ปณธานปท 7 ฉบบท 9 กรกฎาคม-ธนวาคม 2554วารสารทางวชาการ สาขาวชาปรชญาและศาสนา คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ISSN : 1905-6788

กรรมการทปรกษาทรงคณวฒภายนอกศ.เกยรตคณ ดร.แสง จนทรงามศ.เกยรตคณ ดร.สทธ บตรอนทรรศ.ดร.บณย นลเกษผศ.รงเรอง บญโญรสผศ.นอย พงษสนทอ.ดร.ประมวล เพงจนทร

กรรมการทปรกษาทรงคณวฒภายในรศ.จารณ วงศละครผศ.พระพล คดบวผศ.ดร.วโรจน อนทนนทอ.ดร.พสฏฐ โคตรสโพธ

บรรณาธการผศ.ดร.ปรตม บญศรตน

กองบรรณาธการอ.ดร.สมหวง แกวสฟองอ.แสวง แสนบตร อ.สยาม ราชวตรอ.ระพ แสงสาคร อ.ดร.วรรณวสาข ไชยโยDr. Christopher Andrew Fisher

ออกแบบและผลตโดยแมกซพรนตง (MaxxPRINTINGTM)14 ถ.ศรมงคลาจารย ซ.สายนาผงต.สเทพ อ.เมอง จ.เชยงใหม 50200Hotline : 089-6356413Tel. : 053-221097E-mail : info@maxx.me

วตถประสงควตถประสงค เพอเผยแผความรทางวชาการเพอเผยแผความรทางวชาการ

ดานปรชญาและศาสนาแกสงคมดานปรชญาและศาสนาแกสงคมในรปแบบของวารสารในรปแบบของวารสาร

วารสารปณธานวารสารปณธาน เปนโครงการบรการวชาการเปนโครงการบรการวชาการแกสงคม กองบรรณาธการยนดพจารณาแกสงคม กองบรรณาธการยนดพจารณาขอเขยนทางวชาการเกยวกบปรชญาและขอเขยนทางวชาการเกยวกบปรชญาและ

ศาสนา เชน บทความ บทความวจย ศาสนา เชน บทความ บทความวจย รายงานผลการวจย บทวจารณหนงสอ รายงานผลการวจย บทวจารณหนงสอ บทวจารณบทความทตพมพในวารสารนบทวจารณบทความทตพมพในวารสารน

ผสนใจกรณาสงสาเนาขอเขยนผสนใจกรณาสงสาเนาขอเขยนจานวน 2 ชด พรอมไฟลเอกสารถงจานวน 2 ชด พรอมไฟลเอกสารถง

บรรณาธการตามทอย หรอ บรรณาธการตามทอย หรอ อเมล : preechar@yahoo.comอเมล : preechar@yahoo.com

เจาของและสานกงานเจาของและสานกงานสาขาวชาปรชญาและศาสนา สาขาวชาปรชญาและศาสนา

คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหมคณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม239 ถ. ต.สเทพ อ.เมอง จ.เชยงใหม 50200239 ถ. ต.สเทพ อ.เมอง จ.เชยงใหม 50200

โทร 0-5394-3263,0-5394-3280 โทร 0-5394-3263,0-5394-3280 โทรสาร 0-5394-2332โทรสาร 0-5394-2332

http://www.philcmu.comhttp://www.philcmu.com

บรรณาธการ

วารสารทางวชาการกวาจะออกสตลาดวชาการได ยงคงพบปญหาเดม ๆ คอ ไมสามารถออกตามกาหนดได เหตปจจยททาใหเปนเชนน ผท

อยในแวดวงแหงการจดทาวารสารอาจทราบด จงมขอกลาวถง ณ ทน เพราะดเหมอนวา จะเปนการแกตว อยางไรกตาม ในฐานะทรบหนาทเปนบรรณาธการคงตองพจารณาตวเองในบทบาททวาน วารสารปณธานฉบบหนา ทานผอานจะไดพบกบบรรณาธการคนใหม คงจะมอะไรทดกวาคนเกา บทความทนาเสนอในฉบบน มเนอหาทหนาสนใจยงโดยเฉพาะอยางยง ปรชญาสงแวดลอม ทมงนาเสนอแนวคดทลกทสดเกยวกบสงแวดลอม ทสะทอนใหเหนวาปญหาสงแวดลอมทโลกกาลงเผชญอยขณะน ไมวาจะเปนปญหาหมอกควนในภาคเหนอ หรอภาวะโลกรอนขนทกวนนน มรากฐานจากแนวคดใด ทานจะพบกบแนวคดทางปรชญาเกยวกบสงแวดลอมทลมลกในบทความทไดรบเกยรตยงจากศาสตราจารยเกยรตคณ ดร. สทธ บตรอนทร บทความทสอง เรอง แนวคดเรองอตลกษณของศลปนผทาเพลงอนดไทยในปจจบน เปนบทความวจย โดย อนสกข ศรนนท ไดน า เสนอแงค ดมมมองทางป รชญาอกแขนงห นง คอ ด านสนทรยศาสตร (Aesthetics) หากมงเนนศกษาเพอแสดงใหเหนอตลกษณของศลปนในกลมเพลงอนดไทยยคปจจบน โดยใชแนวคดอตถภาวนยมในการวเคราะห เปนอกบทความหนงทสะทอนใหเหนการโหยหาความเปนอสระทไมอยากตดอยในกรอบใดกรอบหนงของมนษยชาต ไมเวนแมกระทงในเสยงดนตร ความคดไมตดกรอบหากมองในแงหนง กเปนการสรางสงใหมใหแกโลก ในขณะเดยวกน หากไมควบคมความคดดงกลาวบาง กสรางความรกใหแกโลกเหมอนกน โดยเฉพาะการใชความคดดงกลาวตอบสนองในดานเสยหาย

หวงทานผอานคงไดสาระประโยชนจากวชาการดงกลาว ขอขอบคณอยางยง สาหรบเจาของบทความทกทาน ทกรณามอบตนฉบบเพอจดพมพเผยแพรโดยไมไดรบคาตอบแทนใด ๆ หวงเปนอยางยงวา จะไดรบความเมตตานเคราะหจากทกทานในโอกาสตอไป

ปรตม บญศรตน

สาขาวชาปรชญาและศาสนาคณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

239 ถ.หวยแกว ต.สเทพ อ.เมอง จ.เชยงใหม 50200โทร. 0-5394-3263 แฟกซ 0-5394-2332

สารบญ

เรอง หนา บรรณาธการ

สารบญ

ปรชญาสงแวดลอม ........................................................................7 ศาสตราจารยเกยรตคณ ดร.สทธ บตรอนทร

แนวคดเรองอตลกษณของศลปน ................................................45 ผทาเพลงอนดไทยในปจจบน อนสกข ศรนนท

7

ศาสตราจารยเกยรตคณ ดร.สทธ บตรอนทร

1. ความนา

ในวงการศกษาปรชญา ถอกนวา ปรชญาเปนวชาแมบทแหลงทมาแหงสรรพวทยาการของมนษยชาต เรยกวา วชาเปนมนษย ทงดานวชาชวตและดานวชาชพ เปนมนษยยงไมได หากไมมวชาเปนมนษยน สาหรบพฒนามนษยใหเปนผมเหตผล ปญญา คณธรรม และความรความสามารถ ผานกระบวนการและขนตอนวฒนธรรมทางการศกษาเลาเรยน ฝกฝนอบรมวชาชวตใหเปนคนด เขาใจและเขาถงความจรง ความถกตอง และ ความดงาม ในชวต คกบวชาชพใหเปนคนเกง ชานาญเชยวชาญในการประกอบสมมาชพ สาหรบสรางและแสวงหาคณประโยชนทางวตถธรรม เพอการครองชพใหอยรอด และอยด ดวยความสมบรณพนสขแกตนเองและผอนแวดลอมตนเองอย ทามกลางสงแวดลอมธรรมชาต และ สงแวดลอมสงคม-วฒนธรรม แมเปนเพยงสวนหนงและองคประกอบหนงของธรรมชาต-สงแวดลอมธรรมชาต แตมนษยเปนสตวมคณลกษณะพเศษเฉพาะดงกลาวขางตน จงเปนฝายสรางอานาจ ครองอานาจ และใชอานาจเหนอสงอนใดรอบตว ในการคดและสรางวทยายทธ สาหรบประกอบกรรมทาการเปลยนแปลงเกนความเปลยนแปลงตามธรรมชาต หรอ ตามธรรมดา ทสงผลกระทบตอสภาพแวดลอมมนษยดวยกน และสงแวดลอมอนๆในระบบนเวศธรรมชาตเดยวกนไดอยางทวถง เดนชดเพมขนเรอยๆเปนลาดบมา แตมนษยกตองอยภายใตสงแวดลอมธรรมชาตในกฎธรรมชาตและไมอาจอยเหนอกฎธรรมชาต

คนเกง ชานาญเชยวชาญในการประกอบสมมาชพ สาหรบสรางและแสวงหาคณประโยชนทางวตถธรรม เพอการครองชพใหอยรอด และอยด ดวยความสมบรณพนสขแกตนเองและผอนแวดลอมตนเองอย ทามกลางสงแวดลอมธรรมชาต และ สงแวดลอมสงคม-วฒนธรรม

แมเปนเพยงสวนหนงและองคประกอบหนงของธรรมชาต-สงแวดลอมธรรมชาต แตมนษยเปนสตวมคณลกษณะพเศษเฉพาะดงกลาวขางตน จงเปนฝายสรางอานาจ ครองอานาจ และใชอานาจเหนอสงอนใดรอบตว ในการคดและสรางวทยายทธ สาหรบประกอบกรรมทาการเปลยนแปลงเกนความเปลยนแปลงตามธรรมชาต หรอ ตามธรรมดา ทสงผลกระทบตอสภาพแวดลอมมนษยดวยกน และสงแวดลอมอนๆในระบบนเวศธรรมชาตเดยวกนไดอยางทวถง เดนชดเพมขนเรอยๆเปนลาดบมา แตมนษยกตองอยภายใตสงแวดลอมธรรมชาตในกฎธรรมชาตและไมอาจอยเหนอกฎธรรมชาต

ปรชญาสงแวดลอม

8

นได พยายามเสแสรงแกลงเอาวถชวตออกหางไกลธรรมชาตเทาไร กยงประสบปญหาคอ ความทกขและความหายนะนานาประการมากยงขนเทานน ในทางปรชญาสงแวดลอม มนษยกบสงแวดลอมทกดาน มความสมพนธกนตลอดกาละและเทศะ ในลกษณะเปนวงจร แนววฏจกร ทกฝายมกรยาและปฏกรยาตอกนเสมอ ไมอาจบอกไดแนนอนตายตววา ฝายไหนมอทธพลตอฝายไหนมากนอยกวากน ความเปนจรงคอ ทกฝายองอาศยกนเปนอยและดาเนนไป กระนนกตาม ปราศจากธรรมชาต ยอมไมมมนษย แตไมมมนษย ธรรมชาตกยงเปนธรรมชาตอยได สงแวดลอมรอบชวตมนษย ยอมมอทธพลตอความเปนมนษยและพฤตกรรมของมนษย ทางกาย วาจา และความรสกนกคดจตใจ ในความเปนอยมอยและเปนไปของมนษย เพราะมนษยเปนมนษยไมไดหากปราศจากสงแวดลอม และมนษยเปนเพยงสงแวดลอมสวนหนง กระนน กมอานาจและบทบาทมากในการกาหนดและจดการความเปนไปของสงแวดลอมอนๆ ลาดบจากทใกลสดถงไกลสดชวตมนษย ไมวาจะโดยนยการเสาะแสวงหา นามาใช การดดแปลง ปรบเปลยนใหดขน รวมถงนยการทารายทาลายเพอสนองความประสงคดานตางๆ ระดบตางๆ ไดคณคาบางไมไดคณคาบาง ถกตองตามศลธรรมบางละเมดศลธรรมบาง ลวนมผลกระทบใหเกดการเปลยนแปลงจากทมอยประจาเดมๆ ทงในทางทาลายและทางสรางสรรคของสงแวดลอมนนๆ ทมนษยเอาชวตเขาไปเกยวของ มนษย-สงแวดลอมมนษย แตละคนเกดมชวต ครองชวต ดารงและดาเนนชวต ปรงแตงขนจากสงแวดลอมทงนน – สงแวดลอมธรรมชาต มนษย สงคม และ วฒนธรรม ไตรยางคแหงสงแวดลอมนสมพนธกน คอ ตวกาหนดความเปนอยและมอยทแทจรงของมนษย ตงแตมมนษยชาตและตลอดวถชวตมนษยแตเกดจนตาย ดงนน สงแวดลอม ในทน จงหมายถง สรรพสงบนโลกใบน ทงทมชวตและไมมชวต ทงวตถธรรมและนามธรรม ทงทเกดเอง

วารสารปณธาน

ปรบเปลยนใหดขน รวมถงนยการทารายทาลายเพอสนองความประสงคดานตางๆ ระดบตางๆ ไดคณคาบางไมไดคณคาบางถกตองตามศลธรรมบางละเมดศลธรรมบาง ลวนมผลกระทบใหเกดการเปลยนแปลงจากทมอยประจาเดมๆ ทงในทางทาลายและ

ทางสรางสรรคของสงแวดลอมนนๆ ทมนษยเอาชวตเขาไปเกยวของ

มนษย-สงแวดลอมมนษย แตละคนเกดมชวต ครองชวต ดารงและดาเนนชวต ปรงแตงขนจากสงแวดลอมทงนน – สงแวดลอมธรรมชาต

มนษย สงคม และ วฒนธรรม ไตรยางคแหงสงแวดลอมนสมพนธกน

คอ ตวกาหนดความเปนอยและมอยทแทจรงของมนษย ตงแตม

มนษยชาตและตลอดวถชวตมนษยแตเกดจนตายดงนน สงแวดลอม ในทน จงหมายถง สรรพสงบนโลกใบน

ทงทมชวตและไมมชวต ทงวตถธรรมและนามธรรม ทงทเกดเอง

9

เปนเองไดตามธรรมชาต และ ทมนษยปรงแตงสรางสรรคขนดวยทรพยสนทางปญญาจากทรพยากรธรรมชาต ลวนมสภาวะเปนหนงเดยวกน สมพนธกนอย ในคณสมบตและคณลกษณะรวมรวมกน แมผดแปลกแตกตางกน จาแนกโดยคณลกษณะจาเพาะของแตละประเภท แตละชนด เปนเอกลกษณทางสถานภาพและภาระหนาท สงประสงคและวถชวต ความสมพนธใกลไกล สรรพสงยอมเกดขน ดารงอย และไหลเลอนเคลอนไหวเปลยนแปลงในกาละและเทศะ ภายใตหลกและกฎแหงความเปนเหตเปนผลแกกนและกน องอาศยกนแวดลอมกน เปนอยมอยรวมรวมกน ในกฎธรรมชาต-กฎแหงไตรลกษณ และกฎแหงกรรมสาหรบมนษย รวมถงกฎเกณฑทมนษยบญญตขนใชเองในแตละสงแวดลอมทางสงคม-วฒนธรรมตามยคสมย ทงหมดรวมอยในระบบนเวศเดยวกน มนษยแมเปนสวนหนงของสรรพสงแวดลอมทงหลาย แตมกสาคญตวเองดวยอหงการ มมงการ และถอเสมอวา ตนเปนศนยกลางสงแวดลอมอน กาหนดวด และจดการเพอถอเอาประโยชนจากสงแวดลอมเหลานนทเหลอ อางเปนฝายครองพลงอานาจ ทไดจากพลงอานาจเหนอธรรมชาตบาง จากพลงความคดและสตปญญาทางวทยาการตางๆ ของตนเองบาง มใชเพยงเพอชวตอยรอดเยยงสงมชวตอน แตเพออยดและอยอยางวเศษเอาเปรยบเหนอชวตอน ทงทอยในสภาวะแวดลอมและระบบนเวศเดยวกนแทๆ เหตเพราะมนษยเกดมาพรอมและเพมพนขนอกซง กเลส ตณหา และ อปาทาน ปรชญาเมธและปราชญราชบณฑต ทงจากโลกตะวนออกและตะวนตก1 ไดมทรรศนะหลากหลายเพมมากขนเรอยๆ ในเรอง

สงแวดลอมน โดยใหชอหลากหลาย อาท จรยศาสตรสงแวดลอมบาง

ปรชญาสภาพแวดลอมและระบบนเวศนบาง วทยาศาสตรสงแวดลอมบาง อยางไรกตาม ทงหมดแสดงเนอหาและสงมงประสงครวมสาระ

1 ศกษาความละเอยดใน Elliot.R. and Gare,A.(Ed.) : Environmental Philosophy, The Open University Press, England 1983 chaps II & III., Cunningham W. and Saigo, B.W.(Ed.) : Environmental Sciences, Boston USA. 1997 ps.29-41

ทางวทยาการตางๆ ของตนเองบาง มใชเพยงเพอชวตอยรอดเยยงสงมชวตอน แตเพออยดและอยอยางวเศษเอาเปรยบเหนอชวตอน ทงทอยในสภาวะแวดลอมและระบบนเวศเดยวกนแทๆ เหตเพราะ

มนษยเกดมาพรอมและเพมพนขนอกซง

กเลส ตณหา และ อปาทาน ปรชญาเมธและปราชญราชบณฑต ทงจากโลกตะวนออก

และตะวนตก1 ไดมทรรศนะหลากหลายเพมมากขนเรอยๆ ในเรอง

สงแวดลอมน โดยใหชอหลากหลาย อาท จรยศาสตรสงแวดลอมบาง

ปรชญาสภาพแวดลอมและระบบนเวศนบาง วทยาศาสตรสงแวดลอมบาง อยางไรกตาม ทงหมดแสดงเนอหาและสงมงประสงครวมสาระ

1 ศกษาความละเอยดใน Elliot.R. and Gare,A.(Ed.) : Environmental Philosophy, The Open University Press, England 1983 chaps II & III., Cunningham W. and Saigo, B.W.(Ed.) : Environmental Sciences, Boston USA. 1997 ps.29-41

10

ลงทความสมพนธระหวางมนษยกบสงแวดลอม ถอมนษยเปน

ศนยกลางแหลงรวมของเรองบาง ถอมนษยเปนองคประกอบหลกใน

ฐานะผกระทาของเรองทงหมดบาง จงปรากฏมทศนะสดโตงขดแยง

กนมาตลอดบนสายทางเดยวกนคอ ประโยชนนยม ตรงกบศพทภาษา

องกฤษวา Utilitarianism

กระนนกยงมทศนะสายกลางทผเขยนเรยกวา มชฌมนยม

ตรงกบศพทภาษาองกฤษวา The Middle Way หรอ Moderationism

ทใหแนวบรณาการองคความรสาขาตางๆ ดานตางๆ ในเรอง

ส งแวดลอมน และใชชอหวขอบรรยายทางวชาการปรชญา

นวา ปรชญาสงแวดลอม เทยบความหมายไดกบศพทองกฤษวา

Environmental Philosophy ภายหลงไดศกษาวเคราะหและประมวล

องคความรอนเปนมรดกทางปญญาของบรรดาทานผรเหลานน

ประกอบกน และเปรยบเทยบกน โดยไดเพมเตมแนวคดความเหน

ของผเขยนเสรมแตงเขาไปบาง ในลกษณะปรชญาประยกต โยง

เนอหาทางปรชญาบางสาขามาบรณาการเขาดวยกนมาเปนหลก

คอ ดานอภปรชญา-ภววทยา จรยศาสตร คณวทยา-อรรฆวทยา สนทรยศาสตร ตรรกศาสตร และแมกระทงปรชญาวทยาศาสตร คดสรรกลนกรองปรงแตงเขาดวยกน องคความรดานตางๆ เหลาน

ใหเกดทรรศนะสมพนธกนอย แยกออกจากกนไมไดในเรองปรชญา

สงแวดลอมน ขยายความเชอมโยงถงองคความรอนเปนเครอขายสาย

เกยวของกน ไดแก วทยาศาสตรสงแวดลอม วทยาศาสตรธรรมชาต นเวศวทยา มนษยศาสตรและสงคมศาสตร ใหเปนหนงเดยวกนรวมลงทเรองมนษยกบสงแวดลอม จากความขางตน เราจงไดสงแวดลอม 3 ลกษณะหรอ 3 มตหลก คอ

มตท 1 สงแวดลอมธรรมชาต กนความหมายและขอบเขต

กวางทสด ประมวลเอาสงแวดลอมทงหมดทงปวงบนโลกใบนโยงส

วารสารปณธาน

คอ ดานอภปรชญา-ภววทยา จรยศาสตร คณวทยา-อรรฆวทยา

สนทรยศาสตร ตรรกศาสตร และแมกระทงปรชญาวทยาศาสตรคดสรรกลนกรองปรงแตงเขาดวยกน องคความรดานตางๆ เหลานใหเกดทรรศนะสมพนธกนอย แยกออกจากกนไมไดในเรองปรชญา

สงแวดลอมน ขยายความเชอมโยงถงองคความรอนเปนเครอขายสาย

เกยวของกน ไดแก วทยาศาสตรสงแวดลอม วทยาศาสตรธรรมชาต

นเวศวทยา มนษยศาสตรและสงคมศาสตร ใหเปนหนงเดยวกนรวมลงทเรองมนษยกบสงแวดลอม จากความขางตน เราจงไดสงแวดลอม 3 ลกษณะหรอ 3 มตหลก คอ

มตท 1 สงแวดลอมธรรมชาต กนความหมายและขอบเขต

กวางทสด ประมวลเอาสงแวดลอมทงหมดทงปวงบนโลกใบนโยงส

11

ปรโลก-โลกอนๆ ทงทมชวตและไมมชวต ทงทเปนวตถธรรมหรอ

รปธรรมและนามธรรม ทงทสมผสไดและสมผสยงไมได

มตท 2 สงแวดลอมมนษย หมายถง มวลมนษยทกชาตพนธ

แตดกดาบรรพจนปจจบนและอนาคต รวมถง สงคมมนษยทมวลหม

มนษยอยรวมกนและรวมกน ปรงแตงสรางสรรคขนมา ในโครงสราง

รปแบบ สถานภาพ และบทบาทหนาทหลากหลาย ทแตกตางกนจาก

มวลหมสตวอนๆ ภายใตสงแวดลอมธรรมชาตและระบบนเวศเดยวกน

มตท 3 สงแวดลอมวฒนธรรม หมายถง สภาพแวดลอม

ทงทางรปธรรมหรอวตถธรรม และ สงแวดลอมทางนามธรรมหรอ

คตธรรม อนเปนแนววถชวตของมนษยในแตละสงคมทเปนผลงาน

ปรงแตง สรางสรรค ดดแปลงเสรมธรรมชาตแทๆ โดยทรพยสนทาง

ปญญาของมนษยจากทรพยากรธรรมชาตใหถอเปนสภาวะทอางกน

วาความเจรญ ในวถชวตของมนษยและสงคมมนษย ใหวถชวตมนษย

มคณลกษณะพเศษกวา แนวการดาเนนชวตของสตวอนและสงมชวต

อน ในระบบนเวศเดยวกน สงแวดลอม 2 มตหลง เปนผลเนองมาจากสงแวดลอม

มตแรก คอ สงแวดลอมธรรมชาตแหลงทมาแหงสงแวดลอมอนๆ หากไมมธรรมชาต ยอมไมมสรรพสงในธรรมชาต รวมมนษยดวย หากไมมมนษยยอมไมมสงคมและวฒนธรรมของมนษย สงแวดลอม

3 มตเหลาน สมพนธเปนเหตเปนผลของกนแลกน องอาศยกน กระทบ

ถงกน ในการเกดขน ดารงอย และดาเนนไป ในวงจรวฏจกรแหง

ความไหลเลอนเคลอนไหว และแปรเปลยนไปไมหยดยง ในกาลาวกาศและกฎธรรมชาตเดยวกน ในบทความประกอบการบรรยายทางวชาการครงน ผเขยนขออนญาตจากดความพยายามอยเฉพาะ

แนวคดเรองมนษยกบสงแวดลอมธรรมชาต เปนประการสาคญ

โดยแบงออกเปน 2 หวขอสบเนองกนคอ มนษยกบสงแวดลอม-

สงแวดลอม 2 มตหลง เปนผลเนองมาจากสงแวดลอม

มตแรก คอ สงแวดลอมธรรมชาตแหลงทมาแหงสงแวดลอมอนๆ หากไมมธรรมชาต ยอมไมมสรรพสงในธรรมชาต รวมมนษยดวย หากไมมมนษยยอมไมมสงคมและวฒนธรรมของมนษย สงแวดลอม

3 มตเหลาน สมพนธเปนเหตเปนผลของกนแลกน องอาศยกน กระทบ

ถงกน ในการเกดขน ดารงอย และดาเนนไป ในวงจรวฏจกรแหง

ความไหลเลอนเคลอนไหว และแปรเปลยนไปไมหยดยง ในกาลาวกาศและกฎธรรมชาตเดยวกน ในบทความประกอบการบรรยายทางวชาการครงน ผเขยนขออนญาตจากดความพยายามอยเฉพาะแนวคดเรองมนษยกบสงแวดลอมธรรมชาต เปนประการสาคญ

โดยแบงออกเปน 2 หวขอสบเนองกนคอ มนษยกบสงแวดลอม-

12

โลกทศนและชวทศน และความตอนทาย : ปญหาสงแวดลอมกบ

แนวทางแกไขและบารงรกษา ตามลาดบ

2. มนษยกบสงแวดลอม : โลกทศนและชวทศน

โลกทศนและชวทศน คอ ประมวลความหมายและลกษณะ

ทวไปของปรชญา ตามทเขาใจกนพนๆ ทวไปวา เปนแนวคดความ

เหนและความเชอ เกยวกบโลกและชวตของสรรพสงทงหลาย รวมถง

มนษย ดวยใหเปนจดรวมทางการศกษาวชาปรชญา ในแตละสงคม

และวฒนธรรมของคนตะวนออกและตะวนตก คณคา สงมงหวง

และ แนวทางชวต ถกกาหนดขนตามปรชญาของตน บางสวน

บางระดบแตกตางกน บางสวนบางลกษณะตรงกนคลายคลงกน

หลกปรชญาหลายลกษณะของคนตะวนออกมอนเดยและจน

เปนแหลงกาเนด และของคนตะวนตกมกรกและโรมนเปนแหลง

กาเนด มลกษณะตรงกน คลายคลงกนและแลกเปลยนกนได แตยงมทศนะหลายอยางของคนตะวนออกและคนตะวนตกแตกตางกนไปกนไมไดเลย การศกษาโลกทศนและชวทศนจงควรตองคานงถง

รากฐานวฒนธรรม คตธรรมทปรากฏออกทางวฒนธรรมวตถธรรม

และ พฒนาการทางแนวคดความเหนและความเชอ อนเปนโลกทศนและชวทศนของมนษย เปนจดเรมตนและเปนหลก ‘อนวาพลงแนวคดความเหนและความเชอนนเองแหละคอ อานาจเหนออานาจสาคญทสดในหมมนษย คณคาสาคญทสด

ในเรองของมนษยและโลกมนษย คอ ทเขาคดและทเขาเชอในชวต

ของเขานนเอง นคอมลเหตแทๆ ททาใหเขาเปนอยางทเปน และ

ทาใหเขาคงทนเปนมนษยอยตอไปได นคอสงทใหเขาเผชญหนา

วารสารปณธาน

กาเนด มลกษณะตรงกน คลายคลงกนและแลกเปลยนกนได แตยงมทศนะหลายอยางของคนตะวนออกและคนตะวนตกแตกตางกนไปกนไมไดเลย การศกษาโลกทศนและชวทศนจงควรตองคานงถง

รากฐานวฒนธรรม คตธรรมทปรากฏออกทางวฒนธรรมวตถธรรม

และ พฒนาการทางแนวคดความเหนและความเชอ อนเปนโลกทศน

และชวทศนของมนษย เปนจดเรมตนและเปนหลก‘อนวาพลงแนวคดความเหนและความเชอนนเองแหละ

คอ อานาจเหนออานาจสาคญทสดในหมมนษย คณคาสาคญทสด

ในเรองของมนษยและโลกมนษย คอ ทเขาคดและทเขาเชอในชวต

ของเขานนเอง นคอมลเหตแทๆ ททาใหเขาเปนอยางทเปน และ

ทาใหเขาคงทนเปนมนษยอยตอไปได นคอสงทใหเขาเผชญหนา

13

กบปญหาชวต สถานการณ เหตการณ และแมแตวกฤตการณ

แวดลอมทกลมหายใจ และ นคอสงทเขายอมสละอทศทกอยาง

แมชวต เพอสงทเขาไดคดและเชอถอนน’ เราจงมาศกษาวเคราะห

โลกทศนและชวทศนทมอทธพลเดนชดเปนพเศษ ทงแนวตะวนตก

และแนวตะวนออก โดยเนนทเรองมนษยกบสงแวดลอม ตอไป

2.1 ทศนะแนวตะวนตก : เทวนยมและวตถนยม 2.1.1 แนวเทวนยม (Theistic View)2 ในเทวนยมน ผเขยน

ถอเอาแนวทศนะยวและครสเตยนเปนหลก ทง 2 ทศนะสอนใหได

แนวคดและเชอวา มนษย ทรงคณคาเปนทสองรองจากพระเปนเจา

ถกสรางขนมาในสถานะเปน ฉายา ของพระองค และเปน เทวทายาท

โดยตรงของพระองค มนษยจงไดรบมอบหมายใหครองสทธอานาจ

เปนเจาหรอเจานายเหนอสรรพสงในโลกและถอวา สภาวะแวดลอม

ธรรมชาตมคณคาเพยง ‘ทาสผาน’ หรอ ‘เชลย’ เพยงเพอสนองความ

อยากของมนษย ความสมพนธของมนษยกบสงแวดลอมธรรมชาต จงเปรยบไดกบความสมพนธระหวางเจาผครองอานาจเบดเสรจ

เดดขาดกบผอยใตอานาจในทกดาน เจานายมสทธอานาจทาตามเจตนจานงของตนทจะใหไดมาซงผลประโยชน สนองความทะยาน

อยากทกอยางแหงตนโดยไมมขอจากด มนษยไดรบการสงสอน

ใหถอวาตนในฐานะทายาทแทจรงของพระเปนเจาผสราง (God the Creator) คอเจาเหนอโลกธรรมชาตพรอมสรรพทรพยากรธรรมชาต

กเพอรบใชตนเทานน มนษยจงเปนผทรงอานาจและครองสทธอานาจเตมทในการถอเอาประโยชนจากโลกธรรมชาต ใหไดมากทสดเทาท

มนษยอยากได เพราะธรรมชาตมใชอะไรอนนอกจากเปนเครองมอ

2 ศกษาความละเอยดเพมเตมใน แนงนอย บณยเนตร : จรยศาสตรภาวะแวดลอม สานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย กรงเทพฯ 2537 บทท 2-3 และของ White, L. : The Historical Roots of Our Ecological Crisis, Science, March 1967, ps.1203-1214.

จงเปรยบไดกบความสมพนธระหวางเจาผครองอานาจเบดเสรจเดดขาดกบผอยใตอานาจในทกดาน เจานายมสทธอานาจทาตามเจตนจานงของตนทจะใหไดมาซงผลประโยชน สนองความทะยาน

อยากทกอยางแหงตนโดยไมมขอจากด มนษยไดรบการสงสอน

ใหถอวาตนในฐานะทายาทแทจรงของพระเปนเจาผสราง (God the

Creator) คอเจาเหนอโลกธรรมชาตพรอมสรรพทรพยากรธรรมชาตกเพอรบใชตนเทานน มนษยจงเปนผทรงอานาจและครองสทธอานาจเตมทในการถอเอาประโยชนจากโลกธรรมชาต ใหไดมากทสดเทาท

มนษยอยากได เพราะธรรมชาตมใชอะไรอนนอกจากเปนเครองมอ

2 ศกษาความละเอยดเพมเตมใน แนงนอย บณยเนตร : จรยศาสตรภาวะแวดลอม สานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย กรงเทพฯ 2537 บทท 2-3 และของ White, L.

: The Historical Roots of Our Ecological Crisis, Science, March 1967, ps.1203-1214.

14

สนองความประสงคอนหาขอบเขตมไดของมนษย ตามทพระเปนเจา

ทรงมอบหมายให โลกธรรมชาตรวมถงทรพยากรธรรมชาตทงมวล

ในธรรมชาต ทงทมชวตและทไมมชวตเปนสงไมมคณคาในตว จะม

คณคาขนมากตอเมอไดถกนามารบใชมนษยเทานน โลกธรรมชาต

จงตองขนอยกบขอกาหนดของมนษย หากใหเกดปญหาแกมนษย

ตองถอวาธรรมชาตทรยศตอมนษย ผเปนเจาของธรรมชาตโดย

เทวสทธทรงประทานใหแตเดมมา

นกคดทางนเวศวทยาและปรชญาวทยาศาสตร ตความจาก

ปฐมกาล (Genesis) ในคมภรพนธสญญาเดม (Old Testament)

ไดวเคราะหใหเหนความแปลกแยกแตกตางอยางสดขว ทงแนวตง

และแนวราบระหวางสถานภาพของพระเปนเจา มนษย และสรรพสง

แวดลอมอนๆ ในธรรมชาต ทแยกมนษยออกตางหาก ผถกกาหนด

วางใหเปนเจานายของโลกธรรมชาต แทนทจะถอมนษยเปนสมาชก

เยยง ‘กลยาณมตรดวยกลยาณธรรม’ สวนหนงของโลกธรรมชาตใน

ระบบนเวศเดยวกน เหตเพราะมนษยถกสรางในพระฉายาและทายาท

โดยตรงของพระองค คาจนใหมนษยพลอยไดเอกลกษณและสทธอานาจพเศษเหนอสงอนใด ในบรรดาผลงานสรางโลกของพระเปนเจา เทากบเปนการแยกมนษยออกจากสงแวดลอมอนใดในระบบนเวศ

เดยวกนและภายใตกฎธรรมชาตเดยวกน นอกจากน ในบทปฐมกาล

1 : 26 และ 1 : 28 ไดระบความชดเจนในการมอบอภสทธและอานาจ

เบดเสรจเดดขาดใหมนษยเปนเจาถอครอง บรหารจดการและใชสรรพ

สงและสรรพทรพยากรในโลกธรรมชาตทงทมชวตและไมมชวต:3

“... พระเจาทรงพระเมตตาอนหาประมาณมได วางแผนการทงหมดเพอประโยชนของมวลมนษย และเพอใหมนษย

ปกครองสงสรางทางกายภาพทพระเจาทรงสราง มไดมจดหมาย 3 White,อางแลว หนา1205 และ แนงนอย, อางแลว หนา 15

วารสารปณธาน

โดยตรงของพระองค คาจนใหมนษยพลอยไดเอกลกษณและสทธ

อานาจพเศษเหนอสงอนใด ในบรรดาผลงานสรางโลกของพระเปนเจา เทากบเปนการแยกมนษยออกจากสงแวดลอมอนใดในระบบนเวศเดยวกนและภายใตกฎธรรมชาตเดยวกน นอกจากน ในบทปฐมกาล

1 : 26 และ 1 : 28 ไดระบความชดเจนในการมอบอภสทธและอานาจ

เบดเสรจเดดขาดใหมนษยเปนเจาถอครอง บรหารจดการและใชสรรพ

สงและสรรพทรพยากรในโลกธรรมชาตทงทมชวตและไมมชวต:3

“... พระเจาทรงพระเมตตาอนหาประมาณมได วางแผนการทงหมดเพอประโยชนของมวลมนษย และเพอใหมนษยปกครองสงสรางทางกายภาพทพระเจาทรงสราง มไดมจดหมาย 3 White,อางแลว หนา1205 และ แนงนอย, อางแลว หนา 15

15

อนใดนอกเหนอไปจากจดหมายใหสรรพสงสรรพทรพยากรเหลา

นนรบใชมนษย....” ศาสนายวและครสเตยนเปนศาสนาทถอมนษย

เปนจดศนยกลางอยางสดโตงทสดเทาทมศาสนาและระบบปรชญา

เกดขนในโลก นอกจากความดงระบขางตน ยงปรากฏโลกทศนและ

ชวทศนระบเพมเตมอกวา “...และพระเจากทรงตรสสาทบวา

ใหเราสรางมนษยตามฉายาตามอยางเราใหมนษยครอบครอง

ฝงปลาในทะเล ฝงนกในอากาศ และฝงสตวในแผนดน ใหครอง

แผนดนพรอมสรรพสงทวไปและสตวตางๆ ทเลอยคลานบนดน...”

