sveska iv - database.uom.medatabase.uom.me/_czr-uom/repository/(pljevlja)leap iv.pdf · u sastav...

Sveska IV

Akcioni plan

Lokalni Akcioni Program za opštinu Pljevlja – LEAP

2

Sažetak Akcioni program je ključni dokument u sklopu LEAP Pljevlja. Osnovi za

ovaj plan su izvještaji o stanju životne i društvene sredine u opštini

Pljevlja, radionice zainteresovane javnosti, intervjui sa predstavnicima

menedžmenta firmi i saradnja sa rukovodstvom opštine. Prezentovani su i

strategija za pripremu LEAP-a, pravni, institucionalni, tehnički i tehnološki

okviri. Akcioni program podijeljen je u deset glavnih područja (vazduh,

voda, tlo, otpad i po okolinu štetne materije, buka, prirodna i kulturna

baština, zdravlje ljudi, revitalizacija seoske sredine, urbana sredina i

obnovljivi resursi i biodiverzitet.

Ključne riječi

Lokalni ekološki akcioni program, životna sredina, društvena sredina

Abstract Action Programme is a key document of LEAP Pljevlja. The fundaments for

this plane are reports on natural and social environment in the Municipality

Pljevlja, workshops of public concerned, interviews with managements of

enterprises and cooperation with management of municipality. Also

strategy for preparing LEAP, legal acts, and institutional, technical and

technological frames are discussed. The action programme is divided in

ten main fields (air, water, ground, waste and materials danger to

environment, noise, natural and cultural heritage, public health,

revitalization of rural areas, urban areas and renewable resources and

biodiversity).

Key words

Local environment action plan, natural environment, social environment


3

1. Uvod Opština Pljevlja već duže vrijeme ulaže velike napore u poboljšanje

prirodne sredine, koja je oštećena zbog brojnih djelatnosti čovjeka koje se

vrše na njezinoj teritoriji. Već u drugoj polovini devedesetih godina prošlog

vijeka započet je projekt Integralna zaštita životne sredine na teritoriji

opštine Pljevlja, koji je jako široko i interdisciplinarno pristupio rješavanju

te problematike. Mnoge, tada planirane, mjere već su izvršene.

Crna Gora je donijela kompletan niz pravnih podloga na području čuvanja

životne sredine, a isto tako i opština Pljevlja, tako da postoje čvrsti pravni

temelji za sprovođenje mjera zaštite životne sredine.

Pljevlja su se urbanizirala na račun manjih naselja, koja su u velikom djelu

napuštena ili su, najmanje, u stagnaciji. Na jednoj strani imamo ekološke

probleme zbog rudarstva, energetike, industrije i koncentrisanog

stanovništva, a na drugoj strani imamo demografske probleme i

propadanje naselja. Infrastruktura je i u Pljevljima izgrađena

fragmentarno, a u manjim naseljima je, osim struje, infrastruktura dosta

loša.

Lokalni akcioni plan opštine Pljevlja (LEAP) upotrjebio je saznanja, već

spomenute, studije Integralna zaštita životne sredine na teritoriji opštine

Pljevlja, i preuzeo neke od ciljeva koji još nijesu bili ostvareni. Pored te

studije izvori podataka za LEAP su bili rezultati institucija Crne Gore, koji

su javno dostupni, rezultati studija i elaborata koje smo primili u Opštini

Pljevlja i u pljevaljskim firmama, kao i niz informacija dobijenih na

sastancima i intervjuima.

LEAP je zasnovan na metodama koje su u upotrebi u Evropskoj zajednici i

u skladu sa smjernicama održivog razvoja i metodologijom koju predlažu

Ujedinjene Nacije. U pripremu su bili uključeni lokalni organi vlasti,

institucije nevladinih organizacija, stručnjaci i pojedinci.


4

LEAP Pljevlja je planski i programski dokument, koji u najvećoj mjeri

podstiče razvojnu, a ne restriktivnu razvojnu komponentu, i koji se bazira

na što održivijem korišćenju prirodnih resursa. Ovaj dokument

primjenjuje postojeći zakonski i institucionalni okvir, a pored usmjerenja u

zaštitu životne sredine fokusira se i u unapređenje životne sredine a,

djelimično, i u druga dva stuba održivog razvoja: socijalu i privredu. Zbog

toga smo i sve druge faze zasnovali šire. Nijesmo ostali samo kod analize

životne sredine, nego smo obradili i društvenu sredinu i dotakli se i

područja, koja ne spadaju direktno u oblast životne sredine.

2. Sažetak izvještaja o stanju životne sredine Veći dio opštine Pljevlja čini netaknuta priroda, samo je područje

Pljevaljske kotline devastirano zbog rudarenja, proizvodnje električne

energije i industrije. Sve nabrojene djelatnosti su se koncentrisale na tom

relativno malom i zatvorenom području, Što je prouzrokovalo i

koncentraciju stanovništva što, dodatno, negativno utiče na prirodnu

sredinu.

Svi osnovni elementi životne sredine u Pljevljima su ugroženi, a pokazatelj

stanja njihovog kvaliteta su izvan zakonom dozvoljenih granica. Otpadne

materije koje su nastale kao posljedica eksploatacije uglja, šume, gline,

laporca, proizvodnje električne energije i dr., izazivaju povećanu

zagadjenost vazduha, povećanu zagadjenost površinskih i podzemnih

voda, degradaciju i zagadjenost zemljišta, nagomilavanje komunalnog i

opasnog otpada, pogoršanje zdravstvenog stanja stanovništva,

uništavanje flore i faune (Informacija .., 2003).

S druge strane, zbog svog geografskog položaja i topografije terena u

Pljevaljskoj kotlini se stvaraju odredjene klimatske pojave koje negativno

djeluju na kvalitet vazduha. Kolizija između tako intenzivne eksploatacije

prirodnih bogatstava, bez preduzimanja odgovarajućih mjera zaštite i

prihvatnog kapaciteta životne sredine, dovela je do narušavanja stanja.


5

Zagađenost vazduha u Pljevljima uslovljena je različitim vrstama ugljena i

lebdeće prašine, koja potiče, najvjerovatnije, od TE Pljevlja, saobraćaja,

nezaštićenih površina kopa Rudnika uglja, transportnog sistema

»Jagnjilo«, odlagališta, deponija smeća i drvenog otpada. Otrovni gasovi iz

kotlarnica, a naročito iz TE »Pljevlja«, sadrže sumporne i azotne okside,

čađ, fenole, fluoride, vodonik – sulfid, formaldehide, ugljovodonike i drugo.

U lebdećoj prašini sa kopova i transportnog sistema kao sastav laporca

nalaze se i teški metali (kadmijum, hrom), PAH i fluoridi (Informacija ..,

2003).

Kvalitet voda rijeke Ćehotine i Tare prati se, zbog negativne promjene u

kvalitetu voda, koje su nastupile kao posljedica urbanog i industrijskog

razvoja na prostoru opštine Pljevlja, preko 25 godina. Najobimnija

istraživanja su obavljena na rijeci Ćehotini. Značaj Tare, kao vodotoka po

prirodnim karakteristikama izuzetne vrijednosti, koja se, kao zaštićen

prirodni objekat nalazi u Nacionalnom parku Durmitor, uslovio je stalnu i

rigoroznu kontrolu kvaliteta voda ovog vodotoka.

Zagađivači voda na području opštine Pljevlja, najvećim dijelom, su

lokacijski koncentrisani u Pljevaljskoj kotlini i njenom neposrednom

okruženju. Od zagađivača izvan tog prostora izdvajaju se jedino Rudnik

˝Šuplja stijena˝ i kamenolom, sa asfaltnom bazom, u Bušnjima. Recipijent

otpadnih materijala i voda je rijeka Ćehotina i njene pritoke. Na području

opštine Pljevlja nema značajnih zagađivača u slivu Tare. Izvori zagađenja

tog vodotoka locirani su na teritorijama uzvodnih opština Kolašina i

Mojkovca.

Vode iz gradskog sistema kanalizacije, i industrijskih sistema, upuštaju se

bez prečišćavanja u glavne recipijente Breznicu i Ćehotinu, povećujavaći

time njihovu zagadjenost. Naselja koja nisu uključena u kanalizacionu

mrežu, otpadne vode ispuštaju u septičke jame ili direktno u potoke i

rijeke Breznicu i Ćehotinu. Većina septičkih jama nije uradjena po

sanitarno – higijenskim propisima i kao posljedicu toga imamo zagadjenost

podzemnih voda (Informacija .., 2003).


6

U Opštini Pljevlja analiza teških metala izvršena je u 2003. godini na deset

lokacija. Na lokacijama Gradac 1, Jalovište 2 i Deponija 1 konstatovana je

povećana koncentracija olova (Pb), a ima i trend rasta u poređenju sa

vrednostima iz prethodnih godina. Posebno povećana koncentracija

kadmijuma (Cd) konstatovana je na lokaciji Gradac 1 (saobraćajnica u

centru grada). Na istoj lokaciji konstatovana je i veoma povećana

koncentracija cinka (Zn), a povećano prisustvo istog ustanovljeno je i na

lokaciji Deponija 1. Povećana koncentracija bakra (Cu) zabilježena je na

lokaciji Gradac 2. Svi ostali toksikanti su u granicama kaje nemaju

toksikološkog značaja. Na lokacijama Vilići 1 i Deponija 1 ustanovljeni su

povećani sadržaji poliaromatičnih ugljovodonika u odnosu na MDK, pri

čemu pomenuti imaju rastući trend u odnosu na prethodne godine.

U Pljevaljskoj opštini po podacima JP Breznica godišnje sakupe i odlože

između 25.000 i 31.000 m3, odnosno od 15 do 19 hiljada tona komunalnog

otpada. Po njihovoj ocjeni 20 % te količine predstavlja papir, 5 % staklo,

10% plastika, 5 % guma, 2 % tekstil, 3% metal, 15% organski otpad, 15

% građevinski otpad i 25% ostalo. Odvoz otpada se vrši od više od 50%

stanovništva. Nepostojanje sanitarne deponije kao i stvaranje smetilišta na

više lokacija, nedovoljan broj kontejnera, kanti i neriješeno pitanje

sekundarnog otpada predstavlja veliki problem Pljevalja. Deponija

komunalnog otpada nalazi se u blizini magistralnog puta Pljevlja –

Prijepolje, na odlagalištu jalovina Rudnika uglja Pljevlja, a od centra grada

udaljena je oko 4,5 km. Komunalni otpad se zatrpava laporovitim

materialom, a povremeno uništava i spaljivanjem. Pored komunalnog

otpada ovdje se odlaže i opasan otpad (akumulatori, baterije, stare

automobilske gume i razni industrijski otpad – boje i lakovi) (Informacija

.., 2003). Od ukupne godišnje količine opasnog otpada koji se stvara u

Crnoj Gori, najviše ga se stvara u Pljevljima, ukupno 570.620 tona ili 60%.

