programdatabase.uom.me/_czr-uom/repository/(054637)program... · 2013-06-28 · - ciljevi programa...

PROGRAMpoboljšanja energetske efikasnosti

Opštine Bar

“Ova publikacija je napravljena uz pomoć Evropske unije.Za sadržaj ove publikacije je isključivo odgovorna Opština Bari ni na koji način ne odražava stav Evropske unije.”

This project is funded by the European Union.This project is implemented by the Municipality of Bar .


Opštine Bar




Opštine Bar



1

PROGRAM POBOLJŠANJAENERGETSKE EFIKASNOSTI

OPŠTINE BARZA PERIOD 2013-2015

Odgovorno lice za izradu Programa poboljšanja energetske efikasnostiIme i prezime: Slađana Lazaravić

Pozicija: Energetski menadžer / Savjetnik za uređenje prostora i izgradnju objekata

Kontakti: 030 301 481 063 240 015 [email protected]

Potpis: Datum:

Odobrenje Programa poboljšanja energetske efikasnostiIme i prezime:

Pozicija:

Potpis: Datum:

2

Sadržaj:Rezime........................................................................................................................ 41. Uvod........................................................................................................................ 42. Opšti okvir ............................................................................................................... 5

2.1. Veza sa drugim dokumentima .......................................................................... 52.2. Ciljevi i zadaci Programa poboljšanja energetske efikasnosti .......................... 62.3. Organizacija implementacije i monitoring programa ......................................... 92.4. Struktura dokumenta ...................................................................................... 11

3. Analiza energetske potrošnje objekata u referentnom periodu ............................. 123.1. Objekti koji su analizairani metodologija i alati............................................... 123.2 Analiza ukupne potrošnje u javnim objektima Opštine Bar.............................. 133.3. Analiza potrošnje energije u javnim zgradama ............................................... 20

3.3.1. Glavna zgrada Opštine Bar...................................................................... 223.3.2. Zgrada političkih partija ............................................................................ 253.3.3. Zgrada JP Komunalne djelatnosti ............................................................ 283.3.4. Zgrada JP Vodovod i kanalizacija ............................................................ 293.3.5. Centar za kulturu „Vladimir Popović Španac“........................................... 333.3.6. Zgrada Doma revolucije ........................................................................... 363.3.7. Zavičajni muzej ........................................................................................ 423.3.8. Galerija „Velimir Leković“ ......................................................................... 443.3.9. Sportsko rekreativni centar „Madžarica“ .................................................. 473.3.10. Sportska dvorana „Topolica“ .................................................................. 513.3.11. Radio Bar ............................................................................................... 543.3.12. Vatrogasna stanica ................................................................................ 57

3.4. Analiza potrošnje energije u objektima tokom referentnog perioda ................ 603.4.1. Sistem javne rasvjete............................................................................... 603.4.2. Pumpni sistem vodosnabdijevanja........................................................... 643.4.3. Pumpni sistem otpadnih voda .................................................................. 66

3.5. Zaključak ........................................................................................................ 684. Strategija i mjere poboljšanja energetske efikasnosti ........................................... 69

4.1. Strateški planovi za programski period (2013-2015) ...................................... 694.2. Mjere koje se predlažu za programski period (2013-2015)............................. 714.3. Analiza aktivnosti navedenih u tabeli mjera za poboljšanje energetske

efikasnosti.................................................................................................................. 81

3

5. Finansijski plan za realizaciju programa poboljšanja energetske efikasnosti ........ 825.1. Šema finansiranja........................................................................................... 825.2. Finansijski plan ............................................................................................... 83

6. Prilozi .................................................................................................................... 84Prilog 1 – Lista jedinica potrošnje u Opštini Bar........................................................ 84Prilog 2 – Prilog 3 radne verzija nacrta Pravilnika o EE zgrada ................................ 92Prilog 3 – Pregled potrošnje semafora u sistemu javne rasvjete............................... 93Prilog 4 – Pregled potrošnje pojedinačnih brojila javne rasvjete za posmatrani period

od četiri godine.............................................................................................................. 94Prilog 5 – Pregled potrošnje reaktivne energije za sisteme vodosnabdijevanja i

otpadnih voda................................................................................................................ 99Prilog 6 – Pregled potrošnje javnih česmi i potrošnje vode za SO Bar ................... 100

Skraćenice korišćene u dokumentu:

(N)APEE - (Nacionalni) akcioni plan energetske efikasnostiCIS - Centralni informacioni sistemEE - Energetska efikasnostEM - Energetski menadžmentEMS - Sistem energetskog menadžmentaJLS - Jedinica lokalne samoupraveLIS - Lokalni informacioni sistemME - Ministarstvo ekonomijeOIE - Obnovljivi izvori energijeSEE - Sektor za energetsku efikasnostZE - Zakon o energeticiZEE - Zakon o energetskoj efikasnosti

4

Rezime

Program poboljšanja energetske efikasnosti za period 2013-2015 za Opštinu Barpripremljen je shodno članu 7 Zakona o energetskoj efikasnosti. Njime se osimzadovoljenja zakonske obaveze izražavaju nastojanja da se stvore organizacionotehnički preduslovi za smanjenje potrošnje energije kako u programskom periodu, tako idugoročno.

- Ciljevi programa su da se u narednom periodu uspostavi sistem upravljanjaenergijom kao i da se sprovedu mjere koje će uticati na smanjenje energetskih potreba ipotrošnje u budućnosti.

- Organizacija implementacije i monitoring obezbijediće se kroz Programomplanirane aktivnosti. Organizaciona struktura koja je predložena Programom bićeosposobljena da rukovodi aktivnostima, sprovodi mjere i prati realizaciju ciljeva.Monitoring potrošnje obezbijediće se kroz specijalizovani informacioni sistem potrošnjeenergije koji je već pripremljen i kroz sistem praćenja i izvještavanja koji je predloženovim programom.

- Glavne aktivnosti u pogledu poboljšanja energetske efikasnosti koje seplaniraju precizno su definisane u poglavlju 4 a odnose se na uspostavljanje i razvojorganizacione strukture kao i primjenu konkretnih mjera za smanjenje energetskepotrošnje.

- Procjenjeni troškovi implementacije za programski period predviđeni su ovimdokumentom i iznose oko 280.000 €.

- Finansijska sredstva obezbijediće se iz više izvora. Očekuje sa da budžet opštineNE BUDE znatno opterećen dodatnim izdacima, već da se većina aktivnosti finansira izostvarenih ušteda. Osim opštinskih sredstava planira se da određene aktivnosti budufinansirane iz državnog budžeta, nepovratnih sredstava kroz IPA fondove, kao i uzpodršku međunarodnih donatora.

1. Uvod

Program poboljšanja energetske efikasnosti Opštine Bar utvrđuje strategiju razvojaenergetske efikasnosti i predlaže prioritetne mjere energetske efikasnosti koje će sepreduzeti u objektima Opštine Bar u trogodišnjem periodu njegovog važenja (2013–2015). Ovaj dokument omogućava sagledavanje strukture, intenziteta i dinamikeenergetske potrošnje u referentnom periodu1 od 2008. do 2011. godine. Na osnovuizvršenih analiza za referentni period i utvrđenog statusa potreba i potrošnje energije,Programom se predlažu mjere koje imaju za cilj racionalizaciju potrošnje energije iostvarivanje finansijskih ušteda.

1 Za referentni period, na osnovu dogovora sa energetskim menadžerom Opštine Bar, uzet ječetvorogodišnji period (2008 – 2011. godine). Iako pozitivna praksa nalaže analizu stanja u prethodne trigodine, radi veće pouzdanosti i tačnosti podataka i analize postojećeg stanja odlučeno je da se urazmatranje uzme i 2008. godina. Za ovaj period izvršena je analiza potrošnje u objektima Opštine Bar iutvrđeni su energetski indikatori koji će poslužiti za kasnije komparativne analize i izračunavanje stepenaostvarenja ciljeva.

5

Strategija energetske efikasnosti Opštine Bar zasnivaće se prvenstveno na primjeniorganizacionih mjera u prvoj programskoj godini. Pored organizacionih mjera predlažuse i mjere sa niskim investicionim intenzitetom. Skup ovih mjera, poznat i kao dobro idomaćinsko ophođenje prema energiji, dobio je prednost u prvoj fazi realizacijePrograma, imajući u vidu ograničenost opštinskih budžetskih sredstava, postojećufinansijsku krizu globalnih razmjera i očekivane rezerve menadžmenta prema davanjupune podrške za primjenu investiciono intenzivnijih mjera energetske efikasnosti. Skupovih mjera trebao bi da u prvoj godini obezbijedi uštede koje bi zapravo generisalesredstva neophodna za drugu fazu realizacije Programa tj. za sljedeće dvije godine.Praksa u razvijenim zemljama i organizacijama koje su primijenile koncept energetskeefikasnosti, pokazala je da se organizacionim mjerama i skromnim investicionimaktivnostima mogu ostvariti uštede od čak 10-15%, a nakon toga može se očekivati dase iz ostvarenih ušteda obezbijede sredstva za naredne mjere i korake koji zahtijevajuodređena ulaganja, ali i obezbjeđuju znatne dodatne uštede.

Dakle, prema Programu u toku druge dvije godine (2014-2015), predviđena suodređena ulaganja u objekte i opremu u cilju poboljšanja njihovih energetskihperformansi. Takve investicije prvenstveno treba da budu usmjerene na unapređenjesistema javne rasvjete, sistema vodosnabdijevanja i otpadnih voda, kao i poboljšanjeenergetskih performansi zgrada i unapređenje komfora u njima. Ova tri segmentastavljaju se u prvi plan zbog izuzetno velikih troškova koje prouzrokuju, a takođe i zbogprocjene postojanja izuzetno velikog potencijala za uštedama u kratkom vremenskomroku.

Na kraju ovaj Program utvrđuje ciljeve smanjenja potrošnje energije u objektima uOpštini Bar za programski period od tri godine. Prilikom utvrđivanja ciljeva nastojalo seutvrditi što realističnije ciljeve koji bi se u ovom roku mogu ostvariti.

U prilogu Programa data je i ček lista tj. alat za monitoring realizovanih aktivnosti kojaće biti pogodno sredstvo energetskom menadžeru i cijelom energetskom timu tokomizvršenja Programom predviđenih zadataka.

2. Opšti okvir

2.1. Veza sa drugim dokumentima

Program poboljšanja energetske efikasnosti Opštine Bar pripremljen je na osnovučlana 7 Zakona o energetskoj efikasnosti („Sl. list Crne Gore” br. 29/10 od 20.05.2010.godine). Program poboljšanja energetske efikasnosti Opštine Bar (u daljem tekstuProgram) usklađen je sa nacionalnom Strategijom energetske efikasnosti, a prematome prati strukturu i smjernice Akcionog plana energetske efikasnosti za period 2010-2012. godine. Prilikom izrade ovog Pograma uzeta je u obzir i predložena struktura iforma za izradu drugog nacionalnog Akcionog plana energetske efikasnosti za period2013-2015, koja je zahvaljujući Sekretarijatu Energetske zajednice, obezbijeđena zasve zemlje potpisnice Sporazuma o formiranju Energetske zajednice.

Imajući u vidu povezanost Programa sa drugim dokumentima, dio mjera i aktivnostikoje se u njemu predlažu, nastale su kao rezultat inicijativa izraženih u prvomnacionalnom Akcionom planu energetske efikasnosti. Svakako, predložene mjere se nepoklapaju u potpunosti sa prvim akcionim planom već dio njih predstavlja inicijative

6

Opštine Bar za konkretnim aktivnostima. Stoga, drugi dio mjera u određenom obimumože predstavljati i podlogu za definisanje aktivnosti u okviru drugog nacionalnogAkcionog plana energetske efikasnosti, čiji se završetak planira za kraj juna 2013.godine. Ministarstvo ekonomije Crne Gore zaduženo je za pripremu akcionih planova injihovu predaju na verifikaciju Sekretarijatu Energetske zajednice. Na osnovu člana 5Zakona o energetskoj efikasnosti, akcione planove utvrđuje Vlada Crne Gore. Osimtoga, Ministarstvo ekonomije zaduženo je i za procjenu usaglašenosti programapoboljšanja energetske efikasnosti organa lokalne samouprave sa akcionim planom, apo potrebi i za pružanje pomoći pri njihovoj izradi.

Prilikom pripreme Programa, pored strateških dokumenata sa kojima je usklađenostovog dokumenta propisana Zakonom, vodilo se računa i o pravnom okviru u ovoj oblastii svim relevantnim dokumentima koji neposredno ili posredno imaju implikacije naorgane lokalne samouprave. Tom prilikom posebna pažnja posvećena je prvenstvenoZakonu o energetskoj efikasnosti, kao ključnom dokumentu koji pravno uređuje ovuoblast i sadrži brojne odredbe koje imaju implikacije na organe lokalne samouprave uCrnoj Gori. Pored Zakona značajna pažnja je posvećena usklađivanju sa relevantnimpodzakonskim aktima, a naročito sa onima koji direktno uređuju određene postupke ipropisuju obaveze organa lokalne samouprave. Prije svega misli se na:

- „Uputstvo o mjerama energetske efikasnosti i smjernicama za njihovosprovođenje“, koje je donijelo Ministarstvu ekonomije 24. septembra 2012. godine(„Sl. list Crne Gore“, br. 51/12 od 09.10.2012. godine);

- „Pravilnik o sadržaju izvještaja o sprovođenju plana poboljšanja energetskeefikasnosti jedinice lokalne samouprave“ („Sl. list Crne Gore“, br. 61/11 od23.12.2011. godine);

- „Pravilnik o informacionom sistemu potrošnje energije i načinu dostavljanjapodataka o godišnjoj potrošnji energije“ („Sl. list Crne Gore“, br. 6/12 od27.01.2012. godine).

Kompleksnost ove materije i velika međupovezanost Programa sa brojnim propisima,uputstvima i drugim dokumentima, uslovila je da svi oni budu prethodno razmotreni, aideje, smjernice i odredbe inkorporirane u ovaj dokument. Na taj način postignuta jenjegova usklađenost sa kompletnim pravnim sistemom u oblasti energetske efikasnosti,uz nastojanja da se isprate i implementiraju sva raspoloživa sredstva i rešenja u smislutehničko-tehnoloških mogućnosti, a uz poštovanje principa ekonomske isplativosti.

2.2. Ciljevi i zadaci Programa poboljšanja energetske efikasnosti

Cilj Programa nije samo ispunjenje zakonske obaveze koja je navedena uprethodnom poglavlju. Osnovni cilj ovog dokumenta treba da bude uspostavljanjesistema upravljanja energetskom potrošnjom,2 kao i definisanje i sprovođenje mjera

2 Pod potrošnjom energije u okviru ovog dokumenta podrazumijeva se potrošnja svih vidova energije(električna energija, sve vrste tečnih i čvrstih goriva - dizel gorivo, motorni benzin, lož ulje, TNG, ugalj,drvo i drvna sječka, energija dobijena iz obnovljivih izvora energije, itd..) kao i potrošnja sanitarne vode.

7

koje će u najvećoj mogućoj mjeri i u najkraćem roku rezultirati smanjenjem utroška i/ilitroškova energije.3

- Uspostavljanje sistema upravljanja energijom zahtijeva niz organizaciono tehničkihradnji koje uglavnom ne prouzrokuju dodatne troškove ili su ti troškovi zanemarljivi.Pomenute aktivnosti zahtijevaju veću posvećenost zaduženog personala i dodatnenapore u kreiranju novog pristupa potrošnji energije. Uspostavljanje sistemapodrazumijeva inicijalnu, hijerarhijski determinisanu strukturu energetskog tima, na čelusa energetskim menadžerom. Energetski tim pored energetskog menadžera (energymanager) čine energetski referenti (energy officers) koji međusobno sarađuju,razmjenjuju informacije, donose odluke i sprovode strategiju energetske efikasnostiOpštine Bar. Energetski tim u cilju kvalitetne razmjene informacija na raspolaganju imainformacioni sistem potrošnje energije razvijen posebno za tu svrhu. Energetski tim,pored toga redovno održava sastanke, izvještava menadžment Opštine o realizovanimmjerama, problemima i planovima i preduzima radnje radi ostvarivanja ciljevaenergetskih ušteda definisanih programom i planovima poboljšanja energetskeefikasnosti Opštine Bar.

Sistem upravljanja energijom Opštine Bar odnosi se na sve javne zgrade u kojimaorgani Opštine Bar obavljaju svoje funkcije kao i sve druge objekte koji su u nadležnostiOpštine i čije troškove energije pokriva ovaj organ. Ovaj sistem prilagođen je postojećojorganizacionoj strukturi i preduzećima koja posluju u sastavu Opštine. Prilikom izboračlanova energetskog tima vodilo se računa da se iskoriste postojeći resursi iosposobljene osobe zaposlene u pojedinim energetskim centrima. Na taj način željelose obezbijediti brzo uhodavanje tima i olakšati postizanje maksimalnih rezultata urelativno kratkom vremenskom intervalu.

- Sa druge strane proces definisanja mjera pripada kako strateškom planiranju kojese ogleda u pripremi trogodišnjih programa poboljšanja energetske efikasnosti, tako ioperativnom godišnjem planiranju kroz izradu planova poboljšanja energetskeefikasnosti.

Mjere koje se mogu primijeniti u objektima organa lokalne samouprave dijele seprema troškovnom intenzitetu na tri kategorije:

- mjere bez ulaganja ili sa veoma malim troškovima (organizacione mjere, podizanjesvijesti i uticaj na promjenu ponašanja i sl.);

- mjere koje zahtjevaju umjerena ulaganja (unapređenje tehničkih sistema grijanja ihlađenja, unapređenje sistema rasvjete, investicije u izolaciju objekata i instalacija,sistemi automatizacije i kontrole rada i procesa i sl.);

- mjere koje zahtjevaju značajne investicije (renoviranje objekata, zamjena i izolacijaomotača objekta, zamjena fasadne bravarije, izolacije podova i krovova, zamjenatehničkih sistema u objektima i dr.).

Prilikom predloga i realizacije predloženih mjera koje zahtjevaju određenainvestiociona ulaganja, neophodno je voditi računa o zadovoljenju principa troškovne

3 Smanjenje utroška energije ne garantuje uvijek i obaranje troškova (npr. u slučaju povećanja cijena).Sa druge strane moguće je smanjiti troškove energije čak i kod povećanja potrošnje zahvaljujući prelaskuna dvotarifno mjerenje ili promjenom kategorije potrošača, kontrolom reaktivne energije, angažovanesnage i slično.

8

optimalnosti tj. da preduzete mjere obezbijede povratak investicije na osnovu ostvarenihušteda i to u prihvatljivom roku.

Mjere koje se predviđaju ovim Programom osim mjera koje se odnose na javneobjekte Opštine Bar, obuhvataju i mjere koje prevazilaze okvir javnih objekata i trebajuobuhvatiti sektor stanovništva kao i sektor transporta.

Kada je riječ o sektoru stanovništva, prevenstveno se treba fokusirati na podizanjesvijesti stanovništva na područiju Opštine Bar i nastojanja da se promijene lošepotrošačke navike i naslijeđeni negativan odnos prema energetskoj potrošnji. Promjeneponašanja stanovništva i odnosa prema energiji treba da proizvedu pozitivne efekte nesamo na pojedinačne porodične budžete, već i na opšti privredni rast i energetskustabilnost na teritoriji Opštine Bar.

Zatim, kada govorimo o transportu onda svakako mjere treba usmjeriti nastimulisanje upotrebe javnog prevoza, kroz unapređenje kvaliteta i dostupnosti njegoveusluge. Pored toga treba intenzivirati promociju i obezbijediti uslove za razvoj imasovniju upotrebu alternativnih prevoznih sredstava. Imajući u vidu geografskoklimatske uslove, kao i teritorijalnu rasprostranjenost Opštine Bar, ne smije se propustitipotencijal i mogućnosti korišćenja alternativnih i zdravijih vidova transporta u gradu.

Osim prethodno navedenih ciljeva, još jedan značajan cilj koji se ovim Programomtreba ostvariti jeste doprinos Opštine Bar ostvarivanju nacionalnog indikativnog ciljaenergetske efikasnosti od 9 % uštede u finalnoj potrošnji primarne energije do kraja2018. godine u odnosu na period od 2002-2006. godine. Odluku o utvrđivanjunacionalnog indikativnog cilja poboljšanja energetske efikasnosti donijela je Vlada CrneGore na svojoj sjednici održanoj 14. aprila 2011. godine. Na osnovu metodologije kojuje usvojilo Ministarstvo ekonomije Crne Gore, izračunato je da indikativni cilj treba daobezbijedi uštedu od 58,9 ktoe (kilo-tona naftnog ekvivalenta) do kraja 2018. godine.Ostvarivanje ovako ambicioznog cilja energetskih ušteda moguće je samo sinergetskimdjelovanjem na svim nivoima upravljanja, kako na lokalnom tako i na nacionalnom, uzobezbjeđenje zajedničkih aktivnosti i sistema informisanja. U tu svrhu, upravo jeZakonom o energetskoj efikasnosti predviđeno uspostavljanje sistema upravljanjaenergijom na lokalnom nivou kao i razvoj informacionog sistema potrošnje energije kakona lokalnom tako i na nacionalnom nivou. Takav informacioni sistem treba da omogućiprikupljanje relevantnih informacija o energetskoj potrošnji, o energetsko-konstruktivnimkarakteristikama objekata koji se koriste na lokalnom nivou i izvještavanje Ministarstvaekonomije kao resorne institucije. Sa druge strane, prikupljene informacije, rezultati iplanovi omogućavaju Ministarstvu redovno godišnje izvještavanje Vlade Crne Gore orealizaciji nacionalnog akcionog plana energetske efikasnosti i stepena ostvarenjaindikativnog cilja.

Svakako da sa aspekta Opštine Bar svi navedeni administrativno pravni razlozi, iakonesporno važni, treba da imaju sekundarni značaj prilikom izrade i implementacije ovogPrograma. Prioritet prilikom pripreme Programa treba svakako da bude na ostvarivanjukonkretnih ušteda, smanjenja energetske potrošnje i povećanju upotrebe obnovljivihizvora energije, što će rezultirati direktnim ekonomskim koristima za sam organ lokalnesamouprave. Stoga, Program nema za cilj samo ispunjenje obaveza prema Zakonu,

9

već i korišćenje velikog potencijala za energetskim racionalizacijama u interesu sameOpštine i samim tim obezbjeđivanje finansijskih sredstava za buduće projekte iunapređenje servisa i uslova rada.

Tokom posljednjih par godina na nivou Evropske unije, a i u našoj zemlji, prepoznatje veliki značaj i potencijal energetske efikasnosti i shodno tome pokrenut veliki brojmjera, aktivnosti i programa sa ciljem iskorišćenja maksimalnog kapaciteta u ovojoblasti. Energetska efikasnost naročito dobija na značaju ako aktuelne potrebe zaenergijom posmatramo u svijetlu velike uvozne zavisnosti Crne Gore, kontinuiranograsta cijena, procjena budućih trendova kretanja cijena energije, ograničenosti prirodnihresursa (kada govorimo o fosilnim i nuklearnim gorivima), negativnog uticaja na životnusredinu, zahtjeva za određenim nivoom energetske stabilnosti i sl. Svi pomenuti razlozinavode nas na razmišljanje i na zaključak o neophodnosti preduzimanja konkretnihakcija u cilju iskorišćenja potencijala i smanjenja negativnih efekata sa ekonomskog,ekološkog i sociološkog aspekta. Energetska efikasnost je danas u svijetu prepoznatakao jedan od najjednostavnijih i ekološki prihvatljivih modela za postizanje ušteda,jačanje konkurentnosti, podizanje stepena zaposlenosti, zaštitu životne sredine i opštiprivredni rast uz unapređenje standarda i komfora građana, a čiji su rezultati uočljivi unajkraćem vremenskom roku.

Imajući u vidu karakteristike i strukturu energetske potrošnje u Crnoj Gori kojukarakterišu, veliki energetski intenzitet privrede, generalno loše energetske performansezgrada (naročito javnih) uzrokovano lošom građevinskom praksom, dominantan uticajelektrične energije u energetskoj potrošnji (naročito za grijanje, hlađenje i pripremusanitarne tople vode), nekorišćenje prirodnog gasa kao jeftinog i ekološki prihvatljivogenergenta, loše potrošačke navike, neadekvatno i neredovno održavanje objekata isistema koji troše energiju, upotreba često zastarjelih tehnologija, nezastupljenostsistema daljinskog grijanja, mali stepen korišćenja solarnog grijanja i mnoge druge,stiče se utisak da je energetska efikasnost i mjere koje se u cilju energetske efikasnostimogu preduzeti, dobra alternativa postojećem stanju i sredstvo za strateške promjene ustanju i ponašanju društva u cjelini.

2.3. Organizacija implementacije i monitoring programa

U cilju adekvatne realizacije Programom predloženih mjera i aktivnosti, kao iobezbijeđenja ostvarivanja definisanih ciljeva neophodno je na samom početkuuspostaviti organizacionu strukturu neophodnu za sprovođenje i praćenje realizacijePrograma (monitoring). Organizacionu strukturu treba da čine zaposleni u opštini koji uzodgovarajuću do-obuku i koordinaciju treba da budu kvalifikovani za izvršavanjezadataka upravljanja energijom, praćenje i izvještavanje. Predlaže se da se u ciljuobezbjeđenja sprovođenja programa zaduže i za članove energetskog tima imenujuosobe koje su i u prethodnom periodu bile zadužene za prikupljanje podataka opotrošnji energije i sanitarne vode, pa shodno tome već dovoljno upoznate saproblemima, načinom funkcionisanja organizacionih jedinica i njihovim energetskimpotrebama. Prijedlog organizacione šeme i hijerarhijski raspored dat je na sljedećoj slici.

10

Slika 1. Organizaciona šema sistema upravljanja energijom

Potrošačkicentar 6----------RadioBar

Potrošačkicentar 5----------Sportski

centri

Potrošačkicentar 4----------

Centar zakulturu


JP Vodovodi kanalizacija


JP komunalnedjelatnosti


Agencija zainvesticije


Vatrogasnajedinica

MenadžmentOpštine Bar

Energetskimenadžer

Sektor za finansije

Javne nabavke

Energetskireferent

GlavnazgradaOpštine

Zgradapolitičkih

partija

Ostaliobjekti i

potrošači

Energetskireferent

Zgrada JPKomunal.djelatnosti

Sistemjavne

rasvjete

Ostaliobjekti i

potrošači

Energetskireferent

Zgrada JPVodovod ikanalizac.

