asıl işveren ile alt işveren sorumluluğu

8/18/2019 Asıl Işveren Ile Alt Işveren Sorumluluğu

1/24

HHHH A&%# İ54EREN İ#E A#- İ54ERENİN M-E&E#&İ#&ORM##Ğ

Araş. Gör. Muta


2/24

M*,a$a Hali, @#rk**' (İÜHFM 8. ANNII S. G . G0POG3G G014)1)/

5ükümleri MerMevesinde ifa ederler3. zellikle "aEı ve taGıma iGlerinde# asıl iGve%ren%alt iGveren iliGkisinin kuruldu!u ve uzmanlaGma erektirdi!inden dola"ıiGin bir bölümünün alt iGveren tarafından "aEıldı!ına rastlanmaktadır*.

Asıl iGveren "üklenmiG oldu!u bir iG ile ilili 5er Ge"i bizzat kendisi "aE%mak durumunda olma"abilir. zellikle bazı iGler# nitelikleri ere!i uzmanlıkerektirmektedirler. +undan dola"ı bu ibi 5allerde# asıl iGveren de iGin "erineetirilmesini sa!lamak amaCı ile baGka iGverenlere i5ti"aM du"abilir. ;ani iG"e%rinde alt iGverene iG verilmesi MalıGma 5a"atının ereksinimlerinden biri olarakkarGımıza Mıkmaktadır?. [ira +orMlar Banununun '3*. maddesinin ikinCi fıkra%sında# iGin niteli!i itibari ile asıl iGverenin kiGisel beCerisinin önem taGımadı!ıdurumlarda# asıl iGverenin "üklendi!i iGi bir alt mütea55itlere devredebileCe!i5ükmü "er almaktadır. Söz konusu alt mütea55itlerJ# asıl iGverenin emri al%tında MalıGan kiGiler de!ildir. $am aksine alt iGverenler# "üklendikleri iGbölü%münü kendi sa!la"aCakları iGMi ve araMlarla ifa eden kiGilerdir.

İG sözleGmesi kaEsamında iGverenler ile iGMilerin birbirlerine karGı MeGitlisorumluluklarının oldu!u mu5akkaktır. Asıl iGverenin kendi iGMisine# alt iGve%renin de kendi iGMisine karGı aralarındaki iG sözleGmesinden ve kanundan ka"%naklanan sorumlulukları bulunmaktadır. Banun ko"uCu asıl iGverenle alt iGve%renin iGMileri arasında 5er5ani bir sözleGmesel iliGki bulunmamasına ra!men#alt iGverenin asıl iGverene oranla ekonomik bakımdan üMsüz durumda olma%sını özeterek alt iGverenin iGMilerinin 5aklarını korumak amaCı"la# asıl iGverenialt iGverenle müteselsil olarak iGMilere karGı sorumlu tutmuGtur. [ira bilindi!iüzere# baGka iGverenlerden iG alan kimseler enellikle ekonomik bakımdanda5a za"ıf durumda olan ve sık sık iG"eri Mevresini de!iGtiren kimseler olarakkarGımıza Mıkmaktadır)/. İGMilerin 5aklarının te5like"e düGmesini önlemek

3 !ANBO#A-# s. )1.* DEMİR!İOĞ## =urat, !EN-E#3 $ankut# İG Hukuku# . +askı# İstanbul%1//'# s. 3).? GNAY#


3/24

%l İş5ere ile %l, İş5erei M,eelil S#r*ml*l*?* 1))

amaCı"la# kanundan# alt iGveren ile iGMileri arasındaki iG sözleGmesinden ve altiGverenin tarafı oldu!u toElu iG sözleGmesinden do!an "ükümlülüklerden altiGveren ile birlikte asıl iGveren de sorumlu tutulmuGtur.

Asıl iGveren% alt iGveren iliGkisi ve alt iGveren kavramı ile alakalı düzen%leme# (J3? sa"ılı İG Banununun 1. maddesinde Gu Gekilde "aEılmıGtır)):

Bir iş5erede işeride r,,? mal 5ea 9i'me, re,imie ilişkiardm- işleride 5ea al işi 6ir 6&lmde işle,mei 5e işi gere?i ile ,ekO #l#Wik edelerle *'malk gerek,ire işlerde iş ala 5e 6* iş i2i g&re5ledirdi?iiş2ilerii ade-e 6* işeride ald? iş,e 2alş,ra di?er iş5ere ile iş ald? iş5eO re arada k*r*la ilişkie al iş5ereOal, iş5ere ilişkii deir. B* ilişkide aliş5ere al, iş5erei iş2ilerie karş # işeri ile ilgili #larak 6* @a*da iş&'leşmeide 5ea al, iş5erei ,ara$ #ld*?* ,#7l* iş &'leşmeide d#?akmllkleride al, iş5ere ile 6irlik,e #r*ml*d*r.

%l iş5erei iş2ilerii al, iş5ere ,ara$da işe alarak 2alş,rlmaa

de5am e,,irilmei *re,ile 9aklar k,laama' 5ea da9a &-e # işeride 2aO lş,rla kime ile al, iş5ere ilişkii k*r*lama'. %ki 9alde 5e geel #larak aliş5ere al, iş5ere ilişkiii m*5a'aal işleme daad? ka6*l edilerek al, iş5eO rei iş2ileri 6aşlag2,a i,i6are al iş5erei iş2ii alarak işlem g&rrler.İşle,mei 5e işi gere?i ile ,ek#l#Wik edelerle *'malk gerek,ire işler dO şda al iş 6&lerek al, iş5erelere 5erileme'.

Asıl iGveren ile alt iGverenin sorumlulu!unun belirlenmesi 5ususundatemel düzenleme "ukarıda belirtilmiG olan kanun 5ükmü olmakla birlikte#33'J sa"ılı kanun ile sonradan a"nı maddenin devamına iki fıkra eklenmiGtir.+u eklemelerle birlikte# kamu kurum ve kuruluGları ile bunların bazı ortaklık%larının özel kesim iGverenlerine u"ulanan "ukarıdaki sınırlamalara tabi ol%

maksızın# eGitlik ilkesine a"kırı biMimde alt iGverenlere iG verebilmeleri olana!ısa!lanmıG# buna karGılık iG alan iGverenlerin "etkilerine ve MalıGtırdıkları iGMileretanınabileCek 5ak ve menfaatlere iliGkin olarak bazı kısıtlamalar etirilmiGtir)1.

oldu!u ülkemizde# bu Gartlarda MalıGma"ı arzu eden kimseleri bulmak da 5iM zor ol%

mamaktadır. Her aldı!ı iGte farklı iGMileri MalıGtıran alt iGverenler ile MalıGtırdıkları iGMilerarasında u"uGmazlıklar Mıktı!ı takdirde# enel itibari ile iGMilerin ma!dur olma risk vei5timali artmaktadır. [ira sık sık iG"eri de!iGtiren alt iGverenin iGMilerinin# 5aklarınıtam olarak alamadıkları takdirde# alt iGverenleri bulmakta ve alaCaklarını ta5sil et%mekte üMlük Mekti!i örülmektedir. İGMilerin ma!dur konumunda kalmalarına elbetteki kanun ko"uCu sessiz kalmamıG ve iGMilerin alaCaklarının te5like"e düGmesini enel%lemek amaCı"la# bunların ifa ettikler iGte "ararı bulunan iGverenleri de alt iGveren ilebirlikte sorumlu tutmuGtur. +u 5ükmün kabulü# asıl iGverenleri# alt iGverenler ile "aE%tıkları sözleGme konusunda Mok titiz davranma"a ve alt iGverenlerle anlaGırken da5adikkatli olma"a ve üven veren alt iGverenleri seMme"e zorlamaktadır. [ira alt iGveren#iGMilere karGı borCunu "erine etirmedi!i takdirde# iGMilerin alaCakları konusunda asıliGveren de sorumlu olaCaktır. !ANBO#A-# s. )'%)(.

))

Bonu ile ilili mevzuatın eliGimi 5akkında a"rıntılı bili iMin bkz. NARMAN#%OĞ##Ünal# $ürk İG Hukukunda ÜMlü İliGkiler# Asıl İGveren%Alt İGveren İliGkisinden Do!an So%rumluluklar# @eal Xefa $oElantıları 0992 Prof. Dr. uri IK@İBLe Sa"ı# s. 3' vd.

)1 CE#İK# uri# İG Hukuku Dersleri# 1'. +askı# İstanbul% 1/)/# s. (*.


4/24

M*,a$a Hali, @#rk**' (İÜHFM 8. ANNII S. G . G0POG3G G014)1)1

%%. A&%# İ54ERENIA#- İ54EREN İ#İ5Kİ&İNİN KR#MA&%N%N 5AR-#AR%a İşletmenin =e işin 7erei ile ten0l0Wi u2manlı 7eretiren işin =arlııAsıl iGveren%alt iGveren iliGkisinin kurulabilmesi iMin# asıl iGin bir bölü%

münde# iGletmenin ve iGin ere!i ile teknoloQik uzmanlık erektiren iGin var ol%ması erekmektedir)'. Dola"ısı"la iGletmenin ve iGin ere!i ile teknoloQikuzmanlık erektiren bir iG olmadı!ı takdirde# bu iliGkinin kurulması mümkünde!ildir)(. UldukMa so"ut ifadelerin kullanılmasının "anında# kanun metnindeeMen Oile sözCü!ünden ne anlaGılması erekti!i 5ususu tartıGmalıdır)3. +izimde kendilerine katıldı!ımız bazı "azarlar bu sözCük ile ölMüt bütünlü!ününsa!landı!ını ileri sürerlerken)*# bazıları tarafından da bu sözCü!ün Ove"a anla%mında anlaGılması erekti!i ifade edilmiGtir. Aksi örüGler olmakla birlikte)?#;arıta" kararlarında)J da kanun metninde eMen Oile sözCü!ünün ölMütbütünlü!ü MerMevesinde de!erlendirilmesi erekti!i aMıkMa belirtilmiGtir).

Asıl iGveren%alt iGveren iliGkilerinin önemli bir bölümünü# niteli!i ere!i

a"rı bir uzmanlık ve oranizas"on erektiren iG# belki de en önemlisi ise di!er

)' YENİ&EY# s. 1(?.)( AKYİĞİ-# s. ?'T NARMAN#%OĞ## s. 3*.)3 Nsulüne u"un olarak tesis edilmiG olan bir asıl iGveren%alt iGveren iliGkisinde iGMinin

5aklarının 5er iki iGverenden de ta5sil edilebileCe!ine dair kanundaki düzenlemeniniGMinin "ararına oldu!u ve bu "asanın bu iliGki"i "asaklamak "erine muvazaalı du%rumları bertaraf etme"e "önelik 5ükümler iMerdi!i belirtilerek ölMütlerin bir arada ol%ması zorunlulu!unun bulunmadı!ı bazı "azarlar tarafından ileri sürülmüGtür. +kz.MO##AMA9M-OĞ## Hamdi# İG Hukuku# Ankara%1//J# s. )*T &:EK# SarEer# AltİGveren İliGkisinin Burulması# @eal İG Hukuku Derisi# 1/)/,13 s. )((T 5A9#ANAN#Fevzi# İntes Iözüm arama Bonferansı# Ankara%1//(# s. (* vd. +u örüG benimsenirse#örne!in sadeCe mali"etin azaltılması ve"a bir iGin süratle "aEılması ibi nedenlerle asıliGin bir bölümü alt iGverene verilebileCektir. Cİ# # s. )(%)3. +una karGılık bir Mok "azartarafından burada ölMüt bütünlü!ünün anlaGılması erekti!i ve bunların bölünmesininmümkün olma"aCa!ı ifade edilmiGtir. EYREN!İ# ner, -A5KEN-# SavaG, DE4RİM#NluCan# +ire"sel İG Hukuku# '. +askı# İstanbul%1//*# s. ((T -A5KEN-# SavaG# Alt İGve%ren# @eal İG Hukuku Derisi# 1//(,1# s. '*(T G:E# # Ali# İG Hukukunda Asıl İGveren%Alt İGveren İliGkisi# N"ulama Sorunları ve Iözüm nerileri# İG =üfettiGleri Derne!i#Panel otları# s. 3/. Doktrinde 5aklı olarak bazı "azarlar tarafından# sadeCe mali"etleridüGürmek iMin iGin alt iGverene verilmesinin "asaklanmasının# 5iMbir Gart ve sınırla%

ma"a tabi olma"ana fason imalatı teGvik edeCe!i de ifade edilmektedir. &OYER# Polat#(J3? Sa"ılı İG Banunu AMısından# Asıl İGveren%Alt İGveren İliGkisi Burulması ve SonuM%ları# SiCil )# s. 1(. A"rıCa uzmanlık erektiren iGlerin alt iGverene bırakılabileCe!i# bu%nun dıGında u"ulama"a idilmiG olmasının# muvazaa "önünden karine oluGturaCa!ıda ileri sürülmektedir. 5AFAK#


5/24

%l İş5ere ile %l, İş5erei M,eelil S#r*ml*l*?* 1)'

iGveren tarafından "aEılması ola!an 5a"at Gartları iMerisinde da5a u"un olaniGler oluGturmaktadır1/.