และวา “...พระเจาทรงอวยพรแกมนษย ตรสแกเขาวา จงมลกดกๆ

ทวมากขนมากขนจนเตมแผนดน จงมอานาจเหนอสรรพสง

บนแผนดนแผนนาและแผนฟา เพอสนองประโยชนสขของ

มนษย...ทาหนาทแทนพระองค...”

นกคดทางนเวศวทยาและปรชญาวทยาศาสตรยงใหขอคด

ตอไปอกวา ตามแนวคดความเหนและความเชอดงกลาวน บรรดา

สรรพสงทงทมชวตและทไมมชวต ถกสรางขนมามใหมคณคาในตวอะไรเลย นอกเหนอจากคณคาเกดภายหลงจากการรบใชผลประโยชน

ตามความอยากอนหาขอบเขตของมนษยเทานน ผไดสถานภาพเปน

พระฉายาของพระเปนเจาผอยเหนอธรรมชาตและความเปนธรรมดาของโลก การทมนษยไดพระฉายาของพระเปนเจา และสวนแบง

พระจตจากพระองค คอหลกฐานบงบอกและประกนคณคาในตว

ของมนษยผเทวทายาทโดยตรง ไดรบการแบงปนหยบยนประทานจากพระองค โลกธรรมชาตอนขาดคณสมบตน จงไมจดเปนสงมคณคาในตว และใหถอเปนเพยงเครองมอสนองผลประโยชนของมนษยเทานน จงจกไดคณคาและราคาตามมา ตามโลกทศนและชวทศน

แนวน ระบความแปลกแยกแตกตางกนระหวางองคประกอบทงสาม

คอ พระเปนเจาอยสงสด ลาดบรองลงมาคอมนษย และระดบตา

อะไรเลย นอกเหนอจากคณคาเกดภายหลงจากการรบใชผลประโยชน

ตามความอยากอนหาขอบเขตของมนษยเทานน ผไดสถานภาพเปนพระฉายาของพระเปนเจาผอยเหนอธรรมชาตและความเปนธรรมดาของโลก การทมนษยไดพระฉายาของพระเปนเจา และสวนแบง

พระจตจากพระองค คอหลกฐานบงบอกและประกนคณคาในตว

ของมนษยผเทวทายาทโดยตรง ไดรบการแบงปนหยบยนประทาน

จากพระองค โลกธรรมชาตอนขาดคณสมบตน จงไมจดเปนสงมคณคาในตว และใหถอเปนเพยงเครองมอสนองผลประโยชนของมนษยเทานน จงจกไดคณคาและราคาตามมา ตามโลกทศนและชวทศนแนวน ระบความแปลกแยกแตกตางกนระหวางองคประกอบทงสาม

คอ พระเปนเจาอยสงสด ลาดบรองลงมาคอมนษย และระดบตา

16

สดคอโลกธรรมชาตกบบรรดาสรรพชวตและไมมชวตทงปวง ยงกวาน

พนธะหนาทและจตสานกเรองชวดผดถก ถกตองเหมาะสม บาปบญ

คณโทษทางคณธรรม จรยธรรม ศลธรรม และแมแตกฎระเบยบกตกา

กจากดอยเฉพาะในแวดวงชวตมนษย-สงแวดลอมมนษย และระหวาง

มนษยกบพระเปนเจาเทานน หาไดมความหมาย ความสาคญ และ

ความจาเปน ระหวางสงแวดลอมมนษยกบบรรดาสรรพสงแวดลอม

อนๆ ไม

เซนท ออกสตน (Augustin, Saint AD 354-430) ไดแสดง

ทศนะยนยนความเชอ โดยการอางเหตผลเสรมวา ‘พระเยซเจาเอง

กไดทรงแสดงใหเหนวา การหยดยงจากการฆาสตว และจากการ

ทาลายพชพนธทงหลายเปนความคดทงมงาย เนองเพราะพระองคทรง

ตรสสนวา ไมมสทธและคณคาอะไรเลยท มนษย สตว และพช

จะมรวมรวมกน’4 ในทศนะแนวเดยวกนน เซนท ธอมส อควนส

(Saint Thomas Aquinus, AD 1225-1274) ถอวา การฆาสตวตดชวต

ไมเปนบาป (สตวในทศนะแนวพทธ หมายความรวมถงมนษยดวย แตถอเปนเวไนยสตว อยในฐานะพฒนาชวตสความสนทกขอนเปน

ประโยชนสงสดได) โดยอางวา สงมชวตอนมความสมบรณนอยกวา ตากวา มชวตอยเพยงเพอรบใชสนองประโยชนของสงมชวตทมความสมบรณเหนอกวาคอมนษยเทานน ผอยในตาแหนงสงสดของสงสราง

ของพระเปนเจา ดงนน สงอนตางๆ ในโลกธรรมชาตรวมถงสมบต

ธรรมชาตดวย ซงเปนสงสมบรณนอยกวา คณคาตาตอยกวา จงมอยเพอรบใชสนองความประสงคของมนษยเทานน “ดวยพระเมตตาของพระเปนเจา สตวและพชเหลานใหมอยไดกเพอใหมนษยใช มนเปนไปตามลาดบคณคาทไดรบมา ดงนน จงไมผดทมนษยจะถอเอา

4 Saint, Augustin : The Catholic and Manichaean Ways of Life, Boston 1966 p.102

วารสารปณธาน

แตถอเปนเวไนยสตว อยในฐานะพฒนาชวตสความสนทกขอนเปน

ประโยชนสงสดได) โดยอางวา สงมชวตอนมความสมบรณนอยกวาตากวา มชวตอยเพยงเพอรบใชสนองประโยชนของสงมชวตทมความสมบรณเหนอกวาคอมนษยเทานน ผอยในตาแหนงสงสดของสงสราง

ของพระเปนเจา ดงนน สงอนตางๆ ในโลกธรรมชาตรวมถงสมบต

ธรรมชาตดวย ซงเปนสงสมบรณนอยกวา คณคาตาตอยกวา จงมอย

เพอรบใชสนองความประสงคของมนษยเทานน “ดวยพระเมตตาของพระเปนเจา สตวและพชเหลานใหมอยไดกเพอใหมนษยใช มนเปนไปตามลาดบคณคาทไดรบมา ดงนน จงไมผดทมนษยจะถอเอา

4 Saint, Augustin : The Catholic and Manichaean Ways of Life, Boston 1966 p.102

17

ประโยชนจากสตว พช และสรรพสมบตธรรมชาตดวยการฆา ทาลาย

บกรก หรอโดยวธการใดๆ กตาม...”5

ตอมานกปรชญาสานกสโตอก (Stoicism) บกเบกโดย ซโน

(Zeno of Citium, 300 BC.) นกปรชญากรกเรองนามทานหนง

ไดรบอทธพลและอานสงสของนกปรชญากรกยคเรมตน อาท

อะแนกซมานเดอร (Anaximander, 610-546 BC.) และโปรตากอรส

(Potagaras, 490-420 BC.) ทมลกษณะธรรมชาตนยมและ

มนษยนยม และนกปรชญากรกยคทอง อาท โสคราตส (Socrates,

469-399 BC.) เพลโต (Plato, 427-347 BC.) และอารสโตเตล

(Aristotle, 384-322 BC.) ทมลกษณะเปนจตนยมและเหตผลนยม

นามาเ ลอกสรรกลนกรองประยกตกบโลกทศนและชวทศน

แนวเทวนยม จงมการยอมรบความมเหตผลเปนคณสมบตของ

มนษย และยงยนยนวา จกรวาลไดรบการจดระเบยบและคณคา

นาทางโดยพระเมตตาของพระเปนเจาทมาแหงเหตผล ซงแสดง

ใหเหนวา พระองคทรงสรางโลกพรอมสรรพสงรอบตวมนษยกเพอประโยชนของมนษย ความดและอดมคตของมนษยกคอการดาเนน

ชวตดวยสมบตของธรรมชาต ภายใตการจดระเบยบของพระเจา

ตามพระประสงคของพระองค การทาตามเหตผลกคอ การทาตามกฎธรรมชาตของมนษย แตสตวและสงอนไมอยในขอบขายของเหตผล

และไมมความด จงตองมอยสนองเหตผลในการจดการของมนษย

ผลพวงตางๆ บนโลกพรอมกบโลกถกวางแผนการสรางขนมากเพอใหมนษยผรจกหาประโยชนจากมน ถอวาไดเสวยผลประโยชนจากความรจกนน (วทยาศาสตรโยงความสประโยชนนยมและบรโภคนยม) สตวและสรรพสงอยหางไกลจากมนษยเหลอเกน จนไมอาจนบเปน

สวนหนงของแผนการสรางโลกและจดการโลก จนกระทงถอไดวา 5 Saint Thomas Aquinus : Sum Contra Gentile, Chicaco 1928 pt II, chap. Cx II.

ประโยชนของมนษย ความดและอดมคตของมนษยกคอการดาเนน

ชวตดวยสมบตของธรรมชาต ภายใตการจดระเบยบของพระเจาตามพระประสงคของพระองค การทาตามเหตผลกคอ การทาตามกฎธรรมชาตของมนษย แตสตวและสงอนไมอยในขอบขายของเหตผล

และไมมความด จงตองมอยสนองเหตผลในการจดการของมนษย

ผลพวงตางๆ บนโลกพรอมกบโลกถกวางแผนการสรางขนมากเพอ

ใหมนษยผรจกหาประโยชนจากมน ถอวาไดเสวยผลประโยชนจากความรจกนน (วทยาศาสตรโยงความสประโยชนนยมและบรโภคนยม) สตวและสรรพสงอยหางไกลจากมนษยเหลอเกน จนไมอาจนบเปนสวนหนงของแผนการสรางโลกและจดการโลก จนกระทงถอไดวา

5 Saint Thomas Aquinus : Sum Contra Gentile, Chicaco 1928 pt II, chap. Cx II.

18

พวกมนถกสรางขนมาเพอสนองผลประโยชนของมนษย6 เทวนยมไดมอบทศนคตและความเชอพเศษบางประการ เกยวกบเรองมนษยและสงแวดลอมธรรมชาต ใจความสรปวา7 (1) โลกธรรมชาตมอยโดยเบองตนเพอเปนทรพยากรสนองความอยากของมนษยมากกวาจะเปนสงทเราคดถงดวยความสขใจ (2) มนษยเทานนมสทธอานาจในการใชสงแวดลอมไดตามอาเภอใจ (3) ความรของมนษยเอาชนะธรรมชาตไดทกอยางและทาใหมนษยอยเหนอธรรมชาตไดดวย เพราะโลกธรรมชาตมใชสงศกดสทธ และ (4) ความสมพนธของมนษยตอโลกธรรมชาตมไดถกกาหนดและจดวางดวยหลกคณธรรมศลธรรม แตโดยพระเปนเจาเพอความสมพนธระหวางมนษยกบพระเปนเจา ถงกระนนกตาม องคกรครสตจกรเพงมาตนตวอยางขมขมนเกยวกบการอนรกษสงแวดลอมเมอ คศ. 1988 ในคาประกาศเปนทางการของครสตจกรโรมนคาทอลก

โดยสนตะปาปาจอหนปอลท 2

2.1.2 แนววตถนยม (Materialistic View) :8 นอกจากปรชญาสายเทวนยม ยงมโลกทศนและชวทศนแนววตถนยม อนเปน

รากฐานปรชญาสงแวดลอมแนวตะวนตกทสาคญและแพรหลายอยาง

กวางขวางจนปจจบน นนคอ ปรชญากรก ซงแตเดมรกนในนามธรรมชาตนยม (Naturalism) สสารนยมและวตถนยม อนเปนทมาแหงปรชญาวทยาศาสตร สงอทธพลสบรโภคนยมทนกคดรนใหมเรยก ปรชญาสงแวดลอมแนววทยาศาสตร ผสมผสานลกษณะเนอหา 6 Cicero : De Natura Deorum in Hellenistic Philosophy by Shapiro and Curley,

New York 1944 ps 432-7. 7 จาก แนงนอย บณยเนตร อางแลว หนา 31-32 อาง John Passmore : Mans

Responsibility for Nature, ps 20-21 8 ศกษาความละเอยดเพมเตมใน สทธ บตรอนทร : ปรชญาเปรยบเทยบมนษยนยมตะวนออกกบตะวตตก บรษทสรางสรรคบคส จากด กรงเทพฯ 2554 บทท 3-4 และ Cunningham,W.P. : Environmental Science, University of Minnesota, USA 1997 Part I.

วารสารปณธาน

ปรชญาสายเทวนยม ยงมโลกทศนและชวทศนแนววตถนยม อนเปน

รากฐานปรชญาสงแวดลอมแนวตะวนตกทสาคญและแพรหลายอยาง

กวางขวางจนปจจบน นนคอ ปรชญากรก ซงแตเดมรกนในนาม

ธรรมชาตนยม (Naturalism) สสารนยมและวตถนยม อนเปนทมาแหงปรชญาวทยาศาสตร สงอทธพลสบรโภคนยมทนกคดรนใหมเรยกปรชญาสงแวดลอมแนววทยาศาสตร ผสมผสานลกษณะเนอหา 6 Cicero : De Natura Deorum in Hellenistic Philosophy by Shapiro and Curley,

New York 1944 ps 432-7. 7 จาก แนงนอย บณยเนตร อางแลว หนา 31-32 อาง John Passmore : Mans Responsibility for Nature, ps 20-21

8 ศกษาความละเอยดเพมเตมใน สทธ บตรอนทร : ปรชญาเปรยบเทยบมนษยนยมตะวนออกกบตะวตตก บรษทสรางสรรคบคส จากด กรงเทพฯ 2554 บทท 3-4

และ Cunningham,W.P. : Environmental Science, University of Minnesota, USA 1997Part I.

19

ประยกตจากภววทยา ญาณวทยา ตรรกศาสตรและจรยศาสตรของ

ปรชญากรก เหลานกปรชญากรกทบกเบกทศนะนม ธาเลส (Thales,

640-550 BC) เปนตน ผมความคดเหนและความเชอวาโลกพรอม

สรรพสงเกดมเองโดยคณสมบตของตนตามธรรมชาต สรรพสงทงท

มชวตและไมมชวตรวมถงมนษยเปนเรองธรรมชาต และไหลเลอน

เคลอนไหวเปลยนแปลงอยางตอเนองตลอดเวลาตามธรรมชาต

ภายใตกฎธรรมชาต ชวตจตใจมนษยไดจากรางกายไมใชสงแยกออก

จากรางกาย ทงหมดเปนสวนของธรรมชาต ซงประกอบขนจาก

สารปรมาณแหงปฐมธาต คอ ดน นา ไฟ ลม และอากาศ

ในกาลตอมา คนตะวนตกไดปรบและเวนวรรคทศนะนเขาส

ระดบสดยอดทเรยกวา ยคทองของปรชญากรก เผยแพรในสานก

3 บรมปราชญ ม โสคราตส เพลโต อารสโตเตล เปนตน ทงเพลโต

และอารสโตเตลใหแนวคดแสดงความแตกตางระหวางโลกของมนษย

กบโลกธรรมชาตรวมถงสรรพสงอนๆ วา มนษยเทานนอยในโลก

แหงแบบทประกอบดวยกายกบจตวญญาณ สวนสงอนเปนเพยงสสาร

วตถลวนๆ ทปราศจากจตวญญาณ ‘เหตผลคอสวนประกอบสงสดและเปนสาระสาคญทสดของความเปนมนษย ทไมมในสตว พช และประมวลสสารวตถอนๆ เลย’ ในหนงสอ “การเมอง” (Politics)

ของอารสโตเตลไดเปรยบเทยบสถานภาพระหวางรางกายกบ

จตวญญาณของมนษยทจตวญญาณปกครองรางกาย และระหวาง

มนษยกบบรรดาสตวและสรรพสงมชวตไมมชวต โดยยกมนษยใหเปนใหญสดเหนอสรรพสงในโลกธรรมชาต ‘...ในขณะทมความแตกตางระหวางจตวญญาณกบรางกายของมนษย และระหวางมนษย

กบสตวและพช... สงประเภทตากวาตองเปนทาสโดยธรรมชาต

ทตองอยภายใตการปกครองของผอยเหนอกวาแขงแรงกวา

ดงนน ในระบบเหตผลเปรยบเทยบน พชมอยเพอสตว สตวมอย

วตถลวนๆ ทปราศจากจตวญญาณ ‘เหตผลคอสวนประกอบสงสด

และเปนสาระสาคญทสดของความเปนมนษย ทไมมในสตว พช และประมวลสสารวตถอนๆ เลย’ ในหนงสอ “การเมอง” (Politics) ของอารสโตเตลไดเปรยบเทยบสถานภาพระหวางรางกายกบ

จตวญญาณของมนษยทจตวญญาณปกครองรางกาย และระหวาง

มนษยกบบรรดาสตวและสรรพสงมชวตไมมชวต โดยยกมนษยใหเปน

ใหญสดเหนอสรรพสงในโลกธรรมชาต ‘...ในขณะทมความแตกตางระหวางจตวญญาณกบรางกายของมนษย และระหวางมนษยกบสตวและพช... สงประเภทตากวาตองเปนทาสโดยธรรมชาต ทตองอยภายใตการปกครองของผอยเหนอกวาแขงแรงกวา

ดงนน ในระบบเหตผลเปรยบเทยบน พชมอยเพอสตว สตวมอย

20

เพอมนษย... เพอประโยชนใชเปนอาหารและประโยชนอนๆ

สาหรบมนษยผมเหตผลเหนอกวา...’9 จงยอมเปนความชดเจนวา

แนวคดยอมมอทธพลตอนกเทววทยายวและครสเตยนในสมยตอมา

ในเรองโลกทศนและชวทศนทางสงแวดลอมดงกลาวขางตน

โลกทศนและชวทศนแนววตถนยม มพฒนาการจากยคบกเบก

ปรบผานยคทองของกรก เขาสยคใหมของปรชญาตะวนตกทนยม

เรยกกนวา ยคปรชญาวทยาศาสตร10 สบสานมาจากปรชญากรก

ยคบกเบก ไดแก ธรรมชาตนยม สสารนยม และวตถนยม ตามลาดบ

ทงหมดยนยนสสารวตถธรรมชาตเปนความแทจรง พสจนไดทาง

ความรประจกษนยมและเหตผลนยม โดยนกปรชญายคใหมหลายทาน

อาท ฟรานซส เบคอน (Francis Bacon, 1561-1628 AD.) เปนตน

ตารบเผยแพรปรชญานโดยใหชอวา ปรชญาแนววทยาศาสตร

(Scientifi c Philosophy) มอทธพลมากตอวงการศกษาวทยาศาสตร

ธรรมชาตและสภาวะแวดลอมโยงสนเวศวทยาและจตวทยา เปนลาดบ

มาจนปจจบน ถอหลกวา จตวญญาณเปนผลปรงแตงขนจากรางกายและสงแวดลอมอนๆ ในธรรมชาต จตใจไมอาจแยกเปนอยมอยจาก

รางกาย มคณสมบตคอความสามารถในการคด ซงเกดขนไดกแตอาศยสงแวดลอมทางกายภาพรอบตวมนษย เปนองคประกอบปรงแตงใหเปนสงทเรยกวาจตวญญาณขนมาได ความรในจตวญญาณ

นหวนกลบมากาหนดความเปนไปของรางกายและสงแวดลอมอนๆ

ทอยรอบตวมนษย แมทศนะแนวนเนนยาความแตกตางระหวาง

จตใจกบรางกายมนษย กเฉพาะดานคณสมบตและภาระหนาท และระหวางมนษยกบโลกธรรมชาตอน ๆ ภายนอกตวตนของมนษย แตความเปนมนษยกลวนเปนผลตผลแหงสสารวตถธาตตามธรรมชาต 9 Regan T.and Singer A.(Ed.) : Aristotle : Politics in Animal Rights and Human

Obligations ; NewYork 1978 ps.4-5 และ แนงนอย บณยเนตร อางแลว หนา 28. 10 สมคร บราวาศ : ปญญา. กรงเทพฯ: มหามกฏราชวทยาลย, 2499 บทท 3-4.

วารสารปณธาน

และสงแวดลอมอนๆ ในธรรมชาต จตใจไมอาจแยกเปนอยมอยจาก

รางกาย มคณสมบตคอความสามารถในการคด ซงเกดขนไดกแตอาศยสงแวดลอมทางกายภาพรอบตวมนษย เปนองคประกอบปรงแตงใหเปนสงทเรยกวาจตวญญาณขนมาได ความรในจตวญญาณ

นหวนกลบมากาหนดความเปนไปของรางกายและสงแวดลอมอนๆ

ทอยรอบตวมนษย แมทศนะแนวนเนนยาความแตกตางระหวาง

จตใจกบรางกายมนษย กเฉพาะดานคณสมบตและภาระหนาท และระหวางมนษยกบโลกธรรมชาตอน ๆ ภายนอกตวตนของมนษย แตความเปนมนษยกลวนเปนผลตผลแหงสสารวตถธาตตามธรรมชาต 9 Regan T.and Singer A.(Ed.) : Aristotle : Politics in Animal Rights and Human

Obligations ; NewYork 1978 ps.4-5 และ แนงนอย บณยเนตร อางแลว หนา 28. 10 สมคร บราวาศ : ปญญา. กรงเทพฯ: มหามกฏราชวทยาลย, 2499 บทท 3-4.

21

ซงลวนเปนแหลงทรพยากรใหมนษยแสวงหาและเสวยผลประโยชน

สนองความจาเปนและความตองการของมนษย ในทานองเดยวกน

กบทศนะทวา โลกธรรมชาตมไดมคณคาในตว เปนแตเพยงคณคา

ทางเศรษฐกจในการใชใหไดประโยชนแกมนษยเทานน จงตองเปนไป

ตามอานาจกาหนดของมนษย การเรยนรโลกธรรมชาตและปฏสมพนธ

กบโลกธรรมชาต หรอสงแวดลอมธรรมชาต มความสาคญและจาเปน

ยงสาหรบเพมพลงอานาจเหนอโลกธรรมชาต เพอเอาชนะธรรมชาต

พรอมทงกฎธรรมชาตและครองผลประโยชนจากธรรมชาต

มนษยจงเปนศนยกลางกาหนดวดสรรพสงทมนษยรได

และเขาถงได ดวยพลงความรและเหตผลทางวทยาศาสตร จงกาหนด

จดมงหมายทแทจรงเพอขยายคณคาในตวทมอยเฉพาะในมนษย

เทานน การศกษาวเคราะหวจยและเรยนรเพอเอาชนะโลกธรรมชาต

พรอมกฎเกณฑ การหนาทความเปนไปและคณสมบตของธรรมชาต

กเพอสงประสงคอกตอหนงคอ ใชความรทางวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยในระยะตอมา มาปรบปรงแปรเปลยนทรพยากรธรรมชาต

พรอมกฎธรรมชาตใหสนองผลประโยชนรบใชสงประสงคนานาประการ ถอเสมอวา แมชวตมนษยทงรางกายและจตวญญาณกเปนผลผลตของธรรมชาตอยนนเอง แตความเปนมนษยมความเปน

ธรรมชาตเหนอธรรมชาต ปรชญาสายนนามาสโลกทศนและชวทศน

ทางสดโตงอกระดบหนง คอ ประโยชนนยม (Utilitarianism) บรโภค

นยม (Consumerism) และสขกามนยม (Hedonism) สบเนองกนไป

พรอมกฎธรรมชาตใหสนองผลประโยชนรบใชสงประสงคนานา

ประการ ถอเสมอวา แมชวตมนษยทงรางกายและจตวญญาณกเปนผลผลตของธรรมชาตอยนนเอง แตความเปนมนษยมความเปนธรรมชาตเหนอธรรมชาต ปรชญาสายนนามาสโลกทศนและชวทศน

ทางสดโตงอกระดบหนง คอ ประโยชนนยม (Utilitarianism) บรโภค

นยม (Consumerism) และสขกามนยม (Hedonism) สบเนองกนไป

22

2.2 ทศนะแนวตะวนออก : ธรรมชาตนยม

และมชฌมนยม 2.2.1 แนวธรรมชาตนยม (Naturalistic View)11 : ธรรมชาต

นยมนมลกษณะใกลเคยงกบธรรมชาตนยมสายปรชญากรกยคบกเบก

ตางกนอยทการเนนทศนะบรณาการทางจรยศาสตร ภววทยา และ

คณวทยา และแนวทางมชฌมนยม เปนคณลกษณะพเศษของปรชญา

ตะวนออก คอ ปรชญาพทธในอนเดยและปรชญาเตาในจน

ตามความระบในคมภรสตตนตปฎก ทฆนกาย 11/334/411

ในโลกแหงความเปนจรงใบนตามหลกเหตผล (ปฏจจสมปบาท)

ไดมสงทมอยแลวเปนปฐมมอยเปนอยกอน อยในระบบนเวศ

แหงกาล-เทศะเดยวกน ทไมใชผลงานการสรางของพระเปนเจา

ใดๆ โดยนามตางๆ สงนคอ ธรรมชาตพรอมสรรพสงทงทมชวตและ

ไมมชวต ทงวตถธรรมและนามธรรม รวมถงมนษยดวย ทสรรพสง

ทกฝายทกประเภทลวนเปนกลยาณมตร โดยกลยาณธรรม ตอกน

ในโลกธรรมชาตเดยวกน เมอสบสาวไปถงทสดแหงกาละเทศะอนประมาณนบมได อบตการณ ปรากฏการณ และพฤตการณทงหมด

ในจกรวาลทไหลเลอนเคลอนไหวและเปลยนแปลงไมคงตวเสมอ

ตามกฎธรรมดาของมน จะตองสบทอดมาจากภาวะทคอยๆ ขยายตว และมอยเดมในระบบวงจรเปนวฏจกรของกาลเทศะดงกลาว ม ดน นา ไฟ ลม อากาศ และวญญาณเปนเนอหา ภายใตกฎแหงความเปนธรรมชาต หรอ ธรรมดา (ธมมตา) เดยวกนรวมรวมกนคอ

กฎไตรลกษณ รกนทวไปวา สามญลกษณะ เปนคณลกษณะทวไป

ของสรรพสงทปรงแตงขนดวยเหตปจจย (สงขตธรรม-สงขาร) ทง

รปธรรมและนามธรรมรวมถงมนษย ทงหมดมเสมอเหมอนกนและ

11 ศกษาความละเอยดเพมเตมใน สทธ บตรอนทร : ปรชญาเปรยบเทยบมนษยนยมตะวนออกกบตะวนตก อางแลว หนา 34-66 และ 179-203.

วารสารปณธาน

ในโลกธรรมชาตเดยวกน เมอสบสาวไปถงทสดแหงกาละเทศะอนประมาณนบมได อบตการณ ปรากฏการณ และพฤตการณทงหมด

ในจกรวาลทไหลเลอนเคลอนไหวและเปลยนแปลงไมคงตวเสมอตามกฎธรรมดาของมน จะตองสบทอดมาจากภาวะทคอยๆ ขยายตว

และมอยเดมในระบบวงจรเปนวฏจกรของกาลเทศะดงกลาว ม ดน

นา ไฟ ลม อากาศ และวญญาณเปนเนอหา ภายใตกฎแหงความเปนธรรมชาต หรอ ธรรมดา (ธมมตา) เดยวกนรวมรวมกนคอ กฎไตรลกษณ รกนทวไปวา สามญลกษณะ เปนคณลกษณะทวไปของสรรพสงทปรงแตงขนดวยเหตปจจย (สงขตธรรม-สงขาร) ทง

รปธรรมและนามธรรมรวมถงมนษย ทงหมดมเสมอเหมอนกนและ

11 ศกษาความละเอยดเพมเตมใน สทธ บตรอนทร : ปรชญาเปรยบเทยบมนษยนยมตะวนออกกบตะวนตก อางแลว หนา 34-66 และ 179-203.

23

เทาเทยมกนเปนภราดรภาพ คอ สภาวะแหงอนจจง ทกขง และ

อนตตา ธรรมชาตและกฎธรรมชาตนหาไดถกสราง หรอ เนรมต

ขนมาโดยสงทอางวาพระเปนเจา เชน พระพรหม เปนตนไม แตเกด

มาเองมเองโดยเหตปจจยตามหลกเหตผล มนษยเปนเพยงสวนหนง

ของธรรมชาต-สงแวดลอมธรรมชาตและมาทหลงธรรมชาต จงเปน

เพยงผรบร เรยนร และถอเอาประโยชนทถกตองดงามนาโดย คณธรรม

และศลธรรม จากทรพยากรธรรมชาตและกฎเกณฑของมน

ทามกลางสงแวดลอมธรรมชาตอนๆ ทงมวลน มนษยปรง

แตงขนดวยองคประกอบทางวตถธรรมหรอรปธรรม คอ กายภาพ

กบ นามธรรมคอ จตภาพ ทงสององอาศยบรณาการเขาดวยกน

เปน ชวตมนษย- สงแวดลอมมนษย ปรงแตงขนตามธรรมชาตทวไป

และธรรมชาตเฉพาะของมนษย และตามกฎเหตผลภายใตกฎแหง

กรรม โดยถอวา จตนากาย (มโนปพพงคมา) แตกายกบจตมใช

สงเดยวกนตามทศนะของสสารนยม-วตถนยม คณคาและประโยชน

สงสดในความเปนมนษยคอ ความสนทกข ตามแนวทางแหงมชฌมนยม หรอทางสายกลางแหงวถชวต

โลกทศนและชวทศนแนวปรชญาจน ซงลวนสบทอดและ

มพฒนาการมาจากลทธเตา (Taoism) ใหแนวคดและความเชอวา ธรรมชาต คอ ความเปนธรรมดาของจกรวาลและสรรพสงในจกรวาล

รวมถงความเปนธรรมดาของมนษยดวย ทงหมดเกดขนเคลอนไหว

และแปรเปลยนไปตามกฎสากลของธรรมชาตอนใครๆ ละเมดมได และกฎเฉพาะในสรรพสงแตละสง ธรรมชาตคอทกสงทกอยางรวมถงปรากฏการณธรรมชาตทงหมด มนษยไดคณสมบตทงสามญทวไปและเฉพาะตวคอ คณธรรมและปญญาธรรมภายใตธรรมชาต

ยงกวาน มนษยเปนฝายรบกบรบ และไดกบได แตสงเปนคณ

จากธรรมชาต แตมกรงแกขมเหง ขมขนและทารายธรรมชาต

มชฌมนยม หรอทางสายกลางแหงวถชวต

โลกทศนและชวทศนแนวปรชญาจน ซงลวนสบทอดและมพฒนาการมาจากลทธเตา (Taoism) ใหแนวคดและความเชอวา ธรรมชาต คอ ความเปนธรรมดาของจกรวาลและสรรพสงในจกรวาล

รวมถงความเปนธรรมดาของมนษยดวย ทงหมดเกดขนเคลอนไหว

และแปรเปลยนไปตามกฎสากลของธรรมชาตอนใครๆ ละเมดมได

และกฎเฉพาะในสรรพสงแตละสง ธรรมชาตคอทกสงทกอยางรวมถงปรากฏการณธรรมชาตทงหมด มนษยไดคณสมบตทงสามญทวไปและเฉพาะตวคอ คณธรรมและปญญาธรรมภายใตธรรมชาต ยงกวาน มนษยเปนฝายรบกบรบ และไดกบได แตสงเปนคณ

จากธรรมชาต แตมกรงแกขมเหง ขมขนและทารายธรรมชาต

24

เนรคณตอธรรมชาต เอาแตประโยชนจากธรรมชาตเกนประมาณ

อนเหมาะอนควรทางจรรยาธรรมตอธรรมชาต และมกเอาเปรยบ

ลวงเกนความเปนธรรมดาของตนทไดสวนแบงจากธรรมชาต12

ในความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาตนน ความสงบสข

ของมนษยสวนบคคลและในสงคมจะบงเกดขนไดอยางแทจรง มนษย

ตองไมอาศยความละโมบเหนแกไดเหนแกตวเกนเหตเกนผล ดาเนน

ชวตเลยความพอดพอควรสอดคลองกบความเปนปกตภพและดลยภพ

ตามธรรมชาต มนษยยอมประสบปญหาภยพบตนานปการไดทกเมอ

และทกหนทกแหง หากมนษยละเมดความเปนธรรมชาต ผฝกฝนอบรม

ตนเองดวยการศกษาทถกตองดงาม (ซวก) ยอมตระหนกไดความจรงน

เสมอ จงดาเนนชวตใหไดความพงพอใจในชวตใหสมดลกบธรรมชาต มนษยยงทาตวออกหางธรรมชาตและเปนปจจามตรกบธรรมชาต

มนษยยงประสบปญหาและเปนทกข ในแนวเดยวกนกบปรชญาพทธ

นกปรชญาจนทงทานเหลาจอและทานขงจอ ไดนาหลกแหงเหตผล

ตามแนวสมพทธนยม (Relativism) มาอธบายความสมพนธระหวาง

ธรรมชาตกบมนษยและสรรพสงในธรรมชาต ระหวางมนษยกบมนษยในสงคมการเมองและเศรษฐกจ ทงหมดทกมตสมพนธเชอมโยงกระทบ

