1

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

«А. Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті» РМК Гуманитарлық-әлеуметтік факультеті

Бекітемін Факультет кеңесінің төрағасы ____________С.Берденова

___ _________2016 ж.

2015-2016 оқу жылына арналған

КЕШЕНДІК ЕМТИХАН БАҒДАРЛАМАСЫ

Мамандығы 6М010300-Педагогика және психология

Қостанай, 2016

2

ҚР БҒМ 16.08.2013 ж. № 343 бұйрығымен ТОЖ негізінде жасалған бағдарлама құрастырушы Пархоменко И.А. – п.ғ.к., доцент, Урдабаева Л.Е.- т.ғ.к., психология магистрі, доцент Психология және педагогика кафедра отырысында қарастырылды және ұсынылды, 24.12. 2015 ж. № 11 хаттама Гуманитарлық-әлеуметтік факультетінің әдістемелік кеңес отырысында мақұлданды 24.12. 2015 ж. № 11 ж. хаттама Факультеттің кеңес шешімімен бекітілді, 06. 01. 2016 ж. № 1 хаттама

3

Мазмұны Кіріспе ………………………………………………………………………. 4

1 Педагогикалық шеберліктің негіздері.........................………………....... 6

2 Білім жүйесіндегі психологиялық қызмет............................................. 10

3 ЖОО-да психологиялық пәндердің әдістемесі ....................................... 16

4

Кіріспе

Мамандық бойынша қорытынды мемлекеттік емтихан пәнаралық емтихан түрінде өткізіледі. Оның мақсаты ретінде оқу багдарламасы қарастырылған магистранттардың оқу материалын игеру деңгейін анықтау және 6М010300- Педагогика және психология мамандығы бойынша мамандарды дайындау негізін құрайтын пәндердің негізгі мазмұнын кіргізеді. 6М010300- Педагогика және психология мамандығы бойынша мемлекеттік емтиханға енетін пәндердің тізімі (ғылыми және педагогикалық бағыт):

1) Педагокалық шеберліктің негіздері – 25 сұрақ 2) Білім жүйесіндегі психологиялық қызмет – 25 сұрақ 3) ЖОО психологиялық пәндердің әдістемесі – 25 сұрақ

Сұрақтардың жалпы саны – 75.

1) «Педагокалық шеберліктің негіздері» Аталған пән мамандықты менгеруде кәсіптік білім мен дағдыларды қалыптастырады. Негізгі мақсат - педагогикалық шеберліктің өзіне тән ерекшеліктері мен қасиеттерін білу керек, педагогикалық іс-әрекетті жоғары деңгейіне жеткізе және нәтижелі түрде іске асыра білу.

2) «Білім жүйесіндегі психологиялық қызмет» Аталған пән білім беру мекемелерінде педагог-психолог мамандығы бойынша магистранттарды оқыту және дайындау жүйесінің қажетті бөлігі болып табылады. Бүкіл ғылым мен қазіргі заманғы білім беру контексінде баланың үзіксіз дамуы практикалық жүзеге асыру ретінде дамыту шеңберінде психологиялық қызмет көрсетуімен тығыз байланысты. Ол оның негізгі орындаушы, өзара психологиялық құбылыстар мен педагогикалық шарттарын тауып, қазіргі заманға сай ғылым мен тәжірибенің өзара іс-қимылы болып табылады.

1) «ЖОО психологиялық пәндердің әдістемесі» Аталған пән магистранттарды, болашақ мамандарды психологияның заңдылықтары, құралдары және жоғары мектепте білім беру ұйымының әдістерімен таныстырады. 6М010300- Педагогика және психология мамандығы бойынша педагогикалық ғылымдардың магистрі: Түсініктері болу: кәсіби, әлеуметтік, психологиялық, педогогикалық, полимәдени, зерттеушілік компетенттіліктері мен өзіндік даму компетенттілігі, дүниетанымдық позиция туралы. Білу және түсіну:

- жоғары білім алудың дүниежүзілік жүйесінің жетістіктері;

5

- кәсіби әрекет кезіндегі тұлғааралық қарым – қатынастың психологиялық заңдылықтары мен механизмдері;

- әлеуметтік психологиялық құбылыстар мен процестердің заңдылықтары;

- өзінің әрекетінің рефлексиясы негізінде ұйымдастырудың формалары мен

- жетілдіру өзіндік дамудың ұйымдастыру формалары мен жүзеге асырылуы.