, Aıl iş=eren tara


6/24

M*,a$a Hali, @#rk**' (İÜHFM 8. ANNII S. G . G0POG3G G014)1)(

süre ile verileCek olan bütün iGlerin "aEımını "üklenen bir iGverenin# İG Banu%nunun 1. =addesi ere!inCe alt iGveren olarak nitelendirilme olana!ı "oktur.+una karGılık# inGaat "aEımını üslenen mütea55it inGaatın kaEı ve EenCereleri%nin "aEılması iMin# baGka bir iGverene iG verebilir. +urada inGaatın ve "aEılaCak

iGin belli olması nedeni"le# bu iGi "üklenen kimse# di!er Gartların da mevCudi% "eti 5alinde alt iGveren olarak de!erlendirilir1*.

Alt iGverene verilen iGin# asıl iGverenin iG"erinde "aEılan bir iG ile ilili veo iG"erinde "aEılı"or olması erekir1?. Asıl iGveren alt iGveren iliGkisinin orta"aMıkabilmesi iMin alt iGveren tarafından ifa edilen iGin asıl iGveren ait olan biriG"erinde "erine etirilmesi erekmektedir1J. Bendisine iG devri "aEılan iGveren# "ani alt iGveren# iGi kendi iG "erinde ve"a asıl iGverenin iG "erinden baGka bir "erde iGi "aEı"orsa# alt iGveren iliGkisi oluGmaz1'/. Alt iGverene verileCek olaniGin# asıl iGverenin iG"erinde "ürüttü!ü ve alt iGverenin Obu iG"erinde aldı!ı iGolması ereklili!i kanunda aMık bir Gekilde belirtildi!inden# iGverenin# iGMileriniG"erinden evlerine ötürülüE etirilmesi iMin baGka bir iGveren ile "aEtı!ı ta%Gıma sözleGmesinden do!an 5ukuki iliGkinin asıl iGveren%alt iGveren iliGkisi ola%rak sa"ılıE sa"ılma"aCa!ı sorusunun Cevabı önemlidir. +azı "azarlar bö"le birdurumun asıl iGveren%alt iGveren iliGkisi sonuCunu do!urma"aCa!ını ileri sür%mektedirler'). +una karGılık# bizim de kendilerine katıldı!ımız birMok "azar#kanunun bu kadar sınırla"ıCı bir Gekilde "orumlanmaması erekti!ini ve bö"lebir durumda asıl%alt iGveren iliGkisinin u"ulanmasının kanunun amaCına u"%un olaCa!ını ifade etmektedirler'1. Hatta bazı "azarlar''# asıl iGveren%alt iGve%ren iliGkisinin eMerli bir Gekilde kurulabilmesi iMin# asıl iGverenin bu iliGkidenönCe iGMi MalıGtırdı!ı bir iG"erinin bulunmasını da5i Gart olarak örmemektedirler'(.

/ Alt iş=erene de=redilen iş3 0 iş erinde 1r1t1len mal =ea +i2Imet 1retimine ilişin 0lmalıdır

Asıl iGverenin iG"erine "abanCı bir iG iMin alt iGveren ile anlaGılması du%rumunda# alt iGverenlik iliGkisi oluGmaz'3. +u düzenleme ile asıl iGverentarafından alt iGverene verilen iGin do!rudan ve"a "ardımCı Gekilde o iG"erindeki

1* !ANBO#A-# s. 13.1? YENİ&EY# s. 1(3.1J Cİ# # s. )'.1 AKYİĞİ-# s. ?'.

'/ +u nedenle fason imalat Geklinde bir iGverenden iG alan ve bu iGi kendi iG"erinde "aEankiGilerle iGveren arasında asıl iGveren%alt iGveren iliGkisi do!ma"aCaktır. +kz. CANIKAYA# U. üven# $ürk İG Hukukunda Alt İGveren Bavramı# N"ulamada Asıl İGveren%Alt İGveren İliGkilerinden Do!an +azı Sorunlar# A"dın [BN@La Arma!an# Bamu%İG#1//1# s. )JT Cİ# # s. )'T &:EK# s. )'JT BarGı örüGT !ANBO#A-# s. 1*. +azı "azarlarise iGin niteli!ine bakmadan bu konuda kesin bir "arı"a varmanın 5em mümkün 5emde mantıklı olmadı!ını ileri sürmektedirler. MO##AMA9M-OĞ## s.)(1.

') CE#İK# s. 3).'1 DEMİR# Fevzi# İG Hukuku ve N"ulaması# 3. +askı# İzmir%1//# s. 11% 1'T -A5KEN-#

s. '*'T G:E# # Ali# İG ;asasına öre Alt İGveren Bavramı ve Asıl İGveren%Alt İGverenİliGkisinin Sınırları# IalıGma ve $oElum# 1//(,)# s. 'JT &:EK# s. )((.

'' Cİ# # s. )/'( BarGı örüG# GK-A5# SeraCettin# Alt İGverenlik N"ulamasının +azı nemli Sorun%

ları# SiCil# S. )1# s. )/1.'3 DEMİR!İOĞ#, !EN-E# # s. 31.


7/24

%l İş5ere ile %l, İş5erei M,eelil S#r*ml*l*?* 1)3

mal ve 5izmet üretimine katkı sunaCak bir iG olması ereklili!i ifade edilmekistenmiGtir'*. İG"erinde "ürütülen mal ve 5izmet üretimi dıGında kalan asıl iGve"a "ardımCı iG sa"ılma"aCak bir iGin# alt iGverene verilmesi mümkün de!il%dir'?. +u 5usus 1. =addenin erekMesindeT Obuna karGı iG"erinde "ürütülen asli

ve "ardımCı iGler dıGında iG alan bir iGverenin örne!in iG"erinde ek bir inGaatın "aEılması "a da bina onarım iGini alan di!er iGverenin alt iGveren olarak de!er%lendirilmesi mümkün olama"aCaktır Geklinde belirtilmiGtir'J.

Asıl iGveren tarafından alt iGverene verilen iG# asıl iGverenin iG"erindekimal ve"a 5izmet üretimine iliGkin "ardımCı bir iG niteli!inde ise# a"rıCa bir nite%lik arama"a erek bulunmamaktadır. ;ani bu durumda# iGletmenin ve iGin e%re!i ile teknoloQik nedenlerle uzmanlık erektiren bir iG olması Gartına bakıl%maksızın# "ardımCı iG alt iGverene verilebileCektir'.

+una karGılık# asıl iGveren tarafından alt iGverene verilmesi arzu edileniG# iG"erinde "aEılan asıl iGin bir bölümü ise# OiGletmenin ve iGin ere!i ile tek%

noloQik nedenlerle uzmanlık erektiren bir iG olmalıdır. [ira iGletmenin ve iGinere!i ile teknoloQik nedenlerle uzmanlık erektiren bir iGin mevCudi"eti# altiGverenlikten ba5sedebilmek iMin eMerlilik Gartı olarak önörülmüGtür. +undandola"ı asıl iGin bir bölümünün# alt iGverene verilebilmesi iMin mutlaka teknolo% Qik nedenlerle uzmanlık erektiren bir iG olmalıdır. A"rıCa "ukarıda da aMıklan%dı!ı üzere# kanun metninde eMen Oile sözCü!ünün bütünlük sa!la"an bir öl%Müt olarak de!erlendirilmesi erekmektedir.

d Alt iş=eren3 il7ili iş i@in aldıı iş@ilerini ade/e ,u işerinde alIdıı işte @alıştırmaının anında endii de da+a ön/e aıl iş=erenin aInında da+a ön/e @alışmamış 0lmalıdır

Asıl iGveren ile alt iGveren 5akkında birlikte%müteselsil sorumluluk 5ü%kümlerinin u"ulanabilmesi iMin# alt iGverenin iGMilerinin sadeCe asıl iGvereniniG"erinde MalıGı"or olması erekmektedir(/. ;ani alt iGveren# iGMilerini de!iGtir%mek sureti ile baGka iGverenlere ait iG"erlerinde MalıGtırdı!ı takdirde# müteselsilsorumluluk söz konusu olmaz. AnCak bizim de katıldı!ımız 5akim örüG# altiGverenin bazı iGMilerini ilili iG"erinde MalıGtırı"or olması birlikte%müteselsil so%rumlulu!un do!ması aMısından "eter oluE bu alt iGverenin iG "aEtı!ı baGka iG% "erleri arasında di!er iGMilerini de!iGtirerek MalıGtırması bu iG"erindeki sorum%lulu!unu ortadan kaldırma"aCa!ı "önündedir(). +unun "anında alt iGverendi!er iGMilerini de almıG oldu!u iGte MalıGtırabilir(1. AnCak alt iGverenlik iliGkisi#

'* AKYİĞİ-# s. ?'.'? Cİ# # s. )1.'J ARANOĞ## =. Anıl# İG Banununda Ksneklik $emelli ÜMlü SözleGmesel İliGkiler#

@eal# İstanbul%1//3# s. )/'T BarGı örüG İMin +kz. G:E# # s. 1((.' !ANBO#A-# s. 13.(/ GNAY# s. 1?*.() !ANBO#A-# s. *JT(1 ;arıta" bu konu ile ilili Gö"le bir karar vermiGtir: ODavalı bankanın AdanaLda bulunan

Dört"ola!zı Gubesi ile limited Girketi arasında "aEılan $emizlik SözleGmesi baGlı!ınıtaGı"an sözleGme ile Gubenin temizlik iGleri limited Girketine verilmiGtir. SözleGmede

temizlik 5izmetlerinin Girket tarafından kendi iGMileri ile ünlük# 5aftalık ve )3 ündebir "aEılaCa!ı belirtildikten sonra# ünlük# 5aftalık ve )3 ünde bir "aEılaCak olan 5iz%metler a"rı baGlıklar 5alinde österilmiG ve "aEılaCak temizlik 5izmetlerinin üvenlik vedenetim "etkisinin firma"a ait olaCa!ı ve mütea55it firmanın bu 5izmetler sırasındaki


8/24

M*,a$a Hali, @#rk**' (İÜHFM 8. ANNII S. G . G0POG3G G014)1)*

sadeCe asıl iGverenin iGMileri aMısından söz konusu olur('. A"rıCa önemle belirt%mek erekir ki# alt iGverenin# asıl iGverenden aldı!ı iGte# asıl iGverenin iGMilerikullanması söz konusu olamaz. +undan dola"ı alt iGverenin# iGverenin iGMileri5ariCinde# serbest Ei"asadan bulaCa!ı iGMileri MalıGtırması erekir((.