Ovaj otpad sačinjava, najvećim dijelom, (49%) pepeo i šljaka iz TE

Pljevlja, jalovina iz Rudnika uglja (49%), a ostalo su ulja i maziva, otpad

natopljen bojama, pepeo i šljaka iz kotlarnica i drugi opasan otpad.


7

Na nivou Vlade, kao ni na nivou lokalne samouprave, ne postoje planovi

intervencija u slučajevima nepredviđenih dogadjaja – akcidenata sa

posljedicama po zdravlje ljudi i životnu sredinu. U procesu harmonizacije

propisa iz oblasti životne sredine sa propisima EU moraćemo da

primjenjujemo mnoge ugovore i direktive koje se odnose na iznenadna i

nekontrolisana ispuštanja opasnih i štetnih materija u životnu sredinu.

Tako, na primjer, u 2002. godini u Termoelektrani Pljevlja preko 30%

elektrofilterskog sistema nije bilo u funkciji zbog kvara na elektrodama, što

je izazvalo enormno zagađenje okolnog područja. Zaustavljen je rad

Termoelektrane i izvršena hitna intervencija na elektrofilterima.

Postojeće stanje životne sredine ne odražava se najbolje na zdravlje

stanovništva u gradu Pljevlja. Dugotrajna izloženost koncentracijama

zagađujućih materija u vazduh kakve su povremeno izmjerene, mogu

izazvati zdravstvene posljedice. Broj djece u Pljevljima koja pate od

bronhopneumonalnih oboljenja poslednjih godina je u stalnom porastu.

Tako je 1985 godine od ukupnog broja liječene djece 23% liječeno je od

respiratornih problema, deset godina kasnije, 1995 godine, 35,1%, dok je

2001. godine od ukupno liječenje djece njih 50,3% liječeno od

respiratornih infekcija. Udio astme, kao najtežeg oblika respiratorne

bolesti, i opstruktivnih bronhita takođe je visok. U 1985 godini procenat

oboljele djece od astme kretao se od 3-5%, dok je sada od 10-15%.

Pri duvanju jačih vjetrova, u periodu kada je dio jalovišta suv, dolazi po

okolini do povećane emisije lebdećih čestica. Te čestice sadrže visoke

koncentracije cinka, olova, arsena, antimona, žive koje imaju negativne

efekte na respiratorne organe stanovništva, a pojedine čestice imaju

veoma toksično dejstvo (živa, arsen, antimon, kadmijum).

Rezultati gamaspektrohemijskih mjerenja sadržaja radio nuklida u

prehrambenim proizvodima (goveđe i janjeće meso, pšenični i kukuruzni

hljeb, voće, povrće, mlijeko, pečurke i dječja hrana iz društvene ishrane) i

stočnoj hrani (stočna repa i sijeno), koji se proizvode na teritoriji Crne

Gore pokazuju da su srednje vrijednosti specifičnih aktivnosti ispitivanih


8

radionuklida na nivou Republike, daleko ispod maksimalno dozvoljenih

vrijednosti. Izuzetak od ovog razmatranja je visok sadaržaj radio nuklida

cezijuma-137 u janjećem mesu iz Pljevalja i stočnoj hrani sa istog dijela

Republike, što upućuje na potrebu detaljnije analize pojedinih mikro

lokacija na sjevero-zapadu Crne Gore.

3. Sažetak izvještaja o stanju društvene sredine i privrede Pljevaljska opština leži na krajnjem sjeverozapadu Crne Gore na tromeđi

sa Srbijom i Bosnom i Hercegovinom. Sa sjeverne i zapadne strane se

graniči sa Srbijom i Bosnom i Hercegovinom, sa juga sa opštinama Žabljak

i Mojkovac, a na istoku sa opštinom Bijelo Polje. Pljevlja pripadaju

sjevernoj regiji Crne Gore, kojoj pripadaju i opštine Bijelo Polje, Rožaje,

Andrijevica, Plav, Kolašin, Mojkovac i Žabljak.

Područje opštine prostire se na površini od 1.346 km2, odnosno 9,7%

površine Crne Gore. Od ukupno 21 opštine u Crnoj Gori, opština Pljevlja po

površini zauzima treće mjesto (za Nikšićem-2.065 km2 i Podgoricom -

1.441 km2). U sastav opštine, uz Pljevlja kao centralno naselje, spada još

158 naselja.

Činioci ekonomske, političke, kulturne, prometne, ekološke … prirode

najčešće predstavljaju okvire u kojim se traže odgovori na uslove života na

određenoj teritoriji. Opština Pljevlja je poslije drugog svetskog rata

doživjela nagli porast broja stanovnika. Taj porast je dvojako uslovljen:

prirodnim priraštajem i putem doseljavanja. Ovaj trend se nastavio do 70-

ih godina prošlog stoljeća. Od tada je broj stanovništva u padu. Glavni

razlog tome je negativni migracioni (spoljnje migracije – više ljudi napušta

Pljevlja nego što se doseljava) saldo, kojeg opština izkazuje u poslednjih

trideset godina. Pored spoljnjih postoje i unutrašnje migracije. Njih

karakteriše silaženje stanovništva iz visinskih u nizijska naselja. Glavni

uzroci spoljašnjih i unutrašnjih migracija su sljedeći: mogućnost

zaposlenja, školovanje, izučavanje zanata, pogodniji uslovi za život,

aktuelna politička situacija.


9

Prema popisu iz 2003. godine, na teritoriji opštine Pljevlja živi 35.806

stanovnika, odnosno 5,8% od ukupnog stanovništva Crne Gore. Prosječna

gustina naseljenosti je 26.6 stanovnika/km2, što je manje u odnosu na

gustinu naseljenosti Crne Gore (44,9 stanovnika/km2). U razdoblju od

1971. do 2003. godine broj stanovnika smanjio se za 11.037 (23.5%).

Ovakav pad broja stanovnika obnjašnjava se pogoršanjem ekonomske

situacije, stagnacijom u razvoju preduzeća i padom životnog standarda,

što je uslovilo iseljavanje stanovništva u veće centre i inostranstvo.

Opština Pljevlja ima, ako je prema nekim demografskim pokazateljima

upoređujemo sa ostalim područjima (opštinama Crne Gore):

- niži prirodni prirast (stupanj nataliteta je među nižima, a stupanj

mortaliteta među višima u Crnoj Gori),

- lošiju starosnu strukturu (relativno loš razmjer između pojedinih

starosnih grupa – mladih do 15 godina i starijih od 65 godina),

- lošiji stupanj obrazovanja, a uprkos tome u posljednjih 10 godina

stanje se prilično poboljšalo (udio stanovništva bez školske spreme

smanjio se za 7% (na 7.1%), udio onih bez osnovne škole za skoro

15% (na 23.6%) a osjetno su se povisili udjeli onih sa srednjim

obrazovanjem (31.2%� 44%) te onih sa višim i visokim

obrazovanjem),

- viši udio aktivnog stanovništva (uprkos smanjivanju u poslednjih

nekolikom godina) i

- viši stupanj nezaposlenosti (stupanj nezaposlenosti u Opštini Pljevlja

iznosi nešto manje od 32%, a u Crnoj Gori 26%).

U privredi opštine industrija i energetika imaju najveći značaj. Pljevaljska

opština je jedan od jačih privrednih regiona u Crnoj Gori a zbog Rudnika

uglja i TE Pljevlja predstavlja i njen energetski centar. Slijedi

poljoprivreda, poljoprivredne površine zauzimaju gotovo 52% ukupne

površine opštine. Vrlo je važna i stočarska proizvodnja (držanje i uzgoj

goveda, proizvodnja mlijeka, mesa i podmlatka). Sve to, zajedno sa

šumarstvom i trgovinom, predstavlja značajan potencijal pljevaljske

opštine.


10

U Opštini trenutno ima 14 matičnih osnovnih škola i 30 podružnica (44

škole). U posljednjih nekoliko godina broj osnovnih i srednjih škola,

odjeljenja, djaka i nastavnika u postupnom je padu.

U opštini Pljevlja djeluje jedan dom zdravlja i jedna opšta bolnica.

Obezbeđenost stanovništva, što se tiče ljekara, stomatoloza i radnika sa

višom i srednjom stručnom spremom, je ispod prosjeka Republike Crne

Gore.

4. SWOT analiza Opština Pljevlja ima poseban položaj u Crnoj Gori. U toj opštini je bogato

ležište uglja i drugih obnovljivih i fosilnih prirodnih resursa, što joj je,

sigurno, jaka strana. Velika je po površini, ali ima relativno mali broj

stanovnika. Po jednoj strani to je jaka strana, a po drugoj slabost.

Cijela opština ima oznaku ekološko degradiranog područja, iako je

degradiran samo mali dio teritorije i to bismo mogli uvrstiti i u slabosti a i

u prijetnje. Na drugoj strani postoji mogučnost promjene imidža a sa tim i

promjene polazišta za razvitak drugih djelatnosti. Tu su ispostavljene jake

strane, kao očuvani objekti tradicionalne arhitekture, rezerve u zelenim

površinama, ekološki zdrava hrana u ruralnim predjelima opštinske

teritorije. Te jake strane predstavljaju bazu za razvitak seoskog,

rekreationog i drugih vrsta turizma. Ujedno, ekstenzivnost poljoprivredne

proizvodnje i velike, neobrađene, odnosno malo obrađene, površine daju

mogučnost za uvođenje metoda tzv. ekološke poljoprivrede.

Jedna od značajnih slabosti je saobračajna izolovanost, ali po drugoj strani

mora nam biti jasno, da je u opštini Pljevlja 41 km magistralnih, 234 km

regionalnih i 379 km lokalnih puteva, koje treba održavati. Među

prijetnjama na prvom mjestu je nezainteresovanost države za rješavanje

ekoloških pitanja, a postoji i strah od (pre)brze privatizacije rudarstva i

elektroenergetike.