ถงกนเปนเหตเปนผลของกนแลกนไมสนสด ‘เพราะสงนม สงนนจงม

เพราะสงนนๆ ม สงอนๆ จงมตามมา’ ในเรองน จวงจอ ลกศษยของขงจอ กลาวใจความสรปวา ‘…ทกสงทกอยางเกดขน เปนอย และ

เคลอนไหวแปรเปลยนไปตามกระบวนววฒนาการ (the evolutionary)

ทสมพนธถงกนในลกษณะวฏจกร (cyclic) ไมมอะไรเปนไปไดตามลาพงตวเองเบดเสรจโดยไมเกยวกบผอนสงอนเลย’13 ปรชญาสายนไดนา

12 ประยงค สวรรณบบผา : คมภรเตาเตจง. กรงเทพฯ: สานกพมพศลปะบรรณาคาร หนา 138-145 และ สทธ บตรอนทร : ปรชญาเปรยบเทยบ อางแลว หนา 192-195

13 Lin Yutang (Ed.) : The Wisdom of China, Bonbay: Jaica Publishing House, 1964, ps.213-218

วารสารปณธาน

ธรรมชาตกบมนษยและสรรพสงในธรรมชาต ระหวางมนษยกบมนษยในสงคมการเมองและเศรษฐกจ ทงหมดทกมตสมพนธเชอมโยงกระทบ

ถงกนเปนเหตเปนผลของกนแลกนไมสนสด ‘เพราะสงนม สงนนจงม เพราะสงนนๆ ม สงอนๆ จงมตามมา’ ในเรองน จวงจอ ลกศษยของขงจอ กลาวใจความสรปวา ‘…ทกสงทกอยางเกดขน เปนอย และ

เคลอนไหวแปรเปลยนไปตามกระบวนววฒนาการ (the evolutionary)

ทสมพนธถงกนในลกษณะวฏจกร (cyclic) ไมมอะไรเปนไปไดตามลาพงตวเองเบดเสรจโดยไมเกยวกบผอนสงอนเลย’13 ปรชญาสายนไดนา

12 ประยงค สวรรณบบผา : คมภรเตาเตจง. กรงเทพฯ: สานกพมพศลปะบรรณาคารหนา 138-145 และ สทธ บตรอนทร : ปรชญาเปรยบเทยบ อางแลว หนา 192-195

13 Lin Yutang (Ed.) : The Wisdom of China, Bonbay: Jaica Publishing House,1964, ps.213-218

25

หลกการนมาอธบายสงคมและการเมองของมนษยอกตอไป

2.2.2 แนวมชฌมนยม (The View of Middle Way) : มชฌมนยมมสอนทงในปรชญาพทธและปรชญาเหลาจอขงจอ

ในพทธปรชญา คาศพท มชฌมนยม น ผเขยนแปลความ ตความ

ขยายและประยกตเนอหาจากหลกคาสอน ‘มชฌมาปฏปทา’ อรยสจ

ธรรมขอสดทายใน 4 ขอ แหงพระปฐมเทศนาธมมจกกปวตนสตร สรป

ใจความในทนคอ พระพทธองคใหหลกเลยงและละเวนวถชวตทไมใช

ทางสชวตอนอรยะ สดโตง (อนตา-extremism) ตามแนวโลกทศนและ

ชวทศน 2 สาย ทมนษยเคยถอปฏบตและดาเนนชวตสบทอดกนมา

แตอดตกาล กอนทพระองคทรงคนพบทางสายกลางน ทนาพาใหทรง

ตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจาได พระองคเองกเคยถอปฏบตผาน

ประสบการณวฒนธรรมความเชอนมาแลว ทางสดโตงสองสายนไดแก

สายเทวนยมและสายวตถนยม มนยตรงกนขามกนและขดแยงกนทง

หลกการแนวประพฤตปฏบตและวตถประสงค ดงรายละเอยดกลาว

ไวในตอนตนแลว พระองคจงทรงแนะนาใหดาเนนชวตตามทางสายใหมแหงโลกทศนและชวทศนมชฌมนยมหรอทางสายกลางน

โดยใหถอมนษยนยมเปนหลกการของชวต กบมชฌมนยมเปน

แนวทางวธการ อบายวธ หรอยทธวธสาหรบการพฒนาชวตและดาเนนชวตแหงความเปนมนษยในทกๆ ดานทกๆ เรองเพอใหมนษย

ไดรบผดชอบตนเอง และชวยตนเองพรอมเพอนมนษยทงหลาย

และสรรพสงมชวตไดบรรลประโยชนระดบตางๆทพงประสงคไดในปจจบน ในอนาคตอนยาวไกลและในระดบสงสด คอ ความสนทกข หลดพนจากปญหาใดๆของมนษยและโลก

ในเบองตนน ผเขยนถอเอาความแหง มชฌมนยม ใน

ความหมายแหง ทางสายกลาง ความเปนกลาง ความเปนธรรม

ความยตธรรม สมภาพ ภราดรภาพ ไมอคต ความพอดพอเพยง

สายใหมแหงโลกทศนและชวทศนมชฌมนยมหรอทางสายกลางน

โดยใหถอมนษยนยมเปนหลกการของชวต กบมชฌมนยมเปนแนวทางวธการ อบายวธ หรอยทธวธสาหรบการพฒนาชวตและดาเนนชวตแหงความเปนมนษยในทกๆ ดานทกๆ เรองเพอใหมนษย

ไดรบผดชอบตนเอง และชวยตนเองพรอมเพอนมนษยทงหลายและสรรพสงมชวตไดบรรลประโยชนระดบตางๆทพงประสงคไดในปจจบน ในอนาคตอนยาวไกลและในระดบสงสด คอ ความสนทกข

หลดพนจากปญหาใดๆของมนษยและโลก

ในเบองตนน ผเขยนถอเอาความแหง มชฌมนยม ใน

ความหมายแหง ทางสายกลาง ความเปนกลาง ความเปนธรรม ความยตธรรม สมภาพ ภราดรภาพ ไมอคต ความพอดพอเพยง

26

ความปรองดอง ประนประนอม ความจาเพาะเหมาะสมไมขาด

ไมเกน ไมสดโตง ไมตกขอบ สมเหตสมผล ความสมดล อเบกขา

ความสมาเสมอ คงเสนคงวา ไดประมาณและขนาด มธยสถ

มธยมประเทศ ปฏรปเทศ ความเปนสภาวะปกตของสรรพสง

ในสภาวะธรรมชาตของตวเอง สาหรบแตละประเภทและแตละชนด

ทงวตถธรรมหรอรปธรรมและนามธรรม ทงในเรองธรรมชาต

และกฎธรรมชาต ในเรองกรรมและกฎแหงกรรมของมนษยและ

สรรพสตว ในดานวทยาศาสตร ตรรกศาสตร จรยศาสตร มนษยศาสตร

สงคมศาสตร เศรษฐศาสตร และรฐศาสตร ในความสมพนธระหวาง

มนษยกบสงแวดลอมธรรมชาตและสงแวดลอมมนษยกบสงแวดลอม

สงคมวฒนธรรม ดงจะไดกลาวเพมเตมในตอนสดทาย

มชฌมนยมแนวปรชญาจนนน สบเนองและขยายความ

มาจากธรรมชาตนยม ปรากฏชดเจนในปรชญาเตา อนเปนแหลงทมา

แหงธรรมชาตนยมอกระดบหนง ดงกลาวขางตน โดยไดรบพฒนาการ

สปรชญาประยกตทางสงคมเศรษฐกจและการเมอง เสรมปรชญามนษยนยมของจนใหเดนชดยงขน ‘อยากระทาสงใดตอผอน

ซงสงนนตนกไมอยากใหผอนกระทาตอตนเอง- ใจเขาใจเรา หวอกเขาหวอกเรา’ ตรงกบพทธภาษตวา ‘จงทาตนเปรยบเทยบเสมอเหมอนกบคนอน และจงเอาคนอนมาเปรยบเทยบกบตน

ใหเหนความเสมอเหมอนกนในฐานะเปนคนดวยกน’ (อตตาน

อปม กตวา (กเร) – พระธรรมบท) เหลาจอและขงจอพรอมสานศษยใหทศนะวา มนษย ชวต และโลก ปรงแตงขนดวยพลงคทไดดลยภาพกนแหง หยน-หยาง

จงไมนยมหลกศลธรรมสดโตง โดยอานาจทอางกนวาเปนปญญา

แหงสวรรค หรอ ขอบญญตใดๆ ทมนษยสรางขน ภายใตอทธพล

วตถนยมใหตองละเมดปกตภาพและภราดรภาพระหวางมนษยและ

วารสารปณธาน

ฐ

มนษยนยมของจนใหเดนชดยงขน ‘อยากระทาสงใดตอผอน

ซงสงนนตนกไมอยากใหผอนกระทาตอตนเอง- ใจเขาใจเราหวอกเขาหวอกเรา’ ตรงกบพทธภาษตวา ‘จงทาตนเปรยบเทยบเสมอเหมอนกบคนอน และจงเอาคนอนมาเปรยบเทยบกบตน

ใหเหนความเสมอเหมอนกนในฐานะเปนคนดวยกน’ (อตตาน

อปม กตวา (กเร) – พระธรรมบท)

เหลาจอและขงจอพรอมสานศษยใหทศนะวา มนษย ชวตและโลก ปรงแตงขนดวยพลงคทไดดลยภาพกนแหง หยน-หยางจงไมนยมหลกศลธรรมสดโตง โดยอานาจทอางกนวาเปนปญญาแหงสวรรค หรอ ขอบญญตใดๆ ทมนษยสรางขน ภายใตอทธพล

วตถนยมใหตองละเมดปกตภาพและภราดรภาพระหวางมนษยและ

27

สรรพสงแวดลอม ฝาฝน ขมเหง และเอาเปรยบกฎอนเปนกลางของ

ธรรมชาต หากแตสอนใหชวตและโลกมนษยนดาเนนไปตามความ

ยตธรรม สอดคลองกบธรรมชาตอนบรสทธแทและสากล มใชอยกน

ในโลกแหงการประดษฐประดอยและเสแสรงแตงมายาผดปกต

ผดธรรมดา โดยนยน มนษยเทาเทยมกนเสมอเหมอนกนในความเปน

มนษย ชวตมนษยเปนกลางๆ ไมสขไมทกข ไมดไมเลว ไมอารยชน

ไมอนารยชน อยทมนษยจะถอตามวฒนธรรมของตน ทอาศยสมบต

ธรรมชาตเสรมสรางขนใหม สนองความประสงคของตนเอง

มนษยมอสระแกตวทจะเลอกเอาเอง ธรรมชาตไมมอคต ดารงอยใน

ความเปนกลางและยตธรรม

คาสอนแนวมชฌมนยมของจน ทถอเปนหลกการดาเนนชวต

อนถกตองดงามและทรงคณคา คอ หว-เวย14 หมายถง หลกกระทา

โดยไมกระทา ลกษณะอเบกขาธรรม ฝกทาใจใหนงสงบอยในภาวะ

ปกตไมขนไมลง ไมเกดและไมสรางความแปลกแยกแตกตางใดๆ กบ

สภาพสงแวดลอมทงทางธรรมชาตและในมวลหมมนษยดวยกนทแวดลอมตนอย หลกการและแนวทางน มไดหมายถง การหยดทาหรอ

ไมกระทาอะไรเลยในงานชวตทางกายภาพ วจกรรมและมโนกรรม หาก

แตหมายถง ความเคลอนไหววงจรชวตทามกลางสภาวะแวดลอมทงหลาย ไปตามบรรทดฐานแหงปกตธรรมดาและไดดลยภาพ ไมฝน

กระแสความเปนจรงมจรงตามปกตธรรมชาต นนคอ การดาเนนชวต

ใหเปนไปตามความสมดลแหงเหตกบผลและการเปนอยกบการมอยในความพอดพอเพยงและความไมขดแยงในเรองนนๆ เหตเพราะทกสงและทกเรองยอมมความพอดและความเปนปกตของตวเอง ทสอดคลองลงตวกบความพอดและความเปนปกตของโลกธรรมชาต ท

เคลอนไหวดาเนนไปไมหยดยงดวยความเปนกลาง ไมเขาไมออกใคร 14 Nakamura, H : Ways of Thinking of Eastern Peoples, cop. eit. Pp. 31-42.

แวดลอมตนอย หลกการและแนวทางน มไดหมายถง การหยดทาหรอ

ไมกระทาอะไรเลยในงานชวตทางกายภาพ วจกรรมและมโนกรรม หากแตหมายถง ความเคลอนไหววงจรชวตทามกลางสภาวะแวดลอมทงหลาย ไปตามบรรทดฐานแหงปกตธรรมดาและไดดลยภาพ ไมฝน

กระแสความเปนจรงมจรงตามปกตธรรมชาต นนคอ การดาเนนชวต

ใหเปนไปตามความสมดลแหงเหตกบผลและการเปนอยกบการมอย

ในความพอดพอเพยงและความไมขดแยงในเรองนนๆ เหตเพราะทกสงและทกเรองยอมมความพอดและความเปนปกตของตวเอง ทสอดคลองลงตวกบความพอดและความเปนปกตของโลกธรรมชาต ทเคลอนไหวดาเนนไปไมหยดยงดวยความเปนกลาง ไมเขาไมออกใคร 14 Nakamura, H : Ways of Thinking of Eastern Peoples, cop. eit. Pp. 31-42.

28

ผเรยนรและผรยอมเขาใจถงไดตามแนวมชฌมนยม

การหลบหลกธรรมชาตกด การดนรนพยายามเอาชนะ

ธรรมชาตกด การเบยดเบยนขมเหงและฝาฝนความจรงและความ

ชอบตามธรรมชาตกด มนษยอาจทาไดอยบางในระดบทไมเกนไป

แตถาทาเกนไปยอมไดรบการลงโทษเอาคนจากธรรมชาต เพราะ

ผดตอธรรมชาต ‘เหมอนพยายามตดขานกยางกบตอขาเปด

ดวยหวงใหสตวสองชนดนไดความแมนเหมอนกน เทาเทยมกน

ตามใจมนษย หรอเหมอนขมเหงใหเดกกนเกนขนาดปกตของ

เดกเพอใหไดความเปนภราดรภาพกบผใหญสนองใจเปนกลาง

ของพอแม’

อาศยหลกมชฌมนยมแหงความสมดลและความพอดใน

หว เวย มนษยควรตองมชวตไมใชตามใจอยาก แตตามความจาเปน

ไมใชเพยงเพออยรอด แตเพออยด ทไมอดไมเกนตวและธรรมชาต

ไมใชเพอสนองพลงแหงกเลสตณหาอนหาขอบเขตและประมาณ

มได ภายใตอทธพลปรชญาวตถนยม บรโภคนยม และสขกามนยม

สดโตง ทสอนใหกนอยกนดวยความฟงเฟอฟมเฟอยดวยผลผลตจากทรพยากรธรรมชาต เพอแสดงวาตนและพวกตนเปน ‘อารยชนผไดรบการพฒนาแลว’ แตควรตองมชวตอยอยาง มธยสถ เรยบงาย

ไมสลบซบซอนซอนเงอนและมายา แตเปนปกตสข และไดรบความ

พงพอใจในชวตแหงความพอด “การพยายามเขยงเทาเพอจะยนอย

เหนอคนอน เกนคนอน เกนปกตของตน ยอมไปไมไดไกล และไปไมไดตลอด คนแสดงตนวามพระเดชพระคณมากลนเหนอคนอน กลบจะกลายเปนคนถกเนรคณ ไมมผใดนบถออยางจรงใจ ไมตองทาตวใหเดนดงเกนปกตแหงตนหรอก คนทงหลายยอมมอง

ทานออกอยด ดงนน ในการครองชวตอยในโลกมนษยทามกลาง

สงทงหลายแวดลอมทาน พงรจกพอเสยบาง ควรพงพอใจใน

วารสารปณธาน

สดโตง ทสอนใหกนอยกนดวยความฟงเฟอฟมเฟอยดวยผลผลตจาก

ทรพยากรธรรมชาต เพอแสดงวาตนและพวกตนเปน ‘อารยชนผไดรบการพฒนาแลว’ แตควรตองมชวตอยอยาง มธยสถ เรยบงาย เไมสลบซบซอนซอนเงอนและมายา แตเปนปกตสข และไดรบความ

พงพอใจในชวตแหงความพอด “การพยายามเขยงเทาเพอจะยนอย

เหนอคนอน เกนคนอน เกนปกตของตน ยอมไปไมไดไกล และไป

ไมไดตลอด คนแสดงตนวามพระเดชพระคณมากลนเหนอคนอน กลบจะกลายเปนคนถกเนรคณ ไมมผใดนบถออยางจรงใจ ไมตองทาตวใหเดนดงเกนปกตแหงตนหรอก คนทงหลายยอมมองทานออกอยด ดงนน ในการครองชวตอยในโลกมนษยทามกลาง

สงทงหลายแวดลอมทาน พงรจกพอเสยบาง ควรพงพอใจใน

29

ความเปนและความมของตน ทานละโมบโลภมามากและมานาน

แลวมใชหรอ คนทรจกตนและประมาณตนแหงความพอดยอม

ไมละอายขายหนาเสยศกดศรความเปนคนภายหลง ผรจกพอ

และปลอยวางเสยบางยอมไมกอความลาบากแกตนเองและผอน

ภายหลง คนเชนนยอมครองชวตอยยาวนานอยางสงบสงางาม

เปนเยยงอยางของผใครเหนความจรงของชวต”15 ความสรปคอ

เกดมามชวตบนเสนทางสายกลางระหวางโลกทศนและชวทศนทขด

แยงกน จงเกดมาในโลกนไดทงทพง

1. เขาใจชวตกบโลกมนษยและโลกธรรมชาตเปนอนเดยวกน

สมพนธกนอยในความเปนธรรมชาตในระบบนเวศเดยวกน เทาเทยม

กน จงไมควรฝาฝนดลยภาพและความพอดในทกๆเรอง

2. เขาใจตนเองและครองตนเองเอาไวใหด ไมถกไมแพงไป

ไมสงไปไมตาไป

3. มชวตดวยความพงพอใจในสงทพงมพงได พงเปนไปตาม

สภาพแทจรง 4. ปรบชวตใหสอดคลองกลมเกลยวและกลมกลนกบสภาพ

แวดลอมใดๆ ทสญเสยความเปนมนษย

5. เหนสวนดและทใหประโยชนสขดวยเหตผลและศลธรรมของสรรพสงในธรรมชาต

6. เลอกดาเนนชวตกบสงทอยจาเพาะในวสยตน เพราะ

ชวตนสนนกและไมมสารอง 7. เลอกทาสงใกลตวดกวาสงไกลตว ปจจบนใหดกวาทวาดหวงในอนาคต สงหางายกวาสงหายาก

8. ดาเนนชวตอยางคนปกตสามญชนดกวาชวตมายาท

15 Fung Yu Lan : The Spirit of Chinese Philosophy, Westport: Greenwood Press, 1970 p.212.

4. ปรบชวตใหสอดคลองกลมเกลยวและกลมกลนกบสภาพ

แวดลอมใดๆ ทสญเสยความเปนมนษย5. เหนสวนดและทใหประโยชนสขดวยเหตผลและศลธรรม

ของสรรพสงในธรรมชาต

6. เลอกดาเนนชวตกบสงทอยจาเพาะในวสยตน เพราะ

ชวตนสนนกและไมมสารอง

7. เลอกทาสงใกลตวดกวาสงไกลตว ปจจบนใหดกวาทวาดหวงในอนาคต สงหางายกวาสงหายาก

8. ดาเนนชวตอยางคนปกตสามญชนดกวาชวตมายาท

15 Fung Yu Lan : The Spirit of Chinese Philosophy, Westport: Greenwood Press, 1970 p.212.

30

เสแสรงหวงเอาดเอาเดน เบยดเบยน แกงแยง ทาลายทารายกน

ทงกบมนษยกบธรรมชาต อยางไรความเสมอภาพ ภราดรภาพ และ

กลยาณมตรตอกน

ธรรมชาตนยมและมชฌมนยมแนวตะวนออก มลกษณะ

บรณาการกบองคความรทางภววทยา จรยศาสตร และคณวทยา

อยางกลมกลน เพราะเรองธรรมชาตกบเรองของมนษยเปนหนง

เดยวกนแยกออกจากกนมได ไมมธรรมชาตยอมไมมมนษย แมหาก

ไมมมนษย ธรรมชาตกยงคงความเปนธรรมชาตอยกตาม เฉพาะ

ในเรองของมนษย ชวตเปนเรองของธรรมชาตโดยพนฐาน ยอม

เปนไปตามกฎเกณฑของ ‘ความเปนธรรมดา’ จตใจมนษยมใชเปน

สงๆ หนงภายนอกเขามาสงอยในรางกาย และสามารถแยกออกจาก

รางกายกเปนมนษยได การแสวงหาผลประโยชนแกชวต การจาแนก

และการเสวยผลประโยชนในชวตทผลตจากทรพยากรธรรมชาต

โดยทรพยากรทางปญญาของมนษย ควรตองอยภายใตกรอบปกต

และความปรองดองประนประนอมกบความพอดพองามทางศลธรรม

และกฎหมายอนชอบดวยจรยธรรม ซงไมอาจขดแยงกบกฎธรรมชาตอยแลว จกรวาลหรอโลกแหงสงธรรมชาตเปนของมจรงดงเดม สงอนใดทมใชสงธรรมชาต หรอปรากฏการณของสงธรรมชาต เปน

สงทมนษยอาศยธรรมชาตประดษฐคดคนสรางสรรคเสรมธรรมชาต

ขนมากมายหลง เปนความจรงอกระดบหนง เรยกวา ความจรง

โดยสมมตโดยการปรงแตงของมนษย ทง 2 สงใน 2 มตดงกลาว ยอมเกดขน ดารงอย และดาเนนไปในวฏจกรแหงกาละและเทศะ (Spacio-temporal) ในระบบนเวศเดยวกน ซงเปนอยมอยและดบ

ลงโดยสาเหตและแมกระทงสาเหตนนกอยภายใตกฎธรรมชาตดวย

ธรรมชาตนยมแนวตะวนออกเชอในเรองววฒนาการของจกรวาล

วารสารปณธาน

และกฎหมายอนชอบดวยจรยธรรม ซงไมอาจขดแยงกบกฎธรรมชาต

อยแลว จกรวาลหรอโลกแหงสงธรรมชาตเปนของมจรงดงเดมสงอนใดทมใชสงธรรมชาต หรอปรากฏการณของสงธรรมชาต เปน

สงทมนษยอาศยธรรมชาตประดษฐคดคนสรางสรรคเสรมธรรมชาต

ขนมากมายหลง เปนความจรงอกระดบหนง เรยกวา ความจรง

โดยสมมตโดยการปรงแตงของมนษย ทง 2 สงใน 2 มตดงกลาวยอมเกดขน ดารงอย และดาเนนไปในวฏจกรแหงกาละและเทศะ(Spacio-temporal) ในระบบนเวศเดยวกน ซงเปนอยมอยและดบลงโดยสาเหตและแมกระทงสาเหตนนกอยภายใตกฎธรรมชาตดวย

ธรรมชาตนยมแนวตะวนออกเชอในเรองววฒนาการของจกรวาล

31

ลกษณะเดยวกบของตะวนตก แทนทจะเชอในเรอง ‘เนรมตร’

ดงนน สงนอกธรรมชาต สงไมเปนธรรมชาต สงเปนอมตนรนดร

ไมเปลยนแปลง หรอ สงเหนอธรรมชาตกด สงนอกประสบการณ

และนอกสมพทธกด ทงหมดน ไมมในโลกทศนและชวทศนของพวก

ธรรมชาตนยม

ความเปลยนแปลงทไดดลยภาพคอ เนอแทของธรรมชาต

ตวการใหเกดความเปลยนแปลงน ตองเปนสงธรรมชาต และใน

ธรรมชาตดวยกน ความรทแมจรง ตองเกยวกบตวธรรมชาต คณสมบต

การหนาท ความเปนมาเปนไปและกฎเกณฑของธรรมชาต ความรน

เราไดมาโดยวธการบนพนฐานทางวทยาศาสตร ทงวทยาศาสตร

ธรรมชาตและมนษยศาสตร มรวบรวมประสบการณ การสงเกต การหา

เหตผล และการพสจนทดสอบทดลอง เปนตน แตความรนควรตอง

ไดรบการกากบ ตรวจสอบ และประเมนคณคาทงระยะการแสวงหา

และการประยกตเอามาใช โดยหลกคณธรรม ศลธรรม และแนวมชฌมนยม โดยความสรป ในกระบวนการววฒนาการของโลกและ

จกรวาล ซงบรรจเอาสงในกาละและเทศะไวดวยนน ยอมมสงใหมๆ แปลกๆ หลากหลายและแตกตางแตไมแตกแยกเกดขน สงเหลานมคณสมบตใหมคณภาพใหมและการหนาทใหมจากของเดมไมมาก

กนอย ไมทางใดกทางหนงไมสนสด อยางไรกตาม ปรชญาวทยาศาสตร

อางองขางตนถอวา วทยาศาสตรไมอาจอธบายและใหคาตอบได

ทกอยางทกมต จงยอมมบางสงบางอยางในโลกนทมอยจรง แตมนษยยงเขาถงไมไดโดยวทยาศาสตร ซงยงเปนความลลบบางอยางของธรรมชาตนนเอง พวกธรรมชาตนยมแนวตะวนออกเวลาพบคาถามทขนตนหรอลงทายดวยคาวา “ทาไม (Why)?” คาตอบทมอยแลว

ในใจกคอ “...เพราะเปนเรองธรรมชาต-เปนของธรรมดา”

จกรวาล ซงบรรจเอาสงในกาละและเทศะไวดวยนน ยอมมสงใหมๆ

แปลกๆ หลากหลายและแตกตางแตไมแตกแยกเกดขน สงเหลานมคณสมบตใหมคณภาพใหมและการหนาทใหมจากของเดมไมมากกนอย ไมทางใดกทางหนงไมสนสด อยางไรกตาม ปรชญาวทยาศาสตร

อางองขางตนถอวา วทยาศาสตรไมอาจอธบายและใหคาตอบได

ทกอยางทกมต จงยอมมบางสงบางอยางในโลกนทมอยจรง แตมนษย

ยงเขาถงไมไดโดยวทยาศาสตร ซงยงเปนความลลบบางอยางของธรรมชาตนนเอง พวกธรรมชาตนยมแนวตะวนออกเวลาพบคาถามทขนตนหรอลงทายดวยคาวา “ทาไม (Why)?” คาตอบทมอยแลวในใจกคอ “...เพราะเปนเรองธรรมชาต-เปนของธรรมดา”

32

3. ความตอนทาย : ปญหาสงแวดลอมกบ แนวทางแกไขและบารงรกษา 16 มนษยกบสงแวดลอมธรรมชาต ซงมงเนนเฉพาะในบทความน

แบงไดเปนระยะๆ ตามลาดบกาลเวลา สถานท และสภาวการณ คอ

1. มนษยเกดในธรรมชาตในความควบคมและเลยงด

โดยธรรมชาต รวมถงกจกรรมทกอยางแตเกดจนตาย การตงถนฐาน

การหาทพกอาศย เครองนงหมอาหารและอนๆ เหตยงไมไดรบการ

พฒนาความร ความเขาใจทจะดดแปลงและใชประโยชนจากธรรมชาต

มากนก

2. มนษยเรยนรธรรมชาตเพมขน ปรบตวเขากบธรรมชาต

เมอความจาเปนในชวตเพมขน จงไดมพฒนาการทางการเรยนร

และความคดมากขนเนองจากประสบการณ เรมเขาใจธรรมชาต

ปรบตวเขากบธรรมชาตและปรบธรรมชาตเขากบตว มการตงถนฐาน

เปนหลกแหลง เปนตน

3. มนษยเรมเอาชนะธรรมชาต ควบคมธรรมชาตและถอเอาประโยชนจากธรรมชาตมากขนๆ เปนลาดบ เพอแสวงหาและ

รวบรวมสงอานวยความสะดวกสบายจากการใชทรพยากรธรรมชาต

บนดน ใตดน บนนา ใตนา สนองความตองการทเกนความจาเปนพนฐานเพมขนๆ มนษยไดพยายามประดษฐคดคนเอาวทยาการสมยใหมมาเปนวทยายทธ ใชเปนเครองมอเอาชนะธรรมชาตและ

เอาเปรยบธรรมชาตในดานตาง ๆ ในลกษณะตางๆ นานา สนองตณหา

กเลสของมนษย โดยไมยบยงและปราศจากความพอและพอเพยง 16 ศกษาความละเอยดเพมเตมใน มนส สวรรณ : การจดการสงแวดลอม-หลกการและแนวคด, กรงเทพฯ:โอ.เอส.ปรนตงเฮาส, 2549 บทท 2-4, Ursul,A.D.(Ed.) : Philosophy and the Ecological Problems of Civilisation, Institute of Philosophy, Moscow: USSR Academy of Sciences, Progressive Publishers, 1983, and Manis J.G.: Serious Social Problems, USA: Allyn and Bacon. INC., 1984

วารสารปณธาน

3. มนษยเรมเอาชนะธรรมชาต ควบคมธรรมชาตและถอเอาประโยชนจากธรรมชาตมากขนๆ เปนลาดบ เพอแสวงหาและ

รวบรวมสงอานวยความสะดวกสบายจากการใชทรพยากรธรรมชาต

บนดน ใตดน บนนา ใตนา สนองความตองการทเกนความจาเปนพนฐานเพมขนๆ มนษยไดพยายามประดษฐคดคนเอาวทยาการสมยใหมมาเปนวทยายทธน ใชเปนเครองมอเอาชนะธรรมชาตและ

เอาเปรยบธรรมชาตในดานตาง ๆ ในลกษณะตางๆ นานา สนองตณหา

กเลสของมนษย โดยไมยบยงและปราศจากความพอและพอเพยง 16ศกษาความละเอยดเพมเตมใน มนส สวรรณ : การจดการสงแวดลอม-หลกการและแนวคด, กรงเทพฯ:โอ.เอส.ปรนตงเฮาส, 2549 บทท 2-4, Ursul,A.D.(Ed.) : Philosophy and

the Ecological Problems of Civilisation, Institute of Philosophy, Moscow: USSR Academy of Sciences, Progressive Publishers, 1983, and Manis J.G.: Serious Social Problems, USA: Allyn and Bacon. INC., 1984

33

ตามแนวปรชญามชฌมนยม จงตองขยายอานาจ อทธพลทางทหาร

และการเมองออกแสวงหาทรพยากรทงหลายภายนอกประเทศ

ใหเกดลทธอาณานคมนยมตามมา

4. การทมนษยอาศยวทยาการสมยใหมทเรยกวา วทยาศาสตร

และเทคโนโลย จนสามารถเอาชนะธรรมชาตและควบคมธรรมชาตได

เพมขนๆ เทากบเปนการยวยใหมนษย เกดสาคญผดคดวาทรพยากร

หมดไมเปน และตองไมหมด หากแมนหมดกสรางขนมาใหม

ทดแทนได โลกนหมดแสวงหาในโลกอนกได ตราบเทาทมนษย

ยงมสมอง คดเกนเหตเกนผลทางจรยศาสตรและคณวทยาวา

ยงมทรพยากรและสงสนองความอยากไดอกเหลอเฟอสาหรบ

ผแขงแรงกวาเสมอ

ยงนกไมถงวา ธรรมชาตพรอมทรพยากรนมปรมาณและ

คณภาพจากด ใหอาศยไดในมตกาลเวลาและวตถประสงคเพยงระดบ

หนงเทานน หากความตองการและความอยากของมนษยไรขอบเขต

ไรขดจากด ไรความพอด (สดโตง) อกทงจานวนมนษยคอยๆ เพม

สดสวนเกนขดจากดตามธรรมชาตและตามทเหมาะทควรแนวหลกจรยศาสตรและคณวทยา ความไมสมดลยอมเกดขนเปนเหตเปนผลของกนและกน ในลกษณะและขนตอนท 4 น มนษยกาลงกาวเขาส

ระยะคอยๆ ถกทาลายโดยภยจากธรรมชาต ทเคยถกมนษยเบยดเบยน

บกรก และทาลายมาตลอด เขาหลกวฏจกรแนวจรยศาสตรพทธปรชญา

วา “กงกรรมกงเกวยน...กรรมใดใครกอกรรมนนคนสนอง” ปญหาสงแวดลอมสมพนธกบปญหาการพฒนาในลกษณะเปนเนอเดยวกน17 ตามทเขาใจและเชอถอกนทวไปในโลกปจจบน การพฒนา หมายถงการเพมพนและการยกระดบความเปนอยของมนษย

17 Butr-Indr.S.: The Socio-Economic Philosophy of Buddhism, CMU, Thailand 2003 chaps I.3,II และ มนส สวรรณ อางแลว หนา 4-6, 40-43

สดสวนเกนขดจากดตามธรรมชาตและตามทเหมาะทควรแนวหลก

จรยศาสตรและคณวทยา ความไมสมดลยอมเกดขนเปนเหตเปนผลของกนและกน ในลกษณะและขนตอนท 4 น มนษยกาลงกาวเขาสระยะคอยๆ ถกทาลายโดยภยจากธรรมชาต ทเคยถกมนษยเบยดเบยน

บกรก และทาลายมาตลอด เขาหลกวฏจกรแนวจรยศาสตรพทธปรชญา

วา “กงกรรมกงเกวยน...กรรมใดใครกอกรรมนนคนสนอง”

ปญหาสงแวดลอมสมพนธกบปญหาการพฒนาในลกษณะเปนเนอเดยวกน17 ตามทเขาใจและเชอถอกนทวไปในโลกปจจบน การพฒนา หมายถงการเพมพนและการยกระดบความเปนอยของมนษย

17 Butr-Indr.S.: The Socio-Economic Philosophy of Buddhism, CMU, Thailand 2003 chaps I.3,II และ มนส สวรรณ อางแลว หนา 4-6, 40-43

34

ใหดขน ใหมการอยดกนด สะดวกสบายยงๆ ขน (และสนก) มการศกษา

ดขน มคณภาพชวตแหงสขภาพกายและสขภาพจต มใชแตอยางใด

อยางหนง แตทงสององคประกอบชวตบรณาการเขาดวยกน แตเหต

ปจจยในการพฒนามนษยยงไมประสบผลสมหวงเทาทควรตราบเทา

ทกวนน นาจะเปนเพราะ

1. ยงไมรแจง...รจรงและรรอบตวปญหา สาเหตแหงปญหา

และแนวทาง ยทธวธ หรอ มรรควธในการแกไขปญหาของความดอย

พฒนาอยางแทจรง

2. นโยบายและแผนการพฒนาทฝงใจอยกบคานยมและ

คตนยมทวา ‘ความเจรญทางวตถธรรมเทานนคอการพฒนา

ทแทจรงและถอเปนแบบอยาง’ ตองตามสตรความคดและ

ความเชอสดโตงแนววตถนยม ประโยชนนยม บรโภคนยม และ

สขกามนยม ตามลาดบ โดยเจรญรอยตามแนวนโยบายและแผนการ

พฒนาภายใตอทธพลของระบบปรชญาดงกลาว ดวยความจงรกภกด

สดจตสดใจและสดความคด ทนยมอางเปนนกเปนหนาใหถอเปน

แบบอยางการพฒนาทสมบรณ จนเกดดลยภาพความพอดพองามสาหรบสงคมตนเอง โดยขาดความเปนตวของตวเอง ศกษาวเคราะห (แมการศกษาเองกสาเนากนมา) วจย คดสรร กลนกรอง

