morfologia do torax histologia sistema · secreção endócrina secreção de mensageiros químicos...

Post on 14-Jan-2020

10 Views

Category:

Documents

0 Downloads

Preview:

Click to see full reader

TRANSCRIPT

SISTEMA ENDÓCRINO

Profa. Dra. Constance OliverProfa. Dra. Maria Célia Jamur

Glândula Endócrina

MORFOLOGIA DO TORAXHISTOLOGIA

Secreção Endócrina

Secreção de mensageiros químicos (hormônios) para corrente circulatória

Os mensageiros atuam sobre tecidos distantesFonte: Stevens and Lowe, Histologia

SISTEMA ENDÓCRINO

Hipófise

PâncreasIlhotas de

Langerhans

Testículo

TireóideParatireóides

Adrenal

Ovário

Células Endócrinas

São organizadas de 3 formas:

• Reunidas em um órgão especializadouma glândula endócrina

(hipófise, tireóide, paratireóides, adrenal, pineal)

• Grupos discretos em outro órgãos especializados(ovário, testículo, pâncreas )

• Isoladas entre outras células nos tecidos epiteliais

sistema neuroendócrino difuso(células enteroendócrinas do trato intestino e

do trato respiratório)

Glândulas Endócrinas

• Glândulas desprovidas de ductos

• Liberam hormônios diretamente na corrente sangüínea

• Apresentam um suprimento vascular substancial

• Rico em capilares fenestrados

Hipófise

Glândula EndócrinaCapilares

capilares sinusoides

com eritrócitos

F

E

capilar fenestradoH & E

Hipófise (Pituitária)

Glândula-mestra

Secreções têm efeito geral sobre as células de todo o

corpo uterus

ADH

Hipófise• Situada sob o cérebro

• Ligada pelo pedículo hipofisário

• Circundada pelo osso da base do crânio

• Forma de feijão

➢ 12 x 10 x 9 mm de tamanho

➢ Pesando 0,4 – 0,9 g

• Possui duas partes

➢Lobo Anterior:Ectoderma bucal

➢Lobo Posterior:Ectoderma neural Lobo

AnteriorLobo

Posterior

Infundibulo

• A hipófise é formadadurante o desenvolvimentoembrionário pela invaginação do ectodema bucal e pela projeção do ectodermaneural.

• A invaginação do ectoderma bucal forma uma vesícula que se funde com o ectodemaneural para formar a hipófise.

•A bolsa de Rathke da origem a pars distalis e pars intermedia

Hipófise

Neural ectoderm

Hipófise

Pars distalisPars nervosa

Hypothalmus

Lobo AnteriorLobo Posterior

Infundíbulo

Hipófise Anterior(adeno-hipófise)

Composta de 3 partes:

• pars distalis

• Sintetiza e secreta vários hormônios peptídicos e protêicos

• pars intermedia

• Um órgão vestigial no humano

• pars tuberalis

• Uma extensão superior da hipófise anterior

Hipófise

pars distalispars nervosa

pars intermedia

Bolsa de Rathke

Pars Distalis

acidófilas

cromófobas

basófilas

Possui 3 tipos celulares segundo a afinidade dos grânulos pelos corantes:

1.Acidófilas

2.Basófilas

3.Cromófobas

Cromófilas

Pars distalis: Células Acidófilas

SomatotróficasHormônio do crescimento (GH)

acidófilas

MamotróficasProlactina (PRL)

Grânulos

2 tipos:

Pars distalisCélulas Basófilas

acidófilas

basófilas

• Gonadotróficas

➢ Hormônio folículo-estimulante (FSH)

➢ Hormônio leuteinizante(LH)

• Tireotróficas

➢Hormônio tireotrófico (TSH)

• Corticotróficas

➢Hormônio adrenocorticotrófico (ACTH), Lipotróficas

➢-lipotrofina

4 tipos de células basófilas

Pars distalisCromófobas

cromófobas

mamotrófica

Cromófobas: células endócrinas que possuem pouquíssimos grânulos e

portanto não se coram

Pars intermediaPars intermedia se funde com a pars nervosa

Pars intermedia

Pars distalis

Pars nervosa

colóide

colóide

Epitélio cúbico

Células Basófilas: Hormônio Estimulante de Melanócitos (MSH)