Sistemvodosna-bdijevanja

Sistemotpadnih

voda

Ostaliobjekti i

potrošači

Energetskireferent

Centar zakulturu V.P. Španac

Domrevolucije

Zavičajnimuzej

GalerijaVelimirLeković

Ostaliobjekti i

potrošači

Energetskireferent

SRCMadžarica

DvoranaTopolica

Ostaliobjekti i

potrošači

Energetskireferent

Kancelar.RadioBara

Ostaliobjekti i

potrošači

Energetskireferent

Kancelar.RadioBara

Ostaliobjekti i

potrošači

11

Ovakva organizaciona struktura trebalo bi da obezbijedi pravilno upravljanjeenergijom. Monitoring ostvarenja ciljeva i rezultata obezbijeđen je upotrebominformacionog sistema, koji omogućava kako praćenje potrošnje energije tako i godišnjipregled osnovnih energetskih indikatora i performansi zgrada.

2.4. Struktura dokumenta

Program poboljšanja energetske efikasnosti sastoji se iz četiri dijela:U prvom dijelu dat je pregled stanja energetske potrošnje u objektima koji su u

nadležnosit Opštine Bar. Analiza stanja izvršena je na osnovu prikupljenih podataka opotrošnji energije i to za referentni period od četiri godine (2008-2011). Na osnovupodataka koji su stavljeni na raspolaganje i koji su unešeni u Informacioni sistempotrošnje energije Opštine Bar, izračunati su energetski indikatori i uvrđene prosječnevrijednosti i karakteristike potrošnje koje će služiti za komparativne analize u budućnostii analize ostvarivanja ciljeva energetskih ušteda predviđenih Programom. Analizepostojećeg stanja u objektima Opštine Bar urađene su i na osnovu izvršenihpreliminarnih energetskih pregleda svih objekata na osnovu kojih su pripremljeniizvještaji o energetskoj potrošnji i potrebama, kao i o energetskim i konstruktivnimperformansama zgrada.

Drugi dio Programa rezervisan je za strateške planove unapređenja energetskeefikasnosti za period od tri godine (2013-2015). U ovom dijelu daje se predlog mjera iaktivnosti koje je neophodno preduzeti u narednom periodu kako bi se obezbijedilosmanjenje energetske potrošnje, povećao udio upotrebe obnovljivih izvora energije iostvarile konkretne finansijske uštede. Takođe u ovom dijelu postavljaju se konkretniciljevi za smanjenjem energetske potrošnje koji se žele ostvariti u naredne tri godine.Kao prvi korak u preduzimanju mjera i implementaciji strategije unapređenja energetskeefikasnosti predlaže se formiranje energetskog tima koji će biti zadužen zaimplementaciju mjera, monitoring realizacije kao i ostvarenje ciljeva Programa. Da bienergetski tim funkcionisao i ispunio svoj zadatak u Programu je dat predlogorganizacije tima, planiranih aktivnosti i procesa razmjene informacija elektronskimputem i tokom redovnih sastanaka.

Treći dio je sadrži šeme finansiranja i finansijski plan. U tom dijelu predviđena susredstva neophodna za realizaciju planova i strategije energetske efikasnosti OpštineBar. Pored iznosa sredstava navode se i planirani izvori sredstava, s tim da serealizacija mjera i aktivnosti na unapređenju energetske efikasnosti uglavnom oslanjana opštinski budžet i podršku međunarodnih programa finansiranja. Dok se mali deosredstava može očekivati od državnog budžeta, kako je to i predviđeno Zakonom oenergetskoj efikasnosti u članu 9.

Četvrti dio Programa sadrži tabele, liste i druge priloge i predložene obrasce. Radilakšeg praćenja realizacije aktivnosti prema planiranim rokovima kao poseban prilogdokumentu dat je i MS Excel fajl koji predstavlja alat za monitoring realizacije sa čeklistom aktivnosti koji će služiti menadžmentu u procesu upravljanja potrošnjom energije irealizacije Programa.

12

3. Analiza energetske potrošnje objekata u referentnom periodu

3.1. Objekti koji su analizairani metodologija i alati

Prilikom planiranja projekta izrade Programa poboljšanja energetske efikasnostiOpštine Bar, identifikovano je 15 objekata od značaja koji trebaju biti predmet analize. Utih 15 objekata ubrajaju se sve značajnije zgrade koje koriste organi lokalnesamouprave za obavljanje svojih aktivnosti, kao i tri posebna sistema čiji je značaj uenergetskoj potrošnji i te kako veliki. Svi posmatrani objekti su tokom realizacije projektabili predmet sistematskih energetskih pregleda i analiza tokom kojih se došlo doodređenih rezultata, zaključaka i konkretnih mogućnosti koje bi obezbijedile smanjenjeenergetske potrošnje u posmatranim objektima.

Objekti koji su bili predmet analize su:1. Glavna zgrada Opštine Bar2. Zgrada političkih partija3. Zgrada JP Komunalne djelatnosti4. Zgrada JP Vodovod i kanalizacija5. Centar za kulturu „Vladimir Popović Španac“6. Dom revolucije7. Zavičajni muzej8. Galerija „Velimir Leković“9. Sportsko rekreativni centar „Madžarica“10. Sportska dvorana „Topolica“11. Radio Bar12. Vatrogasna stanica13. Sistem javne rasvjete14. Pumpni sistem vodosnabdijevanja15. Pumpni sistem otpadnih voda

Energetski pregledi izvršeni su u skladu sa metodologijom i upitnikom koji su razvijeniu prethodnim fazama projekta i koji su u saglasnosti sa svom regulativom ipreporukama pozitivne prakse. Upitnik je usklađen sa EU direktivom o energetskimperformansama zgrada (2010/31/EU), sa odredbama Zakona o energetskoj efikasnosti,sa podzakonskim aktima koji su usvojeni ili u fazi nacrta i svim drugim relevantnimaktima. Osim toga, metodologija za vršenje energetskih pregleda prilagođena jezahtjevima Centralnog informacionog sistema potrošnje energije koji je uspostaviloMinistarstvo ekonomije i koji služi za prikupljanje podataka o potrošnji energije odorgana lokalne samouprave, državnih organa i institucija kao i velikih potrošača energijeu Crnoj Gori. Na osnovu tako pripremljene metodologije pripremljen je i upitnik zaenergetske preglede, na osnovu koga su izvršeni pregledi i izrađeni izvještaji za svakiobjekat pojedinačno. Izvještaji pružaju neophodne informacije o konstruktivno-energetskim svojstvima zgrada kao i o performansama drugih objekata, tako da suupravo oni bili jedan od inputa za analizu koja slijedi.

Osim izvještaja o energetskim pregledima, dobru informacionu osnovu za pregledstanja potrošnje u Opštini Bar čini Informacioni sistem Opštine Bar, (www.opstinabar.eu5.org/em), koji je zamišljen kao alat za prikupljanje podataka, a zatim,

13

takođe korišćen prilikom ove analize. Obzirom da je analiza pripremljena za potrebeizrade Programa, treba imati na umu da su ovdje navedeni samo najznačajniji elementikoji karakterišu potrošnju energije u Opštini Bar. Dok svi ostali podaci, do najsitnijihdetalja o potrošnji svih vidova energije i sanitarne vode, i to na mjesečnom nivou zaprethodne četiri godine, postoje u elektronskoj formi i može im se pristupiti korišćenjemInformacionog sistema preko navedene web adrese. Naravno, korišćenje informacionogsistema moguće je samo uz prethodnu autorizaciju pomoću korisničkog imena i lozinke,kako bi se onemogućio svaki neovlašćeni pristup podacima.

3.2 Analiza ukupne potrošnje u javnim objektima Opštine Bar

Na samom početku analize stanja u posmatranom periodu, ovo poglavlje posvećenoje pregledu ukupne potrošnje energije i sanitarne vode za Opštinu Bar. Ukupnompotrošnjom podrazumijeva se potrošnja u 12 navedenih zgrada, zatim 3 objektaposebne namjene (javna rasvjeta i sistemi vodosnabdijevanja i otpadnih voda) kao i svadruga potrošnja koja se ne može pridružiti nijednom od 15 navedenih objekata, ali ulaziu strukturu troškova za energiju. Pregled potrošnje urađen je za sve potrošačke jediniceza koje su podaci dati na uvid. Lista potrošačkih jedinica (ukupno 324) data je u prilogu1. Prema tome i kod kasnijih komparativnih analiza u cilju monitoringa realizacije ciljevaPrograma treba uzimati u obzir samo mjesta potrošnje koja su tretirana i u referentnomperiodu. Mjesta koja se budu u međuvremenu dodavala u informacioni sistem ne trebauključivati u obračune jer bi se dobila iskrivljena slika, ali svakako vremenom trebaproširivati listu i uključivati nove jedinice i izračunavati nove bazne vrijednosti.

2008 2009 2010 2011 Ukupno ProsjekEl. ener.(kWh) 8.166.428 9.949.197 9.322.527 10.208.971 37.647.123 9.411.781

Voda (m3) 27.953 17.524 21.660 19.285 86.422 21.606Lož ulje(lit) 0 0 0 1.984 1.984 496

Tabela 1: Pregled utroška energije i vode u naturalnim jedinicama za Opštinu Bar

2008 2009 2010 2011 Ukupno . ProsjekEl. ener. (€) 1.045.325,09 1.321.375,90 1.011.947,98 936.424,29 4.315.073,26 1.078.768,32

Voda (€) 45.154,18 28.055,56 34.798,33 37.358,11 145.366,18 36.341,55

Lož ulje (€) 0,00 0,00 0,00 1.944,00 1.944,00 486,00

Ukupno: 1.090.479,27 1.349.431,46 1.046.746,31 975.726,40 4.462.383,44 1.115.595,86

Tabela 2: Pregled troškova energije i vode za Opštinu Bar (€)

14

0

5.000.000

10.000.000

15.000.000

2008 2009 2010 2011

Potrošnja el. energ. (kWh)

Električna energija (kWh)

0,00 €

500.000,00 €

1.000.000,00 €

1.500.000,00 €

2008 2009 2010 2011

Troškovi za el. energiju (€)

Troškovi za el. energiju (€)

0

10.000

20.000

30.000

2008 2009 2010 2011

Potrošnja vode (m3)

Potrošnja vode

0,00 €

10.000,00 €

20.000,00 €

30.000,00 €

40.000,00 €

50.000,00 €

2008 2009 2010 2011

Troškovi za vodu (€)

Troškovi za vodu (€)

Analizom prethodne dvije tabele dolazi se do zaključka da uprkos tome što potrošnjaelektrične energije u posmatranom periodu ima trend rasta, troškovi opadaju. Razlogtome je u najvećoj mjeri smanjenje cijena električne energije tokom posmatranogperioda. Međutim, donekle je smanjenju troškova doprinelo i uvođenje dvotarifnogmjerenja u sistem javne rasvjete, čime se smanjuju troškovi uz istu potrošnju jer sveveći dio potrošnje fakturiše po nižoj tarifi umjesto da se kompletan utrošak fakturiše posrednjoj tj. jedinstvenoj tarifi.

Dinamika kretanja utrošaka i troškova električne energije i sanitarne vode mogu separalelno posmatrati na sljedećim grafikonima. Na njima se uočava kako i pored rastautroška električne energije troškovi sa vremenom opadaju uslijed već navedenihrazloga.

Grafikon 1: Dinamika potrošnje i troškova za električnu energiju i vodu Opštine Bar

Potrošnja električne energije od preko 10.200.000 kWh u 2011. godini ukazuje narast potreba za energijom za 25% u odnosu na 2008. godinu. Imajući u vidu da je tokomposmatranog perioda došlo do značajnih smanjenja potrošnje u sistemu javne rasvjete(zbog odluke o isključivanju rasvjete u prigradskim zonama tokom noći), nameće se

15

utisak da bi taj porast potrošnje bio i znatno veći. Ta činjenica navodi nas na zaključakda je uprkos restrikcijama u sistemu javne rasvjete ostvaren rast potrošnje od prosječno8% na godišnjem nivou.

Što se sanitarne vode tiče primećuje se izuzetno velika potrošnja vode u 2008. godinidok se kasnije nivo potrošnje spušta na nekih 20.000 m3 godišnje. Detaljnom analizompodataka i pregledom u informacionom sistemu uočeno je da je tokom 3 mjeseca(avgust, septembar, oktobar) na brojilu „SO Bar šetalište Šušanj“ registrovana potrošnjaod 10.277 m3 što je značajno povećalo potrošnju u prvoj godini. Do enormno velikepotrošnje došlo je i u maju 2010. godine kada je na istom brojilu registrovan utrošak od4.307 m3 (uzrok ovome mogu biti i neredovna očitavanja stanja). Potrošnja u sljedećimmjesecima je „normalizovana“, ali svakako na energetskom timu je da utvrdi razlogeovako velike potrošnje i da preduzme mere kako se to nebi ponovilo u buduće.

Potrošnja goriva za grijanje / hlađenje objekata je zanemarljivo mala te joj se u ovomodeljku neće posvećivati značajnija pažnja.

Da bi se stekla predstava o iznosu i dinamici mjesečnih troškova za energiju (i vodu)na sljedećem grafikonu dat je prikaz kretanja troškova za posmatranih 48 mjeseci.Grafikon omogućava da se lako uoče sezonska odstupanja tj. smanjenje potrošnje uljetnjem i povećanje u zimskom periodu uz jednu anomaliju u potrošnji u avgustu 2009.čiji uzrok je značajno uvećanje potrošnje u sistemu javne rasvjete kada je račun iznosio105.000 €. Naime za broilo „Rasvjeta Utjeha“ faktura za avgust 2009. iznosila je 44.470€.

Grafikon 2: Pregled ukupnih troškova za energiju u Opštini Bar (€)

16

Ukupna potrošnja svih vidova energije za sve posmatrane jedinice u Opštini u ovomperiodu iznosi kao što se vidi na dnu grafikona 4.473.695 € (uključujući finansijskeprihode i rashode) što predstavlja prosječnu godišnju potrošnju od 1.118.000 € (bezmjesnih zajednica, službenih vozila, vatrogasnih vozila i drugih potrošača za kojepodaci nisu dostavljeni).

Pregled finansijskih prihoda i rashoda za sve posmatrane jedinice potrošnje dat je nasljedećem grafikonu. Ove prihode i rashode čine popusti uslijed redovnog izmirenjaračuna, kao i kamate uslijed kašnjenja u plaćanju.

Grafikon 3: Pregled finansijskih prihoda i rashoda na osnovu računa za energiju za Opštinu Bar (€)

S obzirom na prikazane iznose, očigledno je, a to treba biti i jedan od zadatakaenergetskog tima, da se dobrim finansijskim menadžmentom i stalnom komunikacijomsa finansijskom službom, mogu ostvariti značajne uštede i izbeći kamate kojenepotrebno opterećuju opštinski budžet.

Analiza ukupne potrošnje električne energije po tipovima potrošača za referentniperiod

S obzirom da potrošnja električne energije predstavlja dominantnu stavku uenergetskoj potrošnji Opštine Bar, analiza koja slijedi daje i kratak pregled strukturepotrošnje električne energije po javnim objektima. Ovaj pregled obuhvata 11 od 12navedenih javnih zgrada (bez JP Komunalne djelatnosti) i dat je po godinama.

17

(kWh) 2008 2009 2010 2011 Ukupno ProsjekJavne zgrade uOpštini Bar 818.789,00 898.907,00 1.417.061,00 1.258.272,00 4.393.029,00 1.098.257,25

Sistemvodosnabdijev. 4.782.313,00 4.694.202,00 3.690.514,80 4.942.607,00 18.109.636,80 4.527.409,20

Sistem otpadnihvoda 60.278,00 74.188,00 76.231,00 58.691,00 269.388,00 67.347,00

Sistem javnerasvjete 2.230.307,00 4.198.700,00 3.980.355,00 3.844.562,00 14.253.924,00 3.563.481,00

Ostala potrošnja 274.741,00 83.200,00 158.365,20 104.839,00 621.145,20 155.286,30

Ukupno: 8.166.428,00 9.949.197,00 9.322.527,00 10.208.971,00 37.647.123,00 9.411.780,75

Tabela 3: Pregled utroška električne energije prema objektima za Opštinu Bar

(€) 2008 2009 2010 2011 Ukupno ProsjekJavne zgrade uOpštini Bar 165.196,99 175.585,76 180.609,43 173.971,52 695.363,70 173.840,93

Sistemvodosnabdijev. 452.536,80 421.033,95 261.422,36 320.768,19 1.455.761,30 363.940,33


Sistem javnerasvjete 361.405,93 690.750,40 536.800,45 419.854,87 2.008.811,65 502.202,91


Ukupno: 1.045.325,09 1.321.375,90 1.011.947,98 936.424,29 4.315.073,26 1.078.768,32

Tabela 4: Pregled troškova električne energije prema objektima za Opštinu Bar

Grafikon 4: Pregled utroška električne energije po objektima za Opštinu Bar (kWh)(prosjek za 4 posmatrane godine)

67.347,00

3.563.481,00

155.286,30

Potrošnja električne energije (kWh)

17






Ukupno: 8.166.428,00 9.949.197,00 9.322.527,00 10.208.971,00 37.647.123,00 9.411.780,75







Ukupno: 1.045.325,09 1.321.375,90 1.011.947,98 936.424,29 4.315.073,26 1.078.768,32



1.098.257,25

4.527.409,20

3.563.481,00

155.286,30


Javne zgrade u Opštini Bar

Sistem vodosnabdijev.

Sistem otpadnih voda

Sistem javne rasvjete

Ostala potrošnja

17






Ukupno: 8.166.428,00 9.949.197,00 9.322.527,00 10.208.971,00 37.647.123,00 9.411.780,75







Ukupno: 1.045.325,09 1.321.375,90 1.011.947,98 936.424,29 4.315.073,26 1.078.768,32








Ostala potrošnja

18

Grafikon 5: Pregled troškova električne energije po objektima za Opštinu Bar (€)(prosjek za 4 posmatrane godine)

Dva prethodna grafikona ukazuju na strukturu potrošnje električne energije, pri čemusu uzeti podaci o prosječnim vrijednostima za posmatrani period od 4 godine. Nagrafikonu broj 6 vidi se da sistem vodosnabdijevanja čini 48,1% ukupne potrošnjeelektrične energije u Opštini Bar. Na drugom mjestu po kvantitativnom učešću upotrošnji je sistem javne rasvjete koji učestvuje sa oko 37,9%. Javne zgrade koje su bilepredmet analize, tj. 11 objekata uglavnom kancelarijskih prostora i dva sportska objektasa svojih 11,7% učešća, nalaze se tek na trećem mjestu. Na kraju, ostala potrošnja isistem otpadnih voda imaju zanemarljivo mali doprinos ukupnoj potrošnji i to sa 1,6% i0,7%.

Grafikon 6: Pregled učešća različitih subjekata u potrošnji električne energije za Opštinu Bar (%)(prosjek za 4 posmatrane godine)

Međutim, ako posmatramo troškove pojedinih subjekata dobićemo nešto drugačijusliku. Naime zbog različitih kategorija potrošača, a prema tome i različitih cijena pokojima se plaća električna energija, javna rasvjeta zauzima prvo mjesto prema udjelu upotrošnji sa čak 46,6%. Slijedi sistem vodosnabdijevanja sa 33,7%. Zgrade učestvuju

14.618,72

502.202,91

24.165,44

Troškovi električne energije (€)

48,1%

0% 20%

Učešće

18





173.840,92

363.940,33

14.618,72

502.202,91

24.165,44






Ostala potrošnja

37,9% 11,7%

1,6%

0,7%

40% 60% 80% 100%

18










Ostala potrošnja

0,7%Vodosnabdijevanje

Javna rasvjeta

Javne zgrade

Ostalo

Otpadne vode

19

sa 16,1% u finansijskim opterećenju, dok se na kraju sa 2,2% i 1,4% nalaze ostalisubjekti i sistem pumpi za otpadnu vodu.

Grafikon 7: Pregled učešća različitih subjekata u troškovima električne energije za Opštinu Bar (%)(prosjek za 4 posmatrane godine)

Obzirom da se ova analiza bazira na prosječnim vrijednostima za 4 godine u sljedećemdijelu grafički je prikazana dinamika potrošnje po različitim kategorijama potrošnje.

Grafikon 8: Pregled dinamike utroška električne energije za subjekte po godinama (kWh)

46,6%

0% 20%

Učešće

0,00

1.000.000,00

2.000.000,00

3.000.000,00

4.000.000,00

5.000.000,00

6.000.000,00

19





33,7% 16,1%

2,2%

1,4%

40% 60% 80% 100%

19





1,4%Javna rasvjeta

Vodosnabdijevanje

Javne zgrade

Ostalo

Otpadne vode

2008

2009

2010

2011

20

Grafikon 9: Pregled dinamike troškova električne energije za subjekte po godinama (€)

Na ovim grafikonima vide se oscilacije u količinama utrošene električne energijetokom posmatrane 4 godine, a isto tako na drugom grafikonu može se primijetiti da jepad cijena umnogome amortizovao rast potrošnje tokom posmatranog perioda.

3.3. Analiza potrošnje energije u javnim zgradama

S obzirom na veoma veliki značaj u potrošnji energije i veliki potencijal za uštedamau ovom dijelu je zgradama posvećena posebna pažnja. Iako procentualno posmatranozgrade učestvuju sa svega 11,7% u utrošku i sa 16.1% u ukupnim troškovima energije,imajući u vidu potencijal za uštedama na njih treba posebno obratiti pažnju. U OpštiniBar analizirano je 12 zgrada u kojima organi lokalne samouprave obavljaju djelatnosi ilikoje služe različitim kulturnim i sportskim događajima a u nadležnosti su opštine.Prilikom pregleda zgrada i tokom analiza potrošnje došlo se do zaključka da jepotrošnja energije izuzetno visoka, a uglavnom za to postoje dva razloga: lošepotrošačke navike i loše energetske karakteristike zgrada zbog građevinske prakse itrendova izgradnje u vremenu kada su one sagrađene. Naime, trendovi i praksa, čak ikrajem prošlog vijeka nisu nalagale unapređenje karakteristika omotača zgrade i dobrutermičku izolaciju spoljnih zidova, krovova i podova objekata.

Analizirani fond zgrada Opštine Bar ima 20.557 m2 ukupne neto površine. Svi tiobjekti obloženi su fasadom čija je ukupna površina 13.289 m2. Za snabdijevanjeenergijom čitavog tog prostora u posmatranom četvorogodišnjem periodu utrošeno je695.364 €. U sljedećoj tabeli prikazane su ukupne neto površine za svaki od analiziranih12 objekata (za zgradu JP komunalno ne postoje podaci o potrošnji energije), kao iukupni troškovi za energiju (električnu) za posmatrani period od 4 godine.

0,00

100.000,00

200.000,00

300.000,00

400.000,00

500.000,00

600.000,00

700.000,00

800.000,00

20






20






2008

2009

2010

2011

21

Naziv objekta Površina(m2) Potrošnja energije (eur) Indikator EE

(kWh/m2) Kategorija objekta

Glavna 3970,91 318.642,17 € 117,39 Kancelarije

Zgrada političkih partija 1490,08 83.548,68 € 99,27 Kancelarije

JP Vodovod i kanalizacija 1024,86 30.477,37 € 33,55 Kancelarije

Radio Bar 352,31 37.456,06 € 122,96 Kancelarije

Centar za kulturu 1728,72 26.021,32 € 18,49 Ostali tipovi zgrada

Dom revolucije 1305,32 33.137,38 € 35,51 Ostali tipovi zgrada

Zavičajni muzej 952,15 22.219,92 € 35,79 Ostali tipovi zgrada

Galerija V.Leković 433,87 6.265,48 € 21,47 Ostali tipovi zgrada

Vatrogasna jedinica 1075,68 57.283,04 € 77,95 Ostali tipovi zgrada

Madžarica 275,32 8.529,30 € 31,49 Sportski objekat

Topolica 7947,5 71.782,98 € 44,33 Sportski objekat

Ukupno: 20556,72 m2 695.363,70 €

Tabela 5: Pregled površina i troškova za električnu energiju zgrada Opštine Bar

Da bi se stekla bolja slika o opsegu u kome se kreću indikatori energetske efikasnostitj. pokazatelji potrošnje energije po kvadratu neto korisne površine objekta dat jesljedeći grafikon.

Grafikon 10: Poređenje indikatora energetske efikasnosti različitih zgrada (kWh/m2)

0

GlavnaZgrada političkih partija

JP Vodovod i kanalizacijaRadio Bar

Centar za kulturuDom revolucijeZavičajni muzej

Galerija V.LekovićVatrogasna jedinica

MadžaricaTopolica

Potrošnja energije u zgrdama po m2

21














Ukupno: 20556,72 m2 695.363,70 €




20 40 60 80 100 120


21














Ukupno: 20556,72 m2 695.363,70 €




120 140


Potrošnja

22

Naravno, prilikom analiza prosječne potrošnje po kvadratnom metru neto korisnepovršine, ne treba zanemariti i kategorije zgrada koje su date u prethodnoj tabeli. Akose imaju na umu kategorije, analiza rezultata sa grafikona ukazuje na to da su potrošnjepo jedinici površine za određene kategorije zgrada relativno slične.

Kako bi se bolje razumjelo stanje potrošnje energije u zgradama u sljedećem deluizvršena je analiza svake zgrade pojedinačno, i skrenuta je pažnja na njenenajznačajnije karakteristike.

3.3.1. Glavna zgrada Opštine Bar

Konstruktivne karakteristike objektaGlavna zgrada Opštine Bar nalazi se u ulici Bulevar revolucije br. 1, izgrađena je

neposredno nakon zemljotresa 1979. godine. Montažnog je tipa, čelične konstrukcije savelikim staklenim površinama. Za spoljne zidove korišćeni su ili lakobetonski blokovi ilisendvič panel zid. Organi Opštine u cjelosti koriste prizemlje i prvi sprat, dok se nadrugom spratu korisit skoro polovina raspoloživih kancelarija, stim da ostatakkancelarija koriste Uprava za nekretnine, Katastar i Poreska uprava.