และสรปประเมนใหไดเหตไดผลพอเพยงกอน

3. การพฒนาททาลายทรพยากรและใชทรพยากรเหลานน

บนรากฐานแหงทรพยากรธรรมชาตทงมวลอยางไมบนยะบนยงสมเหตสมผลและเกดพอด มงพฒนาสงคมเมองมากกวาสงคมชนบท ใหคนทงหลายผดอยการศกษา เหตผลและคณธรรมศลธรรมปลกฝง

ความสาคญผดคดวา ความเปนอยของคนเมองคอ แบบอยางอน

ประเสรฐและสาเรจรปทควรคาแกความมงมาดปรารถนาในความ

สาเรจของชวต อนเปนสญลกษณของอารยชนผรบการพฒนาแลว

วารสารปณธาน

แบบอยางการพฒนาทสมบรณ จนเกดดลยภาพความพอด

พองามสาหรบสงคมตนเอง โดยขาดความเปนตวของตวเอง ศกษาวเคราะห (แมการศกษาเองกสาเนากนมา) วจย คดสรร กลนกรองและสรปประเมนใหไดเหตไดผลพอเพยงกอน

3. การพฒนาททาลายทรพยากรและใชทรพยากรเหลานน

บนรากฐานแหงทรพยากรธรรมชาตทงมวลอยางไมบนยะบนยง

สมเหตสมผลและเกดพอด มงพฒนาสงคมเมองมากกวาสงคมชนบท ใหคนทงหลายผดอยการศกษา เหตผลและคณธรรมศลธรรมปลกฝงความสาคญผดคดวา ความเปนอยของคนเมองคอ แบบอยางอนประเสรฐและสาเรจรปทควรคาแกความมงมาดปรารถนาในความ

สาเรจของชวต อนเปนสญลกษณของอารยชนผรบการพฒนาแลว

35

ความพยายามในการพฒนาดงกลาวขางตน ของมนษย

ทตนเองแทๆ กเปนเพยงสงแวดลอมสวนหนงเทานน ทามกลาง

สงแวดลอมอนๆ ดวยความพยายาม ‘เปนเจา’ ครองทรพยากร

ธรรมชาตและอยเหนอธรรมชาต ซงเปนสงแวดลอมแม การพฒนา

วทยาศาสตรและเทคโนโลยยอมใหคณอนนต และขณะเดยวกน

กใหโทษมหนต ในการพฒนาทางการเกษตร อตสาหกรรมและอนๆ

โดยอาศยแนวคดและความเชอกาหนดโดยระบบปรชญาในระดบ

ทสดโตงดงกลาวขางตน นาพาการพฒนามนษยในสมยตอมา

ซงลวนชวยสงเสรมทศนคตเกยวกบธรรมชาต เปนเพยงวตถทรพย

ทมนษยมสทธอานาจจบจองเปนเจาของ จดการและใชสนองความ

ประสงคใดๆ ของมนษยเองไดตามอาเภอใจ โลกทศนและชวทศน

หลอหลอมขนแนววตถนยม ฯลฯ สขกามนยมดงกลาว สอนและอบรม

มนษยใหเชอวาโลกธรรมชาตปราศจากชวตจตใจและความรสกนกคด

เปนเพยงแหลงทมาแหงสรรพกาลงและพลงงาน สนองตณหากเลส

อนหาขอบเขตจากดมไดในมต กาละ เทศะ และบคคล จงเหนวา การพฒนาแนวปรชญาสดโตงเหลาน หวงใหประเทศ

อนๆ กลายเปนประเทศอตสาหกรรมใหม อนเปนสญลกษณแหงชาต

พฒนาใหม เดนตามสตร รปแบบ เนอหา และวตถประสงค เอาแบบอยางชนชาตตะวนตก ทรวมพลงการบรโภคและอปโภคทรพยากรธรรมชาต

ไดผลมากอน และอางตนเองวาเปนชาตพฒนาแลวอยางไรอยางนน

จงจกไดชอวา พฒนา เจรญรอยตามแบบอยางนน ทงหลายทงปวงดงกลาวน มนยสาคญยงทาใหโลกมนษยตองประสบปญหาสงแวดลอมจากภยมนษยเอง จนกาลงถงขนวกฤตเขาทกทๆ มนษยจงไดประสบวบากกรรมของตนจากภยธรรมชาตและภยอนๆ เปนผลตามมา

อาท วาตภย อทกภย อคคภย ทกภกภย โจรภย และราชภย

ภยประการหลงนหมายถงภยพบตเกดจากการปกครองบรหาร

จงเหนวา การพฒนาแนวปรชญาสดโตงเหลาน หวงใหประเทศ

อนๆ กลายเปนประเทศอตสาหกรรมใหม อนเปนสญลกษณแหงชาตพฒนาใหม เดนตามสตร รปแบบ เนอหา และวตถประสงค เอาแบบอยางชนชาตตะวนตก ทรวมพลงการบรโภคและอปโภคทรพยากรธรรมชาต

ไดผลมากอน และอางตนเองวาเปนชาตพฒนาแลวอยางไรอยางนน

จงจกไดชอวา พฒนา เจรญรอยตามแบบอยางนน ทงหลายทงปวง

ดงกลาวน มนยสาคญยงทาใหโลกมนษยตองประสบปญหาสงแวดลอมจากภยมนษยเอง จนกาลงถงขนวกฤตเขาทกทๆ มนษยจงไดประสบวบากกรรมของตนจากภยธรรมชาตและภยอนๆ เปนผลตามมา อาท วาตภย อทกภย อคคภย ทกภกภย โจรภย และราชภย

ภยประการหลงนหมายถงภยพบตเกดจากการปกครองบรหาร

36

ประเทศชาตของขาราชการและเจาหนาทผมอานาจของรฐทไมตงอย

ในธรรม ขาดความเปนธรรมและความยตธรรม ดงทประสพกนทวหนา

ในโลกปจจบน

ในความพยายามแกไขปญหาและการบารงรกษาสงแวดลอม

ใหประสบผลสาเรจไดนน ควรตองอาศยปรชญาสงแวดลอมแนว

มชฌมนยม เปนทงหลกการและวธการทสาคญและจาเปนยง

ซงตองเรมทการจดการสงแวดลอมมนษยดวยกน มนษยผถกผลกดน

ดวยพลงแหงความละโมบโลภมาก ใชเกนพอดกนอยเกนพอด

ไดเปรยบหมมนษยทกาลงทกขยากอดมอกนมอ อนเปนวถชวตสดโตง

อกขางหนงในสงคมมนษยแตอดตจนปจจบน ความจรงแนวปรชญา

ธรรมชาตนยมมอยวา ธรรมชาตยอมคนสภาพตวเองได หากไม

โดยนามออนโหดเหยมเบยดเบยนของมนษยประกอบทจรต

กรรมตอธรรมชาตซาแลวซาอก อยางไรคณธรรมศลธรรมและ

กฎกตกาอนชอบธรรม ผานกระบวนการวฒนธรรมทางการศกษา

ทถกตองเพยงพอ ปญหาสงแวดลอมทเกดจากนามอมนษยผปราศจากนาใจ

ทขาดการปลกฝงคณธรรมศลธรรมและจตวญญาณแหงธรรมชาต

นยม ยอมเปนปญหาทคอยๆเพมความรนแรงโหดรายขนตามลาดบ การแกไขบาบดฟนฟและปองกน ยอมทาไดยากดวยวทยายทธ

แนววตถนยม เปนตน หากไมสามารถจดการมนษยใหไดผลดกอน

เรมดวยการศกษาทดถกตองและเพยงพอ ใหคนมวฒภาวะทางเหตผลและคณธรรม เปนไดทงคนเกงและคนดไปพรอมๆ กน ดวยจตสานกผดชอบชวด คณโทษ ความรก ความหวงแหน ความทะนถนอม ความสนโดษ (ไมใชในความหมายมกนอย) มจตสานกสาธารณะ

ประโยชนและตอสมบตสาธารณะ เพอประโยชนสขสวนรวมแก

มนษยชาตและสรรพสตวอนๆ สานกในคณคาของทรพยากรธรรมชาต

วารสารปณธาน

ปญหาสงแวดลอมทเกดจากนามอมนษยผปราศจากนาใจ

ทขาดการปลกฝงคณธรรมศลธรรมและจตวญญาณแหงธรรมชาตนยม ยอมเปนปญหาทคอยๆเพมความรนแรงโหดรายขนตามลาดบการแกไขบาบดฟนฟและปองกน ยอมทาไดยากดวยวทยายทธ

แนววตถนยม เปนตน หากไมสามารถจดการมนษยใหไดผลดกอน

เรมดวยการศกษาทดถกตองและเพยงพอ ใหคนมวฒภาวะทางเหตผล

และคณธรรม เปนไดทงคนเกงและคนด ไปพรอมๆ กน ดวยจตสานกผดชอบชวด คณโทษ ความรก ความหวงแหน ความทะนถนอม ความสนโดษ (ไมใชในความหมายมกนอย) มจตสานกสาธารณะประโยชนและตอสมบตสาธารณะ เพอประโยชนสขสวนรวมแก

มนษยชาตและสรรพสตวอนๆ สานกในคณคาของทรพยากรธรรมชาต

37

และสงแวดลอมอนในระบบนเวศเดยวกน โดยปราศจากวสยทศน

นโยบายและแผนอนกวางไกลสาหรบลกหลานในอนาคต กอยาไดหวง

เลยวา การแกไขปญหาสงแวดลอมจะบรรลผล

การจดการสงแวดลอมทงธรรมชาตและมนษยทยนนาน

อนเปนหลกสาคญของการพฒนาทยนนาน ไดจากการมสวนรวม

ของทกคนเพอประโยชนสขแกทกคนทกรน และแกสรรพสงแวดลอม

มนษย เพราะมนษยบนผนโลกใบน ลวนไดคณประโยชนจาก

สงแวดลอมทบรหารถกตองแลวทงสน แตจะไดรบโทษหากมนษย

บรหารผดพลาด ธรรมชาตยอมยตธรรมแกทกคนและสรรพสงม

ชวตอนเสมอ โลกมนษยใบนมเพยงหนงไมมสารอง ผลกระทบเกด

ในโลกใบน ใตดน บนดน ใตนา บนนา ในอากาศ ยอมมผลกระทบ

ตอเนองถงกนทวโลก พงละเวนแนวทางแกปญหาใดๆ แบบตวใคร

ตวมน ถอคต รรกษาตวรอดเปนยอดคน ยอมนาพาสความหายนะ

แกมวลมนษยดวยกน เพราะทกคนเปนหนสวนไดเสยในโลกใบน

และทรพยากรธรรมชาตอนจากดน ตองรวมมอ รวมแรง รวมความคด และรวมนาใจกน ไมแบงแยกเปนนายเปนบาว เพอปกปองคมครอง

และบารงรกษาโลกนและชวตน ใหคงอยและดาเนนไปอยางยงยน

และยาวนาน แตมใชชวนรนดร ซงผดกฎธรรมชาต คอ กฎไตรลกษณ ทงมใชเพอมนษยแตเพอธรรมชาตและสงในธรรมชาตดวยความสมดล

แหงความเปนอยมอยรวมและรวมกน

อนง ในการแกไขปญหาสงแวดลอมทงทางธรรมชาตและมนษยชาตน ปรชญามชฌมนยม ใหหลกการและแนวปฏบต ในความสมพนธกบสงแวดลอมธรรมชาตและสงแวดลอมมนษยดวยกน ยกแบบอยางเรองนา 2 ชนดทสมพนธองอาศยกน คอ

นาธรรมชาตกบนาใจของมนษยเปรยบเทยบกน เรยกคณคา

นาธรรมชาตวา นาใหชวต อนเปนเหตปจจยมลฐานยงใหญ จาเปน

และรวมนาใจกน ไมแบงแยกเปนนายเปนบาว เพอปกปองคมครอง

และบารงรกษาโลกนและชวตน ใหคงอยและดาเนนไปอยางยงยนและยาวนาน แตมใชชวนรนดร ซงผดกฎธรรมชาต คอ กฎไตรลกษณ ทงมใชเพอมนษยแตเพอธรรมชาตและสงในธรรมชาตดวยความสมดล

แหงความเปนอยมอยรวมและรวมกน

อนง ในการแกไขปญหาสงแวดลอมทงทางธรรมชาตและ

มนษยชาตน ปรชญามชฌมนยม ใหหลกการและแนวปฏบต ในความสมพนธกบสงแวดลอมธรรมชาตและสงแวดลอมมนษยดวยกน ยกแบบอยางเรองนา 2 ชนดทสมพนธองอาศยกน คอ นาธรรมชาตกบนาใจของมนษยเปรยบเทยบกน เรยกคณคา

นาธรรมชาตวา นาใหชวต อนเปนเหตปจจยมลฐานยงใหญ จาเปน

38

และสาคญยงใหเกดและหลอเลยงสรรพสงมชวตในธรรมชาตเหลานน

หากปราศจากทรพยากรนาและอนๆตามมา ยอมไมมสงมชวตรวม

ถงชวตมนษยดวย จงเรยกวา นาใหชวต นาเอาความหมาย คณคา

และคณประโยชนของนาธรรมชาตน มาเปรยบเทยบสอนบทเรยน

ใหมนษยเขาใจและเขาถงความจรง และคณคาและคณประโยชน

ทางคณธรรมศลธรรมและมนษยธรรม สาหรบสงแวดลอมธรรมชาต

และสงแวดลอมมนษย เพอใหทกฝายเอออาทรและเกอกลกนและกน

นาชนดนจงเรยกวา นาเพอชวต หมายถง นาใจของคน

ในเรองน พระพทธเจาทรงแสดงปรศนาธรรมเปรยบเทยบ

ธรรมชาตคอ แมนาทมกระแสนากบคนทมนาใจ นาใจเรมดวย

เมตตากรณาอนเปนพลงคาจนโลก “...พงพจารณาเหนความจรง

ของชวต มนษยเปรยบเทยบกบสงตามธรรมชาตเถด อนวาแมนา

สายใดเปนแมนาตายไมไหลถายเทขยายกระแสนาไปสทอน หยดนง

ขงอยทเดยว แมนาสายนนยอมพลนตนเขนและสกปรกเนาเหมน

ใหเกดมลพษภาวะ เพราะสงสกปรกปฏกลทบถมลงมาไมไดถายเทชะลาง อกทงบรเวณใกลลมแมนานน จะมพชพนธธญญาหาร

ทเกดขนสวยสด เกอกลชวตอนกหายาก สวนแมนาทมกระแสนาเตมเปยมเสมอ เคลอนไหวไหลเลอนลงเบองตาสทะเลตามธรรมชาตของนา ผนดนไดอาศยเกดความชมชนอดมสมบรณ พชทงหลาย

ไดอาศยบารงชวต สตวนาทงหลายไดอาศยดมกน คนทงหลาย

ไดอาศยบรโภคอปโภคและใชสอยอนไดตามปรารถนา แมนานนยอมใสสะอาดไรมลภาวะสงสกปรกเหมนเนาเปนพษเปนภย ความจรงขอนฉนใด อนวาบคคลผมใจคบแคบตระหนถเหนยว

แลงและไรนาใจ ไดทรพยมาเอาแตสะสมเกบตนไวเสวยแตเพยง

ฝายเดยว ไมเออเฟอเผอแผแบงปนเกอกลใหเกดประโยชนสขแกผ

อน กเปรยบเหมอนแมนาทตายแลว ไมมคณคาไมมประโยชนแกใคร

วารสารปณธาน

ฏ

ชะลาง อกทงบรเวณใกลลมแมนานน จะมพชพนธธญญาหาร

ทเกดขนสวยสด เกอกลชวตอนกหายาก สวนแมนาทมกระแสนาเตมเปยมเสมอ เคลอนไหวไหลเลอนลงเบองตาสทะเลตามธรรมชาตของนา ผนดนไดอาศยเกดความชมชนอดมสมบรณ พชทงหลาย

ไดอาศยบารงชวต สตวนาทงหลายไดอาศยดมกน คนทงหลาย

ไดอาศยบรโภคอปโภคและใชสอยอนไดตามปรารถนา แมนานน

ยอมใสสะอาดไรมลภาวะสงสกปรกเหมนเนาเปนพษเปนภย ความจรงขอนฉนใด อนวาบคคลผมใจคบแคบตระหนถเหนยวแลงและไรนาใจ ไดทรพยมาเอาแตสะสมเกบตนไวเสวยแตเพยงฝายเดยว ไมเออเฟอเผอแผแบงปนเกอกลใหเกดประโยชนสขแกผ

อน กเปรยบเหมอนแมนาทตายแลว ไมมคณคาไมมประโยชนแกใคร

39

สงใด สวนผมใจเปยมลนดวยเมตตาปราณ ยอมเปนดจนามกระแส

นาใสไหลถายเทอยเสมอตามปกต กระแสนากไมขาดสาย สงสกปรก

ปฏกลมลพษกไมม ทงยงเปนคณประโยชนเกอกลสรรพชวต รวมถง

มวลมนษยอกดวย ความจรงขอนกฉนนน...”18

นาธรรมชาตอนเปนทรพยากรธรรมชาตท ไดปรมาณ

และคณภาพพอด คอ นาแหงชวต ใหชวตและหลอเลยงสรรพชวต

เปนมลธาตทางวตถธรรม เกดขนไดเองตามธรรมชาต และเสรมสราง

ขยายปรมาณ ปรมาตรในรปลกษณะตางๆ สนองความประสงคนานา

ประการของมนษยได โดยอานาจปญญา และนาพกนาแรงของมนษย

ขณะทนาใจคอ นาเพอชวตรวมกน คาจนชวตรวมกน คมครองชวต

รวมกน และเพอความสขสมของชวตรวมกน เปนนาทรงคณคา

เกดเองไมได ตองไดรบการปลกฝงอบรมสรางสรรคพฒนาใหเกดม

ขนมา ผานกระบวนการพฒนาทางการศกษา อบรมบมเพาะทถกตอง

เพยงพอโดยมนษยเทานน ดวยประการเชนน ตองอาศยทงวชาชพ-

จากวทยาการสาขาตางๆ และวชาชวต-จากคณธรรมศลธรรมและเหตผล ใหมคณสมบตมความเปนเลศทางความรและความประเสรฐ

ทางความประพฤต มนษยจงสามารถแกไขปญหา บารงรกษาและพฒนาทงสงแวดลอมธรรมชาตและสงแวดลอมมนษย ทงในระยะสนและระยะยาวนาน ได

สรปความทายสดน ผเขยนขออนญาตเสนอสตรการแกไข

ปญหา และ บารงรกษาสงแวดลอมทงหลายทงปวงน ควรตองเรมทการศกษาทถกตองเพยงพอ ใหคนมคณภาพและคณสมบตถงพรอมดวยวชาชพ โดยวทยาการดานตางๆ ทพฒนาคนใหเปนคนเกง กบ วชาชวตโดยคณธรรมศลธรรมทพฒนาคนใหเปนคนด

บรณาการสองวชานเขาดวยกน บนวถชวตทางสายกลาง ‘คดโลก 18 สตตนตปฎก ทฆนกาย ปาฏกวรรค, 12/381.

เหตผล ใหมคณสมบตมความเปนเลศทางความรและความประเสรฐ

ทางความประพฤต มนษยจงสามารถแกไขปญหา บารงรกษาและพฒนาทงสงแวดลอมธรรมชาตและสงแวดลอมมนษย ทงในระยะสนและระยะยาวนาน ได

สรปความทายสดน ผเขยนขออนญาตเสนอสตรการแกไข

ปญหา และ บารงรกษาสงแวดลอมทงหลายทงปวงน ควรตองเรมท

การศกษาทถกตองเพยงพอ ใหคนมคณภาพและคณสมบตถงพรอมดวยวชาชพ โดยวทยาการดานตางๆ ทพฒนาคนใหเปนคนเกง กบ วชาชวตโดยคณธรรมศลธรรมทพฒนาคนใหเปนคนดบรณาการสองวชานเขาดวยกน บนวถชวตทางสายกลาง ‘คดโลก

18 สตตนตปฎก ทฆนกาย ปาฏกวรรค, 12/381.

40

มใหชาคดธรรมมใหเสย’ ระหวางไทยนยมกบสากลนยม สมดงท

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงเปดเผยพระราชดาร

ตอทประชมบรรดาปรชาญาณชนไทย ใจความตอนหนงวา

“...การศกษากเพอพฒนาไทยใหถกทาง ใหไทยเขมแขง

พฒนาตนเองได เปนตวของตวเองได พงตนเองแลพงพากน

แลกนได...หลกการจดการศกษาตองใหคนร รแลวตองทาได

ตองมความคดอานลมลก ยาวไกล ทนคน เปนไท ตองเลอกสรร

ใหเปนและหมายมนวาจะไดใหใหเกดประโยชนสขในบานเมอง

เราไดหรอไม หรอวาจะตองยกยาย อยากใหเปนเหมอนเขา

เดนตามรอยเทาเขา เหนเขาคดอะไร เชออะไร ทาอะไร จะเอาอยาง

ไปหมด ไมใชไตรตรองวเคราะหใหละเอยดและรอบคอบถถวน

ใกลไกลนน เหนไมชอบ เชน เหนเขากนขนมปง จะเลกกนขาว

กนเสยอยางไร จะตองรจกรถงความคดความอานเขา จะตองรจก

รถงหวนอนปลายตนเรา...ดงนน หลกการจดการศกษาเลาเรยน

ตองทาใหคนไทยเปนไดทงไทยนยมและสากลนยมอยางกลมกลน โดยไมละทงความเปนไทย...”19

แมในการพฒนาคนไทยดวยการศกษาน พระองคทรงมพระราชปรารภเปนหวงเปนใยตอไปอกวา “...ใหวตกไปวา เดกไทยชนหลงจะหางเหนศาสนา จนเปนคนไมมศลธรรมในใจมากขน

เมอเปนเชนน กจะถอวาเหมอนทกวนน... ถาเปนคนทไดเลาเรยน

คงจะประพฤตตวดกวาคนทไมไดเลาเรยนนน หาถกไม คนทไมม

ธรรมเปนเครองดาเนนตาม คงจะเหนไปทางทจรตโดยมาก ถารนอยกโกงไมคอยคลองหรอโกงไมสนทเนยน ถารมากกโกงมากขนและโกงพสดารมากขน การทหดใหรหนงสอและวชา

19 สทธ บตรอนทรและคณะ : สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรสฯ อางแลว หนา 47-51.

วารสารปณธาน

โดยไมละทงความเปนไทย...”19

แมในการพฒนาคนไทยดวยการศกษาน พระองคทรงมพระราชปรารภเปนหวงเปนใยตอไปอกวา “...ใหวตกไปวา เดกไทยชนหลงจะหางเหนศาสนา จนเปนคนไมมศลธรรมในใจมากขน

เมอเปนเชนน กจะถอวาเหมอนทกวนน... ถาเปนคนทไดเลาเรยน

คงจะประพฤตตวดกวาคนทไมไดเลาเรยนนน หาถกไม คนทไมม

ธรรมเปนเครองดาเนนตาม คงจะเหนไปทางทจรตโดยมากถารนอยกโกงไมคอยคลองหรอโกงไมสนทเนยน ถารมากกโกงมากขนและโกงพสดารมากขน การทหดใหรหนงสอและวชา

19 สทธ บตรอนทรและคณะ : สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรสฯอางแลว หนา 47-51.

41

ไมเปนเครองหดใหเปนคนดในชวตคน เปนแตยวใหหาวธสาหรบ

จะเรยนความชวไดคลองขน...”20 ตามความในพระราชหตถเลขา

น แสดงความจรงวา แทนทคนไทยจะไดบรณาการทางการศกษา

เลาเรยนแหงวชาชวตกบวชาชพ แตกลบไดการศกษาพการเพอการ

พฒนาตนเองและชาตบานเมอง ทาใหเปนคนเกงและกาวหนาได

แตมปญหาในการเปนคนด การศกษาจงขาดบรณาการหรอดลยภาพ

สาหรบพฒนาคนไทย ทไมใชใหเปนทรพยากรมนษย แตตองใหเปน

กาลงคนผมชวตจตใจ ทมคณภาพแหงสขภาพกายกบสขภาพจต

แหงคนดกบคนเกงแหงคนมจรรยากบวชาของชาตบานเมอง

“...ในสวนเปนขอออนแอของการศกษาในเมองไทย ทาให

อยางอนพลอยออนแอเสยหายไปดวย แมกรมการศกษาธการเอง

กยงไมมวธทจะจดใหดขนได เยยวยาได ถาเรองจรรยานวดจะ

ถอเอาเปนขอสาคญ ตงใจกวดขนใหแขงมอ บางทจะเปนหนทาง

ทจะชวยบานเมองใหอยรอดสการพฒนาได... ชวยการศกษา

บานเมองเราในสวนจรรยาใหเจรญขนและเขมแขงขน...คนไทยถาวชายงไมพอ ตองตระหนกถงขอควรไมควร เหมาะสมไมเหมาะสม

ประโยชนมใชประโยชน อะไรคณอะไรโทษ ถกตองดงามไมถกตอง

ดงาม นารงเกยจนาสรรเสรญ นารกนาชงอยางไร...”21 ในเรองนทรงตรสยาอกวา “...พอแมผปกครองฝายบานเมองนน ยอมมหนา

ทรบผดชอบจนทสด ในการอบรมสงสอนความประพฤตของ

ลกหลานตน ไมใชเอาแตเลยงดใหเตบใหญไดแตตวอยางเดยวกพอ จะถอเสยวาการสงสอนอบรมความร แมแตจรรยากทอดธระไมแตะตองทงทเปนลกหลานของตนแทๆ ผลกไสใหเปนหนาทของวดและโรงเรยนฝายเดยว เมอกลบมาบานจะตามใจเดก 20 สมเดจฯ : ประมวลพระนพนธ – ลายพระหตถทเกยวกบการศกษา หนา 12 พระราชหตถเลขาของ ร.5 ทลถวายสมเดจฯ ลงวนท 24 กรกฎาคม พ.ศ. 2441

21 ศกษาความละเอยดใน สมเดจฯ : พระมหาสมณวาทะ หนา 31-37

ถาวชายงไมพอ ตองตระหนกถงขอควรไมควร เหมาะสมไมเหมาะสม

ประโยชนมใชประโยชน อะไรคณอะไรโทษ ถกตองดงามไมถกตองดงาม นารงเกยจนาสรรเสรญ นารกนาชงอยางไร...”21 ในเรองนทรงตรสยาอกวา “...พอแมผปกครองฝายบานเมองนน ยอมมหนา

ทรบผดชอบจนทสด ในการอบรมสงสอนความประพฤตของ

ลกหลานตน ไมใชเอาแตเลยงดใหเตบใหญไดแตตวอยางเดยว

กพอ จะถอเสยวาการสงสอนอบรมความร แมแตจรรยากทอดธระไมแตะตองทงทเปนลกหลานของตนแทๆ ผลกไสใหเปนหนาทของวดและโรงเรยนฝายเดยว เมอกลบมาบานจะตามใจเดก

20 สมเดจฯ : ประมวลพระนพนธ – ลายพระหตถทเกยวกบการศกษา หนา 12 พระราชหตถเลขาของ ร.5 ทลถวายสมเดจฯ ลงวนท 24 กรกฎาคม พ.ศ. 2441

21 ศกษาความละเอยดใน สมเดจฯ : พระมหาสมณวาทะ หนา 31-37

42

เดกจะทาอะไรผดกไมบงคบบญชาวากลาวในทเหมาะทควร เดก

จะเปนคนดไดอยางไร ชอบแตรกเลยงดเดกผดทาง เอาใจเดก ใคร

แตะตองมไดแมแตครบาอาจารยในโรงเรยน...”22

22 สมเดจฯ : ประมวลพระนพนธ – ลายพระหตถทเกยวกบการศกษา หนา 293-296 และอรรถศาสตร หนา 47-54

วารสารปณธาน

22 สมเดจฯ : ประมวลพระนพนธ – ลายพระหตถทเกยวกบการศกษา หนา 293-296 และอรรถศาสตร หนา 47-54

43

บรรณานกรม

Attfi eld R. and Belsey A.(Ed.) : Philosophy and the Natural

Environment, University of Cambridge, 1994.

Butr-Indr S. : The Socio-Economic Philosophy of Humanism,

CMU, Thailand, 2003.

Cunningham W. and Saigo B.W.(Ed.) : Environmental Sciences,

USA: Boston, 1997.

Desjardins, J.R. : Environmental Ethics, WPC: California, 1993.

Elliot R.and Gare A.(Ed.) : Environmental Philosophy, UK: The

Open University Press, 1983.

Lin Yutang : The Wisdom of China, Jaica Publishing House, 1964.

Manis J.G. : Serious Social Problems, USA: Allyn and Bacon,

INC, 1984.Titus, H.N : Living Issues in Philosophy, NewYork: 1964.

Tripitaka and Its English Translation, PTS. London 1955-1962.

Ursul A.D.(Ed.) : Philosophy and the Ecological Problems of Civilisation, Moscow: Institute of Philosophy, USSR Academy of Sciences, 1983.

White. L.: The Historical Roots of Our Ecological Crisis, Science

March, 1967จานงค ทองประเสรฐ. ปรชญาประยกตจน. กรงเทพฯ: แพรพทยา,

2515.

แนงนอย บณยเนตร. จรยศาสตรสงแวดลอม. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2537.

Titus, H.N : Living Issues in Philosophy, NewYork: 1964.Tripitaka and Its English Translation, PTS. London 1955-1962.

Ursul A.D.(Ed.) : Philosophy and the Ecological Problems of

Civilisation, Moscow: Institute of Philosophy, USSR Academy of Sciences, 1983.

White. L.: The Historical Roots of Our Ecological Crisis, Science March, 1967

จานงค ทองประเสรฐ. ปรชญาประยกตจน. กรงเทพฯ: แพรพทยา,

2515.

แนงนอย บณยเนตร. จรยศาสตรสงแวดลอม. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2537.

44

พจนา จนทรสมบต (แปลและเรยบเรยง). วถเตา .กรงเทพฯ :

เคลดไทย, 2521.

มนส สวรรณ. การจดการสงแวดลอม-หลกการและแนวคด.

กรงเทพฯ: โอ.เอส.ปรนตงเฮาส, 2549.

สมคร บราวาศ. ปญญา. กรงเทพฯ: มหามกฏราชวทยาลย, 2499.

สทธ บตรอนทร. ปรชญาเปรยบเทยบ-มนษยนยมตะวนออก

กบตะวนตก. กรงเทพฯ: บรษทสรางสรรคบคส, 2554.

สทธ บตรอนทร. มนษยกบสงแวดลอม. มหาวทยาลยเชยงใหม,

2535.