Hipófise Posterior(neuro-hipófise)

• Pars nervosa (processo infundibular)

• Contém axônios amielínicos e terminações axonais de células neuroendócrinas

• Armazenamento e liberação dos 2 hormônios: oxitocina e vasopressina [hormônio antidiurético (ADH)]

• Infundíbulo

• Liga a neuro-hipófise ao encéfalo

• Contém axônios que transportam os grânulos de secreção do hipotálamo para a pars nervosa

Pars nervosa

capilar

núcleos de pituícitos

núcleos de pituícitos

corpo de Herring

Pars nervosa é composta pelos axônios das células nervosas dos núcleos supra-óptico e paraventricular do hipotálamo e por

pituícitos (células gliais)

Corpo de Herring: agregado de terminações nervosas com produto de secreção (oxitocina e vasopressina)

10 MINUTOS

Glândula Tireóide

Traquéia

ParatireóideParatireóide

Cartilagem tireóide Consiste de 2 lobos laterais unidos pelo

ístmo

Glândula TireóidePapel Funcional

Principais hormônios:

• Regulam metabolismo basal:

➢Tiroxina (Tetraiodotironina T4)

➢Triiodotironina (T3)

• Regula o teor de cálcio no sangue

➢ Calcitonina

Glândula Tireóide

Lóbulo

Folículo

Septo

Colóide tireoidiano:constiuído principalmente pela tireoglobulina

Epitélio Folicular

Colóide

Folículos Tireoidianos

Produção de T4 e T3

Thyroperoxidase

Produção de T4 e T3

•Síntese da tireoglobulina ocorre nas células foliculares

•Iodinização das tirosinas da Tireoglobulina (Tg) produz tireoglobolinaiodinada contendo T4 e T3 como parte da estrutura da molécula

• A Tg iodinada contendo T4 e T3 é armazenada no colóide

• Após estímulo (TSH) ocorre endocitose da Tg iodinada contendo T4 e T3

• Pela fragmentação enzimática da Tg iodinada são liberados T4 e T3

• As células foliculares secretam T4 e T3

monoidotirosina (MIT)diiodotirosina (DIT)

I-

Na/I Symporter

Na/I Symporter

Vaso

Célula folicular

Colloid

Sodium Iodide Symporter (NIS) and Thyroid,

Christine Spitzweg and John C. Morris, Hormones,

2002, 1(1):22-34.

Topologia do simportador tireoideano sódio/iodeto,

Pinto, et al., Rev. Ciênc. Méd., Campinas, 19(1-6):53-

63, 2010

Na/I

Pendrina

I

I

Na/I symporter

I

• Síndrome de Pendrina é uma doença tipicamente associada com o bócio e com a perda da audição.

• Pesquisadores identificaram mais de 60 mutações no gene SLC26A4 que codifica a Pendrina em indivíduos com a síndrome.

•Pacientes com doença autoimune (Síndrome de Hasimoto) possuem anticorpos anti-symporter.

•Mutações que inativam o gene do symporter resultam em hipotiroidismo congênito.

Papel da Pendrina e Symporter

BÓCIO

Bócio nodular

Tecido Normal

Hiperatividade da Tireóide

Principais causas:

Falta de iodo

mutações no gene que codifica a Pendrina

Excesso de TSH

Anticorpos contra o receptor de

TSH

Células Parafoliculares(células C)

Células Parafoliculares

colóide

Sintetizam e secretam a calcitonina

Glândula Paratireóide

Traquéia

ParatireóideParatireóide

Cartilagem tireóide

Produzem hormônio

paratiereoidiano

Paratireóides

Células principais:• Produzem hormônio paratiereoidiano

• Aumenta a concentração de cálcio no sangue • Diminui a concentração de íons fosfato no sangue• Estimula a erosão da matriz óssea pelos osteoclastos• Aumenta absorção de cálcio pelo intestino delgado e túbulos renais