İG Banunu# bir iGverenden alt iGveren sıfatı ile iG alaCak olan kimseninda5a önCe o iG"erinde MalıGtırılmamıG olması Gartını aramıGtır. Da5a önCe oiG"erinde MalıGtırılma kavramı# 5ukuken o iG"erinin devamlı bir elemanı olma"ıifade etmektedir(3. Banunda önörülen bu 5ükmün amaCı# asıl iGveren%alt iGve%ren iliGkisinin kötü"e kullanılmasını önlemektir(*. Da5a önCe o iG"erindeMalıGtırılmamıG olma Gartının varlı!ı# 5aksız ve kötü ni"etli e"lem ve davranıG%ları önleme aMısından önemlidir. AnCak bunun "anında otuz "ıl önCe bir iG"e%rinde MalıGmıG olan bir kiGinin# ilili iG"erinde alt iGveren sıfatı ile iG alama"a%Ca!ı erMe!i düGünüldü!ünde# bu 5ükmün u"ulanmasına "önelik zaman ba%kımından bir sınırlama erekti!i düGünCesi orta"a Mıkmaktadır(?.

3?*' sa"ılı kanunun İG Banununun '. =addesini de!iGtiren düzenlemesiu"arınCa alt iGverenlik sözleGmesinin "azılı olması zorunlulu!u etirilmiGtir.Banunda aMık bir Gekilde "azılılık Gartı bulundu!u 5alde# doktrinde "azılılıkGartının bir eMerlilik Gartı de!il# isEat Gartı oldu!u ileri sürülmektedir(J. AnCakbu konu ile alakalı 5enüz bir ;arıta" kararı bulunmamaktadır(.

%%%. A&%# İ54ERENIA#- İ54EREN ARA&%NDAKİ İ#İ5KİNİN 9KKİNİ-E#İĞİ

Asıl iGverenlerin# alt iGverenlere iG vermeleri# birMok sebebe da"andırıla%bilir. +u u"ulama# ekonomik nedenlere da"anabileCe!i ibi# kaliteli üretim

denetim ve üvenli!i "etkili bir ekiE amirinCe "erine etirme sorumlulu!unu taGı"aCa!ı#mütea55it tarafından MalıGtırılaCak olan temizlik Eersonelinin SSB# böle MalıGma# sa!%lık teGkilatı# "etkili kamu ve "erel kuruluGlarla olan iliGkilerinden ve mevzuat 5ükümle%rinden ka"naklanan "ükümlülüklerinden do!aCak 5er türlü sorumlulu!un mütea55ideait olaCa!ı# temizlik 5izmetlerinin erektirdi!i 5er türlü Ci5az# alet# aEarat ve temizlikmalzemelerinin mütea55it tarafından sa!lanaCa!ı ve temizlik 5izmeti karGılı!ı üCretinmütea55it tarafından ödeneCe!i önörülmüGtür. u durumda bankanın tüm temizlikiGlerinin bir bütünlük iMerisinde kendi iGMileri ile ve kendi üvenlik ve denetimi altındamütea55it Girket tarafından "aEılaCa!ı anlaGılmaktadır. +unda baGka adı eMen müte%a55idin iGMilerini mün5asıran bu iG"erinde MalıGtırmak zorunda olmadı!ı# baGka iG"er%lerinin de temizlik iGlerini "aEabileCe!i ve iGMilerini de de!iGik iG"erleri arasında de!iGti%

rebileCe!i tesEit edilebilmektedir. +u durumda ve iGin özelli!i itibari"le mütea55it Gir%ketin ola"da İG Banunu 5ükümleri kaEsamında bulunmadı!ı sonuCuna varmak ere%kir. +ö"le olunCa banka"ı bu davada sorumlu tutmak mümkün olma"aCa!ından bu%nun 5akkındaki davanın 5usumetten reddine karar vermek erekir. GNAY# s. 1?*.

(' -NCOMAĞU !EN-E# # s. 3*.(( -NCOMAĞU !EN-E#3 s. 3?.(3 AKYİĞİ-# s. (.(* Alt iGverenin# da5a önCe asıl iGverenin "anında MalıGmıG olması# bu iliGkinin tek baGına

kötü"e "orumlanması erekti!i sonuCunu do!urur mu\ +u konu 5akkında tartıGmaiMin bkz. CE#İK# s. 3(.

(? AKYİĞİ-# s. ?(.(J

!EN-E# # $ankut# Alt İGverene İliGkin İG Banunundaki Son De!iGiklik# SiCil# S. )/# s. *TEKONOMİ# =ünir# (J3? Sa"ılı İG Banunu Hükümleri IerMevesinde Sa"ısal Ksneklik#SiCil# S. )1# s. ))T MO##AMA9M-OĞ## s. )*3.

( Cİ# # s. 1*.


9/24

%l İş5ere ile %l, İş5erei M,eelil S#r*ml*l*?* 1)?

"aEabilmek iMin teknoloQik nedenlere de da"anabilir. SonuM itibari ile 5er nesebebe da"anırsa da"ansın alt iGverenlik# bu denli 5ızlı ilerle"en teknoloQi kar%Gısında# artık bir zorunluluk olarak karGımıza Mıkmaktadır3/.

Asıl iGveren%alt iGveren iliGkilerinin belirlenmesinde kanun ko"uCu ko%nu"u# iGMilerin 5ak ve menfaatlerini koruma "önünden ele almıG ve özellikleiGMilerin 5aklarını elde edememe te5likesi karGısında asıl iGvereni de sorumlututmak sureti ile iGMileri korumuGtur3).

Banun metninde eMen ZZbirlikte sorumlulukLLtan kasıt# doktrinde enelkabul ördü!ü üzere# müteselsil sorumluluktur31. Banunun bu 5ükmündenMıkan sonuCa öreT iGMi 5aklarından asıl sorumluluk iGMi ile 5izmet sözleGmesini "aEmıG olan alt iGverene "ükletilmiG ve bunun "anında asıl iGverenin de birliktesorumlulu!u kabul edilmiGtir3'. =üteselsil sorumlulukta alaCaklı# borMlulardandiledi!ine alaCa!ının tamamı iMin baGvurabilmektedir. ;ani alt iGverenin iGMisiüCret alaCa!ından dola"ı "a da iG kazası vb. sebeElerden dola"ı kendi iGvereni

olan alt iGverene ve asıl iGverene birlikte "a da ikisinden birine alaCa!ının ta%mamı iMin baGvurabilir. İGverenler# müteselsil sorumlulu!un aksi "önde biranlaGmada bulunamazlar. +ö"le bir anlaGma "aEılsa da5i sadeCe tarafları ba!%larT iGMilerin taleEleri üzerinde bir etki "aratmaz. Banunun bu düzenlemesiemrediCi niteliktedir. Sorumlulu!un ne nisEette Ea"laGılaCa!ı alt iGverenle asıliGveren arasındaki iM iliGki"e öre 5esaElanaCaktır. AnCak bu 5usus# iki iGverenarasındaki sorundur# iGMi"i ba!lamaz3(.

Alt iGverenin "anında MalıGırken 5er5ani bir zarara u!ra"an kimse# altve"a asıl iGverenden diledi!ine baGvurarak zararının iderilmesini taleE edebilir.A"rıCa asıl iGverenin alt iGverene karGı rüCu 5akkının oluE olmadı!ı ve varsabunun ölMüsü 5kim tarafından takdir edileCektir. Asıl iGverenin söz konusu

sorumlulu!u# iGin alt iGverene verildi!i tari5ten itibaren baGlar33.Asıl iGverene ait olan belirli bir iGin alt iGveren tarafından üstlenilmesi#

asıl iGveren%alt iGveren iliGkisinin kurulması aMısından ereklidir. +aGka birifade ile belirli bir iGin "aEılmasına "önelik asıl iGveren ile alt iGveren arasındabir sözleGme bulunmaktadır. Asıl iGveren ile alt iGveren arasındaki bu iliGkininbelirli bir sözleGme"e da"anması# serbest irade aMıklaması ile kabul edilmiGolan 5ukuki bir iliGkinin varlı!ını erekli kılmaktadır. +undan dola"ı ola!a%nüstü ve"a sıkı"önetim 5allerinde# belirli bir iGin "aEımının# zorunlu olarakidare"e devredilmesi erekti!i durumlarda# asıl iGveren%alt iGveren iliGkisindenba5setmek mümkün de!ildir3*.

Asıl iGveren%alt iGveren arasındaki sözleGmenin 5ukuki niteli!inin ne"eda"anması erekti!i 5ususu doktrinde tartıGmalıdır3?. AnCak İG Banunun 1.=addesinde# asıl iGveren%alt iGveren iliGkisinin önörüldü!ü maddede# taraflar

3/ !ANBO#A-# s. 'J.3) CE#İK# s. 3/T DEMİR!İOĞ#U !EN-E# # s. 3)T -NCOMAĞU !EN-E# # s. 3*.31 DEMİR!İOĞ#U !EN-E# # s. 3)T E&ENER# $ur5an# İG Hukuku# '. +askı# Ankara%

)?J# s. ?/T -NCOMAĞU !EN-E# # s. 3*.3' AYDEMİR# =urtaza# $ürk Hukukunda İGveren# İGveren Xekili ve Alt iGveren Bavram%

ları# İstanbul%)'# s. )1(.3( !ANBO#A-# s. ?/T &:EK# s. )3'.33 CE#İK# s. 3/.3* !ANBO#A-# s. '.3? !ANBO#A-# s. '%(/.


10/24

M*,a$a Hali, @#rk**' (İÜHFM 8. ANNII S. G . G0POG3G G014)1)J

arasında 5er5ani bir sözleGme tiEine da"anılması ve"a da"anılmaması 5usu%sunda bir 5üküm bulunmamaktadır. +undan dola"ı# asıl iGveren ile alt iGvere%nin müteselsil sorumluluklarının do!ması aMısından# bunların arasındaki söz%leGmenin 5ukuki niteli!i önem arz etmemektedir3J.

=üteselsil sorumlulu!un do!ması aMısından önemli olan# asıl iGvereneait olan bir iGin alt iGveren tarafından "aEılmasının sa!lanmasıdır3. [ira asıliGveren ile alt iGveren arasındaki 5ukuki iliGki# +orMlar Banununun '3*. =ad%desinde düzenlenen istisna akdi MeGitleri olabileCe!i ibi# bu iliGkinin kira "a dataGıma sözleGmelerine da"anması da söz konusu olabilir. $araflar arasında "aEılan bu sözleGmenin önemi# asıl iGveren ile alt iGverenin birbirlerine karGı5ak ve borMlarının belirlenmesinde kendisini 5issettireCektir. [ira taraflarınbirbirlerine karGı ileri sürebileCekleri taleElerin konusu# aralarındaki sözleGme5ükümlerine öre belirleneCektir*/. +undan dola"ı# asıl iGverenle alt iGverenarasında "aEılan sözleGmede# mün5asıran asıl iGverenin iGi iMin MalıGan iGMilerekarGı asıl iGverenlerin sorumlu olma"aCakları ve da5i 5er türlü sorumlulu!unalt iGverene ait olaCa!ı 5ükmü "er alsa bile# iGMiler 5ak ve alaCaklarını elde et%mek iMin asıl iGverenlere baGvurabilirler. [ira bö"le bir anlaGma# anCak tarafla%rın iM iliGkilerinde önem taGı"abilir*). SonuM itibari ile iGMilerin 5ak ve alaCak%larının temini aMısından# birlikte sorumlulu!un do!ması iMin# asıl iGveren ile altiGveren arasındaki sözleGmenin niteli!i önem arz etme"iE# alt iGverenin asıl iGve%rene ait "ardımCı iGin ve"a asıl iGin bir bölümünün üstlenmesi "eterlidir.

%4. M-E&E#&İ# &ORM##ĞN KAP&AM%a Alt İş=erenin &0rumluluu+aGka iGverenlerden aldıkları iGlerde iGMi MalıGtıran kimseler# alt iGveren%

lerdir. Alt iGverenler# iGlerini ifa ettikleri iG"erlerinde# asıl iGverenlerin sa5iEoldukları bütün 5ak ve "etkilere sa5iEtirler. A"nı Gekilde İG Banununun ililimaddelerinde iGverenler iMin önörülen bütün 5ukuki ve Cezai "aEtırımlar altiGverenler aMısından da eMerlidir.