Білуі керек:

- Өмірдің барлық сферасында әлеуметтік белсенділікті таныту, - Өмірлік қиындықтардың стандартты емес шешімдерді табу, - Жақын арадағы даму зонасын ескере отырып өзара қатынас пен

білім беру процесін құру, - психология - педагогикалық диагностика және педагогикалық

жағдаяттарды жобалауды жүзеге асыру, - оқыту құралдарының оптималды формаларарарын, әдістерін таңдау, - кәсіби тәжірибені жинау және оқу. - Игеру керек: - психология - педагогикалық әрекетіндегі ғылыми негізделген

әдістер мен техналогияларды қолдану дағдылары. - кәсіби маңызды ақпаратты жинау,мәліметтерді өңдеу мен

интерпретациясын ұйымдастырудың қазіргі ғылыми негізделген технологиясын,

- өзінің кәсіби әрекетіндегі ғылыми зерттеуді ұйымдастырумен жобалаудың қазіргі технологиясын.

- Жаңашыл технологиялары креативті интерактивті технологияларын, - Педагогикалық және психологиялық бағыттағы пәндерді ЖОО-да

оқытудың әдістемесін.

6

1 Педагогикалық шеберліктің негіздері

1 тақырып: Педагогикалық шеберлік және білім теориясы мен практикасындағы маңыздылығы. Педагогикалық шеберліктің мәні және мазмұны. Педагогикалық шеберліктің құрылымы. Педагог шеберлігі және білім алушының тәжірибесі. 2 тақырып: Педагогикалық шеберлік және педагогикалық іс-әрекет. «Шеберлік» түсінігі қабілет және өнер ретінде. Педагогической іс-әрекет ұғымы, мәні. Ұғымдардығ өзара қатынасы және өзара тәуелділігі. 3 тақырып: Оқытушы шеберлігі мәселесінің шешуіндегі мектеп және театрлық педагогиканың өзара қатынасы. Педагогикалық жағдайлардағы Станиславский жүйесі. Педагогикалық артистік кәсіби және тұлғалық сипаттама ретінде. 4 тақырып: Педагогикалық шеберліктің компоненттері. Педагог іс-әрекетінің гуманистикалық бағыттылығы. Педагогикалық шеберлік жүйе ретінде. Педагог тұлғаның гуманистикалық бағыттылыгы. Білім алушылардың қызығушылықтары, арманы және оларды педагог іс-әрекетінде есепке алу. 5 тақырып: Педагогикалық білімдер және педагогикалық қабілеттер. Кәсіби білім педагогикалық шеберліктің негізі ретінде. Педагогикалық қабілеттер және олардың сипаттамасы. Педагогикалық жағдай және педагогикалық есеп. 6 тақырып: Педагогикалық техника оқытушының мінез-құлығын ұйымдастыру түрі ретінде. Педагогикалық техника ұғымы. Педагогикалық техника педагогикалық шеберлік элементі ретінде. Пантомимика. Мимика. Сөйлеу техникасы: сөйлеу түрлері, дикция, дауыс. Педагогтың сүлеуі педагогикалық шеберліктің көрсеткіші ретінде. 7 тақырып: Педагогикалық өзара іс-әрекеттесу мәдениеті. Педагогикалық процестегі өзара қатынас және ынтымақтастық. Педагогикалық өзара қатынастың құрылымы. Сана-сезім және педагогтың өзара қатынас мәдениеті. Педагогтың тұлғалық және кәсіби қасиеттері. 8 тақырып: Педагогикалық қарым-қатынас, міндеттері. Педагогикалық қарым-қатынас ұғымы. Қарым-қатынас туралы отандық педагогтар. Педагогикалық қарым-қатынас құрылымы. Оқытушының және білім алушының қарым-қатынас мәдениеті. 9 тақырып: Педагогикалық қарым-қатынас стильдері. Қарым-қатынастың жалпы стильдері. Қарым-қатынастың педагогикалық стильдері, оның сипаттамасы. Педагогикалық такт: ұғымы, мәні. 10 тақырып: Біртұтас педагогикалық процесті басқарудың қазіргі теориясы. Педагогикалық басқару. Басқарудың ұйымдастыру түрлері. Басқарудың негізгі белгілері. Педагогикалық жүйелерді басқарудың жалпы принциптері. 11 тақырып: Біртұтас педагогикалық процесте өзара әрекеттестік және ынтымақтастық. БПП өзара әрекеттесу түрлері. Педагог пен білім

