50. y›l› an›s›na, Türk mobilya sektörüne bir

arma¤an olarak sunulmak üzere haz›rlanm›flt›r.

Yazan: Nükhet VARDAR

Tasar›m ve Uygulama: Atlantis ‹letiflim

Bask›: Mega Bas›m, Baha ‹fl Merkezi A Blok, Haramidere - Avc›lar / ‹STANBUL

Yay›n Haklar›: © Copyright Atlantis ‹letiflim

Tüm yay›n haklar› sakl›d›r. Yay›nc›n›n ve yazar›n yaz›l› izni olmaks›z›n hiçbir yolla ço¤alt›lamaz, al›nt› yap›lamaz.

1. Bask› / Ocak 2009 ‹stanbul

Sertifika No: 13179

ISBN 978-9944-0086-1-7

www.atlantistr.com


3

‹stikbal ile 50 y›l

Sevgili meslektafllar›m ve sayg›de¤er büyüklerim,

Yar›m as›rd›r Türkiye’nin önde gelen mobilya markas› olmay› baflaran ‹stikbal’in, bugün 50. yafl›n› kutlaman›ngururunu yafl›yoruz. Boydak Holding’in temellerini oluflturan ‹stikbal; kuruldu¤undan bu yana ürün ve hizmetkalitesinden ödün vermeden, kendini yenileyerek hem kendi markas› hem de Türk mobilya sektörü için stan-dartlar› sürekli yükseltmifl ve tüketicisinin güvenini kazanmay› bilmifl öncü bir markad›r.

Türkiye tarihinin elli y›l›na flahit olmufl bir marka olman›n onurunu yaflayan ve h›z›n› hiç kesmeden baflar›danbaflar›ya koflan ‹stikbal, bundan 15 y›l önce Türkiye’yi çek-yat ile tan›flt›r›rken, bugün yemek odas›ndan yatakodas›na, genç odas›ndan bebek odas›na, kanepeden oturma gruplar›na, yataktan ev tekstiline, mutfaktan ban-yoya, bahçe mobilyas›ndan aksesuara, hal›ya ve ayd›nlatmaya kadar bir evin ihtiyac› olan binlerce ürünü tü-keticiyle buluflturaca¤›na inan›yordu.

Büyük markalar, büyük ad›mlardan do¤ar.

‹flte ‹stikbal markas›n›n Türkiye’nin en önemli markalar›ndan biri haline gelmesinin sebebi de budur.

‹stikbal, de¤iflen yaflam flartlar›n› ve bu flartlara paralel tüketicilerinin farkl›laflan ihtiyaçlar›n› sürekli gözlemle-yerek 1.000’den fazla ürün gelifltirmifl, Türkiye’ye yay›lan yüzlerce bayisi sayesinde Türkiye’deki her eve en azbir ürünüyle girmeyi baflarm›flt›r. Mobilya denilince, her 10 kifliden 9’unun “‹stikbal” demesi, bizim için en bü-yük baflar› ölçütüdür.

‹stikbal ile gururumuz ve baflar›lar›m›z yurtiçinde oldu¤u gibi yurtd›fl›nda da h›zla devam etmektedir. ‹stikbal,1957’de Kayseri’de küçük bir marangoz atölyesinde kap›-pencere yap›m›yla bafllayan hikayesinden günümüz-de, kalitesini ve rahatl›¤›n› 5 k›tada 100’ü aflk›n ülkeye sunan bir marka konumuna ulaflm›flt›r. Bugün ‹stikbal,Kuveyt, Yunanistan, Bulgaristan, Rusya, M›s›r, Almanya, Kazakistan, Romanya, ‹ngiltere, Fransa, Belçika gibibirçok ülkede toplam 110 ma¤azas› ve 5.000 sat›fl noktas›yla Türk kalitesini yurtd›fl›nda da temsil etmektedir.Orta vadede hedefimiz Türkiye’nin her ilinde oldu¤u gibi, dünyan›n her ülkesinde de ‹stikbal ma¤azalar› aç-makt›r.

Ürün kalitesini, sat›fl ve sat›fl sonras› hizmetlerini, “mutlak müflteri memnuniyetini” ön planda tutarak tasarla-yan ‹stikbal, bu yaklafl›m›yla tüketici dostu bir marka olmufl ve tüketicilerinin güvenine lay›k olabilmenin so-rumlulu¤unu her zaman üzerinde hissetmifltir. 9.000 çal›flan›yla Türkiye’de önemli bir istihdam imkan› sa¤la-yan markam›z›n, bugünlere ulaflmas›nda çal›flanlar›m›z›n güveni ve eme¤i çok büyüktür.

‹stikbal; geliflen ve globalleflen ülkemiz ve dünya koflullar›nda, güçlü, dinamik yap›s›, engin flirket kültürü, bir-liktelik ruhu, teknolojik ve kurumsal alt yap›s›yla gelece¤e umut ve güvenle bakmaktad›r.

Elli y›ld›r bizi “‹stikbal”e tafl›yan tüketicilerimize, özverili çal›flmalar›yla baflar›lar›m›za imza atan çal›flanlar›m›-za, de¤erli ifl ortaklar›m›za ve bu maceray› bafllatan aile büyüklerimize flükranlar›m› sunar›m. 50 y›ll›k hikaye-mizi ve tercübemizi anlatan bu kitab› sizlerle paylaflmaktan dolay› ayr› bir mutluluk ve gurur duyuyoruz.

Sayg› ve sevgilerimle,

Hac› BoydakYönetim Kurulu Baflkan›


4


5

Boydak Center, 2008 Kayseri


6


7

Teflekkür

Bu kitap, Boydak Holding taraf›ndan ‹stikbal markas›n›n do¤umunun 50. y›l an›s›na, Türk mobilya sektörünebir arma¤an olarak sunulmak üzere haz›rlanm›flt›r. Böyle bir kitab› yazma fikri 2008'in bafl›nda netlefltiktensonra, çal›flma h›zl› bir seyir izleyerek, benzerlerine göre k›sa zamanda hayat bulmufltur. Kitab›n k›sa süredeyaz›lmas›na gerekli zemini haz›rlayan ve gerek kendileriyle yapt›¤›m›z yüzyüze görüflmelerde, gerekse projeninher aflamas›nda ilgilerini esirgemeyen ve hiçbir koflulda misafirperverli¤i elden b›rakmadan, her türlü sorumu-za tüm içtenlikleri ve güleryüzleriyle yan›t veren, baflta Boydak Ailesi'nin büyü¤ü Hac› Mustafa Boydak veMehmet Boydak olmak üzere; Hac› Boydak'a, fiükrü Boydak'a, Yusuf Boydak'a, Mustafa Boydak'a, MemduhBoydak'a, Bekir Boydak'a ve Nazif Türko¤lu'na teflekkür etmek isterim. Toplam 17,5 saati bulan görüflmelerdesab›rla tüm sorular›m› yan›tlad›lar.

Ayr›ca 30 y›ldan fazla süreyle ‹stikbal'de çal›flan Mustafa Gayret, Mehmet Mert ve Aytekin Mert'e; Alfa MöbelGenel Müdürü Metin Aytulun'a; 1983'ten bu yana ‹stikbal perakende bayili¤ini yürüten Abdülkadir Karavil'e;1991'den beri ‹stikbal Ankara Bölge ana bayisi Halis Gökçek'e bu çal›flmaya zaman ay›rd›klar›, de¤erli bilgilerverdikleri, yaflad›klar› canl› an›lar› bizlerle paylaflt›klar› için müteflekkiriz. Sözlü tan›kl›klar olmasayd›, kitab›nfarkl› bir uslupta yaz›laca¤› ve bambaflka bir eser ortaya ç›kaca¤› flüphe götürmez bir gerçek.

Ayr›ca kitab›n yaz›lmas› konusunda bafl›ndan itibaren Atlantis ‹letiflim Hizmetleri’nin sergiledi¤i gayretlere veAjans Baflkan› Muzaffer Çetinkaya’ya, tüm ‹stikbal ekibine ve kitab›n tasar›m aflamas›nda Atlantis’ten emekveren herkese bir kez daha teflekkür etmek isterim.

Tüm bunlar›n yan› s›ra, kitap fikrini ortaya atan ve kitab›n her aflamas›nda önemli katk›larda bulunan, bilgilerinh›zla ulaflt›r›lmas›nda, randevular›n hiç vakit kaybedilmeden al›nmas›nda yard›mlar›n› esirgemeyen, bafltaBoydak Holding Grup Pazarlama Koordinatörü Bilal Uyan›k ve Boydak Holding Reklam ve Halkla ‹liflkilerMüdürü Murtaza Durmufl olmak üzere Reklam Bölümü’nden bu projeye emek veren di¤er tüm arkadafllar›m›zaen içten teflekkürlerimi iletmek isterim. Kitab›n k›sa sürede yaz›lmas›ndaki en önemli etken, ‹stikbal ve Atlantisekiplerinin sergiledikleri içtenlik, an›nda verdikleri geri dönüfller, projeye olan inançlar› olmufltur. ‹lkgörüflmeden bu yana kendilerini hep yan›mda hissettim. Bu nedenle kitab›, ayn› zamanda çok severek veinanarak kaleme ald›m. Umar›m bu ruh hali, okuyucular taraf›ndan da fark edilebilinir.

‹stikbal'in daha nice baflar›larla taçland›r›lm›fl 50 y›llara ulaflmas›n› diliyoruz. Öte yandan bir di¤er dile¤imiz,Türk mobilya sektörüyle ilintili. Sektörün, dünya pazarlar›nda varl›¤›n› daha çok hissettirerek, markalar›m›zladaha fazla övünebilece¤imiz günlere k›sa vadede kavuflmam›z en içten arzumuz.

Sayg›lar›mla

Prof. Dr. Nükhet Vardar

21 Kas›m 2008El ‹zi ‹letiflim Dan. [email protected]


8

‹çindekiler

Boydak Holding Yönetim Kurulu Baflkan› Hac› Boydak’tan “‹stikbal ile 50 y›l” 03

Teflekkür 07

1- Mobilya Sektörüne K›sa Bir Bak›fl 13

‹nsano¤lu ve Yaflad›¤› Mekan›n Zenginli¤i 13De¤iflen Gereksinimler ve De¤iflen Mobilya E¤ilimleri 13Mobilyan›n K›sa Tarihçesi 15Dünyada Mobilya Sektörü 16Mobilya Üretiminin Dünyada ve Türkiye’de Geçirdi¤i Evrim 19Türkiye’de Mobilya Sektörünün Geliflimi 22Mobilya Üretimi ve ‹llerin Ald›klar› Pay 23Mobilya Üretimi ve Kapasite Kullan›m Oranlar› 28Türkiye’de Mobilya Sektörünün D›fla Aç›lmas› 29Mobilya Sektöründe Kalite Standartlar› 31Mobilyada Tasar›m ve Patentlerin Önemi 31Mobilya Sektöründe Markalaflman›n Ayak Sesleri 33

2- ‹stikbal Markas› Do¤uyor… 35

Hac› Mustafa ve Hac› Sami Boydak’›n Çocukluk ve Gençlik Y›llar› 35‹stikbal’in ‹lk Kurulufl Giriflimleri… 40‹stikbal Markas› Ad›n› Al›yor 41Kayseri’de Aç›lan Teflhir Ma¤azas› 42HES Kablo’nun Kuruluflu 42‹kinci Neslin Çal›flma Hayat›na At›lmas› 42Arzu-‹stikbal Çelik Mobilya’n›n Kurulmas› 43Fuarlar ve ‹stikbal’in Önünde Aç›lan Yeni Kap›lar 461981’de ‹kinci Nesil, ‹fli Devral›yor 48Yatay Entegrasyonun Getirisi 49Önce Odaklanarak Büyüme -1983 50Daha 1983’te Markalaflma Yolunda At›lan Yeni bir Ad›m 51‹lk Yayl› Kanepe Üretimi ve Pazarda Yaflanan Zorluklar 56Yay ve Kapitone Makinesinin Sat›n Al›m› 57Pazardaki Talebi Karfl›layamama 58‹stikbal Mobilya Sanayi ve Ticaret A.fi. Kuruluyor 60Kaliteye Verilen Önem ve ‹lk ‹letiflim Gayretleri 60Markalaflmada Öncelikleri Do¤ru Saptama - Bayilik Sistemine Duyulan Gereksinim 61


‹stikbal’in Bayilik Sistemini Bafllatmas› 62‹kinci Genç Kuflak ‹fl Bafl›nda 67Marmara Bölgesi’ne ‹lk Da¤›t›m Bafll›yor- 20 Eylül 1991 69Yokluklar›n F›rsata Çevrildi¤i Y›llar - 1992-93 72Markalaflmada ‹lk Ad›m ve Garanti Belgesi - 1991-92 72‹lk TV Reklam› - 1992 74Merkez Çelik A.fi. Kuruluyor 76‹stikbal ve Y›llar ‹tibariyle Kullan›lan Logolar 79Merkez Çelik Kurulduktan Sonraki Yönetim De¤iflikli¤i 79‹stikbal Bayileri ve Artan Marka Görünürlü¤ü - 1994 80Form Süngerin Kurulmas›n› Haz›rlayan Unsurlar 84“K›rk Gün Kar Ya¤ar, Bir Gün Av Olur” 84‹letiflim Stratejisindeki Kurgu - 1995 86Hedef Kitlesini Tan›mlayan Seri Üretim 86Markalaflan Mobilya Sektörü ve Beraberinde Gelen Segmentasyon 87Boytafl Kuruluyor - 1996 91Markaya Yap›lan Yat›r›mlar H›z Kazan›yor - 1997 93Yurtd›fl› Fuarlardan Alfa Möbel’in Kurulufluna - 1997 951998 Krizinin Getirisi - Boyteks Üretime Bafll›yor 981999 ve Grubun Mobilya Sektörü D›fl›ndaki Yat›r›mlar›n› Art›rmas› 992000 Y›l› ve Toplam Kalite 1012001 Krizi 102‹letiflimde, Teknolojik Yeniliklerin Öne Ç›kt›¤› Y›llar 102"Önce Tüketicini Tan›” 106‹stikbal’den 2008’de Yeni bir Patent Baflvurusu: “Biocare” 110D›fl Pazarlarda ‹stikbal Markas› 113"Markalaflma Varsa, Kim Korkar Çin’den?” 116Boydaklar ve Yönetim ‹lkeleri 118Boydak Grubu ve Sosyal Dayan›flma 121Kurumsallaflma Üzerine 1262008’de Boydak Grubu 127

3- Kitapta Tan›kl›¤›na Baflvurulan Sözlü Kaynaklar 143

4- Kaynakça 145

5- Mobilya Sektörüyle ‹lgili Bilgi Al›nabilecek Ulusal ve Uluslararas› Kurulufllar 149

6- Kifliler ve Firmalar Dizini 151

9


10


11

Mustafa Kemal Atatürk, bir ziyaretinde Kayseri Lisesi bahçesinde


12

“En Makbul ‹nsan, Üreten ‹nsand›r”


13

‹nsano¤lu ve Yaflad›¤› Mekan›n Zenginli¤i

‹nsano¤lu ilk ça¤lardan bu yana yaflad›¤› meka-n› ve çevreyi daha kullan›fll›, daha rahat ve dahagüzel k›labilmek için çeflitli eflyalar üretmifltir.Mobilya ise bu eflyalar›n hep bafl›nda yer alm›fl-t›r. Mobilyalar, bir yandan insano¤lunun otur-ma, yatma, yemek yeme, bofl zamanlar›n› de¤er-lendirme gibi farkl› ifllevleri yerine getirmelerinisa¤larken; öte yandan kiflilerin yaflad›klar› orta-ma ba¤lanmalar›na, bu mekanlar› yaflan›r k›lma-lar›na, sevmelerine, kendilerine s›cak bir ortamyaratmalar›na ve en genel anlam›yla kiflilerin ev-lerine özen göstermelerine neden olmufltur. Birdi¤er deyiflle, e¤er bugün kifliler için “ev” kavra-m› varsa, bunda mobilyalar›n pay› büyüktür.Mobilyas›z ya da bombofl bir ev, ev de¤ildir.

Bu nedenle kifli ne zaman yeni bir eve tafl›nsa,hatta yeni bir ofisi olsa, belki de o mekana imza-s›n› atabilmek, o mekan›n kendisine ait oldu¤u-nu belirtmek istercesine, küçük büyük demedenilk ifl olarak kendisine ait baz› eflyalar› getirir veifle önce bunlar› yerlefltirerek bafllar. Bu eflyalar

yerlerini ald›ktan sonra, kifli kendini adeta dahagüvende hisseder ve yeni çevresine daha kolayuyum sa¤lar.

Kiflinin yaflad›¤› ve zaman geçirdi¤i mekan›n,ruh halini etkiledi¤i bilinen bir gerçektir. Halböyle olunca, s›cak, insan› rahatlatan, huzur ve-ren, güzel, özenle dekore edilmifl mekanlar, insan-o¤lu için ayr› bir önem tafl›makta ve hatta kiflile-rin verimlili¤ini art›rmaktad›r.

De¤iflen Gereksinimler ve De¤iflenMobilya E¤ilimleri

Kifliler özellikle son y›llarda yaflad›klar› ve tercihettikleri mekanlarla an›lmaya bafllam›fllard›r.Mobilyalar›m›zda kulland›¤›m›z stil, renk, me-

kandaki ›fl›k düzeni, hatta ›s›, müzik ve koku da-hi bizi tan›mlayan özellikler aras›na girmifltir.XXI. yüzy›lda bireyler, artan oranlarda rahatl›karar olmufllard›r. ‹ster evimizde, ister bir kafedeoturuyor olal›m, bugünün insan› art›k rahat kol-tuklarda a¤›rlanmay› beklemektedir. Benzer fle-

1- Mobilya Sektörüne K›sa bir Bak›fl

E¤er bugün kifliler için “ev” kavram› varsa, bunda mobilyalar›npay› büyüktür. Mobilyas›z ya da bombofl bir ev, ev de¤ildir.


14

kilde dünya nüfusunun artmas›yla, gitgide dahaçok mekan ve alan s›k›nt›s› çekmeye bafllayaninsano¤lu, yaflad›¤› mekan› daha verimli kullan-man›n pefline düflmüfltür. Belki bu nedenle, XXI.yüzy›l insan› seçti¤i eflyalar›n katlanabilir ve ko-lay saklanabilir olmas›n›, çoklu ifllevler üstlen-mesini beklemektedir. Bu tüketici e¤ilimi, sektör-de “3 boyutlu düflünme” olarak adland›r›lmakta-d›r. Örne¤in aç›ld›¤›nda büyüyebilen yemek ma-salar›, gündüz kanepe, gece yatak olarak kullan›-labilen, sand›k bazal› oturma/yatma gruplar›, ge-rekti¤inde üstüste saklanabilen iskemleler gibi.Yaflam›n birçok alan›nda oldu¤u gibi, portatif,hatta k›sa kullan›m ömrü olan eflyalar daha faz-la tercih edilmektedir. Düflen mobilya maliyetle-ri ve çeflit fazlal›¤›, mobilyada da giyim sektörü-ne paralel bir koleksiyon mant›¤›n›n geliflmesineve dolay›s›yla mobilyada da moda kavram›n›noluflmas›na neden olmufltur.

Bu etkenlerin sonucunda da, tüketiciler mobilya-lar›n› tam olarak eskimeden yenilemeye baflla-m›fllard›r. Art›k eskiden oldu¤u gibi kiflilerin ayn›mobilyalara 20-25 y›l boyunca sahip olma ya daayn› mobilya iskeleti üzerine yeni kumafl kapla-tarak kullanmay› sürdürme al›flkanl›klar› nere-deyse ortadan kalkm›flt›r. Bu e¤ilim, do¤al olaraktüm dünyadaki mobilya tüketimini kamç›lam›flve beraberinde “daha çok ve farkl› çeflit” taleple-rini getirmifltir.

Bunlar›n ötesinde, Türkiye’de son 50 y›l içindedaha küçük metrekareli konutlar›n yap›lmas›yla,50 y›l öncesinde evlerimizde görmeye al›fl›k ol-du¤umuz “misafir odalar›” tarihe kar›flm›flt›r. Es-kiden misafir odalar› ve dolay›s›yla bu mobilya-lar, sadece misafir ziyaretinden misafir ziyaretinekullan›l›rken; daralan mekanlar, misafir odala-r›yla oturma odalar›n›n birleflmesine neden ol-mufltur. Böylelikle misafirler de ailenin her günoturdu¤u odalarda a¤›rlanmaya bafllam›fllard›r.Dolay›s›yla tüm ev halk›n›n her gün kulland›¤›mobilyalar daha kolay ve çabuk eskir olmufl vemobilya yenileme yafl› 20’lerden, 7-10 y›la gerile-mifltir. Ayr›ca “moda” kavram›n›n hayat›n heralan›nda önem kazanmas›, mobilya de¤iflimh›z›n› da art›rm›flt›r.

Bunlara ek olarak, elektronik iletiflim araçlar›n›nh›zla yay›lmas›yla, eskiden birbirinden tamamen

ayr›lm›fl olan ev ve ifl ortamlar› günümüzde nere-deyse iç içe geçmifl durumdad›r. Teknolojininyard›m›yla nerede oldu¤umuzdan ba¤›ms›z ola-rak, art›k evde geçirilen sürede de iflle ilgilenmekgerekebilmektdir. Benzer flekilde, özellikle bat›ülkelerinde ofis kiralar›n›n, ulafl›m giderlerinin;hem trafikte geçirilen zaman hem de maddi de-¤er olarak flirketlere önemli bir maliyet yükü ge-tirmesi ve iletiflimde kullan›lan son teknolojininh›zla yayg›nlaflmas› nedeniyle, daha fazla kiflievden çal›flmaya bafllam›flt›r. Bu da yine de¤iflikifllevli ev ve ofis mobilyalar›na olan talebi art›r-m›fl; hatta bilgisayar, DVD vs. gibi ekipman› sak-layabilmek için evin di¤er mobilyalar›yla uyum-lu, o nedenle genelde ahflaptan yap›lm›fl kabinle-re olan talep yükselmifltir. Sonuçta ev-ofis mobil-yalar› gibi yeni bir kategorinin do¤mas›na nedenolmufltur. Örne¤in, günümüz tüketicileri gündüzbilgisayarlar›n› kullanabilecekleri ergonomik birçal›flma düzene¤inin, akflamlar› rahat rahat otu-rabilecekleri bir koltu¤a dönüflmesini bekleyebil-mektedir. Ya da gün içinde kullan›lan bir çal›flmagrubunun, ö¤leden sonra k›sa süreli de olsa kifli-ye dinlenme imkân› tan›mas›, tüketici nezdindeek bir fayda yaratabilmektedir.

Düflen mobilya maliyetleri ve çeflit fazlal›¤›, mobilyada da gi-yim sektörüne paralel bir koleksiyon mant›¤›n›n geliflmesineve dolay›s›yla mobilyada da moda kavram›n›n oluflmas›na ne-den olmufltur.


15

Ayr›ca genelde, eski ça¤larda hayat›n› avlanarakkazanan insano¤luna göre çok daha az hareketeden günümüz insan›, ister evde ister iflyerindeolsun, fiziksel flikayetlerini en aza indirebilmekiçin daha ergonomik mobilyalar› tercih etmekte-dir. Mobilya üretiminin endüstriyelleflmesiyleberaber, düflen mobilya fiyatlar› karfl›s›nda tüke-ticiler daha fazla talepkâr olmaya bafllam›fllard›r.Çünkü rahat, kullan›fll›, kolay silinebilen, yan-mayan, leke tutmayan binbir çeflit stilde, kumafl-ta, renkte ve desende mobilyay› pazarda kolay-l›kla, hem de eriflilebilen fiyatlardan bulabilmek-tedirler. O zaman, art›k devir, “tasar›m”›n devri-dir. Mobilya üreticileri taraf›ndan tüm bek-lentileri karfl›lanan tüketiciler, dünyada ol-du¤u gibi Türkiye’de de giderek artan oran-larda mobilya tercihinde oylar›n› tasar›m-dan yana kullan›r olmufllard›r. Tasar›m›n2010’lu y›llarda da taht›n› giderek sa¤lam-laflt›raca¤› ve belki de kiflisellefltirilmifl, an-cak yine makûl fiyatlardan tüketicilere su-nulacak olan mobilyalar›n, sektörün günde-mini daha fazla meflgul edece¤ini söylemekyanl›fl olmayacakt›r.

Mobilyan›n K›sa Tarihçesi

Günümüze kadar gelebilen ilk mobilya örnekle-rinin, M.Ö. 2700-1075 y›llar›nda Eski M›s›r’dakullan›lan mobilyalar oldu¤u saptanm›flt›r. O ta-rihten bu yana çok say›da ahflap mobilyan›n kal-ma nedeni, ahflap malzemenin, kuru çöl iklimin-de bozulmadan saklanabilmifl olmas›nda gizli-dir. (Tanyel, Ferruh, Küçük ve Orta ÖlçekliMobilya Sektörümüz, KOSGEB - Küçük ve Or-ta Ölçekli Sanayi Gelifltirme ve Destekleme Daire-si Baflkanl›¤›, Ankara, 2000, s. 6). Bugün de hâlâ

mobilya üretiminde ahflap tercih edilmektedir.Çünkü e¤er ahflab›n nemi % 8-14 oran›nda al›n›rve do¤ru olarak kurutulursa, ahflap mobilyauzun y›llar bozulmadan kullan›labilmektedir.Eski M›s›r medeniyetinden bafllayarak, yüzy›llarboyunca üretilen mobilyalarda sadece ifllevsellikaranmam›fl; mobilyalar bulunabilen malzemeler-le muhakkak boyanm›fl ve süs ö¤eleri eklenmifl-tir. Eski M›s›r’da arslan, fil, bo¤a motifleri kulla-n›l›rken; Mezopotamya’da süslemeler, yerini in-san figürlerine ve metal bezemelere b›rakm›flt›r.

Zaman içinde mobilya yap›m›nda kullan›lanaraçlar da de¤iflime u¤ram›flt›r. Örne¤in rendeninbilinmedi¤i dönemlerde, kumtafl›ndan; çivi ve vi-da icat edilmeden önce ise, basit pimlerden veahflap geçmelerden yararlan›lm›flt›r. Daha sonramarangozluk araçlar› olarak, keser, balta, yayl›matkap, testere, a¤aç tornalar kullan›lmaya bafl-lanm›flt›r. Malzeme olarak genelde akasyadan,akçaa¤açtan, ›lg›ndan, ard›çtan, sedirden ve ser-viden faydalan›lm›flt›r. M.Ö. 700-500 y›llar›ndaAnadolu medeniyetlerinden Frigya Krall›¤›’ndakakmal› ahflap eflyalar ra¤bet görmüfl ve bu dö-nemde sar› ve sert flimflir a¤ac› ile koyu renkli ce-

viz, ard›ç, porsuk birlikte kullan›larak göze hitapeden bir renk ahengi yarat›lm›flt›r. Uzun y›llaryatak ve oturma gruplar›nda kullan›lan ard›ç yada sedir gibi a¤açlar›n kendilerine has kokular›vard›r ve bu kokular›n ayn› zamanda haflereleriuzak tuttu¤u bilinmektedir.

Türk mobilya sanat› özellikle Selçuklular döne-minde kendini belli etmifltir. A¤aç malzemedenoymal› ve kakmal› mihrap, minber, rahle, kap›,pencereler yap›lm›fl ve bunlar çiçek ve geometrik

Türk mobilya sanat› özellikle Selçuklular döneminde kendinibelli etmifltir.


16

desenlerle bezenmifltir. Keza Osmanl› ‹mpara-torlu¤u’nda XIV. yüzy›lda Edirnekâri mobilyayap›m›na h›z verilerek; bu dönemde sand›k, rah-le, kavukluk, yüklük kapaklar› a¤aç malzemedenüretilerek, çeflitli motiflerle süslenmifltir.

Dünyada Mobilya Sektörü

Toplam dünya üretiminde, mobilya üretimininpay› ancak % 1’dir (Çin Menfleli Ürünlerin ‹t-hâlât› Karfl›s›nda Yerli Ürünlerin RekabetGücünün Art›r›lmas› Araflt›rmas› - MobilyaSektörü, ‹stanbul Ticaret Odas›, Yay›n No: 2007-17, ‹stanbul, 2007, s. 21). ‹lk bak›flta bu oran ol-dukça az gibi düflünülse de, rakamsal olarak ifa-de edildi¤inde, dünya mobilya üretiminin2005’te €220 milyarl›k bir de¤ere ulaflt›¤› görü-lür. 2000’li y›llarda $180 milyar tutar›nda olandünya üretimi, 2001’de $190 milyara yaklaflm›fl;2002 y›l›nda $200 milyara yükselmifltir (Interna-tional Tropical Timber Organization (ITTO) andInternational Trade Centre (UNCTAD/WTO), In-ternational Wooden Furniture Markets: AReview, Geneva, 2005, s. 6). Mobilya Sanayicile-ri Derne¤i’nden (MOSDER) edinilen bilgiler,2006 y›l› verilerine göre dünyadaki mobilya üre-tim de¤erinin $264 milyar, tüketiminin ise,yaklafl›k $300 milyar oldu¤unu göstermektedir.Ayr›ca 2006 dünya mobilya ihracat› $80 milyar,

ithâlât› ise $83 milyard›r. ‹hracatta, s›ras›yla Çin,‹talya, Almanya, Polonya, Kanada ve ABD bafl›çekerken; ithâlâtta ABD, Almanya, ‹ngiltere,Fransa, Japonya ve Kanada gelmektedir. Bu veri-lere dayanarak, dünya mobilya üretiminin y›ll›kbazda %5-6 oran›nda büyüdü¤ünü söylemekyanl›fl olmayacakt›r. Ayn› rapor, kay›t d›fl›n›n,dünyada mobilya üretiminin % 10’una eflde¤eroldu¤u tahminine de yer vermektedir.

Yap›lan analizler dünya mobilya üretiminin2050’de €1 trilyona yükselece¤ine iflaret etmek-tedir. Dünya mobilya üretiminde giderek önemlibir oyuncu olan ve dolay›s›yla dikkatle izlenme-si gereken ülkeler: baflta Çin olmak üzere, Ma-lezya, Tayland gibi Uzak Do¤u ülkeleri, Avru-pa’da Polonya ve ‹talya, Güney Amerika’da,Meksika ve Brezilya’d›r. Kaynaklar, 2006’dansonra dünya mobilya üretiminin % 30’ununÇin’in kontrolüne geçti¤ini belirtmektedir. Yuka-r›da belirtilen bu ülkelerin dünya mobilya üreti-minde söz sahibi olabilmeleri, üretim maliyetle-rini düflük tutabilmeleri sayesinde gerçekleflmifl-tir.

Çin, Orta ve Do¤u Avrupa ülkeleri üretim mali-yetinde önemli bir avantaj yakalam›flken; dahageliflmifl ülkelere göre kendi iç pazarlar›ndaki ki-fli bafl›na mobilya tüketim harcamalar› hâlâ çok

(De Turck, Bart, The Competitiveness of the Furniture Industry, Union Européenne de l’Ameublement, Brussels, February 25, 2005)

Dünyada k›talararas› mobilya tüketim toplamlar› ve kifli bafl›na düflen mobilya tüketim harcamas› karfl›laflt›rmas›


17

düflük düzeydedir. Örne¤in Avrupa Birli¤i’nin(AB) 15 ülkesinde kifli bafl›na düflen mobilya tü-ketimi €250 iken, bu rakam Asya’da €13, Afri-ka’da €2’dur. Önümüzdeki 50 y›l boyunca, hery›l % 10-15 seviyelerinde gerçekleflecek bir tüke-tim art›fl›, ancak dünya nüfusunun yar›s›n›, Av-rupa Birli¤i ülkelerinin flimdiki mobilya tüketimdüzeyine yaklaflt›rabilecektir. Haritada, k›talara-

ras› mobilya tüketimlerini ve kifli bafl›na düflenmobilya harcamalar›n› görebiliyoruz. Tüm bubilgiler, bize dünya mobilya üretiminde ve tüke-timinde henüz karfl›lanmam›fl büyük bir potansi-yel talep oldu¤una ve dolay›s›yla Türk mobilyasektörü için önemli bir gelecek vaad etti¤ine ifla-ret etmektedir.

Bir di¤er önemli nokta, geleneksel olarak dünya-daki mobilya üreticilerinin bafl›nda gelen ABD,Avrupa ülkeleri gibi ülkelerin, bu sektördeki ha-kimiyetlerini 1990’lardan sonra h›zla kaybetme-ye bafllam›fl olmalar›d›r. Buna neden olan en

önemli unsur, bu ülkelerin kontrol alt›na alama-d›klar› yüksek üretim maliyetleridir. SonuçtaABD’li mobilya üreticileri, üretim merkezlerini,iflçilik maliyetlerinin daha düflük oldu¤u Çin,Malezya gibi ülkelere tafl›ma yoluna gitmifller yada yar› mamûlleri bu ülkelerde ürettirmeye bafl-lam›fllard›r. Avrupa ülkeleri ise bir araya gelerek,üretimlerini Do¤u Avrupa ve Akdeniz ülkelerine

kayd›rabilmenin yollar›n› araflt›rmaktad›r (Sakar-ya, Sevil, Mobilya Sektörü De¤erlendirme Ra-poru, Orta Anadolu ‹hracatç› Birlikleri (OA‹B)Genel Sekreterli¤i, Ankara, Ocak 2006, s. 40). An-cak dünyada mobilya sektörünün gidiflat›na bak-t›¤›m›zda, hem hammadde hem de düflük iflçilikücretleri nedeniyle, üretimin her geçen gün As-ya’y›, Güney Amerika’y› ve Okyanusya’y› dahafazla içerecek flekilde, güney yar›mküreye do¤rukayaca¤›n› söyleyebiliriz.

Daha önce de de¤indi¤imiz gibi, mobilya üreti-minde maliyetler en önemli sorun olmay› sürdür-

Günümüzde mekan ve mobilya konusunda yap›lan tercihler,eskiye oranla çok daha fazla kiflilikleri ve kiflilerin yaflam bi-çimlerini yans›t›r olmufltur.


Çin’de, Orta ve Do¤u Avrupa’da ve Avrupa Birli¤i’nde üretilen mobilya maliyetlerinin karfl›laflt›rmas›

(Kilo bafl›na €)


18


Avrupa Birli¤i’nde mobilya sektörünün maliyet yap›s› (Toplam maliyet içinde %)

HAMMADDE48,9

KÂR MARJI5,1

YATIRIMLAR4,3

ENERJ‹1,3

H‹ZMETLER14,7

‹fiÇ‹L‹K ÜCRETLER‹25,7


19

mektedir. Örne¤in 2000’li y›llarda Avrupa Birli-¤i’nde üretilmifl mobilyan›n kilogram fiyat› orta-lamada €4,5 iken; Avrupa Birli¤i ülkeleri d›fl›n-dan ithal edilen ülkelerde €2,7; Çin’den gelen it-hal ürünlerde ise €2,0’dur (De Turck, Bart, TheCompetitiveness of the Furniture Industry,Union Européenne de l’Ameublement, Brussels,February 25, 2005). Avrupa Birli¤i ülkeleri kendialeyhlerine olan bu yap›sal sorunu düzeltebil-mek için, hükümetler nezdinde iflçilik ücretlerin-den al›nan verginin kald›r›lmas› giriflimlerindebulunmaktad›r. Çünkü Avrupa Birli¤i’nde ortala-ma bir mobilya üreticisinin maliyet kalemleri in-celendi¤inde, toplam üretim maliyetleri içinde ifl-çilik ücretlerinin % 26’ya ulaflt›¤› görülmektedir.Ayr›ca kâr marjlar› da % 5’ler dolay›ndad›r. Türkmobilya sektörü, bu bilgileri göz önünde bulun-durarak ve iyi bir sektör analizi yaparak, hemAvrupa Birli¤i hem de di¤er geliflmifl ülke pazar-lar›n› k›sa sürede çok daha verimli bir flekilde de-¤erlendirebilmelidir.

Nitekim 1996’dan 2000’e OECD ülkelerine yap›-lan ihracat rakamlar›n› inceledi¤imizde, bu dö-

nemde Çin’in OECD ülkelerine ihracat›n› % 226oran›nda art›r›rken; ayn› dönemde Türkiye’ninOECD ülkelerine mobilya ihracat›n› % 184 ora-n›nda yükseltti¤ini gözlemlemekteyiz (Internatio-nal Tropical Timber Organization (ITTO) and In-ternational Trade Centre (UNCTAD/WTO), Inter-national Wooden Furniture Markets: A Review,Geneva, 2005, s. 9-10). Keza 2002-2004 aras›ndaTürkiye’nin toplam mobilya ihracat› % 111 arta-rak, büyüme oranlar›nda ilk s›raya yerleflmifltir.Türkiye’nin 2002’de $260 milyon olan mobilyaihracat›, 2004’te $547 milyona yükselmifltir. Ay-n› dönemde en yüksek art›fl oran›na sahip ülke-lerden Çin’in mobilya ihracat› % 90, Polonya’n›nise % 70 oran›nda artabilmifltir (Çin MenfleliÜrünlerin ‹thâlât› Karfl›s›nda Yerli Ürünle-rin Rekabet Gücünün Art›r›lmas› Araflt›rma-s› - Mobilya Sektörü, ‹stanbul Ticaret Odas›,Yay›n No: 2007-17, ‹stanbul, 2007, s. 23). Bu ve-rilere dayanarak k›sa ve orta vadede Türkiye’nindünya mobilya pazar›nda daha fazla söz sahibiolaca¤›n› belirtmek isteriz.

Mobilya Üretiminin Dünyada ve Türkiye’de Geçirdi¤i Evrim

Günümüzde mekan ve mobilya konusundayap›lan tercihler, eskiye oranla çok daha fazlakiflilikleri ve kiflilerin yaflam biçimlerini yans›t›rolmufltur. Çünkü eskiden sadece 1-2 çeflit mobil-ya stili, renk ve desen seçene¤i varken; günümüztüketicisi, kelimenin gerçek anlam›yla binlercestil, biçim, renk, desen aras›ndan seçim yapabil-mektedir. Hatta, ayn› masa ya da koltuk tak›m›için farkl› ayaklar, farkl› kolçaklar dahi seçebil-mekte ve bir yerde, kendi mobilyas›n› kendisi ta-sarlayabilmektedir. Bu da bize birçok farkl› üre-tim grubunda oldu¤u gibi, mobilya üretiminde dedünya üzerinde tam bir döngünün tamamland›-¤›n› göstermektedir.

Eskiden tamamen el iflçili¤ine ve ustal›¤a dayal›bir sanat dal› olarak geliflen mobilya yap›m›, en-düstrileflme öncesinde, sadece al›nan siparifllerüzerine gerçeklefltirilebilmektedir. Bu nedenleüretilen mobilyalar daha uzun sürede üretilebil-mektedir. Biraz kaba bir görünüme sahiptir ve ol-

dukça pahal›d›r. Ancak di¤er birçok iflkolundaoldu¤u gibi, Endüstri Devrimi’nin beraberindegetirdi¤i makineleflme sayesinde, hem üretimh›zlanm›fl, hem de el eme¤inin üretimdeki oran›giderek azalm›flt›r. Böylelikle her üretilen mobil-ya, bir öncekine göre daha az maliyetle üretilebi-lir olmufltur. Örgütlenen üreticiler, art›k mobilya-lar› siparifl üzerine de¤il de; üretim planlar›na gö-re üretir düzeye ulaflm›fllard›r. Düzenli üretim,beraberinde daha fazla ürünün üretilebilir olma-s›n› sa¤lam›flt›r. Bu kez de üreticiler ürettiklerimobilyalar› tüketicilere daha kolay ulaflt›rabil-mek için düzenli da¤›t›m a¤lar› kurmufllard›r. So-nuçta tüketiciler beklemeden, daha ucuza, dahastandart halde ve daha ince iflçilikle üretilmiflmobilyalara kavuflmufllard›r.

Ancak ilk bafllarda maliyetleri belli bir düzeydetutabilmek için, üretilen mobilyalar›n stilleri,renkleri ve desenleri birkaç çeflitle s›n›rl› olmakzorundad›r. Çünkü üretim hatt›nda yap›lacak

Bu verilere dayanarak k›sa ve orta vadede Türkiye’nin dünyamobilya pazar›nda daha fazla söz sahibi olaca¤›n› belirtmekisteriz.


her de¤ifliklik zaman kayb›na neden oldu¤u ka-dar; çeflitlili¤i art›rmak, ayn› girdiden daha azmiktarda sat›n alma demektir. Bu faktörler isehem iflçilik hem de girdi maliyetlerini yükselt-mektedir. O nedenle uzun y›llar hem Türkiye’dehem de dünyada birçok üretim dal›nda oldu¤ugibi, ayn› tür mobilyalar 1-2 desen ve renkten y›l-lar boyunca üretilmifltir. Daha farkl› ürünler iste-yen tüketiciler yine ahflap ustalar›na baflvurarak,kiflisel olarak tercih ettikleri stilleri, kumafllar› verenkleri evlerine tafl›m›fllard›r.

Ard›ndan tam otomasyon, üretimin imdad›na ye-tiflmifltir. Art›k üretim hatlar›nda maliyetleri yük-seltmeden, az miktarda farkl› stil, desen ve renk-lerde üretim yapma imkân› do¤mufltur. Mobilyaüreticileri bu yeni do¤an f›rsat› çok iyi de¤erlen-dirmifl ve kiflisel tercihlere adeta eski ahflap usta-lar›n›n gösterdikleri özveri ve özene yak›n bir fle-kilde yan›t verebilmifllerdir. Bir yandan tüketici-lere bu yak›n ilgi ve alâkay› gösterirken, bunumaliyetleri yükseltmeden gerçeklefltirmeyi baflar-m›fllard›r.

Bir yerde art›k döngü tamamlanm›fl ve ahflap us-talar›n›n göz nuru, al›n teriyle; ölçek ekonomisi-nin maliyet avantaj› ayn› çat› alt›nda toplanm›fl-t›r. Dünya mobilya üretiminde gözlemlenen bue¤ilimler, Türkiye’de de kendisini belki 40-50 y›larayla belli etmifltir.

Ancak dünya mobilya sanayinde günümüzdedahi, ayn› çat› alt›nda 500’den fazla iflçi çal›flt›-ran fabrikalar› görmek epey zordur (InternationalTropical Timber Organization (ITTO) and Inter-

national Trade Centre (UNCTAD/WTO), Inter-national Wooden Furniture Markets: A Review,Geneva, 2005, s.1). Dünyada baflar›l› olan flirket-ler, büyük ölçekte mobilya üretimine geçebilenve bunun yan› s›ra, hem hammadde ve yar› ma-mûl girdilerinin teminini kesintisiz sa¤layabilen,hem de ürettikleri mobilyalar› satabilmek için et-kin perakende zincirleri oluflturabilenlerdir. Ge-nelde finansal aç›dan üretimde “ileri ve geri en-tegrasyonu” sa¤layabilmek pek kolay olmad›¤›n-dan, dünyada benzer nitelikteki flirketler bir ara-ya gelerek, güçlerini birlefltirme yoluna gitmifller-dir.

20

Döngü tamamlanm›fl ve ahflap ustalar›n›n göz nuru, al›n teriy-le; ölçek ekonomisinin maliyet avantaj› ayn› çat› alt›nda top-lanm›flt›r.


21

2000’li y›llardan sonra ise, mobilya sektörü ade-ta moda sektörüyle yar›fl›rcas›na, daha h›zl› ha-reket eden bir kulvar›n oyuncusu haline gelmifl-tir. Mobilya üreticileri yeni oluflan dünyada pa-zar dinamiklerini yakalayabilmek için koleksi-yonlar›n› daha k›sa aral›klarla pazara sunmufl-lard›r. Daha k›sa aral›klarla farkl› ürün üretmek,ancak üretimde geçerli k›l›nabilecek esneklikleelde edilebilinir. Üretimdeki bu esnekli¤i ise“üretim a¤lar›” gerçeklefltirebilir. Bu nedenledirki, dünyada çeflitli mobilya üretim a¤lar› olufltu-rulmaya bafllanm›fl, baz›lar› baflar›l› olurken; di-¤erleri pazarda varl›k gösterememifltir. Örne¤inMalezya’da mobilya üreticileri daha çok üretimeodaklanarak, hammadde ve yar› mamûl al›mmaliyetlerini minimize edecek bir örgütlenmeyegitmifllerdir. Öte yandan Tayvanl› mobilyac›larkendilerini sadece üretimle s›n›rlamam›fl; reka-betçi yönlerini farkl› ve yenilikçi ürünler üretmekve tasar›m konusunda söz sahibi olmak üzerinekurgulam›fllard›r. Tayvanl› mobilya üreticileri ta-raf›ndan uygulanan model, farkl› uzman firma-larla iflbirli¤ine giderek, çok katmanl› bir a¤ olufl-turmak ve kendi alanlar›ndaki rekabetçi avantaj-lar›n› dünya üzerinde kuvvetlendirmek üzerineyap›land›r›lm›flt›r.

Dünyada mobilya sektöründe söz sahibi olmakisteyen her üretici, küresel boyutta verimli de¤erzincir yönetimini uygulayabilmelidir. Bir di¤erdeyiflle, mobilya sektöründe hammadde al›m›n-dan, perakende zincirinin örgütlenmesine veürünün tüketiciye ulaflt›r›lmas›na kadar, her afla-mada maliyetleri afla¤›ya çekerken, markaya ekde¤er katmak esas olmal›d›r. Eskiden OEM(Original Equipment Manufacturing), yanien az maliyetle, yüksek miktarlarda kaliteli ürünüretebilmek önemliyken; 1990’lardan sonra ben-zer mobilyalar› ayn› kalitede ancak daha ucuzaüretebilmek mümkün olabilmifltir. Bunun üzeri-ne ürünlere ek de¤er katmak amac›yla, mobilyaüretimi OEM’den ODM’e (Original Design

Manufacturing) geçmifltir. Art›k ucuz + kaliteli+ büyük hacimde üretime, bir de tasar›m eklen-mifltir. Malezya ve Tayland, ODM konusunda enbaflar›l› ülkeler aras›nda say›lmaktad›r. Ancakpazardan gelen zorlamalar ve markalar›n önle-nemez yükseliflleri, mobilya üreticilerinin zorun-lu olarak üçüncü aflama olan OBM’e (OriginalBranding Manufacturing) geçmelerine nedenolmufltur. Bu aflamada markalaflma öne ç›kmak-tad›r. Mobilya üreticilerinin küresel pazarlardavarl›k gösterebilmeleri için markalaflmaya önemvermeleri, markalar›yla rakiplerinden ayr›flmala-r› ve dünya pazarlar›nda markalar›yla talep edi-lir olmalar›, mobilya sanayinin 2000’lerin sonun-daki en önemli gündem maddesini olufltur-maktad›r (International Tropical Timber Organi-

zation (ITTO) and International Trade Centre(UNCTAD/WTO), International Wooden Fur-niture Markets: A Review, Geneva, 2005,s.xxv).

‹flte ileriki sat›rlarda okuyacaklar›n›z, 2007y›l›nda 50. y›l›n› kutlayan ‹stikbal Mobil-ya’n›n kurulufl hikayesi oldu¤u kadar; Türkmobilya sektörünün geliflmini ve 1950’l› y›l-larda ahflap ustalar›n›n küçük atölyelerdegerçeklefltirdikleri ufak çapl› üretimden, bu-gün dünya pazarlar›nda kendini kan›tlam›flbir mobilya sektörüne geçiflin büyüme öykü-sünü de gözler önüne sermektedir.

Ülkemizde organize bir ticari faaliyet olarak, daha büyük öl-çekte mobilya sektörünün üretime bafllama tarihi ancak1980’lerde gerçekleflmifltir.


Türkiye’de Mobilya Sektörünün Geliflimi

Türkiye’de mobilya, uzun y›llar ata yadigari ah-flap iflleme sanat›n›n bir uzant›s› olarak, gelenek-sel yöntemlerle ve emek yo¤un olarak küçükatölyelerde üretilmifltir. Uzun y›llar, üretim yerle-ri, daha çok siparifl üzerine üreten, marangozatölyeleri olmufltur. Ülkemizde organize bir tica-ri faaliyet olarak, daha büyük ölçekte mobilyasektörünün üretime bafllama tarihi ancak1980’lerde gerçekleflmifltir. ‹lk y›llarda bu fabri-kalarda çok amaçl› makinelerle her çeflit ürünüretilmifl ve belli bir mobilya türünde uzmanlafl-maya gidilmemifltir. Dolay›s›yla ülkemizde faali-yet gösteren mobilya firmalar› uzun y›llar uz-manlaflman›n do¤al sonucu olan ölçek ekonomi-sinin faydalar›ndan ve maliyetlerin en aza indi-rilmesinden yarar sa¤layamam›fllard›r. Geneldebu y›llarda, göreceli olarak büyük ölçekte üretimyapan mobilya fabrikalar›nda dahi, üretim tekhat üzerinden gerçeklefltirilmifl ve dolay›s›yla tektip ürün üretilebilmifltir. Ancak 1990’lardan bafl-layarak, orta ve büyük ölçekli iflletmelerin kat›-l›mlar›yla, mobilya sektörünün toplam imalâtsektörü içindeki katk›s› % 3 düzeyine ulaflabil-mifltir (T.C. Baflbakanl›k Devlet Planlama Teflkila-t› Müsteflarl›¤›, “Mobilya Alt Komisyonu Rapo-ru”, Dokuzuncu Kalk›nma Plan› 2007-2013, An-kara, 2007. s.125).

Mobilya sektörü 1995’te bir önceki y›la göre1994 sabit TL fiyatlar›yla de¤er olarak % 16,5,1996’da ise % 5,2 oran›nda büyümüfltür (Kaya-c›kl› Tamer ve Taluy Emil, Dünyada ve Türki-

ye’de Mobilya Sektörü, ‹stanbul Ticaret Odas›,‹stanbul, 2003, s. 21). Devlet Planlama Teflkilat›(DPT) taraf›ndan yap›lan çal›flmalarda, mobilyasektörünün, 1995-2000 aras›nda ABD Dolar› ba-z›nda (% 5-6’l›k inifl ve ç›k›fllar d›fl›nda) neredey-se sabit bir seyir izledi¤i söylenebilir. Her ne ka-dar sözü edilen mobilya üretim rakamlar›DPT’den al›nan veriler olsa da; küçük ve orta öl-çekteki mobilya üreticilerinin envanterinde bili-nen zorluklar nedeniyle, gerçekleflen üretim ra-kamlar›n›n, belirtilen rakamlar›n çok üzerindeoldu¤unu rahatl›kla ifade edebiliriz.