Vasos Sanguíneos’

Células Principais

Cápsula

Células Principais

Células oxífilas

• Função desconhecida e raramente formam tumores • São ausentes até 5 a 7 anos de idade e seu número aumenta com a idade• Também aumentam em pacientes com doença renal crônica e em pacientes em tratamento para hipertiroidismo (J Clinical

Endocrinol Metabol, 2012 jc.2011-3366)

• Há indícios que são derivadas das células principais• Possuem uma reduzida atividade secretora • Produzem duas proteases serinas : Prostate-specific antigen (PSA) and human glandular kallikrein 2 (hK2)(Clin Chim Acta. 2000.

300:171-180; Semin Nucl Med. 2005. 35:266-276)

Células Oxífilas:

AdrenalZona

glomerulosa

Zona fasciculada

Zona reticulada

Medula

Cápsula

Me

du

laC

ort

ex

Estrutrura básica:

• cordões celulares

• sinusóides

Córtex da AdrenalZona glomerulosa

Células com núcleos esféricos e citoplasma pouco basófilo: secretam

mineralocorticóides (aldosterona) que regulam a homeostasia eletrolítica

Córtex da AdrenalZona fasciculada

Células com núcleo central, citoplasma pouco corado com gotículas de lipídios

Secretam glicocorticódes (hidrocortisona,

corticosterona e cortisona)

Atuam no metabolismo de carboidratos, proteínas e

lipídios e suprimem a resposta imune

Córtex da AdrenalZona reticulada

Células pequenas e bem coradas produzem hormônios sexuais

femininos (estrógeno e progesterona) e

hormônios andrógenos

Zona reticulada

Adrenal Medula

• Células Ganglionares

• Células Satélites

VEIA

Células Cromafins

• Células grandes, poliédricas

• Com citoplasma basófilo

• Produzem adrenalina e noradrenalina

Cromafins

PâncreasGlândula Mista

Lóbulos

Septos

Ilhotas de Langerhans(Endócrino)

Ácinos Serosos(Exócrino)

Pâncreas Endócrino

Capilares

Células Endócrinas da

Ilhota de Langerhans

A Ilhota é uma massa compacta de células epiteliais com poucas fibras reticulares e permeada

por uma rica rede de capilares fenestrados.

Ilhotas de Langerhans: secretam hormônios que controlam o metabolismo de carboidratos

Ilhota de Langerhans

Células Beta

CélulaDelta

Coloração: Mallory AzanImunomarcação com

Anticorpo Anti-insulina

Ultraestrutura de Células da Ilhota de Langerhans

Células

Secretam Glucagon

Células

Secretam Insulina

Ilhota de LangerhansTipo Celular Hormônio AçõesCélula Glucagon Aumenta glicose

no sangue

Célula Insulina Diminui glicose

no sangue

Célula Somatostatina Inhibe secreção

de glucagon e insulina

Célula D1 Peptídio intestinal Aumenta glicose vasoativo (VIP) no sangue

Célula PP Polypeptídio Inhibe secreçãopancreático de enzimas

pancreáticas e de HCO3

-

BibliografiaGartner e Hiatt. Atlas Colorido de Histologia. 2007. GuarnabaraKoogan

Gartner e Hiatt. Histologia Essential. 2012. Elsevier.

Henrikson, Kaye e Mazurkiewicz. NMS, Histologia. 1999. Guanabara Koogan.

Junqueira e Carneiro. Histologia Basica, Texto/Atlas. 2004 ou2008. Guanabara Koogan

Kierszenbaum, Abraham L. Histologia E Biologia Celular . 2012. Elsevier.

Ovalle e Nahirney, Netter Bases da Histologia. 2014. Elsevier.

Sobotta. Atlas de Histologia. 2007. Guanabara Koogan.

Lyola University (LUMEN): http://www.meddean.luc.edu/lumen/MedEd/Histo/frames/histo_frames.html

Atlas Digital de Histologia:Moodle do Stoa

top related