7

алушының өзара әрекеттесу модельдері. Ынтымақтастық БПП субъектілерінің нәтижелі өзара әрекеттесуі ретінде. 12 тақырып: Қарым-қатынастағы жан-жалдар. Жан-жал қарым-қатынастың тұрақты шамасы. Жан-жалды шешу механизмі. Жан-жалды шешу тәсілдері. Келісімсөздер жанжалды шешу әдісі ретінде. 13 тақырып: Педагогикалық такт. Педагогикалық такт ұғымы. Педагогикалық мәдениет және педагогикалық этика. Педагогикалық жағдайдағы педагогикалық такт. 14 тақырып: Өзін-өзі тәрбиелеу педагогтың кәсіби дайындық құралы ретінде. Педагогикадағы өзін-өзі тәрбиелеу ұғымы. Өзін-өзі тәрбиелеу бағдарламасы және оның кәсіби дамуындағы рөлі. Белгілі педагогтар өзін-өзі тәрбиелеу туралы. 15 тақырып: Педагог-новаторлар және педагогикалық шеберлік. Новаторлық педагогикалық ынтагерлік ретінде. Педагог-новаторлардың ойлары және оқытуды жетілдіруіндегі рөлі. Қазақстанның педагог-новаторлары.

Емтихан сұрақтарының тізімі

1. Педагогикалық шеберлік және білім теориясы мен практикасындағы маңыздылығы.

2. Педагогикалық шеберліктің мазмұны, оның даму және іске асыру жолдары.

3. Педагогикалық шеберлік және педагогикалық іс-әрекет. 4. Шеберлік мәселесін шешу жолында педагогика және театралдық

педагогиканың өзара қатынасы. 5. Педагогикалық іс-әрекеттің гуманистік бағдары. 6. Педагогикалық білім педагогикалық шеберліктің компоненті ретінде 7. Педагогикалық қабілет педагогикалық шеберліктің компоненті ретінде 8. Педагогикалық техника педагогикалық шеберліктің элементі ретінде. 9. Педагогикалық техника оқытушының мінез-құлқын ұйымдастыру түрі

ретінде. 10. Мимика и пантомимика педагогикалық техниканың компоненттері

ретінде. 11. Педагогтың сыртқы көрініс мәдениеті. 12. Оқытушының кәсіби-педагогикалық мәдениет. 13. Белсенді және интерактивті қарым-қатынас ұғымы 14. Педагогикалық жағдай және педагогикалық есеп. 15. Педагогикалық қарым-қатынас: ұғымы, мәні, міндеттері 16. Қарым-қатынастың педагогикалық стильдері және оның сипаттамасы 17. Педагогикалық процесті басқарудың жалпы стильдері 18. Өзін-өзі тәрбиелеу оқытушының кәсіби дайындық құралы ретінде. 19. Педагогикалық өзара әрекеттесу: мәні және принциптері. 20. Педагогтың тұлғалық және кәсіби қасиеттері.

8

21. Біртұтас педагогикалық процесті басқарудың қазіргі теориясы 22. Қарым-қатынаста болатын жан-жал және оның шешу жолдары 23. Педагогикалық такт: ұғымы және педагогикалық жағдайдағы

маңыздылығы. 24. Педагогикалық мәдениет және педагогикалық этика. 25. Новаторлық педагогикалық ынтагерлік ретінде

Ұсынылатын әдебиет тізімі Негізгі:

1. Ахметова Г.К., Исаева З.А. Педагогика. (учебник для магистратуры университетов)- Алматы, 2006г. 2.Исаев И.Ф. Профессионально-педагогическая культура преподавателя.- М.,2005 3. Занина Л.В., Менщикова Н.П. Основы педагогического мастерства. Серия «Учебники и уч. пособия» - Ростов на Дону, Феникс. 2005.

4. Мижериков В. А., Юзефавичус Т.Л. Введение в педагогическую деятельность:уч.пос.-М., 2005

5.ЯкушеваС.Д.Основы педагогического мастерства.-М., 2008

Қосымша: 6. Азаров Ю. П. Тайны педагогического мастерства: учеб. пособие. — М.; 2004. - С. 54. 7. Булатова О. С. Педагогический артистизм: учеб. пособие. — М., 2001. 8.Бездухов В. П. Теоретические проблемы становления педагогической компетентности учителя. — Самара, 2004. 9.Богачев Ю. П. Основы культуры и искусства речи: уч. пос. — М„ 2005 10.Бакирова Г.Х. Управление человеческими ресурсами. – СПб., 2003

11.Введение в педагогическую деятельность. Учеб. пособие для студ. высш. пед. учеб. заведений / А.С. Роботова, Т.В. Леонтьева. – М., 2002. 12.Дмитриев А.В. Конфликтология. Учеб. пособие. – М., 2002.

13.Ваганова Ж. В. Артистизм педагога как компонент его творческой ин- дивидуальности.- Тюмень, 2003. 14.Грехнев В. С. Культура педагогического общения. — М., 1990. 15.Журавлев В. И. Основы педагогической конфликтологии.— М., 1995.