11

Kao slabost se pokazala i divlja gradnja. Zbog takvog načina gradnje,

gradnja infrastrukture je puno skuplja i otežana. Ali dobra strana je

posebno u tome, da je opština Pljevlja u svojim prostornim aktima

obezbijedila oko 250 parcela u urbanizovanim sredinama.

Kompletna SWOT analiza je na narednoj stranici.

SWOT analiza za opštinu Pljevlja

Jake strane

Prirodni resursi (ugljen, laporac)

Voda (HE, pitka)

Obnovljivi resursi (šuma, voda)

Netaknuta priroda

Ljudski resursi (stručnjaci na

područjima rudarstva, elektrotehnike,

medicine …)

Kulturni spomenici visokog kvaliteta

(multikulturnost)

Snalažljivost ljudi

Očuvani objekti tradicionalne

arhitekture

Evidentiranost ekoloških problema

Lokacije za gradnju u urbaniziranim

sredinama

Rezerve u zelenim površinama

Ekološki zdrava hrana

Mogućnosti

Promocija Crne Gore na

međunarodnim skupovima

Privatizacija energetike,

dokapitalizacija

Zainteresovanost stranih

kompanija

Rast cijena električke energije

Uključivanje u međunarodne

projekte

Dobri međunarodni kontakti

Pametno planiranje budućeg

razvoja Pripremljeni izvođački

projekti (mogućnost pridobijanja

međunarodnih sredstava

Monitoring uticaja

Promjena imidža opštine

(ekološko sanirana i u većoj mjeri

netaknuta prirodna sredina)


12

Slabosti

Nedostatak turističkih programa

Pesimizam dijela građana

Nedostatak ideja za turizam i turističke

infrastrukture

Nelegalna gradnja

Niska ekološka svijest građana

Nema lokalnog tima za razvoj (institut,

zavod)

Rasprostranjena gradnja

Nema monitoringa životne sredine

Nizak iskoristak elektrane

Devastirano područje zbog rudarenja

Saobraćajna izolovanost

Emigracija stanovništva

Premala dodana vrijednost (prodaja

drveta umjesto gotovih proizvoda…)

Malo radnih mjesta za mlade

Nezainteresovanost mladih za svoju

budućnost

Prijetnje

Nezainteresovanost države za

rješavanje ekoloških pitanja

Privatizacija elektroenergetike uz

kolonijalni odnos tuđih vlasnika

Centralizacija vlasti i kapitala u

Podgorici

Tolerisanje nelegalne gradnje od

strane države

Nepoštovanje zakona

Neusaglašenost propisa

Umiranje privrede nakon

završene eksploatacije uglja

Korupcija

Prebrz ulazak u integracije


13

5. Temelji za formiranje strategije U Crnoj Gori nema zakona, koji bi opštinama određivao pripremu lokalnog

ekološkog akcionog programa. Opština Pljevlja je jedna od prvih u državi,

koja je zbog svojih potreba, izradila taj plan. Opština je bogata sa fosilnim

resursima, zbog kojih se tu razvila jaka privreda, počevši od Rudnika uglja

Plevlja, Termoelektrane Pljevlja do drugih industrijskih firmi. Nabrojane

aktivnosti čovjeka u prirodnoj sredini ostavljaju brojne posljedice, u

najvećem dijelu negativne.

Kod postavljanja LEAP-a pred očima nismo imali samo rješavanje

ekoloških problema, iako su oni u ovom planu na prvom mjestu. Plan se u

znatnoj mjeri dotiče socijale i privrede jer i one bitno utiču na prirodnu

sredinu. Sa razvojnog aspekta ne možemo planirati sanacije životne

sredine bez uključivanja poglavlja iz socijale i privrede.

LEAP smo pripremili na osnovu širokog dijapazona dosadašnjih naučnih i

aplikacionih istraga, elaborata, nacrta, planskih akata i drugih

dokumenata. U pripremi plana su, pored predstavnika opštine i javnosti,

uključeni i predstavnici preduzeća i ustanova, koji su razvojni motori

opštine. Zadaci koji su predloženi na osnovu analize problema

identifikovanih na području životne sredine, socijale i privrede, su bili

usaglašeni sa svim partnerima uključenim u pripremu LEAP-a. Akcioni

program smo formirali na osnovu podataka iz izvještaja o stanju prirodne,

društvene sredine i privrede, rezultata radionica zainteresovane grupe,

sastanaka sa stručnim timom za izradu LEAP-a i na osnovu konsultacija sa

predstavnicima opštine i preduzeća.

U Akcionom planu su skupljeni zadaci koje mora izvršiti opština, a i zadaci

koje moraju sprovesti preduzeća i ustanove, a imaju jih u svojim

razvojnim planovima. Preduzeća koja djeluju u prostoru opštine bitno utiču

na razvoj i na prirodnu sredinu i socijalu, tako da se u LEAP-u ne mogu

mimoići.


14

5.1 Zakonski i pravni okvir Osnovno polazište za poboljšanje životne sredine u Pljevlima je državna

odluka, sa kojom se identifikuje: EKOLOŠKA DRŽAVA CRNA GORA (član 2

Zakona o životnoj sredini /Sl. L. RCG 12/96, 55/00). U Crnoj Gori su

donijeli brojne zakone za zaštitu životne sredine, koji mogu činiti osnov za

pripremu, donošenje i ostvarivanje LEAP – a. Zasad nije propisana

obaveza donošenja lokalnih ekoloških akcionih planova. Donesen je zakon

o životnoj sredini i brojni drugi zakoni iz oblasti zaštite životne sredine,

tako da je po tom pitanju situacija dosta dobra.

Za opštinu je od izuzetne važnosti strategija lokalne zajednice u postupku

privatizacije Rudnika uglja i TE Pljevlja, koja nalaže budućim vlasnicima

obaveze prema lokalnoj zajednici.

5.2 Institucionalni okvir Osnovna institucia, koja je odgovorna za pripremu i izvođenje LEAP

Pljevlja, je Opština Pljevlja. Ministarstva vlade Crne Gore već su partneri

opštine Pljevlja kod različitih projekata a na prvom mjestu, kod

ostvarivanja ciljeva LEAP-a, je Ministarstvo turima i zaštite životne sredine.

Partneri u tom zadatku moraju biti Ministarstvo ekonomije, Ministarstvo

finansija, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede,

Ministarstvo turizma i druga ministarstva i ustanove Republike Crne Gore.

Država Crna Gora osniva Agenciju za zaštitu životne sredine, koja će biti

jedna od važnijih institucija za sprovođenje akcionog plana.

5.3 Tehničko-tehnološki okvir Privreda i razvoj opštine Pljevlja baziraju se na kopanju uglja i proizvodnji

električne energije. Te djelatnosti zapošljavaju najveći broj stanovnika.

Zbog relativno zastarjele tehnologije, uticaji na životnu sredinu još uvijek

su dosta intenzivni. Za poboljšanje stanja, nužno je, prije svega,

osavremeniti tehnologiju u elektrani.


15

Naselja, uglavnom Pljevlja, isto tako jako negativno utiču na životnu

sredinu sa zagađivanjem vazduha zbog grijanja i pripreme sanitarne vode,

gustine saobračaja, kao i na području zagađenja voda a naročito na

području upravljanja otpadom.

Kanalizacione sisteme je nužno nanovo izgraditi, većinu izgrađenih sanirati

i izgraditi prečiščivać za otpadnu vodu. Isto tako, nužno je postaviti sistem

za odvojeno skupljanje otpada i osposobiti komunalnu deponiju koja će

odgovarati propisima.

5.4 Finansijski okvir Opština Pljevlja nema organizovan poseban fond za izvođenje LEAP-a.

Sredstva za realizaciju plana planirana su u opštinskom budžetu. Međutim,

opštinski budžet ne može biti jedini izvor finansiranja LEAP-a. Potrebno je

uložiti napor za dobijanje sredstava od Ministarstva turizma i zaštite

životne sredine i od Evropskih finansijskih fondova. Ključna će biti uloga

Agencije za zaštitu životne sredine Crne Gore, koja se sad osniva. Leap je

pravljen po regulativima EU. Pošto je Crna Gora počela sa procesom

pridruživanja EU, LEAP Pljevlja je jedan od dokumenata koji se uklapa u te

djelatnosti. Neke od zadataka, koje predlaže LEAP, će izvršiti firme.

Preduzeća moraju ispunjavati zakonske norme, ako hoće da opstanu.

6. Akcioni plan Akcioni plan smo podijelili na deset segmenata. Neke od njih, na prvi

pogled, ne bismo mogli svrstiti u LEAP, iako jako utiču na prirodnu sredinu,

odnosno determinišu razvoj. Klasički sastavni dijelovi LEAP-a su područja:

vazduh, vode, tlo, otpad i po okolinu štetne materije, buka, prirodna i

kulturna baština, zdravlje ljudi. U LEAP valja svrstati i tematike:

revitalizacija seoske sredine, urbana sredina i obnovljivi resursi i

biodiverzitet. Zadnja tri područja i te kako utiču na prirodnu sredinu i

zapravo na sve sadržaje održivog razvoja.

Održivi razvoj je zajedničko polazište kod svih komponenata razvoja koje

pokriva LEAP. Jasno je, da gotovo ne možemo govoriti o održivom razvoju


16

u sredini koja, u velikoj mjeri, živi od fosilnih resursa. Ali cilj svake

zajednice mora biti približavanje principima održivog razvoja, opština

Pljevlja je odavno na putu takvog razvoja. Intenzivna eksploatacija

neobnovljivih resursa prouzrokovala je brojne devastacije i probleme u

prirodnoj sredini. Zbog toga se već skoro dvadeset godina u ovoj sredini

zalažu, da smanje negativne uticaje na prirodnu i društvenu sredinu.

Dokaz ozbiljnog pristupa toj problematici je i ovaj LEAP, koji nije

postavljen samo na temeljima saznanja razlčičitih struka, nego i na

mišljenju javnosti.

6.1 Vazduh Problem sa kvalitetom vazduha javlja se isključivo u Pljevaljskoj kotlini,

koja je relativno gusto naseljena, a tamo je i termoelektrana, koja u

vazduh emituje velike količine dimnih gasova.

Prizemni dio područja temperaturne inverzije se naročito zimi puni sa

gasovima iz gradaskih kotlarnica i individualnih ložišta. Najbolje rješenje je

izgradnja toplovoda iz TE Pljevlja do grada.