Ukupna neto površina zgrade je...............................3.971 m2.Površina vertikalnog omotača zgrade iznosi............ 2.757 m2,od čega je udio transparentnih površina ..................1.157 m2.Na prvi pogled može se zaključiti da su termičke karakteristike spoljašnjeg omotača,

kako zidova tako i prozirnih površina veoma loše. Koeficijenti prolaza toplote (U[W/(m2·K)]) su znatno veći od dozvoljenih.4 (prilog 2).

Kod spoljašnjih zidova odstupanje ide i do +50% od dozvoljenje vrijednosti dok je kodstaklenih površina koeficijent veći i 2,5 puta. Svakako imajući u vidu da je objekatzastakljen prozorima sa jednostrukim staklom, ovakav podatak i ne čudi.

Površina krova iznosi................................................1.921 m2,od čega je udio prozirnih površina............................10 m2.Površina poda je.......................................................1.921 m2.Termičke karakteristike krova i poda objekta su takođe ispod dozvoljenih, dok tokom

energetskog pregleda nije bilo moguće prikupiti podatke o eventualnom postojanjutermoizolacije na podu ili krovnom pokrivaču.

Imajući u vidu navedene činjenice o stanju toplotnog omotača zgrade i lošimtermoizolacionim karakteristikama objekta jasno je da glavna zgrada Opštine Bar imavelike toplotne gubitke i prekomjerno rasipanje energije za kondicioniranje (grijanje ihlađenje) objekta.

Tehnički sistemi u objektuZa kondicioniranje prostora koristi se isključivo električna energija kao jedan od

najneekonomičnijih načina grijanja. U objektu ne postoji sistem centralnog ili daljinskoggrijanja, a temperatura u prostorijama održava se uglavnom uz pomoć klima uređaja

4 Kod analiza koeficijenata toplote kao dozvoljene vrijednosti uzete su vrijednosti iz Priloga 3NACRTA Pravilnika o energetskoj efikasnosti zgrada. Obzirom da je nacrt pripremljen, ali da još nijezvanično usvojen od strane Ministarstva ekonomije Crne Gore, te da se očekuje njegovo usvajanje dokraja 2012. godine, pretpostavlja se da će vrijednosti date u tom dokumentu i zvanično biti usvojeneuskoro. Prilog 3 nacrta Pravilnika o energetskoj efikasnosti zgrada, dat je kao prilog ovog dokumenta.

23

(split sistem), a kao dodatni izvori grijanja često se koriste i druga grejna tijela (TA peći isl.). U objektu se nalazi 115 klima uređaja čija je procijenjena nominalna snaga 150 kW.

U sistemu rasvjete još uvek postoji veliki broj zastarjelih neefikasnih rasvjetnih tijela isvjetiljki sa neefikasnim (starim) reflektorskim površinama. Korišćenje takve opremeprouzrokuje neefikasnu upotrebu energije i dodatne nepotrebne troškove koji bi seprimjenom mjera energetske efikasnosti mogli izbjeći.

Sanitarna topla voda obezbjeđuje se isključivo iz električnih kotlova čija je ukupnanominalna snaga 10 kW. Priprema tople vode u objektima koji se nalaze u prvojklimatskoj zoni sa velikim brojem sunčanih dana i ogromnim solarnim potencijalompredstavlja dodatno rasipanje energije i nepotreban budžetski rashod.

Tehnički sistem ventilacije u glavnoj zgradi ne postoji, već se objekat ventiliraprirodnim putem.

Ostale potrošače energije u zgradi uglavnom čini kancelarijska oprema (računari,štampači, fotokopir aparati, telekomunikaciona oprema i sl.).

Glavni problemi u objektuMeđu glavnim problemima u objektu treba navesti:- pretjeranu infiltraciju u zimskom periodu uslijed lošeg stanja (dihtovanja) prozora;- nedostatak redovnog i sistematskog održavanja sistema i instalacija u objektu.

Energetska potrošnja objektaElektrična energija koja se koristi u objektu mjeri se pomoću dva električna brojila

koja se nalaze na prizemlju, a označena su brojevima:- 3143271 – „Opšta potrošnja PC“- 96012639 – „Centralno grijanje „C1“ PC“Ukupna potrošnja električne energije oba brojila za četvorogodišnji period data je u

tabeli:

Godina Količina (kWh) Iznos (€)

2008 411.063,00 79.994,45

2009 488.664,00 89.151,21

2010 530.327,00 74.745,58

2011 466.137,00 74.750,93

Tabela 6: Pregled potrošnje električne energije za glavnu zgradu Opštine Bar

24

Pregled mjesečne potrošnje za brojila dat je na grafikonima:

Grafikon 11: Pregled mjesečne potrošnje za električno brojilo „Opšta potrošnja PC“

Grafikon 12: Pregled mjesečne potrošnje za električno brojilo „Centralno grijanje „C1“ PC“

U objektu Glavna zgrada Opštine Bar se ne vrši mjerenje potrošnje sanitarne vodeniti se utrošena voda fakturiše. Prema tome ne postoje nikakvi podaci o potrošnji vode.

25

Indikatori energetske efikasnosti za 2011 godinuPotrošnja električne energije......................... 117,39 kWh/m2

Potrošnja sanitarne vode............................... ? m3/m2

Emisja CO2.................................................... 57,52 kg/m2

3.3.2. Zgrada političkih partija

Konstruktivne karakteristike objektaZgrada političkih partija nalazi se u ulici Bulevar revolucije br. 1 i predstavlja nastavak

glavne zgrade Opštine Bar. Objekat je izgrađen neposredno nakon zemljotresa 1979godine. Montažnog je tipa, čelične konstrukcije sa velikim staklenim površinama. Zaspoljne zidove korišćeni su ili lakobetonski blokovi ili sendvič panel zid.

Ukupna neto površina zgrade je...............................1.490 m2.Površina vertikalnog omotača zgrade iznosi............ 973 m2,od čega je udio transparentnih površina ..................290 m2.Na prvi pogled može se zaključiti da su termičke karakteristike spoljašnjeg omotača,

kako zidova tako i prozirnih površina veoma loše. Koeficijenti prolaza toplote (U[W/(m2·K)]) su znatno veći od dozvoljenih. Kod spoljašnjih zidova odstupanje ide i do+50% od dozvoljenje vrijednosti dok je kod staklenih površina koeficijent veći i 2,5 puta.Svakako imajući u vidu da je objekat zastakljen prozorima sa jednostrukim staklom,ovakav podatak i ne čudi.

Površina krova iznosi................................................622 m2.Površina poda je takođe .......................................... 622 m2.Termičke karakteristike krova i poda i u slučaju ovog objekta su takođe ispod

dozvoljenih, dok tokom energetskog pregleda nije bilo moguće prikupiti podatke oeventualnom postojanju termoizolacije na podu ili krovnom pokrivaču.

Imajući u vidu navedene činjenice o stanju toplotnog omotača zgrade i lošimtermoizolacionim karakteristikama objekta jasno je da zgrada političkih partija ima veliketoplotne gubitke i prekomjerno rasipanje energije za kondicioniranje (grijanje i hlađenje)objekta.

Tehnički sistemi u objektuZa kondicioniranje prostora koristi se isključivo električna energija kao jedan od

najneekonomičnijih načina grijanja. U objektu ne postoji sistem centralnog ili daljinskoggrijanja, a temperatura u prostorijama održava se uglavnom uz pomoć klima uređaja(split sistem), a kao dodatni izvori grijanja često se koriste i druga grejna tijela (TA peći isl.). U objektu se nalazi 32 klima uređaja čija je procijenjena nominalna snaga 41.6 kW.

U sistemu rasvjete još uvek postoji veliki broj zastarjelih neefikasnih rasvjetnih tijela isvjetiljki sa neefikasnim (starim) reflektorskim površinama. Korišćenje takve opremeprouzrokuje neefikasnu upotrebu energije i dodatne nepotrebne troškove koji bi seprimjenom mjera energetske efikasnosti mogli izbjeći.

Sanitarna topla voda obezbjeđuje se isključivo iz električnih kotlova čija je ukupnanominalna snaga 6 kW. Priprema tople vode u objektima koji se nalaze u prvoj

26

klimatskoj zoni sa velikim brojem sunčanih dana i ogromnim solarnim potencijalompredstavlja dodatno rasipanje energije i nepotreban budžetski rashod.

Tehnički sistem ventilacije u zgradi političkih partija ne postoji, već se objekat ventiliraprirodnim putem.


Glavni problemi u objektuGlavnim problemi u objektu su isti kao i u slučaju glavne opštinske zgrade, a to su:- pretjerana infiltracija u zimskom periodu uslijed lošeg stanja (dihtovanja) prozora;- nedostatak redovnog i sistematskog održavanja sistema i instalacija u objektu.

Energetska potrošnja objektaElektrična energija koja se koristi u objektu mjeri se pomoću dva električna brojila

koja se nalaze na prizemlju, a označena su brojevima:- 96012641 – „Centralno grijanje PC“- 8446983 – „Rasvjeta poslovni centar“Ukupna potrošnja električne energije oba brojila za četvorogodišnji period data je u

tabeli:


2008 122.950,00 22.439,67

2009 111.630,00 21.316,00

2010 171.380,00 20.515,47

2011 147.920,00 19.277,54

Tabela 7: Pregled potrošnje električne energije za zgradu političkih partija

27


Grafikon 13: Pregled mjesečne potrošnje za električno brojilo „Centralno grijanje PC“

Grafikon 14: Pregled mjesečne potrošnje za električno brojilo „Rasvjeta poslovni centar“

U zgradi političkih partija, kao ni u glavnoj zgradi Opštine Bar se ne vrši mjerenjepotrošnje sanitarne vode niti se utrošena voda fakturiše. Prema tome ne postoje nikakvipodaci o potrošnji vode.

Indikatori energetske efikasnosti za 2011 godinu

28

Potrošnja električne energije...............99,27 kWh/m2

Potrošnja sanitarne vode.................... ? m3/m2

Emisja CO2........................................ 48,64 kg/m2

3.3.3. Zgrada JP Komunalne djelatnosti

Konstruktivne karakteristike objektaZgrada koju koristi JP Komunalne djelatnosti nosi naziv „Kula A“ i nalazi se u

Bulevaru revolucije. Objekat je izgrađen neposredno nakon zemljotresa 1979 godine.Montažnog je tipa, čelične konstrukcije sa velikim staklenim površinama. Za spoljnezidove korišćeni su ili lakobetonski blokovi ili sendvič panel zid. Poslovni centar „Kula A“ima prizemlje, međusprat i četiri sprata. JP Komunalne djelatnosti koristi veći dio drugogi kompletan treći sprat ovog objekta.

Ukupna neto površina dijela zgrade je..................... 1.428 m2.Površina vertikalnog omotača zgrade iznosi............ 789 m2,od čega je udio transparentnih površina ..................263 m2.Konstruktivno-energetske performanse objekta su vrlo slične prethodna dva objekta

te se i u ovom slučaju zaključuje da su termičke karakteristike spoljašnjeg omotača,kako zidova tako i prozirnih površina veoma loše. Koeficijenti prolaza toplote (U[W/(m2·K)]) su znatno veći od dozvoljenih. Kod spoljašnjih zidova odstupanje ide i do+50% od dozvoljenje vrijednosti dok je kod staklenih površina koeficijent veći oko 250 %od vrijednosti propisanih nacrtom Pravilnika o energetskoj efikasnosti zgrada. Svakakoimajući u vidu da je objekat zastakljen prozorima sa jednostrukim staklom, ovakavpodatak i ne čudi.

Obzirom da JP Komunalne djelatnosti koristi samo dva sprata u sredini objekta,karakteristike krovnog pokrivača kao i podova nisu analizirane jer nemaju bitan uticaj naperformanse ovog dijela objekta.

Značajan problem koji je i golim okom vidljiv je fasada zgrade i loše dihtovanje štodovodi do pojave vlage na zidovima i plafonima u kancelarijama.

Imajući u vidu navedene činjenice o stanju toplotnog omotača ovog dijela zgrade ilošim termoizolacionim karakteristikama objekta jasno je da dio zgrade koji koristi JPKomunalne djelatnosti ima velike toplotne gubitke i prekomjerno rasipanje energije zakondicioniranje (grijanje i hlađenje) objekta.

Tehnički sistemi u objektuZa grijanje prostora koristi se isključivo električna energija, dok se prostorije

zagrijavaju paralelno klima uređajima kao i električnim grijalicama. U objektu ne postojisistem centralnog ili daljinskog grijanja. U objektu postoji 26 klima uređaja (split sistem)kojima se grije oko 70% površine objekta. Za dodatno grijanje koriste se i električnegrijalice kao veoma neekonomičan način grijanja, a koje obezbjeđuju zagrijavanje oko30% površine objekta. Procjenjena nominalna snaga klima uređaja iznosi 33,8 kW dokje nominalna snaga grijalica 42,5 kW. Iz ovog podatka se vidi da se za zagrijavanje 30%površine objekta pomoću grijalica angažuje znatno veća snaga nego što je slučaj saklima uređajima koji zadovoljavaju potrebe oko 70% površine.

29

Za hlađenje prostorija u ljetnjem periodu koriste se nezavisni klima uređaji pomenutiu prethodnom pasusu.

U sistemu rasvjete dominiraju klasične sijalice i fluorescentne cijevi sa zastarjelimneefikasnim reflektorima, dok kvalitetnih i novih rasvjetnih tijela uopšte nema. Imajući tou vidu, jasno je da je sistem rasvjete prilično neefikasan i nepraktičan što prouzrokujedodatne troškove i nezadovoljavajući svjetlosni komfor u prostorijama.

Sanitarna topla voda obezbjeđuje se isključivo iz električnih kotlova čija je ukupnanominalna snaga 4 kW. Priprema tople vode u objektima koji se nalaze u prvojklimatskoj zoni sa velikim brojem sunčanih dana i ogromnim solarnim potencijalompredstavlja dodatno rasipanje energije i nepotreban budžetski rashod.

Tehnički sistem ventilacije u zgradi JP Komunalne djelatnosti ne postoji, već seobjekat ventilira prirodnim putem.


Glavni problemi u objektuGlavnim problemi u objektu su slični kao i u slučaju prethodne dvije zgrade, a to su:- pojava vlage u prostorijama;- preterana infiltracija u zimskom periodu uslijed lošeg stanja (dihtovanja) prozora;- nedostatak redovnog i sistematskog održavanja sistema i instalacija u objektu.

Energetska potrošnja objektaS obzirom da JP Komunalne djelatnosti nije obezbijedilo kopije računa i druge

podatke o potrošnji energije i sanitarne vode podaci za referentni period nisu obrađeniniti su mogli biti izračunati energetski indikatori.

3.3.4. Zgrada JP Vodovod i kanalizacija

Konstruktivne karakteristike objektaZgrada JP Vodovod i kanalizacija nalazi se u ulici Branka Čalovića br. 13 izgrađena

je 1975 godine, sa armirano-betonskim zidovima. Zgrada ima prizemlje, tri sprata ipotkrovlje, a JP Vodovod i kanalizacija korist cijeli prvi i najveći dio drugog sprata.Podaci koji slijede odnose sa na oba sprata u cjelosti (uključuju i prostorije drugogsprata koje JP Vodovod i kanalizacija ne koristi).

Ukupna neto površina dijela zgrade je..................... 1.025 m2.Površina vertikalnog omotača zgrade iznosi............ 835 m2,od čega je udio transparentnih površina ..................410 m2, što predstavlja polovinu

vertikalne fasade.Spoljni zidovi ne posjeduju nikakvu termoizolaciju pa su iz tog razloga njihove

termičke karakteristike izuzetno nepovoljne. Koeficijenti prolaza toplote za različitezidove iznose 2 < U < 3,45 W/(m2·K) što predstavlja odstupanje 3-7 puta veće oddozvoljenog. Ako se pritom uzme u obzir i veliki udio staklenih površina sa prozorima sa

30

jednostrukim i dvostrukim običnim staklom, lako je zaključiti da zgrada ima jakonepovoljne termičke karakteristike i da kondicioniranje prostora iziskuje velika sredstvazbog konstantnih toplotnih gubitaka.

Obzirom da JP Vodovod i kanalizacija koristi samo dva sprata u sredini objekta,karakteristike krovnog pokrivača kao i podova nisu analizirane jer nemaju bitan uticaj naperformanse ovog dijela objekta.

Navedene termičke karakteristike zidova i prozora upućuju na zaključak da diozgrade koji koristi JP Vodovod i kanalizacija ima velike toplotne gubitke što svakakouzrokuje neopravdane troškove za energiju potrebnu za grijanje i hlađenje prostorija.

Tehnički sistemi u objektuZa zagrijavanje prostora koristi se isključivo električna energija, dok se prostorije

zagrijavaju paralelno klima uređajima kao i električnim grijalicama. U objektu ne postojisistem centralnog ili daljinskog grijanja. U objektu se koristi 29 klima uređaja (splitsistem) kojima se grije oko 80% površine objekta. Za dodatno grijanje koristi se 9električnih grijalica koje predstavljaju veoma neekonomičan način grijanja, a kojeobezbjeđuju zagrijavanje oko 20% površine objekta. Procjenjena nominalna snagaklima uređaja iznosi 37,7 kW dok je nominalna snaga grijalica 22,5 kW. Iz ovog podatkase vidi da se za zagrijavanje 1/5 prostora pomoću električnih grijalica koristi skoro 2/5od ukupno potrebne snage, što govori i o većem intenzitetu potrošnje električne energijeprilikom upotrebe električnih peći.

Za hlađenje prostorija u ljetnjem periodu koriste se isključivo nezavisni klima uređajipomenuti u prethodnom pasusu.

U sistemu rasvjete dominiraju moderne fluorescentne cijevi sa zdravim i kvalitetnimreflektorima, mada se u određenoj mjeri još uvijek koriste zastarjeli i neefikasni izvorisvjetlosti (klasklasične / inkadescentne sijalice i fluo-cijevi sa neefikasnim reflektorima).Prema tome sistem rasvjete, generalno nije loš ali ima prostora za unapređenja kakoefikasnosti tako i svjetlosnog komfora u prostorijama.

Sanitarna topla voda obezbjeđuje se isključivo iz električnih kotlova čija je ukupnanominalna snaga 4,8 kW. Priprema tople vode u objektima koji se nalaze u prvojklimatskoj zoni sa velikim brojem sunčanih dana i ogromnim solarnim potencijalompredstavlja dodatno rasipanje energije i nepotreban budžetski rashod.

Tehnički sistem ventilacije u zgradi JP Vodovoda i kanalizacije ne postoji, već seobjekat ventilira prirodnim putem.


Glavni problemi u objektu

Glavnim problemi u objektu su:- pojedini djelovi zgrade su pregrijani dok se drugi nedovoljno griju;

31

- pretjerana infiltracija u zimskom periodu uslijed lošeg stanja (dihtovanja) prozora ivrata;

- značajni problemi uslijed sunčevog zračenja i prekomjernog zagrijavanja u ljetnjemperiodu;

- nedostatak redovnog i sistematskog održavanja sistema i instalacija u objektu;- zaposleni i drugi korisnici ne vode računa o potrošnji energije;- spoljašnja stolarija se slabo održava i postoje problemi sa dihtovanjem;- instalacije klima uređaja su postavljene tako da prolaze kroz isečeni dio stakla čime

su dodatno napravljene rupe u toplotnoj zaštiti.

Energetska potrošnja objekta

Električna energija koja se koristi u objektu mjeri se pomoću dva električna brojilakoja se nalaze u zgrdi, a označena su brojevima:

- 1619153 – „Kancelarije Topolica“- 5986206 – „Kancelarije Topolica-brojilo 4“Ukupna potrošnja električne energije oba brojila za četvorogodišnji period data je u

tabeli:


2008 35.484,00 7.976,81

2009 32.625,00 10.642,72

2010 32.630,00 5.710,58

2011 34.383,00 6.147,26

Tabela 8: Pregled potrošnje električne energije za zgradu JP Vodovod i kanalizacija

32


Grafikon 15: Pregled mjesečne potrošnje za električno brojilo „Kancelarije Topolica“

Grafikon 16: Pregled mjesečne potrošnje za električno brojilo „Kancelarije Topolica-brojilo 4“

U zgradi JP Vodovod i kanalizacija se ne vrši mjerenje potrošnje sanitarne vode nitise utrošena voda fakturiše, pa tačni podaci o potrošnji vode nisu dostupni. Iako se vodatroši za sopstvene potrebe, trebalo bi barem redovno kontrolisati vodomjer u objektu ivoditi evidenciju o utrošcima vode.

33

Indikatori energetske efikasnosti za 2011 godinuPotrošnja električne energije...............33,55 kWh/m2

Potrošnja sanitarne vode.................... ? m3/m2

Emisja CO2........................................ 16,44 kg/m2

3.3.5. Centar za kulturu „Vladimir Popović Španac“

Konstruktivne karakteristike objektaCentar za kulturu „Vladimir Popović Španac“ nalazi se u ulici Jovana Tomaševića br.

57, a izgrađen je 1976 godine. Centar za kulturu je armirano-betonska zgrada koja neposjeduje nikakvu termoizolaciju, a sastoji se od suterena, prizemlja i jednog sprata.

Ukupna neto površina zgrade je...............................1.729 m2.Površina vertikalnog omotača zgrade iznosi............ 2.273 m2,od čega je udio transparentnih površina ..................159 m2.Armirano betonski zidovi bez termoizolacije ne obezbjeđuju dovoljan stepen toplotne

zaštite. Koeficijent prolaza toplote isti je za sve spoljne zidove i iznosi U=3,00 W/(m2·K)što je znatno veće od dozvoljenih vrijednosti. Staklene površine takođe nezadovoljavaju minimalne energetske zahtjeve jer se koeficijenti prolaza toplote kreću ido U=5,00 W/(m2·K), a objekat je zastakljen isključivo jednostrukim stakom.

Površina krova iznosi................................................1.350 m2.Površina poda je.......................................................1.272 m2.Krov posjeduje termičku izolaciju od 5 cm, ali još uvijek ne zadovoljava zahtjeve po

pitanju termičke propustljivosti, kao ni pod koji i ne posjeduje termoizolaciju.Imajući u vidu navedene činjenice o stanju toplotnog omotača zgrade i lošim

termoizolacionim karakteristikama objekta jasno je da zgrada Centra za kulturu imavelike toplotne gubitke i prekomjerno rasipanje energije za kondicioniranje (grijanje ihlađenje) objekta.

Tehnički sistemi u objektuSistem grijanja čini kotlarnica sa dva kotla ukupne nominalne snage 816 kW, a čija je

efikasnost 0,8. Za pogon se koristi lako ulje za loženje. U sistemu grijanja nalazi se i 20livenih radijatora u prostorijama, koji ne posjeduju regulacione uređaje. Razvod jeizveden pomoću čeličnih bešavnih cijevi, a kao radni fluid koristi se voda. Kadakotlarnica nije u funkciji (a to je najčešći slučaj) za grijanje se koristi 7 klima uređaja(split sistem) ukupne nominalne snage 8,4 kW. Klima uređaji se u ljetnjem periodukoriste za hlađenje prostora.

U sistemu rasvjete Centra za kulturu dominiraju klasične inkadescentne sijalice čijesu energetske karakteristike veoma loše. Unutrašnju i spoljnu rasvjetu čini preko 300ovih rasvjetnih tijela. Pored njih postoji i veliki broj fluorescentnih svjetiljki sa lošimrasterima koje bi takođe trebalo zamijeniti.

Za pripremu sanitarne tople vode koristi se isključivo električna energija za bojlerečija je ukupna nominalna snaga 4 kW. Priprema tople vode u objektima koji se nalaze u

34

prvoj klimatskoj zoni sa velikim brojem sunčanih dana i ogromnim solarnim potencijalompredstavlja dodatno rasipanje energije i nepotreban budžetski rashod.

U objektu Centra za kulturu postoji sistem mehaničke ventilacije instaliran 1977godine. Sistem ventilacije posjeduje rekuperator toplote, a pokriva oko polovine ukupnepovršine objekta.

Od ostale opreme u zgradi se nalaze 3 računara i 3 štampača, što čini zanemarljivomali udio u potrošnji energije. Pored njih nalazi se i određena količina nepopisanihuređaja i opreme.

Glavni problemi u objektuMeđu glavnim problemima u objektu treba navesti:- utvrđeni budžet nije dovoljan za propisno grijanje zgrade;- temperature u zimskom periodu su preniske u većini prostorija uslijed tehničkih

problema u sistemu grijanja;- sistem grijanja se slabo održava i ima problema u funkcionisanju;- vazdušni cjevovodi nijesu čišćeni nekoliko godina;- nedostatak redovnog i sistematskog održavanja sistema i instalacija u objektu.

Energetska potrošnja objektaElektrična energija koja se koristi mjeri se pomoću električnog brojila koje se nalazi u

objektu, a označeno je brojem:- 96012652 – „Dom kulture“Ukupna potrošnja električne energije za četvorogodišnji period data je u tabeli:


2008 30.260,00 6.256,86

2009 27.500,00 5.243,94

2010 50.540,00 7.666,23

2011 31.960,00 6.854,29

Tabela 9: Pregled potrošnje električne energije Centra za kulturu

35

Pregled mjesečne potrošnje za brojilo dat je na grafikonu:

Grafikon 17: Pregled mjesečne potrošnje za električno brojilo „Dom kulture“

Grafikon 7 ukazuje na problem neredovnog očitavanja brojila koji bi mjeramaupravljanja energijom trebao da bude otklonjen u budućnosti.

Potrošnja sanitarne vode evidentira se pomoću vodomjera:- 23409930 – „Kulturni centar Bar“Međutim, ovaj vodomjer je zajednički za 3 objekta (Muzej, Galerija i Dom kulture).Količine utrošene vode za ova tri objekta proračunate su tako što je ukupan iznos sa

godišnjeg računa za vodu koji glasi na "Kulturni centar Bar" umanjen za iznosfakturisane vode zakupcima prostora, pa je onda proporcionalnim računom izračunatakoličina utrošene vode.