วารสารปณธาน

45

แนวคดเรองอตลกษณของศลปนผทาเพลงอนดไทย

ในปจจบน1

อนสกข ศรนนท

บทคดยอ

วทยานพนธเรองแนวคดเรองอตลกษณของศลปน

ผทาเพลงอนดไทยในปจจบนมวตถประสงคเพอศกษาแนวคดเรอง

อตลกษณของศลปนผทาเพลงอนดไทยในปจจบน และเพอหาความ

เชอมโยงระหวางปรชญาอตถภาวนยมกบเพลงอนด งานวจยน

เปนงานวจยเชงคณภาพซงมวธวจย 2 ลกษณะ คอ การวจยเชงเอกสาร (Documentary Research) ดวยการศกษารวบรวมขอมลจากเอกสาร

ตาราทางวชาการ และงานวจยทเกยวของ และการวจยภาคสนาม

(Field Research) ดวยการเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณเชงลกและการสงเกตแบบมสวนรวมจากกลมตวอยางของศลปนอนด

จากการศกษาพบวา เพลงอนดในปจจบนนนมจดเรมตน

ทคลายคลงกบดนตรประเภทตางๆ ในอดตทเกดจากการทศลปนนน

ชอบคนควาสงแปลกใหมใหเกดกนงานเพลง เพลงอนดจงไมไดเปนสงทคดขนมาใหมในยคปจจบน เนองจากดนตรเหลานนถกสราง

ขนมาเพอหาสงทแปลกใหม ไมตามกระแสหลก และมจดเดนอยท 1 บทความนไดเรยบเรยงมาจากวทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต เรอง แนวคดเรองอตลกษณของศลปนผทาเพลงอนดไทยในปจจบน ของ นายอนสกข ศรนนท สาขาวชาปรชญาคณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

(Documentary Research) ดวยการศกษารวบรวมขอมลจากเอกสาร

ตาราทางวชาการ และงานวจยทเกยวของ และการวจยภาคสนาม

(Field Research) ดวยการเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณเชงลกและการสงเกตแบบมสวนรวมจากกลมตวอยางของศลปนอนด

จากการศกษาพบวา เพลงอนดในปจจบนนนมจดเรมตน

ทคลายคลงกบดนตรประเภทตางๆ ในอดตทเกดจากการทศลปนนน

ชอบคนควาสงแปลกใหมใหเกดกนงานเพลง เพลงอนดจงไมไดเปนสงทคดขนมาใหมในยคปจจบน เนองจากดนตรเหลานนถกสราง

ขนมาเพอหาสงทแปลกใหม ไมตามกระแสหลก และมจดเดนอยท 1 บทความนไดเรยบเรยงมาจากวทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต เรอง แนวคดเรองอตลกษณของศลปนผทาเพลงอนดไทยในปจจบน ของ นายอนสกข ศรนนท สาขาวชาปรชญาคณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

46

การสรางสรรคผลงานของศลปน เพยงแตยงไมมการบญญตหรอนยาม

คาวา “ศลปนอนด” อยางชดเจนในสมยนน และเมอนาจากกรอบ

แนวคดเรองอตถภาวนยมของฌอง ปอล ซารตร มาวเคราะห เราจะ

พบความเชอมโยงระหวางแนวคดอตถภาวนยมกบเพลงอนด โดยเรา

จะพบวาแนวคดของการสรางเพลงอนดนนมรากฐานมาจากแนวคด

แบบอตถภาวนยมทงจดเรมตนทมาจากการเบอหนายในกระแสหลก

จนนามาสการสรางผลงานดวยเสรภาพของศลปน

สวนสารตถะทศลปนอนดรบเขามาเพอใชในการสราง

และกาหนดอตลกษณของตวเองในดานตางๆ ทงทางดานของ

แนวเพลง เนอเพลง การแตงกาย การแสดงสด และอนๆ นนสามารถ

แยกไดเปน ปจจยภายใน ซงประกอบดวย รสนยมและทศนคต และ

ปจจยภายนอกทประกอบดวยนโยบายของคายเพลง ปจจยทาง

เศรษฐกจและทางสงคม ซงปจจยทงหมดกมผลในการสรางตวตนของ

ศลปนเพราะแรกเรมศลปนกไมไดเปนศลปนอนดมาตงแตแรก แตเปน

ผสรางอตลกษณของความเปนศลปนขนมาภายหลง โดยใชเสรภาพ

ของตนในการสรางสรรคตนเองอยางเตมท ทงน เปนเพราะมนษยนนเปนภาวะสาหรบตวเองทตองเลอกและสรางสารตถะใหกบตวเองอยตลอดเวลา แตแมปจจยตางๆทกลาวมาจะเปนสงทมผลตอการ

สรางอตลกษณของศลปน แตเมอพจารณาตามแนวคดของฌอง ปอล ซารตรแลว จะพบวาสงเหลานจะมผลตอตวศลปน กตอเมอศลปนนน

ยนยอมทจะใหมนเขามามผลตอตวของเขาเอง ดงนน ปจจยตางๆ

ไมวาจะเปนปจจยภายนอกหรอภายใน กไมใชสงทจะมาบงคบหรอปนแตงการสรางอตลกษณของศลปนแตอยางใด เพราะสดทายแลวผทเลอกสารตถะในการสรางอตลกษณใหแกตนเองกคอตวศลปนเอง

นนเอง ซงการใชเสรภาพในการสรางอตลกษณของตวเองกยอมทจะ

ตองตามมาดวยความรบผดชอบอกดวย โดยศลปนอนดจาเปนทจะ

วารสารปณธาน

ของตนในการสรางสรรคตนเองอยางเตมท ทงน เปนเพราะมนษย

นนเปนภาวะสาหรบตวเองทตองเลอกและสรางสารตถะใหกบตวเองอยตลอดเวลา แตแมปจจยตางๆทกลาวมาจะเปนสงทมผลตอการ

สรางอตลกษณของศลปน แตเมอพจารณาตามแนวคดของฌอง ปอลซารตรแลว จะพบวาสงเหลานจะมผลตอตวศลปน กตอเมอศลปนนน

ยนยอมทจะใหมนเขามามผลตอตวของเขาเอง ดงนน ปจจยตางๆ

ไมวาจะเปนปจจยภายนอกหรอภายใน กไมใชสงทจะมาบงคบหรอปนแตงการสรางอตลกษณของศลปนแตอยางใด เพราะสดทายแลวผทเลอกสารตถะในการสรางอตลกษณใหแกตนเองกคอตวศลปนเองนนเอง ซงการใชเสรภาพในการสรางอตลกษณของตวเองกยอมทจะ

ตองตามมาดวยความรบผดชอบอกดวย โดยศลปนอนดจาเปนทจะ

47

ตองแบกภาระในความรบผดชอบตอตวเอง แงของการใชชวต หรอการ

แปลกแยกออกจากสงคม และความรบผดชอบตอสงคม เพราะผลงาน

ทศลปนสรางออกมาจาเปนตองเปดออกสสาธารณะ ทาใหเพลงของ

ศลปนกลายเปนเพลงของสงคมไปดวย เทากบวาศลปนนนไดเลอก

ทจะใชเสรภาพของตนเองรวมกบผอน ดงนนจงตองระมดระวงไมให

เสรภาพของตนไปลดทอนเสรภาพของผอนดวยนนเอง

ABSTRACT

The aims of the thesis entitled a “Concept of Identity of

Current Thai Indie Music’s Artists” are to analyze the identity of the

artists in current Thai indie music and to fi nd out the connection

between existentialism and indie music. This is a qualitative

research. Its methodology was conducted by collecting data from

documents and related literatures as well as doing fi eld-work

research with dept-interview with and participating observation among the representative of indie music’s artists.

The result of the study is revealed that the source of

current indie music is not diff erent from other music; it starts from

the group of artist who tries to fi nd out a new thing for musical circle. The indie music are not the new type of music, because to fi nding out the new things for the music has been already in

the past, it is also not follow suit the mainstream music and

its distinguish characteristic is in the creative idea of artist who creates it. In those days, there is not yet précising defi nition of

the word “Indie Music’s Artist”. And when we bring in Jean-Paul

research with dept-interview with and participating observation

among the representative of indie music’s artists.The result of the study is revealed that the source of

current indie music is not diff erent from other music; it starts from the group of artist who tries to fi nd out a new thing for musical

circle. The indie music are not the new type of music, because

to fi nding out the new things for the music has been already in the past, it is also not follow suit the mainstream music and its distinguish characteristic is in the creative idea of artist who creates it. In those days, there is not yet précising defi nition of

the word “Indie Music’s Artist”. And when we bring in Jean-Paul

48

Sartre’s existentialism to analyze this, it was found that there is

some connection between existentialism and indie music concept.

The concept of indie music is based on existentialism, started

with feeling bored with mainstream music then the artists tried to

create new things freely.

The essence which artists had been brought in to create

and stipulate the identity for themselves such as music genre,

music lyric, dressing-style, live performance etc., all of these,

can be divided into the internal factors, such as personal style,

attitude and the external factors such as music record company’s

policy, economic factor, and social condition. All these factors

had been eff ected to the creation and stipulation the identity of

the artist because each artist do not begin as indie music artist

but they create identity for themselves later by using their own

freedom to choose and create the essence for themselves all the

time, due to the fact that humans are being for themselves. Even though these factors had been eff ected in creation the identity for artists, but when it was analyzed by Sarte’s concept, any

factors will be eff ected to artists only on the condition that the

artists had accepted that factor by themselves. In fact, the various factors, ether internal or external, cannot be the thing that force or control the creation of the identity for artists. It is, in the end,

the artists themselves who choose the essence freely, can create

their own identity. Whenever the artists decide to create identity for themselves, it will necessarily be followed by responsibility that

such artists cannot be denied or avoided. Due to such a choice,

วารสารปณธาน

time, due to the fact that humans are being for themselves. Even

though these factors had been eff ected in creation the identityfor artists, but when it was analyzed by Sarte’s concept, anyfactors will be eff ected to artists only on the condition that the

artists had accepted that factor by themselves. In fact, the various

factors, ether internal or external, cannot be the thing that force

or control the creation of the identity for artists. It is, in the end,the artists themselves who choose the essence freely, can createtheir own identity. Whenever the artists decide to create identityfor themselves, it will necessarily be followed by responsibility that

such artists cannot be denied or avoided. Due to such a choice,

49

indie music artists have to take responsibilities for themselves in

daily life, such as being alienated from the others and have to

take responsibilities for society when artist’s songs are distributed

widely to society, it means that songs are belong to society as

well. Therefore whenever the artists choose to share their own

freedom with the others, they must choose with care and be aware

not to allow their own freedom to reduce the freedom of others.

1. บทนา

ดนตรมความสมพนธกบแนวคดและวฒนธรรมของสงคมใน

แตละยค โดยมการศกษาและมการปรบปรงเปลยนแปลงทางดาน

ดนตรมาตลอดตงแตอดตจนถงปจจบนซงจะเกยวพนและสะทอนถง

บรบท แนวคด และปญหาทางสงคมในยคสมยนนๆ หากกลาวถงเพลงอนด หรอศลปนอนด ในสงคมไทย จะพบวาคาวาอนดถกนามาใชอยางแพรหลายในปจจบนโดยใชเพอเปนการแสดงถงลกษณะ

การทางานทเปนอสระของศลปนผสรางสรรคผลงานนนเองโดยคาวา

อนด ยอมาจากคาวาอนดเพนเดนท (independent) ซงหมายถงความเปนอสระในการผลตหรอสรางสรรคผลงานออกมาตามความ

คดของศลปนโดยไมมใครมากาหนดกรอบ หรอกฎเกณฑใดๆ ทงสน

และหวใจของดนตรประเภทน คอการปฏเสธอตสาหกรรมดนตรและไมตองการอยในกระแสพาณชยนยม มกถกผลตหรอสรางสรรคผลงานขนอยางอสระ แตงเพลง เลนดนตร รอง บนทกเสยง รวมถง

อาจจะมการจดจาหนายผลงานดวยตวเอง โดยปราศจากเงอนไข

ทางการตลาด ศลปนอนด จงหมายถงศลปนอสระทไมสงกดอยคาย

เพลงอนด หรอศลปนอนด ในสงคมไทย จะพบวาคาวาอนดถกนา

มาใชอยางแพรหลายในปจจบนโดยใชเพอเปนการแสดงถงลกษณะ

การทางานทเปนอสระของศลปนผสรางสรรคผลงานนนเองโดยคาวาอนด ยอมาจากคาวาอนดเพนเดนท (independent) ซงหมายถงความเปนอสระในการผลตหรอสรางสรรคผลงานออกมาตามความคดของศลปนโดยไมมใครมากาหนดกรอบ หรอกฎเกณฑใดๆ ทงสน

และหวใจของดนตรประเภทน คอการปฏเสธอตสาหกรรมดนตร

และไมตองการอยในกระแสพาณชยนยม มกถกผลตหรอสรางสรรคผลงานขนอยางอสระ แตงเพลง เลนดนตร รอง บนทกเสยง รวมถงอาจจะมการจดจาหนายผลงานดวยตวเอง โดยปราศจากเงอนไขทางการตลาด ศลปนอนด จงหมายถงศลปนอสระทไมสงกดอยคาย

50

เพลงใหญ และไมไดเปนกลมดนตรกระแสหลก (Mainstream) (เพชรภ

ปนแกว, 2552, น.13) เพราะฉะนนแลว ศลปนอนดตองมคณสมบต

ขนพนฐานทเหมอนกนคอ การทาดนตรและงานเพลงดวยตวของ

พวกเขาเองอยางอสระนนเอง

จดกาเนดของเพลงอนด ซงเกดจากความเบอหนายดนตร

หรอเพลงกระแสหลก และตองการหาความอสระทางดนตร นนม

สวนคลายคลงกบ จดเรมตนของปรชญาอตถภาวนยมของฌอง ปอล

ซารตร (Jean-Paul Sartre, คศ.1905-1980) นกปรชญาชาวฝรงเศส

ซงมแนวคดทชดเจนเกยวกบเรองของเสรภาพวาเสรภาพนนเปนสง

ทตดตวของมนษยมาตงแตเกด มนษยทกคนจงมเสรภาพอยางเตมท

โดยการแสดงออกของเสรภาพนน จะตองสมพนธอยกบความรบผด

ชอบเสมอ ซงหากลองพจารณาชวตของฌอง ปอล ซารตรในวยเดก

จะพบวา แนวคดเรองเสรภาพของซารตรนนไดมาเพราะการทเขาเบอ

หนายตอชวตตามแบบแผน และสงคมของชนชนกลาง โดยอยากจะหา

อดมการณใหมทตนเองมเหตผลทจะเทดทนได อทธพลของซารตร ไดมผลตอความรสกนกคดและชวตความเปนอยของคนรนใหมเปนอยาง

มหาศาล โดยเฉพาะอยางยงในหมชาวฝรงเศส คาวาอตถภาวนยมได

กลายเปนคาสาหรบการมชวตทแหวกแนว ทรงผมแหวกแนว ฯลฯ อยชวงหนง (กรต บญเจอ, 2522)

หากกลาวถงอตลกษณของศลปนอนดโดยทวไป อาจจะหมาย

ถงลกษณะเฉพาะทเกดขนเพอบงบอกถงความเปนตวตนของศลปนอนดทแตกตางไปจากศลปนในคายเพลงใหญหรอศลปนตามกระแสนยมทวไปในขณะน เพราะคาวาอตลกษณ (identity) นนหมายถง

ความรสกนกคดทบคคลมตอตนเองวา “ฉนคอใคร” ซงจะเกดขนจาก

การปฏสงสรรคระหวางตวเรากบคนอน โดยผานการมองตนเองและ

วารสารปณธาน

มผลตอความรสกนกคดและชวตความเปนอยของคนรนใหมเปนอยาง

มหาศาล โดยเฉพาะอยางยงในหมชาวฝรงเศส คาวาอตถภาวนยมไดกลายเปนคาสาหรบการมชวตทแหวกแนว ทรงผมแหวกแนว ฯลฯ อยชวงหนง (กรต บญเจอ, 2522)

หากกลาวถงอตลกษณของศลปนอนดโดยทวไป อาจจะหมาย

ถงลกษณะเฉพาะทเกดขนเพอบงบอกถงความเปนตวตนของศลปนอนดทแตกตางไปจากศลปนในคายเพลงใหญหรอศลปนตามกระแสนยมทวไปในขณะน เพราะคาวาอตลกษณ (identity) นนหมายถงความรสกนกคดทบคคลมตอตนเองวา “ฉนคอใคร” ซงจะเกดขนจาก

การปฏสงสรรคระหวางตวเรากบคนอน โดยผานการมองตนเองและ

51

การทคนอนมองเรา อตลกษณตองการความตระหนก (awareness)

ในตวเราและพนฐานของการเลอกบางอยาง นนคอเราจะตองแสดง

ตนหรอยอมรบอยางตงใจกบอตลกษณทเราเลอก ความสาคญของ

การแสดงตนกคอ การระบไดวาเรามอตลกษณเหมอนกลมหนงและ

มความแตกตางจากกลมอนอยางไร และ “ฉนเปนใคร” ในสายตา

คนอน (นทธนย ประสานนาม, 2550, บทนา) แตถาหากเราลอง

พจารณาถงอตลกษณในการสรางสรรคผลงานเพลงอนดแลว กจะพบ

วาอตลกษณในการสรางสรรคผลงานเพลงอนดคอการใชเสรภาพของ

ศลปนในการสรางสรรคผลงานเพอบงบอกความเปนตนเองในผลงาน

นนๆ เนองจากหวใจสาคญของเพลงอนดคอเสรภาพในการสรางผล

งานดวยตวเองโดยทไมมกรอบใดๆ แตถาหากลองวเคราะหถงเพลง

อนดในยคทนนยมอยางในปจจบน การสรางสรรคผลงานอยางอสระ

อยางแทจรงโดยไมองกบความตองการของตลาด และไมมกรอบใดๆ

นน สามารถทาไดจรงหรอไม หรอวาทแทจรงแลว เพลงอนดเปนเพยง

สญลกษณทางการแสดงตวออกนอกกรอบ และเปนเครองมอทางการตลาดอยางหนงเทานน

2. ปรชญาอตถภาวนยม

ของฌอง ปอล ซารตร และแนวคดเรองอตลกษณ

2.1 ปรชญาอตถภาวนยมของฌอง ปอล ซารตร

ความหมายของอตถภาวนยมสาหรบซารตรกคอการอธบายมนษยโดยเนน การมอย หรอดารงอยของมนษย (Existence) ในการอธบายมนษยแทนทจะเปน สารตถะหรอสาระ (Essence) และไมได

ใหความสนใจกบความจรงสงสด (Ultimate Reality) หรอลกษณะทเปน

แกนของสงตางๆ เหมอนปรชญาอนๆ ทมมา ทงนเพราะ ซารตรเหนวา

ญ

ตลาดอยางหนงเทานน

2. ปรชญาอตถภาวนยม

ของฌอง ปอล ซารตร และแนวคดเรองอตลกษณ

2.1 ปรชญาอตถภาวนยมของฌอง ปอล ซารตร

ความหมายของอตถภาวนยมสาหรบซารตรกคอการอธบาย

มนษยโดยเนน การมอย หรอดารงอยของมนษย (Existence) ในการอธบายมนษยแทนทจะเปน สารตถะหรอสาระ (Essence) และไมได

ใหความสนใจกบความจรงสงสด (Ultimate Reality) หรอลกษณะทเปนแกนของสงตางๆ เหมอนปรชญาอนๆ ทมมา ทงนเพราะ ซารตรเหนวา

52

มนษยเรานนมภาวการณอยกอน แลวจงสรางสารตถะของชวตขนมา

ดวยตนเองภายหลง

ซารตรประกาศอยางชดเจนวา สาหรบมนษยแลว “การดารง

อยมมากอนสารตถะ” อนหมายความวา สาหรบซารตรแลวการดารง

อยเปนแกนกลางของมนษย กอนสงอนใด มนษยมอยและคนพบตว

เองปรากฏอยในโลก แลวจงนยามตวเองภายหลง กอนสงอนใดนน

มนษยนนกไมใชอะไรทงสนเลย มนษยจะเปนอะไรกตามหลงจากนน

และมนษยนนกจะเปนไปตามทเขาสรางตวเองใหเปน การพจารณา

เรองสารตถะของมนษยนนจาตองยอมรบถงการดารงอยวาเปน

เงอนไขในการสรางสารตถะ ไมใชสารตถะหรอสงอนใดทมาเปนสงให

ความหมายหรอมผลตอการดารงอย ซารตรจงไดแยกธรรมชาตของ

สงตางๆออกเปนสองประเภทใหญๆนนกคอ ภาวะในตวเอง (being

in itself) ซงเปนภาวะสาหรบวตถตางๆ ทมรางกายไมมจต และม

ความเตมภายในตวเอง แตไมมความนกคดเปนเพยงอตภาพทปรากฏ

ภายนอก (ซารตร, 1966, น. 33) และ ภาวะเพอตวเอง (being for itself) ซงเปนภาวะสาหรบมนษย ซงมจตทมลกษณะกลวง วางเปลา

ไมมสงทอยภายใน จตจะหนเหไปยดเกาะสงอน แลวนาสงนนมาปรงแตงเปนสารตถะของตนเอง จงเปนสงทตรงกนขามกบภาวะในตวเอง

มนษยนนจงเกดขนและมอยขนในโลก แลวหาสารตถะ

มานยามหรอสรางตนเองในภายหลง ภาวะสาหรบตวเองจงเกดมขน

กอนในรปของรางมนษยแลวจากนนจงคอยนยามตนเองตามแตสานกของมนษย ตรงกนขามกบภาวะในตวเองทตองเปนสงทตนเองเปนไปตลอดไมสามารถเปลยนแปลงได โดยไมเปลยนไปเปนสงอน มนษย

จงสามารถทจะเลอกและสรางสารตถะใหกบตวเองอยตลอดเวลา

เสรภาพในการเลอกของมนษยจงถอเปนสวนหนงมนษย มนษยนน

วารสารปณธาน

itself) ซงเปนภาวะสาหรบมนษย ซงมจตทมลกษณะกลวง วางเปลาไมมสงทอยภายใน จตจะหนเหไปยดเกาะสงอน แลวนาสงนนมา

ปรงแตงเปนสารตถะของตนเอง จงเปนสงทตรงกนขามกบภาวะในตวเอง

มนษยนนจงเกดขนและมอยขนในโลก แลวหาสารตถะ

มานยามหรอสรางตนเองในภายหลง ภาวะสาหรบตวเองจงเกดมขน

กอนในรปของรางมนษยแลวจากนนจงคอยนยามตนเองตามแตสานกของมนษย ตรงกนขามกบภาวะในตวเองทตองเปนสงทตนเองเปนไป

ตลอดไมสามารถเปลยนแปลงได โดยไมเปลยนไปเปนสงอน มนษย

จงสามารถทจะเลอกและสรางสารตถะใหกบตวเองอยตลอดเวลา

เสรภาพในการเลอกของมนษยจงถอเปนสวนหนงมนษย มนษยนน

53

ตองการทจะเปนอะไรบางอยางอยเสมอ เพราะเกดความเบอหนาย

จากสงทตนเองเปน และความเบอหนายไมพอใจนน จงเปนตวผลกดน

ใหตวเองตองตดสนใจเลอก และเมอเวลาผานไปมนษยกจะเกดความ

เบอหนายอกครง ซงสงนเองทเปนตวผลกดนใหมนษยตองเลอก

อยตลอดเวลา (ซารตร, 1966, น. 60)

แตเมอมนษยอยในสงคมกยอมมคนอนมาปรากฏอยในโลก

หรอสงคมเดยวกน ความสามารถในการนยามตนเองของมนษยกจะ

บกพรองลงไป เพราะความสามารถนกลบตกไปอยในมอของคนอน

ซงเรยกไดวาเปนภาวะสาหรบผอน (being for the other) ซงเปนภาวะ

ในการเลอกทจะกระทาการบางอยางเพอคนอนหรอเพอสงอน

โดยมจดประสงคเพอใหลดความโดดเดยว อางวาง หรอเพอใหเกด

ความปลอดภยแกตน ซงเราจะพบไดเมอมนษยนนเกดมความสมพนธ

ทางสงคมกบผอน ทงนเพราะมนษยเรานนไมอยในโลกในฐานะของ

ปจเจกชนเทานน แตกยงเปนสมาชกของสงคมโลกดวย (ซารตร, 1943,

น. 260) ดวยความเปนภาวะสาหรบมนษย ซงมจตทมลกษณะกลวง

วางเปลา แลวตองนาสงตางๆมาปรงแตงเปนสารตถะของตนเอง

นนทาใหมนษยนนมเสรภาพอยางเตมทในการสรางสรรคตวเองและสามารถเลอกทกสงทกอยางในการสรางตวเองขนมาโดยไมมกรอบ

ใดๆ มาบบบงคบ สงเดยวทมนษยไมสามารถเลอกไดนนกคอการม

เสรภาพตดตวมาตงแตเกดเทานน (ซารตร, 1997, น. 27) แมแตสงตางๆทเหมอนวาจะเปนสงทกนขวางเสรภาพของมนษยอยางเชน จตใตสานก, อารมณ, สญชาตญาณ, อดต, หรอกฎหมายและกฎเกณฑตางๆ กไมใชสงทสามารถบบบงคบการใช

เสรภาพของมนษยได เพราะทายทสดแลว มนษยเองเทานนทมสทธ

เลอกวาจะยนยอมใหสงตางๆ นนเขามามผลตอตวเองหรอไม และ

ดวยความเปนภาวะสาหรบมนษย ซงมจตทมลกษณะกลวง

วางเปลา แลวตองนาสงตางๆมาปรงแตงเปนสารตถะของตนเองนนทาใหมนษยนนมเสรภาพอยางเตมทในการสรางสรรคตวเองและสามารถเลอกทกสงทกอยางในการสรางตวเองขนมาโดยไมมกรอบ

ใดๆ มาบบบงคบ สงเดยวทมนษยไมสามารถเลอกไดนนกคอการม

เสรภาพตดตวมาตงแตเกดเทานน (ซารตร, 1997, น. 27)

แมแตสงตางๆทเหมอนวาจะเปนสงทกนขวางเสรภาพของมนษยอยางเชน จตใตสานก, อารมณ, สญชาตญาณ, อดต, หรอกฎหมายและกฎเกณฑตางๆ กไมใชสงทสามารถบบบงคบการใชเสรภาพของมนษยได เพราะทายทสดแลว มนษยเองเทานนทมสทธ

เลอกวาจะยนยอมใหสงตางๆ นนเขามามผลตอตวเองหรอไม และ

54

ไมมสงใดทจะมาบงคบปนแตงมนษยได ถาหากมนษยนนไมยนยอม

การยอมทาตามกฎเกณฑหรอกรอบตางๆ จงเปนเพราะมนษยนน

เลอกทจะกระทาตามกฎเกณฑเหลานนนนเอง

2.2 แนวคดเรองอตลกษณ

อตลกษณ (identity) เปนความรสกนกคดทบคคลมตอตนเอง

วา “ฉนคอใคร” ซงจะเกดขนจากการปฏสงสรรคระหวางตวเรา

กบคนอน โดยผานการมองตนเองและการทคนอนมองเรา อตลกษณ

ตองการความตระหนก (awareness) ในตวเราและพนฐานของการ

เลอกบางอยาง นนคอเราจะตองแสดงตนหรอยอมรบอยางตงใจกบ

อตลกษณทเราเลอก ความสาคญของการแสดงตนกคอ การระบได

วาเรามอตลกษณเหมอนกลมหนงและมความแตกตางจากกลมอน

อยางไร และ “ฉนเปนใคร” ในสายตาคนอน (นทธนย ประสานนาม,

2550) คาวา Identity นนตามคาแปลเดมใชคาวา “เอกลกษณ” ซง

หมายถงลกษณเฉพาะของคนหรอสงหนง โดยในพจนานกรมศพท

สงคมวทยาองกฤษ-ไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน (2524) ไดให

ความหมายของคาวา Identifi cation วาหมายถง การกาหนดเอกลกษณ

กระบวนการทบคคลใดบคคลหนงนยามตนเอง หรอเอกลกษณของตนโดยยดบคคลอนหรอสงอนนอกเหนอตนเองเปนหลก ซงในปจจบนไดใชคาวา “อตลกษณ” เขามาแทนทคาวา “เอกลกษณ” ในความหมายของคาวา “Identity” เพราะวาปจเจกนนอาจมไดหลายอตลกษณ

ในขณะเดยวกนและทาใหความหมายของอตลกษณกอาจแปรเปลยน

เลอนไหลไปตามบรบทไดเสมอ (อภญญา เฟองฟสกล, 2546, น.1)

หากพจารณาความหมายของคาวาอตลกษณในแนวคดแบบอตถภาวนยมของซารตรแลวจะพบวามนษยนนเปนภาวะสาหรบ

ตวเอง มนษยนนจงเกดขนและมอยขนในโลก แลวจงหาสารตถะ

วารสารปณธาน

สงคมวทยาองกฤษ-ไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน (2524) ไดให

ความหมายของคาวา Identifi cation วาหมายถง การกาหนดเอกลกษณ

กระบวนการทบคคลใดบคคลหนงนยามตนเอง หรอเอกลกษณของตน

โดยยดบคคลอนหรอสงอนนอกเหนอตนเองเปนหลก ซงในปจจบนไดใชคาวา “อตลกษณ” เขามาแทนทคาวา “เอกลกษณ” ในความหมายของคาวา “Identity” เพราะวาปจเจกนนอาจมไดหลายอตลกษณ

ในขณะเดยวกนและทาใหความหมายของอตลกษณกอาจแปรเปลยน

เลอนไหลไปตามบรบทไดเสมอ (อภญญา เฟองฟสกล, 2546, น.1)

หากพจารณาความหมายของคาวาอตลกษณในแนวคดแบบอตถภาวนยมของซารตรแลวจะพบวามนษยนนเปนภาวะสาหรบ

ตวเอง มนษยนนจงเกดขนและมอยขนในโลก แลวจงหาสารตถะ

55

มานยามหรอสรางตนเองในภายหลง ดงนนอตลกษณจงเปนสงท

มมาภายหลงการมอยของมนษย เพราะมนษยนนมเพยงการมอย

อตลกษณทเกดมาภายหลงกเกดจากการทมนษยนนรบเอาสงอนมา

ปรงแตงกลายเปนสารตถะของตนนนเอง ซงตามแนวคดของซารตร

แลว อตลกษณของมนษยนนยอมเปลยนแปลงไปไดเรอยๆ แลวแตวา

มนษยนนจะรบสงใดเขามา และยอมรบใหกลายเปนอตลกษณของตน

อตลกษณของมนษยนนมความแตกตางจากอตลกษณของ

วตถ (Object identity) ซงหมายถงลกษณะพเศษของวตถซงแสดง

คณลกษณะเฉพาะตวทตางออกไปของวตถชนนนๆ หรอคณลกษณะ

เฉพาะตวทสามารถบงชถงขอแตกตางของวตถนนกบวตถอน ซงในการ

วเคราะหตววตถนนจะตองมองวาวตถแตละชนมลกษณะเฉพาะตว

โดยทคณลกษณะทคนพบนนจะตองคงความเหมอนและสามารถดารง

อยไดอยางตอเนอง นนกคอเราสามารถบงบอกถงอตลกษณของวตถ

ไดจากสงทบงชถงคณสมบตเฉพาะของตววตถทคงอยไมเปลยนแปลง

และตางจากวตถชนอนๆ (มนทกานต ธรนนทวฒน, 2544, น.15) ดงนนเราจะเหนวาอตลกษณของวตถนนกคอภาวะในตวเอง

ตามแนวคดของซารตรนนเอง เพราะตามแนวคดของซารตรภาวะในตวเองนนมลกษณะเปนวตถ มรางกายทไมมจต และมความเตมภายในตวเอง มนเปนดวยตวของมนเอง โดยทมนไมรวาจะเปนสงอน

ทไมใชตวมนไดอยางไร ตวของมนเองไมไดปฏเสธตวมนเอง แตตว

ของมนนนไมรจกความเปนอน และไมเคยวางตวเองใหเปนแบบอน ไมเคยมความสมพนธกบสงอน มนเปนตวมนเองอยอยางนน (ซารตร, 1966, น. 33) นนกคอมนไมสามารถเปลยนเปนอยางอนได เพราะสารตถะของสงนนมมากอนความดารงอยของตวมนเอง มนจง

ไมสามารถเปนอยางอนได อตลกษณของวตถทสามารถบงบอกได

จากคณสมบตชบงทไมเปลยนแปลงนนหากพจารณาตามแนวคด

ดงนนเราจะเหนวาอตลกษณของวตถนนกคอภาวะในตวเอง

ตามแนวคดของซารตรนนเอง เพราะตามแนวคดของซารตรภาวะในตวเองนนมลกษณะเปนวตถ มรางกายทไมมจต และมความเตมภายในตวเอง มนเปนดวยตวของมนเอง โดยทมนไมรวาจะเปนสงอน

ทไมใชตวมนไดอยางไร ตวของมนเองไมไดปฏเสธตวมนเอง แตตว

ของมนนนไมรจกความเปนอน และไมเคยวางตวเองใหเปนแบบอน

ไมเคยมความสมพนธกบสงอน มนเปนตวมนเองอยอยางนน (ซารตร, 1966, น. 33) นนกคอมนไมสามารถเปลยนเปนอยางอนได เพราะสารตถะของสงนนมมากอนความดารงอยของตวมนเอง มนจงไมสามารถเปนอยางอนได อตลกษณของวตถทสามารถบงบอกได

จากคณสมบตชบงทไมเปลยนแปลงนนหากพจารณาตามแนวคด

56

ของซารตรแลวกเกดจากการทมนเปนภาวะในตวเองแลวไมสามารถ

เปลยนแปลงตนเองเปนอยางอนไดเหมอนมนษยทเปนภาวะสาหรบ

ตวเองนนเอง

3. ศลปนอนดและอตลกษณของศลปนอนดไทยในปจจบน

เพลงอนดนนเรมมบทบาทอยางชดเจนในประเทศองกฤษ

กอนทจะแพรหลายไปทวโลกในชวงปลายยค 80 และไดเรมเขามา

ในไทยในชวงประมาณกลางยค 90 โดยศภวชญ หงสทอง (2552)

ไดกลาววา สถานวทยเพลงสากลในประเทศไทยอยางเชนสถานเพลง

ไนทสปอตนน สวนหนงกไดรบอทธพลมาจากประเทศองกฤษ โดย

มกจะเปดเพลงของศลปนวงอนดรอคจากประเทศองกฤษอยาง

วงเดอะสโตนโรส (The Stone Roses) เปนประจาทาใหตอนนนผฟง

เรมรสกสนใจ และทาใหอยากทจะศกษาหาขอมลของศลปนเหลานน

ในยคนนวฒนธรรมเพลงไทยจงถกแบงออกเปน 2 สวนคอวฒนธรรมเพลงปอบจากอเมรกาและกลมกระแสเลกๆ ทเปนเพลงแปลกใหม

นาตนตาตนใจจากฝงองกฤษ และหลงจากนนเพลงนอกกระแสเหลาน

กเรมสรางความตนตวใหกบวงการเพลงไทยมากขนเมอกลมนกศกษาจากจฬาไดตงวง “โมเดรนดอก” และไดขนเลนดนตรบนเวทในเทศกาล

ดนตรทจดโดยนตยสารบนเทงคดของ มาโนช พฒตาล ซงตอนนน

กยงไมมการใชคาวา “อนด” ในวงการเพลงไทยแตอยางใด แตในฝง

ขององกฤษมการใชคาวา “อลเทอรเนทฟ” (Alternative) เพอเรยกดนตรทมความแปลกใหม และมการใชคาวา “โมเดรนรอค” เพอเรยกดนตรทมความแปลกใหมในอเมรกาเชนกน

ในประเทศไทยชวงยคนนเราจะใชคาวา “อลเทอรเนทฟ”

อยางกวางขวางและเปนจดเรมตนของวงดนตรอยาง โมเดรนดอก,

วารสารปณธาน

เพลงปอบจากอเมรกาและกลมกระแสเลกๆ ทเปนเพลงแปลกใหม

นาตนตาตนใจจากฝงองกฤษ และหลงจากนนเพลงนอกกระแสเหลานกเรมสรางความตนตวใหกบวงการเพลงไทยมากขนเมอกลมนกศกษาจากจฬาไดตงวง “โมเดรนดอก” และไดขนเลนดนตรบนเวทในเทศกาล

ดนตรทจดโดยนตยสารบนเทงคดของ มาโนช พฒตาล ซงตอนนน

กยงไมมการใชคาวา “อนด” ในวงการเพลงไทยแตอยางใด แตในฝง

ขององกฤษมการใชคาวา “อลเทอรเนทฟ” (Alternative) เพอเรยกดนตรทมความแปลกใหม และมการใชคาวา “โมเดรนรอค” เพอเรยกดนตรทมความแปลกใหมในอเมรกาเชนกน ในประเทศไทยชวงยคนนเราจะใชคาวา “อลเทอรเนทฟ”

อยางกวางขวางและเปนจดเรมตนของวงดนตรอยาง โมเดรนดอก,

57

พาราดอกซ, พราว, พอส ฯลฯ รวมถงเกดคายเพลงทแปลกใหมอยาง

คายเพลงเบเกอรรเกดขนกอนทเพลงอลเทอรเนทฟจะเรมหายไป

และเกดคาวาเพลงอนดขนมาแทนท โดยทคนสวนใหญในยคนนเชอวา

“อลเทอรเนทฟ” นนไดฟนกลบมาใหมกลายเปน “อนดเพนเดนซ”

(Independence) ซงนกวชาการในองกฤษจะใชคายอวา “Indie” ขณะ

ทฝงอเมรกาจะใชคายอวา “Indy” ซงในเมองไทยกจะรบมาใชทง

สองคา แตนกวชาการในชวงนนมกจะนาเอาคาวาอนดมาใชแบบผดๆ

เนองจากจรงๆ แลวคาวาเพลงอนดไมใชแนวเพลงแตมความหมายถงลกษณะในการทางานเพลง หรอรปแบบการทางานเพลง ดงนนไมวา

ศลปนนนจะทาเพลงแนวใดกสามารถเปนศลปนอนดไดทงหมด

ถาศลปนนนมการทาเพลงเองแบบอสระไมขนกบใคร ซงมกจะถก

ใชอยางพราเพรอในยคหลงเพราะเมอมคาวาอนดมาตอทายแลวจะ

ทาใหรสกเหมอนวามอตลกษณทโดดเดน และไมเหมอนใคร (เพชรภ

ปนแกว, 2552, น. 54-59)