Za uspješnu sanaciju od primarnog je značaja poznavanje problema. Zbog

toga je prvi zadatak, po mišljenju učesnika u procesu pripreme LEAP-a,

kvalitetan monitoring na osnovu koga će biti moguće pratiti situaciju,

odnosno poboljšanje vazduha zbog sprovođenja različitih mjera. Slijedeća

mjera je sanacija Termoelektrane sa kojom bi valjalo sprovesti i

toplifikaciju grada.

Vazduh zagađuje i saobraćaj koji se vrši kroz grad. Za obilaznicu je već

izgrađen glavni projekt koji je potrebno realizovati. Pored toga vazdh

zagađuje i rudarstvoi i druga industrija (dnevni kopovi, deponije različitih

materiala …

U slučaju otvaranja fabrike cementa bi to značilo opasnost za zagađivanje

vazduha, voda i drugih elemenata prirodne okoline. Zbog toga je potrebno

usloviti investitora, da se pridržava zakonskih okvira.


17

Ciljevi i mjere (aktivnosti) za postizanje ciljeva: Cilj br. 1:

Stalni podaci o kvalitetu vazduha.

Mjere (aktivnosti) do 2009 godine:

• Organizovanje stalnog monitoringa kvaliteta vazduha.

Pokazatelji:

• Broj neodgovarajućih zagađajućih objekata u odnosu na cjelokupni

broj zagađajućih objekata.

• Broj neodgovarajućih individualnih ložišta u odnosu na cjelokupni

broj individualnih ložišta.

Cilj br. 2:

Emisije TE Pljevlja dovesti u zakonima pretpisane norme.

Mjere (aktivnosti) 2008-2012 godine:

• Zamjena elektrofiltera.

• Izgradnja uređaja za desulfurizaciju.

Pokazatelji:

• Emisija SO2 u (t).

• Broj obrazovnih akcija za lokalno stanovništvo.

Cilj br. 3:

Smanjiti zagađivanje vazduha (zbog dnevnih kopova) u okvire zakonskih

normi.


• Polijevanje vodom.

• Modernizovanje otkopnih metoda.

Pokazatelji:

• Smanjena emisija prašine.

Cilj br. 4:

Minimiziranje zagađivanja prizemnog sloja vazduha.

Mjere (aktivnosti) do 2008-2015 godine:


18

• Toplifikacija grada Pljevlja iz TE I. faza (izgradnja toplinske stanice u

TE, magistralni vod, izmenjivači toplote u postoječim kotlarnicama).

(2008-2012 godine)

• II. faza: Proširenje sistema. (2012-2015 godine)

Pokazatelji:

• Broj poslovnih korisnika toplovoda u odnosu na cjelokupni broj

poslovnih subjekata u opštini.

• Broj individualnih korisnika toplovoda (domaćinstava) u odnosu na

cjelokupni broj domaćinstava.

• Emisija SO2 u (t) na stanovnika opštine (zbog toplovoda).

• Broj obrazovnih akcija za lokalno stanovništvo.

Cilj br. 5:

Minimiziranje negativnih uticaja na vazduh zbog teretnog prometa.


• Realizovati glavni projekat izgradnje zaobilaznice.

Pokazatelji:

• Broj vozila na cestama u gradu u odnosu na brej vozila na obilaznici.

Cilj br. 6:

Sprijećiti zagađivanje vazduha (zbog mogućeg reaktiviranja fabrike

cementa) iznad zakonskih granica.


• Stručan odabir lokacije

• Upotreba odgovarjajuće tehnologije

Pokazatelji:

• Prva mjerenja prije početka djelovanja.

• Stalan monitoring zagađenosti vazduha.


19

Tabela br. 1: Vazduh;

Problem / stanje Cilj Aktivnost/strategija Troškovi

(€) Rok Nosioc

Nema pouzdanih

podataka o kvalitetu

vazduha

Stalni podaci o

kvalitetu vazduha

Organizovanje stalnog

monitoringa kvaliteta vazduha

150.000 2009

Opština

Pljevlja

TE Pljevlja

Rudnik

uglja

Zamjena elektrofiltera 5.000.000 2009 TE Pljevlja

Zagađivanje vazduha sa

izduvnim gasovima i

pepelom TE Pljevlja

Emisije TE Pljevlja

dovesti u zakonima

pretpisane norme Izgradnja uređaja za

desulfurizaciju

5.000.000

do

20.000.000

2010-2012

TE Pljevlja

Zagađivanje vazduha

zbog dnevnih kopova

Smanjiti zagađivanje u

okvire zakonskih normi

Polijevanje vodom,

modernizovanje otkopnih

metoda

50.000

godišnje

Stalni

zadatak

RU Pljevlja

Toplifikacija grada Pljevlja iz

TE I faza (izgradnja toplinske

stanice u TE, magistralni vod,

izmenjivači toplote u

postoječim kotlarnicama

12.000.000 2008-

2012

Opština

Pljevlja, TE

Pljevlja Zagađivanje vazduha

zbog grijanja firmi,

stanova i pripreme

sanitarne vode

Minimiziranje

zagađivanja prizemnog

sloja vazduha

II. faza: Proširenje sistema 12.000.000

2012-

2015

Opština

Pljevlja, TE

Pljevlja

Zagađivanje vazduha

zbog teretnog

saobračaja kroz grad

Minimiziranje

negativnih uticaja na

vazduh zbog teretnog

prometa

Realizovati glavni projekat

izgradnje zaobilaznice

2.750.000

2008-

2012

Opština

Pljevlja

Moguće reaktiviranje

fabrike cementa

Sprijećiti zagađivanje

vazduha iznad

zakonskih granica

Stručan odabir lokacije i

upotreba odgovarajuće

tehnologije

?

2010

Opština

Pljevlja,

Partneri


20

6.2 Voda I na području vazduha i na području voda Termoelektrana je jedan od

većih zagađivača. Uzrok tome je transport pepela od Elektrane do

deponije. Šljaka i pepeo transportuju se hidraulički. Pepeo je jako lužnat,

pa je zbog toga lužnata i voda koja otiče sa deponije. U Elektrani su

izgradili povratni vod za transportnu vodu, ali ona još uvijek, djelimično,

otiče u Paleški potok i jako mu remeti kvalitet. Paleški potok se izlijeva u

Ćehotinu i zagađuje je. Kao najbolje rješenje pokazalo se izmještanje

Paleškog potoka izvan deponije i zatrpanje postojećeg kanala.

Kvalitet pitke vode u Pljevljima uglavnom je dosta dobar. Povremeno se

kvalitet pitke vode pogorša za vrijeme velikih padavina. Predviđene su

mjere od studije, preko projekata do izvođačkih radova.

Ne rješavanje problema flotacijskog jalovišta u Gracu predstavlja opasnost

za rijeku Ćehotinu, a isto tako i ponovno aktiviranje Rudnika Šuplja Stjena.

Zbog toga mora biti izvršena sanacija postojeće deponije i izvedene mjere

zaštite prirodne sredine u skladu sa zakonima.

Kanalizacioni sistem je izgrađen samo fragmentalno. Sisteme je potrebno

spojiti i izgraditi prečišćivač za komunalne otpadne vode.


Spriječiti negativne uticaje transporta pepela na tekuće vode.


• Sistem povratne vode (za transport pepela) sa deponije.

• Održavanje u funkcionalnom stanju.

• Izmještanje Paleškog potoka izvan deponije.


21

Cilj br. 2:

Stanovnicima grada Pljevlja stalno garantovati kvalitetnu pitku vodu.


• Elaborat za zaštitu vode za piće u vodovodnom sistemu. (do 2007

godine)

• Zaštita jezera Otilovići . (do 2010 godine)

• Rekonstrukcija izvorišta Breznica. (do 2008 godine)

• Obnova cjevovoda za pitku vodu. (2010-2015 godine)

Pokazatelji:

• Broj odgovarajućih mikrobioloških uzorka u odnosu na 100 uduzetih

uzorka.

• Broj odgovarajućih hemijskih uzorka u odnosu na 100 uduzetih

uzorka.

• Obaveštavanje lokalnog stanovništva o kvalitetu pitke vode (broj

obavještenja).

Cilj br. 3:

Spriječiti zagađivanje voda (prodat rudnik Šupla stijena).


• Rješavanje problema flotacijskog jalovišta u Gracu.

• Upotreba odgovarajuće tehnologije.

Pokazatelji:

• Smanjenje negativnih uticaja na prirodnu sredinu

Cilj br. 4:

Jedinstveni sistem kanalizacije.


• Studija izgradnje sistema kanalizacije za područje grada Pljevlja.

• Fekalni kolektor Drvoimpeks-Židovići.

• Projekat fekalne i atm. kanalizacije u ul. Save Kovačevića.

Pokazatelji:

• Dužina izgrađene kanalizacije (/ 1.000 stanovnika).

• Broj stanovnika priključenih na prečišćivače za komunalne otpadne

vode (/ 1.000 stanovnika).


22

• Količina preuzene otpadne vode (u m3) odnosno odpadnog materiala

(u t) (/ 1.000 stanovnika) – onih koji nisu priključrni na

kanalizacioni sistem.

Cilj br. 5:

Izgraditi prečiščivać za fekalne vode.


• Idejna i projektna dokumentacija.

• Izgradnja.

Pokazatelji:

• Broj stanovnika priključenih na prečišćivače za komunalne otpadne

vode (/ 1.000 stanovnika).

Cilj br. 6:

Spriječiti negativne uticaje RU Pljevlja na tekuće vode.


• Izgradnja taložnika

• Održavanje separatora ulja i masti

• Izgradnja fekalne kanalizuacije

Pokazatelji:

• Kvalitet otpadne vode u okviru zakonskih granica.

• Poboljšanje kvaliteta tekućih voda.

Cilj br. 7:

U tekuće vode ispuštati prečiščenu vodu iz preduzeća.


• Izgradnja sprava za predtretman ili tretman otpadnih voda.

Pokazatelji:

• Kvalitet otpadne vode u okviru zakonskih granica.

• Poboljšanje kvaliteta tekućih voda.

Cilj br. 8:

Sprovesti program sanitarne zaštite na Maočkom polju.


23

Mjere (aktivnosti) :

• Ne dozvoliti eksploataciju dok nije sproveden program

Cilj br. 9:

Očistiti fekalno jezero na Devetoj.


• Spriječiti dotok fekalnih voda – izgradnja kolektora

Pokazatelji:

• Poboljšanje kvaliteta tekućih i stojećih voda.