16.Зарецкая И. И. Профессиональная культура педагога. — М, 2002 17.Зязюн И.А. Основы педагогического мастерства. М., 2003. 18.Занина Л.В., Меньшикова Н.П. Основы педагогического мастерства. – Ростов-на-Дону, 2003. 19.Кан-Калик С. Педагогический такт и педагогическое мастерство – СПб., 2003.

20.Никитин Н.Н., Железнякова О.М., Петухов М.А. Основы профессионально-педагогической деятельности. - М.2002. - 288с.

9

21.Савостьянов А. И. Техника речи в профессиональной подготовке учи- теля. - М., 2001. 22.Хоменко И.А. Профессионализм и саморазвитие личности педагога. - М.: 2002. 23.Чернявская А. П. Педагогическая техника в работе учителя. - М., 2001.

10

2 Білім жүйесіндегі психологиялық қызмет

1 Модуль. Білімдегі психологиялық қызметтің жалпы ережелері. 1.1 тақырып. Білімдегі психологиялық қызметтің тарихы және қазіргі жағдайы. 1.1 Психологиялық қызметтің эволюциясы. Білімдегі психологиялық қызметтің мақсат-міндеттері. Психологиялық қызметтің қызмет етудің негізгі деңгейлердің сипаттамасы. Әр түрлі мемлекеттерде білімдегі психологиялық қызметті практикалық ұйымдастырылу құралдарын ғылыми дәлелдеу. Жақын және алыс шет елдерде мектеп психологиялық қызметтерді дамыту тәжірибесі. 1. 2 тақырып. Білім беру саласындағы психологиялық қызметтің теориялық негіздері. 1.2 Білім беру саласындағы психологиялық қызметтің тұжырымдамасы, ұлттық психология, даму және адам психикасы әлеуметтік сипаттағы дамыған іргелі теориялық принциптері. Баланың психикалық дамуы үшін негізгі шарты ретінде қызметі. Білім беру психологиялық қызметте ғылым мен тәжірибенің өзара іс-қимыл. 1.3 тақырып. Қазақстандағы білім беру психологиялық қызметтің мақсаты мен міндеттері. 1.3 Ереже. Білім беру саласындағы психологиялық қызметтің анықтау. Білім беру саласындағы психологиялық қызметтің мақсаты. Білім беру саласындағы психологиялық қызметтің міндеттері. Психологиялық қызмет қызметінде қазіргі және болашақ бағыттары. Қызметтің құрылымы. Білім беру ұйымдарында психологиялық қызметтің модельдері. Модуль 2. Оқу орнында психолог жұмысының негізгі бағыттары 2.1 тақырып. Практикалық психолог білім қызметі. 2.1 Негізгі түсініктер: психологиялық білім беру, психологиялық алдын алу, кеңес беру, психологиялық диагностика, психологиялық түзету, өзін-өзі тану, өзін-өзі білім беру. Психологиялық білім беру. Психологиялық алдын алу. Түрлер, кезеңдері. Психологиялық алдын алудың негізгі деңгейлері. Балалардың психикалық айыру алдын алу үшін психолог қызметі. Кеңес. Психологиялық диагностика. Психологиялық түзету. Психологиялық-педагогикалық консультациялар туралы түсінік. 2.2 тақырып. Білім беру психология 2.2 Психологиялық-диагностикасының қазіргі тұжырымдамасы практикалық қызметі үшін негіз ретінде психо. Диагностикалық жұмыстың (түзету) ерекшеліктері. Практикалық қажеттіліктеріне және практикалық психология қалыптастыру зерттеу. Диагностика және психологиялық мәселелерді дамыту бірлігі. Зерттеу әдістері, таңдау. Психологиялық диагностика. Практикалық ұсыныстар жасау. 2.3 тақырып. Педагог-психологтың жұмысына кеңес. Психологиялық кеңес беру шолу. Негізгі кеңес тәсілдері және оның түрлері. Жеке кеңес беру әдістері. 2. тақырып. Психокоррекция білім беру ұйымдарында практикалық психолог қызметінің бір бағыты ретінде. Психотерапия. Психологиялық