เพลงอนดในยคปจจบนมการเปลยนแปลงตามการพฒนาทางเทคโนโลย ทงทางดานของนวตกรรมทางการดนตร โดยท

เครองดนตรและอปกรณบนทกเสยงในปจจบนนนมการพฒนามากขน

และมราคาทถกลงนกดนตรรนใหมจงสามารถสรางสรรคผลงานเพลงของตนเองไดสะดวกขนมาก ศลปนอนดในปจจบนนนจงมจานวน

เพมมากขนอยางรวดเรว อกทงสออนเตอรเนตโดยเฉพาะสงคม

ออนไลนอยาง มายสเปส (Myspace) เฟสบค (Facebook) ทวตเตอร (Twitter) และยทป (Youtube) กมการพฒนาขนอยางรวดเรว ทาใหศลปนอนดในปจจบนสามารถแสดงความสามารถหรอโปรโมทผลงานเพลงของตวเองไดอยางสะดวกรวดเรวมากขน และมการตดตอสอสาร

กบผฟงไดโดยตรง โดยทไมจาเปนตองทาเพลงกบคายใหญ ไมตองม

การลงทนเชาสตดโอในการบนทกเสยงเหมอนสมยกอน เพยงแคใช

ทางเทคโนโลย ทงทางดานของนวตกรรมทางการดนตร โดยท

เครองดนตรและอปกรณบนทกเสยงในปจจบนนนมการพฒนามากขนและมราคาทถกลงนกดนตรรนใหมจงสามารถสรางสรรคผลงานเพลงของตนเองไดสะดวกขนมาก ศลปนอนดในปจจบนนนจงมจานวน

เพมมากขนอยางรวดเรว อกทงสออนเตอรเนตโดยเฉพาะสงคม

ออนไลนอยาง มายสเปส (Myspace) เฟสบค (Facebook) ทวตเตอร

(Twitter) และยทป (Youtube) กมการพฒนาขนอยางรวดเรว ทาใหศลปนอนดในปจจบนสามารถแสดงความสามารถหรอโปรโมทผลงานเพลงของตวเองไดอยางสะดวกรวดเรวมากขน และมการตดตอสอสารกบผฟงไดโดยตรง โดยทไมจาเปนตองทาเพลงกบคายใหญ ไมตองม

การลงทนเชาสตดโอในการบนทกเสยงเหมอนสมยกอน เพยงแคใช

58

อปกรณบนทกเสยงอยางงายๆ หรอทาสตดโอสวนตวในทพกอาศย

หรอหองนอนดวยอปกรณทราคาไมสงนก (Bedroom Studio) กจะ

สามารถผลตผลงานเพลงของตวเองไดอยางงายๆ เมอทาเพลงของ

ตวเองเสรจกสามารถโปรโมทผลงานเพลงของตนเองไดทนทผานสอ

อนเตอรเนต ทาใหศลปนอนดในปจจบนนนมจานวนเพมขนมาก

นนเอง

จากการวจยพบวา สารตถะทศลปนอนดรบเขามาเพอใชใน

การสรางและกาหนดอตลกษณของตวเองทงทางดานของแนวเพลง

เนอเพลง การแตงกาย การแสดงสด และอนๆสามารถแยกไดเปน

3.1 ปจจยภายใน (Internal factors) ประกอบดวย

1) รสนยม จากการวจยพบวารสนยมและความชอบสวนตว

ของศลปนมสวนสาคญอยางมากในการสรางอตลกษณของศลปน

ในปจจบน หากวเคราะหตามแนวคดของซารตรจะพบวาในตอน

เรมแรกนนตวศลปนไมไดมอะไรตดตวมา แตตวศลปนนนจะเปนผ

เลอกรบสงตางๆ เขาไปและสรางตวตนขนมา ความชอบและรสนยมของศลปนกเชนกน เมอมนษยนนเกดขนมาพรอมกบความวางเปลาความชอบและรสนยมกจงเปนสงทถกสรางขนมาภายหลงเชนกน

ซงปจจยทเปนสวนสรางรสนยมและความชอบของศลปนนนกมาจาก

ปจจยภายนอกอยางเชน ภมหลงหรอสภาพแวดลอมในวยเดก และอทธพลจากศลปนทชนชอบ

จากการสมภาษณศลปนอนด พบวาจดเรมตนของการเปน

ศลปนอนดนนมจดเรมตนทใกลเคยงกนทงศลปนทไดออกผลงาน

กบคายเพลงและยงไมไดออกผลงานกบคายเพลง นนคอเรมตนมา

จากความชนชอบในดนตร และแรกเรมกไมไดมแนวทางทางดนตร

ทเปนอยางในปจจบน อตลกษณของศลปนทงดานแนวเพลง การแตงตว

วารสารปณธาน

เลอกรบสงตางๆ เขาไปและสรางตวตนขนมา ความชอบและรสนยมของศลปนกเชนกน เมอมนษยนนเกดขนมาพรอมกบความวางเปลาความชอบและรสนยมกจงเปนสงทถกสรางขนมาภายหลงเชนกน

ซงปจจยทเปนสวนสรางรสนยมและความชอบของศลปนนนกมาจาก

ปจจยภายนอกอยางเชน ภมหลงหรอสภาพแวดลอมในวยเดก และ

อทธพลจากศลปนทชนชอบจากการสมภาษณศลปนอนด พบวาจดเรมตนของการเปน

ศลปนอนดนนมจดเรมตนทใกลเคยงกนทงศลปนทไดออกผลงาน

กบคายเพลงและยงไมไดออกผลงานกบคายเพลง นนคอเรมตนมาจากความชนชอบในดนตร และแรกเรมกไมไดมแนวทางทางดนตร

ทเปนอยางในปจจบน อตลกษณของศลปนทงดานแนวเพลง การแตงตว

59

ความชอบ หรอแนวคดตางๆ จงไมไดเปนสงมตดตวมาตงแตเกด

เพยงแตตวศลปนเลอกทจะสรางตวตนของตวเองขนมาจากสงตางๆ

จนกลายเปนตวตนของเขาในปจจบน แรกเรมเดมทกเรมมาจากการท

ฟงเพลงกระแสหลกเหมอนคนอนๆ ทวไป จนถงจดๆ หนง เมอรวา

ตวเองชอบอะไรและอยากไปทางไหน จงเรมสรางอตลกษณของ

ตวเองตามความตองการของตน โดยใชเสรภาพของตนในการ

สรางสรรคตนเองอยางเตมท

โดยทงนแมความชอบและรสนยมของศลปนจะมสวนสาคญ

ในการสรางอตลกษณของศลปนแตกจะเหนวาความชอบและรสนยม

ของศลปนนนกเปนสงทเปลยนแปลงไดเชนกน ซงความเปลยนแปลง

ทเหนไดชดทสดกคอชวงทเรมจะสรางตวเองขนมาเปนเปนศลปน

อนด ซงคอนขางมแนวทางของเพลงทมความแตกตางกบเพลงกระแส

หลก ความชอบทเคยยดตดอยกบเพลงกระแสหลกเดมกเรมเปลยน

เปนแนวทางของตวเองชดเจนมากขน ทงนเปนเพราะมนษยเรานน

เปนภาวะสาหรบตวเองทตองเลอกและสรางสารตถะใหกบตวเอง

อยตลอดเวลา ความชอบและรสนยมจงเปนสงทเปลยนแปลงได เพราะเปนเสรภาพของมนษย

2) ทศนคต ทศนคตของศลปนกเปนอกหนงปจจยภายใน

ทมผลตอการสรางอตลกษณของศลปนเชนกน แนวคดและทศนคต

ในทนหมายถงทงแนวคดทศลปนมตอเพลงการตดสนคณคาของเพลง

แนวคดทศลปนมตอตนเอง รวมไปถงการตงเปาหมายของตนเองในอนาคต กลวนแตมผลตอการสรางอตลกษณของตวศลปนดวยกนทงสน

โดยสวนใหญแลวศลปนอนดมกจะตดสนคณคาของความ

ไพเราะของบทเพลงวาเปนสงทขนอยกบคนฟงและไมมแบบแผน

ตายตวซงเปนแนวคดแบบอตวสย (Subjective) ทงนเปนเพราะวา

อยตลอดเวลา ความชอบและรสนยมจงเปนสงทเปลยนแปลงได

เพราะเปนเสรภาพของมนษย2) ทศนคต ทศนคตของศลปนกเปนอกหนงปจจยภายใน

ทมผลตอการสรางอตลกษณของศลปนเชนกน แนวคดและทศนคต

ในทนหมายถงทงแนวคดทศลปนมตอเพลงการตดสนคณคาของเพลง

แนวคดทศลปนมตอตนเอง รวมไปถงการตงเปาหมายของตนเอง

ในอนาคต กลวนแตมผลตอการสรางอตลกษณของตวศลปนดวยกนทงสน

โดยสวนใหญแลวศลปนอนดมกจะตดสนคณคาของความไพเราะของบทเพลงวาเปนสงทขนอยกบคนฟงและไมมแบบแผน

ตายตวซงเปนแนวคดแบบอตวสย (Subjective) ทงนเปนเพราะวา

60

ศลปนอนดนนเตบโตมาจากแนวคดแบบอตวสยทเลอกเสพดนตร

ในสงทตนชอบมาตงแตแรกอยแลว จงไมนาแปลกทแนวโนมความคด

ดานการตดสนคณคาโดยสวนใหญของศลปนอนดมกจะโนมเอยงไป

ทางแนวคดแบบอตวสยมากกวา โดยบางกลมอาจจะปฏเสธแนวคด

ทวาความไพเราะมแบบแผนทตายตวและไมไดขนอยกบบคคลซงเปน

แนวคดแบบแบบปรวสย (Objective) โดยสนเชง แตในขณะเดยวกน

กมศลปนอกกลมหนงทแมจะมแนวคดทคอนไปทางอตวสย แตกไม

ปฏเสธวามความไพเราะทเปนปรวสยของเพลงอยจรง และใหนาหนก

ตอความเปนปรวสยตอเพลงในอตราสวนทไมไดนอยไปกวาสวนของ

ความเปนอตวสยของเพลงเลย โดยมองวาทงสองสวนมนจะตองผสม

กลมกลนกนจงจะทาใหเพลงออกมาเปนเพลงทไพเราะได ทงนมมมอง

ในดานการตดสนคณคาของความงามยอมเกยวพนกบการสราง

อตลกษณของศลปน ถาศลปนมแนวคดแบบอตวสยทสดโตงมากกอาจ

จะทาใหศลปนนนสรางผลงานทเปนเฉพาะกลมมากขน ผลงานนนๆ

อาจจะเปนทยอมรบกนในเฉพาะกลมเทานนและเกดความแปลกแยก

จากสงคมสวนใหญได ศลปนแมสวนใหญจะสรางตวเองขนมาเปนศลปนอนด

ดวยความภาคภมใจเพราะเปนสงทตนเองเลอกทจะเปนดวยตวเอง แตกมบางสวนทรสกวาการเปนศลปนอนดนนถกกรอบของสงคมขดเสนแบงทาใหความหมายของการเปนศลปนอนดนนพราเลอน

หายไป และทาใหเกดความรสกนอยเนอตาใจในสงทตนเองเปน

ซงตรงสวนนอาจจะจดเปนภาวะสาหรบผอน (being for the other)

โดยเกดจากการทศลปนผนนนนไดมความสมพนธทางสงคมกบผอน และไดหลอมละลายตวเองปนไปกบสงคมในปจจบนนนเอง ทาให

รสกเหมอนโดนสงคมตกรอบใหกบตน การมองตวตนเมอเปนทา

หนาทศลปนอนดของศลปนกมความแตกตางกนออกไป แตกม

วารสารปณธาน

จากสงคมสวนใหญได

ศลปนแมสวนใหญจะสรางตวเองขนมาเปนศลปนอนด

ดวยความภาคภมใจเพราะเปนสงทตนเองเลอกทจะเปนดวยตวเอง

แตกมบางสวนทรสกวาการเปนศลปนอนดนนถกกรอบของสงคมขดเสนแบงทาใหความหมายของการเปนศลปนอนดนนพราเลอนหายไป และทาใหเกดความรสกนอยเนอตาใจในสงทตนเองเปน

ซงตรงสวนนอาจจะจดเปนภาวะสาหรบผอน (being for the other)

โดยเกดจากการทศลปนผนนนนไดมความสมพนธทางสงคมกบผอน

และไดหลอมละลายตวเองปนไปกบสงคมในปจจบนนนเอง ทาใหรสกเหมอนโดนสงคมตกรอบใหกบตน การมองตวตนเมอเปนทา

หนาทศลปนอนดของศลปนกมความแตกตางกนออกไป แตกม

61

แนวโนมทคอนขางเหมอนกนนนคอมองวาการแสดงถงตวตนของ

ตนเองตอผอน อยางเชนเวลาการแสดงสดบนเวท กไมไดเปนการ

แสดงถงตวตนทแทจรงของตวเองแตอยางใด เพราะมนเหมอนกบ

เปนการสรางตวตนขนมาใหม เปนการแสดงเพอคนอนมากกวาทจะ

เปนตวของตวเอง

ทงนเปนเพราะศลปนแมจะเลอกสารตถะตางๆ มาใชในการ

สรางตวเองขนมาในชวงทสรางตวเองนนเปนภาวะในตวเอง แตเมอ

ตองแสดงสดตองพบปะกบผอนทเปนภาวะในตวเองเชนเดยวกน จงไม

สามารถจะใชเสรภาพของตวเองแสดงความเปนตวเองออกมาไดอยาง

เตมทเพราะเกรงวาการกระทาเหลานนจะเปนการไปลดทอนเสรภาพ

ของผอน ดงนนจงเลอกทจะแสดงในบางแงมมของตนเองหรอสรางตว

ตนใหมออกมาเพอผอน ทงนกเปนการใหผอนยอมรบในสงทตนเอง

จดเปนภาวะเพอผอนเชนกน

3.2 ปจจยภายนอก (External factors) ประกอบดวย

1) คายเพลง จากการวจยทงฝงศลปนทไดทาเพลงกบ

คายเพลงและศลปนทยงไมเคยทาเพลงกบคายเพลง พบวาคายเพลง

กเปนสงทมผลตอการสรางอตลกษณของศลปนอนด มศลปนอนดทอยากจะลองเขาไปทาเพลงกบคายเพลง และในขณะเดยวกนกมศลปนอนดทหลงจากผานการทางานเพลงในคายเพลงมาแลวกเลอกทจะออกมาทาเพลงดวยตนเองเหมอนเดมเชนกน

ในกลมของศลปนทยงไมไดทางานเพลงกบคายเพลง เปน

ศลปนกลมทสามารถจนตนาการถงเสรภาพไดอยางเตมท เพราะยง

ไมไดเขาไปสมผสกบกรอบของคายเพลงทจะเขามาขวางกนเสรภาพในการทาเพลง ดงนนศลปนในกลมนจงมทงความตองการทจะลอง

1) คายเพลง จากการวจยทงฝงศลปนทไดทาเพลงกบ

คายเพลงและศลปนทยงไมเคยทาเพลงกบคายเพลง พบวาคายเพลง

กเปนสงทมผลตอการสรางอตลกษณของศลปนอนด มศลปนอนด

ทอยากจะลองเขาไปทาเพลงกบคายเพลง และในขณะเดยวกนกมศลปนอนดทหลงจากผานการทางานเพลงในคายเพลงมาแลวกเลอกทจะออกมาทาเพลงดวยตนเองเหมอนเดมเชนกน

ในกลมของศลปนทยงไมไดทางานเพลงกบคายเพลง เปน

ศลปนกลมทสามารถจนตนาการถงเสรภาพไดอยางเตมท เพราะยงไมไดเขาไปสมผสกบกรอบของคายเพลงทจะเขามาขวางกนเสรภาพ

ในการทาเพลง ดงนนศลปนในกลมนจงมทงความตองการทจะลอง

62

เขาไปรวมทาเพลงกบคายเพลง แตกมความหวนวตกถงเสรภาพ

ของตนทอาจจะถกตกรอบโดยคายเพลง

แตในสวนของศลปนอนดทผานการทาเพลงกบคายเพลง

มาแลวนน ยอมเขาใจกฎเกณฑ นโยบายและวถทางการทาเพลงกบ

คายเพลงเปนอยางด และสามารถเปรยบเทยบความเปนอสระระหวาง

การทาเพลงเองและการทาเพลงกบคายเพลง รวมทงขอดและขอเสย

ของการทาเพลงผานคายเพลงได ซงเมอศลปนอนดตองพบกบปญหา

จากการทางานกบคายเพลง ไมวาจะเปนกรอบ นโยบาย หรอกฎเกณฑ

ตางๆ ศลปนเหลานนกตองพยายามทจะแกปญหา ถาหากศลปน

ไมรสกวาถกปดกนในเสรภาพของตนเองมากจนเกนไป ศลปนกจะ

สามารถทางานกบคายเพลงได หรอถามความรสกวามสงทมากนขวาง

เสรภาพ กอาจจะเลอกออกมาทาเพลงดวยตวเองเหมอนกอนกได

กรอบจากทางคายเพลงเหลานจงไมไดเปนอปสรรคทจะสามารถ

กนขวางเสรภาพของศลปนไดอยางแทจรง เพราะทายทสดแลวมนก

ขนอยกบการเลอกตดสนใจของศลปนเองอยด หากเลอกทจะอยในคายเลกกจะตองยอมรบกบขอจากดอยางเชนการโปรโมททนอยลง

มผลตอบแทนหรอชอเสยงทไมดงเทาศลปนในคายใหญ ทงนกเพอแลกกบความเปนอสระในการทาเพลง หรอถายายไปอยในคายใหญกอาจจะไดผลตอบแทนทสงกวา แตกตองแลกกบความเปนอสระ

ในการทาเพลง ซงถาหากศลปนตดสนใจทจะเปนแบบนน นนกเพราะ

ตวศลปนตองการสรางตวเองใหเปนแบบนน ศลปนสามารถเลอก

ทจะทาตามกรอบนโยบายนน หรอเลอกทจะออกมาทาเพลงเองตามเดมกได สดทายแลวกไมมสงใดทมาตกรอบหรอกนขวางศลปนในการสรางผลงานได

2) เศรษฐกจและสงคม แมในปจจบนปจจยทางดาน

เศรษฐกจจะถอวาคอนขางมบทบาทมากในการใชชวตประจาวน

วารสารปณธาน

ในคายเลกกจะตองยอมรบกบขอจากดอยางเชนการโปรโมททนอยลง

มผลตอบแทนหรอชอเสยงทไมดงเทาศลปนในคายใหญ ทงนกเพอแลกกบความเปนอสระในการทาเพลง หรอถายายไปอยในคายใหญ

กอาจจะไดผลตอบแทนทสงกวา แตกตองแลกกบความเปนอสระในการทาเพลง ซงถาหากศลปนตดสนใจทจะเปนแบบนน นนกเพราะ

ตวศลปนตองการสรางตวเองใหเปนแบบนน ศลปนสามารถเลอก

ทจะทาตามกรอบนโยบายนน หรอเลอกทจะออกมาทาเพลงเองตามเดมกได สดทายแลวกไมมสงใดทมาตกรอบหรอกนขวางศลปน

ในการสรางผลงานได

2) เศรษฐกจและสงคม แมในปจจบนปจจยทางดาน

เศรษฐกจจะถอวาคอนขางมบทบาทมากในการใชชวตประจาวน

63

ของมนษย แตจากการวจยกจะพบวาปจจยทางดานเศรษฐกจนน

ไมไดมผลกระทบตอศลปนอนดสวนใหญโดยเฉพาะกบศลปน

ทผานการทาเพลงกบคายเพลงและมผลงานเพลงออกจาหนายในเชง

พาณชยมาแลว เพราะจากการวจยพบวา ศลปนอนดในกลมนลวนม

อาชพอนททาควบคไปดวย เพราะมความคดทวาการเปนศลปนอนด

เพยงอยางเดยวนนไมอาจจะเปนอาชพหลกทใชหาเลยงชพของตนได

ดงนนการเปนศลปนอนดจงเปนเหมอนการสรางงานศลปะของตนเอง

นนเอง การทไมนาเอาเพลงอนดมาผกพนกบธรกจมากจนเกนไป

กจะทาใหศลปนอนดเหลานนสามารถสรางตวตนของความเปนศลปน

อนดไดอยางอสระมากขนโดยปราศจากกรอบทางสงคมและเศรษฐกจ

ทจะมาเปนตวขดขวางเสรภาพในการทางานเพลง

ดงนนเมอพจารณาถงเรองของยอดขายเพลงของศลปนอนด

จะพบวายอดขายกไมไดเปนสงสาคญทสดสาหรบศลปนอนด เพราะ

เมอเลอกทจะมาเปนศลปนอนดแลวผทมาเปนศลปนอนดนนกยอมร

ตงแตแรกแลววาไมอาจจะสรางมลคาทางดานเศรษฐกจไดมากเทากบการทาอาชพอนๆ ดงนนเมอเลอกทจะสรางตวเองขนมาเปนศลปน

อนด ปจจยดานเศรษฐกจจงดเปนปจจยทรองลงไป แตกยงคงมความสาคญในแงของการทเปนวตถดบใหศลปนจะสามารถสรางผลงานชนตอๆ ไปไดนนเอง

สาหรบศลปนอนดแลวปจจยทางดานเศรษฐกจไมไดมอทธพล

ตอศลปนมากนก เปนเพราะศลปนอนดนนมกมอาชพอนทรองรบ

สวนศลปนอนดทจะทาเพลงเปนอาชพหลกเลยกจะหาเลยงชพไดจากการแสดงสด หรอการเลนดนตรตามราน ยอดขายจากการทาเพลงจงไมมผลตอเขามากนก ทงนเปนเพราะไดผานการทาเพลงออกขาย

ในเชงพาณชยมาแลว จงรถงขอจากดในดานปจจยทางเศรษฐกจเปนอยางด

การทาอาชพอนๆ ดงนนเมอเลอกทจะสรางตวเองขนมาเปนศลปน

อนด ปจจยดานเศรษฐกจจงดเปนปจจยทรองลงไป แตกยงคงมความสาคญในแงของการทเปนวตถดบใหศลปนจะสามารถสรางผลงาน

ชนตอๆ ไปไดนนเองสาหรบศลปนอนดแลวปจจยทางดานเศรษฐกจไมไดมอทธพล

ตอศลปนมากนก เปนเพราะศลปนอนดนนมกมอาชพอนทรองรบ

สวนศลปนอนดทจะทาเพลงเปนอาชพหลกเลยกจะหาเลยงชพไดจากการแสดงสด หรอการเลนดนตรตามราน ยอดขายจากการทาเพลง

จงไมมผลตอเขามากนก ทงนเปนเพราะไดผานการทาเพลงออกขาย

ในเชงพาณชยมาแลว จงรถงขอจากดในดานปจจยทางเศรษฐกจ

เปนอยางด

64

เชนเดยวกบการแปลยนแปลงของปจจยทางสงคมทมผล

ตอการสรางตวเองของศลปนอนดเชนเดยวกน ทงดานของการ

เปลยนแปลงทางแฟชน วฒนธรรม ซงเพลงอนดในแตละยคสมยกม

การเปลยนแปลงไปเรอยๆตามแฟชน และวฒนธรรมเชนกน ซงอาจจะ

เรยกไดวาเปนการเปลยนแปลงทางดนตร ซงเกดจากการเปลยนแปลง

ทางเทคโนโลยทาใหเกดการสรางสงเคราะหเสยงใหมๆ ตลอดจน

เรองราวในการนามาแตงเพลงกลวนเปลยนแปลงไปตามสถานการณ

ของโลกในขณะนน ซงตวศลปนเองเมอไดเรมสรางตวเองขนมาเปน

ศลปนอนด กจะไดสรางสารตถะจากเพลงอนดทเปลยนไปในแตละ

ยคแตละสมยดวย ศลปนแตละคนกยอมมมมมองตอการเปลยนไป

ของวงการเพลงอนดในปจจบนทแตกตางกนออกไปตามแนวคดของ

ตน ซงแตละคนกจะสรางตวเองใหเปนศลปนอนดตามแนวคดของ

ตนเองนนเอง

4. สรป

เพลงอนดในปจจบนนนมจดเรมตนทคลายคลงกบดนตรประเภทตางๆในอดต ทเกดจากการทศลปนนนชอบคนควาสงแปลกใหมใหเกดกบงานเพลง ทงการนาเอาเครองดนตรบางชนด

ทไมนยมใช มาใชในเพลง หรอมการวางโครงสรางและการเรยบเรยง

เสยงประสานผดทไปจากดนตรประเภทอนทมอย ซงกถอเปนการ

สรางสรรคผลงานทเปนการแสดงถงแนวคดใหมๆ ในทศนะสวนตว และแสดงออกมาในรปแบบของศลปะ เมอวเคราะหจากการนากรอบแนวคดเรองอตถภาวนยมของฌอง ปอล ซารตร มาพจารณาแนวคด

เรองเพลงอนด เราจะพบความเชอมโยงระหวางแนวคดอตถภาวะ

นยมกบเพลงอนด โดยเราจะพบวาแนวคดของการสรางเพลงอนด

วารสารปณธาน

เพลงอนดในปจจบนนนมจดเรมตนทคลายคลงกบดนตรประเภทตางๆในอดต ทเกดจากการทศลปนนนชอบคนควาสงแปลกใหมใหเกดกบงานเพลง ทงการนาเอาเครองดนตรบางชนด

ทไมนยมใช มาใชในเพลง หรอมการวางโครงสรางและการเรยบเรยง

เสยงประสานผดทไปจากดนตรประเภทอนทมอย ซงกถอเปนการ

สรางสรรคผลงานทเปนการแสดงถงแนวคดใหมๆ ในทศนะสวนตวและแสดงออกมาในรปแบบของศลปะ เมอวเคราะหจากการนากรอบแนวคดเรองอตถภาวนยมของฌอง ปอล ซารตร มาพจารณาแนวคดเรองเพลงอนด เราจะพบความเชอมโยงระหวางแนวคดอตถภาวะ

นยมกบเพลงอนด โดยเราจะพบวาแนวคดของการสรางเพลงอนด

65

นนมรากฐานมาจากแนวคดแบบอตถภาวนยม ทงจดเรมตนทมาจาก

การเบอหนายในดนตรกระแสหลก จนนามาสการสรางผลงานดวย

เสรภาพของศลปน

สาหรบการสรางอตลกษณของศลปนนน แมทงปจจยภายใน

และภายนอกจะเปนสงทมผลตอการสรางอตลกษณของศลปน แตเมอ

พจารณาตามแนวคดของซารตรแลว จะพบวาสงเหลานจะมผลตอ

ตวศลปนกตอเมอศลปนนนยนยอมทจะใหมนเขามามผลตอตวของ

เขาเอง ดงนนปจจยตางๆนนจงไมใชสงทจะมาบงคบหรอปนแตง

การสรางอตลกษณของศลปน ถาหากตวศลปนนนไมไดยนยอม

เพราะสดทายแลวผทเลอกสารตถะในการสรางอตลกษณใหแกตนเอง

กคอตวศลปนเองนนเอง และตามแนวคดของซารตรแลว เสรภาพ

ของมนษยนนยอมมาพรอมกบความรบผดชอบเสมอ เสรภาพใน

การสรางสรรคผลงานของศลปนอนดกจาเปนทจะตองมาพรอม

ความรบผดชอบดวยเชนกน ซงศลปนตองแบกรบความรบผดชอบ

ตอตวเองในแงของการใชชวต ทงเรองฐานะทางเศรษฐกจ หรอการแปลกแยกออกจากสงคม ซงศลปนอนดสวนมากกจะแกปญหา

โดยการสรางตวตนขนมาหลายๆแบบ ทงตวตนทเปนคนทอยในสงคมปกต ทางานและอยในกรอบทางสงคมเหมอนกบคนอนๆ ในสงคม และตวตนทเปนศลปนอนด ทสามารถสรางสรรคผลงานเพลง

ออกมาโดยอสระ อกประการหนงคอความรบผดชอบตอสงคม เพราะ

ผลงานทศลปนสรางออกมาจาเปนตองเปดออกสสาธารณะ ทาใหเพลงของศลปนกลายเปนเพลงของสงคมไปดวย ศลปนจงควรมความรบผดชอบและระมดระวงไมใหการใชเสรภาพในการสรางสรรคผลงานของตนนนไปขดขวางเสรภาพของผอนเพราะมนษยทกคนยอมม

เสรภาพอยางเทาเทยมกน

ฐ ฐ

การแปลกแยกออกจากสงคม ซงศลปนอนดสวนมากกจะแกปญหา

โดยการสรางตวตนขนมาหลายๆแบบ ทงตวตนทเปนคนทอยในสงคมปกต ทางานและอยในกรอบทางสงคมเหมอนกบคนอนๆ ในสงคม และตวตนทเปนศลปนอนด ทสามารถสรางสรรคผลงานเพลง

ออกมาโดยอสระ อกประการหนงคอความรบผดชอบตอสงคม เพราะ

ผลงานทศลปนสรางออกมาจาเปนตองเปดออกสสาธารณะ ทาให

เพลงของศลปนกลายเปนเพลงของสงคมไปดวย ศลปนจงควรมความรบผดชอบและระมดระวงไมใหการใชเสรภาพในการสรางสรรคผลงานของตนนนไปขดขวางเสรภาพของผอนเพราะมนษยทกคนยอมมเสรภาพอยางเทาเทยมกน

66

บรรณานกรม

กรต บญเจอ. (2522). ปรชญาลทธอตถภาวนยม Existentialism.

กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

ฉลาดชาย รมตานนท. (2550). อตลกษณ วฒนธรรม และการ

เปลยนแปลง. (ออนไลน). แหลงทมา http://www.soc.cmu.

ac.th/~wsc/data/Identity28_3_05.pdf

ซารตร,ฌอง-ปอล. (2540).ปรชญาเอกซสเทนเชยลสมกคอมนษยนยม

(L’existentialisme est un humanisme) (วทยา เศรษฐวงศ,ผ

แปล). กรงเทพฯ: ธรรมชาต

ฐตมา ธารารตนกล. (2548). กระบวนการสอสารกลมและอตลกษณ

ของศลปนเพลงอนด. วทยานพนธปรญญานเทศศาสตรมหา

บณฑต คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นทธนย ประสานนาม. (2550). เพศ ชาตพนธ และปญหาเกยวกบ

อตลกษณ ในภาพยนตรเรอง Touch of Pink. (ออนไลน).

แหลงทมา http://www.midnightuniv.org/midnight2545/document95248.html

บณย นลเกษ. (2523). สนทรยศาสตรเบองตน. เชยงใหม: คณะ

มนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

บณย นลเกษ. (2525). ปรชญาเบองตน. กรงเทพฯ: แพรพทยา.ปนาพนธ นตรอาพนธ. (2542). ดนตรววฒน. พมพครงท 2. กรงเทพฯ:

นายสข.

ปานทพย ศภนคร. (2538). ปรชญาเบองตน. กรงเทพฯ: มหาวทยาลย

รามคาแหง.

ปนแกว เหลองอรามศร. (2546). อตลกษณ ชาตพนธ และความเปน

ชายขอบ. กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร.

วารสารปณธาน

อตลกษณ ในภาพยนตรเรอง Touch of Pink. (ออนไลน).แหลงทมา http://www.midnightuniv.org/midnight2545/

document95248.html บณย นลเกษ. (2523). สนทรยศาสตรเบองตน. เชยงใหม: คณะ

มนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

บณย นลเกษ. (2525). ปรชญาเบองตน. กรงเทพฯ: แพรพทยา.ปนาพนธ นตรอาพนธ. (2542). ดนตรววฒน. พมพครงท 2. กรงเทพฯ:

นายสข.ปานทพย ศภนคร. (2538). ปรชญาเบองตน. กรงเทพฯ: มหาวทยาลย

รามคาแหง.

ปนแกว เหลองอรามศร. (2546). อตลกษณ ชาตพนธ และความเปน

ชายขอบ. กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร.

67

ปยะนนท นมกงรตน. (2548). อตลกษณและปรากฏการณเพลงใตดน

ในสงคมไทยปจจบน. วทยานพนธมหาบณฑต มหาวทยาลย

มหดล.

พรรณ นจยะ. (2546). ความคดทางจรยศาสตรของซารตร ศกษาการ

วเคราะหของฟรองซส ชองซอง. วทยานพนธศลปศาสตรมหา

บณฑต มหาวทยาลยมหดล.

พระสาเรง ญาณวโร (สขภาพ). (2548). ศกษาวเคราะหขอบเขตของ

เสรภาพในพทธปรชญาเถรวาทและปรชญาของฌอง-ปอล

ซารตร.วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลย

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

พนจ รตนกล. (2539). ปรชญาชวตของ ฌอง ปอล ซารตร พมพครง

ท 4. กรงเทพฯ: สามญชน.

เพชรภ ปนแกว. (2552). Indie Bible คมภรอนด (พมพนยม).

กรงเทพ ฯ : Iam Bookazine.

เมนรตน นวะบศย. (2536). ดรยสนทรย การประเมนคณคาตามทฤษฎ

สนทรยศาสตรของโชเปนฮาวเออร. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑตมหาวทยาลยเชยงใหม.

รชฎ สาตราวธ. (2552). (ออนไลน). แหลงทมา : http://www.

philospedia.net/phenomenology.html.

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542. กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส.

วระ สมบรณ. (2550). รหสดนตรพลกวถโลก. กรงเทพฯ: โอเพนบคส.อภญญา เฟองฟสกล. อตลกษณ (Identity) การทบทวนทฤษฎ

และกรอบแนวคด. กรงเทพฯ : สานกงานคณะกรรมการวจย

แหงชาต

ฎ

สนทรยศาสตรของโชเปนฮาวเออร. วทยานพนธปรญญา

ศลปศาสตรมหาบณฑตมหาวทยาลยเชยงใหม.รชฎ สาตราวธ. (2552). (ออนไลน). แหลงทมา : http://www.

philospedia.net/phenomenology.html.

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.

2542. กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส.

วระ สมบรณ. (2550). รหสดนตรพลกวถโลก. กรงเทพฯ: โอเพนบคส.อภญญา เฟองฟสกล. อตลกษณ (Identity) การทบทวนทฤษฎ

และกรอบแนวคด. กรงเทพฯ : สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต

68

อภวฒน บตรอดม. (2552). การศกษาเปรยบแนวคดเรองเสรภาพ

ในทศนะของเสกสรรค ประเสรฐกลกบฌอง-ปอล ซารตร.

ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาปรชญา

มหาวทยาลยเชยงใหม.

Henderson ,W.J. How music developed. New york: Frederick

A.Stokes company publishers

Priest, Stephen. (2000). Jean-Paul Sartre: Basic Writings:

Routledge

Sartre, Jean-paul. (1948). Existentialism and Humanism. (Philip

Mairet,Trans). London: Eyre Methuen.