Tabela br. 2: Voda;


(€) Rok Nosioc

Sistem povratne vode

(za transport pepela) sa

deponije

Izgrađen TE Pljevlja

Održavanje u

funkcionalnom stanju

10.000

godišnje

Stalni

zadatak TE Pljevlja

Zagađivanje Paleškog

potoka i rijeke Čehotine

sa transportnom vodom

za pepeo TE

Spriječiti negativne

uticaje transporta pepela

i ispiranja pješčanih

filtera na tekuće vode Izmještanje Paleškog

potoka izvan deponije 2.000.000

2009-

2010 TE Pljevlja

Elaborat za zaštitu vode

za piće u vodovodnom

sistemu

12.000 2007 Opština

Pljevlja

Zaštita jezera Otilovići 30.000 2010 Opština

Pljevlja

Rekonstrukcija izvorišta

Breznica 200.000 2008

Opština

Pljevlja

Povremeno loš kvalitet

pitke vode

Stanovnicima grada

Pljevlja stalno

garantovati kvalitetnu

pitku vodu

Obnova cjevovoda za

pitku vodu 1.000.000

2010-

2015

Opština

Pljevlja

Rješavanje problema

flotacijskog jalovišta u

Gracu

2.000.000 2010

Rudnik

Šuplja

stijena Prodat rudnik Šuplja

stijena

Spriječiti zagađivanje

voda Upotreba odgovarajuće

tehnologije 3.000.000 2009

Rudnik

Šuplja

stijena

Studija izgradnje sistema

kanalizacije za područje

grada Pljevlja

Zavrseno Opština

Pljevlja

Fekalni kolektor

Drvoimpeks-Židovići 1.075.000 2010

Opština

Pljevlja

Loše stanje kanalizacije,

fragmentna riješenja

Jedinstveni sistem

kanalizacije

Projekat fekalne i atm.

kanalizacije u ul. Save

Kovačevića

2.730.000 2009 Opština

Pljevlja

Idejna i projektna

dokumentacija 200.000

2007-

urađeno

Opština

Pljevlja Čehotina zagađena zbog

fekalnih voda iz Pljevalja

Izgraditi prečiščivać za

fekalne vode Izgradnja 5.700.000 2010

Opština

Pljevlja


24

Nema pročiščavanje

otpadne vode iz Rudnika

uglja Pljevlja

Spriječiti negativne

uticaje RU Pljevlja na

tekuće vode

Izgradnja taložnika i

održavanje separatora

ulja i masti, izgadnja

fekalne kanalizacije

250.000 2009 RU Pljevlja

Održavanje 10.000

godišnje

Stalni

zadatak RU Pljevlja

Neprečišćena voda iz

preduzeća se ispušta u

tekuće vode

U tekuće vode spuštati

pročiščenu vodu

Izgradnja sprava za

predtretman ili tretman

otpadnih voda

? 2010 Opština

Pljevlja

Nije sproveden program

sanitarne zaštite na

Maočkom polju

Sprovesti program

Ne dozvoliti eksploataciju

dok se program ne

sprovede

? ? RU Pljevlja

Fekalno jezero na

Devetoj Očistiti jezero

Spriječiti dotok fekalnih

voda – Izgradnja

kolektora

200.000 2008 Realizacija

u toku


25

6.3 Tlo Glavni program kod tla je degradacija i devastacija velikih površina

(obradivo zemljište) kao posljedica kopanja uglja. Oštećene površine se

saniraju i rekultivišu blagovremeno i na propisan način. Na jednoj strani su

problem dnevni kopovi, a na drugoj odlagališta otkrivke.

Ostaje još stara rana u prostoru, rudnik Šuplja Stijena, koji je zatvoren ali

nije bio propisno rekultivisan, tako da sad negativno utiče i na druge

elemente životne sredine. Taj je sada prodat, tako da treba za propisnu

rekultivaciju zadužiti budučeg vlastnika, a isto ga zadužiti, da ne utiće na

prirodnu sredinu iznad zakonski dozvoljenih parametzara.


Blagovremena rekultivacija zbog rudarstva oštečenih površina.


• Rekultivacija devastiranih terena (usporedna zonska eksploatacija i

rekultivacija).

• Zakonsko regulisanje sredstava u posebne fondove ili obavezno

osiguranje, kao garancija, da će pojedini prostori biti sanirani.

• Industrijski otpad pokušati reciklirati, ostatak sanirati sa ostatkom

laporca, lošim partijama uglja, humofikovanom strugotinom i

otpadom iz kamenoloma za rekultivaciju i kultivaciju i dobijanje

prihoda.

• Izrada projekata rekultivacije unaprijed i njihovo poštovanje.

Cilj br. 2:

Eksploatacija u Rudniku Šuplja Stjena uz pridržavanje mjera čuvanja

životne sredine i stalna rekultivacija

Mjere (aktivnosti) stalni zadatak:

• Upotreba odgovarajuće tehnologije

Pokazatelji:

• Poboljšanje elemenata okoline.


26

Tabela br. 3: Tlo; Problem / stanje

Cilj Aktivnost/strategija Troškovi

(€) Rok Nosioc

Rekultivacija devastiranih

terena (usporedna

zonska eksploatacija i

rekultivacija)

800.000

godišnje

Stalni

zadatak RU Pljevlja

Zakonsko regulisanje

sredstava u posebne

fondove ili obavezno

osiguranje, kao

garancija, da će pojedini

prostori biti sanirani

200.000

godišnje

Stalni

zadatak RU Pljevlja

Industrijski otpad

reciklirati, ostatak

sanirati sa laporcerm,

lošim partijama uglja,

humofikovanom

strugotinom i otpadom iz

kamenoloma za

rekultivaciju i dobijanje

prihoda

? Stalni

zadatak RU Pljevlja

Degradacija i devastacija

velikih površina

(obradivo zemljište)

kopanjem uglja koje se

ne saniraju i rekultiviaju

na propisan način

Blagovremena

rekultivacija zbog

rudarstva oštečenih

površina (rekultivacija

dnevnih kopova i svih

spoljašnjih i unutrašnjih

odpagališta)

Izrada projekata

rekultivacije unaprijed i

njihovo poštovanje

15.000

godišnje

Stalni

zadatak RU Pljevlja

Prodat rudnik Šuplja

stijena

Eksploatacija uz

pridržavanje mjera

čuvanja životne sredine i

stalna rekultivacija

Obrađeno u tabeli 1


27

6.4 Otpad i po okolinu štetne materije Na teritoriji opštine Pljevlja komunalni otpad redovno odvoze samo na

gradskom području. Iz nekih drugih naselja otpad odvoze povremeno, ali

nije organizovano redovno skupljanje. Pored toga, ne postoji u skladu sa

zakonom uređena deponija, određena je privremena lokacija. Za

međuopštinsku deponiju Pljevlja i Žabljak određena je lokacija Jelin Potok.

Međuopštinski reciklažni centar takođe je predviđen u Pljevljima.

Sa sloja uglja se skida pokrivka, koja se odlaže na odlagališta, ali ta

problematika iznesena je u poglavlju Tlo.

Ciljevi i mjere (aktivnosti) za postizanje ciljeva:

Cilj br. 1:

Izgraditi međuopštinsku deponiju na lokaciji Jelin potok i međuopštinski

reciklažni centar u skladu sa zakonima.


• Privremena deponija Jagnjilo Sjever.

• Izrada studije izvodljivosti.

• Pristupanje izradi izmjena i dopuna prostornog plana opštine.

• Izrada projektne dokumentacije.

• Realizacija projekta međuopštinske deponije i reciklažnog centra.

Cilj br. 2:

Građane edukovati u pravcu upravljanja otpadom.


• Edukacija štampani materijali, saradnja sa medijima.

Pokazatelji:

• Edukacija lokalnog stanovništva (broj obrazovnih programa).

Cilj br. 3:

Odlaganje otpada samo na komunalnoj deponiji.


• Izraditi popis nelegalnih odlagališta.


28

• Rangiranje nelegalnih odlagališta i izbor načina sanacije.

• Otklanjanje i sanacija nelegalnih odlagališta.

Cilj br. 4:

Odvojeno skupljanje različitih vrsta otpada.


• Reciklaža u firmama.

• Reciklaža u domaćinstvima.

Pokazatelji:


• Količina skupljenog otpadnog papira /stanovnika.

• Količina skupljenog otpadnog stakla /stanovnika.

• Količina skupljenog otpadnog metala /stanovnika.

• Količina skupljene otpadne plastike /stanovnika.

• Količina odloženog mješovitog komunalnog otpada /stanovnika.

• Količina skupljenog opasnog otpada/stanovnika.

• Uređenje postupanja s otpadom u firmama (broj).

Cilj br. 5:

Smanjiti zagađivanje okoline sa pepelom (nerekultivisana deponija pepela

Maljevac).


• Rekultivisati deponiju.

Pokazatelji:

• Smanjenje svih negativnih uticaja na prirodnu sredinu.

Cilj br. 6:

Izgraditi novu deponiju pepela sa sistemom transporta u napuštenom kopu

Šumani 1.