İG"erinde alt iGverenlere karGı ba!ımlı olarak MalıGan iGMilerin# iG sözleG%mesi "a da mevzuattan ka"naklanan 5er türlü 5aklarının "erine etirilmesin%den do!rudan alt iGverenlerin sorumlulu!u söz konusudur. ÜCret# kıdem taz%minatı# "ıllık üCretli izin 5akkı ibi iGMilik 5aklarının tam olarak "erine etiril%medi!i bütün durumlarda# alt iGverenler iGMiler tarafından dava edilebilir*1.

Alt iGverenlerin sorumluluklarının belirlenmesinde# kendi bün"esinde ve

emri altında MalıGan iGMiler dikkate alınırlar. Dola"ısı"la asıl iGverenin "anındaMalıGan iGMilerin 5ak ve alaCaklarının temini noktasında alt iGverenin 5er5anibir sorumlulu!u bulunmamaktadır. AnCak İG Banununda önörülen Gartlarvarsa ve asıl iGveren%alt iGveren iliGkisinde muvazaa söz konusu olmadı!ı tak%

3J EKONOMİ# =ünir# $ürk İG Hukukunda ÜMlü İliGkiler# Asıl İGveren%Alt İGveren İliGkisi%nin Burulması ve Sona Krmesi# @eal Xefa $oElantıları 0992 Prof. Dr. uri IK@İBLe Sa"ı#s. 1J vd.

3 !ANBO#A-# S. )'T EKONOMİ# Alt İGveren# s. 1.*/ NARMAN#%OĞ## s. 3?.*) !ANBO#A-# s. ?)%?1.*1 !ANBO#A-# s. *(.


11/24

%l İş5ere ile %l, İş5erei M,eelil S#r*ml*l*?* 1)

dirde# a"et tabii olarak alt iGveren ile birlikte asıl iGverenin de sorumlulu!un%dan ba5sedilebileCektir*'.

*' +ir iG kazası sonuCu zarara u!ra"an iGMinin tazminat davası# iGveren ve"a kusurlu '.kiGilere karGı "öneltilir. +undan baGka araCı olarak nitelendirilen kiGilerCe iGe alınan iG%Milerin u!ra"aCakları zarardan dola"ı asıl iGverenin araCı ile birlikte sorumlu olaCa!ı(J3? sa"ılı İG Banununun 1. maddesi ere!idir. Somut ola"da Mözümlenmesi ereklisorun# davalı Girketler arasındaki 5ukuki iliGkinin iGveren%araCı ve"a üst%alt iGveren bi%Miminde oluE olmadı!ıdır. İG ;asasının 1. ve 3/* Sa"ılı ;asanın J?. maddelerindekiaMıklamalar ıGı!ında araCıdan 0taGeron2 söz edebilmek iMin önCelikle üst iGveren ve bu%nun tarafından orta"a konulan bir iG olmalı ve örülmekte olan bu iGin bölüm ve ek%lentilerinden bir iG alt iGverene devredilmelidir. +una karGın bir iGin bütünü"le bir iGve%rene devri durumunda ve"a ana5tar teslimi denilen biMimde iGin verilmesi durumundaartık üst%alt iGveren iliGkisi söz konusu olamaz. Ula"ımıza bu maddede belirtilen 5ü%kümler ıGı!ında baktı!ımızda# iGverenin asıl iGinin emi inGası ve taGıma oldu!u# 5an%

arın Matı "aEım iGinin di!er davalı... emi İnGaat San. $iC. @td. Girketine verildi!i ö%rülmektedir. a"et iGveren kendi "aEtı!ı iG dıGında baGka bir iGi ana5tar teslimi# '. birGa5sa vermiGse# asıl iGveren sorumlu olma"aCaktırT örne!in bir a"akkabı fabrikası ve"abir tekstil fabrikası Matı onarımını '. bir Ga5sa ana5tar teslimi vermiGse sorumlu olma% "aCaktır. Ana5tar tesliminden kasıt# asıl iGverenin "aEılaCak iGte 5iMbir Ge"e karıGma% "aCak malzemesi"le iGMili!i ile# iGMisi ile tüm iG# iGi üstlenen tarafından "aEılaCaktır. 3/*Sa"ılı Banunun J?. maddesinde garaCıg# (J3? sa"ılı İG Banununun 1,*. maddesindeise gasıl iGveren%alt iGvereng iliGkisinin tanımına "er verilmiGtir. Hemen belirtilmelidir ki#garaCıg olarak nitelenen üMünCü kiGi# erek mevzuatta# erekse ö!reti ve "arı kararla%rındaT alt iGveren# taGeron# tali iGveren# alt mütea55it# alt ısmarlanan vb. adlarla anıl%maktadır. +unlardanT asıl iGverenin "anında gtaGerong olarak adlandırılan baGka iGve%renlerin de iG"erinden iG almaları ve kendi siortalılarını MalıGtırmaları ile u"ulama ka%zanmıG olan gasıl iGveren%alt iGvereng iliGkisini Sos"al Siortalar Banunu aMısından elealan 3/* Sa"ılı Banunun J?. maddesi 5ükmü# tıEkı müla )(?3 sa"ılı İG Banununun),son# (J3? sa"ılı İG Banununun 1,*. maddelerinde oldu!u ibi# araCının "anında asıliGvereni de sorumlu tutan bir iMerik taGımaktadır. İGin bütünü baGka bir iGverene bıra%kıldı!ında# erek Sos"al Siortalar Banunu# erekse İG Banunu aMısından bir alt iGve%renlik# dola"ısı"la da"anıGmalı sorumluluk 5ali söz konusu olma"aCaktır. +enzer Ge%kilde# iGveren kendisi siortalı MalıGtırmaksızın iGi bölerek# i5ale sureti"le farklı kiGilerevermiGse# iG sa5ibi 0i5ale makamı2 "asanın tanımladı!ı anlamda asıl iGveren olma"aCa%!ından# bir alt%üst iGveren iliGkisi bulunma"aCaktır 0;arıta" Hukuk enel Burulunun1(./3.)3 ün ve )3,%1?'%3(J sa"ılı kararı da a"nı "öndedir2.+urada önemli olan "ön# gdevirg olusunun somut ola"da erMekleGmesidir. +u kaEsamda# devirden amaM%lanan# "aEılmakta olan iGin# bölüm ve eklentilerinden tamamen ba!ımsız bir sonuM eldeetme"e "önelik# iGi alana ba!ımsız bir iGveren kimli!i kazandıraCak bir iGin devridir.Kkonomik olarak birbirleri"le ba!lantılı bulunsalar da# bu iG"erleri ba!ımsız sonuM eldeetme"e "öneliktirler. İGin devri söz konusu de!ilse# bu kiGiler iGveren vekili olarak kabuledilebileCek# bu durumda "asanın önördü!ü ödevlerden# iGi bölüE da!ıtan iG sa5ibi#iGveren niteli!i ile sorumlu olaCaktır. Di!er iG"erlerinde siortalı MalıGtırması nedeni"legiGvereng sıfatına sa5iE olan kimse de# iGverenlik sıfatına 0devredilen iG dola"ısı"la2 sa%5iE olmadı!ı iMin# asıl iGveren olarak sorumlu bulunma"aCaktır. (J3? sa"ılı İG Banu%nunun 1,*. maddesinde asıl iGveren%alt iGveren iliGkisi g+ir iGverenden# iG"erinde "ü%rüttü!ü mal ve"a 5izmet üretimine iliGkin "ardımCı iGlerinde ve"a asıl iGin bir bölü%münde iGletmenin ve iGin ere!i ile teknoloQik nedenlerle uzmanlık erektiren iGlerde iGalan ve bu iG iMin örevlendirdi!i iGMilerini sadeCe bu iG"erinde aldı!ı iGte MalıGtıran di%!er iGveren ile iG aldı!ı iGveren arasında kurulan iliGki"e asıl iGveren%alt iGveren iliGkisidenir. +u iliGkide asıl iGveren# alt iGverenin iGMilerine karGı o iG"eri ile ilili olarak bu

kanundan# iG sözleGmesinden ve"a alt iGverenin taraf oldu!u toElu iG sözleGmesindendo!an "ükümlülüklerinden alt iGveren ile birlikte sorumludurg Geklinde tanımlanmıGtır.Asıl iGveren%alt iGveren iliGkisinde "asa ko"uCu konu"u iGMi "ararı "önünden ele almıG%tır. Asıl iGveren%alt iGveren iliGkisinin en önemli sonuCu 5er iki iGverenin# alt iGverenin


12/24

M*,a$a Hali, @#rk**' (İÜHFM 8. ANNII S. G . G0POG3G G014)11/

Alt iGverenlerin de!iGmesi ve iGMinin "eni alt iGverenlerin bün"esinde Ma%lıGma"a devam etmesi 5ali de söz konusu olabilir*(. +ö"le durumlardasorumlulu!un ne Gekilde olaCa!ının da belirlenmesi erekir. Sorunun# alt iGve%renin iG"eri devri olarak de!erlendirilmesi "olu"la Mözümü mümkün olabilir*3.

erMi# i5ale"i ka"bederek iG"erinden a"rılan alt iGveren ile i5ale"i kazanan "enialt iGveren arasında 5er5ani bir 5ukuki iliGki bulunmamaktadır. +unun "a%nında (J3? sa"ılı İG Banununun *. =addesinde# iG"erinin tamamının ve"a birbölümünün 5ukuki bir iGleme da"alı olarak devredilebileCe!i önörülmüGtür.

+ilindi!i üzere İG Banunu )(?3 sa"ılı İG Banunu# (J3? sa"ılı İG Banunuile 1//' "ılında "ürürlükten kaldırılmıGtır. AnCak )(?3 sa"ılı İG Banununun)(. =addesi 5alen "ürürlüktedir. İlili madde: OİG"erlerinin devir ve"a intikali "a5ut 5er5ani bir suretle bir iGverenden baGka bir iGverene eMmesi ve"a

iGMilerine karGı birlikte sorumlu olmaları ise de# (J3? sa"ılı İG Banunu ile "aEılan dü%

zenleme bu iliGki"i daraltıCı niteliktedir. Anılan düzenlemede# asıl iGveren%alt iGvereniliGkinin varlı!ı# gbir iG"erinde "ürütülen mal ve"a 5izmet üretimine iliGkin "ardımCı iGve"a asıl iGin bir bölümünde iG almag ön koGuluna ba!lanmıGtır. =adde erekMesinde#gbir iG"erinde "ürütülen mal ve"a 5izmet üretimine iliGkin asli iGin bir bölümünde ve"a"ardımCı iG"erinde iG alan di!er iGverenler# iGMilerini sadeCe bu iG"erinde MalıGtırdıkla%rında asıl iGveren%alt iGveren iliGkisi do!muG olaCak# buna karGı iG"erine "ürütülen aslive "ardımCı iGler dıGında iG alan bir iGveren# örne!in iG"erinde ek inGaat "aEılması "a dabina onarım iGini alan di!er iGverenin alt iGveren kaEsamında nitelendirilmesi mümkünolma"aCaktır. A"rıCa# asıl iGverenin alt iGverenden iG alabilmesi iG"eri ereklerine veteknoloQik nedenlere ba!landı!ıg ifade edilmektedir. ;arıta" Hukuk enel Burulunun/1./*.1//( ün ve 1//(,1)%'1*%'1J sa"ılı ilamı# /3./3.1//( ün ve 1//(,)/%1''%1*1 sa"ılı ilam# /(./(.1//) ün ve 1//),)/'/%''1 sa"ılı ilamında da a"nı ilkeler be%

nimsenmiGtir. +elirtilen bu maddi ve "asal oluları dikkate alan "erel ma5keme kara%rında bir isabetsizlik bulunmamasına öre# usul ve "asa"a u"un bulunan direnme ka%rarının onanması erekir. ;arıta" Hukuk enel Burulu# K. 1//*,1)# B. 1//*,J)1# $.1/. )1. 1//*# 5ttE:,,888.turk5ukuksitesi.Com, s5o8t5read.E5E\tj((J3J.