11

түзету 2.4 Шолу. Әдістемелік базасы түзету. Оқу орнында түзету бағдарламасы қойылатын талаптар. 2.5 тақырып. Педагог-психологтың білім беру жүйесінде психологиялық оқыту. 2.5 Мақсаттары мен психологиялық білім беру міндеттері. Білім берудің негізгі нысандары. Ата-аналарды оқыту. Психологиялық білім профессорлық-оқытушылық құрамы. 2.6 тақырып. Білімдегі практикалық психолог қызметінің принциптері. Психологтың құқықтары мен міндеттері. Оқу орнында 2.6 Кәсіби Психолог орын. Психолог - педагогикалық ұжымының тең мүшесі. Этикалық стандарттар мен принциптері. Психолог жұмысының жылдық жоспары. Модуль 3. Білімдегі жасерекшелік психология 3.1 тақырып. Мектеп жасына дейінгі балалармен психолог жұмысының негізгі бағыттары. 3.1 Мектепке дейінгі балалармен практикалық жұмыста дамыту және кадрларды даярлау мәселесі. Жас балалардың (2-3 жыл) дамытушы жұмыс. Кіші және орта мектеп жасындағы балалардың (3-5 жыл) дамытушы жұмыс. Мектеп жасына дейінгі балалармен жұмыс істеу. Баланың негізгі қиындықтар сипаттамасы. Мінез-құлық бұзылуы. Агрессивтілік. Енжарлығы. Irascibility. , Себептері мен түзету әдістері «қатер» мектеп жасына дейінгі балалардың ақыл-ой дамуы артта қалуы. Баланың қалыпты дамуы үлгілі көрікті сипаттамасы. 3.2 тақырып. Бастауыш мектеп жасындағы балалармен психолог жұмысының негізгі бағыттары. Психологиялық көмек объектісі ретінде 3.2 Кіші орта мектеп оқушысы. Кіші мектеп оқушыларының психикалық даму ерекшеліктері. Мектепке Go¬tovnost бала. Мектепке баланың мотивациясы және бейімдеу оқыту. Мектеп дабылдары мен жас студенттер үшін қорқыныш түзету. «Тәуекел тобындағы» Кіші студенттері. Назар тапшылығын (гиперактивность) бар балалар. 3.3 тақырып. Жасөспірімдер мен жас ерлермен психолог жұмысының негізгі бағыттары. 3.3 Психикалық өскін және жастық қиындығы. Мектепте жасөспірімдермен психологиялық жұмыс жасау технологиясы. «Тәуекел тобындағы» жасөспірімдер. Топтық психотерапия. Жасөспірімдерде байланыс қиындықтарға қарсы әлеуметтік-психологиялық тренинг. Психикалық даму ерекшеліктері. Болашақта және кәсіби өзін-өзі анықтау уақыты. «Тәуекел тобындағы» ұлдар мен қыздар. Өсіп ықтимал ауытқулар, жас жыныстық мәселесі. 3.4 тақырып. Оқу орындар базасында практикум. 3.4 Негізгі құжаттармен танысу. Психологтың істер номенклатурасы. Мектепке дейінгі психолог: Жұмыстың негізгі желісі. Құрылымы және жоғары мектепте психологтың міндеттері. Орта-арнайы оқу орындарында психологиялық қызметтің ерекшеліктері.

12

Емтихан сұрақтарының тізімі 1. ҚР Білім беру саласындағы психологиялық қызметтің мақсаттары мен

міндеттері. 2. Әр түрлі елдерде білім беру саласында психологиялық қызметті

практикалық ұйымдастыру жолдарының ғылыми дәлелдеу. 3. Жақын және алыс шет елдерде мектеп психологиялық қызметінің даму

тәжірибесі. 4. Білім беру саласындағы психологиялық қызметтің тұжырымдамасы,

ұлттық психология, дамыту және адам психикасының әлеуметтік табиғатта дамыған іргелі теориялық принциптері. Білім беру психологиялық қызметте ғылым және тәжірибенің өзара іс-әрекеті.

5. ҚР Психологиялық қызметінің нормативтік құжаттары. Психологиялық қызмет іс-әрекетіндегі өзекті және перспективті бағыттары.

6. Білімдегі практикалық психологтың қызметі. Негізгі түсініктер: психологиялық оқыту, психологиялық алдын алу, психологиялық кеңес беру, психологиялық диагностика, психологиялық коррекция, өзін-өзі тану, өзін-өзі дамыту.

7. Оқу орнында психологиялық оқытудың мазмұны және түрлері. 8. Психологиялық алдын алудың мазмұны және түрлері: кезеңдері,

деңгейлері. 9. Балалардың психикалық депривациясын алу бойынша психологтың

жұмысы. 10. Педагог-психолог қызметіндегі психологиялық кеңес беру. 11. Жас-психологиялық және психологиялық-педагогикалық кеңес беру

ерекшеліктері. Жеке кеңес беру әдістері. 12. Психодиагностика білімде психологтың практикалық қызметінің негізі

ретінде. Психологиялық мәселенің диагностика және дамыту бірлігі. 13. Зерттеу әдісті таңдау. Психологиялық диагноз. 14. Психокоррекция білім беру ұйымдарында практикалық психологтың

қызметі ретінде. Психотерапия. Оқу орнында түзету бағдарламасы қойылатын талаптар.