• Idejni projekat

• studija opravdanosti

• procjena uticaja na životnu sredinu

• građevinska dozvola


29

• gradnja …

Pokazatelji:

• Zagađivanje vazduha u okviru zakonskih normi

• Zagađivanje voda u okviru zakonskih normi

Cilj br. 7:

Smanjiti zagađivanje okoline sa piljevinom (deponiranje piljevine blizu

centra grada)


• Rekultivisati postojeću deponiju

• Naći bolje rješenje za upotrebu piljevine

Pokazatelji:

• Smanjeno prašenje

Tabela br. 4: Otpad i po okolinu štetne materije;


(€) Rok Nosioc

Privremena deponija

Jagnjilo Sjever Ostvareno

Opština

Pljevlja, RU

Pljevlja

Izrada studije

izvodljivosti 100.000 2008

Opština

Pljevlja,

Ministarstvo

turizma i

zaštite

životne

sredine

Pristupanje izradi

izmjena i dopuna

prostornog plana

opštine

100.000 2008

Opština

Pljevlja, TE

Pljevlja

Izrada projektne

dokumentacije 150.000 2008

Opština

Pljevlja, TE

Pljevlja

Nepostojanje stalne

sanitarne deponije

Izgraditi

međuopštinsku

deponiju na lokaciji

Jelin potok i

međuopštinski

reciklažni centar u

skladu sa zakonima

Realizacija proj.

međuopštinske

deponije i reciklažnog

centra

4.000.000 2010

Opština

Pljevlja, TE

Pljevlja

Niska svjest građana

Građane educirati u

pravcu upravljanja

otpadom

Edukacija štampani

materijali, saradnja sa

medijima

10.000

godišnje

Stalan

zadatak

Opština

Pljevlja, TE

Pljevlja

Nelegalno odlaganje

komunalnog otpada

Odlaganje otpada samo

na komunalnoj deponiji

Izraditi popis

nelegalnih odlagališta

10.000

goišnje

Stalni

zadatak

Opština

Pljevlja, JP

"Breznica"


30

Rangiranje nelegalnih

odlagališta i izbor

načina sanacije

50.000 2008-2010 Opština

Pljevlja

Otklanjanje i sanacija

nelegalnih odlagališta 200.000 2008-2010

Opština

Pljevlja

Reciklaža u firmama ? realizacija Firme

Odsutstvo reciklaže Odvojeno skupljanje

različitih vrsta otpada Reciklaža u

domaćinstvima ? 2011

Opština

Pljevlja

Nerekultivisana

deponija pepela

Maljevac

Smanjiti zagađivanje

okoline sa pepelom

Rekultivisati Deponiju 5.000.000 2010 TE Pljevlja

Kraj eksploatacije

deponije Maljevac

Izgraditi novu deponiju

sa sistemom transporta

u opuštenom kopu

Šumani 1

Idejni projekat, studija

opravdanosti, procjena

uticaja na životnu

sredinu, građ. dozvola

…

11.000.000-

14.000.000

2010 TE Pljevlja

Deponovanje

piljevine blizu centra

grada

Smanjiti zagađivanje

okoline sa piljevinom

Rekultivisati postojeću

deponiju i naći bolje

rješenje za upotrebu

piljevine

? ? Vektra Jakić


31

6.5 Buka Buka se na radionicama nije pokazala kao veći problem. Po mišljenju

učesnika, glavni je problem buka zbog saobraćaja. Tu je rješenje gradnja

zaobilaznog puta. Tema je već bila obrađena u poglavlju: Vazduh.

Pošto nema pouzdanih podataka o nivou i izvorima buke, potrebno je

izraditi studiju, koja će odgovoriti na ta pitanja i predložiti, ako se pokaže,

da je to potrebno, odgovarajuće mjere.


Cilj br. 1:

Smanjiti buku zbog saobraćaja.


• Projekat i izrada zaobilaznice.

• Podići zelene površine zbog prelamanja zvučnih talasa i umnajeneja

buke (zabraniti transport većih kamiona kroz urbani deo grada).

Pokazatelji:

• Broj vozila na cestama u gradu u odnosu na broj vozila na obilaznici.

Cilj br. 2:

Smanjiti buku zbog prometa (Obrađeno u tabeli 1)

Cilj br. 3:

Dobiti podatke o buci i po potrebi postaviti odgovarajuće mjere.


• Projekt ispitivanja komunalne buke na području grada.

Pokazatelji:

• Broj odgovarajučih izvora buke u odnosu na sve izvore buke.

• Broj izvedenih mjerjenja buke.

Cilj br. 4:

Smanjiti nivo buke iz TE Pljevlja.

Mjere (aktivnosti) do 2010? godine:


32

• Ugraditi prigušivače.

Pokazatelji:

• Smanjen nivo buke u okolini TE Pljevlja

Cilj br. 5:

Dovesti nivo buke iz ugostiteljskih objekata u zakonske okvire.


• Izmjeriti nivo buke i odrediti poštivanje propisa.

Pokazatelji:

• Smanjen nivo buke u urbanizovanoj sredini.

Tabela br. 5: Buka;

Problem / stanje Cilj Aktivnost/strategija

Troškovi (€)

Rok Nosioc

Projekat i izrade

zaobilaznice (Obrađeno u tabeli 1)

Izraženost buke zbog

nepostojanja obilaznih

saobračajnica

Smanjiti buku zbog prometa

Podići zelene površine

zbog prelamanja zvučnih

talasa i umnajeneja buke

(zabraniti transport većih

kamiona kroz urbani dio

grada)

10.000

godišnje 2010

Opština

Pljevlja

Izraženost buke zbog

miniranja i drugih radova

u kopovima

Minimizirati buku u

kopovima (Obrađeno u tabeli 1)

Nema pouzdanih

podataka o buci

Dobiti podatke o buci i po

potrebi postaviti

odgovarajuće mjere

Projekt ispitivanja

komunalne buke na

području grada

10.500 2008 Opština

Pljevlja

Nema prigušivača u TE

Pljevlja Smanjiti nivo buke Ugraditi prigušivače 100.000 2009 TE Pljevlja

Buka u ugostiteljskim

objektima

Dovesti nivo buke u

zakonske okvire

Izmjeriti nivo buke i

odrediti poštovanje

propisa

10.000

godišnje

2008-

2009

Opština

Pljevlja


33

6.6 Prirodna i kulturna baština Opština Pljevlja je bogata prirodnim ljepotama i objektima kulturne

baštine. Međutim, nedostaje joj svijest stanovnika o značaju te baštine za

stvaranje identiteta neke teritorije, a nedostaje i kvalitetna prezentacija

prirodne i kulturne baštine.


Cilj br. 1:

Podići nivo svijesti stanovnika opštine Pljevlja za očuvanje prirodne i

kulturne baštine.


• Edukacija o značaju prirodne i kulturne baštine. (stalni zadatak)

Pokazatelji:


Cilj br. 2:

Izrada kvalitetne prezentacije prirodne i kulturne baštine.


• Utvrditi prirodne i izgrađene objekte koji će biti spomenici kulture i

odrediti im odgovarajuću zaštitu. (stalni zadatak)

• Izraditi internet prezentaciju. (do 2008 godine)

Pokazatelji:

• Stepen realizovanja zadatka.

Cilj br. 3:

Rekonstrukcija Doma kulture koji je u vrlo lošem stanju.


• Pripremiti dokumentaciju.

• Sanirati zgradu i pripremiti programe.

Cilj br. 4:

Održavanje i očuvanje zelenih površina u gradu



34

• Izraditi katastar zelenih površina, zaštita Gradskog parka i drvoreda

Tabela br. 6: Prirodna i kulturna baština;


Troškovi (€)

Rok Nosioc

Nizak nivo svijesti za

očuvanje prirodne i

kulturne baštine

Edukacija o značaju

prirodne i kulturne

baštine

5000 Stalni

zadatak

Opština

Pljevlja

Utvrditi prirodne i

izgrađene objekte koji će

biti spomenici kulture i

odrediti im odgovarajuću

zaštitu

Opština

Pljevlja Nedostatak kvalitetne

prezentacije prirodne i

kulturne baštine

Izraditi internet

prezentaciju 10000 2008

Opština

Pljevlja

Pripremiti dokumentaciju U toku Opština

Pljevlja Dom kulture u vrlo lošem

stanju Rekonstrukcija

Sanirati zgradu i

pripremiti programe 2.000.000 2008

Opština

Pljevlja

Katastar zelenih površina

u gradu ne postoji

Održavanje i očuvanje

zelenih površina u gradu

Izraditi katastar zelenih

površina, zaštita

Gradskog parka i

drvoreda

2008 -

2009

Opština

Pljevlja


35

6.7 Zdravlje ljudi Po medicinskim statistikama broj oboljelih se povećava, ali u oblasti

zdravlja ljudi je jako teško utvrditi egzaktne uzroke za ovakvo stanje.

Zbog toga smo na prvo mjesto stavili izradu studije, koja bi statistički

dokazala pojedine korelacije. U zdravstvu treba raditi na preventivi ,pa su

zato, uglavnom, svi ciljevi iz prve grupe formulisani kao preventivne

akcije.

Dalje su nabrojani konkretni projekti u Bolnici i u Domu zdravlja, koje

treba ostvariti za poboljšanje kvaliteta zdravstvenih usluga.


Cilj br. 1:

Poboljšati zdravstveno stanje građana.


• Izrada studije o zdravstvenom stanju ljudi.

• Kampanja o štetnim uticajima pušenja i edukacija mladih za

smanjenje obima pušenja.

• Uređivanje i povećavanje zelenih površina u gradu.

• Formiranje nezavisnog i transparentnog centra za monitoring.

• Renta gradu zbog zagađivanja životne sredine.

Cilj br. 2:

Nudenje što kvalitetnijih zdravstvenih usluga.


• Izgrada nove zgrade za dijalizu.

• Nabava CT skenera.

• Poboljšanje komunikacija, kompjuterska oprema za ljekarske

timove

Pokazatelji:

• Broj stanovnika na CT skener

• Broj stanovnika na ljekara


36

Tabela br. 7: Zdravlje ljudi; Problem / stanje


(€) Rok Nosioc

Izrada studije o

zdravstvenom stanju

ljudi

20.000 2008 Opština

Pljevlja

Kampanje i edukacija 10.000

godišnje

Stalni

zadatak

NVO Sektor,

Opština

Pljevlja,

Dom

zdravlja

Bolnica,

Škole

Uređivanje i Povečavanje

zelenih površina u gradu

80.000

godišnje

Stalni

zadatak

Opština

Pljevlja

Formisanje nezavisnog i

transparentnog

monitoringa

(razrađeno u tabeli 1 – Vazduh)

Zbog zagađivanja

vazduha pogoršava se

zdravlje građana

Poboljšati zdravstveno

stanje građana

Renta gradu zbog

zagađivanja životne

sredine

? Stalni

zadatak

Opština

Pljevlja,

Minist. TZŽS

Izgradnja nove zgrade za

dijalizu 140.000 U toku

EAR,

Ministarsvo

zdravlja

Nabava CT skenera 200.000 2008 -

2010

Ministarstvo

zdravlja

Porast oboljelih,

ograničene mogućnosti

za liječenje

Nudenje što kvalitetnije

usluge

Nabava potrebne opreme

za ljekarske timove i

izgradnja infrastrukture

50.000 2008 -

2010

Ministarstvo

zdravlja,

opština


37

6.8 Revitalizacija seoske sredine U ruralnom prostoru opštine Pljevlja susrećemo se sa izrazitom

depopulacijom. Nedostaje radnih mjesta. Obradive površine se smanjuju

na račun šumskih. Kulturni krajolik se mijenja, a to nije dobro zbog

smanjenja poljoprivredne proizvodnje i razvitzka seoskog turizma. Grade

se pojedini novi objekti, koji se ne uklapaju u tradicionalna naselja, a

stariji objekti se pogrešno saniraju. Opštinski putevi su u lošem stanju.