*( O$araflar arasındaki temel u"uGmazlık# de!iGen alt iGverenler arasındaki 5ukuki iliGki%nin tesEiti ve bunun iGMinin iGMilik 5aklarına etkileri konusunda toElanmaktadır. (J3?sa"ılı İG Banununun 1. =addesinde iGveren# bir iG sözleGmesine da"anarak iGMi MalıGtı%ran erMek ve"a tüzel kiGi olarak aMıklanmıGtır. U 5alde asıl iGveren alt iGveren iliGki%sinden söz edilebilmesi iMin# ilk olarak mal ve"a 5izmetin üretildi!i bir iG"eri olan iGve%renin olması erekir. +undan baGka iGverene ait olan iG"erinde iG alan ikinCi bir iGvere%nin varlı!ı erekir ki# asıl iGveren alt iGveren iliGkisinden söz edilebilsin. Alt iGvereninbaGlanıMta bir iG"erinin olması Gart de!ildir. Alt iGveren# iGveren sıfatını ilk defa asıl iG%

verenden aldı!ı iG ve bu iGin örüldü!ü iG"eri nedeni"le de kazanmıG olabilir. Asıl iGve%rene ait iG"erinde "ürütülmekte olan mal ve"a 5izmet üretimine ait "ardımCı bir iGin altiGverene bırakılması ile alt iGveren aMısından ba!ımsız bir iG"erinden söz ediliE edileme% "eCe!i sorunu önCelikle Mözümlenmelidir. Asıl iGveren "a da alt iGverenin de!iGmesininiG"eri devri niteli!inde oluE olmadı!ının tesEiti iMin iG"eri kavramının bu noktada aMık%lı!a kavuGturulması erekir. Soruna 1J1) sa"ılı Sendikalar Banunu aMısından baktı%!ımızda asıl iGin tabi oldu!u iG kolunun "ardımCı iG iMin de eMerli oldu!unu sö"lemekerekirse de# (J3? sa"ılı iG kanununun '. =addesinin aMık 5ükmü karGısında iGin altiGverene bırakıldı!ı durumların bundan a"rık tutulması erekir. erMekten de (J3? sa% "ılı İG Banununun 1,999. =addesinde# OİG"eri# iG"erine ba!lı "erler# eklentiler ve araMlarile oluGturulan iG oranizas"onu kaEsamında bir bütündür Geklinde Sendikalar Ba%nunu ile örtüGen ana kurala "er verildi!i 5alde# sonraki bentlerde asıl iGveren alt iGve%

ren iliGkisi düzenlenmiGtir. SonuM itibari ile alt iGverenin iG"erinin asıl iGverene ait iG"e%rinden ba!ımsız oldu!u sonuCuna varılmıGtır. ;HB# $. *. *. 1//)# K. 1//),?))# B.1//), J1/. Cİ# # s. *).

*3 Cİ# # s. ').


13/24

%l İş5ere ile %l, İş5erei M,eelil S#r*ml*l*?* 11)

baGka bir "ere nakli 5alinde iGMinin kıdemi# iG"eri ve"a iG"erlerindeki 5izmetakitleri sürelerinin toElamı üzerinden 5esaElanır 5ükmünü de iMermektedir.örüldü!ü üzere iGMilerin kıdem tazminatları# 5izmet süreleri toElamı üzerin%den 5esaElanarak "aEılaCaktır. İlili maddede iG"erinin 5er5ani bir suretle

baGka bir iGverene eMmesi düzenlendi!ine öre alt iGverenler arasında bir 5u%kuki iliGki"e da"anma"an el de!iGtirmelerin de iG"erinin devri MerMevesindede!erlendirilmesi ve dola"ısı"la Mözüme kavuGturulması erekmektedir. [ira busorunun baGka türlü Mözümü de Eek mümkün örünmemektedir. itekim# sonalt iGveren da5il olmak üzere 5er bir alt iGverenin kendi dönemi ile sorumluoldu!u kabul edilirse# asıl iGveren iG"erinde kesintisiz olarak MalıGmıG olan iGMi%nin kıdem tazminatı baGta olmak üzere bütün iGMilik alaCaklarının ve 5akları%nın bölünerek alt iGverenlerden istenmesi ibi bir sonuM orta"a Mıkmaktadır. +uanlamda asıl iGveren aMısından bütün süreler iMin ve son üCrete öre "aEılmasıerekli olan bir 5esaElama ve sorumluluk orta"a Mıkar. +unun "anında alt iGve%renlerin ise asıl iGverenden da5a az bir sorumluluk iMine irmeleri söz konusu

olur. AnCak asıl iGverenin sorumlulu!unun# alt iGverenlerin sorumlulu!unuaGması söz konusu olama"aCaktır. Sorumlulu!un belirlenmesi aMısından ;ar%ıta" bir kararındaT iGMinin aralıksız olarak de!iGen alt iGverenler iG"erinde Ma%lıGması 5alinde i5bar tazminatının bütün süre"e öre 5esaElanmasının ve sonalt iGverenle birlikte asıl iGverenin de sorumlu tutulması erekti!i sonuCunavarılmıGtır**. ;arıta" bir baGka kararında# son alt iGverenin )(?3 sa"ılı kanu%nun )(. =addesi u"arınCa tüm süre ve son üCrete öre 5esaElanaCak olan kı%dem tazminatından# bir önCeki alt iGverenin ise MalıGtırdı!ı dönem ve üCretiüzerinden belirlenmesi ereken kıdem tazminatından sorumlu oldu!u 5ükmeba!lamıGtır*?.

Fes5e ba!lı 5aklar olan i5bar# kıdem tazminatı ile izin üCretleri bakımın%dan son alt iGveren önCeki alt iGverenlerde eMen 5izmetler "önünden asıl iGve%renle birlikte sorumludur. AnCak davada önCeki alt iGverenler de davalı olarakösterilmiGse# bu alt iGverenlerin sorumlulu!u# kıdem tazminatı "önündenkendi dönemleri ve son üCret sevi"esi ile sınırlı olmalıdır. nCeki alt iGverenle%rin bir kısmının davalı österilmesinde de sorumluluk a"nı Gekilde belirlenme%lidir. [ira )(?3 sa"ılı kanunun )(. =addesinde# 5er bir alt iGverenin kendindenönCeki alt iGveren döneminden sorumlu olması de!il# sadeCe fesi5te son iGvere%nin tüm süreden sorumlu olması 5ali düzenlenmiGtir. +u durumda sondan birönCeki alt iGverenin sorumlulu!u da kendi MalıGtırdı!ı süre ve son üCret sınır%lamasına tabi olmalıdır*J.

, Aıl İş=erenin &0rumluluu) Genel OlaraAsıl iGverenlerin iGlerin tamamını# alt iGverenlik sıfatı altında baGka bir

iGverene devretme olana!ı "oktur. +undan dola"ı mal ve"a 5izmet üretimineiliGkin "ardımCı iGleri "a da teknoloQik nedenlerden dola"ı asıl iGin belirli birbölümünü baGkasına veren kiGi# asıl iGveren olarak adlandırılmaktadır. AsıliGverenler# asıl iGlerinin belirli bir bölümünü "a da "ardımCı iGlerini devrettikle%rinden dola"ı# iG"erlerindeki kendi faali"etlerine devam etmektedirler. ;ani iGMi

** ;arıta" . HD.# $. )J.'.1//(# K. 1//',)311# B. 1//(, 3(33. Cİ# # s. ').*? ;arıta" . HD.# $. )1..1//3# K. 1//3, ''J/# B. 1//3, 13'/. Cİ# # s. '1.*J Cİ# # s. '1.


14/24

M*,a$a Hali, @#rk**' (İÜHFM 8. ANNII S. G . G0POG3G G014)111

MalıGtırma"a devam ettiklerinden dola"ı# alt iGverenlere iG vermeleri nedeni ilebunların asıl iGverenlik sıfatları etkilenmez.

Asıl iGverenler# kendi iG"erlerindeki belirli iGlerin "aEımını alt iGverenleredevrettiklerinden dola"ı# 5em kendi iGMilerinin 5em de belirli Gartlar altında altiGverenin iGMilerinin 5ak ve alaCaklarından sorumludurlar*.

Alt iGverenin kendi iGMisi karGısında "üklendi!i sorumluluk noktasındaasıl iGverenle birlikte müteselsil sorumluluk iMine sokulması# kanun ko"uCu%nun iGMiler le5ine du"du!u bir endiGeden ka"naklanmaktadır?/. enel itibari ile

* CANKAYA# s. 1'.?/ Asıl iGveren%alt iGveren iliGkisinde asıl iGverenin sorumlulu!u alt iGverenin o iG"eri ile

ilili do!an "ükümlülükleri ile sınırlı oldu!undan davalı $... İnGaat A.nin i5bar taz%minatı ve üCretli izin alaCa!ından iG"eri devri söz konusu olmadı!ından ileride do!aCakkıdem tazminatından )(?3 sa"ılı ;asanın )(,1 maddesi ere!inCe sorumlu tutulmasıdo!ru olmaz. =a5kemeCe# dava konusu i5bar ve kıdem tazminatları ile izin alaCa!ın%dan davalı $... İnGaat A. sorumlu tutulmamıGtır.Barar bu "önü"le isabetlidir. te "andan davaCının fazla MalıGma üCretinden $... İnGaata ait iG"erinde MalıGılan süre"lesınırlı olarak asıl iGveren konumundaki $... İnGaat A. ile taGeron birlikte sorumlu tu%tulmalıdır. erMekten davaCının alt iGveren tarafından bir baGka iG"erinde örevlendi%rildi!i /*./).1//) tari5i itibarı"la bu alaCak do!muG durumdadır ve fes5e ba!lı olma% "an bu iGMilik alaCa!ını "asa u"arınCa asıl iGveren ile alt iGveren müGterekenmüteselsilen üstlenmiG durumdadır. =a5kemeCe anılan dönemle ilili olarak "asa"au"un Gekilde karar verilmiGtir. +u aMıdan davalılardan $... İnGaat A.nin tüm tem"izitirazları "erinde de!ildir. Davalılardan P... İnGaat A.nin tem"izine elinCe: Dos"adaki "azılara toElanan delillerle kararın da"andı!ı kanuni erektiriCi sebeElere öre# aGa!ı%daki bendlerin kaEsamı dıGında kalan tem"iz itirazları "erinde de!ildir. =a5kemeCe da%vaCı iGMinin alt iGverenin de!iGik iG"erlerinde eMen MalıGmalarına öre 5esaElanan i5barve kıdem tazminatları ile izin alaCa!ından alt iGveren ile birlikte davalılardan P... İnGaatA. müGtereken müteselsilen sorumlu tutulmuGtur. Bararı# davalılardan P... İnGaat A.vekili ise# kendilerinin asıl iGveren oldu!u iG"erinde davaCı iGMinin )*./).1//)%1)./1.1//) tari5leri arasında "aklaGık bir a" MalıGtı!ı 5alde baGka iG"erleri ve baGka iG%verenler nezdinde eMen MalıGmalardan sorumlu tutulmasının 5atalı oldu!u "önündetem"iz etmiGtir. Somut ola"da asıl iGverenler arasında "aEılmıG bir iG"eri devri bulun%mamaktadır. DavaCı iGMi alt iGverenin örevlendirmesi üzerine bir asıl iGverene ait iG"e%rinden alınmıG ve baGka bir asıl iGveren nezdinde MalıGma"a baGlamıGtır. +u nedenledavalı P... İnGaat A. sadeCe kendi iG"erinde eMen MalıGmalar sebebi"le do!an iGMilik5aklarından sorumlu tutulmalıdır. DavaCının kıdem tazminatı ve izin alaCa!ına 5akkazanılabilmesi iMin ereken bir "ıllık MalıGma Gartı bu iG"eri bakımından erMekleGme%