Sartre, Jean-paul. (1966). Being and Nothingness: a

Phenomenological essay on ontology.

Translated by Hazel E.Barnes. Pocket Books,New York

Sartre, Jean-Paul. (1988). What is Literature? and Other Essays

.(Jeff rey Mehlman , Bernard

Frechtman .Translator): Harvard University Press Sartre, Jean-Paul. (1981).

วารสารปณธาน

Frechtman .Translator): Harvard University Press Sartre, Jean-

Paul. (1981).

69

การวจยทางปรชญา/ศาสนา : หลกการ วธการ และเปาหมาย

พสฏฐ โคตรสโพธ 1

1. ความนา

การทจะกลาวถงการวจยทางปรชญา ขอใหพจารณาถงกรอบความคดทวาดวยวชาปรชญากอน เคยไดยนการสนทนากนเลนๆ ในวงเสวนาวา ใครกตามทพดหรอแสดงความคดเหนอะไรทผฟงตองขบคด และตความหมายออกมา เชน ประโยคทวา “จงอยาทาตนตามกระแส หรอทวนกระแสของสงคม แตจงทาตนใหอยเหนอกระแส” หรอประโยคทวา “ถารจกตนเองอยางถองแท แลว อกหลายอยางกจะรได” และ ฯลฯ กจะถกตดพอวา อยาพดเปนปรชญาเลย เพราะฟงไมเขาใจ นนคอการเขาใจ ปรชญาทยงไมถกตอง

1.1 ปรชญา คอ อะไร

ความหมายตามรปศพท “ปรชญา” แปลวา ความรอนประเสรฐ ความรทดเลศ ความร

อนสงสด ความรรอบ ความรทว หรอความเปรองปราด ความหมาย

ตามรากศพทภาษาไทย พระเจาวรวงคเธอกรมหมนนราธปพงศประพนธ บญญตศพทภาษาสนสกฤตวา ปร แปลวา สงสด หรอ

ประเสรฐ และ ชญา แปลวา ร รวมความแลวหมายถง ความรอนสงสด

พระองคทรงบญญตศพท มาจาก“Philosophy” ในภาษาองกฤษ

1 อาจารย ดร.พสฏฐ โคตรสโพธ, รองผอานวยการสถาบนวจยสงคม และอาจารยประจาคณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, เรยบเรยงเพอโครงการอบรมนกวจย รน 1 / 2 วนท 12-13 มกราคม 2555. ณ หองประชม อาคารรวม บณฑตวทยาลย-สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม

1.1 ปรชญา คอ อะไร

ความหมายตามรปศพท“ปรชญา” แปลวา ความรอนประเสรฐ ความรทดเลศ ความร

อนสงสด ความรรอบ ความรทว หรอความเปรองปราด ความหมายตามรากศพทภาษาไทย พระเจาวรวงคเธอกรมหมนนราธปพงศประพนธ บญญตศพทภาษาสนสกฤตวา ปร แปลวา สงสด หรอ

ประเสรฐ และ ชญา แปลวา ร รวมความแลวหมายถง ความรอนสงสด พระองคทรงบญญตศพท มาจาก“Philosophy” ในภาษาองกฤษ

1 อาจารย ดร.พสฏฐ โคตรสโพธ, รองผอานวยการสถาบนวจยสงคม และอาจารยประจาคณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, เรยบเรยงเพอโครงการอบรมนกวจย รน 1 / 2 วนท 12-13 มกราคม 2555. ณ หองประชม อาคารรวม บณฑตวทยาลย-สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม

70

ซงมาจากภาษากรกโบราณคอ “Philosophia” (“philos”+”sophia”)

“philos” แปลวา ความรก, ความชอบ,ความสนใจ,ศรทธา หรอความ

เลอมใส “Sophia”แปลวา ความร, ความฉลาด, สตปญญา, ความ

เปนปราชญ หรอความเปรองปราด ดงนน “Philosophy” จงแปลวา

ความรกความสนใจในความร ความสนใจในความฉลาด หรอความ

ชอบ ความใฝใจในการแสวงหาความร ความรกในการศกษาเลาเรยน

อยากฉลาด อยากเปนนกปราชญ อยากเปนบณฑต

ความหมายของ “ปรชญา” ตามคากลาวของนกปราชญ

นกปราชญทงหลายใหความหมายของปรชญาในดานตางๆ

ซงกสอใหรวา ปรชญาหมายความวาอยางไร ดงไดเสนอตอไปน

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 ใหความ

หมายวา “ปรชญาเปนวชาวาดวยหลกความรและความจรง”

เพลโต นกปรชญากรก กลาววา “ปรชญาหมายถงการศกษา

หาความรเรองสงนรนดรและธรรมชาตแทจรงของ สงทงหลาย”

อรสโตเตล กลาววา “ปรชญาคอศาสตรทสบคนถงธรรมชาต

ของสงทมอยโดยตวเอง ตลอดจนคณลกษณะตามธรรมชาตของสงนน” โอกส กองต กลาววา “ปรชญาคอศาสตรของศาสตรทงหลาย

(Science of Science)”

วนต กลาว วา “ปรชญา คอการรวบรวมความรทไดจากวทยาศาสตรสาขาตางๆมาไวในทเดยวกน” 

เสฐยร พนธรงษ กลาว วา “ปรชญา ไดแกหลกฐานแหงความร, หลกวทยาการหรอหลกประพฤตปฏบต หรอหมายถงความเชออนใดอนหนง เปนความรความคดทไมเกยวของกบสงศกดสทธ หรอเทพเจา

ใดๆ”

หลวง วจตรวาทการ กลาววา “ปรชญา หมายถงหลกความด

วารสารปณธาน

ของสงทมอยโดยตวเอง ตลอดจนคณลกษณะตามธรรมชาตของสง

นน” โอกส กองต กลาววา “ปรชญาคอศาสตรของศาสตรทงหลาย(Science of Science)”

วนต กลาว วา “ปรชญา คอการรวบรวมความรทไดจาก

วทยาศาสตรสาขาตางๆมาไวในทเดยวกน” 

เสฐยร พนธรงษ กลาว วา “ปรชญา ไดแกหลกฐานแหงความร,หลกวทยาการหรอหลกประพฤตปฏบต หรอหมายถงความเชออนใดอนหนง เปนความรความคดทไมเกยวของกบสงศกดสทธ หรอเทพเจาใดๆ”

หลวง วจตรวาทการ กลาววา “ปรชญา หมายถงหลกความด

71

ทสามารถสอนกนเองได คดคนมาใหมได ซงมจดจารกกนไวเพอศกษา

กนตอมา ไมเกยวกบความศกดสทธใดๆ ไมไดมาจากเทพเจา หรอ

สวรรคชนใด”

ถาจะอธบายวา ปรชญา คอ ประมวลความคดเหนของมนษย

เกยวกบความเปนจรงตางๆ เพอใชเปนแนวทางในการปฏบต ซงศกษา

คนควาเพอตอบคาถาม 3 ประการ คอ 1. ความเปนจรงคออะไร

2. เรารความจรงไดอยางไร 3. เราพงปฏบตตนอยางไรจงจะเหมาะ

สมกบความเปนจรงทพบ ดงนน ปรชญา เปนแนวคดดวยเหตและ

ผล(ทฤษฎ) เพอนาไปสการปฏบตในเรองตางๆ

1.2 ประเภทและสาขาของปรชญา

ประเภทของปรชญา แบง เปน 2ประเภทใหญ คอ

1) ปรชญาบรสทธ และ

2) ปรชญาประยกต

1) ปรชญาบรสทธม 5 สาขา คอ

(1) อภปรชญา คอ สาขาทวาดวยการคนหาคาตอบเกยวกบ

ความจรงสงสด ก. วตถนยม เปนกลมทเชอวาความจรงสงสด คอ สสาร หรอ

พลงงาน ข. จตนยม เปนกลมทเชอวา ความจรงสงสด คอ จต สสาร เปนผลมาจากจต

ค. ทวนยม เปนกลมทเชอวา ความจรงสงสดมทงในสสารและจต

1) ปรชญาบรสทธม 5 สาขา คอ

(1) อภปรชญา คอ สาขาทวาดวยการคนหาคาตอบเกยวกบความจรงสงสด

ก. วตถนยม เปนกลมทเชอวาความจรงสงสด คอ สสาร หรอ

พลงงาน

ข. จตนยม เปนกลมทเชอวา ความจรงสงสด คอ จต สสาร เปนผลมาจากจต ค. ทวนยม เปนกลมทเชอวา ความจรงสงสดมทงในสสารและจต

72

อภปรชญายงสามารถแบงโดยทวไปไดเปน

ก. ภาวะวทยา คอ ศกษาเกยวกบความจรงสากล

ความจรงทไมเปลยนแปลง

ข. เทววทยา คอ ศกษาเกยวกบพระเจา ความสมพนธ

ระหวางพระเจากบจกรวาล

ค. จกรวาลวทยา คอ ศกษาเกยวกบความจรง บอเกด

และโครงสรางของจกรวาล

(2) ญาณวทยา หรอ ทฤษฏความรปรชญาตะวนตก แบงบอเกด

ความรเปน 3 ทาง คอ

ก.ประสบการณ คอ ความรเกดจากประสาทสมผส

ข.เหตผล คอ ความรเกดจากคดตามหลกเหตผล

ค.การหยงรภายใน(อชญตกญาณ) คอ ความรเกดขนในใจ

โดยตรง

ลทธความเชอเกยวกบญาณวทยา ก.ลทธประสบการณนยม เชอวา ประสาทสมผสเปนมาตรการในการตดสนความจรง

ข.ลทธเหตผลนยม เชอวา เหตผลเปนมาตรการในการตดสน

ความจรง ค.ลทธอชฌตกญาณนยม เชอวา อชฌตกญาณเปนมาตรการในการตดสนความจรง

(3) จรยศาสตร คอ สาขาทศกษาเกยวกบความด

ก.ความดคออะไร (ปญหาเรองความมอยของคณคา)

ข.ปญหาเรองเกณฑในการตดสนความด

วารสารปณธาน

ลทธความเชอเกยวกบญาณวทยาก.ลทธประสบการณนยม เชอวา ประสาทสมผสเปนมาตรการ

ในการตดสนความจรง

ข.ลทธเหตผลนยม เชอวา เหตผลเปนมาตรการในการตดสน

ความจรง

ค.ลทธอชฌตกญาณนยม เชอวา อชฌตกญาณเปนมาตรการในการตดสนความจรง

(3) จรยศาสตร คอ สาขาทศกษาเกยวกบความด

ก.ความดคออะไร (ปญหาเรองความมอยของคณคา)

ข.ปญหาเรองเกณฑในการตดสนความด

73

ค.ปญหาเรองอดมคตของชวต การใชชวตแบบใดคอการใช

ชวตทด

(4) สนทรยศาสตร คอ สาขาทศกษาเกยวกบความงาม ศลปะ

ในธรรมชาต เปนตน

กลมทตดสนความงามในสนทรยศาสตรเชน

ก. กลมอารมณนยม กลาววา ความงามขนอยกบอารมณ

ข. กลมเหตผล กลาววา ความงามคอการเหนสงทไมขดตา

ค. กลมสรางสรรค กลาววา ความงามเกดมาจากความ

สามารถในการสรางสรรค

(5) ตรรกศาสตร คอ กฎเกณฑการใชเหตผล เครองมอ

ในการหาคาอธบายคาตอบอยางมเหตมผล มการเปรยบเปรยวา

คณตศาสตรคอเครองมอของนกวทยาศาสตรเพอคนหาความจรง เชน

ใด ตรรกศาสตรกคอเครองมอในการคนหาคาตอบ อธบายคาตอบของนกปรชญาเชนนน ตรรกศาสตรไมใชตวความจรง แตเปนเครองมอในการหาความจรง

2) ปรชญาประยกต

(1) ปรชญาศาสนา (2) ปรชญากฎหมาย (3) ปรชญาการศกษา

(4) ปรชญาวทยาศาสตร

(5) ปรชญาการเมอง

(6) ปรชญาภาษา

ใด ตรรกศาสตรกคอเครองมอในการคนหาคาตอบ อธบายคาตอบของนกปรชญาเชนนน ตรรกศาสตรไมใชตวความจรง แตเปนเครองมอในการหาความจรง

2) ปรชญาประยกต

(1) ปรชญาศาสนา (2) ปรชญากฎหมาย (3) ปรชญาการศกษา

(4) ปรชญาวทยาศาสตร

(5) ปรชญาการเมอง

(6) ปรชญาภาษา

74

(7) ปรชญาจต

(8) ปรชญาประวตศาสตร

(9) ปรชญาคณตศาสตร

(10) ปรชญาสงคม

ความรทางปรชญา จงเปนองคความรทกอยาง และไมจากด

อยในสาขาใดสาขาหนงโดยเฉพาะปรชญาจงเปนตนกาเนดของศาสตร

ตางๆ เปนศาสตรสากล(Universal Science) แมวาศาสตรทงหลาย

จะแตกตางจากปรชญาตรงทใหความจรงแทแนนอน และมกฎเกณฑ

เฉพาะมารองรบ แตศาสตรเหลานนกยงไมพนจากกรอบของปรชญา

ไปได เพราะปรชญาไดตดตามแทรกไปอยดจยาดาในทกศาสตร นนคอ

แตละศาสตรยอมจะมทฤษฎ จดหมาย คณคาของตนเอง สงเหลาน

กคอปรชญานนเอง เพราะฉะนน ปรชญาจงมทงกอนจะเปนศาสตร

และหลงจากการเปนศาสตรแลว (พสฏฐ โคตรสโพธ : ทฤษฎและ

ปญหาทางญาณวทยา, 2547)

1.4 เครองมอทางปรชญา

เครองมอทางปรชญาทใชในการแสวงหาความจรง มดงตอไปน 1. เหตผล หรอ การใหเหตผล (Reasoning)

2. การสงเกต และการทดลอง (Experiment)

3. ความสงสย (Doubt) และความประหลาดใจ (Wonder) 4. ศรทธา หรอ ความเชอ (Faith)

5. อชฌตกญาณ หรอปญญาหยงรฉบพลน (Intuition)

วารสารปณธาน

1.4 เครองมอทางปรชญา

เครองมอทางปรชญาทใชในการแสวงหาความจรงมดงตอไปน

1. เหตผล หรอ การใหเหตผล (Reasoning)

2. การสงเกต และการทดลอง (Experiment)

3. ความสงสย (Doubt) และความประหลาดใจ

(Wonder) 4. ศรทธา หรอ ความเชอ (Faith) 5. อชฌตกญาณ หรอปญญาหยงรฉบพลน (Intuition)

75

2. การวจยทางปรชญา หนงในสาขาของการวจยทางสงคมศาสตร/

มนษยศาสตร

วจยทางสงคมศาสตร (Social research) เปนการวจยทเกยว

กบสภาพแวดลอม สงคม วฒนธรรม และพฤตกรรมของมนษย เชน

การวจยดานปรชญา สงคมศาสตร มนษยศาสตร เปนตน การวจย

ทางสงคมศาสตรนแตกตางกบการวจยทางวทยาศาสตรมาก เนองจาก

สงคมศาสตรเปนวชาทวาดวยสงคม สงแวดลอม และพฤตกรรมของ

มนษย ซงวดไมไดโดยตรงและควบคมไดยาก แตมนษยกไดพยายาม

วดโดยใชเครองมอวดทางออม เชน ใชแบบทดสอบ แบบสอบถาม

แบบวดเจตคต ฯลฯ และไดนาเอาวธการทางวทยาศาสตรมาชวยใน

การวจย ทาใหผลการวจยเปนทนาเชอถอมากยงขน

การวจยทางสงคมศาสตรอาจจาแนกตามสาขาตาง ๆ ไดดงน

2.1 สาขาปรชญา เชน หลกปรชญา วรรณคด

การศกษา ศาสนา วฒนธรรม เปนตน 2.2 สาขานตศาสตร เชน กฎหมายแพง กฎหมายการ

ปกครอง ฯลฯ

2.3 สาขารฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร เชน การเมอง การปกครอง การบรหารราชการทวไป ฯลฯ 2.4 สาขาเศรษฐศาสตร เชน การเงนและการคลง

เศรษฐศาสตรการพฒนา ฯลฯ

2.5 สาขาสงคมวทยาศาสตร เชน ประชากรศาสตร พฒนาชมชน ฯลฯ

การวจยทางสงคมศาสตรเจรญกาวหนาชากวาการวจยทาง

วทยาศาสตร เพราะวาปรากฏการณทางสงคมศาสตรนนมขอจากด

2.2 สาขานตศาสตร เชน กฎหมายแพง กฎหมายการ

ปกครอง ฯลฯ 2.3 สาขารฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร เชน การเมอง การปกครอง การบรหารราชการทวไป ฯลฯ

2.4 สาขาเศรษฐศาสตร เชน การเงนและการคลง

เศรษฐศาสตรการพฒนา ฯลฯ

2.5 สาขาสงคมวทยาศาสตร เชน ประชากรศาสตร พฒนาชมชน ฯลฯ

การวจยทางสงคมศาสตรเจรญกาวหนาชากวาการวจยทาง

วทยาศาสตร เพราะวาปรากฏการณทางสงคมศาสตรนนมขอจากด

76

หลายประการ เชน

1) การควบคมปรากฏการณทางสงคมใหคงทนน

ทาไดยาก

2) เมอวฒนธรรมมการเปลยนแปลง ทาใหมนษย

เปลยนแปลงไปดวย

3) การทานายผลบางอยางลวงหนา อาจไมเกดผลนน

ขนมาเพราะมนษยอาจปองกนไวลวงหนาได

4) การทจะศกษาความคด ความรสกและเจตคตของ

มนษยนนทาไดยากและวดไดยาก

5) ปญหาทางสงคมศาสตรจะเหมอนกบปญหาของ

สามญชน ทาใหคนทวไปคดวาวชาสงคมศาสตรเปนวชาสามญสานก

ได แมวาการวจยทางสงคมศาสตรจะมขอจากดอยหลายประการกตาม

แตการวจยทางดานนกสามารถศกษาพฤตกรรมของมนษยไดมาก

พอสมควร

แนวทางการศกษา ใชแบบการวจยเชงตความ (Interpretive Approach) เกยวของกบตวแปรจานวนไมมาก แตเปนตวแรกทรสกจรงในเรองทเราศกษา เปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยการศกษาวจยในดานตาง ๆ คอ ปรชญา ศาสนา ประวตศาสตร

ศลปะ วรรณกรรม เปนตน ทกลาวมาแลวกอนน

3. หลกการวจยทางปรชญา

หลกการทางปรชญา คอ การคดทเปนระบบ นบตงแต สงสย

ในความเชอ หรอความรแบบเดม ตรวจสอบองคความร อยางพนจ

พเคราะห ทบทวนใหม วเคราะห วจารณ ประเมนคา แลวสราง

วารสารปณธาน

แนวทางการศกษา ใชแบบการวจยเชงตความ (Interpretive

Approach) เกยวของกบตวแปรจานวนไมมาก แตเปนตวแรกทรสกจรงในเรองทเราศกษา เปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยการศกษาวจยในดานตาง ๆ คอ ปรชญา ศาสนา ประวตศาสตร

ศลปะ วรรณกรรม เปนตน ทกลาวมาแลวกอนน

3. หลกการวจยทางปรชญา

หลกการทางปรชญา คอ การคดทเปนระบบ นบตงแต สงสยในความเชอ หรอความรแบบเดม ตรวจสอบองคความร อยางพนจ

พเคราะห ทบทวนใหม วเคราะห วจารณ ประเมนคา แลวสราง

77

ปรชญาทเปนระบบขนมา หากจะตรวจสอบกบแนวคดและวธการของ

การวจยโดยทวไปกอาจกลาวไดวา หลกการและวธการวจยพฒนา

มาจากแนวคดและวธการทางปรชญา ดงทกลาวมากอนหนานวา

วชาปรชญา ถอ ไดวาเปนศาสตรแมบทของวชาการทงหลาย มทง

กอนจะเปนศาสตร และหลกจากการเปนศาสตรแลว นกปรชญาทง

หลายไดตงปญหาพนฐานไว 3 ประการ ซงปญหาเหลานเปนปญหา

ทนกวจยทงหลายตองคดคานงถงเชนเดยวกน ประเดนแรกเปนปญหา

ทางอภปรชญา คอ ความจรงคออะไร ความรทคนหากนตงแตอดต

มาจนถงปจจบนถอวาเปนความจรงหรอไม ประเดนตอมาเปนปญหา

ทางญาณวทยา คอ มนษยสามารถเขาถงความจรงนนไดหรอไม จะเขา

ถงไดโดยวธใดและวธการใดทดทสด และ ประเดนสดทายเปนปญหา

ทางคณวทยา คอ การเขาถงความจรงนนเพอประโยชนตอมนษยชาต

ในแงใด

หลกการวจยทางปรชญากคงไมแตกตางกนกบหลกการ

วจยทางสงคมศาสตร เพราะเปนการวจยทางหลกความคด ตรวจสอบกระบวนทศน ปรากฏการณทางสงคมทสะทอนมาจากคานยม

อดมการณทางความคด หรอ การปฏบตหรอการดารงชวตทอาศยฐานความคด ดงหลกการดารงชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เปนตน เพยงแตการวจยทางสาขาปรชญาอาจมรายละเอยดทเปนแบบเฉพาะ

ของตน แยกยอยออกไปตามสาขาและประเภทของเนอหาวชาตางๆ

เทานนเอง แนวคดและหลกการทางปรชญา รวมถงระเบยบวธวจยทางปรชญา ตองเอออาศยกนและเกยวของกน และอาจจะเกยวของกบการพฒนาการของวงการวจยโดยตรงดวย เพราะแนวความคดทาง

ปรชญาของนกปรชญาสานกตางๆ เปนเสมอนความรดานทฤษฎ ทงน

เพราะทฤษฎเปรยบเสมอน “ดวงตา” หรอ “ญาณ” ทจะชวยทาใหนก

สอบกระบวนทศน ปรากฏการณทางสงคมทสะทอนมาจากคานยม

อดมการณทางความคด หรอ การปฏบตหรอการดารงชวตทอาศยฐานความคด ดงหลกการดารงชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เปนตน เพยงแตการวจยทางสาขาปรชญาอาจมรายละเอยดทเปนแบบเฉพาะ

ของตน แยกยอยออกไปตามสาขาและประเภทของเนอหาวชาตางๆ

เทานนเอง

แนวคดและหลกการทางปรชญา รวมถงระเบยบวธวจยทางปรชญา ตองเอออาศยกนและเกยวของกน และอาจจะเกยวของกบการพฒนาการของวงการวจยโดยตรงดวย เพราะแนวความคดทางปรชญาของนกปรชญาสานกตางๆ เปนเสมอนความรดานทฤษฎ ทงน

เพราะทฤษฎเปรยบเสมอน “ดวงตา” หรอ “ญาณ” ทจะชวยทาใหนก

78

วจยมองสงธรรมดาทอยรอบๆตวออกวา “อะไรคอประเดนปญหาท

ควรหยบมาทาการวจย และปญหานนควรจะถกศกษาภายใตมมมอง

อะไร สวนความรและทกษะในระเบยบวธนน เปนเครองมอทจะชวยให

นกวจยสามารถทางานบรรลเปาหมายทตงเอาไวอยางมประสทธภาพ

ชาย โพธสตา(2547 : 8) กลาวไววา “ความรในทฤษฎและ

ทกษะในระเบยบวธเปนปจจยทเกอกลซงกนและกน ขาดอยางใดอยาง

หนงไปกจะทาใหการวจยหยอนคณภาพ นกวจยทมแตทฤษฎ แตขาด

ทกษะในระเบยบวธ กไมตางอะไรกบชางไมทมแตความคดสรางสรรค

แตขาดเครองมอหรอทกษะในการใชเครองมอ ถงจะมความคดด

และมวตถดบดเลศเพยงใด ประดษฐกรรมชนดจากฝมอของเขากหา

เกดขนไดไม ในทานองเดยวกน นกวจยทเกงเฉพาะเรองระเบยบวธ

แตไมมความรดานทฤษฎเกยวกบสงทศกษาอยางดพอ กไมตางอะไร

กบกปตนเรอเดนทะเลทไมมเขมทศและเรดารนาทาง โอกาสทจะถง

จดหมายปลายทางโดยปลอดภยยอมยากลาบาก”

การวจย มหลกวา วธคดตองมากอน วธการจะตามมาเอง  วธคดสาคญ ทาใหมองเหนปรากฏการณ และเขาใจ การวจยตองถกตองทงวธคดและวธการ และการเขาถงความจรงตองอาศยการวจย อาศย

เพยงความเชอ ความคดเหนและเหตผลเทานนไมพอ อยาเชอตามท

เราเหน ใหพจารณาตามหลกกาลามสตร (ราไพ แกววเชยร : สรปผลการอบรมการวจยเชงคณภาพ ระหวางวนท 18-21 มนาคม 2545 ณ

โรงแรมเจาพระยาปารค  กรงเทพฯ) 

นกวจยตองเตอนตนเองเสมอ วาสงทเราเหน หรอเชอตามแนวเหตผล เปนไปได 2 ทางเสมอ ความจรงทเรามองเหนเปนธรรมดา และความจรงทเรามองขาม ปรากฏการณ (Phenomena) ทมองใกล

มองไกล จะตางกน ทงนเพราะมเงอนไขใหเราวเคราะห ขนอยกบ

บรบททเกยวของ ดงเชน แสงไฟฟาทวงวน ทเรามองเหนนนเพราะเรา

วารสารปณธาน

วธคดสาคญ ทาใหมองเหนปรากฏการณ และเขาใจ การวจยตองถกตอง

ทงวธคดและวธการ และการเขาถงความจรงตองอาศยการวจย อาศย

เพยงความเชอ ความคดเหนและเหตผลเทานนไมพอ อยาเชอตามทเราเหน ใหพจารณาตามหลกกาลามสตร (ราไพ แกววเชยร : สรปผลการอบรมการวจยเชงคณภาพ ระหวางวนท 18-21 มนาคม 2545 ณ

โรงแรมเจาพระยาปารค  กรงเทพฯ) 

นกวจยตองเตอนตนเองเสมอ วาสงทเราเหน หรอเชอตามแนวเหตผล เปนไปได 2 ทางเสมอ ความจรงทเรามองเหนเปนธรรมดา

และความจรงทเรามองขาม ปรากฏการณ (Phenomena) ทมองใกล มองไกล จะตางกน ทงนเพราะมเงอนไขใหเราวเคราะห ขนอยกบ

บรบททเกยวของ ดงเชน แสงไฟฟาทวงวน ทเรามองเหนนนเพราะเรา

79

มองจากทไกล เมอเราเขาไปอยไตดวงไฟ เราจะบอกวาไฟนนดบสลบ

ดวงเทานน เราเปนสวนหนงของเหตการณกบการทเราไมเกยวของกบ

เหตการณ จะทาใหเราคดถงสงทเหน (phenomena) ตางกน สภาวะ

ของความจรง ขนอยกบปจจยหลายประการ เชน

- ความจรงขนอยกบบรบท

- ความจรงขนอยกบการตความของคนทเกยวของ

- ความจรงทปรากฏ ความจรงทจบตองได (Reliable)

- ความจรงของเขา กบความจรงทเราไปวด

- ความจรงมหลายระดบ

  ระดบชนของการตความ “ความจรง”  จากการศกษาเอกสาร

เราจะเขาใจคาเมอเหนประโยค เขาใจประโยคเมอเหนยอหนา เขาใจ

ยอหนาเมออานทงบท เขาใจบทเมออานทงเลม เขาใจหนงสอทงเลม

เพราะรจกผเขยน ตามลาดบ

ดงนน หลกการวจยทางปรชญา หากใชในการศกษาเอกสาร

ไดแก นกวจยตองแมนทฤษฎทางปรชญาทจะนามาเปนกรอบในการ

ศกษา ใชระเบยบวธทางปรชญาทอาศย การตรวจสอบความรและความเชอเดม อยางพนจพเคราะห ทบทวนใหม วเคราะห วจารณ ประเมนคา ดวยเหตผล มความถกเทยงตรง ถกตองตามหลกตรรกะ

และความเปนจรง

4. วธการวจยทางปรชญา

วธการวจยทางปรชญา มกจะวจยจากขอมลเชงเอกสาร หรอจากแนวคดของบคคล เปนตน ซงสวนใหญเปนการวจยเชงคณภาพ

ทไมเนนการนาเสนอในรปแบบของตวเลข ทสามารถชง ตวง วด

(แตกสามารถใชการวจยเชงปรมาณได หรอ ใชแบบผสมผสาน บรณาการ

ฎ

ศกษา ใชระเบยบวธทางปรชญาทอาศย การตรวจสอบความรและ

ความเชอเดม อยางพนจพเคราะห ทบทวนใหม วเคราะห วจารณ ประเมนคา ดวยเหตผล มความถกเทยงตรง ถกตองตามหลกตรรกะและความเปนจรง

4. วธการวจยทางปรชญา

วธการวจยทางปรชญา มกจะวจยจากขอมลเชงเอกสาร หรอจากแนวคดของบคคล เปนตน ซงสวนใหญเปนการวจยเชงคณภาพ ทไมเนนการนาเสนอในรปแบบของตวเลข ทสามารถชง ตวง วด

(แตกสามารถใชการวจยเชงปรมาณได หรอ ใชแบบผสมผสาน บรณาการ

80

กได ในการวจยเชงประยกตเพอยนยนขอเทจจรงเสรมการวเคราะห

เนอหา) เพราะการวจยเชงคณภาพ เปนการศกษาเชงคณลกษณะ

มคาทใชหมายถงการวจยทใชระเบยบวธเชงคณภาพ เชน “การวจยเชง

ชาตพนธวรรณนา, การวจยเชงมานษยวทยา, การวจยเชงธรรมชาต,

การวจยศกษาชวประวตบคคล, การวจยเชงปรากฏการณ, การวจยแบบ

ศกษาเฉพาะกรณ การวจยเชงวฒนธรรม” แมจะดแตกตางกนในราย

ละเอยด แตในแงของแนวทาง และวธการหลกๆ แลวไมแตกตางกน

ทงหมดจดอยในกลม วจยเชงคณภาพ

แมจะม นกปราชญใหคาจากดความและขอบเขตการวจยเชง

คณภาพไวแตกตางกน ผเขยนเหนวา คาจากดความเชงปฏบตการท

ใหไวโดย Rice and Ezzy (1999 : 1) ทมองการวจยเชงคณภาพวา

เปนการวจยท ใหความสาคญกบการ ตความหมาย มงทาความ

เขาใจในกระบวนการสรางและธารงไวซงความหมาย ทสลบซบซอนและละเอยดออน จดมงหมายของการวจยแบบน อยทการกรองเอา

ขอมลเกยวกบประสบการณ หรอการกระทา โดยคงไวซงบรบทของเหตการณหรอการกระทาเหลานน และทาการวเคราะหขอมลเชง

พรรณนาทใหรายละเอยดเปนบรณาการ (คอการเชอมโยงเหตการณ

แตละเหตการณเขาในระบบความหมายและแบบแผนทงหมด) ...การวจยเชงคณภาพนาเอาแนวคดทฤษฎหลากหลายมาใชในการศกษา

..ทฤษฎวาดวยการศกษาวฒนธรรม... นอกจากนยงเอาวธการเกบ

ขอมลหลายอยางมาใช เชนการสมภาษณ การวเคราะหเชงพรรณนา วธการชาตพนธวรรณนา และวธการสนทนากลมเปนตน” มความสอดคลองในวธการวจยทางปรชญา ทตองการวเคราะห ความหมาย

หาความเปนเหตเปนผล ความสอดคลองของคาอธบายขอมลกบหลก

การทางปรชญา

วารสารปณธาน

เหตการณหรอการกระทาเหลานน และทาการวเคราะหขอมลเชง

พรรณนาทใหรายละเอยดเปนบรณาการ (คอการเชอมโยงเหตการณแตละเหตการณเขาในระบบความหมายและแบบแผนทงหมด) ...การวจยเชงคณภาพนาเอาแนวคดทฤษฎหลากหลายมาใชในการศกษา

..ทฤษฎวาดวยการศกษาวฒนธรรม... นอกจากนยงเอาวธการเกบ

ขอมลหลายอยางมาใช เชนการสมภาษณ การวเคราะหเชงพรรณนา

วธการชาตพนธวรรณนา และวธการสนทนากลมเปนตน” มความสอดคลองในวธการวจยทางปรชญา ทตองการวเคราะห ความหมายหาความเปนเหตเปนผล ความสอดคลองของคาอธบายขอมลกบหลกการทางปรชญา

81

โจทหรอปญหาสาหรบการวจยทางปรชญา

การวจยทางปรชญา มโจทหรอปญหาการวจยดจการ

วจยในสาขาอนๆ ทเรมตนดวยคาคาถามวา อะไร (ประเดนหรอเรองท

จะศกษา) ทไหน(ถามถงแหลงกาเนด หรอสถานทของเรองทจะศกษา)

เมอไร(ถามถงเวลา หรอชวงระยะของเลาทปรากฏการณนนดารงอย)

อยางไร(ถามถงลกษณะกระบวนการททาใหเกด หรอสภาพทเปนไป

รวมถงผลกระทบทเกดทาใหเรองนนๆตองเปลยนแปลงไปจากสภาพ

เดม) เพราะเหตไร(ถามถงสาเหตและตวแปร หรออทธพลทเปนปจจย

ทาใหเกดปรากฏการณนนๆ)

วธการวจยทางปรชญา ไมมรปแบบตายตว เปนสตรสาเรจ แต

อยางนอยในกระบวนการวจยตองประกอบดวย กระบวนการวเคราะห

ในประเดนดงตอไปน

4.1 การรวบรวมขอมลใหมากพอและหลากหลาย

4.2 การศกษาความหมายในแนวคด

4.3 ความเปนมาของเรองททาการวจย

4.4 ลกษณะสาคญของแนวคด 4.5 พรรณนารายละเอยดของแนวคด 4.6 วเคราะห/วจารณและ

4.7 การตความ/ประเมนคาขอมล

5. เปาหมายการวจยทางปรชญา

5.1 เพอสรางองคความร หรอขอคนพบใหม เปาหมายของการวจยทางปรชญาระดบน ขนอยกบผวจยวาตองการความรลกซง

สามารถตอยอดทฤษฎเดม หรอขดแยงกบทฤษฎเดม เปนการแสวงหา

ความรเชงลก ทเรยกวา การวจยพนฐาน แมชอจะบอกวา การวจย

4.4 ลกษณะสาคญของแนวคด

4.5 พรรณนารายละเอยดของแนวคด4.6 วเคราะห/วจารณและ4.7 การตความ/ประเมนคาขอมล

5. เปาหมายการวจยทางปรชญา

5.1 เพอสรางองคความร หรอขอคนพบใหม เปาหมายของการวจยทางปรชญาระดบน ขนอยกบผวจยวาตองการความรลกซง สามารถตอยอดทฤษฎเดม หรอขดแยงกบทฤษฎเดม เปนการแสวงหา

