10.03.2012

1

ÖĞRETİMİN ANALİZİ

VE PLANLAMASI

Öğretim Araç-Gereçlerinin

Öğretimdeki Yeri ve Önemi

ÖĞRETİM ANALİZİ

“Ne Öğretilecek?”

“Nasıl Öğretilecek?”

ÖĞRETİM ANALİZİ

ANALİZTASARIM VE GELİŞTİRME DEĞERLENDİRME

Amaçların Sınıflandırılması- Bilişsel Öğrenmeler- Duyuşsal Öğrenmeler- Psikomotor Öğrenmeler

Amaçları Belirlemek Neden Önemlidir?Amaç Analizi Ne Demektir? Nasıl Yapılır?Amaçlar Nasıl Yazılır?Öğretim Amaçları Nasıl Belirlenir?Amaçlar Ne Kadar Kapsamlı Olmalıdır?Öğrencilerin Analizi

Öğretim Amaçları:

Bir ders, kurs ya da program sonunda öğrencilerin ne yapıyor?, ne biliyor? olacaklarını belirten genel, kapsamlı ifadelerdir.

10.03.2012

2

İyi Bir Amaç Analizi:

1.Öğrencilerin amaçlara ulaşabilmesi için hangi bilgi ve

becerileri öğrenmeleri gerektiği,

2.Bu bilgi ve becerilerin nasıl öğretileceği,

3.Hangi ortamda öğretilmesi gerektiği,

4.Nasıl değerlendirileceği,

5.Hangi araç-gereçlere ihtiyaç duyulacağı,

6.Öğretim sırasında hangi noktaların vurgulanması gerektiği

konularında ipuçları sağlar.

Öğretim Amaçları Nasıl Belirlenir?

Eğitim programı

Ders kitapları

İhtiyaç analizleri

Öğretmenin kendi fikirleri

Amaçlar Ne Kadar Kapsamlı Olmalıdır?

Amaçların açık ve anlaşılır olması,

kapsamının da belirgin olmasını sağlar.

Çok kapsamlı amaçları analiz etmek ve

dolayısıyla öğrencilere kazandırılacak

davranışları belirlemek de zordur.

Amaç Analizi

Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor

amaçlar farklı biçimlerde analiz

edilir. Dolayısıyla, önce amacın

hangi öğrenme alanı ile ilgili olduğu

belirlenir.

10.03.2012

3

Amaç Analizi

Örnek Amaçlar Öğrenme Alanı1.Bir otomobil tekerini on dakikada değiştirmek. Psikomotor

2. Verilen farklı büyüklükteki doğal sayıları doğru olarak beş dakikada birbirinden çıkarmak.

Bilişsel

3. Kendisi ve başkalarının güvenliğini tehlikeye atmayarak, trafik kurallarına uygun araba kullanmak.

Duyuşsal

Öğrencilerin Analizi

•Olguları, kavramları, ilişkileri hatırlama yeteneği

•Fiziksel, duygusal ve sosyal gelişim.

•Öğrenme arzusu, motivasyonu.

•Öğrenme biçimleri (Tercihleri)

•Bireysel ve/veya grupla çalışma yeteneği

•Kas koordinasyonu

•Okuma ve dinleme yeteneği

•Kendini sözlü/yazılı ifade etme yeteneği

•Öğrenme hızı veya kapasitesi

11

Öğretim Durumlarını Planlama

Analiz Tasarım ve Geliştirme

Değerlendirme

•Öğretme / Öğrenme Ortamını Planlama

Giriş Etkinliklerini Planlama

İçerik Sunumunu Planlama

Alıştırmaları Planlama

Geri Bildirimi Planlama

Değerlendirmeyi Planlama

•Yöntem Seçimi

•Sınıf Ortamının Düzenlenmesi

•Öğretme ve öğrenme araçları

Öğretim Durumlarını Planlama12

Amaçların yazılmasından sonra sıra bu amaçların nasıl

kazandırılacağının planlanmasına gelir.

Giriş

Sunu

Alıştırma

Geri Bildirim

Değerlendirme

10.03.2012

4

Öğretim Durumlarını Planlama13

1. Giriş etkinliklerini planlama Öğrencilerin ilgilerini çekme

Motivasyonu sağlama

Hedeflerden haberdar etme

Giriş davranışlarını saptama

Yeni ve eski öğrenmeler arasında ilişki kurma

Öğretim Durumlarını Planlama14

Cevaplandırılması gereken sorular

Motivasyon: Öğrencilerin dikkatini konuya ve kazandırılacak davranışlara

nasıl çekecek ve bunu öğretim boyunca nasıl koruyacaksınız?

Hedefler: Öğrencileri, dersin hedeflerinden nasıl haberdar edeceksiniz?

Önkoşul Davranışlar: Öğretime başlamak için gerekli ön koşul

davranışları nasıl belirleyecek ve öğrencileriniz bu önkoşul davranışlara sahip değillerse bunu nasıl çözeceksiniz?

