anatomi ders notları

ANATOMİ Anatomi, vücut bölümlerinin yapısını ve

gelişimini inceleyen bir bilim dalıdır. Bu bilim dalı, vücut bölümlerinin yapılaşması

ve biçimleri ile ilgilendiği için, Morfoloji'nin bir alt grubu veya bölümü olarak kabul edilmiştir.

Tanınmış Alman yazarı Goethe, Anatomi ve Morfoloji'yi bir anlamda ele alır.

Tanımını da, yaşayan vücudun yapı ve biçimini inceleyen ve öğreten bir bilim dalı olarak yapar.

VÜCUT SİSTEMLERİ

SİNİR SİSTEMLERİSANTRAL SİNİR SİSTEMİ

BeyinSpinal kord

Anatomik Olarak

PERİFERİK SİNİR SİSTEMİHis Motor

SİNİR SİSTEMLERİİstemli(Somatik) sinirsistemi

İstemsiz(Otonom) sinirsistemiSempatikParasempatik

Fonksiyonel Olarak

ENDOKRİN SİSTEMEndokrin sistem tüm vücuda yayılmış çeşitli

bezlerden oluşmaktadır.

Bu bezler hormon adı verilen çeşitli kimyasal habercileri yapmakta ve kana salıvermektedir.

Belirli bir hormon tarafından etkilenen hücrelere o hormonun hedef hücreleri denir.

Endokrin sistem bir kontrol ve düzenleme sistemidir. Vücuttaki 3 ana fonksiyon ile yakın ilişkilidir.

Vücut sıvılarındaki kimyasal maddelerin konsantrasyonunun, protein, lipit ve karbonhidrat metabolizmasının düzenlenmesi,

Sinir sistemi ile birlikte vücudun streslere karşı koymasına yardım etmek,

Seksüel gelişim ve üremeyi içene alan büyüme ve gelişmenin düzenlenmesi.

Endokrin BezlerHipofiz bezi-Hipotalamus (Hipofiz hormon üretip salgılayarak Homeostasiyi düzenler.)

Tiroid bezi (Boyunda "Adem elması" denilen sert çıkıntının hemen altında bulunur. Kalp atım hızını, kolesterol düzeyini, vücut ağırlığını, kas gücünü, hafıza fonksiyonunu, cilt yapısını ve birçok başka fonksiyonları doğrudan etkiler. Eğer tiroit hormonları çeşitli nedenlerle yeterli düzeyde salgılanmaz ise "hipotiroidizm" denilen tiroit hormon azlığı oluşur.)

Paratiroid bezi  vücutta kalsiyum metabolizmasının düzenlenmesinde rol alan hormon

Böbrek üstü bezleri temel işlevi fizyolojik gerilim (stres) karşısında kortikosteroid (kabuk katmanı) ve katekolamin (öz katman) bireşimleyip kana salgılamaktır.

Pankreas hem iç salgı (hormon) hem de dış salgı işlevini yüklenen bir bezdir.

Gonadlar-cinsiyet bezleriDiğerleri–Böbrekler Bu organlar, başta üre olmak üzere atıkları kandan süzer ve onları su ile birlikte idrar olarak boşaltırlar.

–Pineal bez bireyde uyku düzenlenmesinde rol alır, ancak vücut sıcaklığının ayarlanmasında ve damarların cidarlarındaki düz kasların kasılmasında uyarıcı etkisi vardır.

–Timus bezi Timüs bezi bağışıklık sisteminin merkezidir bütün bağışıklık sistemi buradan yönetilir. Timüs bezi ne kadar çok titreşirse kişinin bağışıklık sistemi o kadar çok sağlam olur.

–Kalp–Sindirim kanalı

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

LENF SİSTEMİ Lenf sistemi, lenf damarları ve lenf

düğümlerinden meydana gelmiştir.

Lenf damarları ile taşınan ve içinde akyuvar bulunduran doku sıvısına lenf sıvısı denir.

Lenf düğümleri, lenf damarlarının dolaşım sistemi ile birleştiği yerlerde bulunan özel hücre kümeleridir. Bu yapılarda lenfosit denilen akyuvarlar meydana getirilirler.

Lenf sıvısı, lenf düğümlerinin dar ve kıvrımlı kanallarından geçerken içinde bulunan bakterileri bırakır ve bakteriler burada yutularak yok edilir.

DOLAŞIM SİSTEMİDolaşım sistemi, insan vücudunu çalıştıran "makinedir".

Beyine ve vücudun bütün dokularına oksijen ve besin maddelerini taşır.

Atıkları ve karbondioksiti alır. Kapalı bir devre gibi çalışır.

Kan devamlı olarak kalpte sol ventrikülden aorta pompalanır, buradan arterlere, arteriollere, kapillere, venüllere, venlere ve tekrar kalbe gelir.