MOSDER verilerine göre ise, Türkiye’de mobilyasektörü 2007’de 2006’ya göre % 16 oran›nda bü-yüyerek, perakende fiyatlarla $7 milyar’a, toptanfiyatlarla ise $4,8 milyar’a ulaflm›flt›r. Ülkemizdemobilya sektörünün Gayri Safi Milli Has›la’dan(GSMH) ald›¤› pay›n % 1,8 oldu¤u tahmin edil-mektedir (Rochet, Delphine, Monographs onthe Situation of Social Partner Organisati-ons in the Candidate Countries (Bulgaria,Romania and Turkey): Furniture Industry,Universite Catholique de Louvain, Institut des Sci-ences du Travail, December 2006, s. 24). Mobilyasektörünün en kritik sorunlar›ndan biri kay›t d›-fl›n›n, sektörün neredeyse % 50-60’›na eflde¤erolmas›d›r. Kay›t d›fl›yla savaflta önemli bir araçolan markalaflma çabalar› genel anlamda sektör-de yeni yeni bafllam›flt›r. Markalaflman›n tabanayay›lmas› ve h›z kazanmas›yla, kay›t d›fl›n›n sek-tördeki yerinin giderek küçülece¤i tahmin edil-mektedir. T.C. Baflbakanl›k Devlet PlanlamaTeflkilat› taraf›ndan yay›mlanan Dokuzuncu Kal-

22


k›nma Plan› 2007-2013’te, yurtiçi mobilya tale-binin 2007-2013 aras›nda ortalama % 13’lük birbüyüme sergileyece¤ini tahminlemektedir.

1997’de fabrikasyon üretim yapan 10 civar›ndamobilya firmas›n›n varl›¤›ndan söz edilmekte vesektörde yabanc› sermayeli sadece 9 firman›n ol-du¤u belirtilmektedir (Tanyel, Ferruh, Küçük veOrta Ölçekli Mobilya Sektörümüz, KOSGEB –Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Gelifltirme ve Des-tekleme Dairesi Baflkanl›¤›, Ankara, 2000, s. 21).2005’te ise sektördeki yabanc› firma say›s› 34’eç›km›flt›r. (Yeniçeri, Bar›fl, Ev ve Ofis Mobilyas›Sektörü Dünya Ticareti, Türkiye’nin Üretimve ‹hraç ‹mkânlar› D›fl Pazar Araflt›rmas›,T.C. Baflbakanl›k D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›, ‹hraca-t› Gelifltirme Etüd Merkezi, Ankara, Eylül 2005, s. 4).

MOSDER’in 2007 y›l› verilerine göre Türkiye’deyaklafl›k 62.000 mobilya üreticisi firma vard›r.Bu firmalardan yaklafl›k 30.000’i mobilya üretici-si, geri kalan 32.000’i de mobilya perakende ma-¤azas›d›r. Türk mobilya sektörü 2007’de, yakla-fl›k 260.000 kifliye istihdam sa¤lam›flt›r. Bu say›-n›n 130-150.000’i üretici firmalarda, 130-110.000’i de perakende sat›fl ma¤azalar›nda ça-l›flan kiflilerden oluflmaktad›r.

Mobilya sektörü, dünyada da büyük ölçekte üre-time geçebildi¤i noktada kârl› olabilen sektörler-den biri olarak bilinmektedir. 1990’l› y›llarda da-hi, Türkiye’de ciddi anlamda hammadde s›k›nt›-s› yaflanmaktayd›. Mobilya sektörü, 1990’lar›nsonunda, sözü edilen bu girdi s›k›nt›s›n› yenme-ye ve büyük ölçekte üretmeye bafllad›¤› andanitibaren, h›zla büyümeye, geliflmeye ve yurtd›fl›n-daki üretici firmalarla d›fl pazarlarda boy ölçüfl-meye bafllam›flt›r.

Çok de¤il, sadece 7-8 y›l önce 2000’de Tür-kiye’deki tahmini mobilya üretiminin $1,5milyar oldu¤unu ve bunun % 5’ine eflde¤erolan $75-80 milyon tutar›nda mobilya ihra-cat›n›n gerçekleflti¤ini söylemek, san›r›zTürkiye’deki mobilya sektörünün 2000’densonra h›zla büyüdü¤ünün en somut kan›t›olacakt›r. Ülkemizdeki genç nüfus yo¤unlu-¤u, iç göçler, nüfus ve evlenme oranlar›n›nyükselmesi, evden ayr›lma yafl›n›n düflmesi,

öte yandan yaln›z yaflayanlar›n ve boflan-malar›n artmas›yla hane say›s›n›n yüksel-mesi, ortalama ömrün uzamas› ve dolay›s›y-la yafll› nüfusun giderek fazlalaflmas›, refa-h›n artmas› mobilya sektörünü canl› tutanve ek talep yaratan en temel unsurlardand›r.Bu unsurlar orta ve uzun vadede de mobilyasektörünün büyümesine katk› sa¤layacakt›r.

Mobilya Üretimi ve ‹llerin Ald›klar› Pay

‹ller baz›nda mobilya üretimine bakt›¤›m›zda1998’in sonunda % 27 pay ile Ankara, Siteler ba-fl› çekmektedir. Ard›ndan mobilya üretiminin% 18’inin gerçekleflti¤i ‹stanbul gelmektedir.Adana ve ‹zmir’in % 9’ar paylar› vard›r. Bursa,‹negöl mobilya üretiminin % 5’ini, Eskiflehir

% 4,5’ini, Kayseri de % 4’ünü gerçeklefltirmekte-dir. Böylelikle Aral›k 1998’de, Kayseri yedinci s›-radan, ülkedeki toplam mobilya üretiminin% 4’ünü karfl›lamaktad›r. Mobilya üretimininyo¤un yap›ld›¤› di¤er illerimiz: Bolu, Düzce, Sa-karya, Zonguldak, Trabzon, Bal›kesir, Antalya,Burdur ve Adana’d›r.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i (TOBB) 2004y›l› verilerine göre, Kayseri’de 100-249 aras›ndaiflçiye sahip, ahflap mobilya üreticisi 9’dur. Busay› Türkiye’de toplam 38’dir. Türkiye’de ahflapmobilya üreticisi olup, 250 ve üstü çal›flana sa-hip firma say›s› ise 12 iken, bunun 5’i Kayseri’defaaliyet göstermektedir. Bu rakamlarla Kayseriili, tüm Türkiye’de ahflap mobilya üreticileri ara-s›nda çal›flan say›s› bak›m›ndan ilk s›rada yer al-maktad›r. Yine TOBB 2004 verilerine göre, Türki-ye’de metal mobilya üreticilerinden 100-249 ara-s›nda iflçiye sahip firma say›s› 17’dir. Bunlar›n4’ü Kayseri’de faaliyet göstermektedir. Toplammetal mobilya üreticileri aras›nda 250 ve dahafazla iflçi çal›flt›ran firma say›s› 11 iken, bunlar›n3’ü Kayseri’dedir. Metal mobilyada, Kayseri’ylebirlikte ‹stanbul menfleli firmalar, çal›flan say›s›aç›s›ndan bafla oynamaktad›r (Çin MenfleliÜrünlerin ‹thâlât› Karfl›s›nda Yerli Ürünle-rin Rekabet Gücünün Art›r›lmas› Araflt›rma-s› - Mobilya Sektörü, ‹stanbul Ticaret Odas›, Ya-y›n No: 2007-17, ‹stanbul, 2007, s.37-38).

23

Türkiye’nin 2006 y›l› toplam ev ve ofis mobilyas› ihracat›n›n% 33’ünü tek bafl›na Kayseri ili gerçeklefltirmektedir.


24

Kayseri’ye panoramik bir bak›fl (tahminen 1925) (Baflgelen, Nezih, Bir Zamanlar Kayseri, Kentbank, 1998)

Kayseri’nin mobilya sektörü aç›s›ndan önemini in-celeyecek olursak, 2004 Devlet ‹statistik Enstitüsü(D‹E) verilerine göre; bu ilimiz toplam 740 iflyeriy-le, Türkiye’deki mobilya iflyerlerinin % 2,5’ineevsahipli¤i yapmaktad›r. Yine 2004 D‹E verilerinegöre, Kayseri’de mobilya sektörü 8.492 kifliyi istih-dam ederek, Türkiye’de mobilya sektörü istihda-m›n›n % 9,2’sini karfl›lamaktad›r. Kayseri, firmasay›s› aç›s›ndan beflinci, ancak çal›flan say›s›bak›m›ndan üçüncü s›radad›r (MOSDER, 2007verileri). Bu da bize Kayseri’de faaliyet gösterenmobilya flirketlerinin, sektöre göre daha fazlaçal›flan istihdam ettiklerini göstermektedir.

Kaynaklar, ‹stikbal Mobilya ismini vermeden,Boydak mobilya flirketlerinin Kayseri ili için öne-mini flu sözlerle dile getirmektedirler: "Kayseri’demobilya sektörünün yükselifli kanepe, koltuk veyatakla bafllam›flt›r. Teknolojik geliflmeler ve yeniyat›r›mlarla bugün mobilyan›n her dal›nda üretimyapan firmalar› ile Kayseri, Türkiye’nin önemli birmobilya merkezi haline gelmifltir.” (Yeniçeri, Bar›fl,Ev ve Ofis Mobilyas› Sektörü Dünya Ticare-ti, Türkiye’nin Üretim ve ‹hraç ‹mkânlar›D›fl Pazar Araflt›rmas›, T.C. Baflbakanl›k D›flTicaret Müsteflarl›¤›, ‹hracat› Gelifltirme EtüdMerkezi, Ankara, Eylül 2005, s. 6).


25

Kayseri Marangozlar, Mobilyac›lar ve Döflemeci-ler Odas› verilerine göre, ilde mobilya üreticisi3.500 kadar firma vard›r ve firma bafl›na istih-dam edilen kifli 11,5’tir (Ayn› rakam Türkiye or-talamas›nda 3,2; ‹stanbul’da 3,7’dir). (Yeniçeri,Bar›fl, Ev ve Ofis Mobilyas› Sektörü DünyaTicareti, Türkiye’nin Üretim ve ‹hraç ‹mkân-lar› D›fl Pazar Araflt›rmas›, T.C. Baflbakanl›kD›fl Ticaret Müsteflarl›¤›, ‹hracat› Gelifltirme EtüdMerkezi, Ankara, Eylül 2005, s. 5).

Ayr›ca Türkiye’nin 2006 y›l› toplam ev ve ofismobilyas› ihracat›n›n % 33’ünü tek bafl›na Kay-seri ili gerçeklefltirmektedir. Ev ve ofis mobilya-s›nda ihracat yapan Kayseri merkezli üç firma,toplam ihracat›m›z›n % 22,4’ünü oluflturmakta-d›r (T.C. Baflbakanl›k Devlet Planlama Teflkilat›Müsteflarl›¤›, “Mobilya Alt Komisyonu Raporu”,Dokuzuncu Kalk›nma Plan› 2007-2013, Anka-ra 2007. s.134).


26

2006’da Kayseri Organize Sanayi Bölgesi’ndeki Boydak Holding’e ait üç fabrikan›n toplu aç›l›fl›n›, dönemin D›fliflleri Bakan› Sn. Abdullah Gül, Maliye Bakan› Kemal Unak›tan, Sa¤l›k Bakan› Recep Akda¤ ve Ulaflt›rma Bakan› Binali Y›ld›r›m yap›yor


27


28

Bunlar›n ötesinde belki de Kayseri’de tar›ma el-veriflli arazinin çok k›s›tl› olmas› nedeniyle, Kay-seri yüzy›llardan beri ticaretin befli¤i say›lan ve‹pek Yolu üzerinde bulunan Anadolu kentleri-mizdendir. Bu nedenle de Kayseri için s›k s›k“Anadolu’nun sanayi ve ticaret baflkenti” nitele-mesi yap›lmaktad›r. Kayserililer çal›flkan, azimli,zeki, hesab›n› iyi yapan, giriflimci ve hay›rseverolarak bilinirler. Kayseri Sanayi Odas› 2007 veri-lerine göre, Kayseri’de 1.000’den fazla üretimmerkezi bulunmakta ve kentte 100.000’den faz-la kifliye istihdam sa¤lanmaktad›r. Ayn› zaman-da bu ilimiz, toplam $ 5 milyar’dan fazla üretimve $ 2 milyar kadar da d›fl ticaret hacmine sahip-tir. Kentte okur yazar oran› % 90’d›r. Türkiye’ninilk Organize Sanayi Bölgesi’nin (OSB) temelleriKayseri’de 1976’da at›lm›flt›r. 2007’de Kayseri ils›n›rlar› içinde toplam 35 milyon m2’ye yay›lan

Birinci Organize, ‹ncesu ve Mimar Sinan olmaküzere üç adet organize sanayi bölgesi bulunmak-tad›r. Ayr›ca 7 milyon m2 üzerine kurulu Türki-ye’nin en büyük Serbest Bölgesi de yine Kayse-ri’dedir. 2005 y›l›nda Kayseri Organize SanayiBölgesi’nde 139 fabrikan›n temeli at›ld›ktan biry›l sonra, temeli at›lan fabrika say›s› 250’yi bul-mufltur. Kayseri OSB’de toplam 100 kilometreyol mevcuttur. Bu rakam dahi, birçok ildeki as-faltl› yoldan daha fazlad›r. OSB’de toplam25.000 kifli çal›flmaktad›r. Hedef, 2011’e kadartoplam 1.000 fabrika, $5 milyar ihracat, 70.000kiflilik istihdam sa¤lamakt›r. ("Akla ve Paraya ‹h-tiyac› Olmayan fiehir: Kayseri", http://wowtur-key.com, 20/02/2006; siteye eriflim 21/01/2008).‹stanbul Sanayi Odas›’n›n her y›l yay›nlad›¤› ‹lk500 fiirket aras›nda 2007 y›l› verilerine göre 16;ikinci 500 firma aras›nda da 18 adet Kayserili fir-ma bulunmaktad›r.

Tüm bu rakamlar, Kayseri’de ‹stikbal Mo-bilya Grubu’nun bafl› çekti¤i mobilya sektö-rünün sözü edilen baflar›y›; teknolojik üs-tünlükleri izleyerek, yeni yat›r›mlara önemvererek ve üretimde otomasyona geçerekgerçeklefltirdi¤ini gözler önüne sermektedir.

Mobilya Üretimi ve Kapasite Kullan›mOranlar›

D‹E verilerine göre, mobilya imalât sanayinde

1998-2000 aras›ndaki üretim de¤eri a¤›rl›kl› ka-pasite kullan›m oranlar›n› karfl›laflt›rd›¤›m›zda;1998’te % 73 olan kapasite kullan›m oran›n›n,2000’de % 77’e ulaflt›¤›n› görmekteyiz. (Yeniçeri,Bar›fl, Ev ve Ofis Mobilyas› Sektörü DünyaTicareti, Türkiye’nin Üretim ve ‹hraç ‹mkân-lar› D›fl Pazar Araflt›rmas›, T.C. Baflbakanl›kD›fl Ticaret Müsteflarl›¤›, ‹hracat› Gelifltirme EtüdMerkezi, Ankara, Eylül 2005, s. 4 ). O y›llardasektördeki en önemli sorun, girdi s›k›nt›s› ve fi-nansman yetersizli¤i olarak belirtilmektedir. Ay-r›ca sektör, ürünlerine d›fl pazarlarda talep yara-tamad›¤›ndan büyük ölçüde iç pazara yönelikolarak çal›flmakta ve ekonomik krizlerde yurti-çindeki talep düflüfllerine karfl› kendisini koruya-mamaktad›r.

Yine D‹E verilerine göre, 2001 ekonomik krizin-de büyük olas›l›kla ihracattaki art›fllar nedeniylekapasite üretim de¤eri a¤›rl›kl› kullan›m oranlar›% 74 seviyesinde seyreder ve 2004’te % 87’e,2005’te % 89’a yükselir (T.C. Baflbakanl›k DevletPlanlama Teflkilat› Müsteflarl›¤›, “Mobilya Alt Ko-misyonu Raporu”, Dokuzuncu Kalk›nma Plan›2007-2013, Ankara 2007. s.131). Ancak baz›kaynaklar bu kullan›m oranlar›n›n gerçe¤i yan-s›tmad›¤›n›, kapasite kullan›m oranlar›n›n küçükölçekli iflletmelerde % 40-50 civar›nda kal›rken;büyük ölçekli fabrikasyon imalât›na geçmifl olanve ihracat yapan mobilya üreticilerinde % 90’lar-da seyretti¤ini belirtmektedir (Sakarya, Sevil,Mobilya Sektörü De¤erlendirme Raporu, Or-ta Anadolu ‹hracatç› Birlikleri (OA‹B) Genel Sek-reterli¤i, Ankara, Temmuz 2001, s. 14).

Türk mobilya sektörü, iç talebi art›r›labildi¤i ved›fl pazarlarda daha fazla varl›k gösterebildi¤ioranda, daha yüksek kapasite kullan›m oranlar›-na eriflebilecek yap›dad›r. Yüksek kapasitekullan›m› özellikle mobilya sektöründe çokönemli bir maliyet avantaj› yaratmaktad›r.Bu nedenle, kapasite kullan›m oranlar› mo-bilya sektöründe üzerinde hassasiyetle du-rulmas› gereken konular›n bafl›nda gelir.Mobilya sektöründe markalaflma art›kça,hem yurtiçinde hem de yurtd›fl›nda Türk

Türk mobilya sektörü, iç talebi art›r›labildi¤i ve d›fl pazarlardadaha fazla varl›k gösterebildi¤i oranda, daha yüksek kapasitekullan›m oranlar›na eriflebilecek yap›dad›r.


29

mobilya markalar› daha fazla katma de¤eryaratabilecek, daha çok talep görecek ve do-lay›s›yla daha fazla üretim yapacak ve böy-lelikle daha yüksek kapasite kullan›m oran-lar›n› gerçeklefltirebilecektir.

Türkiye’de Mobilya Sektörünün D›fla Aç›lmas›

Birçok sektörde oldu¤u gibi, mobilya sektörü içinde 1996’da imzalanan Gümrük Birli¤i anlaflmas›,sektörün daha rekabetçi bir profile kavuflmas›n-da, d›fla aç›lmas›nda ve d›fl pazarlarda rekabetedebilecek ürün ve hizmetler yaratabilecek stan-dartlara ulaflmas›nda önemli bir itici güç olufltur-mufltur. Gümrük Birli¤i öncesi mobilya sektörüüreticileri aras›nda yap›lan bir araflt›rmada % 60’l›kbir bölüm Avrupa’yla rekabet edemeyece¤ini dü-flünmekte, buna neden olarak da, % 22 oran›ndateknik donan›m eksikli¤inden, % 21 kaliteli ham-madde sa¤lamadaki güçlüklerden, % 18 kalifiyeteknik eleman ve ek bir % 18’lik k›s›m da kalifi-ye iflgücü eksikli¤inden söz etmektedir. Bu yan›t-lara paralel olarak, Gümrük Birli¤i’nin kazand›r-d›klar› soruldu¤unda, araflt›rmay› yan›tlayanla-r›n % 30’u kaliteli hammadde sa¤layabildiklerini,% 22’si teknoloji transferinin artt›¤›n› ve % 14’lük birkesim de, aç›k yüreklilikle “kaliteli mal ve uygunfiyatla Avrupa ürünü korkusunu yendiklerini”ifade etmifllerdir (Tanyel, Ferruh, Küçük ve OrtaÖlçekli Mobilya Sektörümüz, KOSGEB – Kü-çük ve Orta Ölçekli Sanayi Gelifltirme ve Destekle-me Dairesi Baflkanl›¤›, Ankara, 2000, s. 28-29).

Afla¤›daki grafikte kullan›lan 1982-1995 ihracatve ithâlât rakamlar›na, Gümrük Tarife ‹statistikPozisyonlar›’dan (GTIP) 9401-Ev Mobilyalar›(kaplanm›fl olanlar, kaplanmam›fl olanlar, rat-tan/has›r mobilyalar, mutfak, yemek, oturmaodas›, yatak odas› mobilyalar›, di¤er mobilyalar,aksam ve parçalar) ve 9403-Ofis Mobilyalar›(yüksekli¤i ayarlanabilen döner koltuk, sandal-yeler, yaz›hanelerde kullan›lan türde metal mo-bilyalar, yaz›hanelerde kullan›lan türde a¤açmobilyalar) gruplamalar› dahil edilmifltir. 1996-2007 rakamlar› ise, GTIP 9401-9404 (940410, 21ve 29) verilerini kapsamaktad›r. Grafikte de gör-dü¤ümüz gibi, 1982-1990 aras›nda Türkiye’ninmobilya ihracat› $20-30 milyon band›nda ilerle-mifltir. 1982-1986 aras›ndaki ithâlât›m›z, bin’lirakamlarla ifade edilirken, mobilya ithâlât› an-cak 1990’dan sonra $20 milyon’›n üstüne ç›ka-bilmifltir. 1990-1995 y›llar›nda ihracat ile ithâlâtneredeyse birbirine eflit düzeyde gerçekleflerek,1995’de yaklafl›k $65 milyon’a ulaflm›flt›r. Ancak1996’da imzalanan Gümrük Birli¤i’nden mobilyaithâlât› da pay›na düfleni alm›fl ve 1996’da, ithâ-lât $132 milyon olurken, ihracat $81 milyon dü-zeyinde kalm›flt›r. 1996’dan 2000’e kadar olanbu dönemde mobilya ithâlât› sürekli ihracat›nüstünde gerçekleflmifltir. 2001 krizinde ise % 40küçülen mobilya ithâlât›, o tarihten bu yana hepihracat rakam›m›zdan daha düflük seviyelerdeseyretmektedir. 2007 y›l›nda ise mobilya ihraca-t›nda $1 milyar s›n›r›n› aflan Türkiye, mobilya ih-racat›n›, ithâlât›n›n % 51 üzerinde gerçeklefltir-meyi baflarm›flt›r.

1200

1000

800

600

400

İTHALAT İHRACAT

200

1982

24,3

32,3

34,2

14 18,6

22,6

26,2 36

,938

,3

37,984,8

137,5 128,164

132,4 18

920

0,219

2275,4

434,6

587

684,6

764,7

1028

177,3

285,3

370,9

511,8

680,2

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

0

Türkiye’deki mobilya ihracat› ve ithâlât› (1982-2007; milyon ABD Dolar›).

Kaynaklar: 1982 - 1995 rakamlar›, GTIP 9401 ve 9403 verilerini; 1996 - 2007 rakamlar› ise, GTIP 9401 - 9404 aras› verileri içermektedir.Verileri sa¤layan, T.C. Baflbakanl›k D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›, ‹hracat› Gelifltirme Etüd Merkezi Uzman› Bar›fl Yeniçeri’ye teflekkürlerimizle.


30

1996 öncesi ve sonras›, mobilya ihracat› yap›lanülkeler de de¤iflmifltir. 1996 öncesinde daha çokLibya, Almanya ve Suudi Arabistan’a ihracat ya-p›l›rken; 1996 sonras›nda Rusya, Azerbeycan,Kazakistan, Özbekistan ve Almanya gibi ülkelermobilya ihracat›m›zda a¤›rl›k kazanm›flt›r. D›flpazarlarla karfl›laflt›r›ld›¤›nda, Türk mobilya sek-törü özellikle ucuz iflgücü, giriflimcilik ruhu vehâlâ büyüyen iç pazar niteli¤iyle dikkatleri çek-mektedir. Buna karfl›n, yeterince uzmanlaflma-n›n henüz tam anlamda gerçekleflememifl olma-s›, miktar ve nitelik olarak yeterli insan kayna¤›-n›n olmamas›, tasar›mdaki eksiklikler ve belki deen önemlisi küçük flirketlerin güçlerini birlefltire-rek daha büyüme fikrinden uzak olmalar›, zay›fyönleri aras›nda say›lmaktad›r (Tanyel, Ferruh,Küçük ve Orta Ölçekli Mobilya Sektörümüz,KOSGEB – Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Gelifltir-me ve Destekleme Dairesi Baflkanl›¤›, Ankara,2000, s. 48).

MOSDER verilerine göre Türkiye’nin mobilya ih-raç etti¤i ülkeler aras›nda Almanya, Fransa, Irakve ‹ran bafl› çekmektedir. 2003 y›l›nda $434,6milyon olan ihracat›m›z, 2007’de $1,0 milyar› afl-m›flt›r. Türkiye bu rakamlarla dünya mobilya ih-racat›nda 21. s›radad›r. Sektörün hedefi 2010y›l›na kadar $2-2.5 milyar seviyesinde ihracat ra-kam›na ulaflmakt›r. 2005’de mobilya sektörününtoplam Türkiye’nin ihracat›ndan ald›¤› pay % 1,2’ye

ulaflm›flt›r. 2007’de ise Türk mobilya ihracat›2006’ya göre % 34 oran›nda artarak bir rekoraimza atm›flt›r.

2003’ten bu yana mobilya sektöründeki ithâlâtrakam› ise, ihracat›m›za göre daha h›zl› artm›flt›r.Mobilya ithâlât›nda Çin ve ‹talya ilk iki s›radayer almaktad›r. 2003’te $177,3 milyon olan ithâ-lât hacmimiz, 2007’da $680,1 milyona yüksel-mifltir. Yabanc› kaynaklar, Türkiye’nin özelliklekumafl, mefruflat ve deri gibi girdileri sa¤lad›¤›n›belirterek; ülkemizi, Avrupal› yat›r›mc›lar› çekenve kaliteli ürünlerin ucuza mal edilebildi¤i birmerkez olarak zikretmektedir (Institut Françaisde la Mode, Study on the Competitiveness, Econo-mic Situation and Location of Production inthe Textiles and Clothing, Footwear, Leatherand Furniture Industries, Final Report (Volume1), May 15th 2007, European Commission Enter-prise and Industry Directorate-General, Paris,s. 12). ‹leriye dönük ihracat ve ithâlât ra-kamlar›n› inceleyecek olursak, DokuzuncuKalk›nma Plan› 2007-2013’te, sözü edilendönemde mobilya ihracat›m›z›n her y›l orta-lama % 26 de¤erinde, ithâlât›m›z›n ise % 15oran›nda artaca¤› görüflüne yer verilmekte-dir (T.C. Baflbakanl›k Devlet Planlama Teflkilat›Müsteflarl›¤›, “Mobilya Alt Komisyonu Raporu”,Dokuzuncu Kalk›nma Plan› 2007-2013, An-kara 2007. s.151).

Merkez Çelik’te döfleme üretiminden bir görüntü


31

Mobilya Sektöründe Kalite Standartlar›

Dünyada ve ülkemizde belirlenmifl mobilyastandartlar› vard›r ve söz konusu mobilyalar›nbu standartlarda olup olmad›¤›, yap›lan mobilyauygunluk testleriyle belirlenmektedir. Bu testlergenelde devlet kurulufllar› ve üniversiteler tara-f›ndan gerçeklefltirilmektedir. Sözü edilen kuru-lufllar: Almanya’da, Nürnberg’deki Landesgewer-beanstalt, ‹ngiltere’de Furniture Industry ResearchAssociation (FIRA), Avrupa’da Comité Européende Normalisation Conformité Européen (CE),dünyada International Standards Organization(ISO), Türkiye’de ise Türk Standartlar Enstitüsü(TSE)’dir.

Avrupa Birli¤i kalite standartlar›, Avrupa Stan-dardizasyon Komitesi (European Committee forStandardization [CEN] taraf›ndan ortaya kon-mufltur (International Tropical Timber Organiza-tion (ITTO) and International Trade Centre(UNCTAD/WTO), International Wooden Fur-niture Markets: A Review, Geneva, 2005,

s.xxiv). Pekçok AB ülkesi, CEN standartlar›yla,ISO standartlar›n› bir araya getirerek kendi ülkestandartlar›n› belirlemifllerdir. TSE’nin mobilyasektörüyle ilgili 100’ün üzerinde standard›bulunmaktad›r (Kayac›kl› Tamer ve Taluy Emil,Dünyada ve Türkiye’de Mobilya Sektörü, ‹s-tanbul Ticaret Odas›, ‹stanbul, 2003, s. 9).

Mobilyada Tasar›m ve Patentlerin Önemi

Daha önce de de¤inildi¤i gibi, mobilya konusun-da tasar›ma verilen önem giderek artmaktad›r.Ancak “tasar›m” denildi¤inde, bunun “yurtd›fl›kataloglardan model ç›kartmak” anlam›na gel-medi¤i; tasar›mla, mobilya sektöründe Ar-Ge fa-

aliyetlerine ve yarat›c›l›¤a prim verilmesi gerekti-¤i farkl› kaynaklarca vurgulanmaktad›r (Sakarya,Sevil, Mobilya Sektörü De¤erlendirme Rapo-ru, Orta Anadolu ‹hracatç› Birlikleri (OA‹B) GenelSekreterli¤i, Ankara, Temmuz 2001, s. 14). Çünküart›k mobilyay› belli kalitede ve standartlardaüretebilmek, sektör için sorun olmaktan ç›km›fl,

Mobilya üreticilerinin tasar›ma bu kadar çok zaman ay›rmalar›y-la, sektörde patentli ürünlerin ve patentlerin önemi de artm›flt›r.

Locarno anlaflmas›na göre ‘Mefruflat’a dahil 06 - 01’den 06 - 06’ya kadar olan, oturma yerlerini, yatma yerlerini, masalar ve benzeri mobilya, muhafaza amaçl›mobilya, bileflik maddelerden elde edilmifl mobilya ile di¤er mobilya ve mobilya parçalar›n› içeren kategoriler dahil edilmifltir.

(U¤ur, Naim, “Markan›za Sahip Ç›kman›n Yolu”, Mobilya Sanayicileri Derne¤i’nde yap›lan konuflma sunumu, Türk Patent Enstitüsü, 25/10/2007, ‹stanbul, s.74)

1995-2006 aras›nda baflvurusu yap›lan ve tescil edilen mobilya tasar›mlar› (Locarno s›n›fland›rmas›nda 06-01’den 06-06’ya kadar)

0

1000

2000

3000

4000

5000

151

29

202

789

106

561

932

126 23

4 327

1159

418

293

1828

562

1933

684

2380

574

1942

887 99

6

1246

1314

4717

4514

4134

3302

114

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Tasarım başvuru Başvuru tasarım sayısı Tescilli tasarımlar Tescilli tasarım sayısı


32

böylelikle belli kalitede ve standartlarda mobil-yalar makûl fiyatlardan pazarda bulunabilir ol-mufltur. Hal böyle olunca, markalar aras›ndafarkl›laflman›n oluflabilmesi, tüketicilerin birmarkaya göre ötekini ye¤lemeleri, ürünlerin tasa-r›mlar›na ba¤l› olarak geliflebilmektedir. Tasar›mfark›n›n olmad›¤› durumlarda, tüketici, son kara-r›n› sadece fiyata ba¤l› olarak vermektedir. Bunedenle di¤er sektörlerde oldu¤u gibi, tüm dün-yada mobilya üreticileri, gitgide daha fazla tasa-r›ma önem vermektedir. Farkl› tasar›mlarla üreti-len ürünlerin kâr marjlar›n› art›rmak, hem de tü-keticiler gözünde rakiplerden farkl›laflmak müm-kün olabilmektedir.

Mobilya üreticilerinin tasar›ma bu kadar çok za-man ay›rmalar›yla, sektörde patentli ürünlerin vepatentlerin önemi de artm›flt›r. Çünkü tasar›m,özellikle gün ›fl›¤›na ç›kt›ktan sonra taklidekarfl› son derece savunmas›zd›r. Y›llarcaemek harcanarak tasarlanan bir mobilya,üretildikten çok k›sa bir süre sonra, bu ma-liyetleri üstlenmemifl firmalar ya da kiflilertaraf›ndan hemen taklit edilmektedir. Hattabelki taklitlerde, ilk üretilen üründeki zaaf-lar giderilmekte ve tasar›m maliyetleri deüstlenilmedi¤inden, birim sat›fl fiyatlar› da-ha düflük tutulabilmektedir.

Türkiye ülkeleraras› patent baflvurusunda2006’da 31. s›radayken; 2007’de 296 patent bafl-vurusuyla 30. s›raya yükselmifltir. Ancak belkibundan daha önemli olarak, dünyadaki patentbaflvurular› % 4,7 oran›nda büyürken Türki-ye’deki art›fl oran› % 10 olmufltur. ("296 PatentBaflvurusuyla Türkiye, Dünyada 30’uncu”, Hür-riyet ‹K, 02/03/2008, s. 20).

Ülkemizde patent konusunda gösterilen duyarl›-l›¤›n artmas›na paralel olarak, Türk mobilya sek-törü de taklidin olabildi¤ince önüne geçebilmekiçin Türk Patent Enstitüsü’ne baflvurarak, pa-tentlerini tescil ettirerek yasal koruma alt›na al-ma konusunda gerekli çal›flmalar› sürdürmekte-dir. Mobilya sektöründe özellikle 2001’den son-ra tescilli tasar›m say›s›nda adeta bir patlama ya-flanm›flt›r. Türk Patent Enstitüsü’nün verilerinegöre, 1995-2006 aras›nda, Locarno s›n›fland›r-mas›na göre 01’den 31’e ve 99 say›l› gruplamayadahil olan sektörlerde, toplam 39.195 dosya bafl-vurusunda ve 189.255 tasar›m baflvurusundabulunulmufl, dosyalardan 33.269’u, tasar›mlar›nda 165.503’ü tescillenmifltir (Bir dosyayla, bir-den fazla tasar›m baflvurusunda bulunmakmümkündür).

Locarno anlaflmas›na göre ‘Mefruflat’a dahil 06 - 01’den 06 - 06’ya kadar olan, oturma yerlerini, yatma yerlerini, masalar ve benzeri mobilya, muhafaza amaçl›mobilya, bileflik maddelerden elde edilmifl mobilya ile di¤er mobilya ve mobilya parçalar›n› içeren kategoriler dahil edilmifltir.

(U¤ur, Naim, “Markan›za Sahip Ç›kman›n Yolu”, Mobilya Sanayicileri Derne¤i’nde yap›lan konuflma sunumu, Türk Patent Enstitüsü, 25/10/2007, ‹stanbul, s.75)

1995-2006 aras›nda mobilya s›n›f›nda (Locarno s›n›fland›rmas›nda 06-01’dan 06-06’ya kadar) patent baflvurusu bulunan 10 firmada Boydak flirketleri ilk iki s›rada yer almaktad›r

Firma

Boytafl Mobilya Sanayi ve Tic. A.fi.

Merkez Çelik Sanayi ve Tic. A.fi.

Do¤-Tafl Do¤anlar Mobilya ‹malat Sanayi ve Tic. A.fi.

Kilim Mobilya Kanepe Sanayi ve Tic. A.fi.

Motali Yatakl› Kanepe, Oturma Grubu ve Tek. Sis. San. ve Tic. A.fi.

Çilek Mobilya Sanayi ve Pazarlama Tic. A.fi.

Sedir Mobilya Sanayi ve Tic. A.fi.

Yatafl Yatak ve Yorgan Sanayi ve Tic. A.fi.

Yatpa Dayan›kl› Tüketim Mallar› Sanayi ve Tic. A.fi.

De¤irmencio¤lu Çek-Yat Sanayi ve Tic. Ltd.

Sedat Abayo¤lu

278

148

117

78

64

46

45

45

43

41

41

BaflvuruSay›s›


33

Bunlar aras›nda “Mobilya-Mefruflat” grubu,“Tekstil” grubundan sonra, hem baflvurulardahem de tescillenen dosya ve tasar›mlarda ikincis›rada yer almaktad›r. Bu say›lar, mobilya sektö-rü için tasar›m ve tescilin giderek artan öneminebir kez daha iflaret etmektedir. 1995-2006 ara-s›nda “Mobilya-Mefruflat” kategorisinde 7.437adet tescilli dosya ve 33.261 adet tescilli tasar›mbulunmaktad›r (U¤ur, Naim, “Markan›za SahipÇ›kman›n Yolu”, Mobilya Sanayicileri Derne-¤i’nde yap›lan konuflma sunumu, Türk PatentEnstitüsü, 25/10/2007, ‹stanbul, s.72). Mobilyas›n›f›nda 1995-2006 y›llar› aras›nda en çok bafl-vuru yapan ilk 10 firma tabloda listelenmifltir. ‹lkiki s›ra, Boydak çat›s› alt›ndaki Boytafl Mobilyave Merkez Çelik taraf›ndan paylafl›lmaktad›r.

Patent konusunda da bafl› çeken ve araflt›r-ma, gelifltirmeye sürekli kaynak ay›ran Boy-dak Grubu’nun, 2006’daki Ar-Ge yat›r›mla-r› $8,5 milyon, 2007’de ise $10 milyon ol-mufltur. 2008’de öngörülen Ar-Ge bütçesiise $12 milyon’dur. Bu yat›r›mlar›n karfl›l›-¤›n› alan Boydak Holding, tüm sektörleriçinde patent baflvurusu yapan ilk üç firma-dan biri olup, mobilya sektöründe patentbaflvurular› konusunda ilk s›rada yer almak-tad›r. Holding çat›s›nda mobilya alan›nda 200kiflilik bir tasar›m ve Ar-Ge ekibi bulunmaktad›r.‹stikbal Mobilya ilk kez 1989’da marka tesciliiçin baflvurmufltur. 2007 sonunda ise Grup, mo-bilyada 110 marka, 367 endüstriyel tasar›m tes-cili ve 11 patent hakk›n› elinde bulundurmakta-d›r. ‹stikbal ve Bellona’n›n Madrid Anlaflmas›çerçevesinde 55 ülkede geçerli olan marka tescil-leri vard›r. Keza 2007’de Türk Patent Enstitüsütaraf›ndan verilen “2007 Y›l› Patent Ödülle-ri”nde, Boytafl tasar›m dal›nda yapt›¤› 95 baflvu-ruyla mobilya dal›nda ödüle lay›k görülmüfltür("Hülya Avflar’a ‘Marka’ Ödülü”, www.milli-yet.com.tr, 11/02/2008; siteye eriflim11/02/2008).

Mobilya Sektöründe Markalaflman›nAyak Sesleri

Üretimde belli kalite standard›n›n tüm sektördeyayg›nlaflmas›ndan ve tasar›m›n önem kazan-mas›ndan sonra; markalaflma, mobilya üreticile-ri taraf›ndan daha önemsenmeye bafllam›flt›r.Çünkü marka demek, önce yat›r›m yaparak tüke-tici gözünde ürünü di¤erlerinden ayr›flt›rmak vekatma de¤er yaratabilmektir. Bunun gerçeklefle-bilmesi içinse, sürekli ve tutarl› bir biçimde tüke-ticiye markam›z›n özelliklerini iletmemiz gerekir.Mobilya üreticileri önceleri pazarlama ve iletifli-me pek fazla yat›r›m yapmazken, markalaflma-n›n öneminin daha belirginleflmesiyle 2000’li y›l-lardan sonra sat›fllar›n›n % 8-10’unu pazarlamabütçesi olarak ay›rmaya bafllam›fllard›r. Tüketi-ciyle kurulan diyalog karfl›l›ks›z kalmam›fl vemarkalar gerçeklefltirdikleri bu pazarlama yat›-r›mlar›n›n geri dönüfllerini alm›fllard›r.

2008 ve sonras›nda mobilya sektöründe marka-laflma faaliyetlerinin artarak sürece¤ini söylemekyanl›fl olmayacakt›r. Çünkü bir yandan yurtiçi veyurtd›fl› üreticilerinden kaynaklanan yo¤un reka-bet ortam›; öte yandan Türkiye’nin mobilya ihti-yac› aç›s›ndan hem nüfus, nüfus art›fl oran›, gençnüfusu, h›zla artan yap›laflma ve inflaat sektörügibi tüketimi tetikleyen unsurlar nedeniyle, sek-törün önemli bir potansiyel oluflturmas› ve bupotansiyelin gelecekte de sürecek olmas›, Türki-ye’deki mobilya sektöründe markalaflma faali-yetlerinin artarak sürece¤inin en önemli iflaretiolarak kabul edilebilinir.

2007 sonunda ise Grup,mobilya alan›nda 110 mar-ka, 367 endüstriyel tasar›mtescili ve 11 patent hakk›n›elinde bulundurmaktad›r.


34

Ne ac›d›r ki, Türkiye’deki mobilya pazar› bukadar büyümeye aç›kken, DPT taraf›ndanhaz›rlanan VII. Befl Y›ll›k Kalk›nma Pla-n›’nda yer alan raporda, sektör taraf›ndanmobilya sektörünün tam kapasite çal›flama-ma nedeni olarak, % 53 oran›nda “talep ye-tersizlili¤i” yan›t› yer almaktad›r. Daha öncede belirtildi¤i gibi, dünya mobilya üretimi €220milyar’d›r. Hem iç hem de d›fl pazarlarda böy-lesi büyük bir mobilya pazar› varken, Türkmobilya üreticilerinin talep yetersizli¤indenyak›nmalar› gerçekten düflündürücüdür.

‹lerleyen bölümlerde daha ayr›nt›lar›yla ta-n›k olaca¤›m›z gibi, ‹stikbal Mobilya’n›n1980 sonras› neredeyse “önlemez” diye ni-telenebilecek yükseliflinin s›rr›, pazar po-tansiyelini ve tüketici beklentilerini erkenfark ederek; üretim tesislerinden, hammad-

de al›m›na, yar› mamûl üretiminden, tafl›-maya ya da, sat›fl sonras› hizmetine kadarbirçok unsuru do¤ru bir flekilde bir araya ge-tirerek, o y›llara kadar yan›ts›z kalm›fl iç pa-zar talebine cevap verebilmifl olmas›ndasakl›d›r. Bas›l› kaynaklar da, marka belirt-meden, son y›llarda mobilya sektöründe ç›-k›fl yapan firmalar› flöyle tan›mlamaktad›r:"Son 15-20 y›lda adlar›ndan bahsettiren bü-yük boy mobilya iflletmeleri, bazen üretiminbelirli aflamalar›nda, bazen de üretimin ta-mam›na yak›n k›sm›nda olmak üzere, tekno-lojiyi yo¤un olarak kullanan, belirli bir tarzyarat›ld›¤›nda bunun seri üretimine geçen,katma de¤er yaratan, ihracata dönük üretimyapan, iflletmecili¤in de ön planda oldu¤ufirmalard›r.” (Kayac›kl› Tamer ve Taluy Emil,Dünyada ve Türkiye’de Mobilya Sektörü, ‹s-tanbul Ticaret Odas›, ‹stanbul, 2003, s. 21).

Boyteks kumafl üretiminden bir görüntü


35

2- ‹stikbal Markas› Do¤uyor...

Hac› Mustafa ve Hac› Sami Boydak’›n Çocukluk ve Gençlik Y›llar›

‹stikbal’in kurucular›ndan 1933 do¤umlu Hac›Mustafa Boydak çocukluk ve gençlik günleriniflöyle yâd ediyor: "Biz mektep, medrese görmedik,"diye söze bafll›yor ve devam ediyor: "o y›llardajandarma Hac›lar’›n köy meydan›nda rastlad›¤›,ilkokul ça¤›na gelmifl olan çocuklar› al›r, ilkokulamecburi olarak kaydettirirdi. Her nedense babambizim okula gitmemizi istemiyordu. Onun için bizpek köy meydan›na dahi ç›kamazd›k. Benim iseokula hevesim vard›. Yan komflumuz Belediye’deencümen azas›yd› (üyesiydi) ve benim okumayakarfl› iste¤imi görünce, bir gün beni al›p okula gö-türdü ve kayd›m› yapt›rd›. Babam, akflam durumuö¤renince çok k›zd› ve komflumuza ‘nas›l kaydet-tirdiysen, flimdi de git kayd›n› sildir’ diye ç›k›flt›.Bu olaydan sonra, benim için okul konusu kapan-m›fl oldu. Ancak kendi kendime okula gidenlerdenalfabeyi ö¤rendim ve daha sonraki y›llarda ilkoku-lu d›flar›dan bitirdim."

"Bu flartlarda 1950 y›l›nda el dokuma tezgâ-h›nda ifle bafllad›m. Ancak Kayseri DokumaFabrikas›’n›n üretti¤i ürünler nedeniyle, eltezgâhlar›nda yap›lan dokumalar sat›lmaz

olmufltu. O y›llarda Hac›lar’da erkekler ha-n›mlar›na ve çocuklar›na karfl› çok bask› uy-gularlard›. Ne derlerse, o olurdu. Karfl› gel-mek mümkün de¤ildi. El tezgâh ifli pek iyi git-meyince babam, ba¤vat (iflçi bafl›) olarak çal›flt›¤›yere beni de iflçi olarak çal›flmaya götürdü. Fakatiflveren beni biraz ufak tefek gördü ve ifle almad›.

Hac› Mustafa Boydak 2000’li y›llarda


36Bu olay bana çok dokundu. Öyle ki, akflam babameve geldi¤inde ona dahi, ‘beni kessen, bir dahaoraya dönmem’ dedim. Çünkü ifle al›nmamam çokzoruma gitmiflti. Bunun üzerine elim de yatk›n ol-du¤undan alt› ay kadar marangozluk yapt›m. Alt›ay sonra babam gelip, ‘sana bakkal dükkan›/kah-vehane açt›m, ya bunu iflletirsin ya da evi terkedersin’ deyince, tekrar bakkall›k ifline dönmeyemecbur kald›m. O zamanlarda Hac›lar’›n d›fl›nagiden hiç kimse yoktu. Yani o y›llarda evi terk et-mek gibi birfley düflünülemezdi. O dönemde baba-m›n bir orta¤›, bana marangozluk tak›mlar› sat›nalm›flt›. Böylelikle bir yandan hem bakkal hem dekahvehane olarak çal›flt›rd›¤›m›z dükkan› iflletir-

ken, di¤er yandan da marangozluk iflleri yap›yor-dum. Bir gece saat 01:00 civar›nda kahvehaneyebiri geldi ve silah›n› rastgele boflaltt›. O tarihte 17-18 yafllar›ndayd›m. Belimden ve s›rt›mdan vurul-muflum. Ayn› olayda ölen dahi oldu. Bu olayüzerine babam ‘kahvehane o¤lan›n hayat›namal olacakt›’ diyerek buray› devretti ve bende 1952 y›l›n›n bafl›nda, gönlümün ifli olanmarangozlu¤a tamamen dönmüfl oldum.”

Hac› Mustafa Boydak bir yandan eskiyi an›yor,bir yandan da Türk sanayinin Kayseri’de nas›lgeliflti¤ini bize aktarm›fl oluyor.

Daha 1953’te zaman›n Kayseri Belediye Baflkan›Osman Kavuncu, sanayiyi Keresteciler Sitesinetafl›mak ister. Ancak o tarihlerde buras› flehrinçok d›fl›nda kald›¤›ndan ve ulafl›m imkânlar› k›-s›tl› oldu¤undan esnaf, “orada ne yapaca¤›z, si-nek mi avlayaca¤›z” diyerek tafl›nma fikrine kar-fl› ç›kar. Osman Kavuncu’nun yan›t› ise, "Önce

Y›l 1957. Hac› Mustafa ve Sami Boydak’›n ‹stikbal markas›n› bafllatt›klar› y›lda Kayseri

Kayseri, belediye baflkanlar›aç›s›ndan flansl› bir kenttir.

‹stikbal’in ilk günlerinden itibaren markaya katk› sa¤layan Osman Konuk, o¤lu Mehmet Konuk ile birlikte


37

1950’li y›llarda Kayseri Dokuma Fabrikas›na ait iki foto¤raf


38

bana beddua edeceksiniz, ama sonra çok duan›z›alaca¤›m” fleklinde olur. Hac› Mustafa Boydak’›no¤lu ve Boydak Holding Yönetim Kurulu BaflkanVekili fiükrü Boydak "Gerçekten Osman Kavuncuçok dua ald› ve Kayseri’ye önemli eserler b›rakt›.Vefat etti¤inde cemaat, cenazeyi camiden kabris-tana kadar olan yaklafl›k 6-7 kilometrelik mesafe-de omuzlarda tafl›mak için neredeyse birbirleriyleyar›flt›. Kayserililer kendisini hiçbir zaman unut-mad›, hep minnetle yâd etti" diyor.

Osman Kavuncu bir grup esnafla, döneminCumhurbaflkan› Celâl Bayar’›n Kayseri’yi ziyare-ti öncesinde görüflerek, Cumhurbaflkan›’na dük-

kanlar nedeniyle çok fazla borçland›klar› için ya-k›nmalar›n› ister. Bu flikayeti duyan, Celâl Bayar,Osman Kavuncu’ya döner ve "Söyle Baflkan, neyapal›m?” der. Bunun üzerine, Kavuncu da "Hü-kümet en az befl y›lda ödenmek üzere Emlak Kre-di Bankas›’ndan kredi sa¤larsa, esnaf›m›z rahatnefes al›r” diye yan›t verir. Ve bu flekilde o dö-nem Sanayi’ye tafl›nan esnafa kredi verilmesisa¤lanm›fl olur (Sato¤lu, Abdullah, Kayseri’ninEfsane Adam› Osman Kavuncu, Ayy›ld›z Mat-baas›, Ankara, 1977, s. 57).

[Kayseri, belediye baflkanlar› aç›s›ndan flansl› birkenttir. 1998’den bu yana Kayseri Belediye Bafl-kanl›¤› görevini sürdüren ve 2004’te üçüncü kez,seçmenlerin % 70 oran›nda oylar›yla Kayseri Be-lediye Baflkan› seçilen Mehmet Özhaseki’nin be-lediyeyi flirket mant›¤›yla yönetti¤i, bas›nda yeralan bilgiler aras›ndad›r. Belediye, sadece perso-nel tasarrufu nedeniyle 11 y›lda 100 trilyon ekmaliyetten kurtulmufl bulunmaktad›r. 11 olanpark say›s› 250’e ç›km›flt›r. Makam araçlar› uy-gulamas›na son verilerek, y›ll›k 2,5 trilyonlukkaynak israf›n›n önüne geçilmifltir. ("Akla ve Pa-raya ‹htiyac› Olmayan fiehir: Kayseri",http://wowturkey.com, 20/02/2006; siteye eri-flim 21/01/2008)].