Ovu količinu dodatno treba umanjiti za 20 % od registrovanih količina na kontrolnombrojilu Doma kulture, jer se i to fakturiše zakupcima, ali taj podatak trenutno nijedostupan. Preračunate količine date su u tabeli:

Godina Količina (m3) Iznos (€)

2008 7.098,00 10.194,78

2009 2.956,00 4,751,89

2010 1.119,00 1.799,66

2011 1.065,00 2.085,23

Tabela 10: Pregled potrošnje sanitarne vode Centra za kulturu

36

Pregled mjesečne potrošnje za vodomjer dat je na grafikonu:

Grafikon 18: Pregled mjesečne potrošnje za vodomjer „Kulturni centar Bar“


Potrošnja lož ulja........................................... 11,33 kWh/m2Emisja CO2.................................................... 12,08 kg/m2

3.3.6. Zgrada Doma revolucije

Konstruktivne karakteristike objektaZgrada Doma revolucije nalazi se u ulici Jovana Tomaševića na broju 57, a

izgrađena je 1982. godine. Zgrada se sastoji iz prizemlja, dva sprata i potkrovlja i cijelase koristi za potrebe centra za kulturu, stim da se u prizemlju nalazi biblioteka a naspratovima kancelarijski prostori. Svi zidovi su armirano-betonski sa termoizolacijom od4 cm. Tokom preliminarnih energetskih pregleda U vrednosti nisu izračunate, ali semože zaključiti da su daleko ispod propisanih.

Ukupna neto površina zgrade je...............................1.305 m2.Površina vertikalnog omotača zgrade iznosi............ 1.146 m2,od čega je udio transparentnih površina ..................417 m2.Zgrada je nepravilnog oblika i loših termičkih performansi. Prozori su sa aliminijskim

okvirom i uglavnom sa dvostrukim staklom, mada ima nešto oko 80m2 prozora sajednostrukim staklom. Koeficijenti prolaza toplote za staklene površine kreću se od

37

U=3,5 W/(m2·K) kod dvostrukog stakla pa do U=5,5 W/(m2·K) za prozore sajednostrukim staklom, što je i do nekoliko puta više od propisanih vrijednosti.

Površina krova iznosi................................................382 m2,Površina poda je.......................................................382 m2.Kod krova se prepoznaju dvije vrste – ravan i kosi krov, pri čemu na ravnom dijelu

krova postoji termička izolacija od 4 cm. Na podu ne postoji termoizolacija a čine ga slojbetona (ploča 10 cm) i 2 cm mermera. Za krov nije izračunat koeficijent prolaza toplotedok kod poda on iznosi U=0,7 W/(m2·K).

Imajući u vidu navedene činjenice o stanju toplotnog omotača zgrade i lošimtermoizolacionim karakteristikama objekta jasno je da zgrada Doma revolucije imavelike toplotne gubitke i prekomjerno rasipanje energije za kondicioniranje (grijanje ihlađenje) objekta.

Tehnički sistemi u objektuZa grijanje i hlađenje prostorija koristi se isključivo električna energija kao jedan od

najneekonomičnijih načina grijanja naročito kada govorimo o pećima na električnuenergiju. U objektu ne postoji sistem centralnog ili daljinskog grijanja, a temperatura uprostorijama održava se uglavnom uz pomoć klima uređaja (split sistem), a kao dodatniizvori grijanja koriste se i TA peći. U objektu se nalazi 16 klima uređaja čija jeprocijenjena nominalna snaga 20,8 kW i koje pokrivaju oko 60% površine. Ostalih 40%površine grije se pomoću 8 TA peći čija je ukupna nominalna snaga 36 kW. Razlika usnazi između ova dva tipa uređaja za grijanje u odnosu na prostor koji zagrijavaju,dovoljno govori o njihovom stepenu energetske efikasnosti.

Tokom ljetnjeg perioda navedeni klima uređaji se koriste za hlađenje prostora.

Sistem rasvjete karakteriše upotreba klasičnih – inkadescentnih svjetiljki i fluo cijevisa zastarjelim rasterima. Zajedno sa spoljašnjom rasvjetom ukupna snaga sistemaiznosi oko 11 kW pa su moguća određena unapređenja u smislu energetske efikasnosti.

Sanitarna topla voda priprema se pomoću malih bojlera čija je ukupna nominalnasnaga 4 kW. Iako su potrebe za toplom vodom relativno male pa samim tim i troškovigrijanja, treba razmotriti upotrebu solarnih kolektora i korišćenja raspoloživog sunčevogpotencijala.

Tehnički sistem ventilacije u Domu revolucije ne postoji već se objekat ventiliraprirodnim putem.

Ostale potrošače energije u Domu revolucije uglavnom čini kancelarijska oprema(računari, štampači, fotokopir aparati, telekomunikaciona oprema i sl.), a pored njenalaze se u uređaji za pripremu hrane snage 4 kW.

Glavni problemi u objektuOd problema u objektu treba prvenstveno navesti:- nedostatak redovnog i sistematskog održavanja sistema i instalacija u objektu.

Energetska potrošnja objekta

38

Električna energija koja se koristi u objektu mjeri se pomoću ukupno pet električnihbrojila koja se nalaze u objektu na prizemlju, a označena su brojevima:

- 96614027 – „Spomen dom 1“- 96614025 – „Spomen dom 2“- 7035738 – „Spomen dom 3“- 10739658 – „Spomen dom 4“- 7177797 – „Spomen dom 5“Ukupna potrošnja električne energije registrovana na svih pet brojila za

četvorogodišnji period data je u tabeli:


2008 45.847,00 9.494,46

2009 52.022,00 9.401,73

2010 49.442,00 6.537,16

2011 46.358,00 7.704,03

Tabela 11: Pregled potrošnje električne energije za Dom revolucije


Grafikon 19: Pregled mjesečne potrošnje za električno brojilo „Spomen dom 1“

39



40



Na grafikonima „Spomen dom 1“ i „Spomen dom 2“ jasno se uočavaju sezonskakretanja i značajno povećanje potrošnje u zimskom periodu što govori o strukturipotrošnje. Takođe na ova dva grafikona uočava se i rast potrošnje tokom jula i avgustašto je uzrokovano upotrebom klima uređaja za hlađenje koji su opisani u poglavlju„Tehnički sistemi u objektu“. Na brojilu „Spomen dom 4“ ne očitava se potrošnja većduže vremena i treba ispitati njegovu ispravnost i/ili opravdanost korišćenja i plaćanjapretplate za njega.

41

U domu revolucije potrošnja vode registruje se preko vodomjera:- 23409930 – „Dom revolucije“

Utrošak vode u Domu revolucije, kao i troškovi za fakturisanu vodu tokomreferentnog perioda prikazani su u sledoćoj tabeli:


2008 313,00 473,06

2009 617,00 1.005,65

2010 1.238,00 2.002,40

2011 793,00 1.516,39

Tabela 12: Pregled potrošnje sanitarne vode Doma revolucije


Grafikon 24: Pregled mjesečne potrošnje za vodomjer „Dom revolucije“


Potrošnja sanitarne vode............................... 0,61m3/m2

Emisja CO2.................................................... 17,40 kg/m2

42

3.3.7. Zavičajni muzej

Konstruktivne karakteristike objektaZavičajni muzej nalazi se na Šetalištu Kralja Nikole, a sagrađen je davne 1885.

godine, stim da je balska dvorana dograđena 1910. godine. Zgrada muzeja jerekonstruisana 1982. nakon razornog zemljotresa iz 1979. godine. Zgrada se sastoji odpodruma, prizemlja, jednog sprata i potkrovlja. Zgrada je izgrađena od pune opeke,osim jednog zida koji je izgrađen blok opekom. Na muzeju ne postoji nikakva termoizolacija pa su zato i koeficijenti prolaza toplote izuzetno veliki i kreću se od U=1,25 do3,00 W/(m2·K).

Ukupna neto površina zgrade muzeja je.................. 952 m2.Površina vertikalnog omotača zgrade iznosi............ 916 m2,od čega je udio transparentnih površina ..................193 m2.Prozori koji se nalaze na objektu su sa drvenim ili metalnim ramovima u kojima je

upotrebljeno jednostruko staklo. Termičke karakteristike prozora su prilično nepovoljnea koeficijent prolaza toplote kreće se od U=4,8 do 5,50 W/(m2·K).

Površina krova iznosi................................................711 m2,od čega je udio prozirnih površina............................15 m2.

Površina poda je....................................................... 503 m2.Ni krov ni pod ne posjeduju termičku izolaciju, pri čemu su karakteristike krova po

pitanju toplotne propustljivosti veoma nepovoljne.Imajući u vidu navedene činjenice o stanju toplotnog omotača zgrade i lošim

termoizolacionim karakteristikama objekta jasno je da zgrada Zavičajnog muzeja imavelike toplotne gubitke i prekomjerno rasipanje energije za kondicioniranje (grijanje ihlađenje) objekta.

Tehnički sistemi u objektuZa grijanje i hlađenje prostorija koriste se uglavnom klima uređaji (split sistem) kojih

ima ukupno 5 i čija je ukupna nominalna snaga 11,6 kW. Pored klima uređaja uzimskom periodu se za dogrijevanje koriste i dodatna grejna tijela. Tokom energetskogpregleda ustanovljeno je da se dodatno koriste TA peć i kvarcna grijalica ukupne snage7 kW.

Značajno je napomenuti i to da je ranije postojao sistem centralnog grijanja ali daviše nije u funkciji. Traba razmotriti mogućnost njegovog osposobljavanja obzirom naspecifičnost objekta i njegovu kulturno istorijsku vrijednost.

U sistemu rasvjete Zavičajnog muzeja dominiraju klasične sijalice sa žarnom niti kojihima oko 100. Pored njih nalazi se otprilike još toliko fluorescentnih svjetiljki sa starimtipom reflektora pa je stepen njihovog iskorišćenja ograničen. Ukupna nominalna snagasistema rasvjete iznosi 10,43 kW, a svakako s obzirom na strukturu ovog sistemapostoji značajan potencijal za njegovo unapređenje u smislu energetske efikasnosti.

Za pripremu sanitarne tople vode koriste se isključivo električni bojleri čija je ukupnanominalna snaga 7,2 kW. Iako njihov kapacitet iznosi samo 160 l i pretpostavlja se da

43

potrošnja nije velika, trebalo bi razmotriti mogućnosti i isplativost upotrebe solarnihkolektora.

U muzeju ne postoji sistem mehaničke ventilacije već se objekat ventilira prirodnimputem.

Od ostalih potrošača energije u muzeju se još nalazi i kancelarijska oprema koja činizanemarljivo mali udio u potrošnji energije.


problema u sistemu grijanja;- preterana infiltracija u zimskom periodu uslijed lošeg stanja prozora i vrata;- sistem grijanja se slabo održava i ima problema u funkcionisanju;- sistem grijanja i hlađenja nije dovoljan da zadovolji potrebe objekta i postigne

termalni komfor;- klima uređaji narušavaju estetsku vrijednost kulturno istorijskog spomenika kakav je

Zavičajni muzej.


objektu, a označeno je brojem:- 96614028 – „Muzej“Ukupna potrošnja električne energije za četvorogodišnji period data je u tabeli:


2008 25.830,00 5.512,19

2009 35.670,00 6.601,67

2010 36.390,00 5.291,03

2011 34.080,00 4.815,03

Tabela 13: Pregled potrošnje električne energije Zavičajnog muzeja

44


Grafikon 25: Pregled mjesečne potrošnje za električno brojilo „Muzej“

Na grafikonu 15 uočava se neredovno očitavanje brojila tokom 2008. godine, dok suod 2009. očitavanja uredna (mjesčna), a mogu se zapaziti i sezonske oscilacije upotrošnji zbog sistema za grijanje i hlađenje. Potrošnja je najveća u zimskim mjesecimadok je najniža na proleće i u jesen. Tokom ljeta dolazi do porasta u potrošnji zbogkorišćenja rashladnih uređaja.

Potrošnja sanitarne vode za Zavičajni muzej evidentira se preko zajedničkogvodomjera Centra za kulturu (23409930 – „Kulturni centar Bar“) i prikazana je za sva triobjekta u poglavlju 3.3.5.

Indikatori energetske efikasnosti za 2011 godinuPotrošnja električne energije......................... 35,79 kWh/m2.Emisja CO2.................................................... 17,54 kg/m2.

3.3.8. Galerija „Velimir Leković“

Konstruktivne karakteristike objektaObjekat - Galerija „Velimir Leković“ nalazi se na Šetalištu Kralja Nikole, a datira iz

1983. godine. To je masivni objekat koji se sastoji od prizemlja i jednog sprata, sazidovima od armiranog betona bez termičke izolacije. Generalno govoreći, objekat je udobrom stanju.

Ukupna neto površina zgrade je...............................434 m2.

45

Površina vertikalnog omotača zgrade iznosi............ 530 m2,od čega je udio transparentnih površina ..................97 m2.Debljine 24 cm i bez toplotne izolacije, spoljni zidovi nemaju zadovoljavajuća termo-

izolaciona svojstva. Koeficijent prolaza toplote je vrlo visok i isti je za sve zidove, aiznosi U=3,00 W/(m2·K). Osim toga sada i nebi bilo moguće postaviti spoljašnju izolacijua da se ne izmijeni postojeći izgled fasade.

Svi prozori na objektu su sa aluminijskim okvirom, a najčešće se koristi dvostrukozastakljenje, dok prozora sa jednostrukim staklom ima oko 20 m2. Koeficijenti prolazatoplote za prozore su prilično visoki i kreću se od U=3,50 - 5,50 W/(m2·K).

Površina krova iznosi................................................304 m2,od čega je udio prozirnih površina............................6 m2.Površina poda je.......................................................250 m2.Termičke karakteristike krova su tokom rekonstrukcije koja je izvršena 2008. godine

bitno unapređene, a tom prilikom osim sanacije je dodat i sloj termo izolacije od 5 cm.Tako da je krov trenutno u solidnom stanju.

Pod čini armirano betonska ploča obložena mermerom bez termoizolacije, ali je ipod u solidnom stanju.

Imajući u vidu navedene činjenice o stanju toplotnog omotača zgrade i lošimtermoizolacionim karakteristikama prvenstveno zidova, zaključuje se da Galerija imaznatne toplotne gubitke. S obzirom na specifičnost fasade, kao moguće rešenje namećese mogućnost postavljanja toplotne izolacije sa unutrašnje strane zidova.

Tehnički sistemi u objektuZa grijanje i hlađenje prostora koristi se isključivo električna energija. U objektu se

nalazi 7 klima uređaja (split sistem) ukupne nominalne snage 9,1 kW. Pored klimauređaja postoji i jedna TA peć sange 4,5 kW koja se koristi za grijanje u zimskomperiodu. Sistem grijanja koristi se uglavnom za grijanje samo jedne kancelarije, dok seostale prostorije griju u rijtkim prilikama.

Sistem rasvjete čini preko 200 klasičnih sijalica sa užarenom niti koje spadaju u rednajneefikasnijih rasvjetnih tijela. Ukupna snaga potrošača spoljne i unutrašnje rasvjeteiznosi preko 13 kW te postoji značajni potencijal za uštedama. Fluo cijevi se ne koriste uovom objektu, a kompaktnih fluorescentnih sijalica (štednih) ima zanemarljiv broj ( utrenutku energetskog pregleda samo dvije).

Za pripremu sanitarne tople vode koristi se samo jedan mali električni bojlerkapaciteta 5 l i snage grijača 1,2 kW. S obzirom na male potrebe za toplom vodom,investicija u solarne kolektore bi najvjerovatnije bila neisplativa u slučaju ovog objekta.

Tehnički sistem ventilacije u Galeriji „Velimir Leković“ ne postoji, već se objekatventilira prirodnim putem.

Ostale potrošače energije u zgradi uglavnom čini kancelarijska oprema (računari,štampači, fotokopir aparati, telekomunikaciona oprema i sl.) i uređaji za pripremu hranečiji je udio u energetskoj potrošnji zanemarljivo mali.

46


problema u sistemu grijanja;- pojedini djelovi zgrade su pregrijani dok se drugi nedovoljno zagrijavaju;- preterana infiltracija u zimskom periodu uslijed lošeg stanja prozora i vrata;- postoje i ozbiljni problemi uslijed sunčevog zračenja u ljetnjem periodu.

Energetska potrošnja objektaElektrična energija koja se koristi u objektu mjeri se pomoću električnog brojila koje

se nalazi u zgradi, a označeno je brojem:- 3526240 – „Galerija“Ukupna potrošnja električne energije registrovana preko ovog brojila za referentni -



2008 11.861,00 2.509,95

2009 8.201,00 1.527,36

2010 10.393,00 1.301,18

2011 9.315,00 926,99

Tabela 14: Pregled potrošnje električne energije Galerije „Velimir Leković“


Grafikon 26: Pregled mjesečne potrošnje za električno brojilo „Galerija“

47

Potrošnja sanitarne vode za Galeriju „Velimir Leković“ evidentira se prekozajedničkog vodomjera Centra za kulturu (23409930 – „Kulturni centar Bar“) iprikazana je za sva tri objekta u poglavlju 3.3.5.


Emisja CO2.................................................... 10,52 kg/m2

3.3.9. Sportsko rekreativni centar „Madžarica“

Konstruktivne karakteristike objektaObjekat sportsko rekreativnog centra „Madžarica“ nalazi se u ulici Jovana

Tomaševića bb. Objekat je sagrađen 1992. godine, a dvije godine kasnije izvršena jenadogradnja prizemlja. Objekat posjeduje suteren gde se nalaze svlačionice i ostava,kao i prizemlje gde su kancelarijske prostorije.

Ukupna neto površina zgrade je...............................275 m2.Površina vertikalnog omotača zgrade iznosi............ 322 m2,od čega je udio transparentnih površina ..................113 m2.Spoljni zidovi objekta su od blok opeke debljine 27 cm sa termoizolacijom od 5 cm.

Međutim i pored termoizolacije koeficijenti prolaza zidova nisu na zadovoljavajućemnivou i iznose za sve zidove U=1,01 W/(m2·K). Što se staklenih površina (prozora) tičezastakljenje je dvostruko, a koeficijenti prolaza toplote su U=3,00 W/(m2·K).

Površina krova iznosi................................................248 m2.Površina poda je.......................................................275 m2.I krov i pod posjeduju termičku izolaciju (6 cm i 5 cm) a koeficijenti prolaza toplote u

oba slučaja kreću se oko U=1 W/(m2·K) te se može konstatovati da još uvijek nezadovoljavaju zahtjeve po pitanju termičkih karakteristika.

Imajući u vidu navedene činjenice o stanju toplotnog omotača zgrade i postojiodređeni potencijal za unapređenjem, naročito po pitanju staklenih površina.

Tehnički sistemi u objektuZa grijanje i hlađenje prostorija koristi se isključivo električna energija i to za pogon

ukupno 7 postojećih klima uređaja (split sistem). Ukupna nominalna snaga sistemagrijanja i hlađenja iznosi oko 9 kW, a sistem se koristi prema potrebi u pojedinačnimprostorijama.

U sistemu rasvjete nalazi se 56 fluorescentnih cijevi (18W), ali u veoma starimkućištima bez kvalitetnih rastera. Ostatak sistema rasvjete čine klasične sijalice savolframovom niti i nekoliko CFL (štednih) svjetiljki. Spoljnu rasvjetu same zgrade čineklasične sijalice, jer bi postavljanje štednih (zbog pozicje svjetiljki) dovelo do krađe.Sistem spoljašnje rasvjete čine i 4 stuba sa po 8 reflektora koji osvjetljavaju fudbalskiteren. Njihova ukupna snaga je 32 kW, stim da je jedan stub (sa 8 reflektora) uslijednevremena srušen i trenutno je van upotrebe.

48

Za pripremu sanitarne tople vode koristi se isključivo električna energija za 5 velikihbojlera čiji je kapacitet 420 l, a ukupna nominalna snaga 10 kW. S obzirom da se toplavoda koristi za higijenu sportista i da su potrebe za njom značajne, a snaga bojlera utičena velike troškove, potrebno je napraviti dodatne analize mogćnosti ugradnje sistemasolarnih kolektora.

U prostorijama sportsko rekreativnog centra „Madžarica“ ne postoji mehanički sistemventilacije.

Od ostale opreme u zgradi se nalaze 3 računara i štampač, kao i sitni potrošači štočini zanemarljivo mali udio u potrošnji energije.

Glavni problemi u objektuMeđu glavnim problemima u objektu treba navesti:- loš nivo osvjetljenja;- električni sistemi su veoma stari sa čestim problemima.

Energetska potrošnja objektaElektrična energija koja se koristi mjeri se pomoću dva električna brojila koja se

nalaze u suterenu i u prizemlju objekta, a označena su brojevima:- 93402787 – „Svlačionica“- 19096720 – „Uprava“Ukupna potrošnja električne energije registrovana na ovim brojilima za



2008 12.414,00 3.008,08

2009 15.545,00 3.267,51

2010 9.979,00 1.397,97

2011 8.669,00 855,74

Tabela 15: Pregled potrošnje električne energije SRC Madžarica

49

Pregled mjesečne potrošnje za oba brojila dat je na grafikonima:

Grafikon 27: Pregled mjesečne potrošnje za električno brojilo „Svlačionica“

Grafikon 28: Pregled mjesečne potrošnje za električno brojilo „Uprava“

Potrošnja sanitarne vode evidentira se pomoću dva vodomjera:- 00648 – „Uprava“- 1480748 – „Svlačionica“

50

Pregled potrošnje sanitarne vode za referentni period od četiri godine dat je u tabeli:


2008 2.210,00 3.403,19

2009 1.644,00 2.683,36

2010 1.195,00 1.933,38

2011 1.205,00 2.343,30

Tabela 16: Pregled potrošnje sanitarne vode SRC Madžarica

Pregled mjesečne potrošnje za vodomjere dat je na grafikonima:

Grafikon 29: Pregled mjesečne potrošnje za vodomjer „Svlačionica“

51

Grafikon 30: Pregled mjesečne potrošnje za vodomjer „Uprava“

Za 2008. i 2009. godinu potrošnja vode i potrošnja električne energije uzimaju se kaozbir oba brojila - "Svalčionica" i "Uprava". Uprava je zapravo sprat objekta, a korišćen jeu tom periodu. Nakon izgradnje dvorane Topollica uprava se preselila u dvoranu aprostor se izdaje u zakup. Zato se u 2010 i 2011 tretiraju samo računi "Svlačionica" i onisu obračunati u tabelama dok grafikoni prikazuju stvarnu potrošnju registrovanu nabrojilima, ali se ona ne posmatra kao potrošnja SRC Madžarica već objekta koji je izdatu zakup.



Emisja CO2.................................................... 15,43 kg/m2

3.3.10. Sportska dvorana „Topolica“

Konstruktivne karakteristike objektaSportska dvorana „Topolica“ je nov i reprezentativan sportski objekat u Opštini Bar.

Nalazi se na Bulevaru revolucije u Baru. Izgradnja sportske hale je završena 2009.godine, a hala se koristi od januara 2010. godine, kako za sportske i kulturne događajetako i kao kancelarijski prostor. Hala se sastoji od prizemlja i dva sprata, skeletnog jekonstruktivnog sklopa, zidovi su izrađeni od blok i od pune opeke, a u nekim djelovima iod armiranog betona. Spoljašnji zidovi obloženi su toplotnom izolacijom od 4 cm, dok jefasada obložena vještačkim kamenom.

Ukupna neto površina hale je................................... 7.947 m2.Površina vertikalnog omotača zgrade iznosi............ 2.833 m2,od čega je udio transparentnih površina ..................906 m2.

52

Spoljni zidovi objekta su različitih debljina (od 28,5 do 45,5 cm) različitih ali uglavnomdobrih termičkih svojstava. Koeficijenti prolaza toplote kreću se od U=0,29 do 0,96W/(m2·K) i može se reći da uglavnom zadovoljavaju zahtjeve.

Površina krova iznosi................................................3.584 m2.Površina poda je.......................................................3.584 m2.I krov i pod posjeduju termičku izolaciju (12 cm i 10 cm) a koeficijenti prolaza toplote

su U=0,57 W/(m2·K) za krov i U=1,65 W/(m2·K) za pod. Prema tome, zaključuje se dapod i pored termoizolacije ima veliku toplotnu propustljivost.

Imajući u vidu navedene činjenice može se reći da je objekat generalno dobroizolovan i da u velikoj mjeri zadovoljava zahtjeve za termičkom zaštitom.

Tehnički sistemi u objektuZa grijanje i hlađenje koristi se centralna toplotna pumpa i dva električna kotla

efikasnosti 2,59 koji u potpunosti podmiruju potrebe za toplotnom energijom. Poredcentralizovanog sistema za kondicioniranje prostora u prostoriji sa računarskomopremom nalazi se i jedan klima uređaj snage 1,3 kW.

U sistemu rasvjete dominiraju savremena i prilično energetski efikasna rasvjetnatijela. Najveći dio prostora osvjetljava se fluo cijevima u kućištima sa kvalitetnimrasterima pa se na taj način ostvaruje dovoljna osvjetljenost sa relativnozadovoljavajućim utroškom energije. Kancelarije, hodnici i tehničke prostorije osvjetljenisu sa ukupno 2328 fluo cijevi sa vrlo kvalitetnim ogledalnim reflektorima. Pored njihpostoji 92 fluo cijevi sa zastarjelim kućištem bez reflektorskih površina, a nalaze se utehničkim prostorijama. U objektu se koristi i 293 štedne sijalice i veoma mali broj (36)klasičnih sijalica. Ukupna snaga sistema rasvjete je oko 56 kW. Pored navedenihsvjetiljki, prostor sportskog borilišta osvjetljava se sa ukupno 92 reflektora snage 1 kW,a koji se uključuju prema propisanim režimima, zavisnosti od potreba. Sistem spoljnerasvjete čini 70 reflektora sa natrijumovim svjetiljkama ukupne snage 4,9 kW kojeobasjavaju objekat tokom noći.

Za pripremu sanitarne tople vode koristi se električni kotao kapaciteta 3.000 l iukupne nominalne snage 54 kW. Na objektu ne postoje solarni kolektori iako su potrebeza toplom vodom velike a potencijal za zagrijavanje vode na lokaciji sportske hale veliki.

Sistem ventilacije je instaliran u objektu.

Od ostalih potrošača u zgradi se uglavnom nalazi kancelarijska oprema, uređaji zapripremu hrane, semafor i druga oprema.