Dolaşım sisteminin elemanları

Kan KalpKan damarları

Üstte iki kulakçık alltta iki karıncık olmak üzere dört odacıktan oluşmuştur. Sağ kulakçık ile sağ karıncık arasında üçlü (triküspit), sol kulakçık ile sağ karıncık arasındaikili biküspit) kapakçık vardır.

TOPLARDAMAR

Vücuttan toplanan kanı kalbin kulakçığına getiren damarlardır. Akciğer toplardamarı, alt ve üst ana toplardamarları kalbe bağlanan toplardamarlardır. Akciğer toplardamarı temiz kan taşıyan tek toplardamardır.

ATAR DAMARLAR Kanı kalpten diğer organlara taşıyan

damarlardır. Aort ve akciğer atardamarı kalpten çıkan atardamarlardır. Atardamarların duvarı toplardamarlar gibi üç tabakadan meydana gelmiştir. En dışta, lifli bağ dokudan yapılmış bir dış tabaka bulunur. Bu tabakadaki bağ dokusunun elastik lifleri, kalp atışları sırasında meydana gelen kan basıncına karşı damarların dayanıklılığını arttırır.

KILCAL DAMARLAR

Atardamarlar ve toplardamarlardaki iç tabakaların devamı olan tek sıralı yassı epitel dokudan meydana gelmiştir. Kan ile doku hücreleri arasındaki bütün madde (besin, gaz ve matabolik artıklar gibi) alış-verişi kılcal damarlarla olur.

KÜÇÜK KAN DOLAŞIMI Sağ karıncıktan başlar sol

kulakçıkta biter. Büyük kan dolaşımı ile sağ kulakçığa dolan kirli kan, buradan sağ karıncığa geçer ve karıncıkların kasılması ile kirli kan sağ karıncıktan akciğer atardamarına pompalanır. Akciğer atardamarı kalpten çıktıktan sonra ikiye ayrılarak sağ ve sol akciğerlere kollar gönderir. Akciğerlere giren bu damarlar alveollerin çeperinde kılcallara ayrılır. Burada kirli kandaki karbondioksit alveollere, alveollerdeki oksijen ise kana geçer .Temizlenen kan, Akciğer toplardamarı ile kalbin sol kulakçığına getirir.

BÜYÜK KAN DOLAŞIMI Kalp ile akciğer hariç diğer

organlar arasında olur.

Aort ile ana atardamar arasında olur.

Kalpten çıkan kan temiz kalbe dönen kan kirlidir.

Temel amaç diğer sistem ve organların beslenme, solunum, boşaltım vb. hayatsal olaylarının devam etmesi için ihtiyaçlarının karşılanmasıdır.

KAS-İSKELET SİSTEMİİnsan vücudu oldukça iyi gelişmiştir, biçimini ayakta

durmasını ve hareketini kas kemik sistemi sağlar.

İsminden de anlaşılacağı gibi kemikleri ve istemli kasları içerir.

Kas kemik sistemi ayrıca önemli iç organları da korur.

Fakat yaralanmalara neden olabilecek dış kuvvetlere açıktır.

SOLUNUM SİSTEMİOksijen, karbondioksitin değişimi,Havanın iletilmesi, bu sırada vücut ısısına

getirilmesi, nemlendirilmesi, temizlenmesi,Ses oluşturulması,Savunma,Asit-baz dengesinin sağlanması,Bazı hormonların dönüşümünü sağlar.

www.fendosyasi.com

Burun Yutak Gırtlak Soluk borusu Akciğer Diyafram Göğüs kasları

burun

Solunum sistemi organları

BURUN İnsanda solunum sistemi

burunla başlar. Burnun yapısında kıllar, mukuslu yüzey ve yüzeye yakın kılcal damarlar bulunur.

YUTAK

Ağız ve burun boşluğunun birleştiği yerdir. Alınan havanın soluk borusuna, besinlerin de yemek borusuna geçmesini sağlar.

Yutaktan gelen havayı soluk borusuna iletir. Kıkırdak yapıdadır ve ses telleri burada bulunur.

GIRTLAK

SOLUK BORUSU

(Trake)

Yutak ile akciğer arasında bulunur. Akciğere hava iletimini sağlar. Kıkırdak halkalı yapıdadır.

Soluk borusu akciğerin üzerinde ikiye ayrılarak bronşları oluşturur.

Bronşlar da akciğer içinde dallanarak bronşçukları oluşturur.

AKCİĞERLER Solunum

sisteminde gaz değişiminin yapıldığı organdır. Üzerinde alveol adı verilen hava kesecikleri bulunur.

alveol

Diyafram kası, göğüs boşluğuyla karın boşluğunu birbirinden ayırır.Akciğere hava giriş çıkışını kolaylaştırırlar.

DİYAFRAM VE GÖĞÜS KASLARI

diyafram

diyafram

Soluk alma

• Göğüs kasları ve diyafram kasılır.