Osman Kavuncu döneminin kazançlar›ndan biri – 1970’lerde Kayseri Cumhuriyet Mahallesi(Sato¤lu, Abdullah, Kayseri’nin Efsane Adam› Osman Kavuncu, Ayy›ld›z Matbaas›, Ankara, 1977, s. 149)

Hac› Mustafa Boydak, 2004’te efli Sefure Boydak’la birlikte


39

Tahminen 1960’l› y›llarda Kayseri Meydan›’ndan bir görüntü


40

‹stikbal’in ‹lk Kurulufl Giriflimleri…

‹stikbal markas›n›n temelleri, 1950’li y›llar-da oldukça zor koflullarda at›l›r. Hac› Samive Hac› Mustafa Boydak, Kayseri’nin Hac›-lar ilçesinde yaflamaktad›rlar. Ancak Hac›-lar ilçesindeki arazi, tar›ma pek elveriflli de-¤ildir. O nedenle 1952-57 aras›ndaki y›llar›,kap› ve pencere do¤ramas› üretimini ö¤rene-rek geçirirler. Mustafa Boydak askerden dön-dükten bir y›l sonra, elleri daha bir “çekiç tutar”hale geldi¤inde ise, Kayseri’deki Eski Sanayi Böl-gesi’nde yaklafl›k 50 m2’lik küçük bir atölye sat›nal›rlar. Proje çizdirilir. Art›k ifl ruhsat almaya vetemel atmaya gelmifltir. Ancak Belediye’yi birçokkez ziyaret ettikleri halde bir türlü ruhsat ala-mazlar. Genç Mustafa art›k son çareyi, BelediyeBaflkan›’n›n huzuruna ç›kmakta bulur. OsmanKavuncu’ya gider ve derdini anlat›r. Osman Ka-vuncu, Belediye’de ruhsat ifllerinden sorumluSelçuk Kara’y› yan›na ça¤›rarak, problemin neoldu¤unu sorar. Ayn› yer, iki farkl› kifliye sat›ld›-¤›ndan ruhsat verilememektedir. Bunun üzerine

Osman Kavuncu imar plan›n› getirtir ve ayn› so-kakta, köfle bafl›nda sat›lmam›fl baflka bir alan›iflaretler ve Selçuk Kara’ya bu alan›n ruhsat›n›hemen ç›kartmas›n› söyler. Sonra Mustafa Boy-dak’a dönerek: "Sen de hemen yar›n buraya kaz-may› vuracaks›n” der.

Ancak zorluklar pefli s›ra gelir. Temel at›lm›flt›r,fakat 1950’lerin sonunda Türkiye’de hammaddetedarikinde önemli s›k›nt›lar yaflanmaktad›r. Ka-raborsada ise fiyatlar çok yüksektir. Bu kez deMustafa ve Sami Boydak’›n babalar› MehmetBoydak, yine Osman Kavuncu’dan yard›m talepeder ve demirde, çimentoda yaflanan girdi darbo-¤az›n› aflmalar› yine Osman Kavuncu’nun yard›-m›yla gerçekleflir.

Mustafa ve Sami Boydak, Eski Sanayi’deki 50m2’lik dükkanlar›nda, el gereçleriyle, karyola,gard›rop, sand›k vb üretmeye bafllarlar. Mustafa

Boydak üretimle, Sami Boydak, iflin daha çok sa-t›fl ve tahsilat yönüyle ilgilenmektedir. Hatta Es-ki Sanayi’de karfl›lar›ndaki 100 m2’lik dükkan›nsahibi nakte s›k›fl›nca; kendi dükkan›n› Boydak

kardefllerin 50 m2’lik dükkan›yla takas eder. Boy-dak kardefller belli bir süre borçlanarak daha bü-yük bir atölyede çal›flma imkân› elde etmifl olur-lar. Borçlar›n› ödemede güçlük çekmezler, çünkü1950’lerin sonunda ürettikleri tüm do¤ramalar›kolayl›kla satmaktad›rlar.

Ancak Türkiye’de sanayiyi olumsuz etkileyenbirçok koflul devam etmektedir. Örne¤in Hac›Mustafa Boydak’›n hat›rlad›¤› gibi, o y›llardaelektrik sayac› almak bile zor ifltir. Sayaç ald›k-tan sonra da problem bitmez. Elektri¤i alabilmekayr› bir sorundur. Hac› Mustafa Boydak o günle-ri flöyle özetliyor: "10 beygirlik motorlar için 5beygir gücünde elektrik veriliyordu. Bir yandanelektrik kesintileri, öte yandan iflyerlerinin akflamsaat 05:00’de kapanma zorunlulu¤u, belimizi iyi-ce bükmüfltü. ‹flyerlerini akflam 5’te kapatmas›nlardiye, kap›m›za kadar gelen görevlilere yalvar›rd›k.Cuma akflam› saat 05:00 olmufl. Elimdeki iflin bir

‹stikbal markas›n›n kurucular›ndan Hac› Sami Boydak 1960’l› y›llarda (1936-2006)

“10 beygirlik motorlar için 5 beygir gücünde elektrik veriliyor-du. Bir yandan elektrik kesintileri, öte yandan iflyerlerinin ak-flam saat 05:00’de kapanma zorunlulu¤u, belimizi iyice bük-müfltü”


41

saati daha var. O gün bitirebilirsem, ertesi günügidip mal› teslim edece¤im, yerine takaca¤›m. An-cak bir saat daha fazla çal›flabilmek için dahi, ko-lay kolay izin alamazd›k. Gelip iflyerlerini kapat›r-lard›. Elektrik konusunda K›rflehir’deki Hirfanl›Baraj› (1959’da) devreye girene kadar çok zorlukçektik. Ondan sonra da kesintiler devam etti, amaen az›ndan bir önceki döneme göre biraz daha ra-hat nefes ald›k."

Zaman içinde mobilya iflini bu iki kardefle Eski-flehir’den gelen ustalar› Cemal Usta (Cemal Tan-r›diler ya da Sar› Cemal) ö¤retir. O y›llarda Eski-flehir ve Ankara mobilya iflinde öndedir. CemalUsta Kayseri’ye gelip yerleflti¤inde, gençlere ah-flaptan mobilya yapmay› ve döfleme iflini ö¤ret-mek ister. Babalar› ise do¤rama iflinde kalmalar›-n› ve bu konuda sabretmelerini istemektedir.Mustafa Boydak ise, do¤rama iflinin k›fl›n yavafl-lad›¤›n› ileri sürerek, gelirlerini y›l boyunca ayn›

seviyede tutmaya yard›m edecek ek bir ifl kolunagirmenin do¤ru olaca¤›n› savunmaktad›r. Hattababa Boydak, o¤ullar›n› ikna etmesi için bir ak-rabalar›ndan yard›m ister. Bu akraba MustafaBoydak’a "en iyisi siz istihareye yat›n” der. Böyle-likle mobilya ifline girmenin aile için hay›rl› olupolmayaca¤›n› ö¤renmek için Kayseri’de yaflayanYeflil Hoca lakab›yla tan›nan bir hocaya baflvu-rurlar ve Yeflil Hoca’n›n bir hafta sonra aç›klaya-

ca¤› istihare sonucu merakla beklenir. SonundaYeflil Hoca, "Dikkat edin, önce biraz zorlanacak-s›n›z ancak sabrederseniz yolunuz çok aç›k ola-cak. Çünkü rüyamda önce bulan›k bir su gördüm.Daha sonra bu su, berraklaflt› ve duruldu” der.Yeflil Hoca’dan bu oluru alan Boydak kardefller,babalar›n› da ikna ederler ve art›k o tarihten son-ra Cemal Usta’n›n yard›m›yla mobilya ifline res-men girmifl olurlar.

1964’ten sonra üçüncü kardefl Mehmet Boydakda, a¤abeyleri Mustafa ve Sami Boydak’›n ya-n›nda ç›rak olarak çal›flmaya bafllar. Askerdendönünce Mehmet Boydak Sanayi’deki ma¤azadagörev al›r. Bu dönemde Hac› Sami Boydak ham-madde al›m›yla, Osman Konuk çal›flanlarla,Mehmet Boydak ise ma¤azayla birebir ilgilen-mektedir.

‹stikbal Markas› Ad›n› Al›yor

Markaya ‹stikbal ad›n› Cemal Usta verir.Usta, bu iki kardeflin çal›flkanl›klar›n› ve gi-riflimciliklerini takdir ederek, bir gün "Sizinistikbaliniz çok parlak, firman›z›n ismini ‹s-tikbal koyun" der. Kardefller de Ustalar›n›nsözünü dinlerler… Böylelikle ‹stikbal mar-kas› do¤mufl olur.

Ailenin en büyü¤ü olarak Hac› Mustafa Boy-dak’a, Boydak isminin anlam›n› sordu¤umuzda,ailenin ‘Sakio¤lu’ ismini almak istedi¤ini, ancak

Yeflil Hoca’n›n bir hafta sonra aç›klayaca¤› istihare sonucu me-rakla beklenir. Sonunda Yeflil Hoca, "Dikkat edin, önce birazzorlanacaks›n›z ancak sabrederseniz yolunuz çok aç›k olacak.Çünkü rüyamda önce bulan›k bir su gördüm. Daha sonra busu, berraklaflt› ve duruldu” der.

Hac› Mustafa Boydak, Mustafa Boydak ve Hüseyin Gürdo¤an’la birlikte


42

soyad› kanununun yeni yasalaflt›¤› o dönemde,nüfus memurunun “o¤lu” tak›s›n›n kullan›m›naizin vermedi¤ini söylüyor. “Boydak” ismininFarsça’dan geldi¤ini ve “elinde de¤ne¤i dahi ol-mayan, tek bafl›na yürüyen kifli” ya da baz› kay-naklara göre “eli bofl kifli” anlam›nda kullan›ld›-¤›n› ö¤reniyoruz. Ancak bir kez daha, o ismi yük-lenen kiflilerin, bu isimlere ayn› zamanda anlamverenler oldu¤una tan›k oluyoruz. Çünkü “Boy-dak” hangi anlama gelirse gelsin, bugün art›kBoydak Ailesi’nin Türk sanayine katt›klar› bu is-me çoktan yans›m›fl bulunmaktad›r.

Kayseri’de Aç›lan Teflhir Ma¤azas›

Boydak kardefller, bir yandan Eski Sanayi’deüretimi sürdürürken, öte yandan üretilen mobil-yalar› teflhir edebilmek için flehirde bir dükkanaçarlar ve bir akrabalar›n› bu iflin bafl›na getirir-ler. Daha o y›llarda dükkan›n ve üretim yapt›kla-r› atölyenin hesaplar›n› birbirinden ayr› tutarlarki, hangisinden kâr ediyorlar, hangisinden zararediyorlar, izlemeleri mümkün olsun. Bir süresonra flehirdeki bu teflhir ma¤azas›n› kapatmakzorunda kal›rlar çünkü dükkan bir türlü kâra ge-çemez. Yine de sa¤duyuyla üretim yapt›klar›mallar› teflhir edebilecekleri bir yerin olmas› ge-rekti¤ini düflünürler ancak o y›llarda bunu bafla-r›l› bir flekilde hayata geçiremezler.

HES Kablo’nun Kuruluflu

HES Kablo’nun kurulufl fikri, Hac›lar köyündenAlmanya’ya iflçi olarak çal›flmaya giden vatan-dafllar›m›z›n giriflimleriyle 1970’de ortaya at›l›r.Bu kifliler Hac›lar’›n önde gelen e¤itimli gençleri,Mustafa Derin ve Sadettin Erkan’la temasa geçe-rek, Almanya’da çal›flan Hac›l›lar olarak bir ara-ya gelerek yat›r›m yapmak istediklerini belirtirler.Mustafa Derin ve Sadettin Erkan, Türkiye Elek-trik Kurumu’nda çal›flmaktad›r. Onlar da “Türki-ye’de 40.000 köyden daha henüz 5.000’indeelektrik var. Di¤er köylere de elektrik götürülecekve dolay›s›yla elektrik kablosuna ihtiyaç olacak”düflüncesinden yola ç›karak, kendi uzmanl›k

alanlar› olan elektrik kablosuna yat›r›m yap›lma-s›n› önerirler. Bu flekilde HES Kablo’yu, Hac›larElektrik Sanayi’nin bafl harflerinden esinlenerekkurma fikri ortaya at›l›r. Çok ortakl› bir yap› arzuedildi¤inden, ilk aflamada her bir hissedara enfazla 5.000 TL’den 100 hisse sat›lmas› kararlaflt›-r›l›r. Ne yaz›k ki, Hac›lar’da yat›r›m yapma fikri-ni ortaya atan Almanya’da çal›flan iflçiler dahasonra HES Kablo’ya ortak olmaktan vazgeçerler.Sonuçta bu giriflimi, 1974’te Hac›lar’›n önde ge-len tüccarlar› ve esnaf› üstlenir. ‹lk kurulufl y›lla-r›nda Mehmet Boydak da HES Kablo’da çal›fl›r.

Hac› Mustafa Boydak, "Fabrika kurmak fedakâr-l›k ister” diyor ve ekliyor: "k›sa zamanda HES’inözsermayesini 30 milyondan 40 milyona ç›karma-m›z gerekti. Tüm ortaklar, paylar› oran›nda ser-maye art›fl›na kat›lmak istemeyince, ister istemezdi¤er ortaklar gerekli sermaye art›fl›n› aralar›ndapaylaflt›lar. Böylelikle ilk bafltaki ortakl›k oranla-r›nda baz› de¤ifliklikler oldu.” HES Kablo’nun ku-rulufluyla Boydak Grubu da mobilya d›fl›ndafarkl› bir ifl kolunda yat›r›m yapm›fl ve Grubun,ilk farkl› sektöre girme örne¤ini vermifl olur. ‹leri-ki sayfalarda konu edece¤imiz gibi, zaman için-de HES Kablo’nun ve Boydak Grubu’nun yollar›yine kesiflecektir.

‹kinci Neslin Çal›flma Hayat›na At›lmas›

Boydak Holding Yönetim Kurulu Baflkan› ve Sa-mi Boydak’›n o¤ullar›ndan 1958, Kayseri do-¤umlu Hac› Boydak, ortaokuldan sonra 1970’liy›llarda kendilerine ait Eski Sanayi Bölgesi, 44.Sokak, 10-14 numaral› dükkanda kâtip olarakçal›flmaya bafllar. O y›llarda dükkanlar›nda çal›-flanlar›n genelde askerden döndükten sonra ken-di iflyerlerini açmak arzusuyla iflten ayr›lmalar›n-

HES Kablo’yu, Hac›lar Elek-trik Sanayi’nin bafl harfle-rinden esinlenerek kurmafikri ortaya at›l›r.

Mehmet Boydak ve Hac› Sami Boydak birlikte


43

dan etkilenerek, babas›na ve amcas›na yard›metmek ister. Hac› Bey "babam ‘okuma’ demedi.Ancak bana ifl hayat› daha cazip geldi. Amca ço-cuklar›yla biz hep birlikte büyüdük. Her zamanyan yana ya da ayn› apartman›n farkl› katlar›ndaoturduk. O nedenle evler hep müflterekti. Biz debafl›ndan beri amca çocuklar›yla birlikte hareketetmeyi ö¤rendik ve adeta birbirimize kenetlendik"diyor.

Arzu-‹stikbal Çelik Mobilya’n›n Kurulmas›

Hac› Mustafa Boydak’›n o¤ullar›ndan, 1955,Kayseri do¤umlu fiükrü Boydak çal›flma hayat›-na oldukça genç yaflta, 13-14 yafllar›nda at›ld›¤›-n› anlatarak sözlerine bafll›yor. 1960’l› y›llar›nsonunda iflçi hareketleri oldukça h›z kazanm›fl-t›r. Birçok fabrikada grev vard›r. Küçük yafltanberi teknik konulara yatk›nl›¤› ve bu y›llardaatölyelerinde pek fazla k›demli iflçinin bulunma-mas› nedeniyle, k›sa sürede kendisini usta bafl›

olarak çal›fl›r vaziyette bulur. Daha sonra d›flar›-dan ortaokulu bitirir, liseye iki y›l devam eder veyabanc› dil konusunda kendisini gelifltirir. Özelhocalardan ‹ngilizce dersleri al›r.

fiükrü Boydak, o y›llarda ne üretilirse üretilsin,kolayl›kla al›c› buldu¤unu söylüyor. 1970’li y›l-larda Arzu Mobilya ile birlikte % 50:50 ortakl›k-la çelik mobilya üretimi için Arzu ‹stikbal adl›flirket kurulur. ‹lk dönemlerde suntalam ve alü-minyumdan portmanto yaparlar. Daha sonraofis mobilyalar› ifline girerler. O y›llarda Türki-ye’de makine sat›n almak neredeyse imkâns›z-d›r. fiükrü Boydak bugün hâlâ portmanto üretimiiçin ihtiyaçlar› olan alüminyum delme makinesi-ni kendi imkânlar›yla Kayseri’de ürettirdiklerinihat›rl›yor. fiükrü Boydak 1976’da askere gider veArzu Mobilya ile olan ortakl›k o tarihte son bu-lur. Asker dönüflü, ‹stikbal büyüme h›z›n› art›ra-cak ve h›zla, atölyeden fabrikaya geçifl evresinitamamlayacakt›r.

Yine Hac› Mustafa Boydak’›n o¤ullar›ndan,1957, Kayseri do¤umlu Yusuf Boydak, e¤itiminelisedeyken son verir ve ‹stikbal Mobilya’da çal›fl-

maya bafllar. Ancak mobilya iflindeki tafl›ma iflle-minden çok hoflnut de¤ildir. 1971 y›l›nda Kayse-ri’deki alt› mobilya atölyesinin bir araya gelerek,bu atölyelerinin ihtiyac› olan sunta, kereste, ku-mafl gibi girdileri sat›n almak ve ortaklar›na sat-mak amac›yla kurmufl olduklar› Anadolu Dört-ler’de çal›flmay› istemektedir. Bu alt› atölyedenbiri de ‹stikbal’dir. Hatta babas›n› bu konuda ik-na edebilmek için, o tarihlerde Anadolu Dört-ler’de görevli olan Do¤an Andaç’tan yard›m isterve sonunda burada çal›flmaya bafllar. Do¤anAndaç, daha 1968’de Hac› Mustafa Boydak’la‹stikbal Çelik Eflya’n›n kuruluflunda ortakolduklar›n› anlatarak söze bafll›yor. ‹stikbal Çe-lik Eflya, ‹stikbal Mobilya’dan ba¤›ms›z olarakaç›l›r. Önde ma¤aza, arka bölümde ise imalatha-ne vard›r. Do¤an Andaç, daha sonra kurulansat›nalma flirketi Dörtler Ticaret’te ve AnadoluDörtler’de Boydak ailesiyle 1977’ye kadarortakl›¤›n› sürdürür.

1970’li y›llarda ‹stikbal’in ortak oldu¤u irili ufak-l› flirketler vard›r. Bunlardan baz›lar›ndaki hisse-lerini devrederler, di¤erlerinde ortakl›k paylar›n›art›r›rlar ve baz› kârl› olmayan flirketleri (Arzu ‹s-tikbal gibi) kapat›rlar. 1977’de Anadolu Dört-ler’deki ortak say›s› Emek, Bakt›ro¤lu ve ‹stikbalortakl›¤›yla üçe iner. 1985’ten itibaren tamamenBoydak Ailesi’ne geçer ve yine malzeme al›m-sa-t›m iflini sürdürür.

Kayserililerin ticarette çok baflar›l› oldu¤unu hepimiz biliyo-ruz. Ancak ticarette baflar›l› olamayanlar›n okula yolland›¤›bugün s›k tekrarlanan bir deyifl.

Do¤an Andaç


44

Boydak Holding Yönetim Kurulu Baflkan› Hac› Boydak, babas› Sami Boydak’›n kuca¤›nda (tahminen 1960-61 y›llar›)


45

Boydak Yönetim Kurulu Baflkan› Hac› Boydak 2000’li y›llarda


Kayserililerin ticarette çok baflar›l› oldu¤unu he-pimiz biliyoruz. Ancak ticarette baflar›l› olama-yanlar›n okula yolland›¤› bugün s›k tekrarlanan

bir deyifl. Yaz›l› kaynaklarda bu sözün Os-man Kavuncu’yla ilgili bir an›s› oldu¤u bil-gisine erifliyoruz. 1957’de Demokrat Partimilletvekili olarak parlamentoya giren Ka-vuncu’ya bir gün parlamenter arkadafllar›tak›l›rlar ve derler ki: "Kayserilileri biz ak›l-l›, zeki, çal›flkan zannederdik. Hepsi seningibiyse on para etmezmifl…” Kavuncu da ga-yet sakin bir edayla flöyle yan›t verir: "Bizdeçocuklar 5-6 yafllar›na gelince, mahalle ara-lar›nda simit satarlar, marul satarlar, tica-rete al›fl›rlar. E¤er çocuk muvaffak olmazsa,ilkokula kaydettirirler. ‹lkokulu bitirinciyekadar da, demircilik, tamircilik gibi zenaateverilir. Eli yatk›n ise devam eder. Yoksa orta-okula, liseye yazd›r›l›r. Bu arada çeflitli ifllerverilir. Bunu da beceremezse art›k üniversi-teye yollan›r ve o adam art›k ‘zayiat’tan sa-y›l›r! Sizin anlayaca¤›n›z biz ‘zayiat’t›z. Sizgidin de esas Kayserili’yi Kayseri’de görün!"(Sato¤lu, Abdullah, Kayseri’nin Efsane Adam›Osman Kavuncu, Ayy›ld›z Matbaas›, Ankara,1977, s. 63).

Fuarlar ve ‹stikbal’in Önünde Aç›lan Yeni Kap›lar

Hac› Mustafa Boydak ilk kez 1972’de ‹zmir Fua-r›’n› ziyaret ederek, mobilya üretiminde kullan›l-mak üzere tezgâh makineleri sat›n al›r. 1970’liy›llarda art›k sadece ahflap mobilya üretmemek-tedirler. Çelik eflya, somya, masa, dolap gibi bü-ro malzemeleri de ürün portföyüne dahil edilmifl-tir. Bu tür metal eflya yap›m›nda kulland›klar›punto kaynak makineleri ise, biraz çal›flt›ktansonra ›s›nmaktad›r.

Hac› Mustafa Boydak o y›lki ‹zmir Fuar›’na o¤lufiükrü Boydak’la birlikte kat›ld›klar›n› hat›rl›yorve diyor ki: "fiükrü teknikten çok iyi anlard›. Fua-r› gezerken, birden bana ‘baba, baba’ diye seslen-di. Bir bakt›m bana makinelerin ›s›nmas›n› önle-mek için kullan›lan devr-i daim makinelerini gös-teriyor. Bana dedi ki: ‘Bundan böyle bizim puntokaynak makineleri de ›s›nmayacak. Kayseri’ye dö-nünce bunun ayn›s›n› yapt›raca¤›m’. Gerçekten

dönünce söyledi¤ini yapt›. Böylece daha ilk fuar-da, biz ziyaretimizin meyvelerini ald›k. Mobilya it-hâlâtç›s› Nuri Baylar ile yine o Fuar’da tan›flm›fl-t›k. Y›llarca kendisinin çok yard›mlar›n› gördük."

1976’da HES Kablo’nun o tarihteki Genel Mü-dürü Sadettin Erkan’la bir ay süreyle Almanya,Fransa, ‹sviçre, Avusturya’y› kapsayan bir teknikgezi düzenlerler. O dönemde Avrupa, mobilyaüretim tekni¤inde çok ileridedir. Böylelikle yeni

46

1993’de Almanya Köln Fuar›’nda ‹stikbal Mobilya ekibi bir arada(Oturanlar soldan sa¤a, dördüncü kifli Memduh Boydak, beflinci amca

Mehmet Boydak, alt›nc› Yusuf Boydak)

"Kardeflim rahmetlik Sami A¤a bana tak›l›rd›. ‘Bak bir tezgâhalaca¤›m diye gittin, yine bir makineyle döndün’ derdi. Benise kazand›klar›m›z› yeni makineye yat›rmaktan yanayd›m”

1970’li y›llarda fiükrü Boydak


47

makineleri, Avrupa’da standart olarak kabul edi-len iflçilik düzeyini gözlemleme imkân› bulurlar.Ve belki de 1978’de aç›lacak yeni fabrikalar›ndakullanabilecekleri üretim teknikleri hakk›nda fi-kir sahibi olurlar. Hac› Mustafa Boydak, kardefliHac› Sami Boydak’›n kendisine nazaran tasarrufetmeyi daha çok sevdi¤ini söylüyor ve yine birmakine siparifli sonras›nda kardeflinin söyledik-lerini gülerek aktar›yor: "Kardeflim rahmetlik Sa-mi A¤a bana tak›l›rd›. ‘Bak bir tezgâh alaca¤›m di-

ye gittin, yine bir makineyle döndün’ derdi. Ben isekazand›klar›m›z› yeni makineye yat›rmaktan ya-nayd›m.”

Yine bu dönemde mobilya üretiminde kullan›l-mak üzere baflka bir firma taraf›ndan ithal edilenbir makine, nakit s›k›nt›s› nedeniyle o firma tara-f›ndan gümrükten çekilemez. Nuri Baylar bu ola-y› ‹stikbal’e aktar›r. Neticede ‹stikbal, bilmedik-leri bir firma ad›na düzenlenmifl evrak›n gümrükifllemini tamamlayarak, makineleri gümrüktençeker. 1970’li y›llar›n Türkiyesi’nde al›nan risklerfarkl›d›r ancak Grup, mobilya üretiminde fabri-kasyona geçmenin zaman›n›n geldi¤ine o kadar

inanm›flt›r ki, hesapl› bir flekilde bu tür risklerigöze al›r…

Boydak Ailesi, yurtiçi ve yurtd›fl› fuarlara sadecekendileri kat›lmazlar. 1978’den sonra bu fuarla-ra teknik elemanlar›n› da götürmeyi ihmal et-mezler. 2000’li y›llarda ise bu fuarlara Boydakflirketlerinden 60-70 kiflilik genifl bir ekip kat›l-maktad›r.

‹lk kez 1969’da ‹stikbal’de görev alan MehmetMert, Sanayi’de Ali Arsav Usta’n›n yan›nda ça-l›flmaya bafllad›¤›n› ve o y›llarda üretimdeki a¤›r-l›¤›n çelik eflyadan yana oldu¤unu söylüyor.Mehmet Mert, 39 y›ldan bu yana ‹stikbal’de üre-timin çok çeflitli bölümlerinde ve üç nesil Boy-dak’larla çal›flt›¤›n› ekliyor. Ayn› aileden ve 1972y›l›nda ‹stikbal Mobilya’da üretim bölümündeç›rak olarak ifle bafllayan ve bugün MerkezÇelik’te çal›flan Aytekin Mert ise, ‹stikbal marka-s›n›n geliflimine 36 y›ldan beri tan›kl›k eden flir-ket çal›flanlar›ndan biri olarak, ilk kez 1993’tekat›ld›¤› yurtd›fl› fuarlar›na bugün genifl bir ekip-

le kat›ld›klar›n› söylüyor. 1993’te ‹stikbal’de dö-flemeci olarak ifle bafllayan Mustafa Gayret de,1994’te Köln Fuar›’na kat›ld›¤›n› ekliyor. "O fua-r› gördükten sonra biz döflemecili¤in ‘d’si bile de-¤iliz diye düflünmüfltüm. O güne kadar yapt›¤›m›ziflte, hata olarak görülmeyen konular›n yurtd›fl›n-da çok önemsendi¤ini gördük. Fuar dönüflü öncekendimizde baz› farklar yaratt›k. Daha sonra bir-likte çal›flt›¤›m›z iflçilere yeni ürün kalitesi hakk›n-daki beklentilerimizi anlatt›k. Onlardan daha ka-liteli iflçilik istedik. Meselâ döfleme ifli yaparken,eskiden çektirme izlerini hata saymazd›k. Fuarlar-da bu tür ayr›nt›lar›n ne kadar önemli oldu¤unuve üründeki kaliteyi bu küçük ayr›nt›lar›n belirle-di¤ini gördük."

"Babam›z ve amcam›z bir ihtiyaç hissettiler ve sa¤duyular›n›nyard›m›yla yönetimi ikinci nesle devrettiler. Bizden büyük a¤a-beylerimiz de benzer bir centilmenli¤i bizlere karfl› sergilediler.Onlardan biraz daha genç olmam›za ve deneyimsizli¤imize kar-fl›n, bize güvendiler ve yapt›¤›m›z ifllerde bizi rahat b›rakt›lar”

1970’li y›llarda ‹stikbal çal›flanlar› için düzenlenenMersin gezisinden bir görüntü


Büyük ihtimalle çal›flanlar›n yerinde görerek,fark ettikleri kalite kavram›, ‹stibal’in ilk y›llardaKöln Fuar›’nda 35 m2’lik fuar stand›n› kiralaya-bilmek için ›srarc› olduklar› günleri h›zla gerideb›rakarak; 2007 Köln Fuar’›nda, fuar alan›n›n enortas›ndaki 2.000 m2’lik alan› kiralayabilen birmarka konumuna gelmesinde en kritik unsurlar-dan birini oluflturmakta.

Hac› Boydak, "1988’de ilk fuara gitti¤imde 56bayra¤›n içinde Türk bayra¤› yoktu. Türk bayra¤›-n› ilk kez 1995’ten itibaren biz ‹stikbal olarak dal-galand›rd›k" diyor. (‹çer, ‹smail, Ad›n› Kayse-ri’den Alanlar, Zambak Yay›nlar›, Kayseri,2004, s.159). Ocak 2008’de IMM Cologne Ulus-lararas› Mobilya Fuar›’na ise 33 Türk firmas› ka-t›l›yor. Boydak Yönetim Kurulu Üyesi MemduhBoydak, Grup’taki seyahat kültürünün bugünle-re gelmelerinde önemli katk›da bulundu¤unusöylüyor. Bu konuda görüfllerini flöyle derinleflti-riyor: "Bizim Grup’ta kimse seyahat etmekten ka-ç›nmaz. Çünkü her seyahatte muhakkak yeni bir-fleyler ö¤reniriz. Ayr›ca kendi yapt›¤›m›z iflle, seya-hat s›ras›nda karfl›laflt›¤›m›z durumlar› mukayeseeder ve kendimize yeni dersler ç›kar›r›z. Benim ki-

flisel geliflimimde ifl seyahatlerinin rolü büyüktür.”

O y›llarda sadece fuarlara gidilmez. Ayn› zaman-da tüm çal›flanlara moral vermek amac›yla haftasonu tatilleriyle birleflen resmi tatiller de¤erlendi-rilir. Bu gezilerden biri 1970’li y›llarda, bir 19May›s’ta Mersin’e düzenlenir.

1957’de bafllayan yolculuk, 1977’ye kadarbu flekilde devam eder. 1977 y›l›nda ise, oy›llarda “fabrika” diye an›lan, ancak bugü-nün standartlar›nda büyük imalâthane ola-rak adland›r›labilecek, birkaç küçük imalâtbiriminin ayn› çat› alt›nda birlefltirildi¤i bir“fabrika”n›n temeli at›l›r. 1978’de üretimeaç›lan fabrika, 10.000 m2’lik alana kurulu,500 m2’lik kapal› alandan oluflmaktad›r.

1981’de ‹kinci Nesil, ‹fli Devral›yor

1980’in bafl›nda Hac› Boydak askerden dönmüfl-tür. Ailenin en büyük üç kuzeni ve yafl›t say›labi-lecek fiükrü Boydak ve Yusuf Boydak askerlikle-rini daha önce tamamlam›fllard›r. Üçü de babave amcalar›na yard›m etmektedir. 1980 y›l› Boy-

48

Mustafa (sa¤da) ve Memduh Boydak 1980’li y›llar›n bafl›nda


dak’lar için ticari aç›dan pek iyi bir y›l olmam›fl-t›r. 12 Eylül sonras›nda ülkede belirsizlikler hâ-kimdir. ‹lk kuflak Boydak’lardan Hac› Mustafave Hac› Sami Boydak, y›l sonu hesaplar›n› ya-parken, y›ll›k kazançtan çal›flanlara pay ayr›lma-s› konusunda anlaflmazl›¤a düflerler ve sonuçtaortakl›¤› ay›rma noktas›na gelirler.

Hac› Mustafa Boydak o günler için flöyle diyor:"Dövüflürdük ama bir saat küs kalmazd›k. ‹ster ai-lede, ister ortakl›klarda olsun, e¤er sevgi, sayg›,hoflgörü ve hat›r varsa; her türlü problem hallolur.”

Hac› Boydak da o günü dün gibi hat›rl›yor: "Ba-bamla amcam ifli ayr›lma noktas›na getirdiler. Öy-le ki, Sanayi’den güvendikleri bir arkadafllar›n› ça-¤›r›p, ‘hesaplar›m›z› yapal›m ve ayr›lal›m’ diyor-lar. Biz de üç kuzen, fiükrü ve Yusuf a¤abeyimlebirlikte d›flar›dan konuflulanlar› duyuyoruz. Çokçaresiz hissettik ve çok üzüldük. Hatta a¤lamayabile bafllad›k. Üçümüz de yeni askerden gelmiflsiz.fiükrü A¤abey çelik eflya ustas›. Yusuf A¤abeymalzeme al›m sat›m›n› çok iyi biliyor. Ben de mo-bilya al›m sat›m iflini yap›yorum. Sonunda fiükrüA¤abey’in teklifiyle içeri ben girdim ve ‘siz ortak-l›ktan ayr›lacaksan›z, ifli üçümüze devredin’ de-dim. Hac› Mustafa Amcam hemen kabul etti. Ar-d›ndan babam bu teklifi olumlu karfl›lad› ve böy-lelikle biz üç kuzen resmen ifli devralm›fl olduk.”

Boydak Holding Yönetim Kurulu Baflkan Vekilive ayn› zamanda Kayseri Sanayi Odas› YönetimKurulu Baflkan› olan Mustafa Boydak ise bu ko-nudaki görüfllerini flu sözlerle dile getiriyor: "Bukarar Grubun tarihinde bir dönüm noktas› oldu.Bana göre (babam›n ve amcam›n) yapt›klar› enönemli ifl, a¤abeylerime sorumluluk verirken yetki-yi de yan›nda vermeleriydi. Genç nesil, flirkette ye-niden yap›lanma ihtiyac› gördü. Sonuçta çelik efl-ya ve haz›r mobilya iflleri tasfiye edilerek kanepeve koltuk ifline a¤›rl›k verilmesi karar› al›nd›” di-yor (E. Türk, E. Ergin, P. Çelik, S. Arman, "Ana-dolu'nun Genç Kaplanlar›, Hepsi Okumufl Çocuk-lar” Milliyet Business Eki, 12/07/2004).

Boydak Yönetim Kurulu Üyesi Memduh Boydakise bu konudaki düflüncelerini, "Babam›z ve am-

cam›z bir ihtiyaç hissettiler ve sa¤duyular›n›n yar-d›m›yla yönetimi ikinci nesle devrettiler. Bizdenbüyük a¤abeylerimiz de benzer bir centilmenli¤ibizlere karfl› sergilediler. Onlardan biraz dahagenç olmam›za ve deneyimsizli¤imize karfl›n, bizegüvendiler ve yapt›¤›m›z ifllerde bizi rahat b›rakt›-lar. Bu davran›fllar›n› hep takdir etmiflsizdir. A¤a-

beylerimiz bizler bir yanl›fl yapsak dahi, bizlerihep teflvik etmifllerdir, çal›flma azmimizi k›rmam›fl-lard›r. Görüfllerimize de¤er verildi¤ini hissetmifliz-dir. Sözlerimize arka ç›km›fllard›r, destek vermifl-lerdir. Bizleri sahiplenmifllerdir" diye dile getiriyor.

39 y›ll›k ‹stikbal’li Mehmet Mert ise, ‹stikbal’intemelinin sa¤lam bir firma olmas›n›, ilk kuflakBoydak’lar›n sanatkâr olmalar›na, ikinci kufla¤›nise cesaretle bu bilgi birikimini, seri imalâta geçifl-te uygulayabildiklerine ba¤l›yor.

Yatay Entegrasyonun Getirisi

1981’de ikinci nesil ifli devrald›ktan sonra, ofisve büro malzemelerinden, metal mutfak dolapla-r›na, kahvehane sandalye ve masas›ndan, kol-

49

Boydak Holding Yönetim Kurulu Üyesi Yusuf Boydak

“1983 bizim için önemli bir dönüm noktas›d›r, çünkü o tarihtensonra mobilya ifline yo¤unlaflt›k"


tuk, kanepe ve çeyiz sand›¤›na, gard›roba kadarher çeflit ürünü üretirler. Yusuf ve Hac› Boydak,1981’de sahip olduklar› ma¤aza ve atölyelerintoplam 2.000 m2’yi geçmedi¤ini söylüyor. Yuka-r›da da de¤indi¤imiz gibi, bu y›llarda girdi al›m›-n› ‹stikbal’in de ortak oldu¤u Anadolu Dörtlergerçeklefltirmektedir. Daha 1977’de Boydak’larbelki de tamamen sa¤duyu yard›m›yla yatay en-tegrasyonun faydalar›n› sezmifl ve bu yönde biruygulamay› bafllatm›fllard›r... Yusuf Boydak as-kerlik dönüflü 1981’de Anadolu Dörtler’de yöne-tici olarak çal›flmalar›n› sürdürür (1988’de Ana-dolu Dörtler için dört katl› kerestelik inflaat›nabafllan›r ancak ülkedeki yüksek enflasyon, flir-ketleri nakit s›k›nt›s›na itmektedir. Yusuf Boydako günlerde, nakit s›k›nt›s›ndan amcalar›na ve ba-balar›na söz etmekten çekindikleri bir ortamda,bir gün yüklü miktarda suntay› nakit olarak sat-t›klar›n› ve o sat›lan suntadan al›nan peflin öde-menin sözü edilen keresteli¤in ilk harc›n› olufl-turdu¤unu an›ms›yor). Yusuf Boydak’›n sat›n al-madaki bu deneyimi, Boydak’lar›n bafllatacakla-r› yeni yat›r›mlarla birleflince, o tarihten sonraGrup’ta ne zaman yeni bir yap› söz konusu olsa,o iflin bafl›nda Aile’yi temsilen Yusuf Boydak’›ngörevlendirilmesine yol açacakt›r…

Önce Odaklanarak Büyüme -1983

fiirket için yine yaflamsal öneme sahip bir tak›mkararlar 1983’te al›n›r. 1981’e kadar fabrikadaürün yelpazesi her geçen gün biraz daha genifl-ler. Sonuçta, daha önce de¤indi¤imiz gibi, kendi-lerini ofis ve büro malzemelerinden metal mut-fak dolaplar›na, kahvehane sandalye ve masa-s›ndan koltuk, kanepe ve sand›¤a kadar her çeflitüretime giriflmifl halde bulurlar. Ancak hiçbirürün grubunda “en iyi” olmad›klar›n› görerek,cesur bir flekilde sadece kanepe üretimine odak-lanmaya karar verirler ve metal iflini b›rak›rlar.

Bu kararda, metal eflyada girdi olarak kullan›lansac›n peflin olarak sat›n al›nmas›, buna karfl›nmetal mobilyan›n sekiz, on, hatta on iki ay vade-lerle sat›labiliyor olmas› da rol oynar. Enflasyo-nun çok yüksek oldu¤u o y›llarda, satt›klar› mal-dan kâr etmek bir yana, ayn› miktar sac› dahi ye-rine koyamamaktad›rlar. Öte yandan sunta, ke-reste ve kumafl gibi mobilya üretiminde kullan›-lan girdiler vadeli al›nmakta, üretilen mobilya davadeli sat›lmaktad›r. Böylelikle mobilya üretimi,özellikle 1980’lerde Türkiye’de yaflanan yüksekenflasyonist ortamda fiirket’e nakit rahatl›¤› sa¤-layacakt›r. Boydak Yönetim Kurulu Baflkan› Hac›

50

Boydak Holding Yönetim Kurulu Baflkan Vekili Mustafa Boydak


51

Boydak o günleri hat›rlarken: "Bir gün flimdiki or-taklar›m›zdan Osman Konuk’un Sanayi Bölgesi 1.Cadde Günefl apartman›ndaki evinde topland›k.Di¤er amcam Mehmet Boydak ve kuzenlerim fiük-rü, Yusuf ve kardeflim Mustafa Boydak da vard›.Oybirli¤iyle metal eflya üretiminden çekilmeye ka-rar verdik. Çünkü elimiz bir türlü para görmüyor-du. Belki mani olmak isterler diye bu toplant›yababam› ve amcam› davet etmemifltik. Hatta verdi-¤imiz karardan dönmemek için de elimizdeki çelikeflya üretiminde kullan›lan eski pres makinelerini,sac bükme makinelerini, punto ve elektrod kay-naklar›n› ve sac sto¤unu, yok pahas›na satt›k.1983 bizim için önemli bir dönüm noktas›d›r çün-kü o tarihten sonra mobilya ifline yo¤unlaflt›k" diyor.

Mustafa Boydak ise, bir röportaj›nda o gün-leri flöyle tan›mlamaktad›r: "Hiçbir ürüngrubunda pazar liderli¤ini hedefleyen özel-liklerde üretim yapam›yorduk. Önce küçül-dük, ürün gruplar›m›z› daraltt›k ve bir ürüngrubuna konsantre olduk. O da kanepeydi.Kanepede baflar›l› olup pazar liderli¤ini ya-kalad›k. Ondan sonra di¤er ürün gruplar›n›buna ekledik.” (“‹stikbal Grubu Boydak Hol-ding Oluyor", www.zaman.com.tr, 27/05/2002;siteye eriflim 03/08/2005).

Daha 1983’te Markalaflma Yolunda At›lan Yeni bir Ad›m

‹stikbal’in markalaflmada att›¤› her ad›m, flirke-tin daha büyümesine, yeni yat›r›mlara yönelme-sine, yeni ürünler üretmesine ve daha sonrabunlar› markalaflt›rmas›na yol açm›flt›r.

Böylelikle 1983’te, kendi sözleriyle, "bilerek yada bilmeyerek" ikinci bir odaklanmaya giderler. Oy›llarda toplu konutlar›n inflaat›na a¤›rl›k veril-mifltir. Bu nedenle konut mobilyas›na ve özellik-le de küçük konutlarda pratik kullan›m alan› bu-lan kanepelere, çek-yatlara yönelirler. BoydakHolding Yönetim Kurulu Üyesi Nazif Türko¤lu, odönemde Ankara’da ve ‹stanbul’da yap›lmaktaolan toplu konutlar›n Boydak Grubu’nun dahailk günden dikkatini çekti¤ini söylüyor ve bölgeziyaretleri s›ras›nda Hac› Boydak’›n "buralarahep kanepe, koltuk gerekir. Her birine bir, iki tane‹stikbal versek bile, bu bizim için büyük bir pazarolur" dedi¤ini hat›rl›yor. ‹stikbal Grubu çal›flan-lar›ndan Aytekin Mert de, Grubun yat›r›mlar›n›nkanepe ifline girdikten sonra artt›¤›n› söylüyor ve

‹stikbal’i do¤urgan bir marka olarak tan›ml›yor.Çek-yatlar, somyada oldu¤u gibi, hem oturmagrubu hem de yatak ifllevi gördü¤ünden, çok kul-lan›fll›d›r. Bunun yan› s›ra, ayn› zamanda dolapolarak da kullan›labilen çek-yatlarda k›sa süredebüyük bir talep patlamas› yaflan›r. Giderek ah-flap mobilyada daha uzmanlafl›rlar. Hatta 1980’liy›llarda hammadde olarak karaa¤ac›n› kullana-rak, özel bir boyamayla parlak hale getirirler. Ra-kipler bunu bir türlü taklit edemez. ‹stikbal ge-nelde o y›llarda, ahflap ve sünger kullanarak mo-bilya üretimini gerçeklefltirmektedir.

Ancak pazarda baflka de¤iflimler de yaflanmakta-d›r. 1986-87 y›llar›nda ‹stikbal Mobilya ahflap-tan kütüphaneli, 3’lü, 4’lü kapakl›, bar’l› kanepe-ler üretmektedir. O y›llarda gazetelerde “yayl› ka-nepe” reklamlar› yay›mlanmaya bafllam›flt›r vebu reklam Boydak’lar›n ilgisini çeker. Tesadüfeseri, Hac› ve fiükrü Boydak, ‹zmir’e sehpa al›m›için gittiklerinde orada bir mobilyac›da sözü edi-len yayl› kanepeyi görürler. Buradan esinlenerekyayl› kanepe üretimine geçebileceklerini düflü-nürler. Ancak bunun için yay sat›n almalar› gere-kir. O tarihlerde yay genelde yatak üretimindekullan›lmaktad›r ve bu nedenle Sabah ve Konforyataklar›yla görüflürler. Fakat onlar›n üretimleriancak kendi gereksinimlerine yetmektedir. Ar-d›ndan ‹stanbul’a gelirler. O dönem Memduh veBekir Boydak ö¤renimlerini ‹stanbul’da sürdür-mektedir. ‹MÇ’den (‹stanbul Manifaturac›larÇarfl›s›) kumafl almaya giderler ve kumafl ald›k-lar› hemflehrilerinin önerisiyle, Gecem yatakla-r›yla görüflürler ve örnek olarak keçesi çak›lm›fl50 adet yay sat›n alarak Kayseri’ye dönerler.

(soldan sa¤a) Memduh, Hac›, Mustafa ve Bekir Boydak kardefller1980’lerde bir arada (Kalkan, Emir, ‹rfan Birol, Murat Yerlikhan, Kayse-ri Meflhurlar›, Mazaka Yay›nc›l›k, Kayseri, 2006, s. 363)


52

‹stikbal Mobilya’n›n 1990’larda Hürriyet gazetesinde yer alan ilk reklam örne¤i


53

‹stikbal Mobilya’n›n 1990’larda Hürriyet gazetesinde yer alan ilk reklam örneklerinden biri


54

‹stikbal Mobilya’n›n 1990’larda Türkiye gazetesinde yer alan ilk reklam örneklerinden biri


551990’larda ‹nci Yayl› Kanepe broflürü

1990’larda Yakut Çift Kiflilik Yayl› Kanepe broflürü


56

fiükrü Boydak, yolda Hac› Bey’in kendisine"Yaparsak bu yayl› kanepeleri profilden yap-mal›y›z. Ahflap olursa, olmaz” dedi¤inian›ms›yor. Çünkü ahflap, bir süre sonra odas›cakl›¤›nda deforme olabilmekte, çatlaya-bilmektedir. ‹flte bu düflüncelerle ‹stikbal ta-raf›ndan ilk yayl› kanepe “‹nci” ismiyle1990’lar›n bafl›nda üretilmifl olur. “‹nci”yi,“Yakut” ve “Elmas” izleyecektir…

‹lk Yayl› Kanepe Üretimi ve Pazarda Yaflanan Zorluklar

Ancak ilk üretilen yayl› kanepeler biraz kaba gö-rünümlüdür. Kapitone makineleri olmad›¤›ndan,kanepelerin kapitoneleri dikifl makinelerinde di-kilmektedir. K›s›tl› imkânlarla üretilen bu kane-peleri, baflta Ankara olmak üzere çevre illere gö-türerek, satmaya çabalarlar. Hac› Boydak o gün-

lere dair an›lar›n› flu sözlerle dile getiriyor: "An-kara’ya yatak odas›, yemek odas› gibi tak›mlar›sat›n almaya gitti¤imizden, üretti¤imiz yayl› mo-bilyalar› da numune olarak götürüp göstermek is-tedik. Ama Ankara’da çald›¤›m›z her kap› yüzü-müze kapand›. Sükut-u hayale u¤rad›k. Hiç unut-mam, yine Ankara’da bir mobilyac›ya gittik. ‘Abi,yayl› kanepelerimize bir bak. Bir hatam›z, kusuru-muz varsa söyle’ dedik. O gün emektar floförümüzMurat Özer ve fiükrü A¤abey’le birlikteyiz. Mobil-yac› rica minnet dükkan›n›n önüne ç›kt›. Biz dekanepeyi kamyonetten afla¤›ya indirdik. Gözününucuyla bakt›ktan sonra, ‘Bu kanepeler ‘gubat’. Be-ni bunlarla bofluna meflgûl etmeyin’ dedi. Bunungibi 8-10 kadar firmayla görüfltük. Her birinden‘Kayser’i mal› sat›lmaz’ gibi gurur k›r›c› sözlerduyduk. Bakt›k, kanepeleri satamayaca¤›z, utan-c›m›zdan Kayseri’ye de geri götüremiyoruz. Onunüzerine Ankara’daki Sar› Çam Mobilya’ya rica et-tik ve bu kanepeleri onlar›n bodrum kat›na y›¤d›k.

Bir keresinde de flimdiki ortaklar›m›zdan YusufAkda¤ ve yine Murat Özer’le Konya’ya do¤ru yolaç›kt›k. ‹lk ifl olarak Ankara’daki Sar› Çam Mobil-ya’n›n Konya’da tan›d›¤› bir mobilyac›ya gittik.Onlar mallar›m›z› görmeye dahi istekli olmad›lar.Bunun üzerine kanepeyi görsünler diye mal› kam-yonetten dükkan›n önüne indirdik. Ancak yine desatamad›k. Tam o s›rada bardaktan boflan›rcas›nabir ya¤mur bafllad›. Biz üçümüz bir yandan kam-

yonetteki kanepeler ›slanmas›n diye kofluflturuyo-ruz, öte yandan kald›r›mdaki kanepeyi kamyonetetafl›maya çal›fl›yoruz. Mobilyac›daki arkadafllar›-m›z bize bir el vermediler. O gün ya¤an o fliddetliya¤mur içimize iflledi.

Bundan sonra Konya Mobilyac›lar Çarfl›s›’ndaÖzemek Mobilya’ya gittik. Mallar elimizde kalma-s›n diye, paray› peflin al›r›z düflüncesiyle çok ucuzbir fiyat teklif ettik. Ancak Özemek, ‘ayn› fiyattan12 ay vadeli verirseniz, sat›n al›r›z’ dedi. ‹ndir-bin-dir olmas›n diye kanepelerin yar›s›n› Özemek’e b›-rakt›k. Allah raz› olsun, bize yemek ikram ettiler.Üflümüfltük, s›cak çaylar›n› içtik. Yapt›klar› iyili¤ihiç unutamay›z. Ard›ndan Afyon, Denizli, ‹zmir’edo¤ru yola koyulduk. Sonuçta da boynu bükükKayseri’ye döndük. Ancak tüm bu yaflad›¤›m›zzorluklar bizim için itici güç oldu. ‹lk etapta bizigeri çeviren baz› mobilyac›lar daha sonra bizimbayimiz olmak istediler…" diyor.

Yusuf Akda¤, 1978’de ‹stikbal’e ortak olur. YusufAkda¤ da o günleri hat›rlarken, 1971’de H. Mus-tafa Boydak ve H. Sami Boydak’›n yan›nda kay-nakç› olarak ifle bafllad›¤›n› ve hayat› burada ö¤-rendi¤ini söylüyor. O dönemde orta ölçekli ifllet-melerde çal›flanlar›n otomobilleri olmas›na g›ptaetti¤ini ve kendi kendine “acaba bir gün bizim ifl-çilerimizin de otomobilleri olur mu?” diye sorgula-d›¤›n› hat›rl›yor. Ayn› y›llarda Mustafa Budak da‹stikbal’in ilk günlerinde markaya önemlikatk›larda bulunur.

1980’li y›llar›n sonunda yurtd›fl›ndan sat›n al›nan yay ve kapi-tone makineleri ‹stikbal için bir di¤er önemli dönüm noktas›n›oluflturur.

‹stikbal Mobilya’ya emek veren Boydak’lar›n ortaklar›ndanMustafa Budak


57

Çal›flanlardan Aytekin Mert de o günleri çok iyihat›rl›yor ve diyor ki, "Ürünlerimiz sat›lamay›nca,mürekkep bask›yla kanepelerin iç bölümlerineyazm›fl oldu¤umuz ‘‹stikbal –Kayseri’ yaz›s›n› kal-d›rmak zorunda kald›k. Çünkü hiç kimse Kayserimal› kanepeye itibar etmiyordu."