Glavni problemi u objektuS obzirom da je objekat star svega dvije godine, nema značajnijih prblema koje treba

navesti.

Energetska potrošnja objektaElektrična energija koja se koristi, mjeri se pomoću električnog brojila sa brojem:- 04082797 – „Dvorana Topolica“

53

Ukupna potrošnja električne energije registrovana je samo za dvije godine odizgradnje objekta i prikazana je u tabeli:


2008 0,00 0,00

2009 0,00 0,00

2010 395.840,00 37.025,40

2011 352.280,00 34.757,58

Tabela 17: Pregled potrošnje električne energije dvorane „Topolica“


Grafikon 31: Pregled mjesečne potrošnje za električno brojilo „Dvorana Topolica“

Potrošnja sanitarne vode evidentira se pomoću vodomjera:- 0800750 – „Dvorana Topolica“Pregled potrošnje sanitarne vode tokom dvije godine od izgradnje dat je u tabeli:


2008 0,00 0,00

2009 0,00 0,00

2010 1.725,00 2.789,38

2011 2.969,00 5.683,55

Tabela 18: Pregled potrošnje sanitarne vode dvorane „Topolica“

54


Grafikon 32: Pregled mjesečne potrošnje za vodomjer „Dvorana Topolica“



Emisja CO2.................................................... 21,72 kg/m2

3.3.11. Radio Bar

Konstruktivne karakteristike objektaProstorije Radio Bara nalaze se u objektu 12 u Bulevaru 24. novembra. Objekat je

sagrađen 2002. godine i sastoji se od prizemlja i dva sprata. Radio Bar koristi za svojepotrebe samo dio drugog sprata.

Ukupna neto površina prostora je ............................352 m2.Površina vertikalnog omotača zgrade iznosi............ 241 m2,od čega je udio transparentnih površina ..................86 m2.Spoljni omotač čine zidovi izrađeni od armiranog betona ili od blok opeke, bez

termoizolacije ili sa termoizolacionim slojem od 4 cm. S obzirom na različite strukture,zidovi se razlikuju i po svojim termičkim karakteristikama. Koeficijenti prolaza toplotekreću se od U=0,65 do 3,00 W/(m2·K).

Staklene površine na omotaču karakteriše dvostruko zastakljenje, dok su ramoviprozora izrađeni od aluminijuma. Međutim njihove toplotne karakteristike nezadovoljavaju minimalne energetske zahtjeve jer koeficijenti prolaza toplote za prozoreiznose U=3,50 W/(m2·K).

55

Površina krova iznosi................................................367 m2.Na krovu ne postoje transparentne površine niti bilo kakva termoizolacija. Koeficijent

prolaza toplote krova iznosi U=1,50 W/(m2·K), pa se ne može reći da jezadovoljavajućeg energetskog kvaliteta. Objekat ne posjeduje pod u klasičnom smislute riječi jer su kancelarije na drugom spratu i nalaze se iznad grijanog prostora.

Imajući u vidu navedene činjenice o stanju toplotnog omotača zgrade i lošimtermoizolacionim karakteristikama objekta, može se reći da ima prostora za određenaunapređenja u cilju povećanja energetske efikasnosti ukoliko bi detaljne analizepokazale isplativost investicija.

Tehnički sistemi u objektuSistem grijanja čine nezavisni uređaji koji isključivo koriste električnu energiju.

Objekat posjeduje 16 klima uređaja (split sistem) ukupne nominalne snage 20,8 kW. Oviuređaji se koriste kako u zimskom periodu tako i tokom ljeta za hlađenje prostorija.Pored klima uređaja, za dogrijevanje prostorija tokom zime koriste se i 4 uljna radijatoraukupne snage 10 kW. Iako je njihova snaga upola manja od snage klima uređaja, klimeobezbeđuju kondicioniranje temperature u prostorijama koje čine oko 85% ukupnepovršine objekta.

U sistemu rasvjete dominiraju fluo-cijevi (324x18 W) sa kvalitetnim rasterima. Porednjih u objektu se može naći pokoja klasična ili CFL (štedna) sijalica.

Za pripremu sanitarne tople vode koristi se samo jedan mali bojler kapaciteta 5 l isnage grijača 1,2 W. Ugradnja sistema solarnih kolektora nema ekonomsko opravdanjesamo za ovaj objekat, imajući u vidu potrebe za toplom vodom. Međutim ukoliko biostali korisnici prostora u zgradi bili zainteresovani, moguće bi bilo napraviti zajedničkisistem za toplu sanitarnu vodu.

U prostorijama Radio Bara ne postoji sistem mehaničke ventilacije već se izmjenavazduha vrši prirodnim putem prema potrebi.

Od ostale opreme u zgradi se nalaze 9 računara, 4 štampača, fotokopir aparat itehnika za emitovanje radio programa. Ukupna snaga uređaja je oko 7 kW.

Glavni problemi u objektuMeđu glavnim problemima u objektu treba navesti:- postoje određeni problemi sa održavanjem prozora. Uzrok je u najvećem broju

slučajeva činjenica da se rezervni djelovi ne mogu nabaviti na tržištu. Nekoliko prozoraje oblijepljeno selotejpom kako bi se smanjila infiltracija vazduha uslijed lošegdihtovanja;

- neki klima uređaji su loše postavljeni i imaju predugačke instalacione cijevi.


objektu, a označeno je brojem:- 002625 – „Radio Bar“

56

Ukupna potrošnja električne energije za četvorogodišnji period data je u tabeli:


2008 47.960,00 10.790,70

2009 49.320,00 10.553,38

2010 45.180,00 8.243,31

2011 43.320,00 7.868,67

Tabela 19: Pregled potrošnje električne energije Radio Bara


Grafikon 33: Pregled mjesečne potrošnje za električno brojilo „Radio Bar“

Potrošnja sanitarne vode evidentira se pomoću vodomjera:- 2367206 – „Radio Bar“Pregled potrošnje sanitarne vode u referentnom periodu od četiri godine prikazan je u

tabeli:


2008 324,00 501,42

2009 257,00 430,01

2010 366,00 602,81

2011 730,00 1.424,07

Tabela 20: Pregled potrošnje sanitarne vode Radio Bara

57


Grafikon 34: Pregled mjesečne potrošnje za vodomjer „Radio Bar“



3.3.12. Vatrogasna stanica

Konstruktivne karakteristike objektaObjekat Vatrogasna stanica nalazi se u Makedonskoj ulici bb u Baru. To je relativno

nov objekat sagrađen 2002. godine, a sastoji se od prizemlja, međusprata i jednogsprata. Posmatrano sa strane ulaza u desnom dijelu nalaze se kancelarijske i pomoćneprostorije. U prizemlju lijevog dijela nalazi se garaža za vatrogasna vozila, a na spratukonferencijska sala, kuhinja i apartmani.

Ukupna neto površina zgrade je ..............................1.076 m2.Površina vertikalnog omotača zgrade iznosi............ 462 m2,od čega je udio transparentnih površina ..................166 m2.Spoljni omotač čine zidovi izrađeni od armiranog betona ili od blok opeke. Zidovi ne

posjeduju nikakvu termoizolaciju, a fasada je u dobrom stanju. S obzirom na različitestrukture, zidovi se razlikuju i po svojim termičkim karakteristikama. Koeficijent prolazatoplote za zidove od blok opeke iznosi U=1,38 W/(m2·K), dok za armirano-betonskezidove taj koeficijent iznosi U=2,80 W/(m2·K).

58

Staklene površine na omotaču karakteriše dvostruko zastakljenje, dok su ramoviprozora izrađeni od različitih materijala (drvo, metal ili PVC okviri) pri čemu preovlađujuramovi od PVC-a. Karakteristike prozora po pitanju energetske propustljivosti nisu napotrebnom nivou a koeficijenti prolaza toplote kreću se od U=2,5 do U=2,8 W/(m2·K).

Površina krova iznosi................................................497 m2.Površina poda iznosi................................................ 497 m2.Na krovu ne postoje transparentne površine niti bilo kakva vrsta termoizolacije.

Termičke karakteristike krova su prilično loše a koeficijent prolaza toplote krova iznosiU=3,00 W/(m2·K), pa se može reći da je na nezadovoljavajućem energetskom nivou.Pod takođe ne posjeduje nikakvu termičku izolaciju, niti dio koji leži na tlu niti dio koji senalazi iznad garaže za vatrogasna vozila (iznad negrijanog prostora). Koeficijent prolazatoplote poda iznad garaže je jako visok i iznosi U=2,20 W/(m2·K).

Imajući u vidu navedene činjenice o stanju toplotnog omotača zgrade i lošimtermoizolacionim karakteristikama objekta, a naročito ako se uzme u obzir da se garažane grije niti se rolo-vrata garaže zatvaraju (zbog prirode posla i neophodnosti brzogreagovanja vatrogasnih vozila) može se reći da ima prostora za određena unapređenjau cilju povećanja energetske efikasnosti.

Tehnički sistemi u objektuZa grijanje i hlađenje objekta koristi se isključivo električna energija. Sistem čini 16

klima uređaja (split sistem) ukupne nominalne snage 20,8 kW. Za dodatno zagrijavanjeprostora tokom zime koriste se i četiri TA peći čija je ukupna snaga 18 kW. TA pećimagrije se samo oko 15 % prostora Vatrogasne stanice dok je njihova snaga skoroidentična snazi 16 klima uređaja koji pokrivaju 85% grijane površine.

U sistemu rasvjete tokom energetskog pregleda identifikovano je 240 komada fluocijevi sa ogledalnim reflektorima, 80 komada fluo-cijevi sa starim ili bez rastera, a poredtoga još uvijek ima 60 klasičnih sijalica. Ukupna nominalna snaga sistema rasvjete je9,52 kW.

Za pripremu sanitarne tople vode koristi se 11 električnih bojlera kapaciteta 535 l iukupne snage 22 kW. Ugradnja sistema solarnih kolektora, s obzirom na potrebe zasanitarnom toplom vodom, mogla bi da ima svoje ekonomsko opravdanje.

U prostorijama Vatrogasne stanice ne postoji sistem mehaničke ventilacije već seizmjena vazduha vrši prirodnim putem prema potrebi.

Glavni problemi u objektuOd glavnih problema u zgradi treba navesti da:- zaposleni ne vode računa o potrošnji energije.


objektu, a označeno je brojem:- 96012844 – „Vatrogasni dom Topolica“Ukupna potrošnja električne energije za četvorogodišnji period data je u tabeli:

59


2008 75.120,00 17.213,82

2009 77.730,00 17.880,24

2010 84.960,00 12.175,52

2011 83.850,00 10.013,46

Tabela 21: Pregled potrošnje električne energije Vatrogasne stanice


Grafikon 35: Pregled mjesečne potrošnje za električno brojilo „Vatrogasni dom Topolica“

Potrošnja sanitarne vode evidentira se pomoću vodomjera:- 22614 – „Vatrogasni dom Topolica“Pregled potrošnje sanitarne vode u referentnom periodu od četiri godine prikazan je u

tabeli:


2008 466,00 736,28

2009 377,00 625,82

2010 349,00 584,09

2011 276,00 546,61

Tabela 22: Pregled potrošnje sanitarne vode Vatrogasne stanice

60


Grafikon 36: Pregled mjesečne potrošnje za vodomjer „Vatrogasni dom Topolica“



3.4. Analiza potrošnje energije u objektima tokom referentnog perioda

3.4.1. Sistem javne rasvjete

Osnovne karakteristike sistemaOpština Bar se po broju stanovnika nalazi na trećem mjestu u Crnoj Gori. Prema

popisu iz 2011. godine u Baru živi 42.368 stanovnika, dok površina kopna koje pripadaOpštini Bar iznosi 506 km2. Da bi se osvjetlio toliki prostor i zadovoljile potrebepopulacije od preko 40 hiljada stanovnika neophodno je bilo izgraditi sistem javnerasvjete odgovarajućih dimenzija i energetskih zahtjeva. U sistemu javne rasvjete danasse koristi ok 7.650 svjetiljki različitih tipova i snaga. U pojedinim djelovima grada gdje suse koristile zastarjele klasične ili živine sijalice izvršena je zamjena (gdje je to bilomoguće) sa oko 3.940 kompaktnih fluorescentnih svjetiljki (CFL). U sistemu se jošuvijek nalazi oko 410 komada (neefikasnih) živinih sijalica snage 125 W i 250 W. Velikidio svjetiljki zadnjih godina zamijenjen je sa natrijumovim svjetiljkama visokog pritiskakojih trenutno ima oko 2.200 komada, dok se u sistemu još koristi i oko 1.100 metal-halogenih svjetiljki. Snage natrijumovih i metal-halogenih svjetiljki su različite i iznose70, 100, 150, 250 i 400 W.

61

Ukupna snaga instaliranih rasvjetnih tijela je oko 672 kW, a za upravljanje sistemomkoriste se automatski uklopnici sa astronomskim računanjem vremena. Automatskomregulacijom koja omogućava uključivanje i isključivanje svakog dijela sistema premaunaprijed definisanim proračunatim astronomskim prilikama pokriveno je 100% sistemajavne rasvjete. Procijenjena dužina mreže javne rasvjete iznosi 230 km i kompletnamreža i elementi nalaze se u vlasništvu Opštine Bar.

Prosječno vrijeme rada tokom godine je 4.015 sati za gradsku zonu, dok se uprigradskim naseljima rasvjeta gasi od ponoći do svitanja. Umanjenje od 5 sati dnevnou prosjeku za rasvjetu u prigradskim naseljima utiče na smanjenje godišnjeg vremenarada na 2.190 sati. Međutim podaci o tačnom vremenu rada za svako pojedinačnomjesto morali bi se prikupiti detaljnom analizom i praćenjem, naročito ako se uzme uobzir da ne postoji mogućnost telemenadžmenta sistemom i da su u nekim slučajevimamoguća odstupanja u vremenu rada iz različitih razloga (tehničkih i onih uzrokovanihljudskim faktorom).

U sistemu javne rasvjete nalazi se 185 mjernih mjesta od čega je trenutno aktivno178 električnih brojila (podatak iz decembra 2011). Ovih 7 mjernih mjesta je tokomvremena ukinuto uslijed smanjenih potreba. Za sva mjerna mjesta podaci o potrošnji zaperiod od 4 prethodne godine unešeni su u Informacioni sistem potrošnje energijeOpštine Bar, tako da se jednostavno i brzo mogu uraditi sve potrebne analize o strukturipotrošnje, dinamici i trendovima potrošnje, pojedinačno za svaku mjernu jedinicu ilikumulativno za cijeli sistem.

U sklopu sistema javne rasvjete nalaze se još i:- tri (aktivna) semafora koji koriste LED svjetiljke ali se podaci o njihovim snagama

nijesu mogli pronaći. Tokom analize utvrđeno je da je ranije bilo ukupno šestsemafora ali su u međuvremenu tri stavljena van funkcije. Ukupna potrošnjaelektrične energije u referentnom periodu, a prema računima EPCG iznosila je7.527 €. (prilog 3);

- 85 reklamnih panoa („Bilboard“-4x3 m, 16 kom; i „Citylight“-1,17x1,75m, 69 kom).Ukupna procijenjena snaga reklamne rasvjete je 26,16 kW, a vrijeme radapoklapa se sa vremenom rada javne rasvjete. Troškove za utrošenu električnuenergiju paušalno plaćaju zakupci reklamnih površina;

- Praznično osvjetljenje koje se koristi tokom novogodišnjih i božićnih praznika i tosamo 360 sati godišnje. Ukupna snaga praznične rasvjete je 41,5 kW, a troškovisu raspoređeni na decembarski i januarski račun za električnu energiju.

Glavni problemi u sistemuOd osnovnih problema moglo bi se navesti sljedeće:- nedostatak sredstava za investicije;- velika različitost stubova i razuđenost sistema javne rasvjete;- još uvijek se koristi preko 400 živinih sijalica;- ne postoji kvalitetna baza podataka, sa geo podlogom, podaci se na osnove

ucrtavaju ručno sporadično i ne postoji kvalitetan elektronski pregled svjetiljki, stubova idruge opreme;

- ne postoji sistem telemenadžmenta;

62

Pregled potrošnje sistema javne rasvjete za referentni period dat je u sljedećoj tabeli.Potrošnja aktivne energije je razdvojena prem tarifama, dok reaktivne energije nije bilo.

Godina VT (kWh) NT (kWh) JT (kWh) Ukupno (kWh) Iznos (€)

2008 438.455 731.566 1.060.286 2.230.307 361.405,93

2009 874.369 1.287.983 2.036.348 4.198.700 690.750,40

2010 1.183.524 1.860.171 936.660 3.980.355 536.800,45

2011 1.311.910 1.913.239 619.413 3.844.562 419.854,87

Ukupno 3.808.258 5.792.959 4.652.707 14.253.924 2.008.811,65

Tabela 23: Pregled potrošnje električne energije sistema javne rasvjete

Grafikon 37: Pregled godišnje potrošnje električne energije javne rasvjete po tarifama (kWh)

Na osnovu ovog tabelarnog pregleda može se zaključiti da je u 2009. godini došlo doporasta ukupne potrošnje zbog proširenja sistema i uvođenja novih potrošača. Unaredne dvije godine potrošnja se smanjila zbog odluke da se radi smanjenja troškovagasi rasvjeta u prigradskim naseljima nakon ponoći. Iako je ta mjera donela rezultate,ne bi se mogla ubrojiti u mjeru energetske efikasnosti jer je ovdje riječ o odricanju ismanjenju komfora a ne o racionalnoj potrošnji energije. Do smanjenja troškova zautrošenu električnu energiju došlo je i zbog trendova u kretanju cijena tj. uslijed padacijena električne energije. Iz tabele se takođe može ivesti još jedan bitan zaključak. Udiopotrošnje električne energije po jedinstvenoj (srednjoj) tarifi u ukupnoj potrošnji tokomposmatranog perioda opada. Do smanjenja je došlo uslijed redovne zamjenejednotarifnih brojila sa dvotarifnim. To je sa finansijskog aspekta značajno, naročito usistemu javne rasvjete koji se uglavnom koristi tokom niže (off peak) tarife. Na taj načinse ista količina utrošene energije dobija po znatno manjoj prosječnoj cijeni.

0

500.000

1.000.000

1.500.000

2.000.000

2.500.000

3.000.000

3.500.000

4.000.000

4.500.000

62



2008 438.455 731.566 1.060.286 2.230.307 361.405,93

2009 874.369 1.287.983 2.036.348 4.198.700 690.750,40

2010 1.183.524 1.860.171 936.660 3.980.355 536.800,45

2011 1.311.910 1.913.239 619.413 3.844.562 419.854,87

Ukupno 3.808.258 5.792.959 4.652.707 14.253.924 2.008.811,65




0

500.000

1.000.000

1.500.000

2.000.000

2.500.000

3.000.000

3.500.000

4.000.000

4.500.000

2008 2009 2010 2011

Jedins. Tarifa

Niža tarifa

Viša tarifa

62



2008 438.455 731.566 1.060.286 2.230.307 361.405,93

2009 874.369 1.287.983 2.036.348 4.198.700 690.750,40

2010 1.183.524 1.860.171 936.660 3.980.355 536.800,45

2011 1.311.910 1.913.239 619.413 3.844.562 419.854,87

Ukupno 3.808.258 5.792.959 4.652.707 14.253.924 2.008.811,65




Jedins. Tarifa

Niža tarifa

Viša tarifa

63

Tabela takođe govori i o visini godišnjih troškova za javnu rasvjetu i da se prosječnagodišnja potrošnja kreće oko 500.000 €. Potencijal ušteda u ovom sistemu je izuzetnoveliki i treba ga što prije iskoristiti.

Na sljedećim slikama dat je grafički pregled potrošnje električne energije (finansijski ikvantitativno) u toku posmatranog perioda 2008-2011:

Grafikon 38: Pregled mjesečne potrošnje javne rasvjete (€)

Grafikon 39: Pregled finansijskih prihoda i rashoda za sistem javne rasvjete (€)

64

Grafikon 40: Pregled mjesečne potrošnje po tarifama (kWh)

Pregled potrošnje sistema javne rasvjete za svako pojedinačno brojilo za posmatraniperiod od četiri godine dat je u dijelu VI Programa (prilog 4).

Indikatori energetske efikasnosti za 2011 godinuPotrošnja električne energije.........................16.715,49 kWh/kmPotrošnja električne energije.........................90,74 kWh/stanovnikuEmisja CO2.................................................... 8.190,59 kg/kmEmisja CO2.................................................... 44,46 kg/stanovniku

3.4.2. Pumpni sistem vodosnabdijevanja

Osnovne karakteristike sistemaSistem vodosnabdijevanja koji pripada JP Vodovod i kanalizacija sastoji se od

ukupno 26 pumpnih stanica. U pumpnim stanicama nalaze se 44 elektromotronepumpe. Ukupna snaga pumpi iznosi 1.296 kW i sve su na električni pogon. Dužinatransportne mreže u sistemu vodosnabdijevanja je 54 km, dok distributivna mreža ima396 km. Na sistemu vodosnabdijevanja ima ukupno 20.939 korisničkih priključaka, aprema podacima iz JP Vodovod i kanalizacija ovim sistemom opslužuje se oko 34.000stanovnika u Opštini Bar. Tokom 2011 godine u sistem vodosnabdijevanja upumpano je10.894.370 m3 vode, dok je količina isporučena krajnjim korisnicima iznosila 3.401.210m3, što predstavlja svega 31,22 %.

Pregled potrošnje električne energije za period od 4 posmatrane godine dat je usljedećoj tabeli. U tabeli je potrošnja aktivne energije podijeljena na aktivnu višu iaktivnu nižu tarifu i data kako odvojeno tako i sumarno.

65

Godina VT (kWh) NT (kWh) Ukupno (kWh) Iznos (€)

2008 2.771.371 2.010.942 4.782.313 452.536,80

2009 2.718.816 1.975.386 4.694.202 421.033,95

2010 2.148.244 1.542.271 3.690.515 261.422,36

2011 2.877.147 2.065.460 4.942.607 320.768,19

Ukupno 10.515.578 7.594.059 18.109.637 1.455.761,30

Tabela 24: Pregled potrošnje električne energije sistema vodosnabdijevanja

Grafikon 41: Pregled godišnje potrošnje sistema vodosnabdijevanja po tarifama (kWh)

Iz tabele se vidi da je potrošnja električne energije za sistem pumpi zavodosnabdijevanje relativno konstantna tokom godina, s određenim odstupanjem u2010. godini kada je zabeležena manja potrošnja za oko 20% u odnosu na prosječnu.Troškovi električne energije imaju trend pada, a razlog tome je pad cijene električneenergije tokom posmatranog perioda.

U sistemu vodosnabdijevanja značajnu ulogu i učešće u troškovima pored aktivneenergije ima i reaktivna energija koja se pojavljuje uslijed elektromagnetne indukcije uelektromotorima. Iz tog razloga u sljedećoj tabeli dat je i pregled fakturisane reaktivneenergije i troškovi prouzrokovani njenom pojavom.

Godina VT (kVArh) NT (kVArh) Ukupno (kVArh) Iznos (€)

2008 566.773 434.373 1.001.146 14.933,60

2009 418.868 375.473 794.341 11.582,57

2010 462.721 320.170 782.891 6.168,98

2011 464.829 392.035 856.864 6.059,72

Ukupno 1.913.191 1.522.051 3.435.242 38.744,87

Tabela 25: Pregled reaktivne energije sistema vodosnabdijevanja

0

1.000.000

2.000.000

3.000.000

4.000.000

5.000.000

6.000.000

65


2008 2.771.371 2.010.942 4.782.313 452.536,80

2009 2.718.816 1.975.386 4.694.202 421.033,95

2010 2.148.244 1.542.271 3.690.515 261.422,36

2011 2.877.147 2.065.460 4.942.607 320.768,19

Ukupno 10.515.578 7.594.059 18.109.637 1.455.761,30






2008 566.773 434.373 1.001.146 14.933,60

2009 418.868 375.473 794.341 11.582,57

2010 462.721 320.170 782.891 6.168,98

2011 464.829 392.035 856.864 6.059,72

Ukupno 1.913.191 1.522.051 3.435.242 38.744,87


0

1.000.000

2.000.000

3.000.000

4.000.000

5.000.000

6.000.000

2008 2009 2010 2011

Niža tarifa

Viša tarifa

65


2008 2.771.371 2.010.942 4.782.313 452.536,80

2009 2.718.816 1.975.386 4.694.202 421.033,95

2010 2.148.244 1.542.271 3.690.515 261.422,36

2011 2.877.147 2.065.460 4.942.607 320.768,19

Ukupno 10.515.578 7.594.059 18.109.637 1.455.761,30






2008 566.773 434.373 1.001.146 14.933,60

2009 418.868 375.473 794.341 11.582,57

2010 462.721 320.170 782.891 6.168,98

2011 464.829 392.035 856.864 6.059,72

Ukupno 1.913.191 1.522.051 3.435.242 38.744,87


Niža tarifa

Viša tarifa

66

Grafikon 42: Pregled godišnje potrošnje reaktivne energije sistema vodosnabdijevanjapo tarifama (kVArh)

Iz prethodnog grafika i tabele može se zaključiti da su troškovi za reaktivnu energijuprilično visoki, obzirom da je za period od 4 godine nepotrebno potrošeno skoro 39.000€. Takođe, tokom razgovora sa predstavnicime JP Vodovod i kanalizacija došlo se doinformacije da je na pumpnom postrojenju „Brca“ tokom 2011. godine već instaliranuređaj za kompenzaciju reaktivne energije. Detaljnom analizom troškova za svakupojedinačnu pumpu trebala bi se identifikovati i druga postrojenja na kojima je moguće iekonomski isplativo ugraditi ove uređaje u cilju smanjenja nepotrebnih rashoda.