miGtir. )(?3 sa"ılı İG Banununda asıl iGveren ile alt iGverenin birlikte sorumlulu!unaidilebilmesi iMin go iG"eri ile ililig bir "ükümlülü!ün do!muG olması erekir. +u ne%denle davalı P... İnGaat A.nin kıdem tazminatları ile izin alaCa!ından sorumlu tutul%ması 5atalı olmuGtur. DavaCının P... İnGaat A. iG"erinde MalıGtı!ı süre dikkate alındı%!ında 1 5aftalık üCreti tutarında i5bar tazminatı taleE 5akkı bulunmaktadır. Di!er ta%raftan alt iGverene ba!lı MalıGılan süre özetildi!inde i5bar tazminatı tutarı J 5aftalıküCreti üzerinden 5esaElanması erekir. +ö"le olunCa davaCının J 5afta olarak 5esaEla%nan i5bar tazminatının alt iGveren tamamından# P... İnGaat A. ise 1 5aftalık kısmın%dan birlikte sorumlu tutulmalıdır. +u Gekilde Mözüme idilmesi# i5bar önelinin bölün%mezli!ini zedele"en bir durum de!ildir. [ira# iGMinin i5bar öneli bölünmemiG sadeCe so%rumlulu!un asıl iGveren ile alt iGveren arasında Ea"laGtırılması u"ulamasına idilmiG%tir. Davalılardan P... inGaat A.nin önCeki asıl iGverene ait iG"erinde MalıGılan dönem ile

ilili üCretten de sorumlu tutulması 5atalı olmuGtur. P... İnGaat A.. iG"erinde MalıGılansüre"e öre 5esaElanaCak olan üCret alaCa!ının anılan davalıdan ta5siline karar veril%melidir. ;arıta" . Hukuk Dairesi# K. 1//(,))1*# B. 1//(,))1?3# $. )).3.1//(# Ba%zanCı İMti5at +ankası# K.$. 13.)).1/)).


15/24

%l İş5ere ile %l, İş5erei M,eelil S#r*ml*l*?* 11'

dar MerMeveli iGlerde u!raGan# mali imknları sınırlı olan alt iGverenin iGMilerininiGMilik 5aklarının za"i olmaması iMin asıl iGveren de alt iGverenin sorumlulukla%rının "erine etirilmesine ortak edilmiGtir?).

Alt iGveren ile birlikte asıl iGverenlerin de sorumlu tutulması# asıl iGve%renden alınan iG iMin MalıGtırılan iGMilerin 5aklarının üvenCe altına alınmasıaMısından önem arz etmektedir. Iünkü alt iGverenlerin "üklendikleri iGler# e%nellikle eMiCi ve belirli süreli olan iGlerdir. +u kimseler# asıl iGverenlerden al%dıkları iGi bitirdikten 5emen sonra baGka iGverenlerden iG almaktadırlar. AltiGverenlerin asıl iGverenlere nazaran ekonomik "önden da5a za"ıf konumdaolmaları nedeni"le# sadeCe bu iGte MalıGan iGMilerin 5aklarının te5like"e düGme%sini enellemek amaCı"la# asıl iGin bir bölümünün "aEılmasından dola"ı men%faat elde eden asıl iGverenlerin de sorumlulu!u önörülmüGtür. Asıl iGverenle%rin# alt iGveren ile birlikte sorumlu tutulması iki "önden önem taGımaktadır?1.Asıl iGverenlerin sorumlulu!unun önörülmesi# önCelikle iGMilerin 5aklarınınüvenCe altına almaktadır. A"rıCa asıl iGverenler# asıl iGin bir bölümünü altiGverenlere verirken# bu kiGi "a da kurumların özellik# nitelik ve li"akatlerindeda5a dikkatli ve özenli davranmakta# bir "andan kendi sorumluluklarının do!%maması iMin 5er Ge"i "aEmakta# di!er taraftan da dola"lı olarak iGMilerin 5akla%rının üvenCe altına alınmasına "ardımCı olmaktadırlar.

' Aıl İş=erenin &0rumluluunun 5artlarıa. Alt iş=erene iş =erilmiş 0lmalıdırAsıl iGverenler tarafından# teknoloQik nedenlerle uzmanlık erektirdi!in%

den asıl iGin bir bölümü ve"a mal "a da 5izmet üretimine "ardımCı olması aMı%sından "ardımCı iGler# alt iGverene verilmiG olmalıdır. Asıl iGverenlerden iG alankimselerin tamamı alt iGverenden de!ildir. +undan dola"ı asıl iGverenin de altiGveren ile birlikte sorumlulu!unun do!ması aMısından# önCelikle alt iGverensıfatına sa5iE olan bir kiGi "a da kurum olmalıdır. BısaCası özetlemek erekirse#alt iGveren iGMilerinin iGMilik 5aklarından asıl iGverenin sorumlu tutulabilmesiiMin# asıl iGveren ile alt iGveren arasında eMerli olarak kurulmuG ve sürdürül%müG olan eMerli bir asıl iGveren%alt iGveren iliGkisinin varlı!ı bulunmalıdır?'.Asıl iGveren%alt iGveren iliGkisinin eMerli bir Gekilde kurulabilmesi iMin erekliGartlar# "ukarıda a"rıntılı bir Gekilde iza5 edildi.

,. Aıl iş=erenden alınan işte3 alt iş=erenin iş@i @alıştırı0r 0lmaı 7ereir

Alt iGveren iGMisinin sadeCe asıl iGverenden alınan iGte MalıGı"or olmasıereklidir. +unun "anında alt iGverenin# asıl iGverenden aldı!ı iG iMin MalıGtırdı!ıiGMilerinin tamamının# sadeCe bu iG iMin MalıGı"or olması erekmemektedir?(.AnCak bö"le bir durumda asıl iGverenin sorumlulu!u# mün5asıran MalıGan iG%Milere karGı oluE# di!er iGMilere karGı 5er5ani bir sorumlulu!u bulunmamakta%dır. rne!in iGvereninden asıl iGin bir bölümünü "aEmak iMin iG üstlenen vealt iGveren sıfatına sa5iE olan ;# iGMilerinin bir bölümünü sadeCe iGverenin%den aldı!ı iGin MalıGtırıE# bir bölümünü de de!iGmeli olarak 5em bu iGte 5em de

?) -RAN# Bamil# İG Hukukunun enel Ksasları# Ankara%)/# s. 13*.?1 !ANBO#A-# s. *3.?' NARMAN#%OĞ## s. *(.?( !ANBO#A-# s. *%?/.


16/24

M*,a$a Hali, @#rk**' (İÜHFM 8. ANNII S. G . G0POG3G G014)11(

di!er iGverenlerden aldı!ı iGte MalıGtırı"or olabilir. +u durumda iGvereninin ;alt iGvereni ile birlikte sorumlulu!u# mün5asıran kendi iG"erinde MalıGan iGMileraMısından söz konusu olur. Dola"ısı"la 5em iGvereninin iG"erinde MalıGan5em de baGka iGverenlerin iG"erlerinde MalıGan iGMilerin 5ak ve alaCaklarının

temin edilmesi noktasında# asıl iGveren sıfatını 5aiz olan Lin 5er5ani bir so%rumlulu!u olma"aCaktır.

/. Alt iş=erenin ödemele 11ml1 0lduu iş@ili +alarının d0Imuş


17/24

%l İş5ere ile %l, İş5erei M,eelil S#r*ml*l*?* 113

lulu!u söz konusu de!ildir. Dola"ısı"la bu 5aklar ile alakalı asıl iGverendentaleEte bulunma imknı da bulunmamaktadır.

Asıl iGveren alt iGveren iliGkisinde birlikte sorumluluktan söz edilebilmesiiMin# iGMilik alaCa!ının bu iliGkinin 5üküm sürdü!ü dönemler iMerisinde do!muGolması erekmektedir. [ira bu iliGkinin kurulmasından önCe iGMinin alt iGvere%nin bir baGka iG"erinde "aEmıG oldu!u MalıGmalardan asıl iGverenin sorumlu%lu!u düzenlenemez. +u durum# alt iGveren iGMilerinin sadeCe asıl iGverendenalınan iGte MalıGtırılması koGulunun bir sonuCu olarak karGımıza Mıkmaktadır.İGMinin asıl iGveren ile alt iGveren arasındaki iliGkinin kurulmasından önCe altiGverenin di!er bir iG"erinde eMen MalıGmaları# alt iGveren "önünden bir bütünolarak de!erlendirilebileCekse de# asıl iGverenin sorumlulu!u asıl iGveren altiGveren iliGkisinin 5üküm sürdü!ü dönemle sınırlıdır. Iünkü asıl iGveren aMı%sından iG"eri devri "a da 5izmet akdi devrinden söz edilemez. U 5alde kıdemtazminatı "önünden alt iGverenin sorumlulu!u da5a fazla olmakla birlikte# asıliGveren sadeCe alt iGverene verilen iG kaEsamında iGMinin MalıGtı!ı süre ile sınırlıolaCaktır. Asıl iGverenin sorumlulu!unu erektiren i5bar öneli ve"a tazminatı5esabında iGMinin alt iGverenin baGka iG"erinde eMirdi!i süreler özetilme"e%Cektir. İzin 5akkı bakımından da asıl iGverenin sorumlulu!unun belirlenmesiiMin iGMinin asıl iGveren alt iGveren iliGkisi kaEsamında MalıGma"a baGladı!ı tari5esas alınmalıdır. rne!in iG sözleGmesinin fes5i 5alinde orta"a Mıkan kullandı%rılma"an izin üCretinden sorumlulu!un asıl iGveren "önünden do!ması iMin asıliGverenden alınan iGte en az bir "ıl süre"le MalıGılmıG olması erekir?.

Alt iGverenin# iGMilerine karGı ileri sürebileCe!i itiraz ve def%ileri# "ine buiGMilere karGı asıl iGveren de ileri sürebileCektir. rne!in# alt iGverenin iGMisinin#mün5asıran asıl iGverenin iGi iMin MalıGmasından ka"naklanan ve fakat zama%

naGımına u!ra"an bir alaCak asıl iGverenden taleE edildi!i takdirde# asıl iGverenbuna karGı zamanaGımı defini ileri sürebileCektirJ/. +ö"le bir alaCak# a"et tabiiolarak 5em asıl iGverene 5em de alt iGverene karGı ileri sürülmüG olabilir. +udurumda# iGverenlerden birinin zamanaGımı def%ini ileri sürmesi# di!er aMısın%dan da eMerli olma"aCaktır. Di!er iGverenin de zamanaGımı def%ini ileri sürmesierekmektedir. +undan dola"ı bö"le bir durumda taleE# söz konusu alaCak iMinzamanaGımı def%inde bulunan iGveren aMısından reddedileCektir. AnCak bu ta%leE# di!er iGveren aMısından# zamanaGımı def%inde bulunulmadı!ından dola"ıkabul edileCektir. İGverenler tarafından "aEılan savunma 5er zaman def%i niteli%!inde olma"abilir. İlili savunma Oitiraz niteli!inde ise# 5er iki iGveren aMısın%dan sonuM do!uraCaktır. Iünkü itiraz savunması# def%iden farklı olarak# kamu

düzenine iliGkindir. +undan dola"ı# örne!in taleE edilen alaCa!ın aslında 5iMdo!madı!ı Geklinde bir savunma# bu nitelikte bir itiraz olarak karGımıza Mık%maktadır. Dola"ısı"la iGverenlerden birinin ileri sürmüG oldu!u bu savunma#5er iki iGveren aMısından da sonuM do!uraCaktır.

Asıl iGverenin sorumlulu!unun devam etmesi iMin# iG"erinin tümdenbaGka bir iGverene devredilmemesi erekmektedir. Dola"ısı"la asıl iGveren%altiGveren arasındaki müteselsil sorumlulu!un devam etmesi iMin# iGverenin iG"e%

? Cİ# # s. '(.J/ !ANBO#A-# s. ?1%?'.