Problem je i odvoz smeća, jer skoro svaka kuća ima svoje smetlište.

Mladim porodicama treba omogućiti razvoj i u seoskim sredinama, i tako ih

motivisati da ostanu tamo i sami sebi stvore radna mjesta. Tako će se

očuvati i kulturni krajolik i naselja. Za obnovu naselja i objekata u njima

treba angažovati stručnu pomoć, i tako očuvati tradicionalni identitet.

Potrebno je poboljšati svu infrastrukturu, od saobraćajne do komunalne,

pogotovo upravljanje otpadom.


Zaustaviti iseljivanje stanovništva.


• Pomoć mladim porodicama.

Cilj br. 2:

Obezbediti radna mjesta mladima.


• Radna mjesta u poljoprivredi i preduzetništvu.

Cilj br. 3:

Očuvanje identitete naselja.


• Stručna pomoč (arhitekt).

Cilj br. 4:

Poboljšati prometnu infrastrukturu.


38


Cilj br. 5:

Povečati poljoprivredne površine.


• Zadržati mlade na selu.

Cilj br. 6:

Sprečiti širenje nelegalnih odlagališta.


• Organizovati odvoz smeća u većim naseljima.

• Organizovati odvoz smeća u manjim naseljima.

Tabela br. 8. Revitalizacija seoske sredine; Problem / stanje


(€) Rok Nosioc

Iseljivanje stanovništva Zaustaviti iseljivanje Pomoć mladim porodicama

Nedostatak radnih mjesta

Obezbediti radna mjesta mladima

Radna mjesta u poljoprivredi i preduzetništvu

Nelegalna gradnja (pojedini objekti se ne uklapaju u tradicionalnu arhitekturu)

Očuvanje identitete naselja

Stručna pomoč (arhitekt) 25.000 godišnje

Svake godine

Opština Pljevlja

Loši putevi Poboljšati prometnu infrastrukturu

Sanirati postojeće puteve 100.000 godišnje

Svake godine

Opština Pljevlja

Širenje šume na račun obradivih površina

Povečati poljoprivredne površine

Zadržati mlade na selu

Organizovati odvoz smeća u većim naseljima

1.000.000 2010-2015

Opština Pljevlja

Nema odvoza smeća Sprečiti širenje nelegalnih odlagališta

Organizovati odvoz smeća u manjim naseljima

1.000.000 2010-2015

Opština Pljevlja


39

6.9 Urbanizovana sredina Mladi iz Pljevalja, kada završe studije, često ostaju u gradovima, gdje su

studirali. Za njih treba obezbijediti adekvatna radna mjesta, odnosno

pomagati im kod samozapošljavanja.

Problem predstavlja nelegalna gradnja, koja otežava i poskupljuje gradnju

infrastrukture i kvari izgled naselja. Rješenje ovoga problema je u pripremi

lokacija za novogradnje i u strožem nadzoru inspekcije.

Saobraćajnice u gradu su preopterećene. Izrađen je glavni projekat

zaobilaznog puta, koji treba što prije izgraditi. Potrebno je izgraditi i

dodatna parkirališta u centru grada.


Vraćanje mladih kadrova poslije završetka studija


• U Pljevljima organizovati višu i visoku školu.

• Savjetodavno-preduzetnički inkubator Pljevlja

Cilj br. 2:

Spriječiti nelegalnu gradnju i legalizovati dosadašnje objekte.


• Gradnja komunalnih vodova.

• Osigurati nove stambene parcele (oko 250 novih lokacija).

Cilj br. 3:

Poboljšati stanje u saobraćaju.


• Studija uređenja saobraćaja.

• Izgradnja zaobilaznice.


40

Cilj br. 4:

Povećati parkirne površine.


• Riješiti status Trga 13. jul.

• Izgradnja novih parkinga u gradu.

Tabela br. 9: Urbanizovana sredina; Problem / stanje


(€) Rok Nosioc

Osnivanje fakulteta 540.000 2015

Ministarstvo

prosvete i

nauke,

opština

Iseljivanje mladih

(poslije završetka

školovanja ostaju u

mjestima, gdje su

studirali)

Vraćanje mladih

kadrova Savjetodavno-

preduzetnički inkubator

Pljevlja

2.000.000 2015 Opština

Pljevlja

Gradnja komunalnih

vodova na

legalizovanim parcelama

? Stalni

zadatak

Opština

Pljevlja

Nelegalna gradnja

Spriječiti nelegalnu

gradnju i legalizovati

dosadašnje objekte Osigurati nove

stambene parcele (oko

250 novih lokacija)

Sprovedeno Opština

Pljevlja

Studija uređenja

saobraćaja 50.000 2008

Opština

Pljevlja Loše uređen sobraćaj po

gradu

Poboljšati prometnu

situaciju Izgradnja zaobilaznice Obrađeno u poglavlju buka

Riješiti status Trga 13.

jul ? 2008

Opština

Pljevlja Nedostatak površina za

parkiranje

Povećati parkirne

površine Izgradnja novih

parkinga u gradu 270.000 2007/08

Opština

Pljevlja


41

6.10 Obnovljivi resursi i biodiverzitet Opština Pljevlja je bogata naročito šumama, koje je potrebno održavati.

Treba očuvati i raznovrsni seoski krajolik, koji će biti osnova za razvoj

privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam).

Opština Pljevlja ne ostvaruje prihode na području Nacionalnog parka

Durmitor. Parku je potrebno dati sadržaje, koji će biti zanimljivi (nova

radna mjesta, prihodi). Za te projekte bi trebalo tražiti izvore finansiranja

na nivou države i Evropske zajednice.


Održavanje šumskog bogatstva.


• Gazdovanje šumama.

Cilj br. 2:

Razvitak turizma, koji je u skladu sa principima održivog razvoja.


• Osnivanje LTO.

• Razvitak seoskog turizma.

• Razvitak sportskog turizma (EKO Kosanica).

• Razvitak drugih rekreacionih i sportskih djelatnosti (planinarstvo,

veslanje, splavarenje).

Cilj br. 3:

Održavanje kulturnog krajolika.


• Vratiti (zadržati) mlade na selu.

Cilj br. 4:

Održavanje nacionalnog parka i ostavarivanje prihoda.


• Promocija, uređivanje šetališta, pješačkih staza ...


42

• Popis biljnih i životinjskih vrsta.

Tabela br. 10: Obnovljivi resursi i biodiverzitet;


Troškovi (€)

Rok Nosioc

Šumsko bogatstvo Održavanje šumskog

bogatstva Gazdovanje šumama

500.000

godišnje Stalno

Uprava za

šume CG

Osnivanje LTO 20.000 2008 Opština Pljevlja

Razvitak seskog turizma 120.000 2012 Opština Pljevlja

Razvitak sportskog

turizma (EKO Kosanica) ? 2010 Opština

Pljevlja

Nerazvijene privredne

djelatnosti u seoskim

predjelima

Razvitak turizma, koji je

u skladu sa principima

održivog razvoja Razvitak drugih

rekreacionih i sportskih

djelatnosti (planinarstvo,

veslanje, splavarenje)

100.000 2012 Opština Pljevlja

Raznovrstan krajolik

(Šume, pašnjaci,

travnjaci), prednost za

razvitak turizma

Održavanje kulturnog

krajolika

Zadržati stanovništvo na

selu (spriječiti

iseljavanje)

? Stalno Opština Pljevlja

Promocija, uređivanje

šetališta, pješačkih staza

...

1.000.000 2009 Opština

Pljevlja Nacionalni park Durmitor,

regionalni park Ljubišnja

Održavanje nacionalnog

parka i ostavarivanje

prihoda, Formiranje

regionalnog parka

Ljubišnja

Popis biljnih i životinjskih

vrsta 50.000 2009

Opština

Pljevlja


43

7. Zaključak Sa Lokalnim ekološkim akcionim planom opština Pljevlja stupa na put

održivog razvoja. Zapravo, na taj put je stala već u drugoj polovini

osamdesetih godina dvadesetog vijeka, kada su u opštini i preduzećima

shvatili da je potrebno smanjiti pritiske na životnu sredinu, koja je bila

jako degradirana. Već tada su pripremili program integralne zaštite životne

sredine.

LEAP je pripremljen na osnovu podataka iz literature, državnog

monitoringa, monitoringa preduzeća i drugih izvora. Pored struke,

uključeni su i predstavnici javnosti (stanovništvo, organizacije, udruženja),

tako da su bili zastupljeni različiti interesi. LEAP nije plan koji bi imao samo

početak, fazu izvođenja i zaključak. LEAP je proces stalnog poboljšanja

prirodne i društvene sredine. Ostvarivanje tog programa počinje njegovim

donošenjem na Skupštini opštine.

Predlažemo, da se u opštini organizuje novo odjeljenje koje će biti

nadležno za izvođenje LEAP-a, ili da se za taj posao zaduži koje od

postoječih odjeljenja Svake godine bi trebalo pripremiti godišnji plan i

sprovesti ga kroz opštinski budžet. Godišnje valja pripremiti i izvještaj o

sprovođenju LEAP-a, a poslije tri godine revidirati ciljeve, strategije i

projekte. Na taj način će LEAP biti živ proces. Posebno je važno da se

javnosti obezbijede stalne informacije i pruži mogučnost da stalno daje

nove predloge.