Ancak amca Mehmet Boydak daha sonra Anka-ra sitelerden ürün almaya giden kamyonlar›n do-lu gidip gelmeye bafllad›¤›n› ve bir zamanlarürün ald›klar› yerlere ürün satar hale geldiklerinisöylüyor.

Yusuf Boydak 1989 y›l›ndan sonra ‹stikbal ola-rak sermaye yap›lar›n›n daha güçlendi¤ini belir-tiyor. Çünkü özellikle sat›n al›nan malzemelerivadeli al›p, peflin satmaktad›rlar. Bu y›llardaAnadolu Dörtler’den genelde 5.000 plaka suntaald›klar›n› ve tek seferde daha büyük al›m yapanfirmalar› imrenerek izledi¤ini belirtiyor. YusufBoydak, y›llar sonra, 1991’de 30.000 plaka sun-tay› sat›n ald›¤› günü ise hiç unutmad›¤›n› ekli-yor... (‹leriki sayfalarda görece¤imiz gibi, YusufBoydak, 1971’de ilk görev ald›¤› Anadolu Dört-ler’de 23 y›l çal›flt›ktan sonra 1994’te ayr›larak,Merkez Çelik A.fi.’de Yönetim Kurulu Baflkanl›-¤›’n› yürütmeye bafllayacakt›r).

Yay ve Kapitone Makinesinin Sat›n Al›m›

1980’li y›llar›n sonunda yurtd›fl›ndan sat›n al›-nan yay ve kapitone makineleri ‹stikbal için birdi¤er önemli dönüm noktas›n› oluflturur. ‹ç pa-zarda üretebildikleri her fleyi satar durumdad›r-lar. O y›llarda ‹stikbal’in sat›fllar›n› yavafllatantek unsur, girdi yetersizli¤i nedeniyle yeteri kadarüretememektir. Çal›flanlardan Mehmet Mert ogünlerde yaflad›klar›n›: "Esas›nda ihtiyaç, ihtiyac›do¤urdu. Çünkü o y›llarda diyelim z›mba ya dayay tedarikçimiz istedi¤i fiyattan bize mal satabi-liyordu. Üretimi kendi bünyemize al›nca, maliyet-leri daha iyi kontrol edebilir hale geldik" diye aç›k-l›yor. Bu nedenle yayl› kanepe üretiminde iki kri-tik makineyi ithal etmeye karar verirler. fiükrüBoydak’la, flimdiki Has Çelik Yönetim KuruluBaflkan› Halit Özkaya, Avrupa’ya yay ve kapito-ne makinesi almaya giderler. Kapitone makinesidaha ucuz ve teslimat süresi daha k›sad›r. Ancakyay makinesi oldukça pahal›d›r ve 24 ay sonra-ya teslimat yap›lmaktad›r. Sonuçta yay makinesiiçin % 10 iskonto oran› ve 12 ay sonra teslimatüzerinden bir ön anlaflma sa¤lan›r. Zamans›zl›knedeniyle proforma fatura almadan Türkiye’yedönerler. Ancak arkadan fakslanan proformadaiskonto oran› % 10 yerine, % 5 olarak belirtilmifl-

2007’de Boydak’lara ait tel ve yay tesisleri


58

tir. Bunun üzerine Kayseri’yle ‹sviçre aras›ndah›zl› bir faks trafi¤i yaflan›r. Sonuçta ‹stikbal yet-kilileri e¤er teslimat 6 ay sonra yap›labilirse % 6iskontoya raz› olduklar›n› belirtirler. Sat›c› firmada bunu kabul eder. Yay makinesinin teslim ta-rihini 6 ay öne çekmek, ‹stikbal’i çok rahatlat›r,çünkü her gün yeterli miktarda üretememenin s›-k›nt›s›n› yaflamaktad›rlar. Sonuçta ‹talya’dan ka-pitone, ‹sviçre’den de yay makinesi sat›n al›nm›flolur. Art›k ‹stikbal Mobilya kendi yay›n› üretmenoktas›na ulaflm›flt›r. Kanepelerin eskiden ahflapolan kasas›, art›k yerini profilden yap›lan iskele-te b›rakm›flt›r. Günlük üretim miktar› kalitedentaviz vermeden, h›zla artm›flt›r.

fiükrü Boydak, ilk etapta “‹nci” kanepeden50 kiflilik iflçi kadrosuyla günde yaklafl›k 3-4 kanepe üretebildiklerini söylüyor. Hatta"10 tane siparifl al›nca, nas›l yetifltirece¤izdiye kara kara düflünürdük” diyor. 1986’yagelindi¤inde günlük üretim 100 mobilyayaulafl›r (Daha sonra bu say› 1990’lar›n orta-s›nda 1.800-2.000’e kadar yükselecektir).

Pazardaki Talebi Karfl›layamama

Boydak Holding Yönetim Kurulu Üyesi NazifTürko¤lu, o günlerde yaflanan üretim s›k›nt›s›n›nboyutlar›na iliflkin ilginç bir an›s›n›, kendine hasuslubuyla bize aktar›yor: "O günlerde üretim s›-k›nt›s› çekiyoruz. Sipariflleri hemen karfl›layam›yo-ruz. Bir kamyon bugün yollasak, ayn› müflteriyeikinci kamyonu ancak 15 gün sonraya yükleyebi-liyoruz. Y›ld›zeli’ne gidecek bir kamyonluk 40 ka-nepeyi pazartesi sevkiyat› yap›lmak üzere cumaakflam›ndan ay›rtt›m. Cumartesi sabah ifle geldi-¤imde, bu kanepelerin Arapkirli’den gelen bir tüc-car›n kamyonuna yüklendi¤ini farkettim. Y›ld›ze-li’deki müflterimize de tafl gibi söz vermiflim, pa-zartesi günü gelip mal› alacak. Peflin paras›n› ya-t›rm›fl. Bunun üzerine Arapkirli’nin kamyonunuboflaltt›rmak istedim ve kamyonun fabrikadan ç›-k›fl›n› engellemek için yolunu kestim. Fakat Arap-kirli müflterimiz dedi ki: ‘A¤abey, bir kamyon malönemli de¤il. Ama kamyon floförü benim hemfleh-rim. fiimdi memlekete gidince bu olanlar› herkeseanlat›r. Arapkirli’de itibar›m kalmaz. N’olur yap-

Boydak Yönetim Kurulu Baflkan Vekili fiükrü Boydak


59

ma’. Bu söz üzerine mecburen Arapkirli’nin yolu-na devam etmesine izin verdim. Y›ld›zeli’ndekimüflterimizden de bir gün ek süre istemek zorundakald›m. ‹flte o günlerde hep ‘keflke imkân›m›z olsada, günde 200 kanepe üretebilsek’ diye içimizdengeçirirdik. Zaten tüm bu yaflanan s›k›nt›lar Mer-kez Çelik’in kurulmas›n› h›zland›rd› ve o yolu bizeaçt›.”

Makineler yutd›fl›ndan gelir, fakat bu kez de ma-kinelerin montaj› gerekmektedir. Kayseri’de butarz teknik niteliklere sahip bir kifli bulunamaz.Genelde di¤er illerden Kayseri’ye ifl için gelmekisteyen de pek olmaz. Yine bu zor koflullar alt›n-da ‹stikbal’in yolu, ‹zmir’den yaz tatili için Kay-seri’ye gelen ve ‹zmir Meslek Teknik Okulu’ndaö¤retmen olarak görev yapan Hüsnü Sönmez-er’le kesiflir. Hüsnü Bey üç ay süreyle yeni sat›nal›nan makinelerin montaj›yla u¤rafl›r. Görüfltü-¤ümüz yöneticilerin dile getirdikleri gibi, Hüsnü

Sönmezer’in "‹stikbal’in atölye görüntüsünden,fabrika görüntüsüne kavuflmas›nda” büyük katk›-lar› olur.

fiükrü Boydak o dönemde 50’nin üzerinde iflçiçal›flt›ramad›klar›n› söylüyor. Çünkü ‹fl Yasa-s›’na göre, 50’den fazla iflçi çal›flt›ran iflyerlerin-de doktor bulundurma zorunlulu¤u vard›r. ‹stik-

bal’in o dönem bordrolu doktoru bulunmad›¤›n-dan, iflçi say›s›n› artt›rmakta zorlan›r. fiükrüBoydak, bu dönemde Hac› Boydak’›n, fabri-kan›n mevcut kurulu alan›n› % 50 art›rmakgibi birçok cesur büyüme karar›na imza att›-¤›n› söylüyor. Doktor konusunda Hac›Bey’in, “doktorumuz da olacak, iflçilere ö¤leyeme¤i de ç›karaca¤›z, di¤er sosyal haklar›da olacak” diyerek, firmay› farkl› bir ölçe¤etafl›man›n ilk sinyallerini daha o günlerdeverdi¤ini belirtiyor.

“O günlerde üretim s›k›nt›s› çekiyoruz. Sipariflleri hemen kar-fl›layam›yoruz. Bir kamyon bugün yollasak, ayn› müflteriyeikinci kamyonu ancak 15 gün sonraya yükleyebiliyoruz”

Boydak Holding Yönetim Kurulu Üyesi Nazif Türko¤lu


60

‹stikbal Mobilya Sanayi ve Ticaret A.fi.Kuruluyor

1951 Kayseri do¤umlu olan Nazif Türko¤lu,1973 y›l›nda Ankara ‹ktisadi ve ‹dari ‹limler Aka-demisi’nden mezun olduktan sonra 1982’de bel-ki de tesadüflerin yard›m›yla ‹stikbal Çelik EflyaKollektif fiirketi’nde muhasebeci olarak görevebafllar. Nazif Bey, o günün koflullar›nda epey zorflartlarda çal›flt›klar›n› flu sözlerle dile getiriyor:"Yaklafl›k 3.000-3.500 m2’lik bir atölyemiz vard›.Hep birlikte ayn› yerde çal›fl›rd›k. Öyle ki, neredey-se bir masay› üç kifli kullan›rd›k. Hatta hiç unut-mam, atölyenin tam ortas›na kurdu¤umuz kömürsobam›z vard›. Biz, çok masraf olmas›n diye bu so-bada kömür yerine, talafl yakard›k. Sat›fllar›m›z›ntamam› toptand› ve sat›fllar› a¤›rl›kl› olarak do¤uillerimize yapard›k. Kendi üretimimizin yan› s›ra,Ankara Siteler ve ‹zmir’den de mal sat›n al›p, sa-tard›k. Bayilik sistemi henüz kurulmam›flt›.1987’de ben do¤u bölgelerimizden 3.000 peraken-deciye fatura kesti¤imi biliyorum."

O günlerde kollektif flirket olan ‹stikbal, 1987 iti-bariyle ‹stikbal Mobilya Sanayi ve TicaretA.fi.’ye dönüflür. Yeni yönetim kurulunda alt›Boydak ismiyle birlikte, Nazif Türko¤lu da bu-lunmaktad›r. 2007’de Boydak Grubu’nda 25. y›-l›n› tamamlayan Nazif Bey, alçakgönüllülü¤ü el-den b›rakmadan, konuya farkl› bir aç›dan yakla-fl›yor: "Ben 1982’de ‹stikbal’de çal›flmaya baflla-d›ktan 1-1,5 y›l sonra a¤abeyler beni hissedaryapt›lar. Sa¤olsunlar çal›flan›, çabalayan› hep tak-dir etmifllerdir. 1987’de yeni kurulan anonim flir-ketimizde yönetim kurulu üyesi olarak görev yap-maya bafllad›m.”

Kaliteye Verilen Önem ve ‹lk ‹letiflim Gayretleri

Boydak Grubu’nda uzun y›llar sat›n almadan so-rumlu olan Boydak Yönetim Kurulu Üyesi YusufBoydak, “O y›llarda son tüketiciler aras›nda kali-teli ürüne daha az talep vard›. Ancak yine de da-ha ucuz ve kalitesiz hammadde ve ara mamûl sa-t›n almak yerine, özellikle Hac› ve fiükrü Boy-dak’›n ›srarlar›yla, kâr marj›m›z› düflürmek paha-s›na, hep kaliteli girdileri tercih ederdik. Çünkü bi-

lirdik ki, uzun vadede kaliteli mal, bizim en büyükgüvencemizdir" diyor. ‹stikbal kendi web sitesin-de, Yusuf Boydak’›n bu sözlerini tamamlar nite-likte, misyonlar›n› flu sözlerle tan›ml›yor: “Yenilikve teknolojileri takip ederek, ürün kalitesinde ç›ta-y› sürekli yükseltmek, bir dünya markas› olma yo-lunda emin ad›mlarla ilerlemek ve pazardaki liderfirma yap›m›z› korumak…” Bu cümle belli ki ay-n› zamanda marka konumland›rmalar›n›n belke-mi¤ini oluflturuyor. Çünkü iletiflime bafllad›klar›ilk günden itibaren üzerinde özenle durduklar›iki temel unsur bulunmaktad›r. Bunlar: kalite veyenilikçilik’tir. Boydak Holding Yönetim KuruluÜyesi fiükrü Boydak da: "Ürünümüzü daha ucu-za mal edebilsek, daha kolay satabilece¤imizi bili-yorduk. Ama hep kendi aram›zda ‘herkes gibi ol-mayal›m’ diyorduk. Kendi kendimize ‘di¤er mobil-ya üreticilerine göre nas›l fark yaratabiliriz’ diyesoruyorduk. Fark› da, ancak daha iyi kalitede malüreterek ortaya koyabilirdik. Biz de öyle yapt›k”diyor.

Hac› Mustafa Boydak daha ‹stikbal’in ilk günle-rinden bu yana “temiz mal›” müflteriye gönder-me konusunda büyük hassasiyet gösterdiklerinibelirtiyor. Hatta diyor ki, "iflçili¤ini be¤enmedi¤immal›n ya da bozuk olan mobilyan›n kamyona

“Hac› ve fiükrü Boydak’›n›srarlar›yla, kâr marj›m›z›düflürmek pahas›na, hepkaliteli girdileri tercih eder-dik. Çünkü bilirdik ki, uzunvadede kaliteli mal, bizimen büyük güvencemizdir"

1980’lerde Nazif Türko¤lu


61

yüklenmesini engellemek için mobilyay› k›rard›m.Ayr›ca müflteriye ‘mal› be¤enmezseniz geri yolla-y›n’ derdim. Ancak mal›m›z her gitti¤i yerde sat›-l›rd›. Benim için sat›labilecek mal› yollamak çokönemliydi. Ama mal›m›z da gitti¤i yerde kalmazd›.”

Belki o günlerde ‹stikbal üreticileri için ka-lite kavram›, “emeklerini ortaya koyduklar›iflin, isimlerini utand›rmamas›” fleklindekendini belli ediyordu. Ancak ‹stikbal mar-kas› 1957’den bafllayarak, her koflulda kali-teli mal üretebilmek için ayr› bir özen gös-termifltir. Marka iletiflimine ilk baflland›¤›y›llarda da tüm vurgu kalite üzerinedir. ‹lkkanepe reklam› örnekleri oldukça basit ves›radan gibi görünse de, yine de “kalite”ninve “marka”n›n önemle vurguland›¤›n› görü-yoruz. Bu reklamlar özellikle, ‹stikbal’in ay-n› zamanda bir marka olarak 1990’lardangünümüze nas›l geldi¤inin çok net bir gös-tergesidir.

Markalaflmada Öncelikleri Do¤ru Saptama- Bayilik Sistemine Duyulan Gereksinim

‹stikbal bu kadar çok üretmesine ve satmas›nara¤men, 1989’a kadar da¤›t›mda Ankara’n›n ba-t›s›na geçebilmifl de¤ildir. K›r›kkale s›n›rd›r ve sa-t›fllar K›r›kkale’nin do¤usunda patlam›flt›r. Gü-neydo¤u Anadolu’da, Do¤u Karadeniz’de, Akde-niz’de ve ‹ç Anadolu’da iyi bir sat›fl grafi¤i yaka-lanm›flt›r. Ara ara da ‹stanbul pazar›n› yokla-maktad›rlar.

Nazif Türko¤lu 1990’l› y›llarda da¤›t›m ve sat›flsonras› hizmet konular›nda eksikliklerinin far-k›nda olduklar›n› ve hatta o y›llarda Hac› Boy-dak’la yapt›klar› bir Do¤u Anadolu ziyareti s›ra-s›nda bu konuya de¤indiklerini söylüyor ve ekli-yor: "Do¤rusunu söylemek gerekirse, o y›llardamüflteriye çok da itibar etmiyorduk. Köylere sevki-yat›m›z yoktu. Sat›fl sonras› servis diye birfley he-nüz bafllamam›flt›. Müflterimiz gelip birçok fley al›-yor. Biz ona, ‘al götür’ diyoruz. Yeri geliyor, ö¤levakti müflterimizi aç aç›na yolcu ediyoruz. Benbunlar› s›ralay›nca Hac› Bey, ‘Herfleye yetkilisin,nas›l do¤ru biliyorsan öyle yap’ dedi. Biz o tarih-ten sonra kamyonet ald›k ve evlere teslimata bafl-layabildik.”

Nazif Türko¤lu ilk ana bayiler toplant›s›n›n1992’de ‹stanbul’da Swiss Otel’de yap›ld›¤›n› veözellikle 1994’te Antalya’da gerçeklefltirdikleri‹stikbal Bayileri Toplant›s›’ndan sonra daha ku-rumsal anlamda bayilik sistemine geçtiklerini be-lirtiyor. Art›k bu tarihten sonra bayilerle sözlefl-meler imzalan›r, “franchising” sisteminin gerek-leri yerine getirilmeye bafllan›r. Nazif Bey, “franc-hising”e geçerken, esas amaçlar›n›n kendi ifllerineodaklanma iste¤i oldu¤unu ve “sat›fl teflkilât›n›

özellefltirelim” diyerek yola ç›kt›klar›n› aktar›yor.1994’e kadar, gelen taleplere göre bayilik verdik-lerini, ancak bu tarihten sonra daha sistematikbir yol izlediklerini vurguluyor. Ayr›ca farkl› sek-törlerdeki uygulamalar› yak›ndan izleyerek, mo-bilya sektörüne adapte etmeye çal›flt›klar›n› be-lirtiyor. Örne¤in h›zl› g›da perakendecilerinde s›ks›k uygulanan mönü mant›¤›ndan yola ç›karak,tek tek satt›klar› mobilyalar›, “mönü” mant›¤›ylabir araya getirirler ve bu ürünlerin tamam›n›alanlara, özel indirim paketi uygulamaya bafllar-lar. Türko¤lu, benzer paketlerin daha sonra tümsektörde uygulanmaya baflland›¤›n› ve ‹stik-bal’in mobilya sektörü taraf›ndan birçok konudareferans olarak kabul edildi¤ini söylüyor.

"iflçili¤ini be¤enmedi¤im mal›n, ya da bozuk olan mobilyan›nkamyona yüklenmesini engellemek için mobilyay› k›rard›m”

‹stikbal’in 1995-1996’da gerçeklefltirdi¤i sat›fl art›r›c› kampanyalar›ndan birinin duyurusu


62

Bu arada hem Hac› Boydak, hem de Nazif Tür-ko¤lu, 1986-87 y›llar›nda Adana’da üç olmaküzere, Mersin, Tarsus ve ‹çel illerinde toplam 8ma¤azas› bulunan ve buralarda çeflitli sat›fl art›-r›c› promosyon kampanyalar› düzenleyerek, herhafta 4-5 kamyon ‹stikbal Mobilya satan Y›lmazÜmitli’yi anmadan geçmiyorlar. Hac› Bey, "kane-pe üretimini art›rmam›zda Y›lmaz Bey’in sürekliyükselen kanepe talebinin pay› büyüktür" diyerek,Y›lmaz Bey’i rahmetle an›yor.

‹stikbal’in Bayilik Sistemini Bafllatmas›

‹stikbal’in ana bayilik uygulamas›na nas›l geçti-¤ini, ‹stikbal’in ilk perakende bayilerinden Ab-dülkadir Karavil’den ö¤reniyoruz. AbdülkadirKaravil, daha 1979’da Halis Ticaret ad› alt›ndaDiyarbak›r’›n Silvan ilçesinde, Beko bayii olarakticarete at›l›r. 1983’ten sonra Gazi Caddesi üze-rindeki 80 m2’lik bir dükkanda perakende olarak‹stikbal mobilyalar› satmaya bafllar. Çünkü be-yaz eflya ile mobilya tamamlay›c› mallard›r. Buy›llarda genelde sand›kl›, çekmeceli ‹stikbal ka-nepeleri, gard›rop ve vitrinler sat›lmaktad›r. He-nüz yayl› kanepeye geçilmemifltir.

Karavil o günleri flöyle özetliyor: "1980’lerde Di-yarbak›r’›n geçim kayna¤› tamamen tar›ma daya-n›yordu. Yörede en çok tütün, pamuk ve bu¤day-giller üretilmekteydi. Bu nedenle bizim y›l boyu sa-t›fl›m›z ayn› h›zda sürerdi. Tütün üreticilerinden

tahsilat› 1. aydan 5. aya kadar yapard›k. Merci-mek, pirinç, arpa, bu¤day ödemeleri 10. aya kadarolurdu. 10. aydan sonra da pamuk sat›fl›ndan na-kit gelmeye bafllard›. 1986’da 400 m2’lik yeni birma¤azaya tafl›nd›k. Bu ma¤aza bizim için çokönemli bir dönüm noktas› oldu. Bir türlü ‹stik-bal’leri yetifltiremiyorduk. ‹stikbal markas› daha ozaman ilgimizi çekiyordu. O y›llarda Hac› SamiBoydak ve Hac› Boydak’la görüflmelerimiz sürü-yordu. Aile’nin di¤er genç üyeleriyle daha sonratan›flt›k. Mesela Mustafa Boydak’› askerden dön-dükten sonra, 1986’dan sonra daha çok görmeyebafllad›k. Memduh Bey yazlar› fabrikada çal›fl›rd›.Fabrikada bir köfleye çekilir, h›zl› h›zl› farkl› kane-pe, koltuk resimleri çizerdi. Hepsi çok çal›flkand›.Markan›n önünün aç›k olaca¤›, daha o günlerdenbelliydi.

‹stikbal 1994’te bayilik sistemine geçti. Biz öncesözleflme dahi yapmak istemedik. ‘Önce kendimizikan›tlayal›m, siz bizi tan›y›n, ondan sonra sözlefl-me yapar›z’ diye görüfl bildirdik. Bizim dükkan›-m›z Silvan ilçesinde oldu¤undan, Diyarbak›r’l›tüccarlar flehirdeki ma¤azalardan almak istiyor-lard›. fiehirde de ‹stikbal bayisi olmad›¤›ndan,mal almaya Kayseri’ye gidiyorlard›. Hiç unut-mam, yine sat›fllar›n yo¤un oldu¤u bir Bayram ön-cesiydi. Hac› Bey beni aray›p, Diyarbak›r’dan

Abdülkadir Karavil 1983’te Halis Ticaret’te, arkas›nda ‹stikbal’in ikinci logosu görülüyor. Karavil bu günleri:"bir k›r›k sandalyemiz, bir de k›r›k masam›z vard›” diyerek hat›rl›yor...

"bir k›r›k sandalyemiz,bir de k›r›k masam›z vard›”


63

Kayseri’ye mal almaya geldiklerini söyledi. Ben debunun üzerine ‘Mal vermiyoruz diyemezsiniz. Sizfabrikadan sat›fl› yap›n’ dedim. O y›llarda stretchçarflaflar pazara yeni gelmiflti. Hediyelik strechçarflaflar› Bursa’dan getirttim. ‘‹ki kanepe alana,iki de strech çarflaf hediye’ diye bez afifller haz›rlat-t›m. O dönemde peflin fiyat›na 30 gün vade yap›-yorduk. Ben bunu ortalama 45 güne çekip, ‘bir pe-flin+ iki taksit’ dedim. Böylelikle üç ay vadeli sat›flyapm›fl gibi olduk. Gece, befl afiflleri ast›rd›k. Erte-si sabah bütün Diyarbak›r esnaf› flafl›rd› ve Kayse-ri’den sat›n ald›klar› mallar› iade etmek zorundakald›lar. Bunlar› ‹stikbal’le önceden konuflmufl-tum. Bu geliflmelerden onlar›n da haberleri vard›.

Bu olaydan sonra Silvan’dan ç›k›p, Diyarbak›r’dabir ma¤aza ve depo açmam›z gerekti¤ini çok dahaiyi anlad›m ve o tarihten sonra Diyarbak›r’da 24ay vadeli yeni bir ma¤aza ald›k.

1994 y›l›nda bölgemizdeki ‹stikbal bayileri içinKayseri’deki ‹stikbal’in üretim tesislerine bir gezidüzenledik. Bayilerimiz de ürünlerin nas›l üretildi-¤ini, üretim tesislerini görsünler, ‹stikbal’i dahayak›ndan tan›s›nlar istedik."

Karavil yine bir bayi toplant›s›nda bölgenin co¤-rafik, ekonomik ve politik zorluklar› nedeniyle,"Yap›lamayacak, onar›lamayacak hiçbir fley yok-tur. ‹stikbal firmas›n›n deste¤iyle daha iyisini yap-maya çal›flmal›y›z. Gece gündüz çal›flmal›, dükka-na sabah erken gelip, gece geç kapatmal›y›z.

1994’te ‹stikbal’in Güneydo¤u Anadolu Bayileri için düzenlenen top-lant›dan görüntü

Mustafa Boydak askerlik görevini yaparken

‹stikbal’in 1994’deki toptan fiyat listesi

Van - Hakkari Bölgesi ‹stikbal Bayilerinden görüntüler

fianl›urfa Bölgesi ‹stikbal Bayilerinden görüntüler


64

‹stikbal’in 1995’de Karavil Ltd’ye kesti¤i bir fatura örne¤i


‹flimizi severek yapmal›y›z. Ancak böyle olursak,fark yaratabiliriz" demektedir. Abdülkadir Karavil,kendisiyle olan görüflmemizde de ayn› heyecanla,Diyarbak›rl› yat›r›mc›lar› kendi bölgelerinde yat›-r›m yapmaya ça¤›r›yor ve diyor ki: "Gerekirse dev-let yapt›r›mlar uygulamal› ve bu bölge insan›n›n el-de etti¤i mal varl›¤›n›n belli bir bölümünü, diyelim% 20-30’unu, hatta % 40’›n› bu bölge için kullan-mal›d›r. Diyarbak›rl›lar geleneklerine ba¤l›d›r. Yar-d›mlaflmaya önem verirler. Konuyu ancak böyle de-¤erlendirebilirsek, çözüme ulaflt›rabiliriz."

Bu söylenenlerle ba¤lant›l› olarak, ‹stik-bal’in 1980’lerin ikinci yar›s›nda, yer yerkamu hizmetinin dahi verilemedi¤i bölgele-re mobilya sevkiyat› yapt›¤›n› ö¤reniyoruz.Hatta A. Karavil bir keresinde Hac› Boydak’›nbölgeyi ziyareti s›ras›nda fi›rnak’tan Siirt’e git-mek istedi¤ini söylüyor. Genelde fi›rnak’tan Si-irt’e gitmek isteyenler, Diyarbak›r üzerinden ge-çen yolu tercih etmektedirler. Fakat Hac› Bey’in›srar›yla daha k›sa olan Eruh yolundan giderler.Bu yol 40-50 km uzunlu¤unda olmas›na karfl›n,dar ve virajl›d›r ve ancak 3-4 saatte çok zor ko-flullar alt›nda Siirt’e ulafl›rlar. Abdülkadir Kara-vil, "O tarihlerde bu bölgeye kimse mal vermiyor-du, de¤il bölge ziyareti yapmak” diye ekleyerek,‹stikbal’in bölgedeki yat›r›mlar›n›n çok eskileredayand›¤›n› vurguluyor. Yine ayn› y›llarda amcaMehmet Boydak’›n, bir alacak tahsilat› için 10gün A¤r›’da konaklad›¤›n› an›ms›yor. Tüm bugayretler ‹stikbal ürünlerini do¤u illerimizde desatabilmek içindir. Öyle ki, ‹stikbal’in daha yay-l› kanepe üretimine yeni geçti¤i, “mükemmeleulaflan kalite” slogan›n›n ve ‹stikbal’in ikinci lo-gosunun kullan›ld›¤› y›llarda dahi, ‹stikbal bubölgedeki bayileri cesaretlendirmek amac›yla ba-yilerin y›l sonu sat›fl sonuçlar›na göre plaketlertakdim etmektedir.

Benzer flekilde Güneydo¤u Anadolu Bölgesi’nde-ki tüketicinin dikkatini çekebilmek için, yurtd›-fl›nda, vitrin mankeni olarak kullan›lan hareketeden robotlar ‹stikbal taraf›ndan Almanya’dankiralan›r ve bu robotlar bir süre Diyarbak›r, Urfave Van’da ‹stikbal ma¤azalar›n›n vitrinlerindeteflhir edilir. Amaç, yöre halk›na ‹stikbal marka-s›n›n onlarla birlikte oldu¤unu, onlar› unutmad›-¤›n› hissettirebilmektir.

‹stikbal’in ilk perakende bayi olarak 1983’ten buyana markan›n pazardaki geliflimine tan›kl›keden Abdülkadir Karavil’in pekçok ilginç an›s›var. ‹stikbal’in ticaret anlay›fl›n› yans›tmas› aç›-s›ndan bunlardan birine bu kitapta yer vermekistiyoruz. Daha önce de sözünü etti¤imiz gibi,1990’lar›n bafl›nda karaa¤açtan yap›lan mobilya

65

Memduh Boydak ve Abdülkadir Karavil, ‹stikbal ve Bellona Bayilertoplant›s›nda

‹stikbal’in ikinci logosunu tafl›yan bayi baflar› plaketlerine bir örnek

Siirt - Batman Bölgesi ‹stikbal Bayilerinden görüntüler


revaçtad›r ve karaa¤açtan üretilen mobilyalarözellikle Güneydo¤u Anadolu Bölgesi’nde çoktutulur. Karavil Ticaret de, o dönemde 5-10 kam-yon mal› bir ay vadeli almaktad›r. Mustafa Boy-dak’›n askerden döndü¤ü gün, Abdülkadir Kara-vil yine mal almak için Kayseri’dedir.

O dönemde yüksek enflasyon herkesin en büyükderdidir. Mal› alan›n ödeme s›k›nt›s›na düflmesi,sat›c› firmalar›n korkulu rüyas›d›r. Hac› Boydakmal s›k›nt›s›n› öne sürerek, Karavil Ticaret’e da-ha fazla mal vermek istemez. Ancak Sami Boy-dak aray› bulur ve, "bu insanda sizin paran›z kal-maz, merak etmeyin. Gerekirse kendisine ben kefiloluyorum” der. Bu davran›fltan çok duygulananAbdülkadir Karavil, Hac› Sami Boydak’a karfl›mahcup olmamak için, bir sonraki Kayseri ziya-retinde kendisine ait tapular› ve eflinin alt›nlar›n›getirir ve teminat olarak b›rakmak ister. Bu kezde Hac› Boydak: "Sami Boydak sana kefil oldu.Art›k bundan daha büyük teminat olmaz” diye-rek, tapular› ve alt›nlar› kendisine iade eder.

‹stikbal ana bayi uygulamas›na 1991’de geçer.Yine ilk dönem ana bayilerinden Halis Gökçek o

günleri flöyle an›yor: "Ben 1989’a kadar Ülker’deKonya Sat›fl Müfettifli olarak çal›flt›m. Daha sonraburadan ayr›l›p üç orta¤›mla birlikte Ankara’daYön Pazarlama’y› kurduk. Ma¤azam›zda beyazeflyayla birlikte toptan olarak kanepe de sat›yor-duk. Çünkü o y›llarda toptan kanepe sat›fl› yoktu.Perakendeciler mobilyay› ya do¤rudan fabrikadanya da atölyelerden sat›n al›rlard›. Biz 1989-1991aras›nda toptanc› olarak perakendeye kanepe pa-zarl›yorduk. Bu da bizim Yön Pazarlama olarakfark›m›z› ortaya koyuyordu.

1991’de ‹stikbal’in çift kiflilik süngerli kanepesiolan ‘Elmas’, tek kiflilik yayl› kanepesi ‘‹nci’ ve çiftkiflilik yayl› kanepesi ‘Yakut’ pazarda sat›lmayabafllanm›flt›. Bizim de bir müflterimiz bu kanepele-ri satmam›z› önerdi ve 1991’de Boydak Ailesi’yletan›flarak ilk ana bayileri olduk. O y›llardaki orta-¤›m ‹smet Ünal’la birlikte çok ‹stikbal kanepe sat-t›k. Henüz liste fiyatlar› gerçek manada oluflma-m›flt›. Bu nedenle müflteri her seferinde bizimle pa-zarl›k yapard›. Ankara’da ise mobilya denilince Si-teler’in mal› bilinirdi. O nedenle ilk bafllarda ‹stik-bal’in Kayseri mal› oldu¤u anlafl›lmas›n diye ‹stik-bal mobilyalar üzerindeki Kayseri etiketlerini ke-serdik.

O tarihe kadar yürüttü¤ümüz K›r›kkale, Çank›r›ve Ankara bayili¤inin yan› s›ra; 1995’de Amasya,Tokat’tan bafllay›p, Samsun, Sinop’a kadar olanOrta Karadeniz Bölgesi’nin ana bayili¤ini ald›k.Daha sonra, o tarihe kadar bayili¤ini Murtaza-o¤ullar›’n›n üstlendi¤i Ordu-Giresun-Artvin hatt›da bizim sorumlulu¤umuza verildi. Böylece Do¤uKaradeniz de bize ba¤lanm›fl oldu.

Kanepe çeflitleri artt›kça, bunlar› sergileyecek yete-ri kadar büyük alan bulmakta güçlük çekiyorduk.

66

2002’de ‹stikbal Mardin Showroom’unun aç›l›fl›

‹stikbal’in hareket eden robotlar›, ‹stikbal Diyarbak›r ma¤azas›n›n vitrininde

Hac› Boydak ve fiükrü Boydak 2002’deki ‹stikbal Diyarbak›r Showroom’un aç›l›fl›nda


Ankara Keçiören’de önce 200 m2’lik bir teflhir ma-¤azas› açt›k. Sadece ‹stikbal ürünlerini satan buma¤azalara, Boydak Holding taraf›ndan “showro-om” ismi verildi. Amac›m›z yeni piyasaya verilecek‹stikbal Prima köfle koltuklar›n› müflteriye lây›k›y-la gösterebilmekti. Benzer teflhir ma¤azalar›n›Dikmen, Ömeçler ve Siteler’de açt›k. 1996’da iseSamsun-‹stanbul karayolu üzerinde 3.500 m2

alan üzerine kurulu ilk Centrum’umuzu açt›k.Centrum’un iç dekorasyonu çok farkl›yd›. Her ta-raf› aynalarla kaplam›flt›k. Alan o kadar büyüktüki, ilk ‘bafllarda bu ma¤azay› nas›l dolduraca¤›z’diye bile düflündük. Centrum’lar neticede Ev Con-cept’in do¤uflunu haz›rlad›” diyerek ‹stikbal’ingeliflimine ›fl›k tutuyor.

‹kinci Genç Kuflak ‹fl Bafl›nda

1990’l› y›llarda genç kuflak yöneticilerdenHac› Sami Boydak’›n o¤ullar›ndan Mustafa,Memduh ve Bekir Boydak sorumluluk yük-lenmeye bafllar ("Kayseri’den Yeni bir Sabanc›Do¤uyor”, ve “‹stikbal Grubu, Boydak HoldingOluyor”, www.zaman.com.tr, 27/05/2002; site-lere eriflim 03/08/2005). Yine flirket için bir tak›myenilikçi ve cesur ad›mlar bu y›llarda at›l›r.

1965, Kayseri do¤umlu olan Mustafa Boydak,ayn› zamanda Aile’de ilk üniversite e¤itimi alankiflidir. Kardeflleri Memduh Boydak ve BekirBoydak da ilerleyen y›llarda e¤itimlerini üniver-sitede sürdürler. Mustafa Boydak, Dokuz EylülÜniversitesi’ne ba¤l› Mu¤la ‹flletme Yüksek Oku-lu’nun kendisine e¤itim d›fl›nda, dünya görüflüelde etme, befleri iliflkilerini gelifltirme, tek bafl›nakarar alma, aileden uzakta yaflama gibi birçokkonuda farkl› bir bak›fl aç›s› kazand›rd›¤›n› söy-lüyor. O nedenle üniversite ö¤reniminin hemkendisi hem de Ailesi için katt›¤› de¤eri belirti-yor. Mustafa Boydak üniversite e¤itimi sonras›n-da Temmuz 1987’de o dönemde çok ortakl› yap›-s› süren HES Kablo’nun bak›r üretim tesislerinde

ifle bafllar. Mart 1990’da asker dönüflü bu kezHES Kablo’nun sat›n alma bölümünde görev al›rve daha sonra 1994’e kadar HES’in ortaklar›n-dan Mehmet Büyükm›hç›’yla birlikte HES’de fi-nans, ithâlât ve ihracat ifllemleriyle ilgilenir. Ara-l›k 1994’te amcas› Hac› Mustafa Boydak’la bir-likte HES Kablo’dan ayr›l›p, ileriki sayfalarda gö-rece¤imiz gibi, 1995’de Merkez Çelik A.fi.’ninYönetim Kurulu Baflkanl›¤› görevini üstlenir.

Öte yandan Hac› Sami Boydak’›n bir di¤er o¤lu,1967, Kayseri do¤umlu Memduh Boydak Gazi-pafla ‹lkokul’unda, ortay› ‹mam Hatip’te, liseyide Ticaret Lisesi’nde bitirir. Memduh Boydak ogünleri anarken flöyle diyor: "Evimiz iflyerinin üs-tünde oldu¤undan, okuldan geldikten sonra, oyunniyetine iflyerine gider ve elimizden geldi¤ince a¤a-beylerimize yard›m ederdik. Bunu da iflten çok,oyun oynar gibi yapard›k. Yafl›tlar›m›z bankay›,banka cüzdan›n› bilmezken, biz bunlarla hafl›r ne-flirdik. Yeri gelir sandalye ba¤lard›k (monte eder-dik), yeri gelir temizlik yapard›k. Hatta kendi ara-m›zda en h›zl› kim sandalye pabucu takacak diyeyar›fl›rd›k. Takozlar› s›cak suyun içine koyup birazbeklettikten sonra, t›k›r t›k›r pabuçlar› takard›k.

67

“Babam benim ma¤azada çal›flmamdan memnundu. Üniversi-teyi kazan›nca bana ‘bir ailede bir üniversite mezunu yeter.Üniversiteye gitmezsen sana s›f›r kilometre bir fiahin otomobilal›r›m’ dedi. Do¤rusunu söylemek gerekirse, bu teklif beniepey meflgul etti!”

Boydak Holding Yönetim Kurulu Üyesi Memduh Boydak


Büyüklerimiz de bizi teflvik ederlerdi. Hatta bizesandalye bafl›na ödeme dahi yaparlard›. Daha ogünlerde oyunla kar›fl›k belki de fark›nda olmadançal›flma al›flkanl›¤›n› edinmifl olduk. O y›llardabodrum kat imalât için ayr›lm›flt›, üst katta ise ma-¤azam›z vard›. Hem ma¤azada hem de atölyedeçal›fl›rd›k. Ticaretle küçük yaflta tan›flmak, benimiçin hayat›m›n önemli dönüm noktalar›ndan birisay›labilir. Bir yerde ticaretle oynayarak büyüdük.Daha sonra ticaret lisesinde okudu¤umuz dersler-de pek yabanc›l›k çekmedim. Bir yandan teorikbilgiyle, pratik olarak kazand›¤›m bilgileri birlefl-tirmeye çal›fl›yordum. Defter-i kebir, bilanço, mi-zan gibi derste ö¤rendi¤imiz konular›, günlük iflhayat›m›za yans›tmaya gayret ediyordum. Böyle-likle iflletme bizim için yaflanan ifl konusu halinegeliverdi." Ortaokulda ve lisede derslerinde bafla-r›l› bir genç olan Memduh Boydak, özellikle lisey›llar›nda biraz da haflar› bir genç oldu¤unu itirafediyor.

Kendi ifadesine göre, hayat›n›n ikinci dönümnoktas› Lise 2’den 3’e geçti¤i yaz, ‹ngiltere’deEast Sussex’de geçirdi¤i 2-3 ay olacakt›r. Lise y›l-lar›nda büyük ihtimalle kuzeni fiükrü Boydak’›no y›llarda ‹ngilizce dersleri almas›ndan ve fabri-kada kendi kendisine ‹ngilizce çal›flmas›ndan et-kilenen Memduh Boydak, dil kursuna gitti¤i UzayDersanesi arac›l›¤›yla ‹ngiltere’de Yaz Okulu’nakay›t yapt›rmak ister. Ancak baba Hac› Sami

Boydak hem tutumlu, tasarrufu seven bir kiflidirhem de muhafazakâr de¤erlere sahiptir. Bu ne-denle konuyu önce a¤abeyi Hac› Boydak’a açanMemduh Boydak, a¤abeyinin verdi¤i cesaretle‹ngiltere’ye gidebildi¤ini söylüyor. Ancak EastSussex’de geçirdi¤i bu 2-3 ay›n kendisine çok fleykatt›¤›n› da eklemeyi ihmal etmiyor. O günleriflöyle aktar›yor: "‹ngiltere benim ufkumu açt›.1983’te Türkiye’de bugün anlad›¤›m›z anlamdasüpermarketler dahi bulunmuyordu. Al›flverifl mer-kezleri diye bir kavram hayat›m›za girmemiflti. Ör-ne¤in Londra’daki Harrods ma¤azas›n› görüncehayranl›¤›m› gizleyemedi¤imi daha dün gibi hat›r-l›yorum. Hatta hiç unutmam Harrods’da o y›llar-da Türkiye’de çok iyi bilinen Murat 124 otomobil-ler fiyat›na, oyuncak otomobiller sat›l›yordu. Gö-rünce çok flafl›rm›flt›m. O y›llarda Türkiye’yle bat›ülkeleri aras›nda o kadar büyük uçurum vard› ki,Türkiye’ye biraz da moral bozuklu¤uyla dönmüfl-tüm.

Üniversite s›nav›na pek haz›rlanmad›m. Galibaakl›mda üniversiteyi ‹ngiltere’de okumak vard›.Ancak üniversite s›nav›nda Dokuz Eylül ‹flletmeFakültesi’ne ba¤l› Mu¤la ‹flletmecilik Yüksek Oku-lu’nu kazand›m ve büyük ihtimalle bunda ‹ngiliz-ce bilgim etkili oldu. A¤abeyim Mustafa Boydakda orada okuyordu. O y›llarda biz hâlâ ma¤azadayard›m ediyoruz, hatta yine her ifle kofluyorduk.Babam benim ma¤azada çal›flmamdan memnun-du. Üniversiteyi kazan›nca bana ‘bir ailede birüniversite mezunu yeter. Üniversiteye gitmezsensana s›f›r kilometre bir fiahin otomobil al›r›m’ de-di. Do¤rusunu söylemek gerekirse, bu teklif beniepey meflgul etti! Ama sonunda üniversiteye git-menin, uzun vadede benim için daha iyi olaca¤›-na kanaat getirdim ve Mu¤la’ya gittim. Üniversitebelki e¤itimden de daha önemli olarak, bana ken-di bafl›ma yaflam mücadelesi vermeyi ö¤retti. Busayede belli bir sosyal çevre edindik, ailemizin hi-mayesi olmadan ayakta durmay› ö¤rendik. Üni-versiteye gitme karar› da benim aç›mdan hayat›-m›n önemli bir mihenk tafl› olmufltur."

Yine Hac› Sami Boydak’›n o¤ullar›ndan 1970’deKayseri’de do¤an Bekir Boydak; ilk, orta ve liseö¤renimini Kayseri’de tamamlad›ktan sonra,1987’de Marmara Üniversitesi ‹flletme Bölü-mü’ne kaydolur. Bir y›l sonra a¤abey MemduhBoydak da Mu¤la ‹flletme’den Marmara Üniver-sitesi’ne yatay geçiflle, 4. s›n›fa naklini ister ve

68

2000’li y›llarda çekilmifl bir foto¤rafta Bekir Boydak, Hac› Boydak’labirlikte


69

böylelikle iki kardefl 1988-89 ders y›l›nda Mar-mara Üniversitesi’nde birlikte okurlar.

Bekir Boydak o y›llar› hat›rlarken flöyle diyor: "‹s-tanbul’daki gelir durumu, nüfus yo¤unlu¤u ve tü-keticilerin harcama güçleri do¤rusu bizi çok heye-canland›r›yordu. Her geçen gün ‹stanbul’da dabirfleyler yapmam›z gerekti¤ine inan›yorduk. Bira¤ustos ay›nda yap›lan aile meclisi toplant›s›ndada¤›t›m a¤›m›za ‹stanbul’u da katma karar› al›n-d›. Böylelikle Memduh Boydak ‹stanbul’daki iflinbafl›na getirildi. Ben de derslerden kalan zaman-larda kendisine yard›m ediyordum." MemduhBoydak da, ‹stanbul’a geliflini bir di¤er önemlidönüm noktas› olarak de¤erlendiriyor ve "‹stan-bul’la birlikte farkl› bir platforma geçtik. Kendimi-zi birden küçük bir üniversite flehrinden, büyük birmetropolde bulduk. ‹lk etapta ev kiralamakta çokzorluk çektik. Çünkü o y›llarda bekâr ö¤rencilerinev tutabilmesi neredeyse imkâns›zd›. Neticede sor-duk soruflturduk, Ataköy’de bir ev kiralayabilece-

¤imiz sonucuna vard›k. Hac› Bey’le birlikte Ata-köy’e gittik. Evleri gezerken bir emlakç› ‘buralardaevlerin kiralar› pahal›d›r, size pek uymaz’ deyince,Hac› Bey belki de biraz k›zg›nl›kla evi hemen kira-lamaya karar verdi. Y›l 1988’di. Maddi imkânlar›-m›z oldukça k›s›tl›yd›. Henüz ‹stikbal daha yolunçok bafl›ndayd›. Ondan sonraki y›l kardeflim Be-kir’le birlikte Ataköy’deki evde yaflad›k. Birbirimi-ze karfl› hoflgörülü davranmay›, fedakârl›k yapma-y› ö¤rendik" diyor.

Memduh Boydak, üniversiteyi bitirdiktensonra Kayseri’ye döner ve ‹stikbal Mobil-ya’da imalâtta çal›flmaya bafllar. Kendisi ogünleri flöyle hat›rlamaktad›r: “Üniversitedeokuduklar›m›, fabrikada yapt›¤›m›z ifllereyans›tmaya çal›fl›yordum. Ama bir yandanda yapt›¤›m ifllerin, ütopik gayretler olarakgörüldü¤ü hissine kap›l›yordum. Örne¤in ilkimalât rakamlar›m›z o dönemde tutulmayabafllanm›flt›r. 1989’da askere gittim ve1990’da asker dönüflü yine fabrikada görevald›m."

Marmara Bölgesi’ne ‹lk Da¤›t›m Bafll›yor-20 Eylül 1991

Hac› Boydak ‹stanbul’a her mal almaya geliflle-rinde “neden biz ‹stanbul’a mal satam›yoruz” di-ye öykündüklerini söylüyor. Bu dönemde Mem-duh ve Bekir Boydak, ‹stanbul’da yüksek ö¤re-nimlerine devam ettikleri için pazar hakk›ndadaha yak›ndan bilgi sahibi olduklar›n› belirtiyor-lar. Hac› Boydak tüm içtenli¤iyle diyor ki: “O y›l-larda biz kanepeyi arac›ya 425.000 TL’ye sat›yo-ruz. Halbuki ‹stanbul’u ziyaretlerimizden birindeKüçükköy, Gaziosmanpafla civar›nda dolafl›rkenkendi kanepemizi 900.000 TL fiyattan etiketlen-mifl olarak gördük. Pazarl›k yapt›k, en son850.000’e fiyat› indirdik. Yani arada % 100’lük birkâr marj› var. ‹mkân›m›z olsa arac›y› aradan ç›ka-rabilsek, biz kendimiz mal› 600.000 TL’den sata-bilsek, çok kolay sataca¤›z. Bunun üzerine cesaretald›k ve fiükrü Bey’le Marmara Bölgesi’de bir da-¤›t›m merkezi kurmaya karar verdik.

Bir pazar günü babam›n (Hac› Sami Boydak)evinde topland›k. Toplant›ya Hac› Mustafa Am-cam, fiükrü A¤abey, Yusuf A¤abey ve ben kat›ld›k.Toplant›da babam›za ve amcam›za ‘‹stanbul’dabir merkez açmal›y›z’ dedik. Aile büyüklerini detoplant›ya dahil ettik. Çünkü aile üyelerinden biri-nin ‹stanbul’a görevli olarak gönderilmesi gereki-yordu. Buna aile meclisi olarak karar vermemizgerekirdi. Amcam o tarihlerde Mustafa Boydak’laHES Kablo’da çal›fl›yordu ve ‘ben Mustafa’y› ver-mem’ dedi. Bunun üzerine fedakârl›k yapmakMemduh Boydak’a düfltü ve kendisinin de bugöreve talip olmas›yla ‹stanbul’a gelmesine kararverildi.

Memduh Boydak ise o günleri flöyle hat›rl›yor:"Askerden döndükten sonra fabrikada çal›fl›yor-dum ama do¤rusunu söylemek gerekirse sabahlar›ifle biraz isteksiz gidiyordum. Çünkü zaten dönenifller vard›. Hepimiz ayn› fabrikadayd›k ve her iflinbafl›nda zaten bir patron bulunuyordu. Yani 150-200 m2’lik alanda 200-300 çal›flan›n oldu¤u ifllet-mede 4-5 patron birlikteydiler. Ben ise ifllere kena-r›ndan bulaflmak için gayret ediyordum ama bir

“Her geçen gün ‹stanbul’da da birfleyler yapmam›z gerekti¤i-ne inan›yorduk”


yandan da üniversiteyi okumufl olmama ra¤menkendimi ifle yar›yor gibi hissedemiyordum. O dönemKayseri’deki ifllerin içine çok girememifl olmam, ‹s-tanbul’a tafl›nma karar›n› vermemde etken oldu."

Hac› Boydak devam ediyor: "Laf›m›zdandönmeyelim diye de, hemen o pazartesi Mem-duh ve Bekir kardefllerim ‹stanbul’a geldiler.‹lk ifl olarak bir yer kiralamalar› gerekiyor-du. Kumafl almak için gittikleri Hisar Teks-til’e dan›flm›fllar. Onlar da mobilyac›lar›na¤›rl›kl› olarak Bayrampafla’y› kendilerinemesken olarak seçtiklerini ve orada inflaat›süren Çizmeci Han’› önermifller. KardefllerimMemduh ve Bekir, Çizmeci Han’da 150 ve50 m2’lik iki dükkan kiralad›lar. Biz de Kay-seri’den iki kamyon mal› yine Murat Özer ve flim-diki ortaklar›m›zdan halen Boytrans’da görevliYusuf Akda¤’la birlikte ‹stanbul’a yollad›k.