18/24

M*,a$a Hali, @#rk**' (İÜHFM 8. ANNII S. G . G0POG3G G014)11*

rindeki iGin bütününü baGka bir iGverene devretmemesi ve iG"erinde iGMi MalıG%tırmak sureti ile asıl iGveren konumunda kalması erekirJ).

Alt iGverenlik sıfatının kazanılması bakımından# iGMilerin sadeCe o iG"e%rine ma5sus ve özülenmiG olarak MalıGmaları erekti!i "ukarıda ifade edilmiGti.+undan dola"ı iGMilerin alt iGverenden olan iGMilik 5akları bakımından asıl iGve%ren de alt iGveren ile birlikte müteselsil sorumludurJ1. AnCak asıl iGverenin altiGverenin iGMilerine karGı sorumlulu!u# kendisinden alınan iGte edinilmiG olaniGMilik 5akları ile sınırlıdırJ'. ;ani iGMinin da5a önCe MalıGtı!ı bir "erdeki iGMilik5akları ile alakalı asıl iGverenin sorumlulu!u söz konusu de!ildir. rne!in 1 "ıldır 02 iGvereninin "anında MalıGan iGMi 0İ2# 5aklarını tam ve düzenli alamadı%!ından dola"ı iGten MıkmıG ve baGka bir iGveren olan 0;2Lnin "anında MalıGma"abaGlamıGtır. İGMi 0İ2Lnin da5a önCeki iGMilik alaCakları# "ine asıl iGveren konu%munda bulunan 0;2Lnin "anında MalıGtı!ı iGten ka"naklanmadı!ından dola"ı#0;2Lnin sorumlulu!u söz konusu de!ildir.

Alt iGverenler# asıl iGverenin iGinin bir bölümü ile alakalı üstlenmiG ol%dukları iGin bir bölümünü baGka alt iGverene devredebilirler. ;ukarıda a"rıntılıbir Gekilde sa"ılan kanuni Gartların varlı!ı 5alinde# bu kimselerin de alt iGverensa"ılmalarına 5ukuken 5er5ani bir enel bulunmamaktadır. +u tiE durum%larda zinCirleme asıl iGveren%alt iGveren iliGkisi karGımıza Mıkmaktadır. Dola"ı%sı"la 5er iGveren# kendinden sonraki alt iGverenlerin iGMilerine karGı ve sadeCedevretti!i iG dola"ısı"la sorumludur. +unun "anında sonraki iGverenlerin ön%Ceki iGverenlerin iGMilerine karGı 5er5ani bir sorumlulu!u bulunmamaktadırJ(.

Asıl iGveren ile alt iGveren "aEtıkları sözleGmede# alınan iGlerin sadeCe altiGveren tarafından "aEılmasını da kararlaGtırmıG olabilirler. +una ra!men altiGverenlerin# üstlendikleri iGin belirli bir bölümünü baGka alt iGverenlere "aE%

tırmaları 5alinde bile# asıl iGverenlerin sorumlulukları# bu alt iGverenlerin iGMile%rine karGı devam etmektedir. $arafların bu konuda anlaGmıG olmaları# asıl iGve%renin sorumlulu!unu etkilemez. [ira asıl iGverenin alt iGveren ile birlikte altiGverenin iGMilerine karGı sorumlulu!u kanundan ka"naklanmakta ve emrediCiniteliktedir. +undan dola"ı tarafların iradeleri ile ortadan kaldırılmaları sözkonusu de!ildir. SözleGmedeki 5üküm# sadeCe tarafların kendi iM iliGkilerindeönem arz etmektedir.

* Aıl İş=erenin3 Alt İş=eren ile Olan İlişiinden Kanalanan &0Irumluluunun 2ellileri

a. Aıl iş=erenin 0rumluluu3 +uui ,ir 0rumluluturİGverenler# kanundan ve"a sözleGmeden ka"naklanan "ükümlülüklerini "erine etirmedikleri takdirde# 5em 5ukuki 5em Cezai 5em de bir takım idaritedbir ve müe""idelerle karGılaGabilirler. Asıl iGveren%alt iGveren iliGkisinin varoldu!u durumlarda ise# asıl iGverenin Cezai ve"a idari müe""idelerle karGı kar%Gı"a kalması söz konusu de!ildir. ;ani asıl iGverenin sadeCe 5ukuki sorumlu%

J) +u konu 5akkında ;arıta" )/. Hukuk Dairesinin vermiG oldu!u karar bulunmaktadır.;arıta" )/. Hukuk Dairesi# $. )).3.1//)# K. 1//),)# B. 1//),'*)# CE#İK# İG Hu%kuku# s. 31.

J1 G:E# # Ali# Alt İGveren N"ulamasının Kndüstri İliGkileri Sistemine Ktkileri# IimentoİGveren Derisi# K"lül%)'# s. J.

J' AKYİĞİ-# s. ?1.J( !ANBO#A-# s. ?(.


19/24

%l İş5ere ile %l, İş5erei M,eelil S#r*ml*l*?* 11?

lu!u söz konusu olabilirJ3. +unun nedeni ise alt iGverenlik iliGkisini düzenle"enİG Banununun 1. =addesidir. [ira ilili maddede asıl iGverenin sorumlulu!u#sadeCe iGMilere karGı olmak üzere 5üküm altına alınmıGtır. +unun "anında# altiGverenin kanundan ve"a sözleGmeden do!an "ükümlülüklerini "erine etir%

memesi 5alinde# 5ukuki# Cezai ve idari müe""idelerle karGı karGı"a elmesimümkündür. SonuM itibari ile asıl iGverenin sorumlulu!u sadeCe 5ukuki oluE#5asıl olan iGMilik alaCaklarının ödetilmesi Geklinde orta"a Mıkmaktadır.

,. Aıl iş=erenin 0rumluluu3 mutla =e uuru2 ,ir 0rumlulutur+ir kiGinin "a da kurumun "anlıG davranıGlarından dola"ı baGka birinin

sorumlu tutulması# kusursuz sorumluluk 5alini oluGturmaktadır. Banun ko% "uCu iGMilerle 5iMbir 5ukuki ba!ı bulunma"an asıl iGvereni# sadeCe asıl iGveren%alt iGveren iliGkisinden dola"ı sorumlu tutmuG# sorumlulu!un do!ması iMinkusur Gartını aramamıGtır. $abii ki# asıl iGverenin# alt iGverenin iGMilerinin ala%

Caklarını ödemesi karGısında alt iGverene rüCuu 5akkının bulunması# bu du%rumu erMek anlamda kusursuz sorumluluktan a"ırmaktadır.

/. Aıl iş=erenin 0rumluluu m1teelil ,ir 0rumluturAlt iGverenin# kendi iGMilerine karGı sorumluluklarını "erine etirmemesi#

iG"erini Ea"laGtı!ı asıl iGvereni de kanunen sorumlu kılmaktadır. BanundabaGka 5iMbir ka"ıt ve"a Garta ba!lı olma"an asıl iGveren%alt iGveren iliGkisindenka"naklanan sorumlulu!un# müteselsil sorumluluk oldu!u 5em doktrinde 5emde "arı kararlarında tereddütsüz bir Gekilde kabul edilmektedirJ*.

d. Aıl iş=erenin 0rumluluu ,aımı2 ,ir 0rumlulu deildirAsıl iGverenin sorumlulu!u# alt iGvereninin sorumlulu!una ba!lı bir so%

rumluluktur. +una öre alt iGverenin sorumlulu!u do!madı!ı takdirde# asıliGverenin sorumlulu!undan da ba5setmek mümkün de!ildir. Dola"ısı"la asıliGverenin sorumlulu!u# kendisine iG verdi!i alt iGverenin iGMilerine karGı so%rumlulu!unun orta"a Mıkması 5alinde ündeme elebileCektir. erMekten de#asıl iGverenle alt iGveren iMin kanunda önörülen birlikte sorumlulu!a "ol aMa%bileCek iGMilik 5aklarına önCelikle alt iGverenin mu5ataE olması erekmektedir.+undan dola"ı# asıl iGveren ile birlikte alt iGverenin müteselsil sorumlulu!unundo!ması iMin# alt iGverenin sorumlulu!u orta"a MıkmalıdırJ?.

4. A&%# İ54ERENİN A#- İ54ERENE R!Banun ko"uCu# iGMilerin 5aklarını üvenCe altına almak iMin asıl iGvereni

de alt iGveren ile birlikte sorumlu tutmuGtur. +una öre alt iGverenin# sadeCealt iGverenden alınan iGte MalıGan iGMileri# bu iGte MalıGmalarından dola"ı kendiiGverenlerinden 0alt iGverenden2 iste"ebileCekleri bütün 5aklarını# do!rudan asıliGverenden de iste"ebilirlerJJ. AnCak unutulamamalıdır ki# bu iGMilerin iGveren%leri# alt iGverenlerdir. +undan dola"ı da sorumluluk esas itibari ile onlara aittir.

J3 NARMAN#%OĞ## s. *.J* NARMAN#%OĞ## s. *.J? NARMAN#%OĞ## s. ?/.JJ !ANBO#A-# s. ?3.


20/24

M*,a$a Hali, @#rk**' (İÜHFM 8. ANNII S. G . G0POG3G G014)11J

Ksas sorumluluk alt iGverene ait oldu!undan dola"ı# asıl iGverenler# alt iGvere%nin iGMilerine ödeme "aEtıkları takdirde# alt iGverene rüCu edebileCeklerdir.

İGMi asıl iGveren ile alt iGverenlerden birinden ta5sil etti!i iGMilik alaCa!ınıdi!erinden taleE edeme"eCektir. Asıl iGverenin ödemek zorunda kaldı!ı tutarlariMin alt iGverene rüCu etmesi mümkündürJ. Asıl iGveren ile alt iGveren arasın%daki rüCu iliGkisinden ka"naklanan u"uGmazlıklar iG ma5kemeleri "erine# miktarve de!ere öre asli"e 5ukuk ve"a sul5 5ukuk ma5kemelerinde örülmelidir/.

&ONC $eknoloQinin Mok 5ızlı bir Gekilde ilerlemesi sonuCunda iGverenler# belli

noktada "o!unlaGmakta ve uzmanlaGma"a itmektedirler. +ununla birlikte# 5eriGverenin farklı bir alanda uzmanlaGması sonuCunda# iGverenler uzmanlıkalanları dıGında kalan iGleri baGka iGverenlere "aEtırma "oluna itmektedirler.İG"erinde alt iGverene iG verilmesi MalıGma 5a"atının ereksinimlerinden biri

olarak karGımıza MıkmaktadırİG sözleGmesi kaEsamında iGverenler ile iGMilerin birbirlerine karGı MeGitli

sorumlulukları vardır. Asıl iGverenin kendi iGMisine# alt iGverenin de kendi iGMi%sine karGı aralarındaki iG sözleGmesinden ve kanundan ka"naklanan sorumlu%lukları bulunmaktadır. Banun ko"uCu asıl iGverenle alt iGverenin iGMileri ara%sında 5er5ani bir sözleGmesel iliGki bulunmamasına ra!men# alt iGverenin asıliGverene oranla ekonomik bakımdan üMsüz durumda olmasını özeterek altiGverenin iGMilerinin 5aklarını korumak amaCı"la# asıl iGvereni alt iGverenlemüteselsil olarak iGMilere karGı sorumlu tutmuGtur.