ความรเชงลก ทเรยกวา การวจยพนฐาน แมชอจะบอกวา การวจย

82

พนฐาน แตมใชพนฐานทเปนเพยงจดเรมตน แตเปนการวจยทตองการ

คนหารากฐานขององคความรนนๆจนถงแหลงกาเนด เปนตน ซงเปา

หมายการวจยสวนน เกดมาจากการวจยในสาขาปรชญาบรสทธ

5.2 เพอการนาองคความรไปปรบใชในศาสตรตางๆ

เปาหมายอกประการหนงของการวจยเชงปรชญาในระดบน กเพอ

การนาองคความรมาปรบใช เปนการวจยเพอสรางรปแบบ หรอ

เปนตนแบบในการดารงชวต หรอ แสวงหาหลกการและแนวทางใน

การแกไขปญหาตางๆ ไมวาจะเปนปญหาทางความคด หรอ ปญหา

ทเกดจากการปฏบต การวจยแบบน อาศยสาขาปรชญาประยกต

เปนกรอบในการศกษา เชน ปรชญาการศกษา เปนตน

ตวอยางรายชองานวจยทางปรชญา

“การศกษาจรยศาสตรสงคมในพทธศาสนาในเชงวจารณ =

A critical study of social ethics in Buddhism” / ปรชา ชางขวญยน

2520

“พทธปรชญาในงานประตมากรรม = The Buddhist philosophy in the individual sculpture” / ธาน กลนขจร 2530

“การศกษาแนวคดเชงปรชญาในภาษตไทย = A study of

philosophical perspectives in Thai sayings” / นยนา นาควชระ 2531 “การศกษาเปรยบเทยบเกณฑตดสนความดในพทธปรชญา

เถรวาทกบในปรชญาของคานท = The criteria of goodness in

Thearavada Buddhism and Kant’s philosophy : a comparative study” / ไพลน เตชะววฒนาการ 2533 “การศกษาเชงปรชญาเรองปรชญาการศกษาในทศนะของ

พระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต) = A philosophical analysis of

philosophy of education in the view of Phradhammapitaka (Prayudh

Payutto)” / พระมหาบรรจง สรจนโท (สมนา) 2539

วารสารปณธาน

ญ

philosophy in the individual sculpture” / ธาน กลนขจร 2530

“การศกษาแนวคดเชงปรชญาในภาษตไทย = A study of philosophical perspectives in Thai sayings” / นยนา นาควชระ 2531

“การศกษาเปรยบเทยบเกณฑตดสนความดในพทธปรชญา

เถรวาทกบในปรชญาของคานท = The criteria of goodness in

Thearavada Buddhism and Kant’s philosophy : a comparative

study” / ไพลน เตชะววฒนาการ 2533“การศกษาเชงปรชญาเรองปรชญาการศกษาในทศนะของ

พระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต) = A philosophical analysis of

philosophy of education in the view of Phradhammapitaka (Prayudh

Payutto)” / พระมหาบรรจง สรจนโท (สมนา) 2539

83

6. หลกการวจยทางศาสนา

ในประเดนทเปนหลกการวจยทางศาสนา กคงอาศยแนวทาง

การวจยเชงเปนหลกองได เพราะความแตกตางกนในหลกการวจย

วธการวจย และเปาหมายการวจยมไมมากนก จดทตางกนกเรอง

พนฐานหรอทมาของของศาสนา ในขณะทปรชญามพนฐานมาจากนกคดอสระ ใชเหตผล วพากษวจารณเปนหลกในการแสวงหา

ความร ทางโลกตะวนตก ปรชญาสามารถแยกตวเปนอสระจากศาสนา

ไดอยางเดดขาด สวนโลกทางตะวนออก ศาสนากบปรชญาไปดวยกน

แตฐานทางศาสนา เนนศรทธา หรอความเชอเปนเบองตน ศาสนา

จะเปนศาสนาสมบรณตองมหลกการปฏบตตามความเชอ และ

พธกรรมเกยวกบความเชอ ซงสวนหลงน สาขาปรชญาดจะขาดหายไป

หากมองศาสนาอยางเปนระบบ เราจะพบวา ในทกศาสนา

ยอมมหลกใหญๆ ดงตอไปน

หลกแหงความเชอ หลกแหงความจรง

หลกแหงความร

หลกแหงการปฏบต การวจยทางศาสนา จงตองกาหนดเปาหมายวา จะเปนการ

วจยพนฐาน(หลกการ) หรอเปนการวจยประยกต(นาหลกการออกไป

ปรบใช) ตวอยาง เรองการวจยแบบพนฐาน การวจยในหลกความเชอทางศาสนา “ทศบารมในพทธศาสนาเถรวาท = Dasaparami in theravada Buddhism” / สมเดจพระเทพ

รตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร 2524

“ความเชอตามหลกแหงกรรม ทปรากฏตามคมภรเปนอยางไร

และความเชอของศาสนกชนทเบยงเบนหรอขดกบหลกกฎแหงกรรม

หลกแหงความจรง

หลกแหงความร หลกแหงการปฏบตการวจยทางศาสนา จงตองกาหนดเปาหมายวา จะเปนการ

วจยพนฐาน(หลกการ) หรอเปนการวจยประยกต(นาหลกการออกไป

ปรบใช) ตวอยาง เรองการวจยแบบพนฐาน

การวจยในหลกความเชอทางศาสนา “ทศบารมในพทธศาสนาเถรวาท = Dasaparami in theravada Buddhism” / สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร 2524

“ความเชอตามหลกแหงกรรม ทปรากฏตามคมภรเปนอยางไร

และความเชอของศาสนกชนทเบยงเบนหรอขดกบหลกกฎแหงกรรม

84

เปนอยางไร”

“ความเชอเรองโหราศาสตรกบกฎแหงกรรมของชาวพทธไทย

ในปจจบน = Astrology and the law of karma as believed and

applied by present Thai Buddhists “/ พระมหาประศกด อคคปโญ

(ชงแสง) 2541

การวจยหลกแหงความจรง “การตความเรองการผดพระวนย

เพราะถวายเงน/ทองและการรบเงนและทองของพระภกษของ

พระเกษม วดปาสมแยก”

การวจยในหลกการปฏบต “วธปฏบตวปสสนากรรมฐานของ

สานกสวนโมกข กบวธปฏบตวปสสนาของสานกวดมหาธาต”

ตวอยาง การวจยเชงประยกตใช

“วเคราะหการนาพทธศาสนามาใชในการปกครองในสมย

สมเดจพระบรมไตรโลกนาถ” / วสนต ณ ถลาง 2515

“การนาเสนอรปแบบการศกษาเพอการพฒนาทยงยนตาม

แนวพทธศาสตร = A proposed educational model for sustainable

development based on Buddhism “/ ดลพฒน ยศธร 2542 “พทธศาสนากบการพฒนาเยาวชนในยคโลกาภวตน : ศกษาเฉพาะกรณนกเรยนในโรงเรยนพณชยการสโขทย = Buddhism with

glogalizational young’s development : a case study of Suchothai

Commercial College student” / พระมหาวระ ลขตเลศ 2545 “การวเคราะห ตวละครในนทานพนบานยโรปในเชงคณธรรม

ตามวถพทธ = The Analysis of the charactors in European folklore from Buddhist virtue aspects”/ พลสข อาภาวชรตม ตนพรหม, 2554.

วารสารปณธาน

development based on Buddhism “/ ดลพฒน ยศธร 2542

“พทธศาสนากบการพฒนาเยาวชนในยคโลกาภวตน : ศกษาเฉพาะกรณนกเรยนในโรงเรยนพณชยการสโขทย = Buddhism withglogalizational young’s development : a case study of Suchothai

Commercial College student” / พระมหาวระ ลขตเลศ 2545

“การวเคราะห ตวละครในนทานพนบานยโรปในเชงคณธรรม

ตามวถพทธ = The Analysis of the charactors in European folklorefrom Buddhist virtue aspects”/ พลสข อาภาวชรตม ตนพรหม, 2554.

85

7. แหลงเอกสารอางอง

ชาย โพธสตา,(2547). ศาสตรและศลปแหงการวจยคณภาพ.

กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตง.

เบญจา ยอดดาเนน-แอตตกจ,(2544). การศกษาเชงคณภาพ :

เทคนคการวจยภาคสนาม. (พมพครงท 5, นครปฐม :

สถาบนการวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล.

พรศกด ผองแผว, (2529). ศาสตรแหงการวจย. กรงเทพฯ :

ไทยวฒนาพานช.

พสฏฐ โคตรสโพธ, (2547). ทฤษฎและปญหาญาณวทยา. เชยงใหม

: คณะมนษยศาสตร.

มนส สวรรณ และคณะ, (2543). การเขยนโครงการวจยทาง

สงคมศาสตรและมนษยศาสตร. เชยงใหม : สถาบนวจย

สงคม มหาวทยาลยเชยงใหม.

ราไพ  แกววเชยร (2545). สรปผลการอบรมการวจยเชงคณภาพ

ระหวางวนท 18-21  มนาคม  2545 ณ โรงแรมเจาพระยาปารค  กรงเทพฯ.

Rice P.L. and Ezzy, D, (1999). Qualitative Research Methods

: A Health Focus. South Melbourne,Victoria : Oxfrod

University Press.

ระหวางวนท 18-21  มนาคม  2545 ณ โรงแรมเจาพระยา

ปารค  กรงเทพฯ.Rice P.L. and Ezzy, D, (1999). Qualitative Research Methods

: A Health Focus. South Melbourne,Victoria : Oxfrod

University Press.

86

หลกสตรศลปศาสตรบณฑตสาขาวชาปรชญาB.A. (Philosophy)

สาขาวชาปรชญาและศาสนา ภาควชามนษยศาสตร

คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

“วเคราะหการนาพทธศาสนามาใชในการปกครองในสมยสมเดจพระบรมไตรโลกนาถ” / วสนต ณ ถลาง 2515

ชอปรญญา

: ศลปศาสตรบณฑต (ปรชญา) : ศศ.บ. (ปรชญา) : Bachelor of Arts (Philosophy)

: B.A. (Philosophy)

ปรชญาหลกสตร

สรางองคความรทางปรชญาทลมลก สามารถวเคราะห วจารณ และอธบายปญหาและปรากฎการณตางๆไดอยางสมเหตสมผลและม

วารสารปณธาน

สมเดจพระบรมไตรโลกนาถ” / วสนต ณ ถลาง 2515

ชอปรญญา

: ศลปศาสตรบณฑต (ปรชญา): ศศ.บ. (ปรชญา)

: Bachelor of Arts (Philosophy): B.A. (Philosophy)

ปรชญาหลกสตรสรางองคความรทางปรชญาทลมลก สามารถวเคราะห วจารณ

และอธบายปญหาและปรากฎการณตางๆไดอยางสมเหตสมผลและม

87

ระบบ รจกตนเอง เขาใจสงคม กอปรดวยวสยทศนทกอใหเกดความร

อยางถองแท ปลกฝงคณธรรม เหนคณคาของการใฝแกปญหาดวย

สนตวธ

วตถประสงคหลกสตร

1. เพอผลตบณฑตใหเปนผมความรคคณธรรม มความ

สามารถในการพฒนาและใฝในการแกปญหาดวยสนตวธ

2. เพอผลตบณฑตใหเปนกาลงในการพฒนาดานความคด

และเปนผนาทางปญญาขององคกรทงภาครฐและเอกชน

3. เพอผลตนกวชาการดานปรชญาและจรยศกษาสาหรบ

สถานศกษาระดบตางๆ

4. เพอผลตบคลากรดานงานวจยในสาขาปรชญาและศาสนา

คณสมบตผเขาศกษา

สาเรจการศกษาชนมธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา

การคดเลอกผเขาศกษา การสอบคดเลอกหรอคดเลอก ตามหลกเกณฑและวธการทมหาวทยาลยเชยงใหมกาหนด

จบแลวทางานอะไร ?

นกศกษาทจบหลกสตรสาขาวชาปรชญา สามารถทางานไดทงภาครฐและเอกชน เชน ตาแหนงเจาหนาทบรหารงานทวไป นกวชาการ คร อาจารย นกฝกอบรม นกคด นกเขยน นกสงคมสงเคราะห

นกพฒนาสงคม เปนตน

การคดเลอกผเขาศกษาการสอบคดเลอกหรอคดเลอก ตามหลกเกณฑและวธการท

มหาวทยาลยเชยงใหมกาหนด

จบแลวทางานอะไร ?

นกศกษาทจบหลกสตรสาขาวชาปรชญา สามารถทางานไดทงภาครฐและเอกชน เชน ตาแหนงเจาหนาทบรหารงานทวไป นกวชาการ คร อาจารย นกฝกอบรม นกคด นกเขยน นกสงคมสงเคราะห นกพฒนาสงคม เปนตน

88

คาใชจายตลอดหลกสตร

คาใชจายตอหลกสตร 4 ป ประมาณ 164,000 บาท

โครงสรางหลกสตร

จานวนหนวยกตรวมตลอดหลกสตร ไมนอยกวา 135

หนวยกต ประกอบดวย 3 หมวดวชา คอ

1. หมวดวชาศกษาทวไป 36 หนวยกต

1.1 กลมวชาสงคมศาสตร 3 หนวยกต

1.2 กลมวชามนษยศาสตร 15 หนวยกต

1.3 กลมวชาภาษาและการสอสาร 12 หนวยกต

1.4 กลมวชาวทยาศาสตรและคณตศาสตร 6 หนวยกต

2. หมวดวชาเฉพาะ 93 หนวยกต

2.1 วชาแกน 30 หนวยกต

2.2 วชาเอก 48 หนวยกต 2.1.1 วชาเอกบงคบ 30 หนวยกต

2.1.2 วชาเอกเลอก 18 หนวยกต

2.3 วชาโท (ถาม) 15 หนวยกต3. หมวดวชาเลอกเสร 6 หนวยกต จานวนหนวยกตรวมตลอดหลกสตร 135 หนวยกต

อาจารยประจา

รศ. จารณ วงศละคร ศศ.ม. (ปรชญา)

ผศ. พระพล คดบว อ.ม. (ปรชญา)

ผศ. ดร.วโรจน อนทนนท Ph.D. (Philosophy)

ผศ. ดร.ปรตม บญศรตน พธ.ด. (พระพทธศาสนา)

วารสารปณธาน

2.1.1 วชาเอกบงคบ 30 หนวยกต

2.1.2 วชาเอกเลอก 18 หนวยกต2.3 วชาโท (ถาม) 15 หนวยกต

3. หมวดวชาเลอกเสร 6 หนวยกต

จานวนหนวยกตรวมตลอดหลกสตร 135 หนวยกต

อาจารยประจารศ. จารณ วงศละคร ศศ.ม. (ปรชญา)ผศ. พระพล คดบว อ.ม. (ปรชญา)ผศ. ดร.วโรจน อนทนนท Ph.D. (Philosophy)

ผศ. ดร.ปรตม บญศรตน พธ.ด. (พระพทธศาสนา)

89

อ.ดร.พสฏฐ โคตรสโพธ Ph.D. (Philosophy)

อ.ดร. สมหวง แกวสฟอง Ph.D. (Philosophy)

อ.ดร.สยาม ราชวตร พธ.ด. (พระพทธศาสนา)

อ.ระพ แสงสาคร M.A. (Philosophy)

อ. แสวง แสนบตร M.A. (Philosophy)

อ. ดร.วรรณวสาข ไชยโย Ph.D. (Philosophy)

Dr. Christopher A. Fisher Ph.D. (Philosophy)

สอบถามรายละเอยดหลกสตร

สาขาวชาปรชญาและศาสนา ภาควชามนษยศาสตร

คณะมนษยศาสตร โทร. 053-943263

งานบรการการศกษา คณะมนษยศาสตร ม.เชยงใหม

โทร. 053-943220

90

ปรญญาโทหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาปรชญาM.A. (Philosophy)

สาขาวชาปรชญาและศาสนา ภาควชามนษยศาสตร

คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ชอปรญญา

: ศลปศาสตรมหาบณฑต (ปรชญา) : ศศ.ม. (ปรชญา) : Master of Arts (Philosophy)

: M.A. (Philosophy)

ปรชญาหลกสตร หลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาปรชญา มงสราง

กระบวนการศกษาเรยนร เพอใหเกดสตปญญาและคณธรรมซงเปน

สงทเราสามารถปลกฝงใหเกดขนและเสรม-สรางใหเจรญงอกงาม

ไดเชนเดยวกบสรรพสงทงหลาย สตปญญาและคณธรรมเสรมสราง

วารสารปณธาน

ชอปรญญา

: ศลปศาสตรมหาบณฑต (ปรชญา): ศศ.ม. (ปรชญา)

: Master of Arts (Philosophy)

: M.A. (Philosophy)

ปรชญาหลกสตรหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาปรชญา มงสราง

กระบวนการศกษาเรยนร เพอใหเกดสตปญญาและคณธรรมซงเปน

สงทเราสามารถปลกฝงใหเกดขนและเสรม-สรางใหเจรญงอกงามไดเชนเดยวกบสรรพสงทงหลาย สตปญญาและคณธรรมเสรมสราง

91

จตใจมนษยใหกาวไปสสงคม พฒนาไดทงในดานวตถและจตใจ สต

ปญญาและคณธรรม ยอมนาไปสการมองเหนคณคาและสรางสรรค

เอกภาพ คณภาพและสนตภาพในสงคมมนษย

กระบวนการเรยนรตามหลกสตรน ประกอบดวยการศกษา

วจยในหลกการแหงปรชญาและปรชญาประยกต

มหาบณฑตสาขาวชาปรชญา พงเปนบคคลทรอบรลมลก

ในทางปรชญา พรอมทงเขาใจสถานการณและปญหาสงคมในแงมม

ตางๆ อยางเหมาะสมรอบดานแลวสามารถนาหลกการแหงปรชญา

ไปชนา แกปญหาสงคมไดอยางเหมาะสมกบยคสมยและสถานการณ

วตถประสงคหลกสตร

1. เพอใหนกศกษาไดเรยนรปรชญาทงในดานเนอหาสาระ

และการประยกตใชในชวตและ สงคมอยางกวางขวาง

2. เพอฝกฝนใหนกศกษาไดรจกวเคราะหและวจารณอยาง

ลกซงในเนอหาสาระของปรชญา3. เพอสงเสรมการศกษา คนควา วจยเกยวกบปรชญา

4. เพอสนบสนนการเสรมสรางบคคลใหมพฒนาการทาง

คณธรรมและแนวความคดกวางไกล

คณสมบตผเขาศกษา สาหรบแผน ก แบบ ก (2)

1. เปนผสาเรจการศกษาระดบปรญญาตรทกสาขาวชา หรอเทยบเทา 2. เปนผมคณสมบตตามขอบงคบมหาวทยาลยเชยงใหม วา

ดวยการศกษาระดบบณฑตศกษา

3. เพอสงเสรมการศกษา คนควา วจยเกยวกบปรชญา

4. เพอสนบสนนการเสรมสรางบคคลใหมพฒนาการทางคณธรรมและแนวความคดกวางไกล

คณสมบตผเขาศกษา

สาหรบแผน ก แบบ ก (2)

1. เปนผสาเรจการศกษาระดบปรญญาตรทกสาขาวชา หรอเทยบเทา

2. เปนผมคณสมบตตามขอบงคบมหาวทยาลยเชยงใหม วาดวยการศกษาระดบบณฑตศกษา

92

หลกสตรนเหมาะกบ

1. ครสอนหมวดสงคมศกษาตามโรงเรยนหรอสถาบนการ

ศกษาตาง ๆ

2. ผประสงคเปนนกวชาการ

โครงสรางหลกสตร

แผนการศกษา ก แบบ ก (2)

จานวนหนวยกตตลอดหลกสตร 42 หนวยกต

กระบวนวชาบงคบ 18 หนวยกต

กระบวนวชาเลอก 12 หนวยกต

วทยานพนธ 12 หนวยกต

กระบวนวชาทไมนบหนวยกต

ตามเงอนไขของบณฑตวทยาลย

- ภาษาตางประเทศ

กระบวนวชาของหลกสตร

กระบวนวชาบงคบ 6 วชา คอ 1. ตรรกศาสตรขนสง 2. ระเบยบวธวจยทางปรชญา

3. ปญหาและทฤษฎทางอภปรชญา

4. ปญหาและทฤษฎทางจรศาสตร 5. ปญหาและทฤษฎทางญาณวทยา 6. สมมนาปรชญา

กระบวนวชาเลอกไมนอยกวา 12 หนวยกต

เชน ปรชญาสงคมและการเมอง, ปรชญาวฒนธรรม

ปรชญาการศกษา , ปรชญาวทยาศาสตร เปนตน

วารสารปณธาน

กระบวนวชาของหลกสตร

กระบวนวชาบงคบ 6 วชา คอ1. ตรรกศาสตรขนสง2. ระเบยบวธวจยทางปรชญา

3. ปญหาและทฤษฎทางอภปรชญา

4. ปญหาและทฤษฎทางจรศาสตร

5. ปญหาและทฤษฎทางญาณวทยา6. สมมนาปรชญากระบวนวชาเลอกไมนอยกวา 12 หนวยกต เชน ปรชญาสงคมและการเมอง, ปรชญาวฒนธรรม

ปรชญาการศกษา , ปรชญาวทยาศาสตร เปนตน

93

คาใชจายตลอดหลกสตร

ประมาณ 45,000 บาท

การรบสมครนกศกษา

ผสนใจสมครเขาศกษา โปรดตดตอซอใบสมครและสมครไดท

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม 50200

ขายใบสมคร : เปนไปตามประกาศของบณฑตวทยาลย

รบสมคร : เปนไปตามประกาศของบณฑตวทยาลย

สอบคดเลอก : เปนไปตามประกาศของบณฑตวทยาลย

โทรศพท : 0-5394-2405-13

โทรสาร : 0-5394-2422

Website : http//www.grad.cmu.ac.th

การสอบคดเลอก

การคดเลอกผเขาศกษาแบงเปน 2 รอบ คอ

1. การสอบขอเขยน ประกอบดวย วชาความรทวไปทางปรชญา วชาทกษะการวเคราะห และวชาภาษาองกฤษ 2. การสอบสมภาษณ

การสอบคดเลอก

หนงสออานประกอบสอบคดเลอก 1. หนงสอปรชญาเบองตน 2. บทความ, บทวเคราะห ตามหนงสอพมพตาง ๆ

1. การสอบขอเขยน ประกอบดวย วชาความรทวไปทาง

ปรชญา วชาทกษะการวเคราะห และวชาภาษาองกฤษ2. การสอบสมภาษณ

การสอบคดเลอก

หนงสออานประกอบสอบคดเลอก

1. หนงสอปรชญาเบองตน 2. บทความ, บทวเคราะห ตามหนงสอพมพตาง ๆ

94

อาจารยประจาหลกสตร

1. อ.ดร.พสฏฐ โคตรสโพธ ป.ธ.9, Ph.D.

2. ผศ.ดร.วโรจน อนทนนท ป.ธ.7, Ph.D.

3. อ.ดร.สมหวง แกวสฟอง ป.ธ.9, Ph.D.

4. ผศ.ดร.ปรตม บญศรตน ป.ธ.9, พธ.ด.

5. อ.ดร.วรรณวสาข ไชยโย

อาจารยพเศษ

1. รศ. ดร.บณย นลเกษ

2. ผศ. รงเรอง บญโญรส

3. ผศ. นอย พงษสนท

4. อ.ดร.ประมวล เพงจนทร

สอบถามรายละเอยดหลกสตร

อ.ดร.วรรณวสาข ไชยโยสาขาวชาปรชญาและศาสนา คณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม

โทร. : 0-5394-3263, 0-5394-3280 ตอ 16

วารสารปณธาน

สาขาวชาปรชญาและศาสนา คณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหมโทร. : 0-5394-3263, 0-5394-3280 ตอ 16

95

ปรญญาโทหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาพทธศาสนศกษาM.A. (Buddhist Studies)สาขาวชาปรชญาและศาสนา

คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ชอปรญญา

: ศลปศาสตรมหาบณฑต (พทธศาสนศกษา) : ศศ.ม. (พทธศาสนศกษา) : Master of Arts ( Buddhist Studies)

: M.A. (Buddhist Studies)

ปรชญาหลกสตร หลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต (พทธศาสนศกษา) มงสราง

กระบวนการศกษาเรยนร เพอขยายพรมแดนแหงการศกษาทาง

พระพทธศาสนาใหครอบคลมทงพระพทธศาสนาเถรวาทและมหายาน

อนจะกอใหเกดองคความรทางพระพทธศาสนาทงสวนหลกพทธธรรม

ชอปรญญา

: ศลปศาสตรมหาบณฑต (พทธศาสนศกษา) : ศศ.ม. (พทธศาสนศกษา)

: Master of Arts ( Buddhist Studies)

: M.A. (Buddhist Studies)

ปรชญาหลกสตรหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต (พทธศาสนศกษา) มงสราง

กระบวนการศกษาเรยนร เพอขยายพรมแดนแหงการศกษาทาง

พระพทธศาสนาใหครอบคลมทงพระพทธศาสนาเถรวาทและมหายาน อนจะกอใหเกดองคความรทางพระพทธศาสนาทงสวนหลกพทธธรรม

96

และพทธธรรมประยกต ทมมตทงแนวลกและกวาง องคความรอน

เปนเปาหมายนมนยความหมายโยงใยถงความเขาใจในทฤษฎ ความ

สามารถในการปฏบตตามทฤษฎและการหยงถงคณคาจากการปฏบต

นน สามารถนาหลกการแหงพระพทธศาสนาไปชนา แกปญหาสงคม

ไดอยางเหมาะสมกบยคสมยและสถานการณ

วตถประสงคหลกสตร

1. เพอผลตมหาบณฑตทางพทธศาสนศกษาเปนบคลากรท

มความรความสามารถอยางลมลกและเชยวชาญในวชาการ

และการวจยและ/หรอสามารถนาหลกพทธธรรมอนเปน

รากฐานสาคญของวฒนธรรมและวถชวตไทยไปประยกตใช

ในสงคมไทย

2. เพอสงเสรมการศกษา คนควา วจยเกยวกบพระพทธศาสนา

ในดานตาง ๆ

คณสมบตผเขาศกษา

1. เปนผสาเรจการศกษาระดบปรญญาตรทกสาขาวชาหรอเทยบเทา2. เปนผมคณสมบตตามขอบงคบมหาวทยาลยเชยงใหม วา

ดวยการศกษาระดบบณฑตศกษา

สาหรบแผน ก แบบ ก (1) เปนผสาเรจการศกษาระดบปรญญาตร หรอเทยบเทา ทมผลการเรยนดเดน โดยไดรบเกยรตนยม หรอเปนผมประสบการณ

ดานการวจยไมนอยกวา 2 ป ในสาขาวชาทเกยวของกบพระพทธศาสนา

และมพนฐานความรความสามารถและศกยภาพเพยงพอทจะทา

วารสารปณธาน

คณสมบตผเขาศกษา

1. เปนผสาเรจการศกษาระดบปรญญาตรทกสาขาวชาหรอเทยบเทา2. เปนผมคณสมบตตามขอบงคบมหาวทยาลยเชยงใหม วา

ดวยการศกษาระดบบณฑตศกษา

สาหรบแผน ก แบบ ก (1) เปนผสาเรจการศกษาระดบปรญญาตร หรอเทยบเทา

ทมผลการเรยนดเดน โดยไดรบเกยรตนยม หรอเปนผมประสบการณดานการวจยไมนอยกวา 2 ป ในสาขาวชาทเกยวของกบพระพทธศาสนา

และมพนฐานความรความสามารถและศกยภาพเพยงพอทจะทา

97

วทยานพนธไดโดยใหเปนไปตามเงอนไขของคณะกรรมการบรหาร

หลกสตรบณฑตประจาสาขาวชา

เงอนไขในการรบสมคร

1. ใหยนใบสมครพรอมดวยโครงรางทจะทาวจยเพอ

วทยานพนธตามแนวทางการทาวจยปรญญาโทแผน ก แบบ ก (1)

1.1 เรอง พทธวธในการจดการความขดแยงในสงคมไทย

(Buddhist approach towards confl ict – management

in Thai Society)

1.2 เรอง วถชวตแบบพทธทามกลางกระแสบรโภคนยม

(Buddhist ways of life in current consumerism)

หลกสตรนเหมาะกบ

1. ครสอนวชาพระพทธศาสนา หมวดสงคมศกษา กลมสาระ

การเรยนรพระพทธศาสนา ตามโรงเรยนหรอสถาบนการศกษาตาง ๆ 2. ผประสงคเปนนกวชาการดานพระพทธศาสนา

โครงสรางหลกสตร

1. แผนการศกษา ก แบบ ก (1) ทาเฉพาะวทยานพนธ มจานวนหนวยกตตลอดหลกสตรไมนอยกวา 36 หนวยกต

2. แผนการศกษา ก แบบ ก (2) จานวนหนวยกตตลอดหลกสตร 39 หนวยกต กระบวนวชาบงคบ 18 หนวยกต

กระบวนวชาเลอก 9 หนวยกต

วทยานพนธ 12 หนวยกต

2. ผประสงคเปนนกวชาการดานพระพทธศาสนา

โครงสรางหลกสตร1. แผนการศกษา ก แบบ ก (1)

ทาเฉพาะวทยานพนธ มจานวนหนวยกตตลอดหลกสตร

ไมนอยกวา 36 หนวยกต

2. แผนการศกษา ก แบบ ก (2)จานวนหนวยกตตลอดหลกสตร 39 หนวยกต

กระบวนวชาบงคบ 18 หนวยกต กระบวนวชาเลอก 9 หนวยกต

วทยานพนธ 12 หนวยกต

98

3. แผนการศกษา แบบ ข

จานวนหนวยกตตลอดหลกสตร 39 หนวยกต

กระบวนวชาบงคบ 18 หนวยกต

กระบวนวชาเลอก 15 หนวยกต

การคนควาแบบอสระ 6 หนวยกต

กระบวนวชาทไมนบหนวยกต ทง 2 แผนการศกษา

1. ตามเงอนไขของบณฑตวทยาลย

- ภาษาตางประเทศ

2. ตามเงอนไขของภาควชา

- นกศกษาตองผานการปฏบตกรรมฐานในสานกปฏบตตาม

ทสาขาวชากาหนดเปนเวลา 15 วน

กระบวนวชาของหลกสตร

กระบวนวชาบงคบ 6 วชา คอ

1. พทธศาสนประวต 2. พระพทธศาสนาเถรวาท

3. พระพทธศาสนามหายาน

4. สถานภาพและบทบาทของพระสงฆ 5. ระเบยบวธวจยทางพทธศาสนศกษา 6. สมมนาพระพทธศาสนา

กระบวนวชาเลอก 3 กลม คอ

1. กลมวรรณกรรมพระพทธศาสนา เชน พระไตรปฎกศกษา, วรรณกรรมบาลตนแบบ, วรรณกรรมพทธศาสนาในลานนา เปนตน

2. กลมพทธปรชญา เชน พทธอภปรชญา, พทธญาณวทยา,

พทธจรยศาสตร, พทธปรชญาเซน เปนตน

วารสารปณธาน

2. พระพทธศาสนาเถรวาท

3. พระพทธศาสนามหายาน

4. สถานภาพและบทบาทของพระสงฆ 5. ระเบยบวธวจยทางพทธศาสนศกษา

6. สมมนาพระพทธศาสนา

กระบวนวชาเลอก 3 กลม คอ

1. กลมวรรณกรรมพระพทธศาสนา เชน พระไตรปฎกศกษา,

วรรณกรรมบาลตนแบบ, วรรณกรรมพทธศาสนาในลานนา เปนตน 2. กลมพทธปรชญา เชน พทธอภปรชญา, พทธญาณวทยา,

พทธจรยศาสตร, พทธปรชญาเซน เปนตน

99

3. กลมพระพทธศาสนาประยกต เชน พระพทธศาสนากบ

การเมอง, พทธศาสนากบการศกษา เปนตน

คาใชจายตลอดหลกสตร

ประมาณ 45,000 บาท

การรบสมครนกศกษา

ผสนใจสมครเขาศกษา โปรดตดตอซอใบสมครและสมครไดท

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม 50200

ขายใบสมคร : เปนไปตามประกาศของบณฑตวทยาลย

รบสมคร : เปนไปตามประกาศของบณฑตวทยาลย

สอบคดเลอก : เปนไปตามประกาศของบณฑตวทยาลย

โทรศพท : 0-5394-2405-13

โทรสาร : 0-5394-2422

Website : http//www.grad.cmu.ac.th

หมายเหต ปการศกษา 2552 เปดเฉพาะ 1) แผน ก แบบ ก (1) 2) แผน ก แบบ ก (2)

หนงสออานประกอบสอบคดเลอก

1. พทธประวต 2. พทธธรรม 3. ความเคลอนไหวในวงการคณะสงฆ

อาจารยประจาหลกสตร

1. อ.ดร.พสฏฐ โคตรสโพธ ป.ธ.9, Ph.D.

2. ผศ.ดร.วโรจน อนทนนท ป.ธ.7,Ph.D

gหมายเหต ปการศกษา 2552 เปดเฉพาะ 1) แผน ก แบบ ก (1)

2) แผน ก แบบ ก (2)

หนงสออานประกอบสอบคดเลอก

1. พทธประวต 2. พทธธรรม

3. ความเคลอนไหวในวงการคณะสงฆ

อาจารยประจาหลกสตร1. อ.ดร.พสฏฐ โคตรสโพธ ป.ธ.9, Ph.D.

2. ผศ.ดร.วโรจน อนทนนท ป.ธ.7,Ph.D

100

3. อ.ดร.สมหวง แกวสฟอง ป.ธ.9, Ph.D.

4. ผศ.ดร.ปรตม บญศรตน ป.ธ.9, อ.ม., พธ.ด.

5. Dr.Christopher Andrew Fisher Ph.D.

6. อ.ดร. สยาม ราชวตร ป.ธ.9, ศษ.บ.,รป.บ.,อ.ม.พธ.ด.

อาจารยพเศษ

1. ศ.เกยรตคณ แสง จนทรงาม

2. ศ.เกยรตคณ ดร.สทธ บตรอนทร

3. รศ. ดร.บณย นลเกษ

4. ผศ. รงเรอง บญโญรส

5. ผศ. นอย พงษสนท

สอบถามรายละเอยดหลกสตร

อ.ดร. สยาม ราชวตร

สาขาวชาปรชญาและศาสนา ภาควชามนษยศาสตร

คณะมนษยศาสตร ,หาวทยาลยเชยงใหมโทร. : 0-5394-3263, 0-5394-3280 ตอ 14

วารสารปณธาน

คณะมนษยศาสตร ,หาวทยาลยเชยงใหมโทร. : 0-5394-3263, 0-5394-3280 ตอ 14