‹lk günlerde bizi kimse tan›mad›¤› için biraz zor-land›k. ‘Yanl›fl m› yapt›k’ diye kendi kendimizeçok sorduk. Bakt›k tan›t›ma ihtiyac›m›z var. YineÇizmeciler’de tam köflede daha pahal› olan 35 m2’likek bir dükkan› daha kiralad›k ve bunu teflhir ma-¤azas› olarak kullanmaya bafllad›k.

Sonuçta 20 Eylül 1991’de bir aç›l›fl yapt›k.Bu, bizim ilk aç›l›fl›m›zd›. Memduh ve Bekirkardefllerim her fleyi düflünmüfllerdi. Hiçunutmam, Emin Pastaneleri’nden ikram hiz-meti almay› dahi ihmal etmemifllerdi. O günaç›l›fl›m›z saat 14:00’teydi. Saat 12:00’dedaha hiç çiçek gelmemiflti! Gitgide heyecan›-m›z art›yordu. Sonunda sayd›m, o gün aç›l›-fl›m›zda tam 51 çiçek vard›. Hepimiz çokmutlu olmufltuk. Zaten esas at›l›m›m›z da ‹s-tanbul ile bafllad›".

‹stanbul’da aç›lan Marmara Bölgesi da¤›t›m mer-kezi Boydak Ailesi için o kadar önemlidir ki, Ha-c› Bey ve tüm aile bireyleri bize bu ayr›nt›lar› ak-tar›rken bile sanki o günkü heyecan› yaflamakta-d›rlar. Aradan geçen 17 y›la ra¤men tüm bu olan-lar›n en ince ayr›nt›s›na kadar hat›rlanmas› da, ogüne verilen önemin bir di¤er kan›t›. Tüm bunla-ra ek olarak, ‹stikbal Mobilya için Marmara Böl-gesi’nde da¤›t›ma bafllaman›n Grup için adetabir milâd oldu¤unun göstergesi.

20 Eylül 1991’i Boydak Ailesi için anlaml› k›lanbir baflka olay da, o gün ilk kez Kayserili hem-flehrileri ve Yatafl yataklar›n›n sahibi Y›lmaz Öz-

70 ‹stikbal’in ‹stanbul Bölge Müdürlü¤ü’nün aç›l›fl›n›n yap›ld›¤› 20 Eylül 1991’de (soldan sa¤a) Memduh ve Hac› Boydak, Hikmet Ç›plak, Naim Kahraman ile; (oturanlar) fiükrü ve Bekir Boydak birlikte


taflk›n’la tan›flmalar›d›r. Y›lmaz Öztaflk›n, Boy-dak Ailesi’den Bölge Müdürlü¤ü’nün aç›l›fl dave-tini al›nca, bir nezaket gösterisi olarak Mecidiye-köy’den Bayrampafla’ya Aile’yi kutlamak için ge-lir. Görüfltü¤ümüz yöneticiler, o tarihlerde Y›l-maz Öztaflk›n’›n genç Boydaklar’a "‹stanbul’damal satamamak diye bir fley olmaz. Ancak sat›flyaparken, hiçbir koflulda kaliteden taviz vermeyinve müflterinize muhakkak iyi hizmet götürün" diyeö¤üt verdi¤ini hat›rl›yorlar.

Bu arada Bekir Boydak, o günlerde içinde bulun-duklar› ruh halini daha iyi aktarabilmek için, ba-fl›ndan geçen bir an›y› bizimle paylafl›yor. "O y›l-larda unvans›z çal›fl›yoruz ve her ifli yap›yoruz.Ürün satt›¤›m›z kifliler genelde bizi flahsen tan›m›-yorlar bile. Telefonla sipariflleri al›yoruz. Esas›ndaiflin patronuyuz ama patron gibi de davranm›yo-ruz. Yeri geliyor siparifl al›yoruz, yeri geliyor kam-yoneti kullan›yoruz. Bir gün Fikirtepe’de bir bayi-miz telefonla siparifl verdi. Ben de siparifl verdi¤imal› götürüp kap›ya b›rakt›m. Benden mobilyay›afla¤›ya depoya tafl›mam› istedi. Genelde böyle biruygulamam›z olmad›¤› halde ben de ‘peki’ deyiptafl›d›m. Sonra bu bayi bana bahflifl verip,‘BekirBey’e selam söyle’ dedi. Ben de tabii genç yafl›n be-raberinde getirdi¤i dezavantaj› yaflad›¤›mdan hiçaç›klama yapmad›m. ‘Peki efendim’ deyip dük-kandan ç›kt›m. O günü hiç unutamam. Ayn› y›l-larda Bayrampafla’daki dükkan›m›zda tüm bö-lümler bir arada çal›fl›yoruz. Muhasebe bir köfledeçal›fl›yor, biz siparifli baflka bir köflede al›yoruz.Belki bugün çok daha büyük ifller yap›yoruz ama,o gün duydu¤umuz heyecan, kendini ›spatlama is-te¤i ve tafl›d›¤›m›z amatör ruh çok farkl›yd›.”

Ekim 1991’de büyük olas›l›kla Sabah Gazete-si’nin ‹stanbul bask›s›nda 10 cm x 9 sütun bo-yutlar›nda bir bant reklam yay›mlan›r. Reklamda"‹stikbal Yayl› Kanepe Bayii ‹stanbul Bölge Mü-dürlü¤ü Bayrampafla Çizmeci Han’da hizmetinizegirmifltir" anlam›nda bir mesaj verilmektedir. Bureklamla ‹stikbal’e olan talep birden artar. K›sasürede Çizmeci Han’da ek dükkanlar kiralamakzorunda kal›rlar ve neticede buradaki ‹stikbal’eait dükkan say›s› 8-10’u bulur. Yine de ‹stikbal,‹stanbul piyasas›na mal yetifltirememektedir.

Bekir Boydak, ürünleri ‹stanbul’da sat›lmayabafllad›ktan sonra, kullan›labilen standart bir fi-yat listesinin olufltu¤una dikkat çekiyor. Her nekadar ‹stikbal’in daha önceki tarihlerde yay›n-lanm›fl fiyat listeleri olsa da, temelde fiyat, al›c›ve sat›c›n›n bir noktada buluflmas›yla belirlen-mektedir. Bu nedenle 1991’e kadar standart birfiyat uygulamas› bafllat›lamam›flt›r. Benzer flekilde Anadolu’da ödemeler senetle yap›l›rken, ‹s-tanbul’la birlikte ‹stikbal Mobilya, çekle, teminat

mektubuyla, peflin ödemeyle tan›fl›r. Anadolu’dagenelde 6-12 ay aras› vade uygulamas› yayg›n-ken; ‹stanbul’da 30-60-90 günlük çeklerle çal›fl›l-maktad›r. Peflin ve vadeli fiyatlar bellidir. BekirBoydak, "‹stanbul’la birlikte, çal›flmalar›m›za birdisiplin geldi. O y›llarda pazarlama teflkilât›m›zolmad›¤›ndan ancak ‹stanbul Bayrampafla’dakidükkana gelip ürünlerimizi görüp alabiliyorlard›.Ya da biz Memduh Bey’le birlikte araçla dolaflarakürünlerimizi sat›yorduk. O y›llarda TSE garantisi-ni yeni alm›flt›k. Memduh Bey ilk kez ürünleri po-fletleyip, pofletlerin üstüne ‹stikbal markas›n› bas-k› yapt›rm›flt›. Bunlar o y›llarda markalaflma ad›-na yapt›¤›m›z ‘innovasyon’ niteli¤indeki çal›flma-lard›" diyerek durumu özetliyor. Ayr›ca ürünlerinönüne ve arkas›na alüminyumdan ‹stikbal eti-ketleri yapt›r›l›r ve bu etiketler ürünlere tek tekyerlefltirilir. Tüm bu yeni uygulamalar›, rasyonelbir flekilde de¤erlendiren ‹stikbal Mobilya h›zl›bir sat›fl grafi¤i çizer.

Memduh Boydak o günleri flu sözlerle hat›r-l›yor: "TSE o y›llarda elektrikli ev aletlerindeolurdu. Biz TSE’ye baflvurarak, mobilyadakistandartlar›n oluflmas›nda katk› sa¤lam›flolduk. Keza o y›llarda mobilyada ambalajl›sat›fl› bafllatt›k. Tüm bu çal›flmalar reklamfaaliyetlerine geçmemiz için gerekli zeminihaz›rlad›. Reklamla tan›flmam›z da ‹stan-bul’a tafl›nmam›zla gerçekleflti. Ayr›ca Ya-tafl, Marmara Yataklar› gibi flirketleri kendi-mize örnek ald›k. Onlar›n o y›llarda reklam-la yaflad›klar› patlama bugün hâlâ hat›r›m-dad›r.”

71

“Belki bugün çok daha büyük ifller yap›yoruz ama, o gün duy-du¤umuz heyecan, kendini ›spatlama iste¤i ve tafl›d›¤›m›zamatör ruh çok farkl›yd›”


Yokluklar›n F›rsata Çevrildi¤i Y›llar - 1992-93

1990’lar›n bafl›nda mobilya üretimi için gerekliçelik yay, sünger vb yar› mamûlleri tedarik etme-de büyük güçlükler yaflanmaktad›r. Sorunlar sa-dece girdi teminiyle s›n›rl› de¤ildir. Örne¤in yayüreticisi firma, önceleri üç ay vadeli çal›fl›rken,bunu önce ayl›k vadeye çekmifl, daha sonra na-kit ödeme talep etmifl, ard›ndan da avans iste-mifltir. Hac› Boydak yay üreticisi firmayla nere-deyse iliflkileri kesme noktas›na gelir. ‹stikbal’de-ki herkes bu duruma çok üzülür. Çünkü s›radabekleyen onca siparifl vard›r ve yay üreticisineelleri mahkûmdur. Zaten bu yay üreticisini demal temin etmeye binbir zorlukla ikna etmifller-dir. Daha sonra Nazif Türko¤lu devreye girer ve

yay üreticisiyle tekrar çal›flmaya bafllarlar. Ancakyaflanan bu tür olaylar, yöneticileri “en iyisi kim-seye muhtaç olmadan kendi üretimimizi kendimizyapal›m” noktas›na getirir. Boydak HoldingReklam ve Halka ‹liflkiler Müdürü MurtazaDurmufl, flirketin ilk y›llar›nda, özellikle

yurt d›fl›ndan hammadde, yar› mamûl vemamûl sat›n almada büyük zorluklar çek-ti¤ini, Türkiye’nin içinde bulundu¤u ekono-mik darbo¤azlar nedeniyle yabanc› firmala-r›n Türk firmalar›yla iflbirli¤ine gitme konu-sunda çekingen davrand›klar›n› söylüyor.Yaflanan bu zorluklar›n ise Boydak Ailesi’ni,kimseye gereksinim duymadan, kendi teda-rikçileri olmaya adeta zorlad›¤›n› belirtiyor.

Markalaflmada ilk Ad›m ve Garanti Belgesi - 1991-92

1991 y›l›nda marka iletiflimine bafllayan ‹stikbal,ayn› y›l markalaflma ad›na çok kritik bir karardaha al›r. Bilirler ki, mobilya sektöründe tüketicine kadar pazarl›k yaparsa yaps›n, yine de günün

sonunda kendini aldat›lm›fl hissetmektedir. ‹stik-bal, madem reklama da bafllam›flt›r, o halde flim-di tüketicinin güvenini kazanmak daha daönemlidir. O nedenle Türkiye’de ilk kez bir mo-bilya markas›, fiyat listesi yay›nlama karar› al›r.Ayn› zamanda garanti belgesi verir, eve ücretsiz

72

"O y›llarda markan›n sorumluluk oldu¤unu bilerek, tüketiciyeilk etapta fiyat konusunda bir güvence vermemiz gerekti¤inidüflündük”

‹stikbal’in 5 Aral›k 1991 ve 20 Aral›k 1993 tarihli toptan fiyat listeleri


teslim ve montaj servisi sunar. Memduh Boydak"O y›llarda markan›n sorumluluk oldu¤unu bile-rek, tüketiciye ilk etapta fiyat konusunda bir gü-vence vermemiz gerekti¤ini düflündük” diyor. Za-man içinde kendilerini hep yenilerler. Afla¤›da ‹s-tikbal’in 1991, 1993 ve 1995 y›llar›na iliflkin fiyatlistelerini görüyoruz. Dört y›l içinde markan›ngeçirdi¤i evrime flaflmamak ve marka ad›na mut-lu olmamak mümkün de¤il...

Bekir Boydak 1990’l› y›llar›n bafl›nda bafllatt›kla-r› sat›fl sonras› hizmetin mobilya sektöründe,dünyada bir ilk oldu¤unu belirtiyor. Bu fikri, tü-ketici flikayetlerini dinleyerek Memduh Bey’lebirlikte oluflturduklar›n› söylüyor. Ürün Kayse-ri’den ‹stanbul’a nakledilirken ya da kullan›mhatas› nedeniyle bozulabilmektedir. Markayla il-gili olarak kötü bir deneyim yaflayan tüketicilerise, bu olumsuzlu¤u do¤rudan markaya yans›ta-bilmektedirler. Bekir Boydak bu düflünceden yo-la ç›karak, önce Türkiye çap›nda sat›fl sonras›servisleri belirlediklerini söylüyor. Ard›ndan Tür-kiye haritas› üzerine bu sat›fl sonras› servislerini

iflaretleyerek, ürün teslimat› s›ras›nda, garantibelgesiyle birlikte sat›fl sonras› belgesini de evle-re b›rakt›klar›n› ekliyor.

Memduh Boydak ise "‹stanbul’a gelince fark ettikki, ‹stanbullu müflteri hizmet bekliyor. Diyelim ki,Anadolu’da satt›¤›n›z kanepenin makas› nakliyes›ras›nda k›r›ld›. Anadolu’da müflteri buna kendin-ce bir çare buluyor ve örne¤in, kanepeyi duvarayaslay›p kullanabiliyor. Halbuki ‹stanbullu müfl-teri derdini hemen üretici firmaya anlat›yor. ‹fleburadan bafllad›k ve dedik ki, küçük hasarl› ürün-leri tamir edebilece¤imiz bir bölümümüz olursa,tüketici flikayetlerini giderebiliriz. Bunu yap›nca,do¤al olarak arkas›ndan sat›fl sonras› hizmet anla-y›fl› geldi. Zaten garanti belgesi uygulamas›nageçmifltik. Yani flartlar bizi o yöne do¤ru zorlad›.H›zl› geliflmemize de çok büyük katk›s› oldu. Kali-

73

‹stikbal’in kaliteye verdi¤i önemi vurgulayan, ürünler üzerine yap›flt›-r›lan ve sevkiyat öncesinde kalite kontrol yap›ld›¤›n› gösteren etiket

‹stikbal garanti belgesi örne¤i"‹stanbul’a gelince fark et-tik ki, ‹stanbullu müflterihizmet bekliyor”

20 Kas›m 1995 tarihli perakende fiyat listesi


te anlay›fl›m›z›n böylesine geliflmifl olmas›, al›flve-rifl s›ras›nda tüketiciyi rahatlatt› ve tüketicinin da-ha çabuk sat›n alma karar›na yönelmesine nedenoldu. Ard›ndan reklamlar›m›z bafllay›nca, marka-m›za duyulan güven daha da artt›. Servis iflinikardeflim Bekir’le tasarlarken, kendimize Arçelik’inbütün yurda yay›lan servis teflkilât›n› örnek ald›¤›-m›z› eklemeliyiz. Ayr›ca sat›fl sonras› servis, ma¤a-zac›lar›n bize karfl› bak›fl aç›lar›n› da de¤ifltirdi”diyor.

Yusuf Boydak o günlerde birçok tüketicinin buhizmete çok flafl›rd›¤›n› ve baz› tüketicilerin sat›nald›klar› ürünlerden bir flikayetleri olmad›¤› hal-de, “gerçekten böyle bir servis var m›” diye tele-fon ettiklerini hat›rl›yor. O günlerde sat›fl sonras›servis, yenilikçi bir uygulamad›r. Ayr›ca BoydakAilesi’nin ilk nesilden bu yana ürün kalitesine vesat›lan mal›n hatas›z olmas›na gösterdi¤i özenindo¤al bir yans›mas›d›r.

Boydak’lar ürünlerini daha da gelifltirebil-mek için daha önce de de¤indi¤imiz gibi,1990’l› y›llarda yurtd›fl›ndaki mobilya fuar-lar›n›, ustalar› ve müdürleriyle birlikte izle-meye, teknolojik yenilikleri zaman yitirme-den yerinde ö¤renmeye gayret ederler. Tek-nolojik yenilikler, bilgiye olan güven ve iti-bar, bugün Grup içinde hâlâ ayn› tazeli¤inikorumaktad›r. Hac› Boydak’›n, eski makineve ekipman›n fabrikalar›na girmesine izinvermedi¤i bugün de fiirket içinde, s›kça tek-rarlanmakta.

‹lk TV Reklam› - 1992

Da¤›t›ma Marmara’y› da ekledikten sonra, artanüretim miktar› ve ürün kalitesine paralel olarak,ulusal nitelikte iletiflim stratejileri oluflturulur veh›zla uygulamaya konulur. ‹lk TV reklam› 1992y›l›nda, k›sa bir süre çal›flt›klar› Akademi Ajanstaraf›ndan üretilir. Görüfltü¤ümüz yöneticilerreklam filminin nas›l çekildi¤ini gülerek aktar›-yorlar. Hedef, kanepenin sa¤laml›¤›n› ve kalitesi-ni tüketicilere iletebilmektir. Senaryoda, bir gös-teri sahnesi, sahnede ise kanepelerin bulunmas›öngörülmüfltür. Levent’teki Polis Akademisi’ninsahnesi kiralan›r. Perde aç›l›r, önce Herkül’üan›msatan güçlü kuvvetli bir adam›n ‹stikbal ka-nepenin üstüne ç›kt›¤›n› görürüz. Ard›ndan buadam, kanepenin üstünde z›plamaya bafllar vebu arada d›fl ses "Ve teknoloji yayl› kanepeyi üret-ti. ‹stikbal, mükemmele ulaflan kalite’’ der.

Bu reklam yay›nland›ktan sonra olanlar› ise Boy-dak Holding Yönetim Kurulu Üyesi MemduhBoydak flöyle aç›kl›yor: "Önceleri günde ortalama150 kanepe satard›k. Film yay›nlanmaya baflla-d›ktan üç ay içinde, günde 400-500 kanepeye ç›k-t›k. Bu kez üretim s›k›nt›s› çeker olduk. Al›c›larçantalar›nda nakitle geliyorlar. Biz ise ‘s›ran›z›bekleyeceksiniz’ diye ›srar ediyoruz. O dönemmüflterilerimiz aras›nda siparifllerini daha öncealabilmek için birbirlerine silah çekenler dahi ol-du... Burada aile aras›nda, kurucu büyükler tara-f›ndan da ‘Usta’ lakab›yla an›lan ve halen BoydakHolding Yönetim Kurulu Baflkan Vekili olan fiük-rü Boydak’›n üretim konusunda yapt›klar›n› an-mamak imkâns›z.”

74

1996’da otobüslerin üzerinde yer alan ‹stikbal reklam›


‹stikbal çal›flanlar›ndan Aytekin Mert, "O y›llardaüretmek zordu. Üretti¤imiz her fleyi hemen satabi-liyorduk. Öyle ki, mal› yetifltirebilmek için pazargünleri dahi mesai yapard›k. Patronlar›m›z da pa-zar günleri bizimle birlikte çal›fl›rlar, yeri gelir yük-lemeye bile yard›m ederlerdi” diyor.

Reklam karar›nda, aile üyelerinden fiükrü Boy-dak, Memduh Boydak, Hac› Boydak ve BekirBoydak kritik rol oynar. Görüfltü¤ümüz yönetici-ler, o dönem Akademi Ajans yöneticilerinin, rek-lam›n önemi konusunda kendilerini çok iyi iknaetti¤ini belirtiyorlar. "Bize hep ‘reklam, mal sat›l›r-ken yap›l›r’ dediler. Çünkü biz o tarihlerde yok sa-t›yoruz. O nedenle reklama pek de gerek olmad›¤›-n› düflünüyorduk” diyor. "O dönemde marka ko-numland›rmam›z tamamen ‘yayl› kanepe’ üzeri-neydi. Zaten mobilya reklamlar›n›n olmad›¤› birdönemde, o y›llar için yenilik say›labilecek ‘yayl›kanepe’ mesaj›yla ç›kmam›z bize çok büyük avan-taj sa¤lad›” diye ekliyorlar. Sonuçta reklam›n, ta-lebi tetikledi¤i görüflünde birleflirler. Öyle ki, rek-lamlar›n›n, o y›llarda çok popüler olan akflamyay›nlar›ndan “32. Gün”, “Arena” gibi program-larla, “Yalan Rüzgar›”, “Mariana” gibi kad›n izle-

yici a¤›rl›¤› olan pembe diziler aras›nda ve hattao tarihlerde yeni bir uygulama olan ve görece da-ha ucuz olan “Gece Yar›s›” filmleri aras›nda ya-y›nland›¤›n› dün gibi hat›rl›yorlar. Hac› Boydak,"’Mariana’n›n çok izlendi¤ini biz de gözlemleri-mizden biliyorduk, çünkü Anadolu’da insanlar“Mariana” izlemek için o tarihte dükkanlar›n› ka-pat›p giderlerdi. Biz de o y›llarda elimizde medyaplan›, TV’nin karfl›s›nda oturup reklamlar›m›z›nyay›mlanmas›n› izlerdik" diyor.

Bu TV reklam›, ayn› zamanda Türk televizyonla-r›nda bir mobilya üreticisi taraf›ndan bafllat›lanve 15 gün süren önemli bir kampanyad›r. Yine oy›llarda ‹stanbul’da yeni bir uygulama olarak 20-25 kadar otobüsün d›fl cephesine reklam al›nma-ya bafllanm›flt›r. ‹stikbal Mobilya, bu otobüslerede bant reklam girer. Hac› Bey, "‹stanbul’a geldi-¤imizde ‹stikbal reklam›n› tafl›yan otobüsleri izle-mek bize ayr› bir heyecan verirdi” diye belirtiyor.

Burada vurgulanmas› gereken, o y›llarda ‹stikbalMobilya için önemli bir tutar olan 500 milyonTL’lik bir bütçenin TV reklam› için ayr›lm›fl ol-mas›d›r. Hem de peflin ödemeyle. Yukar›da dade¤inildi¤i gibi, bu dönemde ‹stikbal “yok sat-maktad›r.” Yine de reklam yapar. Görüfltü¤ümüzaile üyeleri, reklam›n yap›lmas› konusundaMemduh Bey’in ›srarc› davrand›¤›n› söylemedengeçemiyorlar. Bekir Boydak o günleri flöyle özet-liyor: "Do¤rusu büyüklerimiz önümüzü kesmedi-ler. Oldukça genç yaflta olmam›za ra¤men bize gü-vendiler. O gün konufltu¤umuz reklam bütçeleri,bizim al›fl›k olmad›¤›m›z bütçelerdi. Buna ra¤men,biz böyle bir öneriyle gidince, bizi k›rmad›lar. Rek-lamdan sonra ilk olumlu sonuçlar al›nmaya baflla-y›nca daha rahat hareket ettik. Marka oluflturma-n›n zorluklar›n›, yaflayarak ö¤rendik.”

75

‹stikbal’in stadyumlardaki pano reklamlar›na örnek (1996)

1993’te ‹stikbal yayl› kanepenin belki de ilkaç›khava uygulamalar›ndan biri


Ayr›ca Amca Hac› Mehmet Boydak’›n iflin e¤iti-mini alm›fl aile üyelerinin iflin bafl›na geçmesi ko-nusunda destek verdi¤i ve özellikle e¤itimle de-neyimin bir arada de¤erlendirilmesi gerekti¤i ko-nusunda çevresindekilere telkinlerde bulundu¤uanlat›l›yor.

‹stikbal’in ilk TV reklam›ndan sonra yaflanan veilginç olan bir di¤er olay, belki de ilk kez bir TVkampanyas›n›n bir fabrikan›n kurulmas›na ne-den olmas›d›r... Çünkü kampanyan›n ard›ndanKayseri Organize Sanayi Bölgesi’nde 62.000m2’lik alan üzerinde, önce 7.500 m2’lik olarak vedaha çok yay teli üretmek üzere planlanan, an-cak talep art›fl› nedeniyle 10.000 m2’lik olarak ta-mamlanan Merkez Çelik’in temelleri iflte böyleat›l›r.

O y›llarda seri üretime geçmenin bir avanta-j› olarak, artan üretim kalitesi ve standardi-zasyonu, fiyat artt›rmadan gerçeklefltirilenürün çeflitlemesi, yavafl yavafl tüketiciler ta-raf›ndan da alg›lanmaya bafllam›flt›r. Üretimhatt›ndaki bu geliflmeler bir yandan mobilyasektöründe markalaflma sürecini bafllatmaküzere gerekli zemini haz›rlarken, di¤er yan-dan da markalaflma süreci için dü¤meye ba-s›lm›fl olmaktad›r.

Merkez Çelik A.fi. Kuruluyor

Pazardaki talebi karfl›layamayan ve üretim tesis-lerinde yer s›k›nt›s› çeken ‹stikbal Mobilya,1980’lerin sonunda acilen yeni üretim alan›nagereksinim duyar. O tarihte ‹stikbal Grubu babayadigar› 500 mm2’lik atölyeden, 11.000 m2’dendaha büyük bir alana genifllemifltir. Ancak yinede üretimde s›k›nt› yaflanmaktad›r. Yeni yer ara-y›fl› içine girerler.

Öte yandan Kayseri’nin tan›nm›fl sanayicilerin-den Sami Yang›n, metal sanayinde faaliyette bu-lunan ve 62 dönüm üzerinde kurulu Metsan ad-l› flirketin sahibidir ve flimdiki Merkez Çelik arsa-s›nda üretim yapmaktad›r. O tarihte Kayseri Or-ganize Sanayi Bölgesi, satt›¤› arsan›n sahipleri-ne, bir y›l içinde üretime geçme koflulu getirmek-tedir. E¤er bir y›l içinde üretime geçemezlerse,arsay› geri almaktad›r. Ayr›ca , flirketler aras›ndaOrganize Sanayi Bölgesi’nde arsa sat›fl›na izinverilmemektedir. Bunun üzerine Metsan’›n ara-zisi üzerinde, hisselerinin % 70’i Boydak Aile-si’ne, % 30’u Metsan’a ait olan Boyçelik adl› ye-ni bir flirket kurulur. K›sa bir süre sonra da Boy-dak Grubu, Metsan’› 950 milyon TL’ye sat›n ala-rak, ayn› alanda metal, çelik ve kanepe üretimi-ne bafllar. Ayr›ca 80.000 m2’lik ek bir arazi daha

76

Merkez Çelik’in 1993’in sonunda telefon numaralar›n›n de¤iflece¤ini duyuran not


77

sat›n al›narak Merkez Çelik, toplam 142.000 m2

üzerine kurulmufl olur. Boyçelik ismi daha öncebaflka bir flirkette kullan›ld›¤›ndan, uzun aray›fl-lardan sonra yeni flirkete Merkez Çelik ismi veri-lir. Merkez Çelik’in isim babas› Nazif Türko¤-lu’dur.

Merkez Çelik’in kurulufl karar›ndan sonra, s›raüretim için gerekli makine al›m›na gelir. Makineal›mlar› yüklü tutarlard›r. Öte yandan ‹stikbal1991’e kadar hiç kredi kullanmam›flt›r. O tarihekadar bankalarla yap›lan ifllemler, cari hesaplarve çek tahsilat›yla s›n›rl› kalm›flt›r. Bankalar kre-di vermek için Merkez Çelik’in bilançosunu ister-ler. Yeni kurulan bir flirket olarak bilançoda za-rar yazmaktad›r. Nazif Türko¤lu, Garanti Banka-s›’n›n Sanayi fiubesi müdürüne giderek sorunu

anlatt›¤›n› söylüyor. fianslar›na, o gün bölge mü-dürü de Kayseri’dedir. Neticede ayn› gün280.000 DM’lik ilk akredetif aç›l›r. Ertesi gün de820.000 DM’lik akredetif gerçekleflir. Bu flekildeBoydak Grubu 1991’de ilk banka kredisini alm›flolur.

Böylelikle 1992’de hem artan mobilya talebininyaratt›¤› ihtiyaçlar› karfl›lamak hem de yar› ma-mûl üretmek üzere, Merkez Çelik A.fi.’nin temel-leri at›l›r ve oturma gruplar›, kanepe, koltuk ta-k›mlar› ile flirketin ihtiyac› olan çelik tel, yay, me-kanizma, sünger gibi yar› mamûlleri üretmeyebafllar. Pazardaki talep fazlas›, hemen mobilyasat›fllar›na yans›r. Üretimin yavafllamas›na ne-den olan hammadde tedarikindeki sorunlar daMerkez Çelik bünyesinde çözülünce, art›k tek

May›s 1993’de kanepe ve oturma gruplar› için yay›nlanan toptan ve perakende fiyat listesi

‹stikbal, kanepe ve oturma gruplar›nda y›llar içinde tüketicisiyle iletiflimini sürdürür


78

sorun pazar›n talebini zaman›nda karfl›layabil-mektir. Zaten hemen ard›ndan üretim kapasitesi-ni daha da art›rabilmek için 1993’te MerkezÇelik devreye girer.

Hac› Mehmet Boydak (Grup içinde hem ye¤enle-rinin hem de çal›flanlar›n Mehmet Amca’s›), gur-betçilerin yurda gelmesiyle 6. aydan sonra yük-selen sat›fllar› yetifltirebilmek için, 4. ve 5. aylar-da üretimi art›rarak, ürün stoklamaya gittiklerinibelirtiyor.

Öte yandan mobilya sektöründe optimumdüzeyde üretimi yakalayabilmek için yük-sek oranlarda kapasite kullan›m› önkoflul-dur. Boydak Grubu da yeni kurdu¤u üretimtesislerinde yüksek oranda kapasite kullan›-m›na geçerek, ölçek ekonomisinin getirdi¤imaliyet avantajlar›ndan yararlan›r. Üretimfazlas› sayesinde de, hem yurtiçinde hem deyurtd›fl›ndaki mobilya üreticilerine girdisa¤lar hale gelir. Böylelikle yaflanan girdi s›-k›nt›s› Boydak Grubu’nu mobilya sektö-ründe Türkiye’de ve dünyada önemli bir te-darikçi haline getirmifl olur. Bir zamanlarkendilerine mal satmak konusunda çekim-ser davranan yabanc› firmalar, art›k müflte-rileri olmufltur...

Merkez Çelik, ‹stanbul Ticaret Odas›’n›n her y›lyay›mlad›¤› ‹lk 500 fiirket s›ralamas›nda 1997 y›-l› sonuçlar›na göre, yaklafl›k 37 trilyon TL ciroy-la, 266. s›rada yerini al›r. Böylelikle Merkez Çe-lik, Boydak Grubu’nun ‹lk 500 fiirket listesine gi-ren birinci firmas› olacakt›r. Nazif Türko¤lu, Kay-

seri GES‹AD taraf›ndan (Genç Sanayici ve ‹flAdamlar› Derne¤i) Kayseri’den ilk 500’e giren fir-malar için bir 24 Kas›m günü düzenlenen tören-de yapt›¤› konuflmay› ve o gün hissettiklerini bi-ze flöyle aktar›yor: "O gün akl›m bafl›ma geldi.Türkiye’deki sanayi ne kadar s›¤ diye düflündüm.Bizim yapt›¤›m›z ifl belli. Yapt›¤›m›z ifli gözümüz-de çok büyütmüyoruz. Ama o tarihte bizim önü-müzde sadece 265 firma vard›. Törende yapt›¤›mkonuflmada da ‘Keflke 2.265. olsayd›k ve bizimönümüzde bizden çok daha büyük 2.264 firma ol-sayd›. Çünkü Türkiye bunu hakediyor’ dedi¤imihat›rl›yorum. Bunlar gerçekten samimi duygula-r›md›. Bugün de ayn› flekilde düflünüyorum.” Ayn›zamanda Eylül 2008’den bu yana MOSDER Yö-netim Kurulu Baflkan› olan Nazif Türko¤lu, busözlerle belki de mobilya sektörü ve genel anla-m›yla Türk sanayi için umutlar›n› ortaya koy-makta.

Merkez Çelik taraf›ndan üretilen Galaksi kanepenin kurulum ve mon-taj bilgilerini içeren broflür

Merkez Çelik’in 2007’deki görüntüsü


79

‹stikbal ve Y›llar ‹tibariyle Kullan›lan Logolar

Eldeki kay›tlara göre, ‹stikbal’in logosu 1990’danitibaren alt› kez de¤iflir. Afla¤›da bu alt› logoyugörüyoruz. 1993’ten bu yana ‹stikbal fontununayn› kald›¤›na, ancak çerçevesinin ve renklerininde¤iflti¤ine tan›k oluyoruz. 2008’de kullan›lan lo-go ise, bir önceki çerçeveli versiyona göre, üç bo-yutluya dönüfltürülmüfltür.

Merkez Çelik Kurulduktan SonrakiYönetim De¤iflikli¤i

Merkez Çelik kurulana de¤in ‹stanbul Bölge Mü-dürlü¤ü görevini üstlenen Memduh Boydak,Merkez Çelik’in kurulmas›ndan sonra GenelMüdür olarak atan›r ve 1993’te Kayseri’ye dö-ner. Memduh Boydak, Merkez Çelik genel mü-dürlü¤ünü 2007 y›l›na kadar sürdürür. Hac› Boy-dak, bu karar› da ‹stikbal için çok stratejik bir ka-rar olarak niteliyor. Çünkü Memduh Boydak, za-ten gençli¤inden beri üretimle içiçedir. ‹stanbulBölge’deki deneyim, kendisine pazar ve özelliklede müflteriler hakk›nda genifl bir deneyim kazan-d›rm›flt›r. Böylelikle Merkez Çelik’te hem üreti-min hem de tüketicinin önem verdi¤i ö¤eler de-¤er bulmufl olur. Ayn› dönemde Yusuf Boydak daAnadolu Dörtler’in yönetiminden, Merkez ÇelikYönetim Kurulu Baflkanl›¤›’na seçilir. MerkezÇelik’in ilk üretti¤i kanepeler: “Meltem”, “UltraPrima Köfle”, “Diplomat Koltuk Tak›m›”, “TopQuality” isimli serilerdir. Art›k mobilya isimlerin-de daha fazla yabanc› isimler tercih edilir olmufl-tur. Mobilyalar eskiye oranla daha estetik görü-nüme sahiptir.

Memduh Boydak, özellikle 1993-2002 aras›nda-ki 9-10 y›l›n kendi ifl yaflam›n›n en heyecanl› dö-nemi oldu¤unu vurgulad›ktan sonra, o y›llarailiflkin belki de tek piflmanl›¤›n›n, çal›flanlar›nhatalar› karfl›s›nda sergiledi¤i sinirli ve gergin tu-tum oldu¤unu söylüyor ve ekliyor: "Belki de gençyaflta ald›¤›m›z sorumluluklar›n fazlal›¤› nedeniy-le o y›llarda hataya hiç tahammül gösteremezdim.Hemen k›zar, ba¤›r›r, ça¤›r›rd›m. Hatta böyle an-larda, daha yak›n gördü¤üm çal›flanlar›m›z› tar-taklad›¤›m dahi olmufltur. 2002’de yanl›fl yoldaoldu¤umu farkettim ve bu tavr›m› de¤ifltirmeye ka-rar verdim. Ancak o dönemde k›rd›¤›m›z, gönül-lendirdi¤imiz kifliler muhakkak olmufltur. Üzeri-mizde kul hakk› vard›r. Umar›m onlar da haklar›-n› helâl ederler." Memduh Boydak’la görüflme-miz s›ras›nda efli Meral Boydak’›n telefondabize aktard›¤› bir an› da, Memduh Bey’inifline nas›l bir tutkuyla ba¤l› oldu¤unu gös-teriyor. Meral Han›m bir gün MemduhBey’in bilgisayar›nda kayan yaz›y› yanl›fll›k-la “eflimi seviyorum” diye okumufl. Önce çoksevinmifl. Daha sonra yaz›n›n do¤rusunun,“iflimi seviyorum” oldu¤unu farkedince biran duraklam›fl. "Bu nedenle Memduh Bey’in

Daha önceki y›llarda kullan›lan eski logolar

2008’de kullan›lmakta olan logo


80

ifline çok ba¤l› oldu¤unu yak›ndan biliyo-rum" diyor ve gülerek ekliyor: "Tabii, mu-hahhak eflini de çok seviyordur!"

Memduh Boydak’›n Merkez Çelik Genel Müdü-rü olmas›n›n ard›ndan, Bekir Boydak da, ‹stan-bul Bölge Müdürü olarak görev yapar. Ancak Be-kir Boydak 1994’te askere gidince, bu kez YusufBoydak ‹stanbul Bölge Müdürlü¤ü görevini üst-lenir. Yusuf Boydak’›n birkaç y›ld›r yürüttü¤üMerkez Çelik Yönetim Kurulu Baflkanl›¤›’na ise,o tarihe kadar HES Kablo’da çal›flan MustafaBoydak getirilir. Mustafa Boydak, Merkez Çe-lik’in esas kurulufl nedeninin kendi mobilya üre-timlerinde yaflad›klar› çelik s›k›nt›s›n› gidermekoldu¤unu, ancak sadece çelik üreterek çok k›s›t›-l› bir ciro hacmini yakalayacaklar›n› düflünerekve kanepe, koltuktaki h›zl› büyümeyi fark ederekMerkez Çelik’te mobilya üretimine bafllad›klar›n›söylüyor. Öte yandan Yusuf Boydak, da¤›t›m›n‹stanbul’u da içermesinden sonra, Mahmut-bey’deki, Kartal’daki ve ‹kitelli’deki lojistik mer-kezlerinin yap›m›na a¤›rl›k verdiklerini ve h›zlabu say›n›n 6-7’yi buldu¤unu belirtiyor.

‹stikbal Bayileri ve Artan MarkaGörünürlü¤ü - 1994

Kanepe sat›fllar›n›n memnun edici düzeyde ol-mas› nedeniyle, yavafl yavafl ‹stikbal tabelas› ta-fl›yan mobilya ma¤azalar› oluflmaya bafllar. Oy›llarda yatak pazar›nda markalaflma konusun-da k›p›rdanmalar vard›r. Bu geliflimi çabuk sezen‹stikbal, 1994’te yatak üretme karar› al›r. Bu fle-kilde ma¤azalara mobilya sevk ederken, ayn›kamyonda yatak da yollamaya bafllarlar.

Art›k mobilya isimlerindedaha fazla yabanc› isimlertercih edilir olmufltur. Mo-bilyalar eskiye oranla dahaestetik görünüme sahiptir.

‹stikbal Mobilya yatak üretmeye geçtikten sonra ilk bas›lan broflürlerine örnek


81

1994’te patlak veren ekonomik krizde iseBoydak Grubu daralan talep karfl›s›nda, iflçiç›kartmaz. ‹flçilere ücretlerinin tamam›n›ödemeyi sürdürür. Ancak üretim yap›lama-d›¤›ndan iflçiler, çal›flamad›klar› saat kadarileriye dönük olarak borçland›r›l›r. Böylelik-le iflçiler, kriz döneminde hiçbir kesintiyeu¤ramadan ücretlerini alm›fl olur ve ifllerinikaybetmezler. ‹stikbal de, piyasa canland›-¤›nda tekrar yeni iflçi almak, bu kiflileri e¤it-mek zorunda kalmadan, pazar dinamikleri-ne daha k›sa sürede cevap verir. Bir di¤erdeyiflle, her iki taraf da kazan›r... Görüfltü¤ü-müz Mehmet Mert, Mustafa Gayret ve Aytekin

Mert, ‹stikbal’in özellikle s›k s›k yaflanan ekono-mik krizlerde iflçiden yana ald›klar› tavr› tekrar-layarak, Boydak Ailesi’nin bu konudaki duyarl›-l›¤›n› bir kez daha dile getiriyorlar.

‹stikbal bir yandan k›s›tl› olanaklarla iletiflimedevam ederken, bir yandan da markalaflman›ndi¤er gereklerini bir bir yerine getirmektedir. Da-ha önce ürünlerini mobilya ma¤azalar›nda farkl›markalarla birlikte satan ‹stikbal, örne¤in ortala-ma 1.000 m2’lik bir mobilya ma¤azas›nda, ürün-lerini 200 m2’lik alanda teflhir ederken, zamaniçinde artan ürün çeflitleri ve modelleri sayesinde300-500 m2’lik alanlara ihtiyaç duymaya bafllar.Bu durum ise, münhas›r (‹stikbal’e özgü) ‹stikbalbayilerinin do¤ufluna zemin haz›rlar ve 1994’tenitibaren sadece ‹stikbal ürünlerini satan bayileroluflturulmaya bafllan›r ve “franchise” sisteminegeçilir. Mustafa Boydak, bu tarihten sonra Ada-na, Kahramanmarafl, Adapazar›, Eskiflehir gibiillerle, Do¤u Anadolu ve Karadeniz bölgeleri içinbayiliklerin oluflturulmaya baflland›¤›n› ve buy›llarda gerçeklefltirilenlerin, Boydak Grubu’nusonraki y›llarda farkl› bir platforma tafl›d›¤›n›söylüyor. 1996’ya gelindi¤inde, art›k tüm illerde‹stikbal bayileri vard›r… Pazardaki talep bir kezdaha Grubun yat›r›mlar›na yön verir ve üretimkapasitesini daha da art›rabilmek için 1997’deBoytafl Mobilya faaliyete geçer. Bir baflka deyifl-le, büyümede, d›fla do¤ru sarmal bir h›z kazan›l-

Paradise torba yayl› yataklar›n›n etiketleri (üretim s›ras›nda yaylar›nher biri küçük torbalara geçirildi¤inden bu isim verilmektedir)

1990’lar›n ikinci yar›s›nda kullan›lan Bayi Sözleflmesi’nin kapa¤›1990’l› y›llarda ürün broflür örne¤i


82

m›flt›r. At›lan do¤ru bir ad›m, öteki do¤ru ad›mla-r› beraberinde getirmifltir. Sonuçta, alçak gönül-lülü¤ü elden b›rakmadan büyüyen bir flirket pro-fili çizilmifl olur.

Ocak 2008’de ‹stikbal Mobilya Grubu’nun15 ana bayii bulunmaktad›r. Boydak Hol-ding Mobilya Grubu Pazarlama Koordinatö-rü Bilal Uyan›k, bunlardan Kayseri, ‹stan-bul, Adapazar› ve Trakya ana bayilerininayn› zamanda ‹stikbal Grubu’nun Bölge Sa-t›fl Müdürlükleri oldu¤unu belirtiyor. Di¤er11’i ise tüzel kiflili¤i olan ana bayilerdir.Ana bayiler ‹stikbal Grubu’nun, bölgelerine

hakim, pazar dinamiklerini bilen, pazardakide¤iflimleri yak›ndan izleyen, bayilik siste-minin geliflmesine yard›mc› olan ifl ortakla-r›d›r. Kendilerine ait depolar› vard›r. BilalUyan›k ‹stikbal’in, sat›fl sonras› hizmetteeriflti¤i h›z ve kalitede, bayilerin pay›n›n bü-yük oldu¤unu belirtiyor. Perakende bayilerise, bu ana bayilerle temas halindedir. ‹stik-bal’den perakende bayilere do¤rudan malsat›fl› yap›lmamaktad›r. 2008’de yaklafl›k900 kadar ‹stikbal perakende bayii, 750Bellona ve 137’si münhas›r olmak üzere,toplam 400 kadar Mondi bayii tüm Türki-ye’ye yay›lm›flt›r.

Yenilenen ‹stikbal bayilerinden ‹nanlar’›n eski (üstte) ve yeni ma¤azalar›


83

2008’de ‹stikbal, Bellona ve Mondi bayileri


84

Form Süngerin Kurulmas›n› Haz›rlayan Unsurlar

1994 ekonomik krizinde, petrol türevi hammad-

delerin temini daha da zorlafl›r. Hac› ve Mem-

duh Boydak bir Bursa seyahati s›ras›nda, o dö-

nem kendilerine sünger sa¤layan Marmara Ya-

tak’la görüflmeye giderler. Marmara Yatak’›n kul-

land›¤› alt› ay önce sat›n al›nm›fl, neredeyse yeni

bir sünger makinesi vard›r. Boydak’lar konuflma

s›ras›nda, o günün koflullar›nda Marmara Ya-

tak’›n flirketlerine nakit yaratabilmek için bu ma-

kineyi satmak istediklerini ö¤renirler. Kendi fab-

rikalar›nda sünger makinesi için uygun yer ve

makineyi çal›flt›rabilecek nitelikli iflçi olmamas›-

na karfl›n, Marmara Yatak’›n “makineyi al›rsa-

n›z, imalât› da ö¤retiriz” güvencesi karfl›s›nda,

di¤er yöneticilerle de görüflerek, Canon Viking

marka sünger makinesini sat›n al›rlar. Böylelikle

daha önce hiç deneyimleri olmayan bir alana gir-

mifl olurlar. Ancak bu flekilde hem kendi ihtiyaç-

lar› olan süngeri üretirler hem de üretim fazlas›-

n› baflka flirketlere satar konuma gelirler. Böyle-

likle bir baflka üretici firmaya daha ba¤›ml›l›ktan

kurtulmufl olurlar. Ayr›ca kendi tesislerinde sün-

ger üretiyor olmak, Boydak Grubu’nun yatak ifli-

ne de girmesine yard›mc› olur. 1994 sonunda

bafllayan yatak üretimini, 1995’te ev tekstili ve

daha sonra da elyaf üretimi izler (Sonuçta da

Form Sünger ba¤›ms›z bir flirket olarak 2002 y›-

l›nda kurulur. Form Sünger, 2008 itibariyle Boy-

dak Grubu’nun kimya alan›ndaki tek flirketidir).

"K›rk Gün Kar Ya¤ar, Bir Gün Av Olur”

1993’te Merkez Çelik’te döfleme ustas› olarak ‹s-

tikbal Grubu’nda çal›flmaya bafllayan Mustafa

Gayret, Merkez Çelik’e kat›ld›¤› ilk günlerde üre-

tim band›n›n olmad›¤›n›, üretimin kâh yerde,

kâh sehpalar›n üzerinde yap›ld›¤›n› hat›rl›yor.

Di¤er ustalar gibi Mustafa Usta da o günlerde

tüketicilerde “ürün seçme” diye bir kavram›n

henüz yerleflmemifl oldu¤unu, tam tersine “ürün

kapman›n” geçerli oldu¤unu sözlerine ekliyor.

Mustafa Gayret 1996-1997 y›llar›nda üretim yö-

netimine iliflkin bir an›s›n› bize flöyle anlat›yor:

"O y›llarda üretti¤imiz Diplomat modelinden 40

tak›m› ancak sabah 8, akflam 8, 12 saat çal›flarak

üretebiliyoruz. Üretim hedeflerimizi de, basit oran-

t› hesaplar› kurarak ve sadece hesap makinesi yar-

d›m›yla yap›yoruz. Bir gün fazla mesaiye kalma-

yaca¤›m›z› ö¤rendik. Ben de iflçilerin bana olan

sevgi ve sayg›lar›n› ölçebilmek için ‘ifli, size teslim

ediyorum’ deyip aralar›ndan çekildim. Normalde

üretim hatt›nda dolafl›p, ifller nas›l gidiyor diye ya-

k›ndan ilgilenirdim. O gün aralar›nda dolaflma-

d›m. Sekiz saatin sonunda iflçilerimiz gelip bana o

gün de 40 tak›m ürettiklerini söylediler! Bunun

üzerine çok duyguland›m, hatta odama ç›k›p a¤la-

d›¤›m› hat›rl›yorum. O s›rada Memduh Bey tele-

fonla aray›p, kaç tak›m üretildi¤ini sordu. Önce

flakadan ‘30 tak›m’ dedim. Memduh Bey: ‘Nas›l

olur, 33 tak›m olmas› gerekiyordu’ dedi. Ben de

bunun üzerine kendisine 40 tak›m üretti¤imizi

övünerek ifade ettim. Memduh Bey bir an durakla-

y›p, ‘Mustafa Usta, sen galiba iflçileri yeteri kadar

çal›flt›rm›yorsun’ deyince; ben de, ‘Memduh Bey,

k›rk gün kar ya¤ar, ama bir gün av olur’ deyiver-

dim."

Dreamland yorgan ve uyku seti etiketi (Atlantis)

Kendi tesislerinde sünger üretiyor olmak, Boydak Grubu’nunyatak ifline girmesine yard›mc› olur.


85

Hac› Boydak, Memduh Boydak, fiükrü Boydak ve Mustafa Boydak, tesislerinde elyaf ürünleri üretilmeye bafllad›ktan sonra ürün örnekleriyle birlikte


‹letiflim Stratejisindeki Kurgu - 1995

‹stikbal 1995’te Atlantis reklam ajans›ylaçal›flmaya ve o tarihten bu yana genel mec-ralarda daha yo¤un reklam yapmaya ve bu-nun karfl›l›¤›n› da almaya bafllar. Atlantis‹letiflim Yönetim Kurulu Baflkan› MuzafferÇetinkaya, ‹stikbal’le çal›flmaya bafllad›kla-r›nda ilk önce marka kimli¤ini, marka ko-numland›rmas›n›, marka iletiflim stratejisiniiçine alan befl y›ll›k planlar yapt›klar›n› vehem ‹stikbal’in hem de kendilerinin bu yolharitalar›n› uygulayabilmek için büyük özengösterdiklerini belirtiyor.

‹stikbal’in y›ll›k iletiflim stratejisinde genel-de üç ana unsur bulunmaktad›r. Bunlar:

• markaya yap›lan yat›r›mlar, • ürün lansmanlar›, • sat›fl kampanyalar›’d›r.

Tüm iletiflim, bütünsellik içinde ele al›n›r ve fiyatlistesinden ürün etiketlerine kadar her fley, herkampanya için tek tek elden geçirilir. Ürünler na-s›l trendlerle ve yeniliklerle ilgiliyse; tüketici,kendisine yöneltilen iletiflim mesajlar›nda da ye-nilik ve dinamizm aramaktad›r. Pazardaki reka-bet ve rekabetteki h›z, iletiflime de s›çram›flt›r. Bunedenle ‹stikbal’den 2-3 ayda bir yeni bir TV rek-

lam filmi ya da yeni bir bas›n kampanyas› görü-rüz. Ma¤azalardaki ürünlerde ise her alt› aydabir de¤ifliklik söz konusudur.