Ön Bilgiler: Öğrencilerin önceden sahip oldukları davranışlarla, yeni

derste kazanacakları davranışları nasıl ilişkilendireceksiniz?

15

Öğretim Durumlarını Planlama

2. İçerik sunusunu planlama Sık sık özet yapılmalıdır,

Her bilgi grubunun tamamlanmasından sonra önceki bilginin bir özeti verilmelidir.

Tekrar, Özellikle önemli ve zor davranışlar sıkça tekrarlanmalıdır,

Kolaydan zora sıralama, Somuttan soyuta, bilinenden bilinmeyene,

Genelleme yapma, Davranışın farklı durumlarda nasıl kullanılabileceği

gösterilmelidir, Dikkatleri çekme

Özellikle önemli noktalara beklenmedik uyarıcılar sunarak öğrencilerin dikkatleri çekilmelidir,

16

Öğretim Durumlarını Planlama

3. Alıştırmaları Planlama Öğrencinin öğrenme sürecine aktif olarak katılmasını sağlar, Öğrencinin öğrenme eksiklik ve yanlışlıklarını görme ve

düzeltmesine imkan sağlar, Öğrenilenlerin hatırlanmasını kolaylaştırır, Öğrenilenlerin bellekte uzun süre tutulmasını yardım eder,

! ! ! Uygulanmayan bir davranış kolay unutulur. ! ! !

10.03.2012

5

17

Öğretim Durumlarını Planlama

4. Geri bildirimi planlama Öğrenciler ne zaman doğru ve yanlış yaptıklarını bilmek

isterler, Geri bildirim düzeltici olmalıdır, Belirgin olmalıdır, Düzeltici olmalıdır, Anında verilmelidir, Pekiştirici olmalıdır.

18

Öğretim Durumlarını Planlama

Değerlendirmeyi planlama Öğrencilerin giriş davranışları ölçülecek mi? Ne zaman

uygulanacak? Öğrenciler bir ön test uygulanacak mı? Ne zaman

uygulanacak? Bu testte hangi davranışlar ölçülecek? Öğretim sırasında öğrenci davranışları ölçülecek mi?

Ne zaman? Hangi davranışlar? Öğrenciler bir son test uygulanacak mı? Ne zaman

uygulanacak?

YÖNTEM SEÇİMİ19

Bir çok yöntem birlikte kullanılabilir.

Yöntem seçiminde

Kazandırılacak davranışlar,

Sınıftaki öğrenci sayısı,

Zaman,

Öğretim ortamı,

Araç-gereç durumu,

Öğretmenin yeterliliği ve tutumu

Öğretim Yöntemleri20

Anlatım Yöntemi

En çok kullanılan yöntem

√ Sözel bilgi sunumunda √ Öğrenci sayısı fazla ise√ Süre az ise√ Önceki konu ile ilişkilendirmede√ Dersi özetleme

- Bireysel farklılıklar- Öğrenciler aktif değil

Anlatım Yönteminin Kullanım İlkeleri

√ Resim, şekil, grafik gibi görsel materyaller

√ Konuşma hızı, Cümleler açık, anlaşılır

√ Ses tonu, jest, mimik, vs.√ Mantıksal sıra√ Sorular√ Örnek verilmeli

10.03.2012

6

Öğretim Yöntemleri21

Soru-Cevap Yöntemi

Öğrenciler açısından, Düşünme, konuşma ve yorum yapma alışkanlıkları kazandırır.

Öğretmenler açısından, Örgütleme, öğrencilerin öğrenme düzeylerini anlama, Öğrencilerin derse ve konuya karşı dikkat ve ilgilerini artırma, Öğrencilerin önceki öğrenmelerini pekiştirme

Soru-Cevap Yönteminin Kullanım İlkeleri√ Tutarlı, kolay, soru hazırlama teknikleri yönünden kusursuz√ Hep aynı öğrenci X√ Yetenek düzeylerine uygun√ Yanlış veya eksik ipucu√ Tesadüfi sıra√ Zaman tanınmalı

Öğretim Yöntemleri22

Gösterip-Yaptırma Yöntemi

Uygulama düzeyindeki bilişsel davranışlar

Psikomotor beceriler

Gösterip-Yaptırma Yönteminin Kullanım İlkeleri

√ İş ve işlem yaprakları

√ Gösteri masası uygun yerde

√ Önce öğretmen sonra öğrenci

√ Aşamalı beceriler

√ Yeterli zaman ve tekrarlama

√ İş güvenliği, tedbir

Öğretim Yöntemleri23

Grup Tartışması Yöntemi

Öğrencilerin aktif katılımı sağlanmalıdır.