Indikatori energetske efikasnosti za 2011 godinuPotrošnja električne energije.........................453,68 kWh/m3

Potrošnja električne energije.........................116,66 kWh/stanovnikuEmisja CO2.................................................... 222,31 kg/m3

Emisja CO2.................................................... 57,16 kg/stanovniku

3.4.3. Pumpni sistem otpadnih voda

Osnovne karakteristike sistemaSistem otpadnih voda koji pripada JP Vodovod i kanalizacija sastoji se od ukupno 8

pumpnih stanica. U pumpnim stanicama nalazi se 19 elektromotronih pumpi. Ukupnasnaga pumpi iznosi 125,5 kW i sve su na električni pogon. Godišnja količinakanalizacionog otpada koja se ispumpa ovim sistemom iznosi 1.289.000 m3, dok sesvega 9.000 m3 tretira u malom postrojenju koje se nalazi u Virpazaru. U ovoj analiziobrađeni su podaci za 6 pumpnih stanica zbog toga što podaci o dvema pumpama kojese nalaze u Luci Bar i koje luka prefakturiše JP Vodovod i kanalizacija nijesu bilidostupni.


0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

1.200.000

66










0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

1.200.000

2008 2009 2010 2011

Reaktivna NT

Reaktivna VT

66










Reaktivna NT

Reaktivna VT

67


2008 46.586 13.692 60.278 16.047,95

2009 53.609 20.579 74.188 17.941,14

2010 48.090 28.141 76.231 12.966,54

2011 38.506 20.185 58.691 11.519,24

Ukupno 186.791 82.597 269.388 58.474,87

Tabela 26: Pregled potrošnje električne energije sistema otpadnih voda

Grafikon 43: Pregled godišnje potrošnje sistema otpadnih voda po tarifama (kWh)

Iz tabele se vidi da je potrošnja električne energije za sistem pumpi za fekalnukanalizaciju prilično smanjena u 2011. u odnosu na 2010. godinu. Iznos troškova tokomčetvorogodišnjeg perioda se takođe smanjio kako zbog potrošnje tako i zbog smanjenjacijena električne energije.

U ukupnom iznosu troškova električne energije za pumpni sistem fekalne kanalizacijeu određenoj mjeri učestvuju i troškovi reaktivne energije koja se pojavljuje uslijedelektromagnetne indukcije u potrošačima. Iz tog razloga u sljedećoj tabeli dat je ipregled fakturisane reaktivne energije i troškovi prouzrokovani njenom pojavom.


2008 18.165 10.075 28.240 600,76

2009 16.513 9.582 26.095 550,34

2010 27.031 16.205 43.236 455,81

2011 22.850 12.368 35.218 284,86

Ukupno 84.559 48.230 132.789 1.891,77

Tabela 27: Pregled reaktivne energije sistema za fekalnu kanalizaciju

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

90.000

67


2008 46.586 13.692 60.278 16.047,95

2009 53.609 20.579 74.188 17.941,14

2010 48.090 28.141 76.231 12.966,54

2011 38.506 20.185 58.691 11.519,24

Ukupno 186.791 82.597 269.388 58.474,87






2008 18.165 10.075 28.240 600,76

2009 16.513 9.582 26.095 550,34

2010 27.031 16.205 43.236 455,81

2011 22.850 12.368 35.218 284,86

Ukupno 84.559 48.230 132.789 1.891,77


2008 2009 2010 2011

Niža tarifa

Viša tarifa

67


2008 46.586 13.692 60.278 16.047,95

2009 53.609 20.579 74.188 17.941,14

2010 48.090 28.141 76.231 12.966,54

2011 38.506 20.185 58.691 11.519,24

Ukupno 186.791 82.597 269.388 58.474,87






2008 18.165 10.075 28.240 600,76

2009 16.513 9.582 26.095 550,34

2010 27.031 16.205 43.236 455,81

2011 22.850 12.368 35.218 284,86

Ukupno 84.559 48.230 132.789 1.891,77


Niža tarifa

Viša tarifa

68

Grafikon 44: Pregled godišnje potrošnje reaktivne energije sistema za fekalnu kanalizacijupo tarifama (kVArh)

Iako iz prethodnog grafikona i tabele zaključujemo da troškovi uslijed pojavereaktivne energije nisu toliko visoki, predlaže se da se uradi detaljnija analizaekonomske isplativosti ugradnje uređaja za kompenzaciju reaktivne energije.

Na kraju ovok dokumenta u prilogu 5 dat je i tabelarni prikaz potrošnje reaktivneenergije za sve pumpe u sistemu vodosnabdijevanja i otpadnih voda. Ovaj prikaz možebiti solidna osnova za brzu identifikaciju mjesta tj. pumpi čiji troškovi mogu biti smanjeniugradnjom sistema za kompenzaciju reaktivne energije.




3.5. Zaključak

Na kraju prvog dijela Programa i nakon sprovedenih analiza potrošnje energijeiskristalisale su se mogućnosti i mjere koje treba preduzeti u narednom periodu(programski period od tri godine) kako bi se obezbijedilo kvalitetno upravljanjeenergetskom potrošnjom.

Uzimajući u obzir sve prethodno date analize i zaključke do kojih se došlo, a odnosese na potrošnju energije i sanitarne vode u objektima Opštine Bar, predlažu seorganizaciono tehničke, kao i druge mjere za poboljšanje energetske efikasnosti.Pregled tih mjera kao i očekivani rezultati dat je u sljedećem poglavlju.

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

45.000

50.000

68







3.5. Zaključak



2008 2009 2010 2011

Reaktivna NT

Reaktivna VT

68







3.5. Zaključak



Reaktivna NT

Reaktivna VT

69

4. Strategija i mjere poboljšanja energetske efikasnosti

4.1. Strateški planovi za programski period (2013-2015)

U ovom dijelu Programa definišu se strateški planovi i konkretne aktivnosti koje trebada vode poboljšanju energetske efikasnosti Opštine Bar. Osim strateških smjernica,naveden je i niz konkretnih mjera koje treba preduzeti u narednom periodu, dok će segodišnjim Planom poboljšanja energetske efikasnosti Opštine Bar, za svaku narednugodinu izabrati i detaljno razraditi konkretne mjere, njihovi finansijski aspekti, izvorisredstava kao i dinamika realizacije.

Strategija poboljšanja energetske efikasnosti Opštine Bar zasnivaće se nasljedećem:

U prvoj programskoj godini (2013) preduzeće se prvenstveno organizacione mjere imjere niskog finansijskog intenziteta. Ideja je da se u ovom periodu ostvari inicijalninapredak i postigne smanjenje potrošnje koje će uštedom generisati sredstva za drugidio realizacije programa (2014-2015). U prvoj godini akcenat će se staviti naorganizovanje energetskog tima, redovan unos i kontrolu podataka u postojećiinformacioni sistem potrošnje energije, analizu potrošnje, identifikovanje energetskihgubitaka, otklanjanje nepravilnosti, redovnu komunikaciju i informisanje kakomenadžmenta tako i resornog ministarstva. Skup ovih mjera, poznat i kao domaćinskoophođenje prema energiji treba da obezbijedi podizanje energetske kulture i potpunpregled i kontrolu nad iznosom, dinamikom i strukturom troškova.

Pored organizacionih mjera u ovom periodu predlažu se i određene mjere koje neprouzrokuju značajne troškove, a njihov očekivani efekat doprinijeće dodatno kontrolitroškova za energiju.

Očekuje sa da se primjenom ova dva seta mjera mogu ostvariti uštede od oko 5% u2013. godini u odnosu na potrošnju u 2011. godini. Ako se uzme u obzir trend godišnjegrasta potrošnje energije od 8% (koji je evidentan u referentnom periodu), smanjenjepotrošnje od 5% zapravo bi predstavljalo veoma veliki uspjeh. Trend godišnjeg rastapotrošnje od 8% uzrokovan je kako povećanjem potreba ali isto tako i povećanjem brojapotrošača. Međutim da bi se eliminisao uticaj budućeg povećanja broja potrošača unarednim analizama ostvarenja cilja, treba vršiti upoređivanje samo onih jedinica kojesu činile potrošnju u 2011. godini.

Tokom prve i druge godine programskog perioda, takođe se planiraju intervencije iunapređenje sistema javne rasvjete koje će se finansirati preko Instrumenta zapredpristupnu pomoć (IPA), Komponenta I - Podrška reformi lokalne samouprave, a uokviru Međuopštinskog razvojnog grant programa. U tom cilju planira se izradainformacionog sistema sa bazom podataka i GEO podlogama objekata javne rasvjete.

Druge dvije godine implementacije Programa biće opredeljenje za nastavakaktivnosti vezanih za energetski menadžment, a planira se i realizacija određenih mjerakoje zahtijevaju ulaganja u rekonstrukciju objekata u cilju unapređenja njihovihenergetskih performansi, zatim unapređenje karakteristika i funkcionisanja sistema

70

komunalnih usluga (vodosnabdijevanje, fekalna kanalizacija, javna rasvjeta, upravljanjeotpadom), studije mogućnosti unapređenja javnog prevoza, studije i analize potrošnje usektoru stanovništva, kao i druge mjere energetske efikasnosti. Očekuje se da binavedene mjere uz određene investicije mogle da obezbijede uštede koje će takođeiznositi oko 5% na godišnjem nivou.

Pored strateških planova za smanjenjem potrošnje energije, cilj Opštine Bar bio bi dase organizaciono tehničkim mjerama i domaćinskim ponašanjem ostvari i smanjenjepotrošnje sanitarne vode za 10% godišnje u odnosu na potrošnju iz 2011. godine. Sobzirom da za vodu ne postoje dovoljno kvalitetni i opsežni podaci o potrošnji ureferentnom periodu, teško je proračunati trend potrošnje vode. Raspoloživi podaci zapotrošače koji su obuhvaćeni analizom govore da se potrošnja na godišnjem nivoukreće oko 20.000 m3, pa bi uštede od 7.5% iznosile oko 1.5000 m3 godišnje. Velikipotencijal za uštedama postoji kod javnih česmi (prilog 6) jer je na tim objektimazabeležena velika potrošnja sa čestim anomalijama u mjesečnom utrošku. Što govori oprekomjernom rasipanju i neodgovornom ponašanju. Uštede se u tim slučajevima moguostvariti nakon identifikacije problema ili intervencijom na instalacijama ili ugradnjomadekvatnih ventila i česmi koje bi ograničavale potrošnju samo prema potrebama.

Uzimajući u obzir nabrojane mogućnosti i strateške planove navedene u ovompoglavlju, može se zaključiti da je strateški indikativni cilj Opštine Barostvarivanje ušteda od 5% u potrošnji električne energije i 7,5% u potrošnjisanitarne vode tokom svake od godina na koje se ovaj program odnosi. Uštedeod 5% i 7,5% računaće se u odnosu na potrošnju u 2011. godini. Ovakavindikativan cilj, predstavlja veliki izazov prvenstveno za energetski tim, ali i za svezaposlene koji moraju dati svoj doprinos u njegovom ostvarivanju. Ostvarivanjeovog cilja obezbijediće i značajne finansijske uštede, a njihov pregled (poaktuelnim cijenama) dat je u sljedećoj tabeli.

2013 2014 2015 ukupno Iznos (€)Električnaenergija (kWh) 500.000 500.000 500.000 1.500.000 cca 150.000 €

Sanitarnavoda (m3) 1.500 1.500 1.500 4.500 cca 9.000 €

Ukupno cca 160.000 €

Tabela 28: Ciljevi i plan energetskih ušteda po godinama

Uštede prikazane u tabeli 28 koje se očekuju tokom programskog perioda od trigodine prikazane su aproksimativno na osnovu trenutno važećih cijena. Precizan iznosfinansijskih ušteda ne može se izračunati zato što one zavise od tarifa koje seprimjenjuju za različite kategorije potrošača, kako za električnu energiju, tako i zasanitarnu vodu. Osim toga na iznose ušteda značajan uticaj ima i odnos više i niže tarifeza električnu energiju. Iz tog razloga prioritet energetskom timu treba da budepostizanje ciljeva ušteda izraženih količinski, tj. postizanje smanjenja utroška energije ivode.

71

Međutim, s obzirom da će energetskom timu na raspolaganju biti i određeni brojmjera za upravljanje troškovima tj. mjera za finansijski menadžment u oblastienergetske potrošnje, ukoliko se ostvare finansijske uštede navedene u tabeli, može sesmatrati da je ukupan indikativni cilj Opštine Bar ostvaren.

4.2. Mjere koje se predlažu za programski period (2013-2015)

Prvi korak i prvi zadatak Opštine Bar u periodu na koji se odnosi Program, jesteuspostavljanje sistema upravljanja energijom. Uspostavljanje takvog sistema je zapravoneophodan korak koji je potrebno napraviti prije bilo koje druge mjere u cilju povećanjaenergetske efikasnosti. Sam sistem zapravo treba da obezbijedi osnov za preduzimanjemjera kao i da omogući praćenje realizacije i njihove efekte.

Sistem energetskog menadžmenta koji bi svaka opština trebalo da uspostavi nepredstavlja nikakav sofisticiran alat niti bilo kakav teško dostižan cilj. Menadžment nanivou lokalnih samouprava treba da bude samo jednostavan i lako primjenjiv sistemupravljanja energetskim parametrima. To je zapravo jedna paradigma kako se tokovimaenergije upravlja na organizovan, struktuiran, sistematičan način, pravovremeno i ukontinuitetu.

Upravljanje energetskom potrošnjom ima nekoliko ključnih aspekata, a to su tehnički,ekonomski, sociološki i aspekt na životnu sredinu koji se ogleda u smanjenjunegativnog uticaja, prouzrokovanog prekomjernom potrošnjom energije. Prilikomplaniranja aktivnosti i preduzimanja konkretnih mjera, svi ovi aspekti trebaju bitirazmotreni u cilju iznalaženja mogućnosti za ostvarivanje maksimalnih pozitivnihefekata.

Svaki organ lokalne samouprave pojedinačno, prilikom uspostavljanja sisemaenergetskog menadžmenta definiše organizacionu šemu prema svojim potrebama,obavezama ciljevima i mogućnostima i na taj način obezbjeđuje optimalnu strukturu iefekte. Stoga se sistemi mogu značajno razlikovati po svojim elementima, strukturi,obimu i složenosti, ali generalno gledano, oni, bez obzira na različitosi i specifičnostiimaju isti cilj, a to je smanjenje energetske potrošnje.

Energetski menadžment je proces kontinuiranog i sistematizovanog upravljanjaenergetskom potrošnjom sa ciljem njene kontrole i racionalizacije, odnosno postizanjamaksimalnih rezultata uz minimalni utrošak i troškove energije.

Proces menadžmenta energijom sastoji se iz nekoliko faza:- formiranje energetskog tima kojim rukovodi energetski menadžer;- identifikacija i evidencija svih mjesta potrošnje i mjernih uređaja za potrošnju

energije i sanitarne vode;- grupisanje mjesta potrošnje u potrošačke centre (jedinice potrošnje) i razvoj

strukture potrošača;- uspostavljanje baze podataka o potrošnji energije i unos podataka o energetskoj

potrošnji za posmatrani (referentni) period;- utvrđivanje indikatora energetske potrošnje radi komparativnih analiza sa

referentnim periodom;- planiranje i definisanje mjera i ciljeva energetskih ušteda i unapređenja komfora na

godišnjem i višegodišnjem nivou;

72

- redovno praćenje mjesečne potrošnje na svim mjestima potrošnje, unos i analizapodataka o količini i trendovima potrošnje energije;

- redovna komunikacija u okviru energetskog tima i razmjena informacija;- implementacija mjera, analiza efekata i stepena ostvarenja ciljeva kao i

preduzimanje korektivnih mjera;- redovno ažuriranje i analiza zakonskih i drugih obaveza vezanih za upravljanje

energijom;- redovno, periodično izvještavanje o sprovedenim aktivnostima i ostvarenim

rezultatima (kako menadžmenta tako i resornog ministarstva).

S obzirom na značaj i činjenicu da je uspostavljanje sistema preduslov za sve kasnijeaktivnosti vezane za energetsku efikasnost, sam čin formiranja tima i organizovanjasistema energetskog menadžmenta predstavlja i prvi set mjera ovog Programa.Predlog organizacione strukture upravljanja energijom tj. organizacije i nadležnostičlanova energetskog tima dat je na slici 1 ovod gokumenta. Mjere koje je potrebnopreduzeti radi uspostavljana organizovane strukture navedene su u prvom bloku mjerau sljedećoj tabeli. Nakon njih navedene su i mjere za unapređenje energetskeefikasnosti u zgradama, sistemima, mjere za stanovništvo i privredu kao i javnitransport.

73

Lista mjera planiranih u toku programskog perioda:

Oznaka Naziv mjere /Kratak opis aktivnosti

Veza saAPEE(1) /

ZEE

Periodrealizacije

Odgovorna osobaza implementaciju i

nadzor

Očekivanitroškovi

(€)

Izvorifinansiranja

Očekivaneuštede

2013-2015(kWh / godišnje)

Očekivaneuštede

2013-2015(€ / godišnje)

EMS UNAPREĐENJE SISTEMAENERGETSKOG MENADŽMENTA 27.000 € 450.000 45.000 €

EMS 1

Selekcija članova energetskog tima– kvalifikovanih osoba iz preduzeća islužbi Dec. 2012.

PredsjednikOpštine, Energetskimenadžer, Direktoripreduzeća

0 € /

EMS 2Odluka o imenovanju energetskogtima

U1 /ZEEČl. 17

Dec. 2012. Predsednik opštine

EMS 3

Unijeti podatke o potrošnji energijeza JP Komunalno i dvije pumpe zafekalnu kanalizaciju (2008-2012),kao i za sve ostale objekte za 2012.godinu u Informacini sistem Opštine

HZ3 /ZEEČl. 41 Jan. 2013.

Energetskimenadžer /energetski tim

EMS 4

Pravovremen unos podataka uinformacioni sistem radiidentifikovanja eventualnihnepravilnosti, problema i reakcije

HZ3Jan. 2013.

-Dec. 2015.


EMS 5

Dostaviti podatke o potrošnjienergije za 2011. i 2012.Ministarstvu ekonomije naobrascima CIS-a

HZ3 /ZEEČl. 42

Feb. 2013.Energetskimenadžer /energetski tim

EMS 6Izraditi Plan poboljšanja EE za 2013.godinu

HZ2 /ZEEČl. 10

Jan. 2013.Energetskimenadžer /energetski tim

10.000 €10.000 €

Međunarodnidonatori i

podrška IPA

EMS 7Izvještaj o sprovođenju Planapoboljšanja EE za 2013.

HZ2 /ZEEČl. 11

Feb. 2014.Energetskimenadžer /energetski tim

EMS 8Izraditi Plan poboljšanja EE za 2014.godinu

HZ2 /ZEEČl. 10

Dec. 2013.Energetskimenadžer /energetski tim

EMS 9 Izvještaj o sprovođenju Planapoboljšanja EE za 2014.

HZ2 /ZEE Feb. 2015. Energetski

menadžer /

74

Čl. 11 energetski tim

EMS10

Izraditi Plan poboljšanja EE za 2015.godinu

HZ2 /ZEEČl. 10

Dec. 2014.Energetskimenadžer /energetski tim

EMS11

Izraditi Program poboljšanja EE zaperiod 2016-2018 godine

HZ2 /ZEEČl. 7

Avg. 2015.-

Okt. 2015.

Energetskimenadžer

EMS12

Izraditi Lokalni energetski plan za 10godina ZE

Čl. 11

Jul. 2013.-

Nov.2013.

Energetskimenadžer

EMS13

Informativna kampanja za podizanjeenergetske kulture kod zaposlenih uopštinskim preduzećima i službama

U10Jan. 2013.

-Dec. 2015.


3.000 € Opštinskibudžet

EMS14

Konsultacije sa energetskimmenadžerom ili energetskim timomprilikom javnih nabavki, kupovine ilizakupa objekata.

U8 / T1 /ZEEČl.18-19

Jan. 2013.-

Dec. 2015.

PredsjednikOpštine Energetskimenadžer

0 € /

EMS15

Ostvariti kontakt sa predstavnicimaEPCG u cilju podizanja kvaliteta iredovnosti očitavanja brojila ifakturisanja i individualno mjerenje

HZ4Jan. 2013.

-Dec. 2015.

Energetskimenadžer

EMS16

Ostvariti kontakt sa kolegama izfinansijske službe u cilju uvođenjakontrole računa i plaćanja da bi seizbegle zatezne kamate i ostvarilipopusti

Jan. 2013.-

Dec. 2015.

Energetskimenadžer

EMS17

Redovan monitoring energetskihušteda i ostvarenja ciljeva i kvartalnisastanci energetskog tima

Jan. 2013.-

Dec. 2015.


EMS18

Izvještavanje menadžmenta OpštineBar o rezultatima svakih 6 mjeseci

Jan. 2013.-

Dec. 2015.

Energetskimenadžer

EMS19

Osposobiti mjerne uređaje zapotrošnje vode u zgradi opštine,političkih partija, centra za kulturu iJP Vodovod

Mar. 2013.Energetskimenadžer /energetski tim

EMS20

Odluka o stimulisanju članovaenergetskog tima za ostvarenerezultate

Avg. 2013. PredsjednikOpštine

75

EMS21

Sporazum gradonačelnika(Covenant of Mayors) razmotritimogućnost i koristi od potpisivanja Dec. 2014.

PredsjednikOpštine, Energetskimenadžer, Direktoripreduzeća

EMS22

Obuka personala za vršenjeenergetskih pregleda i jačanjekapaciteta kompletnog en. tima

D2 / U2U10 Dec. 2013.

Menadžmentopštine / Energetskimenadžer

4.000 € Opštinskibudžet

EEZ MJERE ENERGETSKEEFIKASNOSTI U ZGRADAMA

25.500 /50.000 * 450.000 45.000 €

EEZ 1Otkloniti problem infiltracije vazduhau glavnu zgradu Opštine i zgradupolitičkih partija.

U1 Energ. menadžer /en.refer. -S. Kalinić

EEZ 1Termo i hidroizolacija krova glavnezgrade Opštine i zgrade političkihpartija (2530 m2)

U1 Energ. menadžer /en.refer. -S. Kalinić 50.000 €

EEZ 1Zamjena oštećenih i starih svjetiljki uglavnoj zgradi i zgradi političkihpartija (350 kom)

U1 Energ. menadžer /en.refer. -S. Kalinić 17.200 €

EEZ 2Otkloniti preobleme sa fasadom ipojavom vlage u zgradi JPKomunalne djelatnosti

U1 Energ. menadžer /D.Šorović

EEZ 2 Otkloniti problem infiltracije vazduhau zgradi JP Komunalne djelatnosti U1 Energ. menadžer /

D.Šorović

EEZ 2Zamjena oštećenih i starih svjetiljki uzgradi JP Komunalne djelatnosti(158 kom)

U1 Energ. menadžer /D.Šorović 7.700 €

EEZ 2 Zamjena neefikasnih grejnih tijela uzgradi JP Komunalne djelatnosti U1 Energ. menadžer /

D.Šorović

EEZ 3 Otkloniti probleme neravnomjernoggrijanja u zgradi JP Vodovod i kanal. U1 Energ. menadžer /

S. Iličković

EEZ 3 Otkloniti problem infiltracije vazduhau zgradi JP Vodovod i kanalizacija U1 Energ. menadžer /

S. Iličković

EEZ 3 Preduzeti mjere za smanjenje negat.uticaja sunčevog zračenja ljeti U1 Energ. menadžer /

S. Iličković

EEZ 3 Termoizolacija zidova (425 m2) nazgradi JP Vodovod i kanalizacija U1 Energ. menadžer /

S. Iličković 12.750 €

EEZ 4Otkloniti probleme i redovnoodržavati sistem grijanja u Centru zakulturu „V.Popović Španac“

U1 Energ. menadžer /en.refer. - O. Fatić

76

EEZ 4Termoizolacija zidova (2100 m2) nazgradi Centra za kulturu„V.P.Španac“

U1 Energ. menadžer /en.refer. - O. Fatić 63.000 €

EEZ 4 Zamjena fasadne bravarije naCentru za kulturu (160 m2) U1 Energ. menadžer /

en.refer. - O. Fatić 40.000 €

EEZ 4Zamjena inkadescentnih svjetiljkištednim / ( LED) (300 kom) u Centruza kulturu

U1 Feb. 2013. Energ. menadžer /en.refer. - O. Fatić

1.200 €/(9.000) €

Opštinskibudžet 70.600 7.060 €

EEZ 4Zamjena starih fluorescentnihsvjetiljki novim (50 kom) u Centru zakulturu


EEZ 4Razdvojiti troškove za sanitarnuvodu za zgrade Muzeja, Centra zakulturu i Galerije.


EEZ 5Zamjena inkadescentnih svjetiljkištednim / ( LED) (100 kom) u Domurevolucije


400 €/(3.000) €


EEZ 5Zamjena starih fluorescentnihsvjetiljki novim (70 kom) u Domurevolucije


EEZ 5 Zamjena jednostrukih prozora nazgradi Doma revolucije U1 Energ. menadžer /

en.refer. - O. Fatić

EEZ 6Otkloniti probleme i redovnoodržavati sistem grijanja uZavičajnom muzeju


EEZ 6

Uraditi detaljnu analizu i studijuizvodljivosti osposobljavanja sistemacentralnog grijanja, kako bi seuklonile klime koje narušavajuestetski izgled objekta.


EEZ 6 Otkloniti problem infiltracije vazduhau zgradi Zavičajnog muzeja U1 Energ. menadžer /


EEZ 6 Termoizolacija zidova (720 m2) nazgradi Zavičajnog muzeja U1 Energ. menadžer /


EEZ 6 Termo i hidro izolacija krova naZavičajnom muzeju (525 m2) U1 Energ. menadžer /


EEZ 6Zamjena inkadescentnih svjetiljkištednim / ( LED) (100 kom) uZavičajnom muzeju


400 €/(3.000) €


77

EEZ 6Zamjena starih fluorescentnihsvjetiljki novim (50 kom) uZavičajnom muzeju

U1 Energ. menadžer /en.refer. - O. Fatić 2.500 eur

EEZ 7Otkloniti probleme i redovnoodržavati sistem grijanja u Galeriji„Velimir Leković“


EEZ 7 Otkloniti problem infiltracije vazduhau zgradi galerije „Velimir Leković“ U1 Energ. menadžer /


EEZ 7 Preduzeti mjere za smanjenje negat.uticaja sunčevog zračenja ljeti U1 Energ. menadžer /


EEZ 7 Termo izolacija zidova (433 m2) U1 Energ. menadžer /en.refer. - O. Fatić 13.000 €

EEZ 7 Zamjena fasadne bravarije nagaleriji „Velimir Leković“ (97 m2) U1 Energ. menadžer /


EEZ 7 Zamjena oštećenih i starih svjetiljki(220 kom) u zgradi galerije U1 Energ. menadžer /


EEZ 8

Sanirati fasadnu bravariju na zgradiRadio Bar-a i poboljšati dihtovanje.Otkloniti problem nedostatkarezervnih djelova.