Ancak her ne kadar üçlü kampanya kurgu-sundan söz edilse de, zaman zaman sat›flkampanyalar›n›n tüm marka iletiflimine hakimoldu¤unu biliyoruz. Do¤ald›r ki, sat›fl kam-panyalar› bu sektörün devaml›l›¤› aç›s›ndanhayati bir öneme sahip. Ancak ‹stikbal’in,olanak buldukça, pazarlama iletiflimindehem markaya hem de yeni ürün lansmanla-r›na yönelik ayr› kampanyalar yapma konu-sunda ›srarc› oldu¤u da bir baflka gerçek…

Hedef Kitlesini Tan›mlayan Seri Üretim

Seri üretime geçmeden önce, el eme¤i yo¤un kü-çük atölyelerde üretilen ayn› tip mobilyalarda,üretim tekni¤i ayn› olmakla birlikte, standard›sa¤lamak mümkün de¤ildir. Sat›fl sonras› servis,garanti gibi kavramlar henüz geliflmemifltir.Emek yo¤un olan bu sektörde fiyatlar da, ortala-ma bir tüketicinin sat›n alma gücüne göre epeyyüksektir. Bir baflka deyiflle, “mobilya bir kez al›-n›r ve evlâdiyeliktir.” O y›llarda evlerde ayr› birer“misafir odas›” bulunurdu ve mobilyalar›n orta-lama ömürleri 20 y›ld›.

86

1995’te Boydak Yönetim Kurulu Üyeleri bir arada (soldan sa¤a: fiükrü Boydak, Memduh Boydak, Bekir Boydak, Nazif Türko¤lu, Yusuf Boydak,Hac› Boydak ve Mustafa Boydak)


87

Ancak mobilya, fabrikalarda üretilmeye bafllan-d›ktan sonra, üretim hatt›na geçen bütün sektör-lerde oldu¤u gibi, üretim h›zla artt›, ürünlerestandardizasyon ve kalite güvencesi geldi. Bukavramlar, üretici firmalar taraf›ndan, sat›fl son-ras› servisler ve sat›fl garantileriyle yavafl yavafldesteklenmeye baflland›. Üretim kapasiteleri ar-t›nca, da¤›t›m daha genifl alanlara yay›ld› ve seriüretimin avantajlar› sayesinde, ürün fiyatlar›düflmeye bafllad›. Zaten konut fiyatlar›n›n yük-sekli¤i nedeniyle, art›k evlerde ayr› misafir veoturma odalar› pek bulunam›yordu. Bu nedenlekoltuk tak›mlar›n› art›k 20 y›l boyunca korumaalt›nda tutmak imkâns›zlafl›rken, düflen mobilyafiyatlar› sayesinde mobilya de¤ifltirme süresi deortalama 7-10 y›la kadar gerilemiflti.

Seri üretim sonucu, ayn› tip ve modeldençok say›da ürün pazara sunuldu¤u için, mo-bilya firmalar› ilk y›llarda kaç›n›lmaz olarakC1 ve C2 sosyoekonomik statülere yönelmifloldular. Çünkü bu gruplardaki kullan›c›lar,yak›nlar›n›n ve arkadafllar›n›n evindeki mo-bilyalar› ya da reklamlarda gördükleri mo-del ve renkleri sat›n almaktan gurur duy-maktayd›lar. Seri üretimin arkas›ndan, mo-bilya firmalar›n›n bafllatt›¤› markalaflma ça-

balar› bu övüncü ve gururu daha da pekifltir-di. Bu flekilde seri üretim, ilk aflamada hedefkitlesini kendi kendine tan›mlam›fl oluyordu.

Markalaflan Mobilya Sektörü veBeraberinde Gelen Segmentasyon

Ancak markalaflma çabalar› bafllad›ktan sonra,sektörde h›zl› bir flekilde segmentasyona gidildi-¤ine tan›k oluyoruz. Görüfltü¤ümüz BoydakHolding Yönetim Kurulu Üyesi Bekir Boydak isebu de¤iflimi flöyle aktar›yor: “1990’l› y›llara ka-dar, ürünlerimizde herhangi bir de¤ifliklik yapma-dan ayn› stilde ve renkte, befl, alt› y›l süreyle paza-ra sunabiliyorduk. Ürün, model standart, kumafl,desen her fley standartt›. Eskiden mobilya ihtiyaç-tan al›n›rd›. Ar-Ge’ye fazla gereksinim duyulmu-yordu. Ancak daha sonra aynen elektronik ürün-

lerde oldu¤u gibi, mobilyada da tasar›m, stil, mo-da ön plana ç›kt›. 1990’lardan sonra ise modac›olduk! Her y›l iki yeni koleksiyonu pazara sunuyo-ruz. fiimdi ise mobilya zevk için al›n›yor. Dahafazla dekoratif olmas› isteniyor, estetik olmas› vemoday› yans›tmas› isteniyor. Akrabal›k iliflkileri

zay›flad›, evlerde geçirilen zaman artt›. Kifliler mo-bilyada daha fazla rahatl›k ar›yor. Art›k ürünyaflam e¤risi iki y›ldan fazla olan ürün yok. Bu ne-denle Ar-Ge çal›flmalar›na a¤›rl›k vermemiz gere-kiyor. Giyim modac›lar› gibi çal›fl›yoruz, hatta ‘on-lardan esinleniyoruz’ desek yeridir. Gelecek y›lhangi renkler moda olacak, bizi de yak›ndan ilgi-lendiriyor. Mobilyada farkl› malzemelerin bir ara-da kullan›lmas› oldukça yayg›n. Örne¤in cam, ah-flap, derinin harmanlanmas› gibi."

Bekir Boydak sözlerini flöyle sürdürüyor: "Çefli-din artmas›yla, tüm bu mobilyalar› bir arada ser-gileyebilece¤iniz daha büyük mekânlara gereksi-nim do¤du. Çünkü tüketiciler do¤al olarak kararvermeden önce tüm ürünleri bir arada görmek veseçimlerini ona göre yapmak istiyorlar. Modac›kimli¤imizi öne ç›karmak için, ma¤azalar›m›zdaki

“Giyim modac›lar› gibi çal›fl›yoruz, hatta onlardan esinleniyo-ruz desek yeridir. Gelecek y›l hangi renkler moda olacak, bizide yak›ndan ilgilendiriyor”

Boydak Holding Yönetim Kurulu Üyesi Bekir Boydak


88

teflhir alanlar›n›, evlerdeki yaflam alanlar›n› yans›-tacak flekilde sergilemeye bafllad›k. Giyimde oldu-¤u gibi, mobilyalarda da birbiriyle uyumlu, renkahengi olan ürünleri, dekoratif aksesuarlar›, hal›-lar›, mobilyalarla birlikte teflhire gayret ediyoruz.Böylelikle yard›ms›z sat›n almay› özendirmek isti-yoruz. Tüketicilerin, bir arada gördükleri ürünleretalepleri daha fazla oluyor. ‘Concept’i sat›n alma-ya yöneliyorlar. Art›k ma¤azalar›m›zda satt›¤›m›zürünler 2.500’i buldu. Tüketiciler mobilya ürünle-rini, kumafl›n›, rengini görmek, dokunmak, otur-mak, hissetmek istiyor. Hal böyle olunca, biz de2005 itibariyle daha büyük mekânlarda ma¤aza-lar açmaya bafllad›k. Semt içlerindeki daha küçükma¤azalar yerine, flehir merkezlerinde daha büyükma¤azalara yöneldik. Mutfak ve banyoya girmifldurumday›z. Sadece beyaz eflyam›z yok. O dafarkl› bir uzmanl›k alan›."

Ayn› zamanda 2006 - 2008 y›llar›nda MOSDERBaflkan› olan Memduh Boydak, mobilya sektö-rünün Türkiye’de ve gelece¤i hakk›nda görüflleri-ni flu sözlerle paylafl›yor. "Eskiden mobilya daya-

n›kl› tüketim mal›yd›. Art›k neredeyse dayan›ks›ztüketim mal› haline geldi. Mobilyalar›n de¤iflimoran› ABD’de 3-5 y›l, Avrupa’da 5-7 y›la, ülkemiz-de de 7-10 y›la gerilemifl durumda. Eskiden al›nanmobilyayla duygusal ba¤ kurulurdu ve aile fertlerikolay kolay mobilyalar›ndan vazgeçemezlerdi. Sa-t›n alma gücü artt›kça, mobilyalar›n fiyatlar› düfl-tükçe, toplumda h›zl› de¤iflim kültürü yayg›nlaflt›.Dünyan›n geliflmifl ülkelerinde mobilya üretimikonusunda doygunluk noktas›na ulafl›lm›fl olma-s›na karfl›n, Türkiye’de mobilya sektörü hâlâ bü-yümeye devam ediyor. Zaten ‹stikbal Mobilya’n›nda k›sa sürede sergiledi¤i büyüme oranlar›, ülke-mizde mobilyaya olan talebin en belirgin iflareti-dir. Art›k ülkemizde mobilya bir ihtiyaç ürünü ol-maktan çok, neredeyse statüyü belirleyen bir ürünhaline gelmifltir.”

Modan›n, stilin ve tasar›m›n bu kadar önplana ç›kmas› ise, ayn› Grup içinde bilefarkl› alt markalar›n ve hatta yeni markala-r›n oluflmas›n› beraberinde getirir. Örne¤indaha çok gençlere yönelik olarak Bellonaoluflturulur. Ya da daha üst sosyo-ekonomikgruplara seslenebilmek için, deri mobilyadaAlman Hukla firmas›yla lisans anlaflmas›imzalan›r. Veya ‹stikbal’in alt markas› olanUnique modern çizgiler tafl›rken, Studio da-ha c›v›l c›v›l, daha renkli stiliyle, Countryise daha nostaljik serileriyle belleklerde yeredinir. Benzer flekilde ‹talyan Snaidero Gro-up’la 2003’te yap›lan lisans anlaflmas›yla,Regina markas› alt›nda mutfak ve banyomobilyalar› üretimine bafllan›r. Regina üretimtesisi, 2007’de günde 60 proje gerçeklefltirecekkapasitededir. Bekir Boydak "mobilya sektörünüçok iyi bilmemize ra¤men, mutfak üretimi oldukçafarkl› bir uzmanl›k gerektiriyor. Neredeyse terzilik

1990’l› y›llarda ‹stikbal Showroom’lardan birinin aç›l›fl›nda(sol baflta Yusuf Boydak, sa¤da Bekir Boydak)

Ev Concept Ma¤azas›, 2008


89

Mobilyada segmentasyonun ilk örnekleri - Gençlere yönelik olarak haz›rlanan "Bora ve Babas›" TV reklam filminden kareler (Atlantis)


90

Gençleri hedef alan "Müzeyyen" kampanyas› TV reklam filminden kareler (Atlantis)


91

gibi bir ifl. Her eve özgü olarak ölçü al›narak, ta-sarlanmas› gerekiyor. Üretilen modüllerden kifliselihtiyaçlara göre özel olarak seçiliyor, tasarlan›yor.Ayr›ca tesisat, elektrik vs gibi ek hizmetleri almay›gerekli k›l›yor. O nedenle ifli iflte ö¤renmek isteme-dik ve bafl›ndan konunun uzman›yla lisans anlafl-mas› yapt›k” diyor.

Tüm bunlar bize ayn› zamanda mobilya sek-törünün geliflimini göstermektedir. BoydakHolding Reklam ve Halkla ‹liflkiler MüdürüMurtaza Durmufl’un ifade etti¤i gibi, öncele-ri iflin do¤as› gere¤i, hedef kitlesi C1 ve C2a¤›rl›kl› olan sektör, flimdilerde art›k biryandan büyük ölçek ekonomisinin faydala-r›ndan yararlan›rken, di¤er yandan da mali-yetleri yükseltmeden, farkl› tüketici grupla-r›n›n be¤enilerine uygun ürünleri pazarasunma becerisini kazanm›fl bulunmaktad›r.

Boytafl Kuruluyor - 1996

Mustafa Boydak, Boydak Grubu’nun özellikle1995 y›l›na kadar özkaynaklar›n› kullanarak ya-t›r›m yapt›¤›n›, ancak do¤al olarak özkaynaklar-la çok h›zl› büyümenin mümkün olamad›¤›n›söylüyor. Boydak Ailesi 1995 y›l›ndan sonra na-kit kredisi kullanmaya bafllar. Mustafa Boydakbu konudaki görüfllerini flöyle dile getiriyor: "Oy›llarda ald›¤›m›z $15-20 milyon kredi, ifllerimizebüyük katk› sa¤lad›. Sa¤lad›¤›m›z ek nakitle, yat›-r›mlar›m›z› h›zland›rd›k. O y›llarda panel mobilyaüretmiyorduk. A¤abeylerimiz aile sohbetlerinde s›ks›k bu konudaki isteklerini dile getirirlerdi. O y›l-larda tamamen makineleflmifl fabrikalarda üretimyap›yor olabilmenin hayallerini kurarlard›.”

Öte yandan 1994 ekonomik krizi sonras›nda, pa-zardaki ertelenmifl talep kendisini hissettirmeyebafllam›flt›r. Bu nedenle Boydak Grubu mobilyaüretimini art›rman›n yeni yollar›n› aramaya ko-yulur. Pazar dinamikleri, yeni al›nan nakit kredi-siyle birleflince 1996’da Boytafl-1 üretime geçer.Boytafl’›n üretime geçmesiyle birlikte, o tarihekadar ‹stikbal Mobilya’da bir serinin ad› olan“Bellona” markas›, ayr› bir marka olarak ürüngam›nda yerini al›r. Bellona markal› ürünler Boy-tafl-1’de üretilmeye bafllan›r. Bellona tamamensegmentasyonun bir gere¤i olarak, daha genç,daha renkli ve modern ürünler talep eden müflte-rilerin gereksinimlerini yerine getirecek flekildekonumland›r›l›r. Öte yandan, ‹stikbal Mobilyabayilik vermekte zorlanmaktad›r. Çünkü geniflle-

yen bayi a¤› nedeniyle yeni bayilik vermek pekkolay olamamaktad›r. Bellona markas›yla bu so-run da bir miktar çözülmüfl olur. Çünkü art›kbölgelerde ‹stikbal’in yan› s›ra, Bellona bayilikle-ri oluflmaya bafllar. 2000’de ise Boytafl-2 kurulur.

Boytafl, 2003 y›l›ndan buyana ‘‹lk 500 Firma’ aras›n-dad›r ve 2007 y›l›nda 119.s›rada bulunmaktad›r.

Hukla, Deco, Regina logolar›, ‹stikbal’den sonra gruba kat›lan yenimarkalardan baz›lar›

Boydak Holding Yönetim Kurulu Baflkan Vekili fiükrü Boydak


92

fiükrü Boydak, Boytafl-1’in kurulmas› karar›ndansonra sektörde deneyimli bir kifliyi ekibe dahil et-mek istediklerini söylüyor ve Boydak’tan gelenteklif üzerine Fethi Ünal’›n Düzce’den Kayse-ri’ye tafl›nd›¤›n› belirtiyor. fiükrü Boydak ekliyor:"‹fl görüflmesi s›ras›nda Fethi Bey’in kendisine olangüveninden çok etkilenmifltik. Bize ‘ilk etapta ba-na verece¤iniz ücret çok önemli de¤il, ancak iki y›lsonra da sizinle çal›fl›yorsam, o zaman istedi¤imial›r›m’ dedi. Gerçekten de dedi¤ini yapt›!" diyor.Görüfltü¤ümüz yöneticiler, Boytafl’ta sistemlerinentegre bir üretim tesisi mant›¤›yla kurulmas›ndave bugünkü ölçe¤e eriflilmesinde, 1994’te Boy-dak Grubu’na kat›lan ve halen Boydak A.fi. Yö-netim Kurulu Üyesi olarak görev yapan FethiÜnal’›n önemli katk›lar› oldu¤unu dile getiriyorlar.

Boydak 2006 Faaliyet Raporu’nda belirtildi¤i gi-bi, yaklafl›k 340.000 m2’lik aç›k alan ve 160.000m2’lik kapal› alanda faaliyet gösteren Boytafl;Bellona, ‹stikbal, Regina Mutfak markalar›ylabefl ayr› üretim tesisinde kanepe, koltuk, panelmobilya (yatak odas›, yemek odas›, vitrin, TV

sehpas›, genç odas›, sandalye), mutfak, banyodolab› ve rayl› dolap üretimini gerçeklefltirmekte-dir. Ayr›ca Holding’in gereksinim duydu¤u stra-for üretimi de burada yap›lmaktad›r. Aral›k2006’da en son teknolojiyle sandalye üretmeküzere Boytafl-5 faaliyete geçmifltir. Boytafl, 2003y›l›ndan bu yana “‹lk 500 Firma” aras›ndad›r ve2007 y›l›nda 119. s›rada bulunmaktad›r. 2007’de2006’ya göre yurtiçi sat›fllar›n› % 6 art›rarak 395milyon YTL’e ç›karan Boytafl; yurtd›fl› sat›fllar›n›da % 17 yükselterek 26,8 milyon YTL düzeyindegerçeklefltirmifltir.

1995’te pazarlama flirketi olarak Boypafl ve1997’de Bepafl kurulur. Bekir Boydak askerdendöndükten sonra 1996’dan itibaren Boypafl Ge-nel Müdürü olarak görev yapar. Kurumsallaflma-ya paralel olarak 2008’de her iki flirkette de pro-fesyonel kadrolar genel müdür görevini üstlen-mifltir. Bugün Boypafl, ‹stikbal kanepe, koltuk,panel mobilya, yatak, ev tekstili, Deco Hal›, ‹s-

“Yenileyin, yenilenin” slogan›n kullan›ld›¤› bir broflür örne¤i (Atlantis)Boytafl 2 - 3’ün 2008’deki görüntüsü

Boydak Holding Yönetim Kurulu Üyesi Fethi Ünal


93

tikbal Regina mutfak ve banyo ürünlerini ‹stan-bul Bölgesi’nde pazarlamaktad›r. Bepafl ise2008’de Bellona markal› kanepe, koltuk tak›m›,mobilya, yatak, panel mobilya, ev tekstili ve ha-l› ürünlerinin yine ‹stanbul Bölgesi’nde sat›fl vepazarlamas›ndan sorumludur. 2008’de YusufBoydak, Boypafl Pazarlama A.fi. Yönetim KuruluBaflkan›, Bekir Boydak ise Bepafl Dayan›kl› Tü-ketim Mallar› Pazarlama A.fi.’nin Yönetim Kuru-lu Baflkan› olarak görevlerini sürdürmektedirler.

1996’da bir di¤er grup flirketi Boytrans da faali-yete geçer. Dört kamyonla bafllayan lojistik çal›fl-malar›, k›sa sürede 15 t›r’a yükselir. Uzun y›llarGruba emek veren Yusuf Akda¤ Boytrans’ta yö-netici olarak çal›flmaya bafllar. Bu çal›flman›ngerçeklefltirildi¤i 2008’de ise Boytrans A.fi. Yöne-tim Kurulu üyesi olarak görev yapmaktad›r.

Markaya Yap›lan Yat›r›mlarH›z Kazan›yor - 1997

‹stikbal için ilk önemli imaj kampanyas› 1997’de“Yenileyin, yenilenin” ad›yla yap›l›r. Burada tü-keticiye iletilmek istenen, “Biz ‹stikbal olarak ye-nilendik, üretim kapasitemizi, yat›r›mlar›m›z› ar-t›rd›k, siz de evlerinizi yenileyin” mesaj›d›r. Kul-lan›lan slogan ise: “Kalite anlat›lmaz, yaflan›r”d›r.

O y›llarda TV’de yüksek izlenme oranlar›na ula-flan “Mahallenin Muhtarlar›” dizisindeki Temelve Fadime karakterleri, ‹stikbal yatak ve kanepereklamlar›nda rol al›rlar. Bu da, yine reklam›n ta-lebi ciddi anlamda kamç›lamas›na neden olanbir di¤er örnektir.

Yusuf Akda¤

1996’da yay›mlanan Temel ve Fadime’li ‹stikbal reklamlar›ndan kareler (Atlantis)


94

1997 "Kalite anlat›lmaz, yaflan›r” slogan›n›n kullan›ld›¤› bir kampanya (Atlantis)


95

Yurtd›fl› Fuarlardan Alfa Möbel’inKurulufluna – 1997

Boydak Grubu’nun ilk yurtd›fl› da¤›t›m flirketi,Mart 1997’de Almanya’n›n Dortmund kentindeAlfa Möbel ismiyle kurulur. 1992’den beri Boy-dak Ailesi’ne yurtd›fl›nda mobilya sektörününgeliflimi hakk›nda ve teknik ekipman konusundadan›flmanl›k yapan Metin Aytulun, bu tarihte Al-fa Möbel’e Genel Müdür olarak atan›r. Alfa Mö-bel, Temmuz 2002’de Almanya’n›n Bochum ken-tinde, kendine ait olan bir alana tafl›n›r. Mart2008’de ise Alfa Möbel’in, 24.000 m2’lik bir alanüzerinde kurulu 10.000 m2’lik bir deposu, 10 ara-c› ve 35 çal›flan› bulunmaktad›r. fiirketin 2007 ci-rosu €13 milyon olarak gerçekleflmifltir.

Memduh Boydak Alfa Möbel’in ilk kuruldu¤uy›llarda Metin Aytulun’la birlikte Almanya’damobilya satabilmek için epey u¤raflt›klar›n› hat›r-l›yor. Hâlâ müflterileri olan Rollermarkt ma¤aza-s›n›n sat›n alma müdürüyle görüflebilmek için 3-4 ay zaman harcad›klar›n›, sonunda sa¤lad›klar›randevude sat›n alma müdürünün kendilerinesadece 10 dakika süre tan›d›¤›n› söylüyor. O y›l-larda Türk mobilyalar›n›n Almanya’da sat›lmas›duyulmufl fley de¤ildir. Dolay›s›yla Türk üretici-lere çok fazla itibar edilmemektedir.

Metin Aytulun ise 1992’den itibaren Boydak flir-ketleri ve Boydak Ailesiyle olan iliflkilerini bizeflöyle özetliyor: "Almanya’da makine mühendisli-¤i okumufl ve orada yaflayan akrabalar› olmamnedeniyle, 1992’de Boydak Grubu’nun yurtd›fl›n-dan sat›n alaca¤› tel çekme makinesinin sat›n al›-m› konusunda kendilerine yard›mc› oldum. Dahasonra bu makinelerin Kayseri’de kurulmalar› ko-nusunda teknik konularda katk›m oldu. BöylelikleBoydak Grubu’yla önce gönüllülük esas›na göre,

daha sonra profesyonel olarak çal›flmaya baflla-d›m. Boydak Grubu gerçekten yurtd›fl› pazarlardavarl›k gösterebilmek için uzun y›llar boyunca u¤-rafl verdi. 1993’teki Köln Mobilya Fuar›’nda ‹stik-bal için 35 m2’lik stand› kiralayabilmek için KölnBelediye Baflkan›’na dahi yaz›l› müracaatta bu-lunmufltuk. Sonuçta iki asansörün aras›ndaki oküçücük alan› kiralayabildi¤imize hepimiz çokmutlu olmufltuk. Sonraki y›llarda Köln MobilyaFuar›’n›n yak›n›ndaki birkaç aç›khava panosunukiralayarak ‹stikbal markas›n› duyurmaya gayretettik. Ondan sonra da tüketiciyle birebir iletiflimi-miz olmamas›na ra¤men, sektörel dergilerde sü-rekli ‹stikbal markas›n› tekrarlad›k. Bugün ‹stik-bal markas› Alman mobilya sektöründe bilinen vetan›nan bir markad›r."

Metin Aytulun görüfllerini dile getirmeyi flöylesürdürüyor: "Uzun y›llar Almanya’dan kumafl sa-t›n al›p, bu kumafllar› Kayseri’de üretti¤imiz mo-bilyalarda döflemelik olarak kullanarak, bitmiflmobilyalar› Almanya’da pazarlad›k. Almanya pa-zar›na ilk aflamada bu flekilde girdik.

Bugün ‹stikbal markas› Al-man mobilya sektöründebilinen ve tan›nan bir mar-kad›r.

‹stikbal Mobilya’n›n 1997’deki 40. y›l kutlamas›nda (Ayakta soldan sa¤a: Bekir Boydak, Mustafa Boydak, Memduh Boydak;

oturanlar soldan sa¤a: Nazif Türko¤lu, Hac› Boydak, fiükrü Boydak, Yusuf Boydak)

Metin Aytulun‹stikbal’in 40. Y›l Logosu (1997) (Atlantis)


96

Alfa Möbel’in 1997’deki kuruluflu, ‹stikbal’in iletiflim organ›‘‹stikbal News’un kapa¤›ndan duyurulur

Boydak Holding, 2008’de “Bizbize” dergisi yard›m›yla kurumsal iletifliminisürdürmektedir


97

1995’te Almanya’ya 2 milyon DM tutar›nda mo-bilya sat›yorduk. 1997’de Alfa Möbel kurulduktansonra, Köln Fuar›’n›n siparifllerini yeni flirkettenkarfl›lam›flt›k ve 1997’teki Alfa Möbel ciromuz600.000 DM’ydi. Hangi dönem olursa olsun, hep‹stikbal markas›yla sat›fl yapt›k. Hiçbir zamanfarkl› bir marka alt›nda sat›fl yapmad›k veya mar-

kam›z› ya da menfleimizi gizleme ihtiyac› hisset-medik." Bugün Alfa Möbel sadece Almanya pa-zar›na, aralar›nda Rollermarkt, Poco, Höefffner,Walter, Boss, Porta gibi zincirlerin bulundu¤u,toplam 600 ma¤azaya mal satmaktad›r. Ayr›caBoydak D›fl Ticaret, Avrupa’da Avusturya, Lük-semburg, Çek Cumhuriyeti, Ukrayna ve Hollan-da gibi ülkelere do¤rudan ihracat gerçeklefltir-mektedir. Metin Aytulun Almanya pazar›nda ol-man›n sat›fl›n ötesinde anlam› oldu¤unu, özellik-le Alman tüketicisinin hem yüksek fiyat esnekli-¤ine sahip, hem de çok talepkâr bir müflteri oldu-¤unu belirtiyor. Bunlar›n ötesinde, Alman paza-r›nda satabilmenin, dünyan›n pekçok köflesindebaflka kap›lar› açt›¤›na de¤iniyor. Alman paza-r›ndaki ‹stikbal tüketicilerinin profilini sordu¤u-muzda, al›c› profilinin modelden modele de¤iflti-¤ini; ancak ortalamada, % 35’inin Almanya’dayaflayan Türklerden, % 35’nin di¤er yabanc›lar-dan ve % 30’unun da Almanlardan olufltu¤unuö¤reniyoruz.

1999 Köln Mobilya Fuar›’nda ‹stikbal stand›

‹stikbal, 2001 Köln Mobilya Fuar›’nda varl›¤›n› giderek daha fazla hissettirmeyi baflar›r

1997’de Köln Mobilya Fuar›’nda ‹stikbal’in stand›ndan bir görüntü


1998 Krizinin Getirisi - Boyteks Üretime Bafll›yor

Genelde krizleri f›rsata çevirmesini iyi bilenBoydak Grubu, bu kez de 1998 krizindenkumafl dokuma fabrikas› Boyteks’i kurarakç›kar! Boydak Grubu 1998’de kendi üretimiiçin gerekli olan yatak kumafl›n›n % 80’inia¤›rl›kl› olarak Belçika’dan ithal etmekte,% 20’sini iç piyasadan karfl›lamaktad›r. Tür-kiye’nin içinde bulundu¤u zor ekonomik ko-flullar nedeniyle, o dönemde akredetif açma-da büyük zorluklar yaflan›r. Dolay›s›yla Belçi-ka’dan ithal edilecek yatak kumafl› teslimat›ndagecikmeler olur ve üretim aksar. Bunun üzerineBoydak Ailesi bir kez daha imalât için yerle-ri olmad›¤› halde, sat›n ald›klar› 8 adet Pi-canol marka dokuma tezgâh›n› Merkez Çe-lik’in bir köflesine yerlefltirerek, dokumaüretimine geçerler. Ard›ndan 8 tezgâh ve bir 8daha, bir bakarlar Merkez Çelik’in çat›s› alt›ndatam 24 tezgâha ulaflm›fllar. Bunun üzerine butezgâhlar› yeni yapt›rd›klar› bir hangara tafl›rlarve 24 ek tezgâh daha alarak, o dönem 48 tezgâh-tan oluflan Boyteks’i 1998’de kurmufl olurlar. Di-¤er birçok Boydak’lara ait iflletme tesisinde oldu-¤u gibi, önce üretim bafllar, sat›fl yap›l›r. Çünküpazar koflullar› h›zl› hareket etmeyi gerektirmek-tedir. Ard›ndan firma ismi ve hatta yeni flirket ku-ruluflu gelir (1998’de ayr›ca ‹stikbal A.fi. ad›ylasadece yatak üretmek üzere yeni bir flirket kuru-lur. Bu flirket hâlâ yatak üretimini sürdürmekte-dir. Tüm mobilya üretimi, Merkez Çelik A.fi. veBoytafl’lar çat›s›nda toplan›r. ‹stikbal Mobilyaflirketinin faaliyetine 2000’de son verilir).

2008’de Boyteks’te 300 tezgâh bulunmaktad›r.Dünyan›n ikinci en büyük yatak kumafl üreticisikonumundad›r. Dünya üzerindeki di¤er büyükyatak kumafl› üreticileri 20-25 y›l önce kurulmuflve daha sonra yeni teknolojiyi entegre etmifl te-sislerdir. Boyteks ise, kuruluflundan itibaren üre-timde hep en son teknolojiyi benimsemifltir.2008’de 3.500.000 metre üretim yapan Boyteks,sat›fllar›n›n % 70’ini ihraç etmektedir.

Bu arada Hac› Boydak, yatak kumafl üretimineiliflkin Belçikal› bir firmayla yaflad›klar› bir olay›bize flöyle aktar›yor. 2003’te, Belçikal› DesleeClama kumafl üreticisi firma, Boydak Ailesi’denrandevu ister. Görüflmede fabrikalar›n› BoydakGrubu’na satmak istediklerini söylerler. Çünkübu geçen zamanda Boyteks yatak kumafl› üretici-si olarak sesini duyurmufltur. Boydak Ailesi de“Belçikal› flirketin kulland›¤› teknolojinin yeni ol-mad›¤›” gerekçesiyle bu teklifi geri çevirir. Ancakdo¤al olarak birkaç y›l önce akredetif açmadazorluk yaflanan koflullar hat›rlan›nca, k›sa süre-de Boyteks’in dünya yatak kumafl› piyasas›ndageldi¤i nokta, gerçekten gurur vericidir.

K›saca özetleyecek olursak, ‹stikbal markas›n›ntemelleri, 1957’de oldukça zor koflullar alt›ndaHac› Mustafa ve Hac› Sami Boydak taraf›ndanKayseri’de at›l›r. ‹stikbal, markalaflma çabalar›-na bafllamadan önce, güçlenebilmek için üretimçeflitlili¤ini azaltma yoluna gider. Daha sonra,yer ald›¤› sektörlerdeki pazar paylar›n› art›rd›k-ça, bu kez de ileri ve geri entegrasyonu baflar›ylauygulamaya koyar. Çünkü o y›llarda Türkiye’deciddi boyutlarda ara ve yar› mamûl s›k›nt›s›

98

2008’de Boyteks-‹stikbal 1 tesisleri


yaflanmaktad›r. Üretim hatlar›n›n kesintisiz vesorunsuz çal›flabilmesi için, önce kendi ihtiyaç-lar›na yönelik olarak elyaf, sünger, yay ve çeliküretmeye bafllar. Yine benzer nedenlerle, tekstileve hatta tafl›mac›l›¤a girer. Sonuçta da "önce uz-manlafl, ard›ndan ileriye ve geriye do¤ru entegreol” ilkesinin birebir uygulay›c›s› olur.

"Dünyada ve Türkiye’de Mobilya Sektörü-nün Evrimi" bölümünde de de¤indi¤imiz gi-bi, günümüzde dahi dünya mobilya sanayin-de ayn› çat› alt›nda 500’den fazla iflçi çal›fl-t›ran fabrikalar› görmek epey zordur (Inter-national Tropical Timber Organization (ITTO)and International Trade Centre (UNCTAD/WTO),International Wooden Furniture Markets:A Review, Geneva, 2005, s.1). Dünyada bafla-r›l› olan flirketler, büyük ölçekte mobilyaüretimine geçebilen ve bunun yan› s›ra, hemhammadde ve yar› mamûl girdilerinin temi-nini kesintisiz sa¤layabilen, hem de ürettik-leri mobilyalar› satabilmek için etkin pera-kende zincirleri oluflturabilenlerdir. ‹flte ‹s-tikbal Mobilya ve Boydak Holding, bu an-lamda dünyada baflka bir benzeri olmayan,çelikten, tekstil üretimine, mobilya üreti-minden, lojisti¤e kadar bafltan sona entegrebir tesis yaratm›flt›r. Böylelikle Grup, BekirBoydak’›n ifade etti¤i gibi: "dünyada türü-nün tek örne¤i” olmay› sürdürmektedir.

1999 ve Grubun Mobilya Sektörü D›fl›ndaki Yat›r›mlar›n› Art›rmas›

HES Kablo’nun ortaklar› aras›nda kaynak yeter-sizli¤i nedeniyle 1999’da bir anlaflmazl›k do¤ar.HES Kablo ve ona ba¤l› flirketlerin düfltü¤ü mad-di s›k›nt›lar nedeniyle, ortaklar›n iste¤iyle HESKablo ve Anadolu Finans, Boydaklara sat›l›r. Di-¤er iflletmeler ise, öteki ortaklar aras›nda paylafl-t›r›l›r. Boydak Ailesi’nin bu tarihte HES Kablo’dayaklafl›k % 17’lik bir pay› bulunmaktad›r ancakyönetimde de¤ildir. Her konuda oldu¤u gibi, bukonu da önce aile meclisinde görüflülüp tart›fl›rve daha önce HES Kablo’daki deneyimi nede-niyle konu Mustafa Boydak’a teslim edilir. Yap›-lan ayr›nt›l› çal›flmalar sonucunda, HES’teki dar-bo¤azdan ç›kabilmek için HES Kablo’yu sat›n al-ma karar› verilir. Böylelikle HES’teki hisselerin% 70’i Boydak Ailesi, % 30’u ise akrabalar›ndanGürdo¤an Ailesi taraf›ndan Mart 1999’da sat›n

al›n›r. Hasan Hüseyin Gürdo¤an HES Kablo Yö-netim Kurulu Baflkan Yard›mc›s› olarak, 150 ki-fliyle kurduklar› HES Kablo’nun bugün 850 kifli-ye ulaflt›¤›n› ve 2007’de ISO 500’de 57. s›rada ol-du¤unu belirtiyor. ‹lk kurulufl y›llar›nda flimdikiüretim rakamlar›n›n onda biri kadar üretim yap-t›klar›n› söyleyen Gürdo¤an, 1999’dan sonraHES Kablo’nun çok önemli bir ivme kazand›¤›n›ekliyor. O tarihten sonra Hac› Boydak ve Musta-fa Boydak 6-9 ay flirketin rehabilitasyonu için ça-l›fl›rlar. Bu dönemde HES Kablo’da sermaye art›-fl›na giderler. Tüm üretim süreçleri gözden geçiri-lir, gerekli yenileme ifllemleri yap›l›r. HES Yöne-tim Kurulu Baflkan› Mustafa Boydak, 1999’daHES Kablo’yu sat›n ald›klar›nda cirosunun yak-lafl›k $ 50 milyon oldu¤unu belirtiyor. HES Kab-lo’nun 2007 cirosu ise, $ 550 milyon’dur. Sekizy›l içinde HES Kablo dolar baz›nda 10 kattan da-ha fazla bir büyüme yakalayarak, Boydak Grubuflirketleri aras›nda 2007 sonuçlar›na göre ‹SO ‹lk500’e 57. s›radan giren en büyük flirket kimli¤inekavuflur. 2008’de HES Kablo, bak›r haberleflmekablosunun yan› s›ra, fiber optik kablo, data veLAN kablosu, enerji kablosu, alüminyum ilet-ken, elektrolitik bak›r tel, emaye bobin teli vePVC granül üretmektedir. Ayr›ca 2000’de kuru-lan HCS ile (HES Cabling Systems) bilgisayar a¤›kablolar› üretimine bafllanm›flt›r. 2000’de $ 2.0milyon olan HCS cirosu, 2007’de $ 20 milyonayükselmifltir. ABD’li Molex firmas› 2008’in ikinciyar›s›nda HCS’ye % 40 payla ortak olmufltur. Bupay devriyle kurulufl sermayesine göre önemli birgelir elde edilmifltir. HCS’de HES Kablo’nun pa-y› % 30 olarak sürecektir. Mustafa Boydak May›s2008’deki bir mülakat›nda, Boydak Grubuolarak daha h›zl› büyümeyi planlad›klar› sektör-ler aras›nda kabloyu saymakta ve flöyle demek-tedir: "Pazar pay›m›z› biraz daha art›rmak istiyo-

99

Hasan Hüseyin Gürdo¤an, Mustafa Boydak ve H. Mustafa Boydak’labirlikte


ruz. Pazar pay›m›z % 20’nin üzerindedir. Bununiçin yeni yat›r›mlar yapaca¤›z. Yeni bir alümin-yum iletken ve kablo tesisi kuruyoruz. Yan›ndaelektrolitik bak›r tesisi kuruyoruz. Bunlar Kayse-ri’de olacak. Yat›r›m›n de¤eri €20 milyon’dur."(Ekinci, ‹brahim, “Enerjiye Giriyor, Kablo, Mobil-ya ve Biliflimde Daha H›zl› Koflacak”, Milliyet,18/05/2008, s. 13).

Boydak Grubu bir di¤er mobilya d›fl› yat›r›m›n›yine 1999’da gerçeklefltirir. 1991’de Kayserili ifla-damlar› taraf›ndan kurulan Anadolu Finans’ta,Boydak Ailesi’nin pay› vard›r. Temmuz 1999’daAnadolu Finans tamamen Boydak Grubu’na sa-t›l›r. Yine o dönemde Anadolu Finans’ta YönetimKurulu üyesi olarak görev yapan Mustafa Boydak,Anadolu Finans’›n sat›n al›nmas› çal›flmalar›naAile’yi temsilen kat›l›r. Mustafa Boydak: "Banka-n›n tamam›n› sat›n alma konusunda baz› endifle-lerimiz vard›. Ancak sat›n almaya karar verdiktensonra, tüm aile üyeleri bu karara destek verdi. Ara-m›zdan hiç çatlak ses ç›kmad›” diyor. Burada birkez daha Aile’nin ifle yaklafl›m›n› ve her kofluldakendi aralar›nda dayan›flmay› esas k›labildikleri-ni görebiliyoruz. Bu kez 6 ay süreyle Hac› Boy-dak ve Mustafa Boydak hafta içinde ‹stanbul’daAnadolu Finans’›n bafl›nda bulunurlar. Dahasonra Genel Müdür Yunus Nacar göreve bafllar.Profesyonel kadrolar artar, sermaye art›fl› yap›l›rve flubeleflme h›z kazan›r.

Mustafa Boydak özellikle 2001 krizinde AnadoluFinans’›n mali bir s›k›nt› içinde olmamas›na ra¤-men, baflka kat›l›m bankalar›n›n yaflad›¤› s›k›nt›-lar nedeniyle mevduat sahiplerinin nakitleriniçekti¤ini ve 6 ayda % 50 küçüldüklerini, ancakhiç y›lmad›klar›n› söylüyor. Ayn› y›l mobilya sek-törü de küçülür. Mustafa Boydak o günleri anar-ken: "Ancak Aile ve ortaklar›m›z›n dayan›flmas›y-la o kötü günleri geride b›rakabildik. Bu da bizimflirketimiz için bir dönüm noktas›yd›. Moralimizibozmadan iletiflimimizi sürdürdük. Nakit yöneti-mini tamamen kendimiz üstlendik ve k›sa vadedenakit getirecek ifllere odakland›k. Böyle zamanlar-da liderlik, moral bozuklu¤una tahammül ede-mez. Biz de moralimizi bozmamaya ya da d›flayans›tmamaya özen gösterdik. Böylelikle krizi ba-flar›yla atlatabildik” diyor.

Türkiye’de faaliyet gösteren Family Finans 2004y›l›nda Ülker Grubu’na geçer. 2005’te ise Anado-lu Finans ve Family Finans birleflerek Türkiye Fi-nans Kat›l›m Bankas› A.fi.’yi kurarlar. Birleflmes›ras›nda iki flirketin büyüklükleri birbirine ya-k›nd›r: Anadolu Finans’›n kârl›l›¤› daha yüksek-tir. Family Finans ise mevduatta daha ileridedir.Temmuz 2007’de ise, Türkiye Finans Kat›l›mBankas› A.fi.’nin % 60’›, $1,080 milyar karfl›l›¤›n-da, Suudi Arabistan’›n aktif toplamda en büyükbankas› The National Commercial Bank’e (NCB)sat›lma karar› al›n›r ve bu sat›fla, Bankac›l›k Dü-

100

Türkiye Finans Kat›l›m Bankas›’nda Boydak ve Ülker aileleri birlikte (soldan sa¤a: fiükrü Boydak, Hac› Boydak ve Murat Ülker)


101

zenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) taraf›n-dan 29 fiubat 2008’de onay verilir. Yeni ortakl›kyap›s›nda, Boydak ve Ülker Gruplar›’n›n % 20’likpaylar› bulunmaktad›r. Türkiye Finans YönetimKurulu Baflkan› Mustafa Boydak, bu ortakl›klaBanka’n›n k›sa vadede yeni ürün ve hizmetleripazara sunarak, hem yurtiçinde hem de yurtd›fl›piyasalarda daha rekabetçi bir yap›ya kavuflaca-¤›n› belirtmektedir. Türkiye Finans Genel Müdü-rü Yunus Nacar ise, flube say›s›n›n 2008’de138’den 175’e, çal›flan say›s›n›n da 2.500’den3.500’e ç›kaca¤›n› müjdeler ("Türkiye Finans’›nYüzde 60’› NCB’nin”, Referans, 1-2 Mart 2008,s.5).

Boydak Holding 2008 y›l›nda mobilya sek-törünün ve mobilya sektörüne ana girdi sa¤-layan sanayinin d›fl›nda; kablolama ve kat›-l›m bankac›l›¤› konusunda faaliyetlerinisürdürmektedir.

2000 Y›l› ve Toplam Kalite

‹stikbal Grubu 2000’li y›llarda toplam kaliteyeyönelir ve verimlili¤i art›rmak ad›na bir dizi ön-lem al›r. Bunlardan en belli bafll›s› üretim plan-lamada uygulanmaya bafllan›lan etüdlerdir.Etüdler yard›m›yla, üretilen bir üründe ortalamaüretim süresi saptan›r ve üretim planlar› buadet/saat hesaplamas› esas al›narak yap›l›r.Mustafa Gayret, etüd hesaplamalar›n›n olmad›¤›dönemlerde, bu hesaplamalar›n sadece basit he-sap makineleri yard›m›yla yap›ld›¤›n›, ancak iler-leyen y›llarda üretim sürelerinin 15 günlük dilim-lerde 7-8 farkl› kiflinin ayn› ürünü üretim sürele-

rinin saptanarak, o ürünün ortalama üretim sü-resinin belirlendi¤ini ve ard›ndan tüm üretimplanlar›n›n ve terminlerin bu etüd hesaplamalar›esas al›narak gerçeklefltirildi¤ine dikkat çekiyor.2008’de ‹stikbal üretim hatt›nda, ortalama 16-18saniyede bir kanepe, 5 saniyede ise bir yataküretilmektedir.

2008’de ‹stikbal üretim hatt›nda, ortalama 16-18 saniyede birkanepe, 5 saniyede ise bir yatak üretilmektedir.

Boydak Ailesi Ülker’i ziyaretlerinde(soldan sa¤a oturanlar: Murat Ülker, Yusuf Boydak, ‹lhan ‹mik, Hac› Boydak; ayakta soldan sa¤a Bahattin Ütnü, Memduh Boydak ve Bekir Boydak)


102

2001 Krizi

Mustafa Boydak 2001 krizi için bir mülakât›ndaflöyle diyor: "2001 krizinde çok s›k›nt› çektik. Bü-tün Aile olarak çektik. Ama biz finansla ilgilendi-¤imiz için kendimizi daha sorumlu hissettik. Gün-düz beraber çal›fl›yorsunuz, çal›flanlar›n sizdenenerji almas› lâz›m. Siz çöküntü içinde olursan›z,onlar ne yaps›n. fiahsen o zamanki dik duruflumu-zu be¤eniyorum. Hiç e¤ilmedik, etraf›m›za hepenerji vermeye çal›flt›k, ac›lar›m›z› içimize ak›tt›k”(Kalkan, Emir, ‹rfan Birol, Murat Yerlikhan, Kay-seri Meflhurlar›, Mazaka Yay›nc›l›k, Kayseri,2006, s. 369).

Boydak Holding 2001 krizinden sonra ihracat›n›art›rma yönünde bir karar verir ve her üretim te-sisine, üretiminin % 30’luk bölümünü d›fl pazar-larda satma hedefini getirir.

‹letiflimde Teknolojik YeniliklerinÖne Ç›kt›¤› Y›llar

2000’li y›llarda ise slogan “Yaflanacak çokfley var” olarak de¤ifltirilir. Burada, tüketici-ler için yaflam kalitesinin, öncelikler s›rala-mas›nda giderek daha yukar›lara do¤ru t›r-manmas›ndan yola ç›k›larak, daha iyi biryaflama davet vard›r. Bu dönemde ‹stikbal’inürün yelpazesi genifllemifl, eskiden olmayanürün gruplar› portföye dahil olmufl ve teknoloji-nin yard›m›yla daha farkl› ifllevlere sahip ürünlerpazara sunulmaya bafllanm›flt›r.

2002 y›l›nda ise ‹stikbal’in 45. kurulufl y›ldönü-mü nedeniyle “‹lgi Alanlar›m›z” adl› film yay›m-lan›r. Bu film, Atlantis’e, Reklamc›lar Derne-¤i’nin yarat›c›l›k ödülü olan Kristal Elma’da

2003 y›l›nda TV kurumsal imaj kategorisindeikincilik ödülü getirir.

2004’ten bu yana ‹stikbal’in kulland›¤› slogan“Rahatl›¤›n adresi”ne dönüflmüfl bulunmaktad›r.Çünkü özellikle gençler, adeta bir “keyif kufla¤›”haline gelmifl durumdad›r. Bunda, do¤al olaraktüketiciyi daha fazla, daha da fazla memnun et-meye çal›flan üretici firmalar›n da pay› vard›r.

Rakibe göre fark yaratabilmek için, daha iyiürün, daha iyi servis veren markalar belki fark›n-da olmadan tüketicilerinin beklentilerini de yu-kar› çekmektedirler. Hal böyle olunca, rahatl›k,rahat etmek, giderek yaflam›m›z›n daha önemlibir parças› haline gelmektedir. Buradan hareket-le ‹stikbal de tüketicilerine “yaflamdan keyif ala-bilmek için yaflad›¤›n›z mekân› de¤ifltirin, güzel-lefltirin” deme yolunu seçer. Ayr›ca bu slogan,“Ev Concept”le de çok iyi örtüflür.

‹stikbal’in 45. Y›l Logosu (Atlantis)

2004’ten bu yana ‹stik-bal’in kulland›¤› slogan“Rahatl›¤›n adresi”ne dö-nüflmüfl bulunmaktad›r.

‹stikbal 45. Y›l – “‹lgi Alanlar›m›z” (Atlantis)"Yaflanacak Çok fiey Var” slogan›n›n kullan›ld›¤› kampanyalardan bir örnek (Atlantis)


103

Kullan›lan tüm farkl› sloganlar, ayn› zamanda ‹s-tikbal’in geçirdi¤i evrime tan›kl›k etmektedir. ‹s-tikbal’in yap›s›, üretimi, ürün yelpazesi, hayalle-ri de¤ifltikçe, slogan da bu de¤iflime ayna tutar.

Grup, yataktaki önemli bir s›çramay› Ocak1998’de Nasco Nasreddin Holding’e ait Yat-san’dan makine, teçhizat ve isim haklar›n› sat›nalarak gerçeklefltirir. O y›llarda ileri yay teknolo-jisine sahip olan Superlastic yay sistemleri (SL)ABD’li Leggett and Platt Inc. taraf›ndan üretil-mekte veya lisansla sat›lmaktad›r. Bu anlaflmay-la Leggett and Platt Inc., SL lisans›n› Merkez Çe-lik’e satm›fl olur. Tüm bu geliflmeler, ‹stikbalGrubu’nun k›sa sürede yatakta önemli bir bafla-r› kazanmas› için gerekli zemini haz›rlar.

2005 y›l›nda ise teknolojik üstünlüklerle pazarasunulan “Viscolex” yatak lansman› yap›l›r. Ürünvaadi çok yal›n ve etkileyicidir. ‹letifliminde, “Ya-ta¤›n›z›n içindeki petrol türevi maddeler ›s›ya du-yarl›d›r ve vücudunuzun tam fleklini al›r. Bu fle-kilde kan dolafl›m›n›z rahatlar ve rahat bir flekil-de uyur, s›rt ve bel a¤r›lar›ndan flikayet etmezsi-niz” denilmektedir. Filmin sonunda da “‹stikbal,rahatl›¤›n adresi” slogan›na yer verilir. “Visco-lex” teknolojisiyle üretilen “Viscolex”, “Form-Pe-dic”, “Ultraform”, “Ultraform Baby” ve “Visco-pocket” yataklar›n›n tümünde vücut ›s›s›na du-yarl›, “viscoelastik” adl› özel malzeme kullan›l-maktad›r. Bu flekilde rahat edememekten kay-naklanan yatakta dönme sorunu % 80’lere varanoranlarda azal›r. Çünkü viscolex teknolojisi, kifli-nin a¤›rl›¤›n› tüm yüzeye eflit da¤›tarak, rahatl›k

“Viscolex” TV reklam filminden kareler (Atlantis)


sa¤lar. Ayr›ca mikroorganizmalar›n üremesiniönleyen örgü kumafl, ast›m hastalar›na ve alerjikbünyelere ek fayda yaratmaktad›r. TV filmi, uza-y›n herhangi bir noktas›nda bir anneyle çocu¤u-nu “Viscolex” teknolojili yataklarda uyurkengösterir. Seçilen mekan, soyut ama konforlu, sa-de ama “high tech” bir atmosferi yans›t›r. Sonsahnede, Mustafa Topalo¤lu ekranda belirir veuzaydaki trafik s›k›fl›kl›¤› nedeniyle eve geç kal-d›¤›n› söyleyerek, filme ek bir sürpriz unsuru ka-tar. Filmin yönetmeni Ömer Faruk Sorak, pro-düksiyon flirketi Depo Film’dir.