44

8. Zakoni, uredbe, odluke i drugi pravni akti 1. Zakon o životnoj sredini (Sl. list RCG, br. 12/96, 55/00)

2. Zakon o zaštiti prirode (Sl. list RCG, br. 36/77, 39/77, 2/89, 29/98,

39/89, 48/91, 17/92, 27/94)

3. Zakon o etažnoj svojini (Sl. list RCG, br. 71/04 od 22.11.2004)

4. Zakon o procjeni uticaja na životnu sredinu (Sl. list RCG, br. 80/05)

5. Zakon o planiranju i uređenju prostora (Sl. list RCG, br. 28/05)

6. Zakon o upravljanju otpadom (Sl. list RCG, br. 80/05)

7. Zakon o integrisanom sprečavanju i kontroli zagađivanja životne sredine

(Sl. list RCG, br. 80/05)

8. Zakon o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu (Sl. list RCG, br.

80/05)

9. Zakon o opštem upravnom postupku (Sl. list SRJ, br. 33/97, 31/01)

10. Zakon o zaštiti od jonizujućih zračenja (Sl. list SRJ, br. 46/96)

11. Zakon o nacionalnim parkovima (Sl. list RCG, br. 47/91, 17/92, 27/94)

12. Zakon o izgradnji objekata (Sl. list RCG, br. 55/00)

13. Zakon o građevinskom zemljištu (Sl. list RCG, br. 55/00)

14. Zakon o inspekcijskoj kontroli (Sl. list RCG, br. 50/92)

15. Zakon o urbanističkoj i građevinskoj inspekciji (Sl. list RCG, br. 56/92,

16/95 i 23/95)

16. Zakon o eksproprijaciji (Sl. list RCG, br. 55/00, 12/02)

17. Zakon o naseljima (Sl. list SRCG, br. 29/90, 48/91, 17/92, 27/94)

18. Zakon o komunalnim djelatnostima (Sl. list RCG, br. 12/95)

19. Zakon o vodama (Sl. list RCG, br. 16/95)

20. Zakon o održavanju čistoće, prikupljanju i korišćenju otpadaka (Sl. list

SRCG, br. 20/81, 26/81, 2/89, 19/89, 29/89, 39/89, 48/91, 17/92, 27/94)

21. Uredba o procjeni uticaja zahvata na životnu sredinu (Sl. list RCG, br.

14/97)

22. Uredba o visini naknada , načinu obračuna i plaćanja naknada zbog

zagađivanja životne sredine (Sl. list RCG, br. 26/97, 9/00, 52/00)

23. Uredba o postopku i kriterijumima za pretvaranje posebnih i

zajedničkih dijelova stambene zgrade u poslovne prostorije (Sl. list RCG,

br. 30/02)


45

24. Uredba o klasifikaciji i kategorizaciji voda (Sl. list RCG, br. 14/96,

19/96, 15/97)

25. Odluka o sistematskom ispitivanju sadržaja radionuklida u životnoj

sredini (Sl. list SRJ, br. 45/97)

26. Odluka o obrazovanju savjeta za održivi razvoj (Sl. list RCG, br. 53/02)

27. Pravilnik o emisiji zagađajućih materija u vazduhu (Sl. list RCG, br.

25/01)

28. Pravilnik o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija u

zemljištu i metodama za njihovo ispitivanje (Sl. list RCG, br. 18/97).

29. Pravilnik o kriterijumima za izbor lokacija, načinu i postupku otpadnih

materija (Sl. list RCG, br. 56/00)

30. Pravilnik o kvalitetu otpadnih voda i načinu njihovog ispuštanja u javnu

kanalizaciju i prirodni recepijent (Sl. list RCG, br. 10/97, 21/97)

31. Pravilnik o vrstama radova koji se preduzimaju na održavanju

stambenih zgrada (Sl. list RCG, br. 32/95)

32. Pravilnik o sadržini ugovora koji se zaključuju ako skupština vlasnika

stambenih zgrada ne vrši zakonom propisane poslove (Sl. list RCG, br.

24/96)

33. Pravilnik o načinu označavanja naziva naselja, ulica, trgova i

obilježavanja zgrada brojevima (Sl. list RCG, br. 11/91)

34. Pravilnik o sadržini i načinu vođenja evidencije naselja, ulica, trgova i

brojeva zgrada


35. Pravilnik o sadržini i načinu vršenja tehničke kontrole glavnih projekata


36. Pravilnik o sadržini i načinu vođenja građevinskog dnevnika,

građevinske knjige i knjige inspekcije (Sl. list RCG, br. 54/01)

37. Pravilnik o sadržini i načinu vršenja stručnog nadzora u toku

projektovanja i građenja objekata (Sl. list RCG, br. 54/01)

38. Pravilnik o sadržini i načinu osmatranja tla i objekta u toku građenja i

upotrebe (Sl. list RCG, br. 54/01)

39. Pravilnik o sadržini i načinu vršenja tehničkog pregleda objekta i

izdavanje upotrebne dozvole (Sl. list RCG, br. 54/01)


46

40. Pravilnik o načinu izrade i sadržine tehničke dokumentacije (Sl. list

RCG, br. 22/02)

41. Pravilnik o sadržini načinu polaganja ispita i sticanja ovlašćenja za

projektovanje i rukovođenje građenjem (Sl. list RCG, br. 09/02)

Zakon o životnoj sredini (Sl list RCG 12/96, 55/00)

Zakon o zaštiti prirode (Sl list RCG 36/77, 39/77, 2/89, 29/98, 39/89,

48/91, 17/92, 27/94)

Pravilnik o kriterijumima za izbor lokacija, načinu i postupku otpadnih

materija (Sl list RCG 56/00).

Zakon o procjeni uticaja na životnu sredinu (Sl. list RCG 80/05).

Zakon o planiranju i uređenju prostora. (Sl. list RCG 28/05).

Pravilnik o emisiji zagađajućih materija u vazduh (Sl. list RCG 56/00).

Pravilnik o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija u zemljištu i

metodama za njihovo ispitivanje. (Sl. list RCG 18/97).

Odluka o obrazovanju Savjeta za održivi razvoj


47

8. Literatura AGENDA 21, PROGRAMME OF ACION FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT.

(1992) New York, United Nations Publications.

AGENDA 21 ZA SLOVENIJO, PRISPEVEK NEVLADNIH ORGANIZACIJ.

(1995) Umanotera, Slovenska fundacija za trajnostni razvoj, Ljubljana,

Junij 1995.

AGENDA ZA SPREMEMBO 1995: s Srečanja na vrhu: Agenda 21 in drugi

sporazumi iz Ria de Janeira v razumljivem jeziku /napisal Michael Keating;

prevod Roman Šimec. Umanotera, Ljubljana.

Ćorović, A., Žic, J. (2003) IZBOR LOKACIJE ZA SANITARNU DEPONIJU

KOMUNALNOG OTPADA U PLJEVLJIMA. Institut za razvoj i istraživanja u

oblasti zaštite na radu Podgorica; Zavod za rudarstvo, geologiju i

ekologiju. Podgorica. 43 str.

Hewitt, N., 1997. PRIROČNIK ZA NAČRTOVANJE OKOLJSKIH DEJAVNOSTI

- EVROPSKI PRIROČNIK ZA NAČRTOVANJE LOKALNIH AGEND 21. ICLEI,

UMANOTERA, Ljubljana. Slovenska fundacija za trajnostni razvoj, 64 str.

IZVJEŠTAJ O STANJU ŽIVOTNE SREDINE U CRNOJ GORI ZA 2002.GODINU.

Ministarstvo zaštite životne sredine i uređenja prostora.

INFORMACIJE O STANJU ŽIVOTNE SREDINE REPUBLIKE CRNE GORE U

2003. GODINI. Ministarstvo zaštite životne sredine i uređenja prostora.

April 2004. godine

INFORMACIJA O STANJU I ZAŠTITI ŽIVOTNE SREDINE NA TERITORIJI

OPŠTINE PLJEVLJA. Skupština opštine Pljevlja, Sekretariat za stambeno-

komunalne poslove i zaštitu životne sredine. April 2003 godine.

IZVJEŠTAJ O ISPITIVANJIMA EMISIJA IZ TE PLJEVLJA. ( 2005) JU Centar

za ekotoksikološka ispitivanja Podgorica. Podgorica.


48

Dragović, D. Ćorović, A, Žic, J, Mišurović, A., i saradnici. (1997)

INTEGRALNA ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE NA TERITORIJI OPŠTINE

PLJEVLJA. STUDIJA, KNJIGA 1. Institut za tehnička istraživanja Podgorica;

Zavod za ekologiju. Podgorica. 174 str.



PLJEVLJA. STUDIJA, KNJIGA 2. Institut za tehnička istraživanja Podgorica,

zavod za ekologiju. Podgorica. 49 str.



PLJEVLJA. STUDIJA, KNJIGA 3. Institut za tehnička istraživanja Podgorica,

zavod za ekologiju. Podgorica. 138 str.

STRATEŠKI PLAN RAZVOJA OPŠTINE PLJEVLJA. (2004). Službene novine

opštine Pljevlja br. 9/2004. Str. 174 – 207.

http://www.sac.org.yu;

http://bcberane.tripod.com;

http://www.montenegro.yu/;

http://www.usaid.org.yu;

http://www.monstat.cg.yu/;

http://users.yubc.net;

http://www.pljevlja.info;

STRATEGIJA REGIONALNOG RAZVOJA CRNE GORE. (2005) Vlada

Republike Crne Gore, sekretariat za razvoj. Podgorica.


49

STRATEGIJA RESTRUKTURIRANJA RUDNIKA UGLJA A.D. PLJEVLJA,

prečišćen tekst (2004). Rudnik uglja A.D. Pljevlja. Pljevlja. 18 str.

Šterbenk, E., Šalej, M, Kotnik, K., Pavšek, Z., 2002. PROGRAM VARSTVA

OKOLJA – LOKALNA AGENDA 21 ZA OBČINO ŽALEC, zaključno poročilo.

Velenje, ERICo Velenje.

Šterbenk, E, Janžovnik, A. Kotnik, K. (2002) PROGRAM VARSTVA OKOLJA

MESTNE OBČINE CELJE PO NAČELIH LOKALNE AGENDE 21. ERICo Velenje,

Velenje.

Šterbenk, E., Kotnik, K, Plut, D. (2004) REGIONALNA SLIKA

TRAJNOSTNEGA RAZVOJA – SOCIALA IN OKOLJE MED TRGOM IN ETIKO.

Trajnostni razvoj, družbena in ekonomska nuja. Zbornik referatov 5.

konference kakovosti (Avberšek, A., ur.) Društvo za kakovost in ravnanje

z okoljem Velenje. Velenje, 6 februar 2004.

Šterbenk, E, Pavšek, Z. (2002) SISTEMSKI VIDIKI PRIPRAVE PROGRAMA

VARSTVA OKOLJA OZIROMA LOKALNE AGENDE 21. Dela 18. Geografija in

njene aplikativne možnosti. Oddelek za geografijo Filozofske fakultete v

Ljubljani. Ljubljana. str. 571-585.

Toplak, C in sodelavci (2001) MODERIRANJE SKUPINSKIH PROCESOV,

Priročnik za moderatorje. Ljubljana, Umanotera.

sveska iv - database.uom.medatabase.uom.me/_czr-uom/repository/(pljevlja)leap iv.pdf · u sastav...

Documents