U1 Energ. menadžer /V.Tomović

EEZ 8 Termoizolacija zidova (100 m2) nazgradi Radio Bar-a U1 Energ. menadžer /

V.Tomović 3.000 €

EEZ 8 Termo i hidro izolacija krova (352m2) zgrade Radio Bar-a U1 Energ. menadžer /

V.Tomović 17.600 €

EEZ 8 Zamjena fasadne bravarije (86 m2) U1 Energ. menadžer /V.Tomović 21.500 €

EEZ 9 Termoizolacija zidova (300 m2)zgrade Vatrogasne jedinice U1 Energ. menadžer /

en.refer. - V.Bjelić 7.500 €

EEZ 9 Zamjena oštećenih i starih svjetiljki uzgradi Vatrogasne jedinice (60 kom) U1 Feb. 2013. Energ. menadžer /

en.refer. - V.Bjelić 300 € Opštinskibudžet 12.350 1.235 €

EEZ 9 Termo izolacija krova sa unutrašnjestrane (500 m2) U1 Energ. menadžer /


EEZ 9 Termoizolacija poda prema garažikoja se ne grije (380 m2) U1 Energ. menadžer /


EEZ 9Termosifonski sistem za grijanjesanitarne vode (2 kom) U1

Feb. 2013.-

Apr. 2013.

Energ. menadžer /en.refer. - V.Bjelić 5.500 € Opštinski

budžet 50.000 5.000 €

EEZ10

Mjere za smanjenje potrošnje ustand-by i offline režimu rada U1 Mar. 2013.

-Energ. menadžer /energetski tim 3.000 € Opštinski

budžet 50.000 5.000 €

78

uređaja Apr. 2013.

EEZ11

Izvršiti detaljne analize mogućnostiupotrebe solarnih kolektora, iprocjene perioda povratka investicijeza sve analizirane javne objekte

U1 Apr. 2013. Energ. menadžer /energetski tim 700 € Opštinski

budžet

EEZ12

Mjere za povećanje stepena zaštiteod sunca tokom ljeta U1

Maj. 2013.-

Jun 2013.

Energ. menadžer /energetski tim 2.000 € Opštinski

budžet

EEZ13

Sprovesti detaljne energetskepreglede i izvršiti sertifikovanjejavnih zgrada i izložiti sertifikate.

U4/D1/U1/U6 /ZEEČl. 22

Maj. 2013.-

Dec. 2014.

Energ. menadžer /energetski tim 10.000 € Državni

budžet

EEZ14

Sprovesti energetske pregledesistema grijanja i klimatizacije uskladu sa propisima

U4/D1/U1 /ZEEČl.24-25

Jan. 2014.-

Dec. 2014.


budžet

EEZ15

Izrada inventara zgrada ikomparativne analize indikatora EEna kraju svake poslovne godine

U4Dec. 2013.

-Dec. 2015.

Energ. menadžer /energetski tim 0 €

EEZ16

Analiza efikasnosti klima uređaja,zbog velikih dužina instalacija uslijednepravilnog pozicioniranjaunutrašnjih jedinica i sanacija

Jan. 2014.-

Dec. 2014


budžet

EEJRMJERE ENERGETSKE

EFIKASNOSTI U JAVNOJRASVJETI

U7 90.000 € 450.000 45.000 €

EEJR1

Razvoj baze podataka sistema javnerasvjete sa GEO podlogama tj.katastrom sistema javne rasvjete

U7Jun.2013.

-Okt. 2014.

Energ. menadžer /S.Stević – S.Kalinić 20.000 € IPA podrška

EEJR2

Uvođenje sistema telemenadžmentau sistem javne rasvjete U7

Jun. 2013.-

Dec. 2014.

Energ. menadžer /S.Stević – S.Kalinić 52.000 € IPA podrška 385.000 38.500 €

EEJR3

Zamjena živinih svjetiljki saefikasnijim izvorima svjetlosti U7

Jun.2013.-

Okt. 2013.

Energ. menadžer /S.Stević – S.Kalinić 14.500 € IPA podrška 100.000 10.500 €

EEJR4

Detaljne analize svih mjernih mjesta,rada tajmera sa astro-formulama ipopis vremena rada svih jedinica

U7Jun.2013.

-Okt. 2014.

Energ. menadžer /S.Stević – S.Kalinić 3.500 € IPA podrška

79

EEJR5

Pokrenuti inicijativu kod EPCG zazamjenu jednotarifnih – dvotarifnimbrojilima.

U7Jun.2013.

-Okt. 2013.

Energ. menadžer /S.Stević – S.Kalinić / EPCG

EEJR6

Unapređenje finansijskogmenadžmenta pri plaćanju računajavne rasvjete kako bi se koristileprednosti popusta koji se mogu ostv.

U7Jan.2013.

-Dec. 2015.

Energ. menadžer /S.Stević – S.Kalinić

EEJR7

Uvođenje daljinskog mjerenja usistem javne rasvjete HZ4

Jan.2013.-

Dec. 2015.

Energ. menadžer /S.Stević – S.Kalinić / EPCG

EEViOV

MJERE ENERGETSKEEFIKASNOSTI U SISTEMUVODOSNABDIJEVANJA IOTPADNIH VODA

U7 30.000 € 30.000 €

EEVOV 1

Izraditi detaljnu analizu potrošnjesistema, režima rada, reaktivneenergije

U7Jan.2013.

-Dec. 2013

Energ. menadžer /Z. Ćetković 2.000 € Opštinski

budžet

EEVOV 1

Ugradnja kompenzacionih baterijana sisteme pumpi U7

Jan.2013.-

Dec. 2015


budžet 0 15.000 €

EEVOV 1

Ugradnja frekfentnih regulatora zamotore U7

Jan.2013.-

Dec. 2015


budžet 150.000 15.000 €

EESTMJERE ENERGETSKEEFIKASNOSTI ZASTANOVNIŠTVO I PRIVREDU

20.000 €

EEST1

Izvršiti analize potrošnje energije ustambenom sektoru, (struktura,dinamika,... )

Jan.2013.-

Dec. 2013


budžet

EEST2

Pokrenuti kampanju podizanjasvijesti svih stanovnika na teritorijiOpštine Bar o mogućnostima zaracionalnu potrošnju energije

D4 / U3Jan.2014.

-Dec. 2015

Energ. menadžer /energetski tim 10.000 € Međunarodni

donatori

EEST3

Smanjenje naknada za komunalnoopremanje građevinskog zemljištaza niskoenergetske i pasivne kuće

D5Jan.2014.

-Dec. 2015

Energ. menadžer /energetski tim

EEST4

Finansijski podsticaji prilikomkupovine EE opreme D5

Jan.2014.-

Dec. 2015


budžet

80

Tabela 29: Lista mjera za poboljšanje energetske efikasnosti, nadležnosti i vremenski plan aktivnosti

EEST5

Edukativno zabavni radio(eventualno TV) program na temuEE

D4 / U3Jun.2013.

-Dec. 2015


budžet

EEST6

Dobrovoljni sporazumi i „Vodič zainvestitore“, (građevinske kompanijekoje se obraćaju za građevinskudozvolu)

U12Jan.2014.

-Dec. 2015


budžet

EETR MJERE ENERGETSKEEFIKASNOSTI U TRANSPORTU 15.000 €

EETR1

Izraditi studiju upotrebe javnogtransporta i mogućnosti unapređenjeservisa u cilju podizanja tražnje zaistim (u saradnji sa GSB)

T4-lokalno

Jun.2013.-

Dec. 2013


budžet

EETR2

Promocija alternativnih vidovaprevoza:- izgradnja biciklističkih staza- izgradnja nekoliko parkinga zabicikle sa video nadzorom- informativna kampanja o EE utransportu

T3 / T5Jun.2014.

-Dec. 2015

Energ. menadžer /energetski tim 13.000 Opštinski

budžet

EETR3

Uspostavljanje i primjena EEkriterijuma kod javnih nabavki(Odnosi se i na ugovaranje javnogprevoza od treće strane).

T1 / S8Jun.2013.

-Dec. 2015

Energ. menadžer /energetski tim

EETR4

Razvoj transportne infrastrukture, T5 2015. Energ. menadžer /energetski tim

EEV MJERE ZA SMANJENJEPOTROŠNJE VODE 5.000 € 9.000 €

EEV 1 Ugradnja automatskih ventila i drugeefikasne armature u javne česme.

Energ. menadžer /energetski tim 2.500 € 8.000 €

EEV 2Kontorla curenja u instalacijam uobjektima koje koriste organi JLS(česme, vodokotlići, cjevovodi:..)

Energ. menadžer /energetski tim 2.500 € 1.000 €

Ukupno: 280.000 €1.620 MWh

+9.000 m3

186.000 €

81

NAPOMENA:U dijelu tabele sa energetskim mjerama za zgrade definisane su samo prioritetne

mjere (markirane žutom) sa najkraćim vremenom povrata investicije. Druge mjere kojesu i investiciono značajnije su navedene kao lista za svaki objekat na kome je mogućeintervenisati na fasadi, sistemu ili rasvjeti. Izbor neke od predloženih mjera zafinansiranje i rekonstrukciju objekta ostavljen je energetskom timu. Naime na osnovudogovora i prioriteta, energetski tim treba iz liste mjera da izabere objekte koje će prvorenovirati sa raspoloživim dijelom budžeta za 2014. i 2015. godinu, a koji iznosi 12.500€ + 55.000 €.

4.3. Analiza aktivnosti navedenih u tabeli mjera za poboljšanje energetskeefikasnosti

EMS 2 – Neophodno je donijeti zvaničnu odluku o imenovanju članova tima na čelu saenergetskim menadžerom, kako bi se delegirala zaduženja i obezbijedioautoritet menadžera u cilju realizacije aktivnosti.

EMS 3 – Za dvije pumpe za fekalnu kanalizaciju koje se nalaze u Luci Bar podaci nisubili dostupni do trenutka izrade ovog dokumenta pa ih je potrebno naknadnounijeti, kao i sve podatke o potrošnji za 2012. godinu.

EMS 4 – Ažurnost kod unosa podataka je izuzetno važna. To je jedan od načina kojiomogućava pravovremeno identifikovanja anomalija u potrošnji i samim timbrzu reakciju u cilju sprečavanja ponavljanja problema.

EMS 5 – Prema članu 42 ZEE, jedinice lokalne samouprave dužne su da Ministarstvudostave podatke na obrascima informacionog sistema, najkasnije do 1. martatekuće, za prethodnu godinu.

EMS 6–12 – Izrada navedenih planskih dokumenata i izvještavanje, predviđeni sučlanovima 7, 10 i 11 ZEE, kao i članom 11 ZE.

EMS 13 - Informativna kampanja treba da obezbijedi promjene u ponašanju svihzaposlenih, kao i da usmjeri sve korisnike objekata na domaćinski odnosprema potrošnji energije.

EMS 14-16 – Energetski menadžer treba da ima aktivnu komunikaciju sa drugimslužbama Opštine Bar kako bi se omogućilo uvođenje principa energetskeefikasnosti u proces javnih nabavki i, tom prilikom obezbijedila prednost prikupovini EE proizvoda (proizvoda veće energetske klase). Zatim, menadžertreba da se neprestano stara o finansijskom menadžmentu i redovnomplaćanju računa za energiju. Time se osim izbjegavanja kamata mogu ostvaritii određeni popusti.

EMS 18 – U cilju kvalitetne razmjene informacija energetski time treba da održavasastanke najmanje jednom kvartalno, a da menadžmentu opštine predaizvještaj o potrošnji energije i realizovanim ciljevima najmanje dva putagodišnje.

EMS 20 – Nakon prvih analiza i izvještaja, treba razmotriti mogućnost nagrađivanjačlanova energetskog tima u cilju njihovo daljeg motivisanja za napore iposvećenost zadatku. Praksa pokazuje da je to najbolji način obezbjeđenjaočekivanih rezultata.

82

EMS 21 – Članovi energetskog tima treba da se opredijele za potpisivanje Sporazumagradonačelnika, ali naravno samo ukoliko njihova procjena o prednostima inedostacima tog članstva, bude pozitivna.

EMS 22 – Kad je o obuci zaposlenih riječ, prvenstveno treba uložiti dosta napora narazvoj kvalifikacija imenovanih članova tima. To bi se moglo postićuučestvovanjem u obukama, treninzima, radionicama i sl. Naročito interesantnamogla bi da bude i obuka za energetske preglede objekata.

EEZ - Lista mjera za energetsku efikasnost u zgradama data je kao spisak svihraspoloživih mjera, od kojih su neke već izabrane, na osnovu procjene da će investicijeu te projekte biti relativno brzo završene. Predlaže se da energetski tim primjeni mjerekoje su označene žutom bojom i da sam na osnovu potreba i iskustva odabere i objektekoji se kao prioritetni mogu renovirati.

EEVOV 1 - Kod sistema pumpi za otpadnu vodu i u sistemu za vodosnabdijevanjeneophodno je utvrditi karakteristike postojećih elektromotora i sagledati mogućnostiugradnje uređaja za frekfentnu regulaciju (VSD) ili kompenzacionih baterija. Pritomtreba imati na umu da su motori klase IE1 zabranjeni na tržištu od 16. juna 2011, a IE2se polako ukidaju osim ako imaju frekfentnu regulaciju. IE3 su savremeni motori koji sepreporučuju zbog svojih energetskih svojstava.

EEST - Na kraju kad je riječ o kampanji za stanovništvo ona se može voditi saciljem upoznavanja građana sa EE zgrada, označavanjem uređaja, izolacijom, stand byrežimima rada i sl. U svrhu promocije i podizanja svijesti mogu se koristiti: info centar,bilbordi, radio emisije, internet stranica Opštine i Ministarstva ekonomije i drugemogućnosti. Tim sredstvima treba građanima predstaviti nove propisae, promovisatiupotrebu OIE, alternativne i efikasne mogućnosti za grijanje i klimatizaciju, primjeredobre prakse, pokazati demonstracione projekte niskoenergetskih i pasivnih kuća,promovisati mjesec energetske efikasnosti i sl. Osim toga kampanja za podizanjesvijesti stanovništva može uz pomoć Ministarstva prosvjete biti usmjerena na najmlađupopulaciju gdje bi se organizovala promocija i predavanja po osnovnim školama nateritoriji Opštine Bar (veza sa APEE mjera D4/U3). Takođe mogu biti uspostavljenimehanizmi za promociju energetske efikasnosti i podjelu štednih sijalica urednimplatišama poreza i drugih dažbina prema Opštini Bar.

5. Finansijski plan za realizaciju programa poboljšanja energetskeefikasnosti

5.1. Šema finansiranja

Da bi se realizovale ove brojne aktivnosti predviđena su i neophodna finansijskasredstva.Dio sredstava koji se odnosi na opštinski budžet obezbijediće se prvenstveno kroz

finansijske uštede tokom programskog perioda. Određene investicije koje se tičuredovnog održavanja kao i unapređenja sistema svakako su dio redovnih budžetskihizdataka.

83

Drugi dio sredstava, prvenstveno namijenjen unapređenju sistema javne rasvjeteočekuje se da bude obezbijeđen korz grant program međuopštinske saradnje u 2013.godini.Mali udio činiće i budžetska sredstva iz državnog budžeta pošto je prema Zakonu oenergetskoj efikasnosti predviđeno da se aktivnosti iz ovog programa mogu finansiratina taj način, dok će se jedan mali dio obezbijediti i kroz ostale vidove donatorskepomoći koja je rasploživa u Crnoj Gori.

5.2. Finansijski plan

Finansijski plan sa pregledom investicionih ulaganja po godinama i prema izvorufinansiranja dat je u sljedećoj tabeli:

Izvor finansiranja Ukupno (3 god.)(1000 €)

2013(1000 €)

2014(1000 €)

2014(1000 €)

1 Državni budžet 10 5 5 02 Budžet Opštine Bar 150 20 50 803 Bankarski krediti 0 0 0 04 Međuopštinski grant program (IPA) 100 50 50 0

5 Međunarodni donatori iorganizacije za tehničku pomoć 20 5 5 10

Ukupno: 280 . 80 . 110 . 90 .

Tabela 30: Lista mjera za poboljšanje energetske efikasnosti, nadležnosti i vremenski plan aktivnosti

Mjere navedene u tabeli 29 trebalo bi da omoguće i veće uštede od onih koje suutvrđene kao ciljevi opštine. Tabela je pripremljena tako da ima i određen stepenrezerve u mjerama kako ostvarenje cilja nebi bilo ugroženo u slučaju određenihokolnosti prilikom implementacije a koje se ne mogu predvideti.

84

6. Prilozi

Prilog 1 – Lista jedinica potrošnje u Opštini Bar

Broj Tip Naziv1 Agencija za investicije2 Svi računi agencije za investicije3 Kancelarija4 Glavna zgrada5 Opšta potrošnja6 Centralno grijanje "C1" PC7 SO Bar - voda8 Zgrada političkih partija9 Centralno grijanje PC

10 Rasvjeta poslovni centar11 Dječje odmaralište Sutorman12 Ambulanta Stari Bar13 Mjesna kancelarija Virpazar14 Mjerenje kod dvorca-Topolica 115 Imovinsko-pravno Topolica 216 Centar za posjetioce Virpazar17 Ostalo - Agencija za investicije18 Direkcija za planiranje i uređenje V. Rolovića bb19 Opšta potrošnja Obala20 Rasvjeta Obala21 Televizija Bar22 Dom mjesne zajednice Ostros23 Sala doma omladine MZ Ostros24 Biblioteka MZ Ostros25 Kancelarija Pečurice26 Javna rasvjeta Kamenički most27 Javna rasvjeta Utrg28 SO Bar javne česme29 Javna česma na željezničkoj stanici Bar30 Javna česma na željezničkoj stanici Virpazar31 Javna česma šetalište - Obala32 Javna česma Trg Solidarnosti33 Javna česma Sutomore34 Javna česma željeznice Sutomore35 Javna česma šetalište Kralja Nikole36 SO Bar potrošnja vode

85

37 SO Bar Stara maslina38 SO Bar fekalna crpna stanica Šušanj39 SO Bar Ekološko edukativni centar40 SO Bar šetalište Šušanj41 SO Bar Odeljenje za odbranu42 SO Bar Turistička organizacija43 Kulturni centar44 Dom kulture "Vladimir Popović Španac"45 Zgrada doma kulture46 Dom kulture47 Kulturni centar Bar - voda48 Kotlarnica - LU49 Zavičajni muzej Bar50 Zgrada muzeja51 Muzej52 Galerija "Velimir A. Leković"53 Zgrada galerije54 Galerija55 Dom revolucije56 Zgrada doma revolucije57 Spomen dom 158 Spomen dom 259 Spomen dom 360 Spomen dom 461 Spomen dom 562 Dom revolucije - voda63 Ostalo - Kulturni centar64 Čitaonica Virpazar65 Biblioteka Stari Bar66 Stari Bar67 Stara maslina68 Kulturni centar Bar, Stari Bar - voda69 JP Komunalne djelatnosti70 Zgrada JP Komunalno71 JP Vodovod i kanalizacija72 Vodovod - upravna zgrada73 Zgrada Vodovoda74 Kancelarije Topolica75 Kancelarije Topolica brojilo 476 Vodovod - voda77 Servisna radionica raskrsnica78 Pumpe za vodu i kanalizaciju79 Prepumpna stanica "Šušanj"80 Prepumpna stanica "Ahmetov Brijeg"

86

81 Hidroforsko postrojenje "Belveder" Stari Bar82 Crpna stanica Stari Bar83 Kaptaža "Kajnak" Stari Bar84 Kaptaža "Zaljevo" Stari Bar85 Hidroforsko postrojenje "Nehaj" Sutomore86 Prepumpna stanica "Suvi potok" Sutomore87 Rezervoar "Golo Brdo" Sutomore88 Prepumpna stanica "Pobrđe" Sutomore89 Fekalna crpna stanica Sutomore 7113390 Hidroforsko postrojenje "Zagrađe" Sutomore91 Zatvarač vode "Sozina" Virpazar92 Pumpa Čanj Sutomore93 Kaptaža "Brca" Sutomore94 Fekalna crpna stanica Sutomore 7113895 Prepumpna stanica Sutomore96 Pumpa "Velje oko" Virpazar97 Bunar 7 Orahovo Virpazar98 Bunar 4 i 5 Orahovo Virpazar99 Prepumpna stanica "Ilino"

100 Prepumpna stanica "Ratac" Sutomore101 Čanj pumpa 2 Sutomore-Čanj102 Fekalna stanica 1 Virpazar-Kuisin103 Fekalna stanica 2 Virpazar-Želj. Stanica104 Fekalna stanica 3 Virpazar105 Fekalna stanica 4 Virpazar106 Seoski vodovod Braćeni107 Bunar B1 kod hotela Niš108 Bunar B2 Čanj kod hotela Zlatibor109 Pumpna stanica Marovići110 Rezervoar Spile111 Rezervoar Šušanj112 Sportski centar113 SRC Mađarica114 Zgrada SRC Mađarica115 SRC - svlačionica116 SRC - uprava117 SRC - svlačionica - voda118 SRC - uprava - voda119 Dvorana Topolica120 Zgrada dvorane Topolica121 Sportska dvorana Topolica122 Sportska dvorana Topolica - voda123 Ostalo Sportski centar124 SRC - pumpa za vodu

87

125 SRC - "Bunker"126 SRC - kuhinja127 Teniski teren128 Traktor - D2129 Kosačica - MB130 Radio Bar131 Zgrada Radio Bar132 Radio Bar - SO Bar133 Radio Bar - SO Bar - voda134 Vatrogasna jedinica Bar135 Zgrada Vatrogasne jedinice136 Vatrogasni dom - Topolica137 Vatrogasni dom - Topolica - voda138 Vatrogasna vozila - D2139 Javna rasvjeta140 Rasvjeta zgrade "C11"141 Rasvjeta Dvorca - Topolica142 Rasvjeta šetališta - Topolica143 Rasvjeta "Crnotravac" - Topolica144 Rasvjeta Spomen doma - M.Tita bb145 Rasvjeta ul. M.Tita146 Rasvjeta "Agava" - Obala147 Semafor "Centar" - Topolica148 Rasvjeta oko zgrade B1149 Semafor Bulevara 1 - kod Jadrana - Topolica150 Rasvjeta TS "Agava"151 Rasvjeta - raskrsnica152 Rasvjeta Lamele 27 - TS Lamele 27153 Rasvjeta ulice V. Rolovića154 Rasvjeta Bulevara Topolica TS "3 Kule"155 Semafor Bulevara 2 - Topolica156 Rasvjeta ispred TS Topolica157 Rasvjeta Topolica 2 TS Grupacija H158 Rasvjeta Topolica 2 TS Grupacija B159 Rasvjeta Topolica 2 TS Grupacija F160 Rasvjeta Makedonska 4161 Rasvjeta Makedonska 3162 Rasvjeta Makedonska 2163 Rasvjeta Makedonska 1164 Rasvjeta Novi pristan TS Novi pristan165 Rasvjeta Mimoza - Benzinska - Žukotrlica166 Semafor Željeznica - Topolica167 Rasvjeta ulice JNA168 Rasvjeta Vuletića Brijeg - Popovići

88

169 Rasvjeta Gvozden Brijeg170 Rasvjeta Stari Bar171 Rasvjeta Pečurice172 Rasvjeta Dubrava Bar173 Rasvjeta Čanj174 Rasvjeta "Mišići"175 Rasvjeta "Đurmani"176 Rasvjeta "Partizanski put" - Sutomore177 Rasvjeta "Mirošica 1" - Sutomore178 Rasvjeta "Mirošica 2" - Sutomore179 Rasvjeta "Rutke" - Sutomore180 Rasvjeta "Staro Sutomore"181 Rasvjeta "Zelen" - Sutomore182 Rasvjeta "Korali" - Sutomore183 Rasvjeta Brca - Sutomore184 Rasvjeta "I. Milutinović" - Sutomore185 Rasvjeta zgrada ZIB-a - Sutomore186 Rasvjeta Vir-Grad Virpazar187 Rasvjeta Vir kod željez. stanice Virpazar188 Rasvjeta Ostros189 Rasvjeta Gornje Brčelo190 Rasvjeta "Nova Brca" - Sutomore191 Rasvjeta Godinje - Virpazar192 Rasvjeta Dubrava - Dubrava193 Rasvjeta Dubrava kod pošte - Dubrava194 Rasvjeta Nišice195 Rasvjeta Utjeha196 Rasvjeta pod glavicom - Dobra Voda197 Rasvjeta Bukovik198 Semafor kod Biskupade - Popovići199 Školski centar "N.Rolović" spoljna rasvjeta200 Semafor kod Opštine Bar - Topolica 2201 Rasvjeta Polje - Bar202 Rasvjeta "Sv.Ivan" Bar - Dobra Voda203 Rasvjeta Bjeliši Bar204 Rasvjeta Zagrađe - Antovići Bar205 Rasvjeta "Miljanov Most" - Bar206 Rasvjeta Biskupada - Sustaš Bar207 Rasvjeta Boljevići - Virpazar208 Rasvjeta Brčeli - Virpazar209 Opština Bar-rasvjeta obala-rasvjeta210 Rasvjeta Sotonići211 Rasvjeta Šušanj 2 Bar212 Rasvjeta "Kekec" - Sutomore