2005’te bir di¤er “Viscolex” özelli¤e sahip, “Vis-copocket” yatak reklamlar› yay›mlan›r. “Visco-pocket” yataklar›nda bafl/omuz, s›rt/kalça ve ba-cak/ayak bölümlerinde farkl› kal›nl›klarda yaylarkullan›larak, vücut a¤›rl›¤›n›n tüm yüzeye eflitolarak da¤›lmas› sa¤lan›r. Ayr›ca metrekare bafl›-na düflen yay say›s›, öteki yataklara göre dahafazlad›r.

2007’de Klan reklam ajans› imzas›yla yay›mla-nan “Orgatech” reklamlar›yla, ‹stikbal yataklar›-n›n do¤ayla teknolojiyi nas›l birlefltirdi¤i anlat›l›r.Organik pamuktan üretilen kumaflla kapl› yatak-larda, çift yay sistemiyle % 75 daha fazla süspan-siyon sa¤lanmaktad›r. ‹stikbal yeni teknolojileritüketicilerine sunmay› sürdürür.

‹stikbal ilk baflta söyledi¤inde ›srar etmektedir.Tüketicilerin y›llar içinde de¤iflen taleplerine gö-re, hem kaliteli hem de yenilikçi oldu¤unu farkl›flekillerde söylemeyi sürdürür. Boyteks BursaFabrikas› Teknik Genel Müdür Yard›mc›s›bir söyleflide kalite üzerinde flu vurucu söz-leri söylemektedir: "Kalite art›k ölçülebilenbir kavram. (...) Kumafllar›n yafl-kuru veya›fl›k hasl›klar›, y›rt›lma ve dikifl mukavemet-

104

“Viscolex” için yarat›lan Peddy karakteri (Atlantis)

‘Viscopocket’ yataklar›n› aç›klayan bas›n reklamlar› (Atlantis)


105

leri konusunda her türlü testi yapabiliyor veard›ndan karfl›laflt›rabiliyoruz”. (“Hedefimiz2007’de Dünya Liderli¤i”, www.kobifinans.com.tr,31/03/2005; siteye eriflim 03/08/2005). Baflka birdeyiflle, ‹stikbal’de oldu¤u gibi, iletiflimde “kali-te” vurgusu yap›l›yorsa, flirket olarak da bununarkas›nda durabilmek gerekir.

‹letiflim için yap›lanlar› özetleyecek olursak, ‹s-tikbal yöneticileri, üretimdeki tüm bu geliflmele-re paralel olarak, markalaflma çabalar›na giriflir-ler ve da¤›t›m› Marmara Bölgesi’ne kadar genifl-lettikten sonra, marka iletiflimine geçerler. ‹leti-flim demek, marka sorumlulu¤u demektir. He-men tüketici fiyat listesi yay›nlarlar ve ürün ga-rantisiyle birlikte, evlere ücretsiz teslim ve mon-taj uygulamas›n› bafllat›rlar. Di¤er yandan baz›önemli ürünlerin portföye kat›lmas›, ‹stik-bal bayilerini oluflturma zaman›n›n geldi¤i-ni müjdeler. Bayiler ise markan›n görünür-lü¤ünü pekifltirir ve adeta markalaflma ad›-na günde 24 saat aç›khava reklam› ifllevi gö-

rürler… ‹stikbal gerçek anlamda, pazarlamaö¤eleri birbiriyle yo¤rulmufl, birinin di¤erinitetikledi¤i ve gerekli zemini haz›rlad›¤› birörnek olarak karfl›m›zda durmaktad›r.

“Orgatech” yatak reklamlar› (Klan)

‹letiflim demek, marka so-rumlulu¤u demektir. ‹stik-bal gerçek anlamda, pazar-lama ö¤eleri birbiriyle yo¤-rulmufl, birinin di¤erini te-tikledi¤i ve gerekli zeminihaz›rlad›¤› bir örnek olarakkarfl›m›zda durmaktad›r.


106

"Önce Tüketicini Tan›”

Muzaffer Çetinkaya son y›llarda tüketicilerinmobilya ma¤azalar›ndan beklentilerinin oldukçade¤iflti¤ini belirterek, yaflam alanlar›n› zenginlefl-tirecek, güzellefltirecek tüm yeniliklere ayn› andasahip olmak istediklerini söylüyor. Tüketicilerma¤azaya sadece mobilya almak için gelmiyor-lar. Tüm mobilya ürünlerini ve hatta aksesuarla-r› dahi birlikte sat›n almay› ye¤liyorlar.

Bekir Boydak ise “Ev Concept”in pazar ve flirketgerçekleriyle nas›l örtüfltü¤ünü flu sözlerle aç›kl›-yor: "2000’lerde ürün çeflitlili¤imizin artmas›yla,art›k ürünlerimizi gerekti¤i gibi sergileyebilmekiçin 3.000 m2’lik alanlara ihtiyaç duyar olmufltuk.1990’l› y›llarda bayilerimizdeki toplam teflhir ala-n›m›z 300.000 m2’lik iken, bu say› 2005’te 1,2 mil-yon m2’ye ç›km›fl durumda. Biliyoruz ki teflhir, bi-zim iflimizde en kritik unsurlardan biri. Çünkü gö-ze ve zevke hitap ediyoruz”.

‹flte bu bilgilerden yola ç›kan Grup, ürün gam›n›geniflleterek, sehpadan hal›ya tüketicilerin her

fleyi bulabilecekleri “Ev Concept”ini gelifltirir.Böylesi bir geliflim ise, flirketler için hem üretimtaraf›nda hem de ma¤azac›l›k cephesinde yeniyat›r›mlar›n habercisidir. 10.000 m2 büyüklü¤ün-deki ilk mega ma¤aza May›s 2005’te Ankara’daaç›l›r. Ortalamada 5.000 m2’lik alanlar üzerinekurulan benzer yat›r›mlar Bursa, Samsun, Diyar-bak›r, ‹stanbul, Tokat, Erzurum, Elaz›¤, Trabzon,Kayseri, Gaziantep gibi illerde devam etmekte-dir. Hedef 2009’da bu ma¤azalar›n 35’e ç›kar›l-mas›d›r. 2006’da ise ‹stikbal, evin yan› s›ra otel-lere de mobilya üretmeye bafllar. Böylelikle flir-ketler tüketicilerine kulak vererek, yeni yat›r›mkararlar› alm›fl olurlar. Bu ise hep duydu¤umuz,ama nadiren gördü¤ümüz “tüketici odakl›” olma-ya canl› bir örnek oluflturmaktad›r. Mustafa Boy-dak sorumuz üzerine, e¤er “tasar›m” konusundatüketici bir doygunlu¤a ulafl›rsa, bundan sonramarkalar›n birbirlerinden farkl›laflmak için “enh›zl› hizmeti, en kaliteli flekilde verebilme” niteli-¤i üzerinde rekabet edebileceklerini belirtiyor.Ayr›ca ergonomik, sa¤l›kl› ve çevreye duyarl›ürünlerin k›sa vadede tüketiciler taraf›ndan dahaçok talep edilece¤ini sözlerine ekliyor.

2005 “Unique” kampanyas› bas›n reklamlar› (Atlantis)


107

2005 “Unique” kampanyas› TV reklam›ndan kareler (Atlantis)


108

"Country Collection" reklam› (Rafineri). “Tüm detaylar usta ellerde flekilleni-yor” diyerek, ne kadar fabrikada üretilirse üretilsin, mobilyada el eme¤inin

önemini bir kez daha ortaya koyuyor. Bu kampanya sonras›nda sat›fllar en az% 30 oran›nda art›yor

2006 “Design Your Life” broflüründen bir sayfa (Atlantis)

‹stikbal 2005’te “Pozitif yaflam” slogan›yla yeniserisi “Unique”in lansman›n› gerçeklefltirir ve“Unique” serisiyle tüketicilerine, tam da istedik-leri gibi, mobilyadan ev tekstiline, mutfaktan ha-l›ya, çok zengin bir koleksiyon sundu¤unun ha-berini verir. Reklam filminde, “Unique” mobilya-lar yokken, sanki ortam boflmufl hissi yarat›lmakistenir. “Unique” serisiyle ise, hayat adeta yeni-den bafllar ve ortam birden renklenir. Filmdeözel efektlerden çokca yararlan›lm›flt›r. Yarat›c›çal›flmas› Atlantis’e ait olan bu kampanyan›n yö-netmeni, “Gora” filminin efekt yönetmeni K›vançBar›önü’dür. Kala Film prodüksiyon flirketi ola-rak görev al›r. Film müzi¤i, reklam filmi için özelolarak yarat›l›r. Filmin sonunda d›fl ses: "Sizi fla-fl›rtacak yenilikleri ‹stikbal’den bekleyin. ‘Unique’.Yeni bir konsept. ‹stikbal’den” der.

Yine tüketici beklentilerinden yola ç›kan “DesignYour Life” kampanyas›, 2006’da hayat bulur.

Bu kez ‹stikbal, tüketicilerine "istedi¤iniz gi-bi döfleyin, hayal etti¤iniz gibi yaflay›n” di-yerek seslenir. Çünkü ‹stikbal’de mobilya-lar, kullan›c›lar taraf›ndan de¤iflik biçimler-de yerlefltirilebilmeye izin verecek flekildeüretilir. Örne¤in mobilyalar, farkl› kol alter-natifleri ya da sa¤a veya sola yerlefltirilebi-len köfle gruplar›, oturma ve uzanma alter-natifleriyle birlikte sunulur. Böylelikle tüke-ticiler, “Design Your Life” serisi yard›m›yla,gün içinde de¤iflen ihtiyaçlar›na göre, dar yada genifl mekanlardan rahatl›kla yararlana-bilirler.


109

2007 “Design Your Life” TV reklam›ndan kareler (Atlantis)


110

‹stikbal’den 2008’de Yeni bir Patent Baflvurusu: "Biocare"

‹stikbal yeni ürünleri pazara sunmay› 2008’dede sürdürür ve Nisan 2008’de elektromanyetikkirlili¤e çare olarak “Biocare” adl› ürünün lans-man›n› gerçeklefltirir. Biocare, günlük hayattakulland›¤›m›z bilgisayar, cep telefonu, televizyongibi elektronik cihazlardan yay›lan iyonlaflt›r›l-mam›fl radyasyonu % 98,5 oran›nda engelleyenbir kumaflt›r. ‹stikbal ve Boyteks Ar-Ge’sininönderli¤inde, aralar›nda akademisyenlerinve uzmanlar›n bulundu¤u 100 kiflilik geniflbir ekip taraf›ndan gelifltirilen Biocare’de

nanoteknolojik iplikler kullan›lm›fl ve ku-mafl, özel bir örgü sistemi ve geometriyleKayseri’de üretilmifltir. Patent baflvurusuyap›lm›fl olan Biocare, öncelikle uyku sa¤l›-¤› nedeniyle ‹stikbal yatak, yorgan, yast›kve alez ürünlerinde kullan›lmaya bafllan-m›flt›r. Biocare’›n tekstil sektörünün yan› s›ra,elektromanyetik dalgalar› ekranlama özelli¤in-den dolay›, sa¤l›k ve savunma gibi birçok sektör-de kullan›m alan› bulaca¤› tahminlenmektedir.Biocare kumafl kullan›larak üretilen Biotech uy-ku sistemlerinin iletiflim kampanyas› Atlantis ta-raf›ndan yarat›l›r ve May›s 2008’de TV ve gazetereklamlar›yla tüketicilere duyurulur.

"Biotech" bas›n kampanyas› – May›s 2008 (Atlantis)


111

"Biotech" TV kampanyas›ndan kareler– May›s 2008 (Atlantis)


112

Tüketici beklentilerine kulak veren ‹stikbal, Sevgililer Günü için özel olarak üretilen ürünler için reklam kampanyalar› düzenler (Atlantis)


113

D›fl Pazarlarda ‹stikbal Markas›

Mart 2008’de Grubun yurtd›fl› ifltirakleri aras›n-da, Almanya’da do¤rudan sat›fl yapan Alfa Mö-bel ve Ekim 2002’de ABD’de kurulmufl olan Sun-

set International Trade L.L.C. bulunmaktad›r.Sunset Trade’in New Jersey, ABD’de 20.000 m2’likbir lojistik ve yönetim merkezi vard›r. ‹stikbal,ABD’de New Jersey çevresindeki üç eyalete erte-si gün, Pasifik k›y›s›ndaki eyaletlere ayn› haftaiçinde hizmet verebilecek lojistik altyap›ya sa-

hiptir. Bu depolama ve da¤›t›m tesisinde 10 araçve 40 çal›flan hizmet vermektedir. Hedef, NewYork çevresindeki 3.500 mobilyac›ya eriflmektir.Bunlar›n ötesinde Grubun mobilya ihracat› do¤-rudan Boydak D›fl Ticaret A.fi. taraf›ndan gerçek-lefltirilmektedir.

‹stikbal’in 2007 sonunda yurtd›fl›nda toplam 191adet bayii bulunmaktad›r. Ayr›ca dünyada top-lam 5.000 sat›fl noktas›nda ürünler tüketicileresunulmaktad›r. Bunlardan 880’i Türkiye’dedir.Özellikle Ortado¤u ve Arap ülkelerinde “‹stikbal”sözcü¤ünün anlam›n›n biliniyor olmas›n›n mar-kaya önemli bir avantaj sa¤lad›¤›n› ö¤reniyoruz.ABD’de ise, yine Ortado¤u kökenliler aras›ndamarkan›n “gelece¤i” ça¤r›flt›rmas›n›n yararlar›yaflanmaktad›r. Son olarak, Nisan ve May›s2008’de Cidde, Kuveyt, Dubai, Bakü ve Krosna-

dar ma¤azalar›n›n aç›l›fl› yap›lm›flt›r. 2008’inikinci yar›s›nda Yunanistan, Avusturya ve Maca-ristan’da yeni ma¤azalar devreye girecektir. 2008sonuna kadar Suriye, Fas, ‹ran, Rusya ve Azer-beycan’da ikifler ma¤aza daha aç›lmas› planlan-maktad›r.

2000’li y›llarda Alfa Möbel

‹stikbal’in 2007 sonunda yurtd›fl›nda toplam 191 adet bayisibulunmaktad›r. Ayr›ca dünyada toplam 5.000 sat›fl noktas›ndaürünler tüketicilere sunulmaktad›r.

2008’de Boydak D›fl Ticaret A.fi.


114

Böylece ‹stikbal, hiç hissettirmeden, küreselbir marka olma yolunda büyük ad›mlar at-maktad›r. Çünkü bu ülkelerde ‹stikbal veBellona markalar›yla bir süre pazarlama ile-tiflimi yap›lm›flt›r. Üç farkl› TV reklam filmi2005’te ABD, Almanya, Ortado¤u pazarlar›ndayay›mlanm›flt›r. TV reklam filmleri Türkiye’de çe-kilmifltir ve Atlantis imzas›n› tafl›maktad›r. Med-ya planlamas› Mindshare’e aittir. Filmlerde öneç›kan unsurlar, kanepelerin çoklu fonksiyonu vepratikli¤idir. Dili gayet sade ve markay› tekrarla-maya yöneliktir. 2008’in sonunda Ortado¤u,Körfez ve Balkan ülkelerini içerecek yeni biriletiflim kampanyas› planlanmaktad›r.

Amerikan aksan›yla “‹stikbal” dendi¤ini duy-mak, gerçekten globalleflmeye giden yolda kaydade¤er bir veri… ‹stikbal’in 1957’de bafllayan yol-culu¤unda k›sa sürede gelinen nokta ise, marka-n›n küresel düzeyde yayg›nlaflmas› ve ABD’denArap Yar›madas›’na kadar birçok ülkede, farkl›dilde ve farkl› aksanda “‹stikbal” sözcü¤ünün te-laffuz edildi¤i bir marka haline dönüflmüfl olma-s›…Bunun yan› s›ra, Avrupa ülkelerinde ve Rus-ya’da Bellona markas›, Orta Asya ve Afrika’daMondi markal› ürünleri sat›lmaktad›r. (Y›kar,Metin, “Mustafa Boydak Marka’ya Konufltu”,www.samanyoluhaber.com, 31/01/2007; siteyeeriflim 21/01/2008).

Yurtd›fl› TV reklam filmi (Atlantis)


115

Ekim 2008 itibariyle ‹stikbal’in yurtd›fl›nda her-hangi bir üretim tesisi bulunmamaktad›r. Ancakmobilya sektöründe navlunun yüksek tutarlaraulaflmas› nedeniyle; girdi, iflçilik ve enerji mali-yetlerinin düflük oldu¤u, sat›fl potansiyeli yüksekolan pazarlara yak›n, olas› üretim birimleri arafl-t›r›lmaktad›r. Memduh Boydak görüflmemiz s›ra-s›nda, 2009’da Ukrayna’n›n 100-200 km. çevre-sindeki bir alanda, % 100 Boydak sermayesiyleilk yurtd›fl› üretim tesisinin kurulaca¤›n›n sinyal-lerini veriyor. Ard›ndan belirlenen öncelikli böl-

gelere göre, Ortado¤u’da, Türki Cumhuriyet-ler’de ve Balkanlar’da yeni mobilya üretim tesis-lerinin gündeme gelmesi bekleniyor. MemduhBoydak: "Özellikle iç pazardaki büyüme h›z›-n›n azalmaya bafllad›¤› 2005’ten sonra, ih-racata daha fazla önem vermeye bafllad›k.2007 sonunda sadece mobilyada yaklafl›k

$100 milyon’luk bir ihracat gerçeklefltirdik.Toplamda 80 ülkeye ihracat yap›yoruz. Ayr›-ca iç pazarda elde etti¤imiz markalaflma de-neyimini, baflka ülkelerde uygulamaya koy-mak istiyoruz" diyor.

Hac› Boydak ise özellikle Türkiye Cumhuriye-ti’nin 57. hükümeti döneminde, D›fliflleri Bakan›olarak ‹smail Cem’in, baflta Yunanistan olmaküzere, komflu ülkelerle bafllatt›¤› dostluk iliflkile-rinin önemini vurguluyor. Bu olumlu ikili iliflkile-

rin 17 A¤ustos 1999 depreminden sonra artaraksürdü¤ünü ekliyor ve "Eskiden Yunanistan’da sa-taca¤›m›z ürünlere farkl› etiketler yap›flt›r›rd›k. Yu-nan alfabesiyle ‹stikbal etiketleri bast›r›rd›k. Art›kkendi logomuzu ve kendi etiketlerimizi kullan›yo-ruz. Bunun için D›flifllerimize teflekkür borçluyuz.”diyor. ‹stikbal, May›s 2007’de Yunanistan’da La-rissa ve Gümülcine’de iki büyük ma¤aza aç›yor.Amaçlar› ise, Yunanistan’daki ma¤aza say›s›n›k›sa sürede 30’a ç›karmakt›r.

‹stikbal, May›s 2007’de Yunanistan’daki yenima¤azalardan sonra, yurtd›fl›ndaki 111. ma¤aza-s›n› ‹ran’›n Tebriz flehrinde aç›yor. Bu ma¤azay-la ‹ran’daki say› 34’e yükselirken, ‹stikbal 2009sonunda ‹ran’daki toplam ma¤aza say›s›n› 50’yeç›karmay› planlamaktad›r. 2010 y›l›nda ulafl›l-mas› hedeflenen münhas›r ‹stikbal ma¤azalar›-n›n say›s› ise 300’dür.

Türk flirketlerinin entegre tesislere sahip ve dünya pazarlar›nadaha yak›n olmalar› nedeniyle daha h›zl› hareket edebilmeleribüyük bir avantaj.

Selanik, ‹stikbal bayi (Yunanistan)

Evro’daki ‹stikbal bayi (Yunanistan) (Bekir Boydak ve Hac› Boydak birlikte)

Larissa, ‹stikbal Bayi (Yunanistan)


116

"Markalaflma Varsa, Kim KorkarÇin’den?”

Bunlar do¤rudan Boyteks Genel MüdürüOrhan Çal›flkan’›n sözleri... Boyteks’in aramamûl üreticisi olarak, markalaflmay› bukadar vurgulamas› kayda de¤er. Orhan Ça-l›flkan, ‹stikbal ve Bellona markalar›na hertürlü kumafl› üreten flirketin Genel Müdürüolarak çok net bir biçimde "Türk tekstilimarka yarat›r ve standart oluflturursaÇin’den korkmas›na hiç gerek yok” diyor("Hedefimiz 2007'de Dünya Liderli¤i'', www.ko-bifinans.com.tr, 31/03/2005; siteye eriflim03/08/2005). Çünkü Çin’in en önemli avantaj›,düflük maliyetli insan gücü. Bu ise temelde dev-letin sanayiciye sübvansiyon sa¤lamas›ndankaynaklan›yor. Di¤er önemli girdi maliyetlerin-de, örne¤in elyaf fiyatlar›nda önemli farklar bu-lunmamakta. Böylelikle orta vadede Çin’in d›flpazarlardaki en önemli avantaj› ortadan kalkabi-lir. Çin’in en önemli dezavantajlar› ise daha çokyap›sal problemler. Örne¤in servis kalitesindekieksiklik, üretimde esnek olamamak, mobilya gi-bi büyük hacimli mallar› ucuza tafl›yamamak vegenelde kolay üretilebilen ürünleri üretmek. Busorunlar› çözmek ise, o kadar kolay de¤il…

Bu nedenle Türk flirketlerinin entegre tesisleresahip ve dünya pazarlar›na daha yak›n olmalar›nedeniyle daha h›zl› hareket edebilmeleri büyükbir avantaj. Bir de bunlara desen ve tasar›m ko-nular›nda h›zla geliflen Türk uzmanl›¤›n› ekleye-bilir, markalar›m›za bu ayr›flt›r›c› özellikleri yük-leyebilir ve gereken marka yat›r›m›n› yapabilir-sek, bu çok korktu¤umuz, gözümüzde pek bü-yüttü¤ümüz devle rahatl›kla yar›fl›r hale gelebili-

riz. Tüm bunlara ek olarak, ‹stikbal’i yak›n birgelecekte, flimdilik sadece ihracat yapt›¤› ABD,Almanya, Rusya ve Kuzey Afrika gibi pazarlar›nbirinde hem üreten hem da¤›tan kimli¤i ile göre-bilirsek; bu, Boydak Grubu için büyük bir dön-günün tamamlanmas› demek olacak. Kurulufly›llar›n›n ard›ndan, kuvvetlenerek büyüyebilmekiçin daralarak uzmanlaflan, ard›ndan ileriye vegeriye do¤ru entegrasyona giden fiirket, 2000’inikinci yar›s›nda dünyaya aç›labilmek için bu kezde iflletme fonksiyonlar›n›n entegrasyonuna ha-z›rlan›yor.

2007’de Boydak Grubu 50. y›l›n› “‹stikbal 50 y›l-d›r mutlulu¤un merkezinde” slogan›yla kutluyor.Yaflam›m›z›n büyük bir bölümünün geçti¤i ve ai-lenin bir araya geldi¤i evi merkez olarak kabuleden ‹stikbal, 50. y›l filminde, tüketicilerin ya-flamlar›n›n her evresinde ‹stikbal markas›yla bir-likte olduklar›n› vurguluyor. Çevre de¤iflse, kah-ramanlar›m›z büyüse de, ‹stikbal hep hayat›nmerkezinde yer almay› sürdürüyor. 50. y›l filmiGrey imzas›yla yay›mlan›yor. Filmin yönetmeniBo Platt. Yap›mc›l›¤›n› ise POP Prodüksiyon üst-leniyor.

ABD’de ‹stikbal ma¤azas›n›n içten ve d›fltan (gece) görünümü

‹ran, Irak, Suriye ve Fas’tan sonra ‹stikbal, Kas›m 2008’de Kuveyt’teilk ma¤azas›n› Dubai’de açar


117

‹stikbal 50. Y›l filminden kareler (Grey)

‹stikbal, Dubai (Kuveyt) ma¤azas›n›n d›fltan görünüflü


Boydaklar ve Yönetim ‹lkeleri

Boydak Ailesi’nden, yafl ortalamalar› 45’›n alt›n-da, alt›s› kuzen toplam sekiz kifli flu anda aktifolarak yönetimde yer al›yor. ‹kinci ve üçüncükuflak kardefller ve kuzenler farkl› alanlar› yönet-mekte. Birbirlerinin ifl alanlar›yla ilgili fikirlerinisöyleseler de, son söz her zaman Yönetim Kuru-lu Baflkan›’na ait (Balaban,Yasemin, "Kayseri’ninGücü", Capital, 01/03/2004; siteye eriflim03/08/2005). Bu, ayn› zamanda di¤er Kayseriliflirketlerde de görülen önemli bir özelli¤in d›flayans›mas›. Kayserili flirketler aile geleneklerines›k› s›k›ya ba¤l›lar. Hac› Bey bu konuda da sonnoktay› koyuyor: "Genelde Türkiye’deki yönetimanlay›fl› ‘küçük olsun, benim olsun’ diye özetlene-bilir. Halbuki biz, ‘bizim olsun, hepimizin olsun’anlay›fl›n› benimsedik” diyor.

Mustafa Boydak ise bir röportaj›nda ifle bak›flla-r›n› flu sözlerle özetlemektedir: "Büyüklerimiz iflidevrederken bize söyledikleri ilk fley: ‘iflinizi önem-seyin, iflinize sevginizi verin, iflinizi yaflay›n, çün-kü baflar›n›n en önemli flart› iflini sevmek ve be-nimsemektir’ olmufltur. Bugün bu sözün ne kadar

do¤ru oldu¤unu daha iyi anl›yoruz. Ancak sevgive özenle yap›lan ifllerin baflar›ya ulaflaca¤›n› bil-di¤imiz için, tüm çal›flanlar›m›z›n ve ifl ortaklar›-m›z›n da yapt›klar› iflten keyif alacaklar› bir ortamoluflturmaya çal›fl›yoruz ve bu anlay›fl›m›zdan dahiçbir dönem ödün vermek istemiyoruz. BoydakHolding’in baflar›s›n›n en büyük s›rlar›ndan biribence budur…”

‹stikbal’de çal›flm›fl ilk ustalar›n çocuklar›n›n,sembolik de olsa, hâlâ pay sahipleri aras›nda yerald›¤›n› tesadüfen ö¤reniyoruz. Çal›flanlar ara-s›ndaki uyum belli ki, yöneticiler taraf›ndan s›k›s›k›ya uygulanan vefa duygular›yla pekiflmifl du-rumda. Ayr›ca babalar›n›n ilkelerini bugün ikincikuflak da sahiplenmifl durumda. Örne¤in babala-r›n›n, “insani yönden de, büyüdükçe küçülmesi-ni bilin” sözleri, firma kültüründeki alçak gönül-lülü¤ün d›fla yans›mas›nda önemli bir etken…

39 y›ldan bu yana ‹stikbal Grubu’nda çal›flanMehmet Mert, 1969’da çocuk yaflta girdi¤i ‹stik-bal’de daha ç›rakken, dürüstlü¤ün aile büyükle-ri taraf›ndan nas›l ödüllendirildi¤ini bize bir an›-s› yard›m›yla aktar›yor. Mehmet Mert ifle yeni

118

Hac› Mustafa Boydak ve Hac› Sami Boydak ikinci nesil Boydak’larla birlikte (soldan sa¤a: Hac› Boydak, H. Hüseyin Gürdo¤an, Hac› Mustafa Boydak, Hac› Sami Boydak ve Mustafa Boydak)


119girmifltir. Gelen telefonlara cevap vermek görev-leri aras›ndad›r. Yine bir gün telefona cevap ver-mek için yaz›haneye girer. Telefon, Hac› Musta-fa Boydak’ad›r. Mehmet Mert, Hac› MustafaBoydak’a seslenir ve odadan ç›kar. Daha sonraHac› Mustafa Boydak, Mehmet Mert’i yan›ya ça-¤›r›r ve kendisine 2,5 TL verir. Mehmet Mert fla-fl›r›r ve iflin asl›n› daha sonra ustas› Ahmet Se-vil’den ö¤renir. Hac› Mustafa Boydak öncedentelefonun bulundu¤u masan›n üzerine bozuk pa-ra b›rakm›flt›r. Ancak Mehmet Mert’in sergiledi¤idürüstlü¤ü görünce, kendisini o zaman önemlibir miktar olan 2,5 TL’yla ödüllendirmek istemifltir.

Nazif Türko¤lu ise, Grup’ta herkesin do¤ru bildi-¤inden ayr›lmadan, inand›¤›, düflündü¤ü görüfl-leri sonuna kadar savundu¤unu ve yönetiminher zaman için farkl› seslere kulak verdi¤ini be-lirtiyor ve ekliyor: "Ancak zaman zaman, ‘iyi kibeni dinlememifller’ dedi¤im durumlar da olmufltur!”

H. Hüseyin Gürdo¤an da Boydaklarla 30 y›ldanfazla süren iflbirliklerinde uyumlu çal›flman›nönemini vurgulayarak, “her fleyin bafl› dürüstlük”demektedir.

Yusuf Boydak, Hac› Boydak’›n her zaman yöne-timde sergiledi¤i anlay›fl ve hoflgörüden söz edi-yor. Ticari aç›dan flirket yarar›na sonuçlanma-yan bir durumla karfl›laflt›¤›nda dahi, bununözellikle flirketin aleyhine yap›lmad›¤›na eminolduktan sonra, her zaman konuya sakin bir fle-kilde yaklaflt›¤›n› aktar›yor. Ayr›ca Hac› Sami veHac› Mustafa Boydak’tan Aile’nin bugünkü fert-lerine intikal etmifl olan, "iki adam›n ay›playaca-¤› ifli yapmay›n”, "üretti¤iniz mala sahip ç›k›n”,"iyi al›n, iyi sat›n ve iyi toplay›n (tahsilat› yap›n)","borcunuza sad›k olun”, "ifller kötü oldu¤undaümitsizli¤e düflmeyin, iyi oldu¤unda da fl›marma-

y›n", "yafl tahtaya basmay›n” gibi ifle dair ilkele-rin, aile üyeleriyle olan görüflmelerimizde s›k s›ktekrarland›¤›na tan›k oluyoruz. Memduh Boy-dak, "biz ailemizden hangi yaflta olurlarsaolsunlar müflterilerimize sayg› göstermesiniö¤rendik. Bugün dahi bizden küçük bir müfl-teri bile içeri girse, biz o kifliye ‘abi’ diye hi-tap ederiz. Bu genel kural› çal›flanlar›m›z dabenimsemifllerdir. Bu da san›r›m kurumdafl-l›¤›n, ifli sahiplenmenin d›fla yans›mas›d›r.”

"Vatan, millet ve mukaddessatt›r. Biz bunlar için çal›fl›r›z, yok-sa flöhret, saltanat ya da makam için de¤il”

‹stikbal’in kurucular›ndan Hac› Sami Boydak 2003’te o¤ullar› (soldan sa¤a) Memduh Boydak, Mustafa Boydak ve Hac› Boydak’la birlikte


120

Hac› Boydak ve Ertu¤rul Sa¤lam do¤a sporlar›nda mola s›ras›nda

Anne Huriye Boydak, o¤ullar› (soldan sa¤a ayakta duranlar): Bekir Boydak, Mustafa Boydak; (oturanlar) Hac› Boydak ve Memduh Boydak’la birlikte (Kalkan, Emir, ‹rfan Birol, Murat Yerlikhan, Kayseri Meflhurlar›, Mazaka Yay›nc›l›k, Kayseri, 2006, s. 150)


Boydak Grubu ve Sosyal Dayan›flma

Hac› Mustafa Boydak, aile de¤erlerini üç sözcük-le özetliyor. Bunlar, "vatan, millet ve mukaddes-satt›r. Biz bunlar için çal›fl›r›z, yoksa flöhret, salta-nat ya da makam için de¤il.” diyor. Ve ekliyor:"Dünyada iki tür insan vard›r. Birincisi ‘helâl ol-sun, haram olsun; yeter ki benim olsun’ görüflünübenimser. Di¤eri ise, ‘ey Rabbim, güzelini, helâli-ni, iyisini ver’ diye dua eder. ‘Beni cehennem aza-b›ndan koru’ diyerek çal›fl›r ve hem dünyan›n hemde ahiretin efendisi olur. Dünyadaki her fley birimtihand›r. ‹nsan da buna göre hareket etmelidir”diyor. Boydak Ailesi dini de¤erlere s›k› s›k›yaba¤l›. Bu de¤erler ayn› zamanda yaflam biçimle-rini, ticarete bak›fl aç›lar›n›, insana, çal›flanlar›naverdikleri de¤eri belirliyor. Örne¤in tüm fabrika-larda ezan vakitlerinde hoparlörden ezan sesiyükseliyor, o anda ifl kayb›na yol açmadan vemümkün oldu¤u ölçüde tüm çal›flanlar ayn› an-da mescide yöneliyor. Bir di¤er deyiflle, görüflme-lerimizde a¤›zlar›ndan dökülen sözcüklerin, ger-çek hayatta da yafland›¤›na bizzat tan›k oluyoruz.

Grubun hay›rseverli¤e bak›fl aç›s›n› Nazif Türk-o¤lu bir baflka canl› örnekle aktar›yor: "Bir Rama-zan ay›yd›, fiark›flla’dan bir ilkokul ö¤retmeni zi-

yaretime gelmiflti. Okulun müdürü akrabamd›. Bizdaha Osman Kavuncu’daki yerimizdeyiz. Yapt›r-d›klar› okula 3. kat›n inflaat›n› da eklemek istedik-lerini, ancak çat›s›n› ç›kabildiklerini, ustalar›n ifledevam edebilmek için demir ve çimentoya ihtiyaç-lar› oldu¤unu söyledi. Biz de genelde Ramazanaylar›nda bu tür yard›mlar yapt›¤›m›z için, benkendi kafamda bir hesap yapt›m. O dönemin pa-ras›yla 1-2 milyon versek bu kiflileri memnun ede-ce¤iz diye düflündüm. Tam o s›rada Hac› Emmi(Hac› Mustafa Boydak) dükkana girdi. Ben de k›-saca konuyu kendisine aktard›m. Bunun üzerineHac› Emmi: ‘Ben de sabahtan beri cebimde 50 mil-yonu gezdiriyordum, iyi bir yere denk gelsem de,versem’ diyordum dedi ve 50 milyon TL’yi cebin-den ç›kar›p bu okulun ö¤retmenine verdi. Tabii zi-yaretime gelen ö¤retmen bu olay karfl›s›nda en azbenim kadar flafl›rd›. Y›llar sonra dahi bu yaflad›k-lar›n›, bulundu¤u çeflitli ortamlarda hayretler için-de tekrarlad›¤›n› duyduk” diyor.

Fakat öte yandan Boydak’lar›n gereksiz israfak›zd›klar›n›, küçük büyük ay›r›m› yapmadan ge-reksiz bir harcama karfl›s›nda ayn› hoflgörüyügösteremedikleri de bilinmekte. ‹stikbal çal›flan-lar›ndan Mustafa Gayret bize Aile’nin tutumlulu-¤una dair bir örnek veriyor. Mustafa Gayret

121

Boydak Ailesi, Müslümanl›k kadar di¤er inan›fllara ve dinlere de sayg›l›d›r.Hac› Boydak bir heyetle birlikte Mardin’de K›rklar Kilisesi’ni ziyaret ediyor


122

Devlet Bakan› Nimet Çubukçu’yla bir davette (soldan sa¤a): Bekir Çalkan, Memduh Boydak, Nimet Çubukçu, Nazif Türko¤lu, Hac› Boydak, Ekrem Bakt›r

2006’da T.B.M.M. taraf›ndan illerin hay›rseverlerine verilen ödül töreninde, Kayseri’den bu ödüle lay›k görülen Hac› Boydak, flilti dönemin T.B.M.M Baflkan› Bülent Ar›nç’tan al›rken Kayseri milletvekilleriyle birlikte


1973’de henüz ‹stikbal’de çal›flmaya bafllama-m›flt›r. Ancak ‹stikbal’in karfl›s›ndaki mobilyac›-da döflemecilik yapmaktad›r. O günlerde Hac›Mustafa ve Hac› Sami Boydak’›n babalar›n›n,dükkan›n önünde dolafl›p, düz olmad›klar› içinçak›lamayan ve yere at›lan çivileri toplad›¤›n›hat›rl›yor. Daha sonra Hac› Mehmet Boydak, buçivileri sacta ›s›t›p, çekiçle döverek düzeltir veyeni çivilerin aras›na katarm›fl. Mustafa Gayret,bu kadar tutumlu olan Mehmet Boydak’›n o gün-lerde ayn› zamanlarda "toplamas›n› bilen kifli, da-¤›tmas›n› da bilir” dedi¤ini bize aktar›yor ve Ailefertlerinin bugün de paylaflmaktan ayr› bir mut-luluk duyduklar›n› sözlerine eklemeyi ihmal et-miyor.

Hac› Boydak da bir mülakât›nda hay›rseverlikkonusuna flöyle de¤inmektedir: "Amcamla ba-bam bizleri hay›r, hasenat ifllerine al›flt›rd›-lar, teflvik ettiler. Zekât verilecek olsa, am-cam bize verdirirdi. Zekât›n d›fl›ndaki ilk ha-y›r iflimiz olarak Hac›lar’daki sa¤l›k oca¤›n›ve lojman› yapt›rm›flt›k. Hac› Mustafa Am-cam bize hep ‘1’e 70 der’. Yani, 1 liral›k iyi-lik yaparsan, bu sana 70 lira olarak geri ge-lir." Ailenin uzun y›llar yaflad›¤› ev y›k›l›p, yerine150 üniversite ö¤rencisine bar›nma imkân› tan›-yan 14 katl› bir yurt yap›l›r. Ayr›ca Hac›lar Boy-dak ‹lkö¤retim Okulu, Sami Boydak Sa¤l›k Oca-¤›, Lise Engelliler Rehabilitasyon Merkezi, Kay-seri ‹stikbal Lisesi, Hac›lar Polis Merkezi ve için-deki 9 lojman ve bunun gibi aralar›nda cami,deprem konutu, spor tesisleri gibi yap›lar›n bu-lundu¤u birçok sosyal yard›m›, Boydak Grubuolarak üstlenirler (Kalkan, Emir, ‹rfan Birol, Mu-

rat Yerlikhan, Kayseri Meflhurlar›, Mazaka Ya-y›nc›l›k, Kayseri, 2006, s. 143).

Bunlar›n ötesinde aralar›nda Erciyes Üniversite-si’nin 3.000 personelinin çocuklar› için tasarla-nan befl bloklu bir ilkö¤retim okulu, Erzurum’daSami Boydak Anadolu Lisesi, Cizre’de Özel ‹stik-bal ‹lkö¤retim Okulu bulunan, toplam 30’danfazla eser 2008’e kadar hayata geçmifl durumda-d›r. Konuflmalar›m›zda bundan sonraki hedefle-rinin, her y›l do¤u ve güneydo¤u bölgelerimizdeyeni bir okulun temelinin at›lmas› oldu¤unu ö¤-reniyoruz. Bu do¤rultuda Devlet Bakan› NimetÇubukçu’yla imzalad›klar› bir protokole göre ih-tiyac› olan sosyal yard›m kurumlar›n›n oturma,yatma ve ev tekstili ihtiyaçlar› ‹stikbal taraf›ndankarfl›lanmaktad›r.

Ayr›ca Hac› Boydak, kendisinin, Mustafa Boy-dak’›n, Memduh Boydak’›n ve Bekir Boydak’›nmezun olduklar› Gazi Pafla ‹lkö¤retim Okuluyla;

123

Erzurum’da 2006-2007 ders y›l›nda ö¤retime bafllayan Sami Boydak Anadolu Lisesi’nin d›fltan görünümü

Erzurum’da Sami Boydak Anadolu Lisesi’nin yapt›r›lmas› nedeniyledüzenlenen törende, Boydak Holding ad›na Yönetim Kurulu Baflkan›

Hac› Boydak, teflekkür plaketini 2 Temmuz 2006’da Baflbakan Recep Tayyip Erdo¤an’dan al›rken


fiükrü Boydak ve Yusuf Boydak’›n bitirdikleriMustafa Özgür ‹lkö¤retim Okulu’nun restorasyo-nunu üstlendiklerini ve bu çal›flmalar›n 2007’debitirildi¤ini aktar›yor. Gazi Pafla ‹lkö¤retim Oku-lu bugün art›k bilgisayarl› ö¤retime geçmifl du-rumdad›r (Bu okul, ayn› zamanda 11. Cumhur-baflkan› Sn. Abdullah Gül’ün de mezun oldu¤uilkokul olarak bilinmekte).

Hac› Boydak 2006 y›l›nda, Boydak Ailesi’nintemsil etti¤i ticari de¤erler nedeniyle “Y›l›n Ahisi”ödülüne lay›k görülür. Ahilik, Selçuklu Döne-mi’nde Anadolu Türkleri’nin sanat, ticaret veekonomi alanlar›nda faaliyet gösteren kifliler ta-raf›ndan kurulmufl bir meslek örgütüdür. “Ahi”,kardefl anlam›n› tafl›maktad›r. Bir di¤er yorumagöre, “cömert” anlam›nda kullan›lmaktad›r. Ahi-li¤in baz› temel ilkeleri flöyle s›ralanmaktad›r:"Gözü, gönlü ve kalbi tok olmak. Alçakgönüllü ol-mak, büyüklük ve gururdan kaç›nmak. Herkeseiyilik yapmak, iyiliklerini istemek. Hakka, huku-ka, hak ölçüsüne ba¤l› kalmak. ‹nsanlar›n iflleriniiçten, gönülden ve güleryüzle yapmak. Fani dün-yaya ait fleylerle ö¤ünmemek, böbürlenmemek...”("Ahilik Nedir?", www.kirsehirozelidare.gov.tr;siteye eriflim 26/02/2008). K›saca ahilik, günü-müzde meslek odalar›n›n üstlenmifl oldu¤u dü-zenleyici rolde ve iyi tüccar olman›n kurallar›n›ortaya koyan bir dayan›flma kurumudur. TürkiyeEsnaf ve Sanatkârlar Odalar›, baz› flehirlerde hery›l Ahilik haftas› kutlamalar› düzenleyerek; genç-lerin iyi yetiflmesine ve meslek kazanmalar›naöncülük etmektedir. Keza zor ekonomik koflul-larda, üyeler ve halk aras›nda dayan›flma özen-dirilmektedir. Aynen Kayseri’de oldu¤u gibi...

124

Cizre’deki Özel ‹stikbal ‹lkö¤retim ‹lkokulu ö¤rencileri ‹stikbal tesislerini ziyaretlerinde

Boydak Holding taraf›ndan infla edilen Hac›lar Polis Merkezi’nin d›fltan görünüflü


Öte yandan görüflmemiz s›ras›nda Hac›Mustafa Boydak’›n yeni nesilden çok ümitlioldu¤u izlenimini ediyoruz. Yafl›tlar›n›n ak-sine "nerede o eski günler, nerede bizim za-man›m›zdaki insan›n s›cakl›¤›, sevecenli¤i,sayg›s›” demiyor. Tam aksine gelecek günle-rin, eskiye göre çok daha iyi olaca¤›n›, yenineslin daha önemli ifllere imza ataca¤›n›söylüyor. Belki de bu konuda söyledikleriayn› zamanda ailenin hay›r ifllerinin nedeni-ni de aç›kl›yor. Hac› Mustafa Boydak; "‹flolan yerde, dedikodu olmaz, tembellik yap›l-maz ve nifak do¤maz” diyor.

2007’de ‹SO ‹lk 500’e giren flirketler aras›ndaHac›lar’dan 7 flirket bulunmakta. Belli ki Hac›Mustafa Boydak’›n gençlik y›llar›n› anarken sö-zünü etti¤i, "O y›llarda Hac›lar’da 20 adet kahve-hane vard› ve kimsenin belinden silah› eksik ol-mazd›” nitelemesinden sonra, Hac›lar çok önem-li yap›sal bir de¤iflim geçirmifl. Bugün 15.000 nü-fuslu Hac›lar ilçesinde tek bir kahvehane bulun-makta. Yine Hac›lar’daki 13 kamu binas›ndan12’si hay›rseverler taraf›ndan infla edilmifltir. Ha-y›rseverler, ifl ve afl olan yerde toplumsal sorun-lar›n da azalaca¤› görüflünden yola ç›karak, ilçe-lerinden kazand›klar›n› ilçelerine geri vermektenuzak durmam›fllar. Bu baflar›da do¤al olarakBoydak Ailesi kadar, Hac›lar›n yetifltirdi¤i di¤er

kiflilerin de pay› bulunmakta. Bugün Hac›lar il-çesi, Türkiye’deki toplam 890 ilçe aras›nda, kal-k›nm›fll›k s›rlamas›nda 43. s›radad›r. Bir di¤erdeyiflle baz› illerimizden daha ileridedir… Bugünilçede iflsizlik oran› s›f›ra yaklaflm›fl durumdad›r.Ayn› zamanda Hac›lar Sosyal Dayan›flma veYard›mlaflma Derne¤i Baflkan› olan H. HüseyinGürdo¤an 2008’de sadece ba¤›fllardan oluflan1,8 milyar YTL’lik bir kaynak yarat›ld›¤›n› söyle-mektedir. Böylelikle ilçede maddi gereksinimi

olanlara, hatta camilere yard›m bu fondan karfl›-lanmaktad›r. Hac› Boydak, yaklafl›k 10 y›ld›r Ha-c›lar’daki camilerde, cemaatten para yard›m› ta-lep edilmedi¤ini, camilerin ihtiyaçlar›n›n bu Der-nek taraf›ndan giderildi¤ini belirtiyor. Ayr›ca ca-milerinin tamam›n›n tertemiz, kaloriferli ve kon-forlu oldu¤unu; sergiledikleri bu dayan›flma ör-ne¤i nedeniyle Diyanet ‹flleri Baflkan› Ali Bardak-o¤lu’ndan teflekkür ald›klar›n› söylüyor. Ayr›caDernek, maddi imkans›zl›klar nedeniyle e¤itim-den mahrum olacak gençlere burs vermekte vegeliflimlerini izlemektedir.

125

Hac› Mustafa Boydak; “gelecek günlerin, eskiyegöre çok daha iyi olaca¤›-n›, yeni neslin daha önemliifllere imza ataca¤›n›”söylüyor.

Kayseri Erciyes Üniversitesi taraf›ndan düzenlenen bir törende, Hac› Boydak, Kayseri Belediye Baflkan› Mehmet Özhaseki ve Erciyes

Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Cengiz Utafl’la birlikte

Hac› Boydak geleneksel Ahilik giysisiyle


Kurumsallaflma Üzerine

50 y›l öncesinde, 50 m2’lik bir do¤rama atölye-sinde bafllayan üretim, 2008’de, bankac›l›k hariç29 flirketle, 1 milyon m2’nin üstünde bir alanayay›lan, 2,8 milyar YTL ciro yapan ve kendi ala-n›nda dünyadaki rakiplerine göre fark yaratanbir holding yap›s›na ulaflm›fl bulunuyor. H›zl›büyüme, beraberinde zorunlu olarak kurumsal-laflmay› getiriyor.

Hac› Boydak ve fiükrü Boydak bu konudakikararl›l›klar›n› hemen dile getiriyorlar. Al›-nan kararlar do¤rultusunda, üçüncü nesilaile bireyleri dahil olmak üzere, konusundae¤itim alm›fl bireylerin ifle bafltan bafllay›p,ehliyete ve k›deme göre terfi ettirilmelerisistemi getirilmifl bulunuyor. [Özellikle Türki-ye’de her 100 flirketten 95’inin aile flirketi oldu¤uve bunlar›n da sadece % 35’inin yönetimi birsonraki kufla¤a devretme planlar› oldu¤u düflü-lünce, konunun ekonomimiz aç›s›ndan önemiçok daha net ortaya ç›km›fl oluyor ("Üç Aile fiir-ketinden Birinin 5 Y›lda El De¤ifltirme Plan› Var”,www.hurriyet.com.tr, 10/01/2008; siteye eriflim10/01/2008)].

Hac› Boydak: "Çocuklar›m›z› soyadlar› Boydakdiye bir yerlere getirirsek, hata etmifl oluruz. Hemonlar ezilir, hem de profesyonellerimize adaletsiz-lik etmifl oluruz. Bir yerde adalet olmazsa, huzurda olmaz. Huzur olmay›nca da hiçbir fley olmaz,ortaklar›n aras›nda problem olur.” (...) "Ailemiz,flirketin % 90’›n› temsil etmesine ve karar alacakço¤unlu¤umuz olmas›na ra¤men, ‘hissesi küçük’demeyiz, davet eder, fikirlerini al›r›z, ak›l dan›fl›-r›z, gönül ve r›zalar›n› mutlaka al›r›z” (Kalkan,Emir, ‹rfan Birol, Murat Yerlikhan, Kayseri Mefl-hurlar›, Mazaka Yay›nc›l›k, Kayseri, 2006, s.149-150).

Kurumsallaflmada bir ad›m olarak kabul edilebi-lecek flekilde, Boydak flirketlerinde yap›labilecekve yap›lamayacak uygulamalar aile üyeleri tara-f›ndan 2008’de yaz›l› belge haline getirilmekte.Böylelikle aile flirketinde uzun y›llard›r pratikteuygulanan esaslar, yaz›l› madde haline

dönüfltürülerek, üçüncü nesle b›rak›lm›fl olacak.Bu esaslar›n ço¤u zaten bu kitab›n sat›r aralar›n-da kendini belli etmekte. Örne¤in aile de¤erleri-nin önemi, kararlar›n alt› kuzen taraf›ndan etraf-l›ca görüflülerek, tart›fl›larak ortaklafla al›nmas›,karar almadan önce Hac› Mustafa Boydak’a da-n›fl›lmas›, sadece aile ba¤lar› nedeniyle kiflilerinBoydak flirketlerinde tepe pozisyonlar›ndan iflebafllamamalar›, üçüncü neslin Boydak flirketle-rinde çal›flacak niteliklerle donat›ld›ktan sonra

di¤er profesyoneller gibi liyakata göre terfi ettiril-meleri, yard›mseverlik, hak ve hukuku göz ard›etmeme gibi... Liste uzay›p gidiyor. Ancak önem-li olan bu özelliklerin tart›fl›larak ileriki y›llardayaz›l› kurallar haline getirilecek olmas›, kurum-sallaflma konusunda at›lan ad›mlar hakk›nda bi-ze önemli ipuçlar› veriyor.