• Göğüs boşluğunun hacmi artar.

• Akciğer genişler.

• Oksijence zengin hava içeri girer.

• Oksijen kana, karbondioksit hava keseciklerine geçer.

SOLUK VERME•Göğüs ve diyafram kasları gevşer.

•Göğüs boşluğunun hacmi azalır.

•Akciğer küçülür.

•Kirli hava dışarı atılır.

BOŞALTIM SİSTEMİ

Vücut organ ve hücrelerinin biyolojik aktiviteleri (sentez, solunum, yıkım, dönüşüm…) sonucu bazı artıklar oluşur.

Vücuttaki zararlı artıkların ve fazla olan su ve minerallerin dışarı atılmasına boşaltım denir.

Hücrelerde besinlerin kullanılması sonucu artık maddeler oluşur.

Bu artıklar;

Karbonhidratlardan → CO2 ve H2OYağlardan → CO2 ve H2OProteinlerden  → Amonyak, üre, ürik asit,CO2

ve H2O ’dan oluşur.

İnsan vücudunda oluşan zararlı maddeler böbreklere yardımcı olarak deri, akciğer ve karaciğer yardımıyla dışarı atılır. 

Akciğerlerden → CO2 ve su buharıDeriden → Ter (su, mineral, üre)Karaciğer → safra tuzları

İnsanda Boşaltım Sistemi İnsanlarda; Böbrekler idrar atar. (su, mineral, üre

v.s.) Akciğerler karbondioksit ve su atar. Safra kesesi safra tuzlarını atar. Ter bezleri; su, mineral, üre, laktik asit

v.s. atar.

BÖBREK Böbrek dıştan içe doğru kabuk, öz ve

havuzcuktan oluşur. Böbrekte görev yapan temel birim nefrondur. Nefron, bir böbrekte yaklaşık bir milyon tanedir.

İnsanda Boşaltım Organları

SİNDİRİM SİSTEMİSindirim sistemi gastrointestinal kanal, ağız, tükrük

bezleri, farenks, özofagus,karaciğer, safrakesesi, pankreas, rektum ve anüsten oluşur.

Bu sistemin fonksiyonu yiyeceği sindirerek vücut hücrelerini beslemektir.

Sindirim, yiyeceğin ağza alınmasıyla başlayarak gerekli bileşiklerin alınıp, bütün hücreleri beslemek için dolaşım sistemiyle taşınmasına kadar süren komplike bir olaydır.

DİŞİ ÜREME SİSTEMİ

İnsanda dişi üreme sistemi; yumurtalıklar (ovaryum), yumurta kanalı (fallopi tüpü), döl yatağı (rahim = uterus) ve vagina’ dan meydana gelir.

Yumurtalıklarda mayoz bölünmeyle oluşan yumurtalar, yumurta kanalında döllenir.

Döllenen yumurta rahime gelerek, burada duvara tutunur ve gelişimini devam ettirir.

ÜREME SİSTEMİ

ÜREME SİSTEMİ

ERKEK ÜREME SİSTEMİİnsanda erkek üreme sistemi; testisler,

epididimis, sperm kanalı, üretra ve yardımcı bezlerden meydana gelir.

Erkek üreme hücresi olan spermlerin oluştuğu yerlerdir. Testisler doğumdan kısa bir süre önce vücut yüzeyinden dışa doğru meydana gelen bir kese içine geçerler.

Testisler, hem spermleri oluşturur, hemde hormon salgılayarak gametleri olgunlaştırır.

ÜREME SİSTEMİ

ÜREME SİSTEMİ

DOKULARIMIZEpitel Doku

Bağ Dokusu

Kas Dokusu

Sinir Dokusu

DOKU Belli bir görevi yapmak üzere bir araya gelmiş aynı

yapı ve şekildeki hücre topluluklarına DOKU adı verilir.

Vücutta en çok hücre kapsayan doku Epitel Dokudur.

Vücudun dış yüzeyini ve organların iç yüzeyini örter.

Bulundukları organı dış etkilerden korumak, salgı yapmak, emmek, mukus ve benzeri maddeleri iletmek gibi görevleri vardır.

DOKU Bağ doku, hücrelerarası boşlukları doldurur,

hücreleri birbirlerine bağlar, enfeksiyonlara karşı koruma sağlar ve hasarlanma durumunda onarılmalarını gerçekleştirir.

Epitel Dokusunun hemen altında bulunur.

Kemik Doku, vücudu oluşturan dokular arasında en sert olanıdır. Organizmada gerçek anlamda destek görevi yapan dokudur. Ayrıca organizmanın kalsiyum depolarıdır.

DOKU Sinir Dokusu, sinir

sistemini oluşturan dokudur.

Nöronlar ve glia hücreleri olmak üzere 2 önemli hücre tipi dikkat çekmektedir.