89

213 Rasvjeta "D12" - Topolica Bar214 Rasvjeta "Liše Potok" - Mišići215 Rasvjeta kod kafane Brkanovića - Veliki pijesak216 Rasvjeta TS "Južno More" - Sutomore217 Rasvjeta TS "Ilino" kod stajališta Ilino218 Rasvjeta Dupilo - Virpazar219 Rasvjeta Seoca - Virpazar220 Rasvjeta Čeluga Bar221 Rasvjeta Vojvođanka Bar - Bjeliši222 Rasvjeta Kalamperović - Dobra Voda223 Rasvjeta Ravanj Pečurice - Ravanj224 Rasvjeta Sustaš kod Draga Jovovića225 Rasvjeta "H12" Topolica 2226 Rasvjeta Mala Gorana Bar227 Rasvjeta Gluhi do - Gađevina228 Rasvjeta Bjelila - Sutomore229 Rasvjeta kod Jankovića - Bar230 Rasvjeta kod "Aragane" - Bar231 Rasvjeta kod tunela "Ćafa" - Bar232 Rasvjeta kod škole "Meksiko" - Bar233 Rasvjeta Sustaš 2 - Bar234 Rasvjeta ispod TS "Veliki pijesak" - Bar235 Rasvjeta "Grdovići"236 Rasvjeta "Kunje"237 Rasvjeta "Komona"238 Rasvjeta "Bobovište"239 Rasvjeta "Bljaca"240 Rasvjeta Madžarica241 Rasvjeta Marovići - Sutomore242 Rasvjeta Pobrđe243 Rasvjeta Bjeliši kod Davidovića244 Rasvjeta Šušanj kod Jovetića245 Javna rasvjeta Mandarići246 Javna rasvjeta "Polje"247 Javna rasvjeta "Đurovići" - Dobra Voda248 Javna rasvjeta "Zaljevo"249 Javna rasvjeta "Rašketići" - Dobra Voda250 Javna rasvjeta kod TS Topolica u TS F-42251 Javna rasvjeta kod Kaluđerovića - Tržnica Bar252 Javna rasvjeta - most Željeznice253 Javna rasvjeta pod zgradom254 Rasvjeta Ratac255 Rasvjeta Limljani Kape256 Javna rasvjeta Utjeha - kod Milanovića

90

257 Javna rasvjeta Popovići258 Javna rasvjeta Mačuge259 Javna rasvjeta Mikovići260 Javna rasvjeta Zabes261 Javna rasvjeta "Reljići" - Gluhi do262 Javna rasvjeta "Jasen" - Gluhi do263 Javna rasvjeta Šušanj kod Zarije264 Rasvjeta kod bolnice Stari Bar265 Rasvjeta Dobra Voda kod A. Simonovića266 Rasvjeta Bartula - kod STS267 Javna rasvjeta Dabezići268 Javna rasvjeta Nikezići - M.Gorana269 Javna rasvjeta Donja Briska270 Javna rasvjeta Kurtovići271 Javna rasvjeta Dapčevići272 Javna rasvjeta Kunje - Duškići273 Javna rasvjeta Oćas -kod vile Sara274 Javna rasvjeta Komina kod Duškića275 Javna rasvjeta TS 15-24. novembra276 Javna rasvjeta Zagrađe277 Javna rasvjeta Velje Selo278 Javna rasvjeta kod benzinske pumpe279 Javna rasvjeta Polje 1 - kod Zetatransa280 Javna rasvjeta kod zgrade D5 - M.Tita281 Javna rasvjeta "Glavanovići" Ilino 2282 Javna rasvjeta TS Popovići - Polje283 Javna rasvjeta Ronkula284 Javna rasvjeta TS Belveder285 Javna rasvjeta ul. Savska - Utjeha286 Javna rasvjeta Brbot287 Javna rasvjeta kod Tota - Šušanj288 Javna rasvjeta TS Prekookeanska289 Javna rasvjeta kod Petranovića - Bjeliši290 Javna rasvjeta Beli Kamen291 Javna rasvjeta zgrade A1-A2 TS A1292 Javna rasvjeta kod Ivanovića iza Polj. Škole293 Javna rasvjeta gradska plaža - šetalište294 Javna rasvjeta kod OŠ "Jugoslavija" TS-5295 Javna rasvjeta ul. M.Boškovića TS Solidarnost296 Javna rasvjeta Sportskog centra kod TS B3-B4297 Javna rasvjeta "Kotorska vrata" - Sutomore298 Javna rasvjeta Zagrađe 1299 Javna rasvjeta V. Gorana - kod škole300 Javna rasvjeta Donje Zaljevo

91

301 Javna rasvjeta Stari Grad302 Javna rasvjeta most kod uljare303 Javna rasvjeta Sokolana304 Javna rasvjeta Petovića Zabio305 Javna rasvjeta "Krnjice"306 Javna rasvjeta Brijege307 Javna rasvjeta Donje Selo - Gluhi do308 Stanica za mjerenje zagađenja vazduha309 Javna rasvjeta Gornji Vulići310 Rasvjeta D. Murići 2 - Ostros311 Rasvjeta D. Murići 1 - Ostros312 Rasvjeta Kovačevići - Ostros313 Rasvjeta Iličkovići - Virpazar314 Rasvjeta Tuđemili315 Rasvjeta Gretva316 Rasvjeta Belveder317 Rasvjeta Tomba kod Arambašića - Tomba318 Rasvjeta RAP319 Rasvjeta D. Murići 4 - D.Murići320 Rasvjeta D. Murići 3. D.Murići321 Rasvjeta kod ANB ulica JNA322 Rasvjeta Kalamperović - Volujica, Dobra Voda323 Rasvjeta Velje Selo - Čantići324 Rasvjeta Đuričine vode - obilaznica

Legenda:

Folder (organizaciona cjelina)

Potršač električne energije

Potrošač vode

Potrošač energenta

Zgrada

povratak nazad

92

Prilog 2 – Prilog 3 radne verzija nacrta Pravilnika o EE zgrada

PRILOG 3: MINIMALNI TEHNIČKI ZAHTJEVI

Tabela 1. Najveće dozvoljene vrijednosti koeficijenta prolaza toplote, U [W/(m²·K)], građevinskihkonstrukcija novih zgrada, malih zgrada (AK < 50 m² ) i postojećih zgrada nakon rekonstrukcije

Građevinska konstrukcija

U [W/(m²·K)]

Θi ≥ 18 °C 12°C < Θi < 18 °C

I i IIklimatska

zona1)

IIIklimatska

zona1)

I i IIklimatska

zona1)

III klimatskazona1)

1. Spoljnji zidovi, zidovi prema garaži,tavanu

0.60 0.45 0.75 0.75

2. Prozori, balkonska vrata, krovniprozori, providni elementi fasade

2.0 2.0 3.00 3.00

3. Ravni i kosi krovovi iznad grijanogprostora, tavanice prema tavanu

0.40 0.30 0.50 0.40

4. Tavanice iznad spoljnjeg vazduha,tavanice iznad garaže

0.40 0.30 0.50 0.40

5.Zidovi i tavanice prema negrijanim

prostorijama, negrijanom stepeništutemperature više od 0°C, prostorijamakoje se povremeno koriste i prostorudruge namjene (stambeni-nestambeni)

0.65 0.50 2.00 2.00

6. Zidovi prema tlu, podovi na tlu 0.502) 0.50 2) 0.802) 0.652)

7.Spoljna vrata, vrata prema

negrijanom stepeništu, vrata saneprozirnim krilom

2.90 2.90 2.90 2.90

8. Zidovi kutije za roletne 0.80 080 0.80 0.80

9.Tavanice i zidovi-između stanova,- između grijanih radnih prostorija

različitih korisnika

1.40 1.40 1.40 1.40

1) Klimatske zone su utvrđene u Prilogu 2 (Tabele 17 i 18)2) Kod podova na tlu zahtjev vrijedi do dubine poda prostorije 5 m od spoljnjeg zida, zida prema tlu

ili negrijanog prostora.povratak nazad

93

Prilog 3 – Pregled potrošnje semafora u sistemu javne rasvjete

“Semafor Centar“Godina Količina (kWh) Iznos (€)

2008 1.761 293,342009 1.637 276,212010 2.430 314,052011 604 59,20

UKUPNO: 6.432 942,80

“Semafor Bulevara 1“Godina Količina (kWh) Iznos (€)

2008 5.235 855,522009 8.471 1.383,532010 1.041 138,992011 0 0

UKUPNO: 14.747 2.378,04

“Semafor Bulevara 2“Godina Količina (kWh) Iznos (€)

2008 4.332 709,642009 2.340 390,132010 2.444 315,772011 2.331 226,40

UKUPNO: 11.447 1.641,94

“Semafor Željeznica“Godina Količina (kWh) Iznos (€)

2008 2.076 344,342009 1.931 236,322010 1.670 219,322011 381 49,89

UKUPNO: 5.518 849,84

“Semafor kod Biskupade “Godina Količina (kWh) Iznos (€)

2008 2 8,492009 0 10,922010 0 9,202011 0 0,00

UKUPNO: 2 28,61

“Semafor kod Opštine “Godina Količina (kWh) Iznos (€)

2008 3.898 639,352009 2.699 448,272010 3.062 392,852011 1.993 205,34

UKUPNO: 11.652 1.685,81

povratak nazad

94

Prilog 4 – Pregled potrošnje pojedinačnih brojila javne rasvjete zaposmatrani period od četiri godine

Rasvjeta zgrade "C11" 5,283.46 €

Rasvjeta Dvorca - Topolica 5,058.93 €

Rasvjeta šetališta - Topolica 5,512.16 €

Rasvjeta "Crnotravac" - Topolica 22,096.08 €

Rasvjeta Spomen doma - M.Tita bb 319.81 €

Rasvjeta ul. M.Tita 123.93 €

Rasvjeta "Agava" - Obala 29,212.85 €

Semafor "Centar" - Topolica 805.81 €

Rasvjeta oko zgrade B1 118.50 €

Semafor Bulevara 1 - kod Jadrana - Topolica 2,032.54 €

Rasvjeta TS "Agava" 36,164.67 €

Rasvjeta - raskrsnica 30,082.02 €

Rasvjeta Lamele 27 - TS Lamele 27 14,716.39 €

Rasvjeta ulice V.Rolovića 10,881.16 €

Rasvjeta Bulevara Topolica TS "3 Kule" 44,079.83 €

Semafor Bulevara 2 - Topolica 1,403.36 €

Rasvjeta ispred TS Topolica 2,525.14 €

Rasvjeta Topolica 2 TS Grupacija H 18,550.32 €

Rasvjeta Topolica 2 TS Grupacija B 40,383.80 €

Rasvjeta Topolica 2 TS Grupacija F 14,461.60 €

Rasvjeta Makedonska 4. 10,891.03 €




Rasvjeta Novi pristan TS Novi pristan 9,011.97 €

Rasvjeta Mimoza - Benzinska -Žukotrlica 39,639.73 €

Semafor Željeznica - Topolica 726.33 €

Rasvjeta Ulica JNA 12,800.16 €

Rasvjeta Vuletića Brijeg - Popovići 31,404.14 €

Rasvjeta Gvozden Brijeg 4,424.51 €

Rasvjeta Stari Bar 7,968.18 €

Rasvjeta Pečurice 11,537.54 €

Rasvjeta Dubrava Bar 30,796.70 €

Rasvjeta Čanj 21,056.72 €

Rasvjeta "Mišići" 8,950.35 €

Rasvjeta "Đurmani" 6,381.15 €

95

Rasvjeta "Partizanski put" - Sutomore 30,776.85 €

Rasvjeta "Mirošica 1" - Sutomore 9,004.01 €

Rasvjeta "Mirošica 2" - Sutomore 8,305.37 €

Rasvjeta "Rutke" - Sutomore 14,174.08 €

Rasvjeta "Staro Sutomore" 9,193.38 €

Rasvjeta "Zelen" - Sutomore 1,403.72 €

Rasvjeta "Korali" - Sutomore 107.32 €

Rasvjeta Brca - Sutomore 3,071.50 €

Rasvjeta "I. Milutinović" - Sutomore 6,629.75 €

Rasvjeta Zgrada ZIB-a - Sutomore 4,420.10 €

Rasvjeta Vir-Grad Virpazar 10,044.92 €

Rasvjeta Vir kod željez. stanice Virpazar 10,707.72 €

Rasvjeta Ostros 2,893.11 €

Rasvjeta Gornje Brčelo 2,648.65 €

Rasvjeta "Nova Brca" - Sutomore 10,933.65 €

Rasvjeta Godinje - Virpazar 6,922.89 €

Rasvjeta Dubrava - Dubrava 26,003.90 €

Rasvjeta Dubrava kod pošte - Dubrava 2,035.76 €

Rasvjeta Nišice 3,864.27 €

Rasvjeta Utjeha 55,539.63 €

Rasvjeta pod glavicom - Dobra Voda 16,227.25 €

Rasvjeta Bukovik 8,735.33 €

Semafor kod Biskupade - Popovići 24.53 €

Školski centar "N.Rolović" spoljna rasvjeta 1,703.06 €

Semafor kod Opštine Bar - Topolica 2 1,440.84 €

Rasvjeta Polje - Bar 24,873.90 €

Rasvjeta "Sv. Ivan" Bar - Dobra Voda 11,366.74 €

Rasvjeta Bjeliši - Bar 33,993.49 €

Rasvjeta Zagrađe - Antovići Bar 1,673.01 €

Rasvjeta "Miljanov most" - Bar 10,736.48 €

Rasvjeta Biskupada - Sustaš Bar 8,069.85 €

Rasvjeta Boljevići - Virpazar 2,655.32 €

Rasvjeta Brčeli - Virpazar 1,699.55 €

Opština Bar-rasvjeta obala -rasvjeta 9,825.12 €

Rasvjeta Sotonići 8,185.34 €

Rasvjeta Šušanj 2 Bar 28,235.51 €

Rasvjeta "Kekec" - Sutomore 11,910.00 €

Rasvjeta "D 12" - Topolica Bar 20,231.65 €

Rasvjeta "Liše Potok" - Mišići 17,129.55 €

96

Rasvjeta kod kafane Brkanovića - Veliki pijesak 2,765.21 €

Rasvjeta TS "Južno more" - Sutomore 8,885.38 €

Rasvjeta TS "Ilino" kod stajališta Ilino 16,097.61 €

Rasvjeta Dupilo - Virpazar 2,053.12 €

Rasvjeta Seoca - Virpazar 1,684.74 €

Rasvjeta Čeluga Bar 31,634.64 €

Rasvjeta Vojvođanka Bar - Bjeliši 6,963.19 €

Rasvjeta Kalamperović - Dobra Voda 7,623.65 €

Rasvjeta Ravanj Pečurice - Ravanj 7,879.48 €

Rasvjeta Sustaš kod Draga Jovovića 2,509.87 €

Rasvjeta "H 12" Topolica 2 6,232.52 €

Rasvjeta Mala Gorana Bar 7,626.75 €

Rasvjeta Gluhi do - Gađevina 1,518.94 €

Rasvjeta Bjelila - Sutomore 2,687.93 €

Rasvjeta kod Jankovića - Bar 13,663.36 €

Rasvjeta kod "Aragane" - Bar 39,837.59 €

Rasvjeta kod tunela "Ćafa" - Bar 16,251.71 €

Rasvjeta kod škole "Meksiko" - Bar 23,066.22 €

Rasvjeta Sustaš 2 - Bar 11,408.17 €

Rasvjeta ispod TS "Veliki Pijesak" - Bar 1,810.66 €

Rasvjeta "Grdovići" 8,845.07 €

Rasvjeta "Kunje" 13,605.71 €

Rasvjeta "Komona" 1,424.02 €

Rasvjeta "Bobovište" 6,790.78 €

Rasvjeta "Bljaca" 2,429.76 €

Rasvjeta Madžarica 102.07 €

Rasvjeta Marovići - Sutomore 5,391.55 €

Rasvjeta Pobrđe 11,122.26 €

Rasvjeta Bjeliši kod Davidovića 25,184.30 €

Rasvjeta Šušanj kod Jovetića 3,918.55 €

Javna rasvjeta Mandarići 11,341.13 €

Javna rasvjeta "Polje" 5,683.09 €

Javna rasvjeta "Đurovići" - Dobra Voda 7,232.82 €

Javna rasvjeta "Zaljevo" 14,123.59 €

Javna rasvjeta "Rašketići" - Dobra Voda 6,953.82 €

Javna rasvjeta kod TS Topolica u TS F-42 9,445.76 €

Javna rasvjeta kod Kaluđerovića - Tržnica Bar 2,924.66 €

Javna rasvjeta - most Željeznice 1,760.24 €

Javna rasvjeta pod zgradom 7,071.29 €

97

Rasvjeta Ratac 7,396.04 €

Rasvjeta Limljani - Kape 196.64 €

Javna rasvjeta Utjeha - kod Milanovi. 8,134.91 €

Javna rasvjeta Popovići 3,406.43 €

Javna rasvjeta Mačuge 3,778.07 €

Javna rasvjeta Mikovići 1,320.87 €

Javna rasvjeta Zabes 11,623.92 €

Javna rasvjeta "Reljići" - Gluhi do 1,349.45 €

Javna rasvjeta "Jasen" - Gluhi do 5,920.83 €

Javna rasvjeta Šušanj - kod Zarije 19,060.85 €

Rasvjeta kod bolnice - Stari Bar 4,763.65 €

Rasvjeta Dobra Voda kod A. Simonovića 4,976.85 €

Rasvjeta Bartula - kod STS 9,797.98 €

Javna rasvjeta Dabezići 8,445.09 €

Javna rasvjeta Nikezići - M. Gorana 11,513.50 €

Javna rasvjeta Donja Briska 3,138.98 €

Javna rasvjeta Kurtovići 6,180.97 €

javna rasvjeta Dapčevići 2,061.93 €

Javna rasvjeta Kunje - Duškići 6,263.82 €

Javna rasvjeta Oćas - kod vile Sara 1,158.86 €

Javna rasvjeta Komina kod Duškića 1,030.10 €

Javna rasvjeta TS 15 - 24. novembra 8,406.13 €

Javna rasvjeta Zagrađe 5,678.65 €

Javna rasvjeta Velje Selo 4,295.43 €

Javna rasvjeta kod benzinske pumpe 3.12 €

Javna rasvjeta Polje 1- kod Zetatransa 11,394.42 €

Javna rasvjeta kod zgrade D5 - M.Tita 23,676.28 €

Javna rasvjeta "Glavanovići" Ilino 2 13,229.73 €

Javna rasvjeta TS Popovići - Polje 18,918.97 €

Javna rasvjeta Ronkula 3,850.75 €

Javna rasvjeta TS Belveder 14,695.83 €

Javna rasvjeta ul. Savska - Utjeha 5,081.04 €

Javna rasvjeta Brbot 2,536.80 €

Javna rasvjeta kod Tota - Šušanj 1,388.30 €

Javna rasvjeta TS Prekookeanska 3,399.34 €

Javna rasvjeta kod Petranovića - Bjeliši 2,395.91 €

Javna rasvjeta Beli Kamen 1,262.49 €

Javna rasvjeta zgrade A1-A2 TS A1 2,577.54 €

Javna rasvjeta kod Ivanovića iza Polj. škole 4,153.49 €

98

Javna rasvjeta gradska plaža - šetalište 9,987.87 €

Javna rasvjeta kod OŠ "Jugoslavija" TS-5 1,396.22 €

Javna rasvjeta ul. M. Boškovića TS Solidarnost 4,929.34 €

Javna rasvjeta Sportskog centra kod TS B3-B4 25,068.18 €

Javna rasvjeta "Kotorska vrata" - Sutomore 3,280.95 €

Javna rasvjeta Zagrađe 1 2,136.23 €

Javna rasvjeta V. Gorana - kod škole 1,737.62 €

Javna rasvjeta Donje Zaljevo 2,234.88 €

Javna rasvjeta Strari grad 6,563.06 €

Javna rasvjeta most kod uljare 2,153.71 €

Javna rasvjeta Sokolana 1,437.14 €

Javna rasvjeta Petovića zabio 3,980.41 €

Javna rasvjeta "Krnjice" 1,251.67 €

Javna rasvjeta Brijege 1,709.38 €

Javna rasvjeta Donje selo - Gluhi do 3,905.97 €

Stanica za mjerenje zagađenja vazduha 1,470.07 €

Javna rasvjeta Gornji Vulići 572.35 €

Rasvjeta D. Murići 2 - Ostros 230.76 €

Rasvjeta D. Murići 1 - Ostros 296.76 €

Rasvjeta Kovačevići - Ostros 592.30 €

Rasvjeta Iličkovići - Virpazar 444.21 €

Rasvjeta Tuđemili 344.32 €

Rasvjeta Gretva 404.59 €

Rasvjeta Belveder 49.52 €

Rasvjeta Tomba kod Arambašića - Tomba 579.82 €

Rasvjeta RAP 1,351.16 €

Rasvjeta D. Murići 4 - D.Murići 21.22 €

Rasvjeta D. Murići 3 - D.Murići 195.36 €

Rasvjeta kod ANB ulica JNA 4,289.73 €

Rasvjeta Kalamperovići - Volujica, Dobra Voda 1,636.60 €

Rasvjeta Velje Selo - Čantići 261.31 €

Rasvjeta Đuričine vode - obilaznica 2,289.85 €

PROSJEK 8,809.34 €

UKUPNO 1,629,727.52 €

*Napomena: Sve cijene odnose se isključivo na utrošenu električnu energiju i nesadrže PDV, kamate i popuste.

povratak nazad

99

Prilog 5 – Pregled potrošnje reaktivne energije za sistemevodosnabdijevanja i otpadnih voda

Reaktivna viša tarifa Reaktivna niža tarifa UKUPNO Iznossa PDVom

kVArh € kVArh € kVArh € €

Prepumpna stanica Šušanj 70.817,00 1.001,93 € 87.353,00 694,81 € 158.170,00 1.696,74 € 1.985,19 €

Prepumpna st.Ahmetov brijeg 69.089,00 1.044,25 € 59.810,00 446,11 € 128.899,00 1.490,36 € 1.743,72 €

Hidroforsko postroj."Belveder" 31.308,00 299,00 € 26.504,00 126,47 € 57.812,00 425,47 € 497,80 €

Crpna stanica Stari Bar 54.981,00 927,83 € 15.003,00 96,20 € 69.984,00 1.024,03 € 1.198,12 €

Kaptaža Kajnak 133.840,00 2.568,55 € 54.027,00 463,33 € 187.867,00 3.031,88 € 3.547,30 €

Kaptaža Zaljevo 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

Hidroforsko postrojenje Nehaj 82.431,00 1.465,85 € 51.934,00 478,61 € 134.365,00 1.944,46 € 2.275,02 €

Prepumpna stanica Suvi potok 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

Rezervoar Golo Brdo 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

Prepumpna stanica Pobrđe 72.387,00 1.284,05 € 11.373,00 51,10 € 83.760,00 1.335,15 € 1.562,13 €

Fekalna crpna st.Sutom. 71133 82.229,00 1.228,54 € 47.325,00 353,97 € 129.554,00 1.582,51 € 1.851,54 €

Hidroforsko postrojenje Zagrađe 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

Zatvarač vode Sozina Virpazar 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

Pumpa Čanj sutomore 94.123,00 1.494,07 € 67.099,00 518,34 € 161.222,00 2.012,41 € 2.354,52 €

Kaptaža Brca 418.637,00 4.060,18 € 382.861,00 1.849,98 € 801.498,00 5.910,16 € 6.914,89 €

Fekalna crpna st.Sutom. 71138 2.330,00 28,61 € 905,00 5,78 € 3.235,00 34,39 € 40,24 €

Prepumpna stanica Sutomore 121.044,00 1.178,62 € 90.119,00 458,41 € 211.163,00 1.637,03 € 1.915,33 €

Pumpa Velje oko Virpazar 161.772,00 1.942,74 € 149.824,00 902,36 € 311.596,00 2.845,10 € 3.328,77 €

Bunar 7 Orahovo 242.403,00 2.515,23 € 148.179,00 854,93 € 390.582,00 3.370,16 € 3.943,09 €

Bunar 4 i 5 Orahovo 323.238,00 3.483,18 € 279.644,00 1.523,10 € 602.882,00 5.006,28 € 5.857,35 €

Prepumpna stanica Ilino 37.121,00 499,93 € 98.321,00 886,11 € 135.442,00 1.386,04 € 1.621,67 €

Prepumpna stanica Ratac 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

Čanj pumpa 2 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

Fekalna stanica 1 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

Fekalna stanica 2 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

Fekalna stanica 3 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

Fekalna stanica 4 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

Seoski vodovod 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

Bunar B1 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

100

Bunar 2 Čanj 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

Pumpna stanica Marovići 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

Rezervoar Spile 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

Rezervoar Šušanj 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 0,00 € 0,00 €

UKUPNO: 1.997.750,00 25.022,56 € 1.570.281,00 9.709,61 € 3.568.031,00 34.732,17 € 40.636,64 €

U tabeli je prikazana potrošnja reaktivne energije za period od četiri godine potarifama i zbirno. U posljednjoj koloni dat je i iznos ukupno fakturisane reaktivneenergije za svako brojilo ponaosob. Najveća potrošnja od skoro 7 hiljada eurazabeležena je na postrojenju “Kaptaža Brca”. Takođe veliku potrošnju imaju postrojenja“Bunar 4 i 5”, “Bunar 7”, “Kaptaža Kajnak” i “Pumpa Velje oko” kod kojih se potrošnjareaktivne energije kreće u rasponu od 5.900 do 3.300 eura za četiri godine. Uzimajući uobzir trenutne cijene kompenzacionih baterija, vrlo je moguće da bi ovu energiju bilomoguće eliminisati i smanjiti troškove.

povratak nazad

Prilog 6 – Pregled potrošnje javnih česmi i potrošnje vode za SO Bar

Naziv mjernog mjesta 2008 2009 2010 2011 Ukupno(m3) .

Javna česma na željezničkoj stanici-Bar 0 267 118 109 494

Javna česma na željezničkoj stanici-Virpazar 326 532 1020 1429 3307

Javna česma šetalište obala 41 479 390 829 1739

Javna česma trg solidarnosti 390 800 230 90 1510

Javna česma Sutomore 847 1532 357 0 2736

Javna česma želejznice Sutomore 0 250 141 109 500

Javna česma šetalište Kralja Nikole 749 2219 1709 3064 7741

SO Bar Stara Maslina 1043 349 464 477 2333

SO Bar Fekalna crpna stanica Šušanj 0 4 19 25 48

SO Bar Ekološko edukativni centar 66 124 65 27 282

SO Bar Šetalište Šušanj 10622 1105 6482 1573 19782

SO Bar odeljenje za odbranu 145 95 85 130 455

SO Bar turistička organizacija 26 14 40

Ukupno (m3): 14229 7756 11106 7876 40967

povratak nazad

programdatabase.uom.me/_czr-uom/repository/(054637)program... · 2013-06-28 · - ciljevi programa...

Documents