15. Педагог-психолог қызметінде психологиялық оқыту. Психологиялық оқытудың мақсат-міндеттері.

16. Оқытудың негізгі түрлерлі. Ата-аналарды оқыту. Педагогикалық ұжымды психологиялық оқыту.

17. Практикалық психолог жұмысының принциптері, құқықтары мен міндеттері. Этикалық нормалары мен принциптері.

18. Психолог жұмысын жылдық жоспарлау. Мазмұны және түрлері. 19. Психологтың мектепке дейінгі балалармен жұмыс жасаудың негізгі

бағыттары. 20. Баланың дамуындағы негізгі қиындықтардың сипаттамасы. Мінез-

құлықтың бұзылуы. Агрессивтік. Пассивтік. Ашуланшақтық. 21. Бастауыш мектеп жасындағы балалармен психолог жұмысының негізгі

бағыттары.

13

22. Бастауыш мектеп оқушылардың мектеп үрейлігі мен қорқыныш коррекциясы. «Тәуекел тобындағы» мектеп оқушылары. Зейін дефицит синдромы бар барлалар (гиперактивті).

23. Жеткіншектер мен ер балалармен психолог жұмысының негізгі бағыттары. Мектепте жасөспірімдермен психологиялық жұмыс жасау технологиялары. «Тәуекел топтағы» жеткіншектер.

24. Оқу орнында психологтың негізгі құжаттары. Психологтың іс номенклатурасы.

25. Мектепке дейінгі ұйымдағы психолог: жұмыстың негізгі бағыттары. Орта мектепте психолог қызметінің құрылымы міндеттері. Орта-арнайы білім беру мекемеде психологиялық қызметтің ерекшеліктері.

Ұсынылатын әдебиет тізімі Негізгі:

1. Абрамова Г. С. Практическая психология. — М., 1997. 2. Алешина Ю. Е. Индивидуальное и семейное психологическое консультирование. — М., 1994. 3. Аркин Е. А. Ребенок в дошкольные годы. — М., 1968. 4. Божович Л. И. Избранные психологические труды. — М., 1995. 5. Венгер Л. А., Венгер А. Л. Готов ли Ваш ребенок к школе. — М., 1994. 6. Выготский Л. С. Диагностика развития и педологическая клиника трудного детства // Собр. соч.: В 6 т. — М., 1983. — Т. 5. 7. Выготский Л. С. Собр. соч.: В 6 т. — М, 1984. — Т. 4. 8. Гарбузов В. И. Нервные дети. — Л., 1990. 9. Гильбух Ю. 3. Психодиагностика в школе. — М., 1989. 10. Давыдов В. В. Личности надо «выделаться» / С чего начинается личность. — М., 1979 11. Давыдов В. В. Проблемы развивающего обучения. — М., 1986. 12. Дощицына З.В. Оценка степени готовности детей к обучению в школе в условиях разноуровневой дифференциации. — М., 1994. 13. Дубровина И. В. Школьная психологическая служба. — М., 1995. 14. Запорожец А. В. Избранные психологические труды. — М., 1986. 15. Кабанов М. М. Методы психологической диагностики и коррекции в клинике. — М., 1983. 16. Психологическая диагностика детей и подростков / Под ред. К. М. Гуревича, Е. М. Борисовой. — М., 1995.

Қосымша:

1. Лангмейер Й., Матейчек 3. Психическая депривация в детском возрасте. — Прага, 1984. 2. Лейтес Н. С. Умственные способности и возраст. — М., 1971. 3. Лисина М. И. Проблемы онтогенеза общения. — М., 1986. 4. Общая психодиагностика / Под ред. А. А. Бодалева, В. В. Сто-лина. — М., 1989.