Asıl iGveren%alt iGveren iliGkisinin kurulabilmesi iMin# asıl iGin bir bölü%

münde# iGletmenin ve iGin ere!i ile teknoloQik uzmanlık erektiren iGin var ol%ması erekmektedir. Dola"ısı"la iGletmenin ve iGin ere!i ile teknoloQik uzman%lık erektiren bir iG olmadı!ı takdirde# bu iliGkinin kurulması mümkün de!ildir.UldukMa so"ut ifadelerin kullanılmasının "anında# kanun metninde eMen OilesözCü!ünden ne anlaGılması erekti!i 5ususu tartıGmalıdır. +izim de kendile%rine katıldı!ımız bazı "azarlar bu sözCük ile ölMüt bütünlü!ünün sa!landı!ınıileri sürerlerken# bazıları tarafından da bu sözCü!ün Ove"a anlamında anlaGıl%ması erekti!i ifade edilmiGtir. Aksi örüGler olmakla birlikte# ;arıta" kararla%rında da kanun metninde eMen Oile sözCü!ünün ölMüt bütünlü!ü MerMevesindede!erlendirilmesi erekti!i aMıkMa belirtilmiGtir.

Asıl iGveren ile alt iGveren 5akkında birlikte%müteselsil sorumluluk 5ü%

kümlerinin u"ulanabilmesi iMin# alt iGverenin iGMilerinin sadeCe asıl iGvereniniG"erinde MalıGı"or olması erekmektedir. ;ani alt iGveren# iGMilerini de!iGtirmeksureti ile baGka iGverenlere ait iG"erlerinde MalıGtırdı!ı takdirde# müteselsil so%rumluluk söz konusu olmaz. AnCak bizim de katıldı!ımız 5akim örüG# alt iGve%renin bazı iGMilerini ilili iG"erinde MalıGtırı"or olması birlikte%müteselsil so%rumlulu!un do!ması aMısından "eter oluE bu alt iGverenin iG "aEtı!ı baGka iG% "erleri arasında di!er iGMilerini de!iGtirerek MalıGtırması bu iG"erindeki sorum%lulu!unu ortadan kaldırma"aCa!ı "önündedir. +unun "anında alt iGveren di!eriGMilerini de almıG oldu!u iGte MalıGtırabilir. AnCak alt iGverenlik iliGkisi# sadeCeasıl iGverenin iGMileri aMısından söz konusu olur.

J Cİ# # s. '/./ ;arıta" . HD# $. '/. *. 1//3# K. 1//3, 1/1J?# B. 1//3, 1''31. Cİ# # s. '/.


21/24

%l İş5ere ile %l, İş5erei M,eelil S#r*ml*l*?* 11

Asıl iGveren ile alt iGverenin müteselsil sorumluluklarının do!ması aMı%sından# bunların arasındaki sözleGmenin 5ukuki niteli!i önem arz etmemekte%dir. =üteselsil sorumlulu!un do!ması aMısından önemli olan# asıl iGverene aitolan bir iGin alt iGveren tarafından "aEılmasının sa!lanmasıdır. [ira asıl iGveren

ile alt iGveren arasındaki 5ukuki iliGki# +orMlar Banununun '3*. =addesindedüzenlenen istisna akdi MeGitleri olabileCe!i ibi# bu iliGkinin kira "a da taGımasözleGmelerine da"anması da söz konusu olabilir. $araflar arasında "aEılan busözleGmenin önemi# asıl iGveren ile alt iGverenin birbirlerine karGı 5ak ve borM%larının belirlenmesinde kendisini 5issettireCektir. [ira tarafların birbirlerinekarGı ileri sürebileCekleri taleElerin konusu# aralarındaki sözleGme 5ükümlerineöre belirleneCektir. +undan dola"ı# asıl iGverenle alt iGveren arasında "aEılansözleGmede# mün5asıran asıl iGverenin iGi iMin MalıGan iGMilere karGı asıl iGve%renlerin sorumlu olma"aCakları ve da5i 5er türlü sorumlulu!un alt iGverene aitolaCa!ı 5ükmü "er alsa bile# iGMiler 5ak ve alaCaklarını elde etmek iMin asıl iGve%renlere baGvurabilirler.

İG"erinde alt iGverenlere karGı ba!ımlı olarak MalıGan iGMilerin# iG sözleG%mesi "a da mevzuattan ka"naklanan 5er türlü 5aklarının "erine etirilmesin%den do!rudan alt iGverenlerin sorumlulu!u söz konusudur. ÜCret# kıdem taz%minatı# "ıllık üCretli izin 5akkı ibi iGMilik 5aklarının tam olarak "erine etiril%medi!i bütün durumlarda# alt iGverenler iGMiler tarafından dava edilebilir.

Alt iGveren ile birlikte asıl iGverenlerin de sorumlu tutulması# asıl iGve%renden alınan iG iMin MalıGtırılan iGMilerin 5aklarının üvenCe altına alınmasıaMısından önem arz etmektedir. Iünkü alt iGverenlerin "üklendikleri iGler# e%nellikle eMiCi ve belirli süreli olan iGlerdir. +u kimseler# asıl iGverenlerden al%dıkları iGi bitirdikten 5emen sonra baGka iGverenlerden iG almaktadırlar. Alt

iGverenlerin asıl iGverenlere nazaran ekonomik "önden da5a za"ıf konumdaolmaları nedeni"le# sadeCe bu iGte MalıGan iGMilerin 5aklarının te5like"e düGme%sini enellemek amaCı"la# asıl iGin bir bölümünün "aEılmasından dola"ı men%faat elde eden asıl iGverenlerin de sorumlulu!u önörülmüGtür. Asıl iGverenle%rin# alt iGveren ile birlikte sorumlu tutulması iki "önden önem taGımaktadır.Asıl iGverenlerin sorumlulu!unun önörülmesi# önCelikle iGMilerin 5aklarınınüvenCe altına almaktadır. A"rıCa asıl iGverenler# asıl iGin bir bölümünü altiGverenlere verirken# bu kiGi "a da kurumların özellik# nitelik ve li"akatlerindeda5a dikkatli ve özenli davranmakta# bir "andan kendi sorumluluklarının do!%maması iMin 5er Ge"i "aEmakta# di!er taraftan da dola"lı olarak iGMilerin 5akla%rının üvenCe altına alınmasına "ardımCı olmaktadırlar.

Asıl iGverenin sorumlu tutulabilmesi iMin: önCelikle alt iGverene iG veril%miG olmalıdır. +unun "anında asıl iGverenden alınan iGte# alt iGverenin iGMi Ma%lıGtırı"or olması erekir. Son olarak ise# alt iGverenin ödemekle "ükümlü oldu!uiGMilik 5aklarının do!muG fakat ödenmemiG olması erekir.

Banun ko"uCu# iGMilerin 5aklarını üvenCe altına almak iMin asıl iGverenide alt iGveren ile birlikte sorumlu tutmuGtur. +una öre alt iGverenin# sadeCealt iGverenden alınan iGte MalıGan iGMileri# bu iGte MalıGmalarından dola"ı kendiiGverenlerinden 0alt iGverenden2 iste"ebileCekleri bütün 5aklarını# do!rudan asıliGverenden de iste"ebilirler. AnCak unutulamamalıdır ki# bu iGMilerin iGveren%leri# alt iGverenlerdir. +undan dola"ı da sorumluluk esas itibari ile onlara aittir.Ksas sorumluluk alt iGverene ait oldu!undan dola"ı# asıl iGverenler# alt iGvere%nin iGMilerine ödeme "aEtıkları takdirde# alt iGverene rüCuu edebileCeklerdir.

Alt iGverenlerin de!iGmesi ve iGMinin "eni alt iGverenlerin bün"esinde Ma%lıGma"a devam etmesi 5ali de söz konusu olabilir. (J3? sa"ılı İG Banununun *.


22/24

M*,a$a Hali, @#rk**' (İÜHFM 8. ANNII S. G . G0POG3G G014)1'/

=addesinde# iG"erinin tamamının ve"a bir bölümünün 5ukuki bir iGleme da"alıolarak devredilebileCe!i önörülmüGtür. )(?3 sa"ılı İG Banununun )(. =ad%desi: OİG"erlerinin devir ve"a intikali "a5ut 5er5ani bir suretle bir iGverendenbaGka bir iGverene eMmesi ve"a baGka bir "ere nakli 5alinde iGMinin kıdemi#

iG"eri ve"a iG"erlerindeki 5izmet akitleri sürelerinin toElamı üzerinden 5esaEla%nır 5ükmünü de iMermektedir. örüldü!ü üzere iGMilerin kıdem tazminatları#5izmet süreleri toElamı üzerinden 5esaElanarak "aEılaCaktır. İlili maddedeiG"erinin 5er5ani bir suretle baGka bir iGverene eMmesi düzenlendi!ine örealt iGverenler arasında bir 5ukuki iliGki"e da"anma"an el de!iGtirmelerin deiG"erinin devri MerMevesinde de!erlendirilmesi ve dola"ısı"la Mözüme kavuGtu%rulması erekmektedir.

Fes5e ba!lı 5aklar olan i5bar# kıdem tazminatı ile izin üCretleri bakımın%dan son alt iGveren önCeki alt iGverenlerde eMen 5izmetler "önünden asıl iGve%renle birlikte sorumludur. )(?3 sa"ılı kanunun )(. =addesinde# 5er bir altiGverenin kendinden önCeki alt iGveren döneminden sorumlu olması de!il# sa%deCe fesi5te son iGverenin tüm süreden sorumlu olması 5ali düzenlenmiGtir. +udurumda sondan bir önCeki alt iGverenin sorumlulu!u da kendi MalıGtırdı!ısüre ve son üCret sınırlamasına tabi olmalıdır.

Asıl iGveren alt iGveren iliGkisinde birlikte sorumluluktan söz edilebilmesiiMin# iGMilik alaCa!ının bu iliGkinin 5üküm sürdü!ü dönemler iMerisinde do!muGolması erekmektedir. [ira bu iliGkinin kurulmasından önCe iGMinin alt iGvere%nin bir baGka iG"erinde "aEmıG oldu!u MalıGmalardan asıl iGverenin sorumlu%lu!u düzenlenemez. U 5alde kıdem tazminatı "önünden alt iGverenin sorum%lulu!u da5a fazla olmakla birlikte# asıl iGveren sadeCe alt iGverene verilen iGkaEsamında iGMinin MalıGtı!ı süre ile sınırlı olaCaktır. Asıl iGverenin sorumlulu%

!unu erektiren i5bar öneli ve"a tazminatı 5esabında iGMinin alt iGvereninbaGka iG"erinde eMirdi!i süreler özetilme"eCektir. İzin 5akkı bakımından daasıl iGverenin sorumlulu!unun belirlenmesi iMin iGMinin asıl iGveren alt iGvereniliGkisi kaEsamında MalıGma"a baGladı!ı tari5 esas alınmalıdır. rne!in iG söz%leGmesinin fes5i 5alinde orta"a Mıkan kullandırılma"an izin üCretinden so%rumlulu!un asıl iGveren "önünden do!ması iMin asıl iGverenden alınan iGte enaz bir "ıl süre"le MalıGılmıG olması erekir.

KAYNAKCAAB;İ^İ$# KrCan: İG Hukuku# (. +askı# Ankara%1//3.

A&S@AU^@N# =. Anıl: İG Banununda Ksneklik $emelli ÜMlü SözleGme%sel İliGkiler# @eal# İstanbul%1//3.

A;DK=İ =urtaza: $ürk Hukukunda İGveren# İGveren Xekili ve Alt iGve%ren Bavramları# İstanbul%)'.

+U[BN&$# ;üksel,A&=A^A# Kbru: Asıl İGveren% Alt İGveren İliGkisindeSorumluluk ve Sınırları# SiCil İG Hukuku Derisi# =art% 1//J.


23/24

%l İş5ere ile %l, İş5erei M,eelil S#r*ml*l*?* 1')

IK@İB# uri: İG Hukuku Dersleri# 1'. +askı# İstanbul% 1/)/.

Iİ@# a5in: İG Hukukunda ÜMlü İG İliGkileri SemEoz"umu# Badir HasÜniversitesi Hukuk fakültesi# N"ulama"a ;ansı"an ;önü"le Asıl İGveren AltİGveren İliGkisi# İstanbul%1//.

DK=İ Fevzi: İG Hukuku ve N"ulaması# 3. +askı# İzmir%1//.

DK=İ&


24/24

asıl işveren ile alt işveren sorumluluğu

Documents