Grup tartışması Yönteminin Kullanım İlkeleri

√ Konu ve amaç saptanmalı√ Sorular belirlenmeli√ Araç ve teknikler belirlenmeli√ Fiziksel ortamın düzenlenmesi√ Özet ve değerlendirme

Öğretim Yöntemleri24

Beyin Fırtınası Öğretim Tekniği

Yorum Tahtaya, kağıda not alınmalı Öğrenciler birbirini eleştirmemeli Çok fikir, daha çok fikir Fikirler: Benzerler – Açık olmayanlar – İlgisizler – Öncelik

sırası

10.03.2012

7

Öğretim Yöntemleri25

Örnek Olay Yöntemi

Bilişsel davranışlar: Kavrama ↑

Örnek Olay Yönteminin Kullanım İlkeleri

√ Temel problem ve ayrıntılar tespit edilmeli√ Ön bilgileryazılı, film, dramatizasyon√ Tartışma soruları önceden hazırlanmalı√ Öneriler tahtaya yazılmalı√ Benzer olaylar

Öğretim Yöntemleri26

Rol Oynama Yöntemi

Deneyim kazanma Hissetme Gerçek yaşam örnekleri

Rol Oynama Yönteminin Kullanım İlkeleri

Ortam Roller Oyuncular Oynama ve değerlendirme

Sınıf ortamının düzenlenmesi

Geleneksel oturma düzeni

Sınıf ortamının düzenlenmesi

U şekli oturma düzeni

10.03.2012

8

Sınıf ortamının düzenlenmesi

Yuvarlak / dikdörtgen masalar

ARAÇ GEREÇLERİN EĞİTİMDEKİ YERİ VE ÖNEMİ

Neden gereklidir?

Araç gereçler öğrenme işlemine katılan duyu

sayısını artırarak daha fazla ve kalıcı öğrenmenin

gerçekleşmesine yardımcı olurlar.

1. Çoklu öğrenme ortamı sağlarlar

Okuma İşitme Görme Hem görme hem işitme Söyleme Yapma ve söyleme

10.03.2012

9

2. Öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olurlar

Öğretimde kullanılan

araç ve gereç sayısı

arttıkça, her bir

öğrencinin bireysel

öğrenme ihtiyaçlarına

uygun bir öğretim

kanalının bulunması

ihtimali de artar.

3. Dikkat çekerler

Dikkat çekmek için yarışan tüm uyarıcılara karşın, öğrenenlerin amaçlanan mesaja odaklanmasını sağlamak ancak ilgi çekici uyarıcılar sunarak gerçekleştirilebilir.

4. Hatırlamayı kolaylaştırırlar

İkili kodlama

kuramına göre bilgi

uzun süreli bellekte

hem sözel hem de

görsel olarak

kaydedilir. Bu

araçlarla kullanılan

bilgilerin hatırlanma

oranı daha yüksektir.

5. Soyut kavramları somutlaştırırlar

Görsel araç ve

gereçler sunulan

bilgiyi

somutlaştırır,

özetler ve basite

indirger,

10.03.2012

10

6. Zamandan tasarruf sağlarlar

Bir resim

bin

kelimeye

bedeldir.

7. Güvenli gözlem yapma imkanı sağlarlar

Video film, animasyon ve simülasyon gibi materyaller sayesinde sınıfa getirilmesi imkansız cisim, olgu, olay ve işlemlerin kolayca ve güvenle gözlemlenmesini ve incelenmesini sağlarlar.

8. Farklı zamanlarda birbirleriyle tutarlı içeriğin sunulmasını sağlarlar

Bir öğretmenin aynı

konuyu bir sınıfta

farklı diğer bir sınıfta

farklı anlatmasını

engeller. Hazırlanan

materyaller sayesinde

farklı zamanlarda

dersi alan öğrenciler

aynı miktardaki

bilgiyi alırlar.

9. Tekrar kullanılabilirler

Farklı derslerde

tekrar kullanılan

materyaller

öğretmene hem

maliyet hem de

zaman açısından

kazanç sağlarlar.

10.03.2012

11

41

10. İçeriği basitleştirerek anlamayı kolaylaştırır. Öğretim araç gereçlerinin seçimi

Öğretim araç gereçlerinin seçimini etkileyen faktörler karşılıklı

etkileşim içerisinde olup birinin seçim, tasarım, ya da kullanımı

diğerinin seçim, tasarım ya da kullanımı doğrudan etkiler.

Öğretim hedefleri

Araç gereç özellikleri

Öğretmenin tutumu, becerisi v.b.

Yöntem seçimi

Araç gereç seçimi(Son karar)

Öğrenen özellikleri-Öğrenme stilleri,

becerileri v.b

Kısıtlamalar-bütçe, zaman, v.b.

Öğretim ortamı-ışıklandırma, büyüklük,

Öğrenci sayısı

Araç seçimi kontrol listesi

Kaynaklar

Yalın, H. İ. (2002). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Ltd. Şti.

Halis, İ. (2002). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Nobel Yayıncılık.

Demirel,Ö., Altun, E. (2007). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: PegemAkademi Yayıncılık.

Özgen Kormaz, ÖTMT Ders Sunuları Halil Ersoy, ÖTMT Ders Sunuları