14

5. Психическое здоровье детей и подростков в контексте психологической службы. Руководство практического психолога / Под ред. И. В. Дубровиной. — М., 1995. 6. Чуприкова Н. И. Умственное развитие и обучение. Психологические основы развивающего обучения. — М., 1995. 7. Шванцара Й. и др. Диагностика психического развития. — Прага, 1978. 8. Эльконин Д. Б. Некоторые вопросы диагностики психического развития детей / Диагностика учебной деятельности и интеллектуального развития детей. — М., 1981. 9. Общая психодиагностика / Под ред. А. А. Бодалева, В. В. Столина. — М., 1987. 10. Психологическая диагностика: Проблемы и исследования / Под ред. К.М.Гуревича. - М., 1981. 11. Фридман Л. М., Пушкина Т. А., Каплунович И. Я. Изучение личности учащихся и ученических коллективов. — М., 1988. 12. Лебединский В. В. Нарушения психического развития у детей. - М., 1985. 13. Варга А. Я. Психологическая коррекция нарушений общения у младших школьников // Семья в психологической консультации / Под ред. А.А. Бодалева, В. В. Сталина. — М., 1989. 14. Кулагина И. Ю. Возрастная психология: Развитие ребенка от рождения до 17 лет. — М., 1996. 15. Матвеева Л.А. Развитие свойств субъекта учебной деятельности в младшем школьном возрасте. — Л., 1991. 16. Мухина В. С. Возрастная психология: Феноменология развития, детство, отрочество. — М., 2002. 17. Овчарова Р. В. Практическая психология в начальной школе. — М-, 1996. 18. Прихожан А. М. Психокоррекционная работа с тревожными детьми /У Активные методы работы школьного психолога. — М., 1990. 19. Психическое развитие младших школьников/ Под ред. В.В.Давыдова. М., 1990. 20. Психолог в начальной школе / Под ред. Т. Ю. Андрющенко. — Волгоград, 1995. 21. Кон И. С. Психология ранней юности. — М., 1989. 22. Мудрик А. В. О воспитании старшеклассников. — М., 1981. 23. Пряжников Н. С. Профессиональное и личностное самоопределение. — М.; Воронеж, 1996. 24. Рабочая книга школьного психолога / Под ред. И. В. Дубровиной. — М., 1990. 25. Громкова М. Андрогогика. Теория и практика образования взрослых, М., 2005 Интернет-ресурстар History of psychology http://usite.ru/Psychology/Psychol

15

Пси-портал http://www.psy-portal.ru Психология Интернета http://psynet.carfax.ru Психология на RIN.RU http://psy.rin.ru Mnemonikon http://mnemotexnika.narod.ru Псипортал развития личности http://psy.com.ru Психологические ресурсы http://www.psyresurs.ru/ Новости Харьковской New психиатрии http://www.psychiatry.org.ua/

16

3 ЖОО-да психологиялық пәндердің әдістемесі

1 тақырып. Оқу пәні ретіндегі психология. ЖОО-да психологиялық пәндерді оқытудың әдістемесі-ғылыми—практикалық пән, оның ғылыми білім мен педагогикалық пәндер жүйесіндегі орны. Педагогика, дидактика және психологияны оқытудың әдістемесінің байланысы. Оқыту мен тәрбиелеудің қазіргі жүйесіндегі, маманның кәсіби әрекетіндегі психологияның рөлі мен орны. Психологиягы оқыту әдістемесі курсының теоретикалық және практикалық міндеттері. Психолгияны оқыту әдісінің негізгі методологиялық принциптері: психологияны оқытудың құралдары, әдістері, формаларының бірлігі мен спецификасы; психологияны оқытудың практика, өмірмен байланысы, психолгияны оқытудың ЖОО-ның профилімен байланысы. Психолгияның оқу курсының пәндік мазмұнын құрудағы ерекшеліктер. Оқу курсының мазмұнына негізгі талаптар. 2 тақырып. Психологияны оқыту процесіндегі формалар, әдістер және құралдар. Психологиялық пәндер курсындағы дәрістік сабақтарды дайындау және өткізу. ЖОО-да дәріс сабақтарын өткізудің психологиялық аспектілері. Психологиядан практикалық сабақтарды ұйымдастыру. Психологиялық практикумды өткізу. Семинар сабақтарының (СОӨЖ) типтері және оны психологияны оқытудың әртүрлі кезеңдерінде қолдану ерекшеліктері: дәстүрлі семинар, семинар-пікірталас, коллоквиум, семинар-зерттеу, тренинг. Семинар сабақтарына оқытушы мен студент дайындығының ерекшеліктері. Жоспар құру, студенттерге кеңес беру, оларға әдебиет таңдауда нұсқау көрсету, баяндама, реферат, хабарлама дайындағанда көмек көрсету. 3 тақырып. Психологияны оқытуда студенттердің өзіндік жұмысының рөлі. Психологиялық курс бағдарламаларын игеруге арналған студенттерің өзіндік жұмысын ұйымдастыру. Студенттерде өзіндік оқу әрекеті қабілеттерінің қалыптасуы: жоспарлау, мақсаттарды анықтау, міндеттерді қалыптастыру, құралдарды, білімдерді түсіну тәсілдерді, өзіндік әрекетін басқаруды таңдау. 4 тақырып. Психологияны оқу процесінде бақылауды ұйымдастыру мен өткізу. Психологиялық білімдерді студенттердің игеруін бақылау. Оның мақсаттары, қызметтері, түрлері. Бақылау әдістері мен құралдарын таңдау және жүзеге асыру. Бақылау технологиясы. Бақылаудың дәстүрлі және дәстүрлі емес түрлері. Психология студенттерінің бастапқы, қазіргі, соңғы білім игеруін бақылау және диагностикалау. 5 тақырып. Психолгиялық пәндердің оқытушыларының тұлғасы және ЖОО-ның педагогикалық процесі. Психология оқытушының кәсіби мәдениеті мен тұлғасына заманауи талаптар. Психологиялық оқытушының жалпы кәсіби мәдениеті,