Bekir Boydak kurumsallaflma ad›na dahayap›lacak ifller olmas›na karfl›n; 1957’denbugünlere gelirken kurumsallaflma ad›nagerçeklefltirilen önemli ad›mlardan söz et-meyi ihmal etmiyor. "Eskiden tüm flirketlerin

126

“Bir yerde adalet olmazsa, huzur da olmaz. Huzur olmay›ncada hiçbir fley olmaz, ortaklar›n aras›nda problem olur”

Boydak Holding Yönetim Kurulu Baflkan› Hac› Boydak


yönetimlerinde aile bireyleri görev almaktay-d›. Halbuki flimdi tüm flirketlerimizin genelmüdürleri profesyonel yöneticilerden oluflu-yor. fiirketlerimizi Aral›k 2003’te Holdingçat›s› alt›nda birlefltirdik ve halka aç›kolmamam›za ra¤men her y›l ayr›nt›l› faaliyetraporumuzu üretiyoruz. Mali denetim rapor-lar›n› aç›kl›yoruz. Zaten 29 flirkete ç›kt›¤›-n›zda böyle bir ölçe¤i baflka türlü yönetme-niz mümkün olamaz." Bas›na yans›yan haber-lerden, Grubun 2009’da halka aç›lma planlar›içinde oldu¤unu ö¤reniyoruz. Belli ki, Grubungirme karar› alaca¤› yeni ifltirakler netlefltikçe,halka aç›lma plan› daha belirginleflecek.

2008’de Boydak Grubu

1957’den 2000’li y›llara gelirken, flirket birçokönemli dönemeçten geçer. Sonuçta ise, tüm flir-ketleri ayn› çat› alt›nda birlefltirmek amac›yla,Aral›k 2003’te Boydak Holding kurulur. Mart2008’de Holding, 10 farkl› sektörde faaliyet gös-teren, bankac›l›k hariç toplam 29 flirketten ve 9markadan oluflmaktad›r. Boydak Holding bafltamobilya sektörü olmak üzere, enerji, demir-çelik,finans, lojistik, tekstil, kimya, pazarlama ve bili-flim gibi sektörlerde faaliyet göstermekte ve650’den fazla ürün üretmektedir. Mobilya ala-

n›nda faaliyet gösteren üretim flirketleri, MerkezÇelik, Boytafl, ‹stikbal ve Mondi’dir. BunlardanMondi, fiubat 2006’da Holding bünyesine kat›l-m›flt›r. Grubun mobilya markalar› ise, ‹stikbal,‹stikbal Regina, Bellona, Bellona Hal›, Mondi,Deco ve Hukla’d›r. Yine Holding çat›s› alt›ndaHES Kablo, Türkiye Finans Kat›l›m Bankas›,Boyteks Tekstil Fabrikalar›, Form Sünger, Boyçe-lik, Boytrans yer almaktad›r. Biliflim sektöründeise HCS flirketi yer almaktad›r (Boydak Hol-ding 2007 Faaliyet Raporu). Boydak Gru-bu’nun, finans hariç olarak, 2007 toplam ifl hac-mi de¤erlendirildi¤inde, cironun % 45’lik bölümümobilyadan, % 22’lik bölümü kablodan, %10’u(boru dahil olmak üzere) tel ve metalden, % 8’er-

127

Boydak Yönetim Kurulu Baflkan› Hac› Boydak, Capital dergisinin dü-zenledi¤i “Türkiye’nin En Be¤enilenleri 2007 Araflt›rmas›” nda, Mobil-ya sektörünün birincisi olarak, ödülünü Do¤an Burda ‹cra Kurulu Üye-

si Orhan Taflk›n’dan al›rken

Memduh Boydak, Cumhurbaflkan› Abdullah Gül’e Boydak tesislerinde bilgi verirken


128

lik bölümü tekstil ve kimyadan, % 3’ü biliflimdenve % 2’si de di¤er sektörlerden oluflmaktad›r(Ekinci, ‹brahim, “Enerjiye Giriyor, Kablo, Mobil-ya ve Biliflimde Daha H›zl› Koflacak”, Milliyet,18/05/2008, s. 13).

2008 ve sonras›nda yurtd›fl›ndaki faaliyet alanla-r›n› geniflletebileceklerini ve pazardaki imkânlardo¤rultusunda enerji ve di¤er gelecek vaad edenalanlarda yat›r›m yapabileceklerini ö¤reniyoruz.Ayr›ca yine Boydak Grubu’nun bugüne kadarbilgi birikimi olan mobilya, kablo gibi önceliklialanlardaki deneyimlerini yurtd›fl›na tafl›ma ha-z›rl›¤› içinde olduklar›n› ve özellikle Çin, Rusya,Ukrayna, Hindistan gibi potansiyel vaad edenülkelerde bu tür f›rsatlar› kollad›klar›n› anl›yo-ruz. Memduh Boydak,"h›zl› büyümenin berabe-rinde getirdi¤i ek sorumluluklar oluyor. Örne¤inçal›flanlar›m›za, çözüm ortaklar›m›za, tedarikçile-rimize karfl› da kendimizi sorumlu hissediyoruz.Çünkü zaman içinde onlar da size ba¤›ml› halegelebiliyor. Sorumluluklar›m›z, kimi zaman bizeek stres kayna¤› olsa da, büyümeye devam edece-¤iz” diye vurguluyor. ‹stikbal ayn› zamanda “Ca-pital” dergisinin düzenledi¤i ve 1.350 profesyo-nel yöneticinin oylar›yla belirlenen “Türkiye’ninEn Be¤enilenleri 2007 Araflt›rmas›”nda, Mobilyasektörünün “en be¤enilen”i seçiliyor.

Holding, toplam 13.500 çal›flan› ve 3.000’e ula-flan bayi örgütüyle tüm Türkiye’ye yay›lm›fl bu-lunmaktad›r. Dünyada 100’ün üzerinde ülkeyeihracat yapmaktad›r. Sadece mobilya ihracat›yap›lan ülke say›s› ise 74’tür. Grup, 2006 y›l›nda$180 milyon tutar›nda ihracat hacmine ulaflm›flolup, sadece mobilya ihracat› $100 milyona yak-laflm›flt›r. 2007’de $300 milyon olarak gerçekle-flen ihracat›n, 2008’de $360 milyon olmas› he-deflenmektedir. Ayr›ca Kayseri’nin toplam ihra-cat›n›n % 25’i, Boydak Grup flirketleri taraf›ndangerçeklefltirilmektedir ("‹yi bir Tak›m›z”, Kayso-bilgi, Temmuz 2005, Say› 57, s. 34-37).

Boydak Holding, Hollanda Kraliçesi Beatrix’i Kayseri’de 1 Mart 2007’de a¤›rl›yor

Boydak Holding Yönetim Kurulu Baflkan› Hac› Boydak ve YönetimKurulu Baflkan Vekili Mustafa Boydak, Hollanda Kraliçesi Beatrix’i

a¤›rlad›klar› gün CNN muhabiriyle söyleflirken


Boydak Grubu, 2007’de de ‹SO Türkiye’nin ilk500 büyük sanayi kuruluflu s›ralamas›nda 6 flirke-tiyle yer alm›fl bulunmaktad›r. Bunlar: 57. s›rada-ki HES Kablo, 119. s›rada Boytafl Mobilya A.fi.,134. s›rada Merkez Çelik A.fi., 230. s›rada ‹stik-bal Mobilya San. Tic. A.fi., 370. s›rada BoyteksTekstil A.fi. ve 439. s›radaki Boyçelik Metal Sana-yi ve Ticaret A.fi.’dir (www.iso.org.tr/ 500buyuk;siteye eriflim 25/08/2008). ‹lk kez 1997 sonuçlar›-na göre Merkez Çelik’le 266. s›radan ‹SO ‹lk 500’egiren Grubun, bu tarihten sonra sözü geçen liste-ye her y›l en az bir flirketini ekledi¤i bilinmektedir.

2003 y›l›nda gerçeklefltirdi¤i yeni yat›r›mlarlafarkl› ifl kollar›nda % 40-50 oran›nda kapasite ar-t›fl›n› gerçeklefltirmifl olan Boydak Holding,2007’de ise, 2,8 milyar YTL’lik ciroya eriflmifltir.

Bu toplamda, 1 milyar 105 milyon YTL’lik ciro ilemobilya sektörü bafl› çekmektedir. Boydak Gru-bu’ndaki mobilyayla ilgili olan flirketlerin cirola-r›n› birlikte de¤erlendirdi¤imizde ise, Türkiye’nin‹lk 500 Sanayi Kuruluflu listesine 16. s›radan gi-rebilecek hacimde bir flirket karfl›m›za ç›kmakta-d›r [Vardar, Nükhet, "Büyüyebilmek için Küçül-mesini Bilmek...‹stikbal”, Türk Markalar›-2,Reklamc›l›k Vakf› Yay›nlar›, Aral›k 2008].

Boydak Grubu 2007’de 2006’ya göre, ciroda% 16 oran›nda bir büyüme sa¤lam›flt›r. Boy-dak Holding’in 2007’deki cirosu 2,8 milyarYTL’ye ulaflm›flt›r. 2008 ciro hedefi, % 25büyümeyle 3,5 milyar YTL’dir. Mobilya Gru-bu, 2007 sonu itibariyle, 1.300.000 kanepe,

129

Dönemin ekonomiden sorumlu Devlet Bakan› Ali Babacan ve Hac› Boydak birlikte

Boytafl Genel Müdürü fiahin Nursaçan, 2007’deTürk Patent Enstitüsü taraf›ndan verilen Tasar›m Tescil ödülünü

Baflbakan Recep T. Erdo¤an’dan al›rken

Hac› Boydak, Pakistan’› ziyaretinde Pakistan Devlet Baflkan› Pervez Müflerref ile birlikte


850.000 baza, 150.000 tak›m koltuk,100.000 sehpa, 850.000 m3 sünger, 50.000ton çelik tel, 1.600.000 yatak, 4.500.000adet ev tekstili ve yemek, yatak ve genç oda-s›n› içeren 7.000.000 m3 panel mobilya üret-mifltir. Mobilya Grubu’nun içinde bulundu-¤u at›l›mlar göz önünde bulunduruldu¤un-da, bu say›lar›n neredeyse günlük artt›¤›n›söylemek yanl›fl olmayacakt›r. Boydak Mo-bilya Grubu 2008’de, dünya mobilya sektö-ründe ilk befl aras›nda yer almaktad›r.

Boydak Grubu ve ‹stikbal, 50. y›llar›nda elde et-tikleri bu baflar›y› yine bayileriyle birlikte Antal-ya’da 30 Mart-2 Nisan 2008 tarihlerinde kutlar.Türkiye s›ralamas›nda ilk befle giren bayilere pla-ketleri takdim edilir. Bu toplant›da bayilere ses-lenen Hac› Boydak, Türkiye’de son y›llardaönemli bir büyüme ivmesi yakaland›¤›n› belirte-rek, her çal›flan›n moralini yüksek tutmas› gerek-ti¤ini söyleyerek, yüksek moralle ülkemizin dahada h›zl› büyüyece¤ini vurgular. Boydak HoldingYönetim Kurulu Baflkan Vekili fiükrü Boydak da"‹stikbal için 50 y›l›n anlam›, sadece geçirilmifl za-man de¤ildir. Bizler flu anda 50 y›ll›k bilgiye, 50y›ll›k tecrübeye, 50 y›ll›k kültüre, 50 y›ll›k ifl ahla-k›na sahip bir kurumun parças›y›z” der.

2006 y›l›nda toplam $ 73 milyon tutar›nda yeniyat›r›m gerçeklefltiren Boydak Holding, Adapa-zar› ve Kayseri’de üç yeni üretim tesisi kurmufl-tur. Holding’in 2007 ihracat hedefi, $ 225 milyoniken, $ 251 milyon olarak gerçekleflmifltir.2007’de Boyteks, Boytafl, Form Sünger ve Boyçe-lik üretim tesislerinde kapasite art›r›m›na yönelikyat›r›mlar yap›lm›flt›r ve yurtd›fl›ndakilerle bir-likte, 2007’de $ 70 milyon tutar›nda ek yat›r›mgerçekleflmifltir. Geçmifl y›llarda oldu¤u gibiGrup, Ar-Ge yat›r›mlar›n› sürdürmektedir.2008’de öngörülen Ar-Ge bütçesi $12 mil-yon’dur. Boydak Grubu, Türkiye için oluflturulanfabrika ligi s›ralamas›nda, 8 fabrikas›yla Türki-ye’deki en fazla fabrikaya sahip olan gruplar ara-

130Yönetim Kurulu Baflkan Vekili fiükrü Boydak 2008 Bayi Toplant›s›’nda konuflma yaparken

30 Mart-2 Nisan 2008’de Antalya’da yap›lan Bayi Toplant›s›’nda bayi-ler plaketleriyle


s›nda 20. s›rada bulunmaktad›r. ("Fabrika Li-gi’nde Koç, 61 Fabrikayla Lider", www.milli-yet.com.tr, 05/10/2007; siteye eriflim 05/10/2007).2008’de Boydak Grubu’na ait toplam 11 fab-rika bulunmaktad›r ve bunlar›n 9’u Kayse-ri’dedir.

‹stikbal yetkililerinden ald›¤›m›z bilgilere göre,kay›tl› pazar içinde Türkiye’nin en büyük yataküreticisi olan ‹stikbal, 2006 sonunda yatakta% 25’lik bir pazar pay›na sahiptir. ‹stikbal2006’da 150.000 adet yatak kapasiteli Adapaza-r› fabrikas›n›n yat›r›mlar›n› da tamamlayarak, buek tesisi üretime açm›flt›r. Ayr›ca markal› mobil-yalar aras›nda Boydak Holding’in pay›n›n % 20’ninüzerinde oldu¤u bilinmektedir.

‹stikbal Mobilya Genel Müdürü MemduhBoydak’›n bir röportajda, 2005 sonras›ndaas›l amaçlar›n›n, yurtd›fl›nda markalaflmaçabalar›na h›z vermek ve ihracat›n toplamciro içindeki pay›n› % 40’lara ç›karabilmekoldu¤unu belirtmektedir ("‹stikbal Yurtd›fl›nda300 Sat›fl Noktas› Açacak”, www.kobifi-nans.com.tr, 15/04/2005; siteye eriflim03/08/2005). Bu sözlerden ‹stikbal markas›için yurtd›fl› pazarlar›n öneminin giderek ar-taca¤› izlenimini ediniyoruz. Yine görüflme-miz s›ras›nda Memduh Boydak, markalar›-n›n dünyadaki üreticiler taraf›ndan iyi bilin-di¤ini; güvenilir, itibarl› bir marka olarakan›ld›klar›n› memnuniyetle belirtiyor. Özel-likle Hukla, Regina gibi yurtd›fl› iflbirliklerinin,Boydak isminin dünyada tan›nmas›nda önemlibir rol oynad›¤›n› ve belki bu yabanc› iflbirlikleri-nin flu ana kadar Boydak Grubu’na en büyük ge-tirisinin bu oldu¤unu ekliyor. "Hedefimiz 5-10 y›liçinde Türkiye’nin dünyaya arma¤an edece¤i ilkbefl marka aras›nda bulunmakt›r” diyor. 2008 y›l›‹stikbal için farkl› bir anlam daha tafl›maktad›r.Devlet deste¤iyle 2003 y›l›nda Türk markalar›n›nsesini dünyada daha çok duyurmak amac›ylabafllat›lan ve May›s 2008’de toplam 51 markay›içeren Turquality projesine, ‹stikbal ve Bellonamarkalar› dahil olmufltur. Böylelikle ‹stikbal veBellona sadece sözcüklerle yetinmeyip, dünyamarkas› olmak için gerekli ad›mlar› atmaktad›r.Hac› Boydak da görüflmemiz s›ras›nda "Dünyamarkas› olmam›z gerekir diyoruz. Bununla ilgilibir gün bir bayi toplant›m›zda duygusal bir ko-nuflma yapt›m ve ‘memleketimize döviz kazand›r-

131

Boydak Holding Yönetim Kurulu Baflkan› Hac› Boydak 2008 AntalyaBayi Toplant›s›nda konuflmas›n› yaparken

Boydak Holding Yönetim Kurulu Üyesi Memduh Boydak 2008 AntalyaBayi Toplant›s›nda konuflmas›n› yaparken

Boydak Holding Yönetim Kurulu Üyesi Bekir Boydak 2008 AntalyaBayi Toplant›s›nda konuflmas›n› yaparken


132

mam›z lâz›m’ dedim. Bunun için ‘e¤er ihracat›m›zithâlât›m›z› aflmazsa, hakk›m› helal etmem’ de-dim. Boyteks’in 2007’deki ihracat›n›n $46 milyon,ithâlât›n›n ise $27 milyon oldu¤unu ö¤renince çoksevindim. Eskiden yat›r›mlar›m›z için çok makineithâlât›m›z olurdu. Bu nedenle ihracat›m›z ithâlâ-t› bir türlü geçemiyordu. fiimdi toplamda 70 ülke-ye yaklafl›k $100 milyon mobilya ihracat› yap›yo-ruz. S›f›rdan bu rakama erifltik."

Öte yandan Aral›k 2004-Ocak 2005 dönemindeBrandlab taraf›ndan ‹stikbal için yap›lan biraraflt›rma, yurtiçinde haz›r mobilya kategorisin-de yeni mobilya almay› düflünenlerin % 15-16’lar, yatak ve yatak bazas› yenilemeyi düflü-nenlerin ise % 20’lerde oldu¤unu gösteriyor. Ha-z›r mobilya kategorisinde tercih edilen markalara

göz att›¤›m›zda ise, markas›zlar›n hâlâ % 13’lerdeoldu¤unu, ancak tüketiciler taraf›ndan ‹stikbalmarkas›n›n % 24, Bellona’n›n ise % 31 oran›ndatercih edildi¤ini görüyoruz.

‹stikbal’in medya ajans› Mindshare taraf›ndan2007 y›l›nda Türkiye’nin 9 flehir merkezinde, 15-

Boydak Holding’ten sa¤lanan Brandlab “‹stikbal Marka Takip - 2004” araflt›rma sonuçlar›d›r (Aral›k 2004-Ocak 2005, Brandlab)

Do¤ufl Holding Yönetim Kurulu Baflkan› Ferit fiahenk, Garanti Banka-s› Genel Müdürü Ergun Özen ve di¤er Do¤ufl Grubu yöneticileri, Boy-

dak Holding’i ziyaretleri s›ras›nda

"Hedefimiz 5-10 y›l içindeTürkiye’nin dünyaya arma-¤an edece¤i ilk befl markaaras›nda bulunmakt›r”

Haz›r mobilya kategorisinde tercih edilen markalar


133

65 yafl aral›¤›nda, A, B, C1 ve C2 sosyoekonomikstatüye dahil, ortaokul ve üstü e¤itime sahip2.000 denekle yürütülen Dimension 3D araflt›r-mas›, sektörlere göre tüketicilerin markalarlaolan iliflkisini inceliyor ve tüketicileri markayaaflina olandan en sad›k olana do¤ru grupluyor.Marka piramidi ad› verilen bu gruplamada, enalt dilim tüketici-marka aras›ndaki en zay›f; enüst dilim ise en kuvvetli iliflkiyi belirtmekte. Arafl-t›rma sonuçlar›na göre, mobilya ve ev tekstilisektöründe tüketicilerin % 93’ü ‹stikbal markas›-n› duymufl ya da denemifl, bunlar›n % 49’u sat›nalmay› düflünüyor, sat›n almay› düflünenlerin de% 49’u markan›n sundu¤u de¤erleri s›ralayabili-yor. Bu oran›n içinde yer alanlar›n % 48’i ise ‹s-tikbal’in rakiplere göre üstünlü¤ü oldu¤unu be-lirtiyor, onlar›n da % 34’ü kendini markaya ba¤-l› olarak görüyor.

‹stikbal 45. y›l tan›t›m filminde belirtildi¤igibi; "belki her fley el yordam›yla yap›l›yor-du, belki her fley bugünle k›yaslan›nca çoks›radand›, belki her fley küçük bir Anadolukenti ve çevresinde olup bitiyordu, ama bun-lar›n hiçbirisi büyük hedefler koymaya engelde¤ildi.” ‹flte ‹stikbal’in bizlere sundu¤u öy-küden ç›karabilece¤imiz k›ssadan hisse…Zeka ve çal›flma h›rs›, baflarma azmiyle bir-leflince ortaya öyle bir güç ç›kar ki, bu gücünelinden hiçbir hedef kurtulamaz! Bu gücesahip olabilen nadir kifliler için ise, ne e¤i-

tim azl›¤›, ne birikim eksikli¤i, ne de dene-yim k›s›t› bir engel de¤ildir…. Mustafa Boy-dak ikinci kufla¤›n aileden gelen deneyim vebirikimlere, edindikleri iyi e¤itimleri de ek-lediklerini belirterek, "üniversite e¤itimi uf-kumuzu bat›ya yöneltti. Türkiye’ni do¤usun-da çok popüler olan ismimizin bat›da hiçbilinmedi¤ini farkettik. Yüzümüzü Türki-ye’nin bat›s›na çevirince sektörde önemlioyunculardan biri olaca¤›m›z› tescillemifl ol-duk” diyor ve "üçüncü nesle kurumsal yöne-tim ilkelerine uygun bir yetki devri yapar-sak, Grup bir s›çrama daha yaflayacakt›r" di-ye ekleyerek, gelecekte Holding’in önceliklerihakk›nda flimdiden bize baz› bilgiler veriyor (E.Türk, E. Ergin, P. Çelik, S. Arman, "Anadolu'nunGenç Kaplanlar›, Hepsi Okumufl Çocuklar” Milli-yet Business Eki, 12/07/2004).

Mustafa Boydak flirket içindeki sorumluluklar›-n›n yan› s›ra, 1998’den bu yana TÜS‹AD üyeli¤i-ni ve Mart 2005’den beri Kayseri Sanayi Odas›Yönetim Kurulu Baflkanl›¤›’n› sürdürmekte. Ken-disine Boydak kimli¤inin d›fl›nda, meslek örgüt-lerine bu kadar emek veren bir kifli olarak, Boy-dak Holding’i nas›l de¤erlendirdi¤ini sordu¤u-muzda, düflüncelerini flöyle özetliyor: "BoydakAilesi alçakgönüllüdür, itibarl›d›r, sayg›l›d›r, ailebireyleri aras›nda her zaman birlik, beraberlik vedayan›flma vard›r. Keflke Türkiye’de 20 kadar da-ha Boydak Holding gibi flirket olsa…”

"Babalar›m›z nas›l bizim önümüzü açt›larsa, bizim de geleceknesillerin önünü açmam›z laz›m”

‹stanbul Ticaret Odas› Baflkan› Murat Yalç›ntafl, Boyteks’i ziyareti s›ras›ndaMustafa Boydak ve Hac› Boydak’la beraber

Koç Holding Yönetim Kurulu Baflkan› Mustafa Koç, Boydak tesislerini ziyaretis›ras›nda Hac› Boydak’la beraber


134

Hac› Boydak ise her konuda oldu¤u gibi sonnoktay› flu sözlerle koyuyor: "Babalar›m›z nas›lbizim önümüzü açt›larsa, bizim de geleceknesillerin önünü açmam›z laz›m. Onlar›nbayra¤› daha ileriye tafl›malar› gerekir. Dün-yay› takip etmeleri gerekir. E¤er bizim yapt›-¤›m›z gibi, s›rt s›rta verirlerse ve Grubu ileri-ye götürmek için çaba harcarlarsa, fiirketi-mizi büyütmek mümkün olur. Babalar›m›z›n50 m2’lik bir dükkanda bafllad›klar› bu iflibizler, 1 milyon m2’den daha büyük bir ala-

na yay›lan bir Holding’e çevirdik. Üçüncünesilden bunu daha sonraki basamaklaratafl›malar›n› bekliyoruz. Dünya flirketi olma-l›y›z. Bugün yaklafl›k $2,5 milyar’l›k bir flir-ketten bahsediyorsak da, gidece¤imiz dahaçok yol var. Hedeflerimizi büyük tutmal›y›z.Dünyada imalâtç› olarak da söz sahibi ol-mal›y›z. Kendi markalar›m›zla dünyaya aç›l-mal›y›z. Hep dedi¤imiz gibi, bu bir bayrakyar›fl›…"

‹stikbal, "Ev Ödemiz Hiç Bitmeyecek" bafll›kl› reklamla, 24 Kas›m 2007’de Ö¤retmenler Günü’nü kutluyor (Atlantis)


135

Kayseri Sanayi Odas› Yönetim Kurulu Baflkan› Mustafa Boydak, dönemin D›fliflleri Bakan› Sn. Abdullah Gül’le birlikte

Kayseri Sanayi Odas› Yönetim Kurulu Baflkan› Mustafa Boydak, Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i Baflkan› R›fat Hisarc›kl›o¤lu’yla birlikte


136

Boydak Yönetim Kurulu Baflkan› Hac› Boydak, Cumhurbaflkan› Sn. Abdullah Gül’le birlikte(Kalkan, Emir, ‹rfan Birol, Murat Yerlikhan, Kayseri Meflhurlar›, Mazaka Yay›nc›l›k, Kayseri, 2006, s. 147)


137

2007’de Boydak Ailesi üyeleri bir arada (soldan sa¤a: Bekir Boydak, Yusuf Boydak, fiükrü Boydak, Hac› Boydak, Mustafa Boydak ve Memduh Boydak)


138

Kayseri Cumhuriyet Meydan›’n›n 2006’daki görünümü (Karakaya, Nihat, Foto¤raflarda Kayseri 1880-2006, Kocasinan Belediyesi Kültür Hizmetleri 5, Kayseri, 2006, s.196-97)


139


140

Eski Sanayi, Osman Kavuncu Caddesi’nin 2004’teki görünümü(Karakaya, Nihat, Foto¤raflarda Kayseri 1880-2006, Kocasinan Belediyesi Kültür Hizmetleri 5, Kayseri, 2006, s.189)


141


142


143

(Soyad› ve ‹sim s›ras›na göre)

Akda¤, YusufAndaç, Do¤anAytulun, MetinBoydak, BekirBoydak, Hac›Boydak, Hac› MustafaBoydak, MehmetBoydak, MemduhBoydak, MustafaBoydak, fiükrüBoydak, Yusuf

Çetinkaya, MuzafferDurmufl, MurtazaGayret, MustafaGökçek, HalisGürdo¤an, Hasan HüseyinKaravil, AbdülkadirMert, AytekinMert, MehmetTürko¤lu, NazifUyan›k, Bilal

3- Kitapta Tan›kl›¤›na BaflvurulanSözlü Kaynaklar


144


145"296 Patent Baflvurusuyla Türkiye, Dünyada30’uncu”, Hürriyet ‹K, 02/03/2008, s. 20.

“AB Sürecinde Mobilya Sektörü", Kas›m 2006,www.kobi-efor.com.tr; siteye eriflim 08/02/2008.

“Ahilik Nedir?", www.kirsehirozelidare.gov.tr;siteye eriflim 26/02/2008.

"Akla ve Paraya ‹htiyac› Olmayan fiehir: Kayse-ri", http://wowturkey.com, 20/02/2006; siteyeeriflim 21/01/2008.

Arpac›, Emin, Halil Baflar›r ve Selim K›l›ç, Mo-düler Mobilya Üretim Tesisi Fizibilite Etü-dü, Bolu Ticaret ve Sanayi Odas›, Ankara, May›s1998.

Balaban, Yasemin, "Kayseri’nin Gücü", Capital,01/03/2004; siteye eriflim 03/08/2005.

Baflgelen, Nezih, Bir Zamanlar Kayseri, Arke-oloji ve Sanat Yay›nlar› Bir Zamanlar Kentler Di-zisi, No: 7, Kentbank, Ofset Yap›mevi, ‹stanbul,1998.

"Bellona 10. Y›l›n› Kutlad›”, www.mercektv.com,15/04/2007; siteye eriflim 18/01/2008.

Boydak Holding Faaliyet Raporu, 2004.



"Boydak Holding, Ar-Ge ve Tasar›m Çal›flmalar›ile Liderli¤ini Sürdürüyor”, ‹stikbal Bas›n Bül-teni, 08/05/2006.

Çin Menfleli Ürünlerin ‹thâlât› Karfl›s›ndaYerli Ürünlerin Rekabet Gücünün Art›r›lma-s› Araflt›rmas› - Mobilya Sektörü, ‹stanbul Ti-caret Odas›, Yay›n No: 2007-17, ‹stanbul, 2007.

De Turck, Bart, The Competitiveness of theFurniture Industry, Union Européenne del’Ameublement, Brussels, February 25, 2005.

"Dünyan›n En Küçük Mobilya Atölyesi”,www.referansgazetesi.com, 29/10/2005; siteyeeriflim 31/01/2008.

Ekinci, ‹brahim, “Enerjiye Giriyor, Kablo, Mobil-ya ve Biliflimde Daha H›zl› Koflacak”, Milliyet,18/05/2008, s. 13.

"Elektromanyetik Dalga Art›k Yata¤a Giremeye-cek”, Hürriyet, 09/04/2008, s. 11.

4- Kaynakça


146

"Fabrika Ligi’nde Koç, 61 Fabrikayla Lider",www.milliyet.com.tr, 05/10/2007; siteye eriflim05/10/2007.

"Genç Yaflta ‹flin Bafl›na Geçtiler”, Kaysobilgi,Kas›m-Aral›k 2006, Say›: 66, s. 80-82.

Göktafl, Osman, Mehmet Çolak, Ertan Özen,Melda Çolak, Ali Demirayak, “Fonksiyonelli¤iArt›r›c› Aksesuarlar›n Mobilya Sat›fl› ve Kâr Ora-n› Üzerindeki Etkileri," Pazarlama Dünyas›,Temmuz-A¤ustos 2005, Say› 4, s. 16-20.

"Hedefimiz 2007'de Dünya Liderli¤i'', www.ko-bifinans.com.tr, 31/03/2005; siteye eriflim03/08/2005.

“HES Kablo’yu Dünya Çap›nda Bir Firma HalineGetirece¤iz”, Kaysobilgi May›s - Haziran 2008,Say› 75, s. 84-85.

"Hülya Avflar’a ‘Marka’ Ödülü”, www.milli-yet.com.tr, 11/02/2008; siteye eriflim11/02/2008.

"IKEA, Komflunun Ekme¤i”, www.yenisa-fak.com.tr, 08/05/2007; siteye eriflim21/01/2008.

‹çer, ‹smail, Ad›n› Kayseri’den Alanlar, Zam-bak Yay›nlar›, Kayseri, 2004.

Institut Français de la Mode, Study on theCompetitiveness, Economic Situation andLocation of Production in the Textiles andClothing, Footwear, Leather and FurnitureIndustries, Final Report (Volume 1 & 2),May 15th 2007, European Commission Enterpri-se and Industry Directorate-General, Paris.

International Tropical Timber Organization (IT-TO) and International Trade Centre (UNC-TAD/WTO), International Wooden FurnitureMarkets: A Review, Geneva, 2005.

www.iso.org.tr/ 500buyuk; siteye eriflim26/09/2007 ve 25/08/2008.

"‹stikbal 50 Ülkeye Mobilya Sat›yor”,www.turkmobilya.com; siteye eriflim 18/01008.

"‹stikbal 50 Y›ld›r Mutlulu¤un Merkezinde”,‹stikbal Bas›n Bülteni, 17/10/2007.

"‹stikbal Grubu, Boydak Holding Oluyor”,www.zaman.com.tr, 27/05/2002; siteye eriflim03/08/2005.

"‹stikbal Mutfak’›n Yurtd›fl› Hedef Pazar› Ortado-¤u”, (www.finansalforum.com.tr’den al›nm›flt›r)www.turkmobilya.com; siteye eriflim 18/01008.

"‹stikbal Yurtd›fl›nda 300 Sat›fl Noktas› Açacak”,www.kobifinans.com.tr, 15/04/2005; siteyeeriflim 03/08/2005.

"‹stikbal’den Ikea’n›n Memleketine Yat›r›m”,(www.radikal.com.tr’den al›nm›flt›r) www.turk-mobilya.com; siteye eriflim 18/01008.

"‹yi bir Tak›m›z”, Kaysobilgi, Temmuz 2005,Say› 57, s. 34-37.

Kalkan, Emir, ‹rfan Birol, Murat Yerlikhan, Kay-seri Meflhurlar›, Mazaka Yay›nc›l›k, Kayseri,2006.

Kamer, Özlem, "Ortakl›¤a Kap›m›z Aç›k”, (BugünGazetesi’nden al›nm›flt›r). www.patronlardün-yas›.com; siteye eriflim 18/01/2008.

Karakaya, Nihat, Foto¤raflarda Kayseri 1880-2006, Kocasinan Belediyesi Kültür Hizmetleri 5,Kayseri, 2006.

Kayac›kl› Tamer ve Taluy Emil, Dünyada veTürkiye’de Mobilya Sektörü, ‹stanbul TicaretOdas›, ‹stanbul, 2003.

"Kayseri’de Do¤duk Ama Kalmay›z”, www.iste-gundem.com, 14/12/2007; siteye eriflim18/01/2008.

"Kayseri’den Yeni bir Sabanc› Do¤uyor”,www.turkticaret.net; siteye eriflim 03/08/2005.

Kayseri Erciyes Özel Say›s›, Kayseri ‹li Yar-d›m Derne¤i, May›s 1969.

Kayseri Sanayi Odas› ‹nteraktif Tan›t›mCD’si, 2007.


147

Kayseri Ville aux Mausoles, Publié par la Di-rection Générale de la Presse, de la Radiodiffusi-on et du Tourisme, November 27, 1952.

Kars, Zübeyir, Milli Mücadelede Kayseri, Kül-tür Bakanl›¤› Yay›nlar›, No: 1469, Baflvuru Eser-leri Dizisi, No: 7, Ankara, 1993.

Mavi, Burak, "Kuzen Boydaklar", Forbes’danal›nt›, http://www.ekocerceve. com; siteye eri-flim 18/01/2008.

Milliyet Business Perakende, 18/11/2007.

Milliyet Emlak, 26/01/2008, Say›: 150 (IMOB Eki).

"Mobilya Sektörü Art›k Temperli Cam Kullan›-yor”, www.kenthaber.com, 13/01/2006; siteyeeriflim 18/01/2008.

"Mobilya Sektöründe Markalaflma Hareketi”,www.sivrilermobilya.com; siteye eriflim18/01/2008.

Özyalç›n Hüdaverdi, “Boydak Holding”,www.gozlemgazetesi.com, 27/01/2007; siteyeeriflim 18/01/2008.

Rochet, Delphine, Monographs on the Situati-on of Social Partner Organisations in theCandidate Countries (Bulgaria, Romaniaand Turkey): Furniture Industry, UniversiteCatholique de Louvain, Institute des Sciences duTravail, December 2006, s. 23-33.

Sakarya, Sevil, Mobilya Sektörü De¤erlendir-me Raporu, Orta Anadolu ‹hracatç› Birlikleri(OA‹B) Genel Sekreterli¤i, Ankara, Temmuz 2001.

Sakarya, Sevil, Mobilya Sektörü De¤erlendir-me Raporu, Orta Anadolu ‹hracatç› Birlikleri(OA‹B) Genel Sekreterli¤i, Ankara, Ocak 2006.

Sato¤lu, Abdullah, Kayseri’nin Efsane Adam›Osman Kavuncu, Ayy›ld›z Matbaas›, Ankara, 1977.

Senel, Ahmet, Hilmi Toker, Mehmet Çolak, Er-gun Baysal, "Mobilya Üretiminde Kaliteyi Etkile-yen Faktörler", Pazarlama Dünyas›, Temmuz-A¤ustos 2005, Say› 4, s. 22-26.

T.C. Baflbakanl›k Devlet Planlama Teflkilat›Müsteflarl›¤›, “Mobilya Alt Komisyonu Raporu”,Dokuzuncu Kalk›nma Plan› 2007-2013, An-kara 2007. s. 117-163.

Tanyel, Ferruh, Küçük ve Orta Ölçekli Mobil-ya Sektörümüz, KOSGEB – Küçük ve Orta Öl-çekli Sanayi Gelifltirme ve Destekleme DairesiBaflkanl›¤›, Ankara, 2000.

Türk, Eylem, Evrim Ergin, P›nar Çelik, SerkanArman, "Anadolu'nun Genç Kaplanlar›, HepsiOkumufl Çocuklar” Milliyet Business Eki,12/07/2004.

"Türkiye Finans’›n Yüzde 60’› NCB’nin”, Refe-rans, 1-2 Mart 2008, s. 5.

"Türkiye’nin En Büyük ‘Ev Concept’ Ma¤azas›Kayseri’de”, www.turkmobilya.com; siteye eri-flim 18/01008.

U¤ur, Naim, “Markan›za Sahip Ç›kman›n Yolu”,Mobilya Sanayicileri Derne¤i’nde yap›lankonuflma sunumu, Türk Patent Enstitüsü, ‹s-tanbul, 25/10/2007.

Uzunay, Birol, "‹stikbal Kanepe’nin Hikayesi",www.dekarasyon.info, Aksiyon, Say›: 392,10/06/2002; siteye eriflim 21/01/2008.

"Üç Aile fiirketinden Birinin 5 Y›lda El De¤ifltir-me Plan› Var”, www.hurriyet.com.tr ,10/01/2008; siteye eriflim 10/01/2008.

Vardar, Nükhet, "Büyüyebilmek için Küçülmesi-ni Bilmek...‹stikbal”, Türk Markalar›-2, Rek-lamc›l›k Vakf› Yay›nlar›, Aral›k 2008.

Vatan Kayseri Tarih ‹lavesi, Vatan MemleketSerisi, No: 61, 11/03/1953.

Vatan Kayseri Tarih ‹lavesi, Vatan MemleketSerisi, No: 62, 18/03/1953.

Yeniçeri, Bar›fl, Mobilya Sektörü D›fl PazarAraflt›rmas›, T.C. Baflbakanl›k D›fl Ticaret Müs-teflarl›¤›, ‹hracat› Gelifltirme Etüd Merkezi, Anka-ra, A¤ustos 2002.


148

Yeniçeri, Bar›fl, Ev ve Ofis Mobilyas› SektörüDünya Ticareti, Türkiye’nin Üretim ve ‹hraç‹mkânlar› D›fl Pazar Araflt›rmas›, T.C. Baflba-kanl›k D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›, ‹hracat› Gelifltir-me Etüd Merkezi, Ankara, Eylül 2005.

Y›kar, Metin, “Mustafa Boydak Marka’ya Konufl-tu”, www.samanyoluhaber.com, 31/01/2007;siteye eriflim 21/01/2008.


American Association for Testing and Materials(ASTM) [http://www.astm.org]

American Home Furnishing Alliance (AHFA)[http://www.ahfa.us]

American National Standards Institute (ANSI)[http://www.ansi.org]

Belgian Furniture Online[http://www.belgofurn.com]

Business and Institutional Furniture Manufactu-rer’s Association (BIFMA)[http://www.bifma.com]

Central Anatolian Wood and Forestry ProductsExporters Union[http://www.turkishfurniture.org]

Centre for the Promotion of Imports from Deve-loping Countries (CBI) [http://www.cbi.eu]

Centro Studi Industria Leggera (CSIL)[http://www.csilmilano.com/furniture]

Design Centre Stuttgart[http://www.design-center.de]

European Committee for Standardization (CEN)[http://www.cen.eu]

European Furniture Industries Confederation(EFIC) [http://www.efic.eu]

The Foundation for Design Integrity[http://www.ffdi.org]

Furniture Industry Research Association[http://www.fira.co.uk]

Furniture Society[http://www.furnituresociety.org]

Innovation Relay Centre Ege (IRC Ege) [http://irc.ege.edu.tr]

International Development Association of theFurniture Industry of Japan (IDAFI) [http://www.idafij.or.jp]

International Organization for Standardization(ISO) [http://www.iso.org]

International Trade Centre (ITC) [http://www.intracen.org]

5- Mobilya Sektörüyle ‹lgili Bilgi Al›nabilecekUlusal ve Uluslararas› Kurulufllar

149


150

International Tropical Timber Organization (ITTO) [http://www.itto.or.jp]

Mobilya Sanayicileri Derne¤i (MOSDER) [http://www.mosder.org.tr]

Ofis Mobilyalar› Sanayiive ‹fladamlar› Derne¤i (OMS‹AD) [www.omsiad.org.tr]

Organisation for Economic Co-operation andDevelopment (OECD) [http://www.oecd.org]

T.C. Baflbakanl›k Devlet Planlama Teflkilat›Müsteflarl›¤› (DPT) [www.dpt.gov.tr]

T.C. Baflbakanl›k D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› (DTM)[http://www.dtm.gov.tr]

T.C. Baflbakanl›k D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹hra-cat› Gelifltirme Etüd Merkezi (‹GEME) [http://www.igeme.gov.tr]

T.C. Baflbakanl›k D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› OrtaAnadolu ‹hracatç› Birlikleri (OA‹B) [http://www.oaib.gov.tr]

T.C. Türkiye Patent Enstitüsü (TPE) [http://www.tpe.gov.tr]

The Trading Portal for the Furnishing Industry[http://www.corridor.com]

[http://www.turkmobilya.com]

Türkiye ‹statistik Kurumu (TÜ‹K) [http://www.tuik.gov.tr]

Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i (TOBB) [http://www.tobb.org.tr]

Union Europeenne de L'ameublement (UEA) -European Furniture Manufacturers Federation[http://www.ueanet.com]

United Nations Conference on Trade and Deve-lopment (UNCTAD) [http://www.unctad.org]

United Nations Statistics Division (UNSD)[http://unstats.un.org]

The Weekly Business Newspaper of the FurnitureIndustry [http://www.furnituretoday.com]

[http://www.worldfurnitureonline.com]

World Trade Organization (WTO) [http://www.wto.org]

Yukar›da adresleri verilen web siteleri, 30 May›s 2008 itibariyle geçerlidir.


151

Akademi Ajans.. ....................................74, 75

Akda¤, Recep................................................26

Akda¤, Yusuf. ..................................56, 70, 93

Alfa Möbel........................7, 9, 95, 97, 113, 96

Anadolu Dörtler Mobilya veMa¤azac›l›k Tic. ve San. A.fi. 43, 50, 57, 79

Anadolu Finans....................................99, 100

Andaç, Do¤an ..............................................43

Arçelik ..........................................................74

Ar›nç, Bülent ..............................................122

Arsav, Ali ......................................................47

Arzu Mobilya................................................43

Atatürk, Mustafa Kemal ............................11

Atlantis Reklam Ajans›................2, 7, 84, 86,

89, 90, 92, 93, 94, 95, 102, 103, 104, 106, 107,

108, 109, 110, 111, 112, 114, 134

Aytulun, Metin ..................................7, 95, 97

Bakt›r, Ekrem ............................................122

Bakt›ro¤lu Ailesi ..........................................43

Bardako¤lu, Ali ..........................................125

Bar›önü, K›vanç ........................................108

Bayar, Celâl ..................................................38

Baylar, Nuri ............................................46, 47

Beko ..............................................................62

Bellona A.fi. ...................... 33, 65, 82, 83, 88,

91, 92, 93, 114, 116, 127, 131, 132, 145

Bepafl Dayan›kl› Tük. Mal. Paz. A.fi. ....92, 93

Boyçelik Metal Sanayi ve Ticaret A.fi.

76, 77, 127, 129, 130

Boydak Ailesi ..................7, 42, 43, 47, 66, 70,

71, 72, 74, 76, 81, 91, 95, 98, 99, 100, 101,

118, 121, 124, 125, 133, 137

Boydak, Bekir ......................7, 51, 67, 68, 69,

70, 71, 73, 75, 80, 86, 87, 88, 92, 93, 95, 99,

101, 106, 115, 120, 123, 126, 131, 137

Boydak D›fl Ticaret A.fi. ....................97, 113

Boydak, Hac› Mehmet ..........65, 76, 78, 123

Boydak, Hac› Mustafa ..............7, 35, 36, 38,

40,41, 42, 43, 46, 47, 49, 60, 67, 118, 119,

121, 125, 126

Boydak, Hac› Sami ....................8, 35, 40, 41,

42, 47, 49, 62, 66, 67, 68, 69, 98, 118, 119, 123

‹sim Sayfa no. ‹sim Sayfa no.

6- Kifliler ve Firmalar Dizini


152

Boydak Holding....................2, 3, 7, 8, 26, 33,

38, 42, 44, 49, 50, 51, 58, 59, 60, 67, 72, 74,

82, 87, 91, 92, 96, 99, 101, 102, 118, 123, 124,

126, 127, 128, 129, 130, 131, 132, 133, 145,

146, 147,

Boydak, Huriye ..........................................120

Boydak, Mehmet ..................7, 40, 41, 42, 46,

51, 57, 123

Boydak, Memduh ................7, 46, 48, 49, 65,

67, 68, 69, 71, 73, 74, 75, 79, 80, 84, 85, 86,

88, 95, 101, 115, 119, 120, 122, 123, 127, 128,

131, 137

Boydak, Meral..............................................79

Boydak, Mustafa ..................7, 40, 41, 49, 50,

51, 62, 63, 66, 67, 68, 69, 80, 81, 85, 86, 91,

95, 99, 100, 101, 102, 106, 114, 118, 119, 120,

123, 128, 133, 135, 137, 148

Boydak, Sefure ............................................38

Boydak, fiükrü ......................7, 38, 43, 46, 48,

51, 56, 57, 58, 59, 60, 66, 68, 74, 75, 85, 86,

91, 92, 95, 100, 124, 126, 130, 137

Boydak, Yusuf ......................7, 43, 46, 48, 49,

50, 57, 60, 74, 79, 80, 86, 88, 93, 95, 101, 119,

124, 137

Boypafl Dayan›kl› Tüketim Mallar›Pazarlama A.fi. ......................................92, 93

Boytafl Mobilya San. ve Tic. A.fi. ........9, 30,

33, 81, 91, 92, 98, 127, 129, 130

Boyteks Tekstil Sanayi ve Tic. A.fi. ..........9,

34, 98, 104, 110, 116, 127, 129, 130, 133

Brandlab......................................................132

Budak, Mustafa............................................56

Büyükm›hç›, Mehmet ..................................67

Cem, ‹smail ................................................115

Çal›flkan, Orhan ........................................116

Çalkan, Bekir..............................................122

Çetinkaya, Muzaffer........................7, 86, 106

Ç›plak, Hikmet ............................................70

Çubukçu, Nimet ................................122, 123

Deco ................................................91, 92, 127

Depo Film ..................................................104

Derin, Mustafa ............................................42

Dörtler Ticaret..............................................43

Durmufl, Murtaza ..............................7, 72, 91

Emek Ailesi ..................................................43

Emin Pastaneleri ........................................70

Erdo¤an, Recep Tayyip ............................123

Erkan, Sadettin ......................................42, 46

Family Finans Kurumu A.fi. ....................100

Form Sünger Yatak San. ve Tic. A.fi. ........9,

84, 127, 130

Gayret, Mustafa ................................7, 47, 81,

84, 101, 121, 133

Gecem Yataklar› ..........................................51

Gökçek, Halis ..........................................7, 66

Grey Reklam Ajans› ..........................116, 117

Gül, Abdullah ..............26, 124, 127, 135, 136

Gürdo¤an Ailesi ..........................................99

Gürdo¤an, Hasan Hüseyin..................41, 99,

118, 119, 125, 143

Halis Ticaret ................................................62

Harrods ........................................................68

Has Çelik ......................................................57

HES Cabling Systems (HCS) KablolamaSist. San. ve Tic. A.fi. ........................99, 127

HES Hac›lar Elektrik Sanayive Ticaret A.fi. ..................................8, 42, 46,

67, 69, 80, 99, 127, 129, 146

Hisar Tekstil ................................................70

Hisarc›kl›o¤lu, R›fat ..................................135

Hollanda Kraliçesi Beatrix ......................128

Hukla ......................................88, 91, 127, 131

‹mik, ‹lhan ..................................................101

‹stikbal Çelik Eflya Kollektif fiirketi ..43, 60

‹stikbal Mobilya San. ve Tic. A.fi. ....21, 24,

28, 33, 34, 43, 46, 47, 51, 52, 53, 54, 56, 58,

60, 62, 66, 69, 70, 71, 75, 76, 80, 82, 88, 91,

95, 98, 99, 129, 131



153

‹stikbal Regina Mutfak ve Banyo ....................

92, 93, 127

Kahraman, Naim ........................................70

Kala Film ....................................................108

Kara, Selçuk ................................................40

Karavil Ticaret ............................................60

Karavil, Abdülkadir ....................7, 62, 65, 66

Kavuncu, Osman ......................36, 38, 40, 46,

121, 140, 147

K›rklar Kilisesi ..........................................121

Klan Reklam Ajans› ..........................104, 105

Koç, Mustafa ..............................................133

Konfor Yataklar› ..........................................51

Konuk, Mehmet ..........................................36

Konuk, Osman ................................36, 41, 51

Leggett and Platt Inc.................................103

Marmara Yataklar› ......................................71

Merkez Çelik Sanayi ve Ticaret A.fi. ..............9,

30, 32, 33, 47, 57, 59, 67, 76, 77, 78, 79, 80,

84, 98, 103, 127, 129

Mert, Aytekin ..................7, 47, 51, 57, 75, 81

Mert, Mehmet ........7, 47, 49, 57, 81, 118, 119

Metsan ..........................................................76

Mindshare ..........................................114, 132

Mondi Yatak ve Mob. San. ve Tic. A.fi. ......

82, 83, 114, 127

Murtazao¤ullar› ..........................................66

Müflerrref, Pervez ......................................129

Nacar, Yunus......................................100, 101

Nasco Nasreddin Holding ........................103

National Commercial Bank, The ............100

Özemek Mobilya..........................................56

Özen, Ergun................................................132

Özer, Murat ............................................50, 70

Özhaseki, Mehmet ..............................38, 125

Özkaya, Halit ..............................................57

Öztaflk›n, Y›lmaz ..................................70, 71

Platt, Bo ......................................................116

POP Prodüksiyon ......................................116

Rafineri Reklam Ajans› ............................108

Reklamc›lar Derne¤i ................................102

Sabah Yataklar› ..........................................51

Sa¤lam, Ertu¤rul ........................................120

Sar› Çam Mobilya........................................56

Sorak, Ömer Faruk ....................................104

Sönmezer, Hüsnü ........................................59

Sunset International Trade L.L.C. ..........113

fiahenk, Ferit ..............................................132

Tanr›diler, Cemal ........................................41

Taflk›n, Orhan ............................................127

Topalo¤lu, Mustafa ..................................104

Türkiye Finans Kat›l›m Bankas› A.fi. ..........

100, 101, 127, 147

Türko¤lu, Nazif ................................7, 51, 58,

59, 60, 61, 62, 72, 77, 78, 86, 95, 119, 121, 122

Unak›tan, Kemal..........................................26

Utafl, Cengiz ..............................................125

Uyan›k, Bilal ............................................7, 82

Uzay Dersanesi ............................................68

Ülker..............................................66, 100, 101

Ülker, Murat ......................................100, 101

Ümitli, Y›lmaz ..............................................62

Ünal, Fethi ....................................................92

Ünal, ‹smet ..................................................66

Ütnü, Bahattin ..........................................101

Yalç›ntafl, Murat ........................................133

Yang›n, Sami ................................................76

Yatafl ..................................................32, 70, 71

Yeflil Hoca ....................................................41

Y›ld›r›m, Binali ............................................26

Yön Pazarlama ............................................66



154


155


156


boydak kitap en son 1/9/09 11:16 am page 1 · ajans baﬂkan› muzaffer Çetinkaya’ya, tüm...

Documents