17

педагогикалық шеберлігі және кәсіби ырғағы. Кәсіби әрекетке психологиялық дайындығы. Психология оқытушысының беделдік психологиясы. Оқытушы беделі оның индивидуалды-психологиялық ерекшеліктері, әлеуметтік ортасы мен әрекетінің қызметі ретінде. Шынайы және жалған бедел. Оқытушының жалған беделінің негізгі формалары. Оқытушы және аудитория. Аудиториядағы оқытушы тұлғасының негізгі рөлдік позициялары. Аудиториядағы оқытушының әрекет тиімділігінің психологиялық шарттары. Коммуникация құралдары мен әдістерін игеру. Сөз сөйлеудің сөздік формаларын ұйымдастыру: лексика, грамматика, стилистика,ырғақ, жылдамдық, дауыс ырғағы, үзілістер. Қарым-қатынастың вербалды емес құралдарын пайдалану: кинестетикалық, фонетикалық, мінез-құлықтық. Аудитория және жеке студенттердің көрнекі психодиагностикасы. 6 тақырып. Психологиялық пәндерді оқытудың әдістемелік ерекшеліктері: “Әлеуметтік психология”, ”Педагогикалық психология”, ”Тұлғалық бәсекеге қабілеттілік психологиясы”.

Емтихан сұрақтар тізімі 1. Қазіргі білім беру және тәрбие жүйесінде маманның кәсіби қызметінде психологияның рөлі және орны. Психологияны оқыту әдістеме курсының теорилық және практикалық міндеттері. 2. Қазіргі кезде психологияның дамуының негізгі тенденциялары. 3. ЖОО оқу процесін ұйымдастыру түрлері. 4. Оқытушының дәріске ғылыми және психологиялық дайындығы. 5. Психология бойынша дәрістің талдау және бағалаудың үлгілі схемасы. 6. Психология бойынша семинарлық сабақтардың маңыздылығы және міндеттері. 7. Семинардағы жұмыс түрлері. 8. Студенттердің өздік жұмысы, оның кредиттік оқыту жүйесі бойынша ерекшеліктері. 9. Студенттерді өздік жұмысқа түрткі болатын тәсілдер. 10. Студенттердің оқу іс-әрекетін бақылау және түзету. 11. Студенттердің оқу іс-әрекетінің нәтижелерін бағалау. 12. Кәсіби дайындық және оқытушының қызметі.

13. Қазіргі студенттің психологиялық сипаттамасы. 14. Студенттердің оқу-тәрбиелік процестегі жастық ерекшелітері мен жеке айырмашылықтарын есепке алу. 15. Табысты оқу факторлары. 16.Оқыту әдістеріне қазіргі көзқарас. 17. Оқу іс-әрекеті мен оқытудың психологиялық теориясы. 18. «Дамытпалы оқыту». Дамытпалы оқытудың негізгі шарттары.

18

19. В.В. Давыдовтың дамытпалы оқыту теориясы. 20.Есеп шешу студенттің ойлау іс- әрекетінің қарқындату құралы ретінде. 21. Есепті шешудің әдістемелік нұсқаулары. 22. Курстық және дипломдық жұмысты ресімдеу және мазмұнына талаптар. 23. Дәріскер такты және оның сөйлеуіне талаптар. 24. Шешендік өнер аудиторияға ісер ету құралы ретінде. 25. Психологияны оқытудың нәтижелілігін көтеретін жолдары мен тәсілдері. Ұсынылатын әдебиеттер тізімі Негізгі: 1. Бадмаев Б.Ц. Методика преподавания психологии. Учебно-методическое пособие для преподавателей и аспирантов вузов. М., 1999. 2. Давыдов В.В. Теория развивающего обучения. М., 1996. 3. Ильясов И.И. Структура процесса учения. М., 1996. 4. Карандашев В.Н. Методика преподавания психологии. М., 2006.

Қосымша: 5. Бадмаев Б.Ц. Психология и методика ускоренного обучения. М., 1998. 6. Ляудис В.Я. Методика преподавания психологии. М., 2004. 7. Леонтьев А.А. Психологические особенности деятельности лектора. М., 1997.